nie tylko giger malarze kina fantastycznego

07 (382) 2014

miesicznik mionikw fantastyki

Cena 9 z 99 gr

(w tym 8% VAT)

PRZEDA

JU W S

www.fantastyka.pl

issn 0867132x

INDEKS 358398

P RS ZYSKI
M E D I A

PRSZYSKI

M E D I A

"American Horror Story: Freak Show"

2014 FX Networks

FANTASTYCZNY WIAT
BRAZYLIA cz.1

duczycy

Z LAMUSA

Proza:

BACIGALUPI
ZBIERZCHOWSKI
Bear
Ruszkiewicz
Kurzawa
Nowina

American Horror Story

nawiedzona ameryka
Groza malych miasteczek

fot. J. Lubas

07/2014

KREATYWNE LENISTWO
06
07

00
04
American Horror Story miao by dzieem czcym rne
tradycje ekranowej grozy, ale rwnie chtnie onglujcym
konwencj filmu modzieowego, opery mydlanej, thrillera
psychologicznego, SF oraz czarnego kryminau.

Elvis yje imieszka po ssiedzku, telewizor odbiera

przekaz zinnego wymiaru, aokolic nawiedza bezgowy
duch? Nie dziwcie si niczemu, to tylko niektre
tajemnice jakie ukrywaj mae amerykaskie miasteczka.

00
10

14
65

H.R. Giger nie by jedynym malarzem, ktry odcisn pitno

na kinie. Bez Hoppera nie przeraaby nas Bates Motel.
Norman Rockwell wywar wpyw na Indian Jonesa,
abez Goi nie byoby wyobrani Guillermo del Toro.

Koneserzy kina przypomn, e enfant terrible duskiej

kinematografii, Lars von Trier, nakrci sporo obrazw,
ktre mona zaliczy do fantastyki. Mao kto pamita, e
Duczycy krcili takie filmy ju wepoce kina niemego.

PUBLICYSTYKA
2

ZAPOWIEDZI

ZASTRZYK PRZYSZOCI Mateusz Wielgosz

NAWIEDZONA AMERYKA Przemysaw Pieniek

MAE MIASTA, DUY STRACH Andrzej Kaczmarczyk

1 0

KINO JAK MALOWANIE Robert Zibiski

1 4

FANTASTYCZNY WIAT: BRAZYLIA CZ.1 Marek Grzywacz

6 3

CENZOR, TWJ BRAT CZ.1 Maciej Parowski

6 5

DUCZYCY Z LAMUSA Agnieszka Haska, Jerzy Stachowicz

7 2

SUSZNA SUSZNO Rafa Kosik

7 3

ODRODZENIE ANALOGOWYCH ANTYKW Peter Watts

7 8

MIO, SOWO MAGICZNE ukasz Orbitowski

PROZA POLSKA
1 7

RA WIATRW Cezary Zbierzchowski

2 9

STARCIE ULTYMATYWNE Wiktor Ruszkiewicz

3 6 MMA

Jerzy Rzymowski
P.S. Dzikujemy Irinie Pozniak za lata dbania oszat graficzn NF.
Witamy na pokadzie Kasi Osowieck.

Micha Nowina

PROZA ZAGRANICZNA
3 9

KADRY APOKALIPSY Paolo Bacigalupi

4 7

CIEMNE OGRODY Greg Kurzawa

54

SHOGGOTHY W ROZKWICIE Elizabeth Bear

KSIKI

74

FILM

w nastpnym numerze :
Now

Polub

Fanta
st
na

Faceb
o

RECENZJE
6 7

Jak wszyscy wiemy, potrzeba jest matk wynalazkw. Ja zwykem dodawa do tego, e lenistwo jest ich ojcem. Nie chciao nam si rusza
zmiejsca, wic wynalelimy pilota. Nie chce nam
si naciska przyciskw na pilocie, dlatego wynajdujemy aktywacj gosem. Nie chce nam si
gada, zatem opracowujemy sterowanie mylami. Ale myle te nam si nie chce, wic wtym
ludzko wyrcz sztuczne inteligencje.
Kady, kto zajmuje si futurologi, powinien bra
pod uwag t cz ludzkiej natury, ktra prowadzi nas po linii najmniejszego oporu. Rozejrzyjcie
si wok siebie izadajcie sobie pytanie: jak du
cz naszego otoczenia stanowi przedmioty irozwizania stworzone nie dlatego, e byy niezbdne,
ale dlatego, e komu zwyczajnie si nie chciao?
Mona miao mwi okreatywnoci wsubie
lenistwa. UCharliego Chaplina wDzisiejszych
czasach przybraa ona form prototypowego automatu karmicego. Sze dekad pniej znakomicie pokazano j wteledysku do piosenki Lazy
duetu X-Press 2 iDavida Byrnea, gdzie przecie
najpierw trzeba byo nie lada pomysowoci ipracy, eby pniej bohater klipu nie musia wstawa
zkanapy, atylko pociga za odpowiednie wajchy.
Przynajmniej dopki co si nie zepsuo
Nie jest le, dopki lenistwo naszego gatunku idzie wparze ztwrczym myleniem. Jednak
projektanci komputerw stawiaj sobie jako jeden zcelw stworzenie maszyn nie tylko inteligentnych, ale te kreatywnych. Jeli kiedykolwiek
odkryj one lenistwo (na przykad definiujc je
jako logiczn form energooszczdnoci), role
si odwrc ito my zaczniemy suy im. Nierealne? Wystarczy spojrze, jak czsto spoeczestwa pracuj na dobrobyt wadz, podczas
gdy powinno by dokadnie na odwrt. Dlatego
nie pozwalajmy sobie, aby lenistwo szo wparze
zbezmylnoci.
Zapraszam do lektury!

75

KOMIKS

yk

oku!

Andrzej W. Sawicki
Ksiniczka i picy rycerze
Ken Liu
Odrodzenie
FANTASTYKA WYDANIE SPECJALNE 3/2014
od17 lipca

temat z okadki

Nawiedzona
Ameryka

Przemysaw Pieniek

Twrcy serialu American Horror Story udowodnili, e mocno

wyeksploatowan rekwizytorni filmowej grozy wci mona doskonale
wykorzysta trzeba tylko mie na to pomys.

ono babcia Ryana Murphyego wsptwrcy cieszcego si olbrzymi popularnoci serialu Glee
sadzaa swojego wnuczka przed telewizorem, aby
wraz zseansem kolejnych odcinkw Mrocznych cieni (mydlanej opery grozy) pozby si dziecicych lkw przed duchami oraz wszelkimi pomiotami nocy czajcymi si wszafie
ipod kiem. Wrezultacie przyszy scenarzysta, reyser iproducent
zapaa szczer mioci do horroru, dziki ktrej po latach zatwoci
nawiza ni porozumienia zfilmowcem Bradem Falchukiem. Pomys
na wymykajcy si schematom serial zdreszczykiem zrodzi si wgowach duetu jeszcze przed rozpoczciem prac nad perypetiami rozpiewanych nastolatkw. Ale to wanie dziki hitowi zrealizowanemu dla
stacji Fox panowie uzyskali spory kredyt zaufania.
Poczciu American Horror Story przywieca konkretny cel:
miao by dzieem czcym najrniejsze tradycje ekranowej
grozy (ghost story, gore, slasher, torture porn), ale rwnie chtnie onglujcym konwencj filmu modzieowego, opery mydlanej, thrillera psychologicznego, SF oraz czarnego kryminau.
Rezygnujc zformatu telewizyjnej antologii kady sezon to jedna zamknita opowie autorzy zaproponowali wielowtkowe
historie majce wrwnym stopniu wcign widza winteligentn gr ze skojarzeniami, co wywrci na nice jego oczekiwania,
zbulwersowa, naruszy emocjonalny komfort i(przede wszystkim) napdzi niezego stracha.
Twrcy serialu przekraczajc granice pastiszu. Wprowadzaj
ambiwalentnych bohaterw, bawi si narracyjnymi technikami
(dynamiczny monta, nage zmiany czasoprzestrzeni, dwikowo-wizualne dysonanse, psychodeliczna czowka przemycajca
wskazwki co do dalszego rozwoju fabuy), acao doprawiaj
posok, ohyd iperwersj. Uwodzicielskie duchy, fantom wlateksowym kostiumie bondage, seryjni mordercy, kosmici, siy
piekielne, ywe trupy, czarownice izgnie owoce blunierczych

temat z okadki

MAE MIASTA,

DUY STRACH

Andrzej Kaczmarczyk

Elvis yje i mieszka po ssiedzku, telewizor

odbiera przekaz z innego wymiaru a okolic
nawiedza bezgowy duch? Nie dziwcie si
niczemu, to tylko niektre tajemnice jakie
ukrywaj mae amerykaskie miasteczka.

istorie opooonych na odludziu, pozornie

idyllicznych miejscowociach, wktrych
na przybysza zzewntrz czyhaj liczne
niespodzianki iwszelkiej maci siy nieczyste,
nie s niczym nowym. Rone wariacje na ten
temat znale mona uStephena Kinga, H.P.
Lovecrafta (cho wtakim Innsmouth nawet pozornej idylli nie uwiadczymy) czy nawet Philipa
K. Dicka wjego Kosmicznych marionetkach.
Wistocie, pierwsza ztakich opowieci ma ju
niemal dwiecie lat ijest dzieem pierwszego
amerykaskiego pisarza, ktry twrczo literack uczyni swoim jedynym rdem utrzymania.

Pierwsze straszydo Ameryki

Legenda oSennej Kotlinie Washingtona
Irvinga ukazaa si po raz pierwszy w1820
roku, w ramach zbioru Szkicownik.
Gwnym bohaterem opowiadania jest
Ichabod Crane, ktry przyby do Tarry
Town by pracowa jako nauczyciel wlokalnej szkole. Okolice miasta, azwaszcza
tytuowa Kotlina (oryg. Sleepy Hollow),
syn zwielu historii oduchach iniesamowitej atmosfery niektrzy twierdz,
e kotlina zostaa zaczarowana przez jednego zpierwszych osadnikw lub indiaskiego szamana. Najsynniejszym znawie-

dzajcych region upiorw jest bezgowy

jedziec, widmo jednego zniemieckich
najemnikw walczcych po stronie Anglii
wczasie Amerykaskiej Rewolucji, ktry
straci gow wbitwie nieopodal Tarry Town.
Opowiadanie koczy si szaleczym pocigiem ducha za nieszczsnym Ichabodem; pniej
nigdy ju biednego pedagoga nie widziano. To,
czy rzeczywicie dopada go zjawa, czy moe
przesdny nauczyciel pad ofiar trywialnego
podstpu, Irving pozostawi kwesti otwart,
skaniajc si raczej ku temu drugiemu. Mimo
to Legenda staa si archetypem amerykaskiej historii onawiedzonym miasteczku,
podstaw wielu adaptacji iinspiracj dla niemal kadego autora, ktry postanowi skonfrontowa stworzonego przez siebie bohatera
zniezwykymi zjawiskami gdzie na odludziu.

Nic nie jest tym, czym si wydaje

Urocza, maa miejscowo zdala od wielkomiejskiego zgieku. Mroczne sekrety skrywane przez zpozoru wzorowych obywateli. Spora dawka surrealizmu, ioczywicie
do tego wszystkiego siy nadprzyrodzone.
Tak wskrcie, mona by opisa kultowe
Miasteczko Twin Peaks Marka Frosta
iDavida Lyncha, ktre zadebiutowao na

film

KINO
Robert Zibiski

JAK MALOWANIE

H.R. Giger nie by jedynym malarzem, ktry odcisn swoje pitno na kinie.
Bez ponurych pejzay Edwarda Hoppera nie przeraaby nas Bates Motel
i nie byoby wiata przyszoci owcy androidw. Obrazy Normana Rockwella
odcisny pitno na Indianie Jonesie, a bez Goi bez Goi nie byoby wyobrani
Guillermo del Toro.

wunastego maja tego roku zmar Hans Rudolf Giger.

Kilka chwil po tym, gdy wiadomo ta zostaa upubliczniona, serwisy internetowe iblogi zalaa fala
wspomnie onajwikszym malarzu filmowej fantastyki.
Fakt H.R. Giger by malarzem wybitnym iszalonym. Ale
te by twrc, ktry bez kina nigdy nie odnisby tak spektakularnego sukcesu. Dziki serii oObcym, wiat pokocha
mroczne grafiki malarza, ajego potwory dzi strasz kolejne pokolenia wielbicieli popkultury. Czy staoby si tak,
gdyby film Ridleya Scotta nie powsta? Zapewne nie. Kino
wprzypadku Gigera stao si promocyjn dwigni, ktra
sprawia, e oksenomorfach szkicowanych przez niego
m.in. walbumie Necronomicon usysza cay wiat. eby
byo zabawniej, potwory, ktre uniemiertelniy Gigera, powstay jako jego autorskie wariacje na temat mitologii
H.P. Lovecrafta. Tyle, e faktu, i obcy wywodzi si zlovecraftowskiej mitologii dzi nie pamita ju nikt.

Oywione obrazy
Zaleno miedzy malarstwem akinem wprzypadku Gigera
jest oczywista iwiadoma. Ajak to byo wprzypadku innych
malarzy? wiadomo tego, ile iktrych wizji filmowych za-

10

ksiki

FANTASTYCZNY WIAT

BRAZYLIA

Cz 1

Marek Grzywacz
Brazylia jednym
bdzie si kojarzy
zdzicz Amazonii,
innym zrozwojem
gospodarczym.
Wrd skojarze
pojawi si pika
nona, karnawa
bd policjanci
toczcy wojn
zprzestpczoci
wfawelach. Lecz
jak rne oblicza
tego ogromnego
pastwa przekadaj
si na literatur
fantastyczn?

Machado de Assis
klasyk literatury

(1839 1908),

u na samym pocztku, wXIX wieku

iwpierwszych dekadach XX wieku,
brazylijskie SF bywao bardzo oryginalne. Geneza fantastyki wtym kraju jest
dosy oczywista, bo zaczo si od literatury utopijnej oraz fascynacji twrczoci
Vernea, ale na jej ksztatowanie wpyno
te zamiowanie Brazylijczykw do nurtu
romantyzmu czy zainteresowanie lokaln
mitologi oraz wielokulturowoci spoeczestwa. Jednym zklasykw literatury, ktry korzysta zwtkw fantastycznych, by
Machado de Assis (1839 1908). Wrd
jego opowiada auwaa si go za mistrza
tej formy znajdziemy takie, jak Cudowna
podr (Uma excurso milagrosa), opis
pozaziemskiej krainy chimer, czyli ludzkich
wyobrae przeksztaconych wnamacalne
uudy; Wizyta Alcybiadesa (Uma Visita
de Alcibades) list napisany do komendanta
policji wsprawie niewyjanionego pojawienia
si greckiego filozofa wdomu wspczesnego
mionika kultury staroytnej; czy wreszcie
Niemiertelny (Oimortal), przedstawiajcy histori Rui de Leo, ktry wypi eliksir
niemiertelnoci otrzymany od pewnego
Indianina, lecz strudzony dugim yciem
szuka na antidotum.

Zowieszcza nauka
iamazoski pulp
UAssisa fantastyka bya metaforycznym ornamentem. Gwny nurt literatury od zarania j odrzuca, anawet wymazywa zbibliografii znanych
autorw, przez co np. wczesne teksty wybitnego prozaika Guimaresa
Rosy, inspirowane Edgarem Allanem
Poe, astworzone na przeomie lat
20. i30., wydano wzbiorze dopiero
w2011 roku. Tymczasem zdala od
mainstreamu tworzono dziea, ktre
wprowadzay j mielej. wietnym
przykadem jest protofeministyczna Wadczyni Ignoto(ARainha
do Ignoto. Romance psicolgico),
wydana w1899 roku przez Emli
de Freit, nauczycielk ipoetk, bdc te dziaaczk na rzecz zniesienia niewolnictwa (wBrazylii stao
si to w1888). Fabua ledzi losy dr
Edmundo, obytego prawnika, ktry wmaym miasteczku na Pnocy
natrafia na legend oodzianej wbiel
Wrce zArere, eglujcej po rzece

14

Jaguaribe. Jako sceptyk, Edmundo wpada

wobsesj zdemaskowania zjawy. Wkocu trafia wdamskim przebraniu na Wysp
Mgie, gdzie ukrywa si mistyczna cywilizacja rycerskich kobiet, chronica lud przez
zakusami nowoczesnego wiata. Pod wpywem tych dowiadcze Edmundo porzuca
wiat ideologi izostaje na prowincji.
Antypostpowe podejcie paradoksalnie cechuje gros powieci SF powstaych
wBrazylii na pocztku XX wieku autorzy
krytykowali zapatrzenie elit weuropejskie
idee, anowe wynalazki traktowali jako potencjalne narzdzie wyzysku. Udowadnia
to np. ksika Erico Verissimo z1939 roku,
inspirowana Zaginionym wiatem Arthura
Conan DoyleaPodr do zarania wiata
(Viagem aAurora do Mundo). Opowiada
ona ozblazowanym bogaczu urzdzajcym
wswej rezydencji pokazy ycia dinozaurw
za pomoc maszyny, na ktr ostrzy zby pazerny przemysowiec, umoliwiajcej zagldanie wdalek przeszo. Jednak czasem
to (pseudo)nauka suya pisarzom za wtpliw inspiracj. Jak wprzypadku Monteiro
Lobato, pioniera brany wydawniczej, ktry
zainteresowa si eugenik. Efektem bya
powie Czarny prezydent lub Ostarciu
ras (Opresidente negro ou Ochoque das
ragas), przedstawiajca USA przyszoci,
posegregowane na dwa hodowlane obozy
czystych ras, wmomencie, gdy ma zosta
wybrany pierwszy czarny prezydent. Koczy
si to wybiciem rasy czarnej przez ras bia,
zsugesti, e tylko pozbycie si zarazy multietnicznoci oczyci brazylijskie spoeczestwo. Straszne czy nie, wobliczu wyborw
2008 roku wUSA ielekcji Baracka Obamy
profetyczn ksik wykopano zsukcesem
sprzedaowym ze mietnika historii.
Znaczenie SF zwikszyy lata 20. oraz 30.,
gdy wBrazylii zadomowiy si magazyny
pulpowe, ktre publikoway przedruki popularnych serii zUSA, ale te rodzimych pisarzy. Ana nich ogromny wpyw wywieray
dziea H. G. Wellsa oraz puszcza amazoska, prawdziwa terra incognita wobrbie ich
wasnego pastwa. Tajemnicza Amazonia
(AAmaznia misteriosa), zapoyczajca
sporo zWysypy Doktora Moreau powie
Gustavo Crulsa z1925, opowiada oniemieckim naukowcu prowadzcym wdungli eksperymenty na chopcach porzuconych przez
legendarne Amazonki. WCrce Inkw
(Afilha do inca) z1930 roku Menotti Del
Picchia opisa amazosk ekspedycj, ktra

17

proza polska
Nowa Fantastyka 07/2014

Ra wiatrw
Cezary Zbierzchowski
1. Septentrio
Demon nosi twoje imi, powtarza wmylach Prowe, ale
wykrzywia to imi, odmienia przez siebie. Oczy porucznika,
przewietlone biaym wiatem, nie odbijaj flesza aparatu,
zktrym kry policyjny fotograf. Emocje wochronnym kokonie, serce zwalnia bieg. Naprawd budzi si dopiero wtedy,
gdy czuje sodkaw wo krwi.
Policjant staje wdrzwiach tandetnego salonu wodrapanej
kamienicy na obrzeach dzielnicy Zachem. Opiera si barkiem oobac zfarby futryn ipatrzy na fabryczny komin
za zakratowanym oknem, eby nie oglda zwok na pododze ipoamanych mebli. Czeka, a jego ludzie zrobi zdjcia,
pozbieraj zwoje sznura, kawaki krzesa, zakrwawiony n,
niedopaki papierosw iwosy cae to mczce gwno, ktre
zostawia po sobie mier.
Prowe nienawidzi mierci izamieszania, dusi go obecno
tylu ludzi, krzyki zklatki schodowej, woania funkcjonariuszy
prbujcych powstrzyma gapiw, ktrzy wpychaj ciekawskie
mordy za tam. To si zawsze zaczyna tak samo, dziesitki
razy odsania kurtyn wtym czarnym teatrze.
Cofa si do przedpokoju iwyciga zkieszeni paczk inkw.
Mamy ich? pyta Marta Vangelisa otosamo ofiar.
Grubas zbebechami na wierzchu to Samuel Barros, waciciel tego piknego lokalu mwi sierant, ostentacyjnie ujc gum. Nadal ustalamy kobiet.
Przy wejciu wisi damski plecak. Zagldae tam?
Dawid znalaz wrodku dokumenty nastoletniej crki,
ktra tutaj mieszka. Ale za chuja nie wiadomo, gdzie jest. Ta
kobieta na pododze ma dawno gimnazjum za sob.
Dawid trzewy?
Tak jakby. Poszed rozpyta miejscowych, zaraz si do niego rusz. Ciaa znalaza ssiadka zgry, pani Gres. Pochodzi
zpoudnia Remarku, brzowa jak gwno.
Niech technicy przetrzsn mieszkanie szafy, ka, kibel, wszystko iniech std wypierdalaj.
Zrobi si, Miro.
Porucznik przypala czerwonego papierosa.
To si zawsze zaczyna tak samo taniec mierci bez muzyki, ale
zdobrze wyczuwalnym rytmem. Na pewno gdzie istniej nuty,
by dokadnie go opisa, ale Prowe ich nie zna, zawsze budzi si
zdziwiony tym czarnym staccato. Iwcieky na ludzi taczcych
posusznie, jak zagraj im bestie, karmione nienawici istrachem.
Zmusza si, by podej do trupw: gruby facet ley na rodku pokoju pord rozbitych kawakw szklanki, petw wysypanych zpopielniczki ichiskich drobiazgw zrzuconych ze
starej komody. Wszystko zanurzone wkauy zakrzepej ciemnej krwi. Od wezwania mina godzina, od zdarzenia znacznie
wicej; nawet wtym upale izaduchu mieszkania trombocyty
wykonay sumiennie swoj prac.
Granatowa koszulka polo podwina si wysoko, ukazujc
dug ran na ciele denata. Jego palce nadal chwytaj wntrz-

noci wylewajce si zwielkiego brzucha. Oty twarz wykrzywi grymas blu. Go zacisn zby na sznurwce buta, ktry
spad ze stopy kobiety. Co za bezsensowny szajs, myli Prowe.
Zmara ley czciowo pod stoem, jakby wanie tam szukaa schronienia lub upada na plecy pod wpywem silnego ciosu.
Chude ciao ubrane wobcise dinsy ibia koszul kontrastuje ze
zwaami tuszczu gospodarza. Na nadgarstkach wida lady krpowania, rozbity nos, posiniaczone policzki, szara tama zakleja
jej usta. Lewa skro rozharatana od uderzenia tpym narzdziem.
Prowe pisze wczarnym notatniku: napastnik praworczny
krew pod paznokciami rozbryzgi na koszuli tosamo do
ustalenia brak ladw wamania
ciszcie to zasrane radio! drze si sierant Vangelis
zprzedpokoju.
Jeden zmundurowych przechodzi do kuchni iwyciga wtyczk boomboxa stojcego na pokej lodwce. Dopiero teraz,
gdy zabrako dwiku, Prowe dostrzega lad muzyki wiszcy
wpowietrzu. Dziur ciszy.
Posterunkowy Jonas nie jest chodzcym geniuszem. Mitosi
wdoniach stary rachunek ze sklepu, ktry wygrzeba zkieszeni ipostanowi wyrzuci do kosza. Otwiera drzwiczki pod zlewem, pochyla si izastyga, wpatrzony wprzestrze przed sob.
O, kurwa... Poruczniku, niech pan tutaj przyjdzie!
Prowe czuje, e zbiera si na burz. Jest dopiero poudnie,
ale pniej bdzie grzmiao ilao jak skurwysyn. Po jego plecach przebiegaj elektryczne dreszcze, kiedy idzie wkierunku Jonasa.
Musi pan to zobaczy powtarza ogupiay policjant.
Musi pan
Stul pysk, Jonas. Nie jestem guchy.

2. Aquilo
Linda odczya si od kolegw idcych na obiad. Mark iSonia zksigowoci, Damian zinfolinii, ruda dziewczyna zryzyka, sekretarka Margaret ijaka babka zbiura naprzeciwko, wszyscy wleli do windy. Kiwali na ni przyjanie, ale na
sam myl ochuchaniu wtwarz idotykaniu obcych cia zrobio si jej sabo.
Nienawidzia tego cisku, deptania po sobie; wtej sprawie
cakowicie zgadzaa si zB.
Dziki, chyba pjd schodami. Dla zdrowia dodaa
niepotrzebnie.
Moe pjd ztob? zapyta Damian.
Nie trzeba. Pokrcia gow. Spotkamy si na dole.
Metalowe drzwi zasuny si wolno. Linda pomaszerowaa
wd, ztrzeciego pitra na parter, stukajc okamienne schody obcasami. Stuk-stuk, stuk-stuk, idziesz dziewczyno do pieprzonej rzeni, mwiy buty. Od razu poaowaa, e odrzucia
propozycj Damiana. To miy chopak, cho ubrany wwycignity T-shirt itroch grubawy, ale gadatliwy, erotoman-ga-

29

proza polska
Nowa Fantastyka 07/2014

Starcie ultymatywne
Wiktor Ruszkiewicz

isieli na firmamencie, okalani konstelacj zoto-rudych

monogwiazd Tartaru iuderzani lekk hydrobryz latajcego Morza Akwamarynowego. Daleko pod ich stopami
ipod czeluci gbin wodozieleni rozcigao si Oko, fioletowy pywy ksiyc wodcieniach eozyny ifuksji, pokryty kraterami wielkoci stp gigantw. Zprdkoci poddwikow
kryli wraz znim po eliptycznej orbicie Bawarii, wodorowo-helowo gazowej nibyplanety. Atomy dwikw rozszczepiay
si wprzestrzeni.
O, Pavael Piotr Iwaszkiewiczy, ktrego imi ju dawno zostao zapomniane na rzecz haniebnego tytuu Poykacza Soc,
zmory aktualno-teraniejszej rzeczywistoci, objty zakazem
wstpu do wszystkich realiw odrbnych zimienia panujcych tam Bstw isi Absolutnych.
IO, Maksym Daawid Poanieski, nadoficer armii midzywymiarowej, ochrzczony poimieniem Obieywszechwiata, zakochany
we wszechyciu samozwaczy obroca Boga iJego Uniwersaliw.
Obie metaistoty.
Trzysta lat rzuci Obieywszechwiat echowym gosem.
00 odpowiedzia cyfrowo Pavael Iwaszkiewiczy
Poykacz Soc kry oblicze ipoow ciaa pod czarnym symbiontem, zapiecztowanym wypalonymi na lewym policzku,
lewej stronie szyi, lewym ramieniu iboku hieroglifami posthistorycznymi wbarwie grynszpanu. Stelae ng mia uplecione zfeldgrauowego karbinu (altropowej odmiany wgla),
odwrotnie amane, jak uzwierzt prepostpowych. Schowana
pod yw woalk symbiontu twarz wygldaa jak wycinita
wmaterii maska tragedyjna-zerowyrazowa.
Poanieski nosi hebanowy garnitur pynny, najmodniejszy.
Wisiao na nim to jezioro czarne, pionowe, ztafl mcon nieustannie powiewami hydrobryzy. Oblicze mia kozackie, ywcem zZaporoa wycignite. Nos zadarty, jak sztylet cienki,
zarost kilkudniowy iburz kudw czarnych, na wietrze taczcych. Lewe oko jak noc czarne ztczwk czerwon, wktrej si kilka znakw runicznych non stop po okrgu renicy
obracao; prawe od bieli bielsze, ztczwk irenic wjedno
zlepione, nieruchome. Wspodniach garniturowych posiada
tylko praw nogawk, bo lewa noga porcelanowa bya, wydrukowana wprinterach wielowymiarowych. Na jego ramieniu
skaka radonie kanarek opirkach pomaraczowo-rowych.
Co chwila od Pavaela odrywao si yjce na nim ciao cudze
(ywice si jego mylami), falami cienkimi ikolistymi ociciwach
randomowych. Jakby szalaa na nim czarna burza soneczna.
Pytali mnie, co powiem, gdy ci wreszcie znajd Maksym westchn smutno.
NOQEF DW/NQ APWIC
//DNMA? Poykacz Soc wysylabizowa wolno.
Jzyka organicznego wgbie zapomniae? Przesta si
bawi wmowy magiczne warkn na O Poanieski.
Wchali napicie. Wcigali nozdrzami nanodrobinki wrogoci igniewu.
Co odpowiedzia? Sowa przeleciay dzielc ich czterdziestometrow odlego.

e moe ja bym ci wola tak naprawd nigdy nie znale, tylko wiecznie szuka. Wtedy mgbym chocia oszukiwa sam siebie, e goni innego czowieka.
Amoe ja wolabym, eby mnie nigdy nie szuka
Poderwa si kurz amarantowy zkraterw ksiycowych
iwtumanach iwirach wpad przez podstaw do Morza Akwamarynowego, gdzie awice paszczek akwarelowych poary
ten piach natychmiast.
***
Nienawi nieznona dla serc biologicznych skraplaa si
rosowato wgranacie mezosfery midzy nimi.
Obieywszechwiat run do przodu; skoczy midzy wymiarami, po drodze zmieniajc posta wposkrcanego zgrubych
gazi baobabu czterowymiarowego jaka ztrzema rogami ultratytanicznymi na wypukym pacie czoa, ilecia tratowa
Iwaszkiewiczego. Wypad rozpdzony zpodwymiaru tu przed
nim, ale Poykacz Soc wnanochwili wyskoczy wgr na 1
AU. Poanieski dogoni go przez plan eteryczny, majc jeszcze czas na przybranie pynnej formy humanoidalnej toksyny botulinowej. Zatomizowa si za plecami Pavaela iprzela si na O. Trafi jednak wbarier kinetyczn irozprys
si po przestrzeni. Piotr pchn go mentalnie wty na dwa
hektometry. Obieywszechwiat koziokowa wmezosferze,
wracajc do staej formy. Zauway, e Iwaszkiewiczy ciska
za nim poziom fal ognia. Wsadzi nog winny plan, szukajc punktu oparcia, iwostatniej mikrosekundzie odbi si
wgr, unikajc niebieskich pomieni iprzelatujc nad nimi;
zawirowa wok wasnej osi. Odzyska rwnowag inatychmiast skoczy do przodu, obracajc renic lewego technooka.
Pamitasz dziecistwo? spyta go wjzyku psionicznym, przenoszc poziom ich rozmowy winny czas jednostajny, 1-czas.
Najkrtszy okres ycia istot dugowiecznych. Pamitam jak dzi rzuci Iwaszkiewiczy, jednoczenie unikajc
w0-czasie polifazowej szary nibyciaa Poanieskiego, azaraz
potem ciaa faktycznego.
y bez ciebie nie umiaem. Kad chwil ztob, przy
tobie. Przyjacielem moim bye najwikszym. Pamitam, jak
nas zobj wzajemnych musieli wyrywa, kiedy ci zabierali ode mnie zsierocica do adopcji ci nie wiem kto, do
dzi. Pamitasz?
Nigdy nie zapomniaem szepn cicho.
Wspomnienia bolesne now fal gniewu wlay w0-czasie
wserca iby gorce.
Tym razem Poykacz Soc by najpierwszy. Wyrwa sobie
zgarda dwie fale gwiazd bliniaczych wbebechach zamknitych (kul zjonizowanych gazw omasie cznej 51030 kg), bkitn itycjanow. Zamachn nimi jak gimnastyczki antyczne wstkami swoimi spiralnymi icisn je na ksztat krzya
ukonego, jedno rami jedna fala, obie jak rzeki dugie. Rzuci si zaraz za nimi wnadprzestrze. Maksym musi zwrot
wykona. Jeli wteraniejszoci wyminie strumienie energii

36

Micha Nowina

MMA
Micha Nowina

otousty Kris wita pastwa na finale dorocznych Mistrzostw

Might&Magic Arena, gdzie magowie zcaego wiata staj
wszranki, eby zdoby miano najlepszego wrd czarodziei!
Wtym roku turniej odbywa si wniesamowitej scenerii. Ot
nasza korporacja przebudowaa ruiny Koloseum na najnowoczeniejszy na wiecie orodek sportowy, znajwiksz aren
do magicznych star. Zloy cesarskiej, gdzie znajduje si moje stanowisko komentatorskie, rozpociera si wymienity widok na cae pole walki.
Niegdy mwio si Zobaczy Rzym iumrze. Jake to
adekwatne sformuowanie dla naszego penego emocji sportu! Przez dwa tysiclecia Rzym, miasto biedy, samowolnej
prostytucji iwszelkiego plugastwa, popada wruin. Na szczcie nasza Korporacja Ligi Sportw Magii wykupia miasto
ipo wyczyszczeniu go zdotychczasowego elementu stworzya
wnim tradycyjny orodek dla obrzydliwie bogatych ziemian,
ktrych kochamy.
Jednake, moi mili, powoli bd koczy omawianie niesamowitej scenerii zawodw, poniewa na arenie pojawili si ju
zawodnicy. Wpnocnej bramie areny niezwyciony, piekielnie skuteczny, zwycizca wszystkich Mistrzostw MMA Potnyy! Mrocznyy Meeeerlin!!
Jest to zawodnik, ktry wyznaje jedn zasad: brak zasad.
Miady swoich przeciwnikw tak, e rzadko ktry uchodzi
zyciem.
Mroczny Merlin ma sto osiemdziesit centymetrw wzrostu,
zawsze ubiera si wczarny habit zkapturem, spod ktrego wida tylko jego bujn rud brod. Prywatnie jest biznesmenem,
posiadaczem Wielkiej Brytanii ikontynentu afrykaskiego.
Prowadzi kilka szk sportw magii. Jego hobby to prywatna grupa rekonstrukcyjna Kocioa okultystycznego. Merlin
twierdzi, e moc, zktrej korzysta, posiada dziki cyrografowi podpisanemu zsamym szatanem. Trzeba przyzna, e wymyli sobie wietny chwyt marketingowy! Poza tym Mroczny
Merlin jest te gwnym udziaowcem naszego konsorcjum.
eby dotrze do finau, musia stoczy sze pasjonujcych
walk, ztego na uwag zasugiwaa szczeglnie ostatnia, wktrej poprzez wyssanie energii iycia pokona Nazira zwanego
Wezyrem. Nazir broni si dugo, ale wkocu Mroczny Merlin odesa go wniebyt.
Teraz, jak zawsze skupiony imilczcy, czeka na pojawienie
si przeciwnika.
I oto jest! Wpoudniowej bramie wida ju charakterystyczne
nakrycie gowy wksztacie gowy jelenia. Ten rogacz to Druid!
Wr Natury, ktry przebrn przez swoje walki rwnie gadko jak
Mroczny Merlin. Ostatnim jego przeciwnikiem by Czarnoksinik zOz, ktry zosta zdyskwalifikowany iwyrzucony zLSM, za
to, e salwowa si ucieczk zareny na latajcej mapie. Splami
swe imi istraci majtek. Teraz ten oto siacz, ktry samym wadaniem ywioami potrafi zmusi do ucieczki tak wprawnego maga jak Czarnoksinik zOz, staje naprzeciw Mrocznego Merlina.
Prosz pastwa, a ciarki mi przechodz na myl, jak bardzo
emocjonujcy pojedynek nas czeka. Czarna magia kontra sia

ywiow. Kibice na trybunach oraz przed wielkimi telebimami

wkilku strefach kibica szalej iskanduj: Merlin! Merlin!.
Nie ma wtpliwoci, e jest on ulubiecem tumw. Niepokonany od ponad tysica walk, dziewiset dziewidziesit dziewi znich skoczy przez odesanie przeciwnika wniebyt.
Druid za to jest zawodnikiem nowym. Wswojej karierze wygra trzydzieci walk, wtym jedenastu przeciwnikw poddao
aren. Jeden, jak ju mwiem, nawet uciek. Ten Rogaty ywioek, e si tak wyra, powiedzia nam wwywiadzie, e bdzie
walczy ouratowanie resztki lasw na wiecie. Twierdzi on, e
to dziki nim na naszej planecie jest ycie. Szerzy te herezje
wszem iwobec, dlatego nie transmitujemy jego wypowiedzi.
Do zawodnikw podeszli ju Mistyczni Sdziowie iomawiaj zasady walki. Na samym rodku areny tacz Czarownice
zSalem. Trzeba przyzna, e maj dziewczyny czym krci
ico pokazywa.
Pierwszy gong, prosz pastwa, pierwszy gong! Mroczny
Merlin iDruid wchodz na aren. Drugi gong iuruchomia
si energetyczna osona. Na otwartych arenach raczej zbdna,
gdy publiczno oglda wtedy pojedynek na telebimach. Jednake tutaj wszystko jest na wyciagnicie rki. Wrcz mona
dotkn magii. LSM przywizuje ogromne znaczenie do bezpieczestwa kibicw, dlatego wfinaowej walce, pierwszej na
arenie wKoloseum, magowie zetr si wenergetycznej klatce.
Napicie narasta. Wszyscy wyczekuj trzeciego gongu, ktry
rozpocznie ten epicki bj wmiejscu, gdzie przed tysicami lat
gladiatorzy uzbrojeni wrne ostre narzdzia wypruwali sobie
flaki ku uciesze tumu. Dla mnie osobicie najbardziej interesujc zrozrywek staroytnych Rzymian byo rzucanie ludzi
na poarcie zwierztom. Co jak co, ale bawi to si oni umieli.
Gong! Trzeci gong! Zaczo si, zaczo, ito od razu zimpetem.
Mroczny Merlin wypuci wstron przeciwnika Macki mierci. Ja bym odebra ten ruch naszego mistrza jako dowd uznania dla wroga. Merlin chce to zakoczy jak najszybciej. Druid
jednak zmiata je Spiral Ognia iod razu kontratakuje! Potny
podmuch wiatru wrzuca Mrocznego Merlina na energetyczn
cian. Prosz pastwa, co za spicie, niczym trafienie pioruna!
Oj, Druid nagrabi sobie, nagrabi. Teraz Mistrz mu nie odpuci.
Wszak nie przywyk do takiego traktowania. Tum na widowni
take okazuje swoj dezaprobat wobec poniewierania ich idola. Mroczny Merlin to boyszcze kibicw, prawdziwy celebryta.
Wrmy jednak na aren. Druid nie zamierza odpuci iwida, e nie zadowoli go jedno celne trafienie. Unis praw
do do gry izacisn j wpi. Przez niebo przetoczy si
grzmot. Prosz pastwa, co za moc, co za sia! Do pretendenta do mistrzowskiego tytuu a zaiskrzya. Skierowa j
teraz wstron Merlina iposa mu seri piorunw. Mistrz jednak by przygotowany. Jeden unik, drugi unik, tumy szalej
ze szczcia. Wydaje si, e Mroczny Merlin nic sobie nie robi ztego miotania byskawicami. Druid jednak nie zamierza
si podda. Niemale eksplodowa kul energii! Przed tym po
prostu nie dao si zrobi uniku. Mroczny Merlin zbiera si
teraz zziemi po kilkukrotnym trafieniu.

39

proza zagraniczna
Nowa Fantastyka 07/2014

Kadry apokalipsy

(Shooting the Apocalypse)

Paolo Bacigalupi

dyby chodzio okogokolwiek innego, po prostu rozemiaby si delikwentowi wtwarz iowiadczy, e wyciu trzeba sobie radzi samemu.
Zaniepokojony tym wnioskiem Timo jecha swoim zdezelowanym fordem Flex Fusion po zrytej koleinami drodze technicznej, prowadzcej wzdu Centralnego Kanau Arizoskiego. Tak,
wwypadku dowolnego innego pismaka, ktry cign do Phoenix
wposzukiwaniu chwytliwego tematu, nie kiwnby nawet palcem.
Nie zrobiby tego nawet dla adnego zbranowych bonzw
ze znanymi nazwiskami, jednego ztych, ktrzy zlatuj si niczym sroki, rozdrapuj tuste kski iczym prdzej odfruwaj,
zatrzymujc wszystkie zyski zwej dla siebie.
Iniewane, czy miaby do czynienia zczowiekiem zGoogle/
NY Timesa, Cherry Xu, Facebook Social Now, Kindle Post,
Xinhua, czy od Debory Williams.
Ale Lucy? C, jasne. Dla Lucy wsiad do rozgrzanego jak piekarnik samochodu, zapakowa cay sprzt fotograficzny iruszy
swoje chude, brzowe dupsko na wzgrza za pnocnym Phoenix,
kierujc si gwnian, mocno niepewn wskazwk. Jedzi wt
izpowrotem, marnowa benzyn prbujc odszuka t drog,
apotem trzs si wkurzu ikoleinach, co chwila trzaskajc podwoziem forda okolejny kamie. Inie poskary si nawet sowem.
C, to tylko dowodzi, ile czowiek jest wstanie zrobi dla
laski wobcisych dinsach.
Tu jednak nie chodzio jedynie oto. Owszem, Lucy wygldaa niele - oile kto lubi biae dziewczyny zmaymi cyckami iszerokimi biodrami - iTimo faktycznie apa si niekiedy
na fantazjach oniej. Niemniej nie ztego powodu wywiadcza
Lucy przysugi. Robi to, poniewa bya zadziorna, kompletnie
zielona iwskoczya na zbyt gbok wod czego nie pozwalaa jej przyzna wrodzona duma.
Tak, laska miaa temperament iTimo darzy j za to szacunkiem. Wbrew temu, e przyjechaa zpnocy ibya tak zielona,
e niekiedy mia si do rozpuku zbzdur, jakie wygadywaa.
Dziewczyna nie miaa wikszego pojcia opokym, pustynnym yciu, ale trudno byo odmwi jej charakteru.
Kiedy wic Lucy wymamrotaa znad swojego Dos Equis, e
wszystkie tematy zostay ju wyczerpane, Timo, wprzypywie piwno-romantycznego ferworu, zapewni j solennie, i to absolutna
nieprawda. e sam ma przecie wietne oko. e zauwaa rzeczy,
ktrych nie dostrzegaj inni. e zmiejsca ibez przygotowania
wymieni dwadziecia pomysw na materiay, jakimi mogaby
si zaj iwyrobi sobie dziki nim mocn, zawodow pozycj.
Gdy jednak Timo zacz wyliczank tematw, Lucy utrcaa
je rwnie szybko, jak szybko je podsuwa.
Kojoty, przemytnicy szmuglujcy Teksaczykw przez granic do Kalifornii?
Sohu pucili ju dziewicioczciowy materia.
Kalifornijczycy kupujcy za bezcen teksaskie dziwki, jakby Phoenix byo, cholera, Tijuan?
Google/NY Times iFox zrobili wielkie teksty na gwne strony serwisw.

Wprowadzone po zamkniciu Tamy Roosevelta ograniczenia

wdostpie do wody iosuszanie basenw wPhoenix?
Tym zajo si niedawno Kindle Post.
Zabjstwa na tle narkotykowym? Ktrych ofiary tak czsto
znajduje si wpustych basenach, e ludzie zaczli je nazywa
pywakami?
AP. Fox. Xinhua. LA Times. Talisha Brannon Show. Poza
tym, onarkotykach leci teraz reality show. Cikie sprawy.
Co chwila podsuwa kolejne perspektywy, nowe motywy
iujcia, aLucy odpowiadaa raz za razem: To ju byo. Potem zacza zorzeczy medialnym korporacjom izabierajcym
jej materiay poal si Boe urnalistom; mwia owejciach
na strony, oklikniciach iogldalnoci.
- Nie zaley mi na kolejnej martwej dziwce, ktr rzuciabym
na er zaknionemu seksu iprzemocy tumowi stwierdzia
dopijajc piwo. - Chc czego naprawd wielkiego. Naprawd
wybuchowego tematu na wyczno, wiesz?
- Ja natomiast chc kobiety, ktra bdzie mi podawa lodowaty browarek, kiedy wrc zroboty odpar Timo zrzdliwie. - Ale ztego wcale nie wynika, e tak znajd.
Oczywicie jednak rozumia, oco jej chodzi. Sam potrafi
strzela foty, na widok ktrych nawet sp wypakaby sobie lepia, lecz rodowisko niusowcw, wktrym prbowaa si przebi Lucy, przypominao wiat gladiatorw niewielu zwycizcw, za to caa masa przegranych iwcholer krwi na piachu.
Dziennikarze nie zarabiali regularnie. Nie zarabiali te dobrze.
Niemniej czasami ludzie miewali farta. Cholera, jemu samemu si
poszczcio, kiedy podjecha teksask szos isfotografowa huragan Violet wpenej krasie. Udao mu si zapa kilka uj odzi
rybackiej, ktra przeleciaa kawa drogi wpowietrzu iwyldowaa
na dachu Days Inn. Wtedy od razu poczu, e niele mu si trafio. Violet zniszczya Galveston igwatownie zaatakowaa Houston.
Serwis zjego fotkami mia tak wysok ogldalno, e zastanawia
si, czy ten huragan go jednak nie zabi inie trafi prosto do Raju.
Wkocu Violet zaklasyfikowano do kategorii szstej.
Raz po raz odwiea wtedy stron swojego paypalowego
konta iprzyglda si rosncej miarowo sumie. Wjedajc
prosto wrodek tego kurewstwa wykaza si elaznymi cojones iwnagrod wywiz stamtd ponad milion wej na kade zdjcie. By wniebowzity.
Katastrofy jednak robio si atwo iTimo bolenie si przekona,
e kiedy do michy zbiegaj si due psy, mae psiaki musz spieprza. Dlatego wanie wrci do smtnego Phoenix, gdzie ciko
harowa na kade zdjcie mzgu rozbrynitego na samochodowej szybie czy zwizanej, napanej laski lecej trupem na dnie
basenu. Iztego wanie powodu potrafi wspczu cikiemu pooeniu Lucy, nawet jeeli nie podziela jej podejcia do zawodu.
Wszystko ju byo prychn Timo wmylach, omijajc swym fordem wypalon karoseri porzuconej tesli. - No ico, kurwa, ztego?
- Na wiecie nie ma ju dziewic inie ma te wieych tematw prbowa wytumaczy dziewczynie. - S po prostu
rozmaite ujcia tych samych, starych motyww. To, co ci si

47

proza zagraniczna
Nowa Fantastyka 07/2014

Ciemne ogrody

(Dark Gardens)

Greg Kurzawa

am kupi zajt przez komornika nieruchomo przy

Enfield na aukcji, rzecz niesychana. Przypuszcza, e
bdzie miaa podejrzan przeszo, ale poniewa plan by
taki, eby j ogooci, przerobi iodsprzeda, historia nie
miaa znaczenia. Dopiero kiedy j naby, dowiedzia si, e
jej poprzedni waciciel by na wp zawodowym magikiem
opseudonimie artystycznym Kurricke. Po siedemnastu latach mieszkania wdomu jednopoziomowym zdwoma sypialniami magik znikn, zostawiajc zepsute mleko wlodwce,
naczynia wzlewie iwszystkie narzdzia pracy wniepozamykanych kufrach.
Sam nie chcia adnej ztych rzeczy: ani kostiumw, ani rekwizytw zdrugiej sypialni, ani szaf penych kostiumw, obuwia iperuk. Na wycigark ze stojakiem zpiwnicy mg znale si kupiec, ale wiklinowy kufer znotatnikami ikasetami 8
mm nie by wart zamanego grosza. Na nic byy mu manekiny
ze strychu jedne na stojakach, drugie rozebrane na czci
izapakowane do skrzy. Rekwizyty sceniczne nie mieciy si
wjego strategii inwestycyjnej.
Wten pierwszy weekend Sam drastycznie uszczupli zbiory,
wywlekajc rupiecie magika ze strychu ina dwr przez gara.
Bezceremonialnie wyrzuci wszystko do wynajtego mietnika zajmujcego podjazd.
Jego plany zmieniy si dopiero wponiedziakowe popoudnie, gdy zwin zatuszczony dywan wpiwnicy iodsoni waz.
***
Wychodzc zpiwnicy na gr wponiedziakowy wieczr,
Sam skierowa kroki do garau, szukajc wiklinowej skrzyni,
ktr wywlek wczeniej rano. Zacign j zpowrotem do domu ipostawi na wprost ciemnozielonej kanapy, ktrej, zdecydowa ju, pozbdzie si jako ostatniej zaraz po trzydziestodwucalowym magnavoksie. Zasiadajc na kanapie, rozpi
zatrzaski iunis wieko.
Notatniki wpapierowych okadkach ikasety 8 mm. Zboku upchnita kamera rczna Sony owinita we wasne kable,
ana wierzchu tego wszystkiego fotografia dziesi na pitnacie wcienkiej cynowej ramce. Sam wyj zdjcie, eby lepiej mu si przyjrze.
Na profesjonalnie wykonanej fotografii uchwycono niedobran par. Ona: moda iadna, siedzca na krzele zdomi
na podoku inieco oszoomion min. On: przypuszczalnie
magik Kurricke, sta za ni, trzymajc do na odsonitej skrze midzy jej ramieniem aszyj. Mia moe zpidziesit lat.
Jego wosy, ju siwiejce, wydaway si nienawyke do grzebienia. Wypisz, wymaluj mczyzna, ktry nie potrafi wyprasowa koszuli, ktry zapomnia, jak wie si krawat. Umiecha si szeroko do aparatu zpodekscytowanym, chopicym
wdzikiem, zachwycony swoim szczciem.
Kobieta bya zbyt moda na on albo kochank magika,
uzna Sam. Crka, by moe. Jednak palce na jej karku byy

zbyt zaborcze, zbyt poufae na takie pokrewiestwo. Skr

miaa bez skazy, gadk ikremow, wosy jak puszysty brzowy jedwab, zupenie niepasujce do rodzaju jej cery. Jej pikno
wydao si Samowi nieskazitelne, cho wjej pozie byo co nienaturalnego. Jakby, pomyla, nie malowaa si samodzielnie.
Sam odoy ramk na bok.
Pobieny przegld pozostaej zawartoci kufra ujawni, e
notatniki nie byy ani ponumerowane, ani opatrzone dat. Kasety, podobnie, byy nieuporzdkowane iniepodpisane. Czujc pewno, e ktra zrzeczy pozostawionych przez magika
wytumaczy istnienie wazu, Sam wybra notatnik zbezadnej
sterty. Otwierajc go wrodku, przeczyta:
Jak Bg musi nas nienawidzi. Jak wstrtna musi by dla
Niego nasza gupota ibezradno.
Hitler mordowa kalekich isabych tylko iwycznie dlatego,
e byli kalecy isabi. Cho sam by czowiekiem workiem misa niczym niernicym si od tych, ktrych zagazowa. Oile
wiksza jest przepa midzy nami aBogiem? Oile wiksza
Jego nienawi do nas?
Czemu cierpienie sabych miaoby budzi nienawi?
Syszaem opowie ochopcu, ktry roztrzaska gow rannego psa, bo ten nie mia na tyle przyzwoitoci, by umrze. Teraz
rozumiem, e chcia zakoczy niedol nie tego biednego zwierzcia, ale wasn. Jak nieszczsny musi by zatem Bg, widzc,
jak tuczemy si bezadnie, lepi ibeczc niczym owce, po Jego
ciemnym ogrodzie? Niewiadomi wasnej niewiadomoci, tarzamy si wcaym Jego stworzeniu, depczemy je.
Jak to moliwe, e ktrykolwiek znas jeszcze yje?
***
Sam zamkn notatnik iraz jeszcze podnis fotografi. Tym
razem wysun j zramki iodwrci na drug stron.
Dla E. Cauj, J.
J. Kurricke dopowiedzia Sam. Co tu si wydarzyo?
Wyj kamer rczn Sony wraz ze zwojem kabli. Pora obejrze kaset.
***
Magik Kurricke, wbiaej koszuli ibyszczcej czarnej kamizelce, wychodzi na scen wczym, co wyglda na sal gimnastyczn liceum. Kamera nagrywa zza plecw skromnej publicznoci; tama jest kiepskiej jakoci. Magik wywija chustami,
obrczami iolbrzymimi kartami na oczach widzw, ktrzy
ledwie zauwaaj jego obecno. Cigy szmer ustronnych
rozmw zagusza jego aosne arty. Od czasu do czasu jaka
nastoletnia twarz nachyla si zboku, by ypn wkamer.
Wniezrcznej dwunastej minucie przedstawienia Kurricke
znika za kulisami. Wraca po chwili, pchajc przed sob manekin wfotelu na kkach. Siedzi ona jak koek wszarej spdnicy
ibiaej bluzce, zdomi zoonymi na podoku, jej ysa gowa
lni wscenicznym wietle.

54

Elizabeth Bear

Shoggothy w rozkwicie
(Shoggoths in Bloom)

Elizabeth Bear
- C, profesorze Harding odzywa si rybak, podczas gdy
jego Bkitnik lizga si po wodach Zatoki Penobscot na to
pytanie nie potrafi odpowiedzie. Galarety trzymaj si od
nas zdaleka imy te nie wchodzimy im wdrog.
Ma niewiele wicej ni czterdzieci lat, ale sprawia wraenie
zasuszonego, jego rce s zniszczone od pracy, atwarz przywodzi na myl skr sioda ito zarwno zpowodu chropowatej
powierzchni, jak ibarwy. Jest wwieku profesora, ktry stara
si ukry zainteresowanie, zjakim przyglda si manewrowaniem silnikiem odzi. By moe, tak jak Harding, bra udzia
wWielkiej Wojnie.
Harding jednak nie wspomina otym na gos. Itak nie stworzyo by to midzy nimi adnej wizi: itak okazaoby si, e
nie walczyli wtych samych jednostkach, e nie wtych samych
okopach patrzyli na mier swoich towarzyszy.
To nie miaoby adnego znaczenia, nie wprzypadku rybaka zMaine, ktry tylko potrzsa gow inie wyciga doni, by
ucisn jego rk, iujc wzadumie tyto, rzuca: Doktor
Harding? No prosz. Nigdy wczeniej nie spotkaem kolorowego profesora. Potem ucina wszystkie prby Hardinga, by
nawiza rozmow opanice, jak niecae dwa tygodnie temu
wywoaa emisja suchowiska radiowego opowiadajcego oinwazji obcych na New Jersey.
Harding trzyma donie cinite pod pachami, tak by rybak
nie widzia, jak si trzs. Ma szczcie, e si tu wogle znalaz. e kto zgodzi si go zabra. Wreszcie ma szczcie, e
pracuje na Uniwersytecie Wilberforcea, na posadzie, ktra
ma spore szanse, by niedugo zamieni si wsta profesur.
Iktrej utrat wanie ryzykuje.
Powierzchnia zatoki jest gadka jak lustro, lad, jaki pozostawia na niej Bkitnik, przypomina kresk kredy przecinajc
tablic. Wbrzoskwiniowym niczym sorbet wietle wschodzcego soca byszczy skupisko ska. Same gazy s czarne, ponure, wyobione przez morze. wiato ponad nimi zaamuje
si jednak na przezroczystej, gdzieniegdzie sigajcej na wysoko dwch metrw warstwie galarety, delikatnie poyskujcej wpowiacie poranka. Ugry unosz si widoczne jako
nieprzezroczyste ksztaty odygi, lekko pochylone pod ciarem ciaa owocujcego.
Harding wstrzymuje oddech. Widok jest pikny. Izwodniczo
nieruchomy, bo niezalenie od pogody, ponad spokojem zatoki,
po drugiej stronie poprzetykanego szaroci Atlantyku, dalej
ni Harding czy ktokolwiek inny potrafi sign wzrokiem,
nad Europ gromadz si burzowe chmury..
Harding jest dobrze wyksztacony iwszechstronnie oczytany. Jest te wnukiem bawolego onierza Nathana Hardinga, urodzonego wAfryce niewolnika, ktry uzyska wolno,
awwojnie domowej bi si po obu stronach. Kiedy Nathana
wysano, by walczy wzastpstwie swojego pana, zdezerterowa, okama spotkanych onierzy, apotem zosta ju wszeregach Unii.

Harding, tak jak jego dziadek, by onierzem. Nie ma historycznego wyksztacenia, ale teraz nie jest ono potrzebne,
by dostrzec oznaki zbliajcej si wojny.
- adnego kontaktu? pyta, ustawiajc aparat fotograficzny, poyczon Leik.
- Oprniaj troch klatek mwi rybak, majc na myli
klatki na homary. Nie niszcz ich. Po prostu otaczaj klatk
itrawi znajdujcego si wrodku homara. Szkodz.
Wzrusza ramionami. Szkodz ale nie stanowi zagroenia.
Ci Jankesi nigdy nie powiedz niczego wprost, jeli uznaj, e
da si to odczyta zkontekstu.
- Inie prbujecie zshoggothami czego zrobi?
Regulujc przepyw paliwa, rybak odzywa si, nawet nie
unoszc przy tym gowy:
- Co moglibymy im zrobi? Nie moemy ich skrzywdzi.
ABg mi wiadkiem, nie chciabym ktrego znich rozzoci.
- Zupenie jakbym sysza okierowniku mojego wydziau
mwi Harding iopiera si oburt, mimo i ma wraenie, e
naraa si tym na ogromne niebezpieczestwo. Ale rybak tylko
spoglda niego zciekawoci, jakby zaskoczony, e gadajca
mapa moe mie ochot iczelno do artw.
Amoe dowcipy Hardinga po prostu nie s mieszne. Profesor siada ze zoonymi rkoma na dziobie iczeka, patrzc
jak d podskakuje na wodzie.
Pikno wschodu soca wydaje mu si symboliczne. Starania,
by znale si tutaj zajy mu pi lat pi lat, amoe nawet
cae jego ycie od zakoczenia wojny. Na oblewanych morzem
skaach odludnych czci wybrzea Maine yje obfito intrygujcych, niecodziennych istot. Wyprawa wto miejsce stanowi
dla niego szans, tutejszy morski ekosystem pozostaje praktycznie niezbadany. Trudny dostp jest tylko jedn zprzyczyn.
Druga to zagroenie zwizane zbliskoci niezwykle rzadkiego inajbardziej spektakularnego mieszkaca tych gbin:
Oracupoda horibilis, pospolitego shoggotha przybrzenego.
Ktry, jak to zwykle bywa wprzypadku gatunkw okrelanych mianem pospolitych, nie jest ani pospolity, ani skonny
do pozostawania przy brzegu. Co wicej O. horibilis nigdy, za
wyjtkiem pnej jesieni, nie widuje si ponad powierzchni
wody. Badacze, ktrzy wogle onich wspominaj, przypuszczaj, e shoggothy wdrapuj si na odosobnione przybrzene
skay, by tam rozkwita isi rozmnaa.
Rozrd faktycznie moe by powodem, ale Harding wcale
nie jest otym przekonany. Cokolwiek jednak shoggothy robi
wtym stanie, pozostaj cakowicie bezwadne inie reaguj na
adne bodce. Jeli tylko ich powoka jest nienaruszona iwydzielany przez nie galaretowaty kwas trawienny pozostaje
wewntrz stworze, mona si do nich bezpiecznie zbliy.
Dojrzay okaz O. horibilis, osigajcy rednic pitnastu do
dwudziestu stp iowadze szacowanej na ponad osiem ton, to
najwikszy zyjcych wspczenie shoggothw. Odnalezione
skamieliny, co prawda niekompletne, sugeruj, e prehisto-

Cenzor, twj
brat (1)
Maciej parowski

rotestowaem, e tekst nie ujawnia

tajemnic, nie narusza sojuszy, nie
kwestionuje kierowniczej roli PZPR.
Mimo to wolimy, eby si nie ukaza wyjaniono wurzdzie. Podacie paragraf,
numer zapisu, podstaw do interwencji,
zobowizuje was do tego ustawa? Nie, ale
moemy zgodnie zprzepisami tak przecign procedury, e tygodnik wyjdzie
jak dwutygodnik, albo ipniej.
Urzd nie zezwoli, by dostrzeono wjego funkcjonariuszu cierpicego czowieka.
Inna sprawa, e go zachowa si nietuzinkowo. Panie rzuci mi szeptem pod-

Wcenzurze pamitano mi ten felieton

iniechtnie wspominano koleg, ktry
okaza sabo. Tak, by tu taki, ale ju
go na szczcie nie ma usyszaem par miesicy po jego mierci (odszed na
raka). Azastpujca go wesoa panienka, po targach owyciciu kolejnej oczywistoci, przywoaa mnie do porzdku:
Dopiero dzi pan si dowiedzia, e wycina si prawd!?
Inna popularna wersja tego powiedzenia
co ty nie wiesz, na jakim wiecie yjesz?
nie pojawiaa si woficjalnym obiegu.
Zdejmowaa j cenzura.

Po lewej siedziba Urzdku Kontroli Prasy, Publikacji iWidowisk na ulicy Mysiej wWarszawie.

czas zimy stulecia 1976/77 jak to waciwie jest: licencje zZachodu, aideologia
ze Wschodu Tote wtamtym skonfiskowanym felietonie opisywaem go, jak rano
kreli informacj ole funkcjonujcej komunikacji miejskiej, awieczorem gniecie
si wspnionym autobusie. Do pitnastej
zaciera wgazetach skal niedoborw na
rynku misnym, by wspomina to wdomu przed pust lodwk. Oramus, ktry
jesieni 1977 wzi po mnie wPolitechniku fuch sekretarza redakcji ite czasem
zdobrym skutkiem targowa si zgociem
oniepokorne akapity czy zdania, powinien
potwierdzi, e by to czowiek przyzwoity.

*
Jaka jest najwiksza tajemnica wojskowa?
e genera jest dupa.
Ajaka jest najwiksza tajemnica totalitarnego pastwa?
e jest totalitarne.
Ajaka jest najwiksza tajemnica pastwa podbitego?
Ano taka, e jest to pastwo niedysponujce sob samodzielnie, ergo
zostao pozbawione moliwoci nazywania swojego losu.
Waciwie nie chodzi otajemnice, tylko
owiedz, ktra nie moe by wyartykuowa-

Fot. Jacek Barcz

Miewaem zcenzorami dowiadczenia sympatyczne, ale zUrzdem Kontroli fatalne. Krtko

po Sierpniu 80, zdjto mi zLiteratury, potem zPolitechnika punktujcy t rnic
felieton oudrczonym cenzorze balansujcym midzy okaleczon prawd inarzuconym
kamstwem.

Maj 1981. Maciej Parowski, nowy elekcyjny

redaktor tygodnika Politechnik i Tadeusz
Rogowski, red. ustpujcy.

na iupowszechniana wobiegu publicznym.

Jasne, system miewa szczeliny. Prawdy
ukry si nie da, ale mona uczyni j ekskluzywn, sprawi, e ludzie dotr do niej
zopnieniem. Itylko niektrzy. Aim mniej
osb dotrze, tym trudniej bdzie si wszystkim porozumie. To jest przecie podstawowy dynamizm powieci Zajdla jak szybko
bohater iczytelnik odkryj, co jest grane.
Cenzor mg mie chwile saboci. Mg
by upierdliwy, rygorystyczny, nieznony albo wielkoduszny, ale nie mg by naiwny.
Natomiast jako dywersant wkadajcy kij
wszprychy nie utrzymaby si wurzdzie
nawet dnia. Jego podstawowym zadaniem
byo wic podtrzymywanie stanu obywatelskiej niewiedzy, niepamici, rozbicie umiejtnoci kojarzenia faktw, odrniania dobra
od za iinteresu wasnego od cudzego. Dlatego cenzura zajmowaa si przeszoci,
teraniejszoci iprzyszoci.
Na rnych etapach mojego dziennikarskiego ywota okazywao si, e chodzi
oto przede wszystkim, by nie pojawio si
wdruku sowo Katy, nazwisko Orwell, lub
Pisudski, by nie obchodzono rocznicy Cudu nad Wis1, ani jatek jakie partia urzdzaa co dwanacie lat przodujcej klasie.
By nie podawano liczby wypadkw grniczych, ani aktw naduy wsubach mundurowych. By skreli ze zbiorowej pamici
wielkie postacie narodowej historii, awylansowa szemrane; by pomija pewne nazwiska, ksiki inie recenzowa niektrych
filmw. By tzw. modzieow pras chroni
przed akcentami religijnymi, ado dorosej
nie dopuci informacji obuntujcych si
zakadach przemysowych iostanie zdrowia ich zag. No iza adn cen nie moga
si przebi konstatacja, e narzucony nam

We wstpie do pomiertnego wydania Listu poegnalnego Zajdla, Janusz kpi, e kiedy dzie jego urodzin by witem pastwowym, ale przesta.
Chodzio o 15 sierpnia; cenzura wycinaa nawet takie niewinne szyderstwa.

Maj 1981. Riviera Remont, siedziba Politechnika, chwil po wyborach naczelnego. Gry rzd od lewej; Janusz Obucki (grafik), Wodzimierz Kalicki (dziennikarz) MP,
TR. Zprawej Andrzej witeczki iMarek Oramus. Rok poniej wtym miejscu odbyway si pierwsze spotkania zespou zaoycielskiego miesicznika Fantastyka. Rok
pniej, po stanie wojennym, tygodnik Politechnik co prawda by zawieszony, ale odbyy si tu pierwsze spotkania zespou zaoycielskiego miesicznika Fantastyka.

niegodziwymi metodami system sowiecki sypie si, wdraaj go kanalie, anard

si dusi wsfaszowanym wzorze polskoci,
ktrym postanowiono zastpi izohydzi
ten prawdziwy. Nawet delikatne arciki na
temat Sojuza praktycznie nie miay szans,
chyba e zawieray ton wazeliny.
Cenzor, jeli nie by idiot albo cynikiem,
mg zdocierajcych do sygnaw ineutralizujcych je instrukcji zcentrali, rekonstruowa ponur sytuacj wprost kreli
map narodowych rewolt, katastrof izapaci. Dlatego winien by postaci tragiczn.
WPadzierniku 56, kiedy system si zachwia, cenzorzy gremialnie gardowali za
rozwizaniem swojego Urzdu. Niestety,
szybko im przeszo, aci, ktrym nie przeszo tracili prac. Ale tylko jeden idopiero
dwadziecia lat pniej przemyla rzecz do
koca. Krakowski cenzor Tomasz Strzyewski, wyjecha na Zachd ze skopiowanymi
instrukcjami wydanymi potem wCzarnej
Ksidze Cenzury PRL. May tomik kompromitujcy zwaszcza schykow faz rzdw
Gierka, otrzy lata wyprzedzi Sierpie 80.
*
Mod inteligencj do czasu traktowano
wPRL pobaliwie, ajej kulturowemu ruchowi
pozwalano na wicej. arty si skoczyy,
kiedy w1977 roku wKrakowie zamordowano Pyjasa. Sze lat pniej wWarszawie
MO zatuka Przemyka, rwienika RAZ-a, co take nastpnemu pokoleniu dao
do mylenia.
Ale na pocztku dekady 70. studenckie teatry, kabarety, kursanci szk artystycznych mieli swoje festiwale. Dziennikarze studenccy spotkali si nad jeziorem
worodku wypoczynkowym wSoczewce,
pod Pockiem. Przyjedali do nas oficjele,
take kulturalni, otwarci na dyskusj cenzorzy. Oczywicie umniejszali swoj rol,
s narzdziem wrku partii (naleao pisa

naszej Partii), peni sub publiczn,

chroni, zabezpieczaj, adnej samowoli.
Wicie-rozumicie, chyba nietrudno poj
celowo czciowo niemiej, ale zarazem
wychowujcej spoeczestwo cenzury obyczajowej. Istotna bywa obrona przed wyciekiem wanych danych wojskowych, konieczna jest te informacyjna osona negocjacji
handlowych czy dyplomatycznych, atake
wyprzedzajcych bada naukowych, bd
choby odkry geologicznych. Midzynarodowa konkurencja czuwa.
Wsta kolega ipowiedzia, e usunito mu
zpisma recenzj legalnie wydanej ksiki
Wakowicza. Inny to samo mia zBablem
(tym od Armii Konnej). Wiecie rozumiecie, Wakowicz jest naszym wrogiem inie
zrzek si amerykaskiego obywatelstwa.
Aha nie rezygnowa kolega to czemu
iotym nie napisa?
Na chwil si zacukali.
Zabra gos kto zteatrw studenckich
iopowiedzia ad hoc wymylony spektakl.
Na scenie jest rolnik, robotnik przy maszynie, inynier przy desce krelarskiej, poeta zgsim pirem Wszyscy wszystkim
wysyaj na kartkach komunikaty, kady
przed dorczeniem musi by przeczytana przez zasiadajc na proscenium komisj uzbrojon wnoyczki do wycinania
igrube flamastry do skrelania. No ateraz podsumowa ten go od teatrw
wyobramy sobie, e was nie ma. Co si
zmieni? Ajeli nawet, to chyba na lepsze.
Zatrzepotali powiekami, pomerdali apkami, troszk si zacukali, ale dalej prbowali by mili. Wicie-rozumicie, przecie
wkadym kraju istnieje cenzura.
Kamstwo. Nie wkadym. Ina pewno
nie a taka.
*
Po premierze Barw ochronnych poszy na Mysi kolumny Politechnika

zdwiema recenzjami. Autor pierwszej

ogldnie, ale klarownie wywid, e film
jest metafor potrzaskanego spoeczestwa, anie tylko wizerunkiem grupki
szczeniakw inadtej kadry na obozie
naukowym. Wdrugim tekcie nacisk
pooono wanie na nagann bierno
inijako ukazanej wfilmie modziey
akademickiej.
Recenzja pierwsza spada wcaoci. Drug wykastrowano, by wyszo,
e autor ma al gwnie do reysera za
szkalowanie studentw. Byem wtedy
sekretarzem redakcji, ale chorym, zastpowa mnie kolega, mia jeden materia rezerwowy, jakie zdjcia inie mia
dowiadczenia. OK powiedzia to
wyrzucamy na razie obie recenzje do
przemylenia, adajemy tekst zastpczy.
Nie, nie zaoponowali my bymy woleli, eby poszed ten drugi tekst wformie jak teraz.
Tak to dziaao. Bylimy wciekli. Oni
woleli, kolega nie wiedzia, e moe si
postawi, apodejmowa decyzje pod
presj; numer musia i do drukarni.
Zanussi pewnie do dzi myli, e zakute
by zpolitechniki nie zrozumiay prostego przekazu, albo zadziaay jak czerwoni pakarze. Inna sprawa, e wRazem, wktrym zjawiem si rok pniej,
nie pozwalano sobie nawet na tumion
wcieko; decyzje cenzury ulegay
by tak rzec uwewntrznieniu. Jak
mona byo wogle da do numeru t
durn pierwsz recenzj, no ipo co byo j pisa, wydziwiano wpodobnych
wypadkach znajszczerszym oburzeniem. Cicia cenzury nie uchodziy tam
za szlachetne blizny, tylko wstydliwe
oznaki gapiostwa, albo gupoty.
To ty nie wiesz, na jakim wiecie yjesz!? Mwic po ludzku uwewntrznienie to zwyczajnie autocenzura.

lamus

Dunczycy z lamusa

czyli Avanti Planetaros podbija Marsa

Duskie kino fantastyczne? Przecitnemu widzowi amerykaskich blockbusterw

ten termin chyba si z niczym nie kojarzy.

oneserzy kina przypomn, e enfant terrible duskiej kinematografii,

Lars von Trier, nakrci sporo obrazw, ktre mona zaliczy do fantastyki. Mao kto jednak pamita, e Duczycy krcili takie filmy wepoce
kina niemego ito nie byle jakie. Przed Iwojn wiatow pojawio si kilku
reyserw, ktrzy zajli si tematyk gwarantujc przycignicie do kin
moliwie jak najszerszego grona widzw. Du widowni, jak wiadomo,
zapewniaj sensacja, horror ifantastyka. Duczycy powoali nawet do
ekranowego ycia pierwszego superotra, Doktora Gar el Hama wfilmach
Eduarda Schnedler-Srensena. Pierwszy film serii powsta w1911, dwa
lata przed ekranowym debiutem Fantomasa. Oczywicie naley pamita,
e znaszego punktu widzenia itak kady niemy film raczej klasyfikuje si do
szufladki zawy melodramat znachyleniem wstron wybranego gatunku.
Impulsem, ktry sprawi, e wDanii powstay filmy fantastyczne nakrcone
zprawdziwym rozmachem bya Iwojna wiatowa ipanujcy wcaej Europie
nastrj zwtpienia wcywilizacj Zachodu.

Grobowce ikomety
Pierwszym reyserem, ktry zasyn wDanii kinem fantastycznym by August Blom. Zdaniem niektrych wogle by pierwszym duskim reyserem
zprawdziwego zdarzenia. Ju jego debiut z1910 zwiastowa zamiowanie
do interesujcych nas tematw, by to bowiem Upir wgrobowcu. Wtym
samym roku nakrci te adaptacj Dra Jekylla iMra Hydea oraz Naszyjnik mierci. Jego fantastyczne opus magnum po wybuchu Iwojny
wiatowej, w1916 roku, aby nim obraz pod wszystko mwicym tytuem
Koniec wiata. Film wykorzysta nastroje panujce po wybuchu wojny
oraz wci wie pami opotencjalnych niebezpieczestwach zwizanych

Agnieszka
Haska

Jerzy
Stachowicz

zprzelotem komety Halleya wpobliu Ziemi (1910). To wanie kometa jest

wfilmie Bloma rdem zagady wspczesnej cywilizacji. Widzw przycigny do kin wymylne jak na owe czasy efekty specjalne. Jak wida, temat,
ktry von Trier podj wMelancholii, nie jest obcy duskim filmowcom.
Rwnie wielkim hitem bya superprodukcja Czarownica Benjamina
Christensena z1922 roku. Christensen porzuci studia medyczne dla
opery. Studiowa aktorstwo ibra lekcje piewu; udao mu si wystpi
nawet wDon Giovannim. piewakiem nie by wybitnym, za to sprawdzi
si jako aktor niemy. Zainteresowa si scenopisarstwem ireyseri. Poniewa chcia sam produkowa swoje filmy, zaj si te importem szampana
do Danii; azarobione wten sposb due pienidze inwestowa wkino.
Jednak Czarownica przerosa jego moliwoci ipo pienidze uda si
do Szwedw. Nic dziwnego film mia prezentowa dzieje czarnej magii
isatanizmu wEuropie. Wzamyle mia to by film artystyczno-naukowy, co
sugerowa podtytu: Wykad zhistorii kultury wywych obrazach. Niestety,
Christensen opar si na nieaktualnych wlatach 20. teoriach XIX-wiecznych,
wic wgruncie rzeczy wysza mu fantastyczna docudrama zniesamowitymi
efektami specjalnymi, takimi jak lot hordy czarownic nad miastem. Sam
reyser nie odmwi sobie przyjemnoci zagrania postaci Szatana, ktry
uwodzi pikne niewiasty iparadowa znagim torsem.
Reyserem ochyba najbardziej nieposkromionej wizualnej wyobrani
by jednak Forest Holger-Madsen. Jego wyrnikiem bya ideologia, ktr
naiwnie iopatologicznie serwowa widzom. Holger-Madsen by arliwym
pacyfist, apacyfizm ten podawa czsto wsosie religijnym. Kino religijne
byo zreszt domen Duczykw wdobie filmw niemych za spraw genialnego Carla Dreyera a szkoda, e nie sign on nigdy po porzdne
wtki science fiction. Pacyfistyczne zapdy wida nawet wtytuach filmw
Holger-Madsena: Z bro, Pax aeterna, Wstron wiata. Nic dziwnego,
e tak nierealne wczasach wielkiej wojny pogldy prowadziy reysera ku
wtkom jeli nie religijnym, to wanie utopijno-fantastycznym, zlekk nutk
feministyczn. Wfilmach Madsena zwykle pojawiaa si posta kobieca,

65

Ujarzmienie
Wydawnictwo Otwarte

Witajcie w Rosji
Wydawnictwo Insignis

W jakiej klasycznej powieci

SF, napisanej w latach
70-tych pojawiaj si strefy,
pozostawionych
przez obcych?

Jaki polski autor

jako pierwszy
napisze powie
w uniwersum
Metro 2033?

Strefa X nadal broni swoich tajemnic. Southern Reach, podupadajca

rzdowa agencja, do kolejnej prby zbadania terenu przydziela Kontrolera.
Dla Johna Rodriqueza, ledczego po przejciach, to ostatnia zawodowa
szansa. Poczynania nowego szefa nadzoruje tajemniczy Gos domagajcy
si regularnych raportw. Okazuje si, e nie tylko wStrefie X dziaaj siy
zmieniajce ludzki umys. Czy mczyzna bdzie wstanie je ujarzmi?

Co kryje si za roszadami na szczytach wadzy? Czym tak naprawd

kieruje si Rosja wswojej polityce wewntrznej izagranicznej? Kim s
ludzie usterw pastwa? Jakimi sposobami podporzdkowuj sobie
szarych obywateli? Otym wszyskim midzy innymi przeczytacie
wnowej ksice Glukhovskyego Witajcie wRosji.

Nie wierz zmysom. Strefa X zmienia kadego.

Wrd czytelnikw, ktrzy do koca lipca nadel poprawn odpowied
na nasz adres pocztowy lub internetowy (konkurs@fantastyka.pl), wyonimy 5 laureatw, zktrych kady otrzyma ksik ufundowan przez
Wydawnictwo Otwarte.

Witajcie wRosji to icie wybuchowa mieszanka: fikcja miesza si tu

zrzeczywistoci, satyra iironia sprawiaj, e czytelnik nie wie, czy
mia si, czy paka, awszystko to wulubionej przez Glukhovskyego
konwencji science fiction.
Wrd czytelnikw, ktrzy do koca lipca nadel poprawn odpowied
na nasz adres pocztowy lub internetowy (konkurs@fantastyka.pl), wyonimy 5 laureatw, zktrych kady otrzyma ksik ufundowan przez
Wydawnictwo Insignis.

Aldebaran, Belelgeza
Wydawnictwo Egmont
Kto by pierwszym wydawc oryginau komiksu Aldebaran?

Cykl komiksowy SF, ktrego scenarzyst irysownikiem jest znany brazylijski

twrca komiksowy LEO.
Brak komunikacji zZiemi sprawi, e rozwj technologiczny kolonii na Aldebaranie zosta zatrzymany. Modzi ludzie ze zniszczonej przez morsk besti
wioski wraz ze ciganymi przez rzd naukowcami staraj si rozwika tajemnic
dziwnych zjawisk nawiedzajcych wyspy Aldebarana.
Oile na Aldebaranie wkocu udao si stworzy dobrze prosperujc koloni, to na Betelgezie sytuacja wyglda znacznie gorzej. Katastrofie uleg
statek peen osiedlecw inie wiadomo, czy komu udao si przedosta
na planet. ZAldebarana zostaje wysana misja rozpoznawcza, wktrej

skadzie znajduje si Kim Keller, moda bohaterka serii. Dlaczego wanie

j powoano do tej misji?
Wrd czytelnikw, ktrzy do koca lipca nadel poprawn odpowied na nasz
adres pocztowy lub internetowy (konkurs@fantastyka.pl), wyonimy 5 laureatw,
zktrych kady otrzyma dwa komiksy ufundowane przez Wydawnictwo Egmont.

Rozwizania konkursw znumeru 05/2014 NF

Morderstwo wron
Wydawnictwo Initium

Krwawy szlak
Wydawnictwo Egmont

Conan Barbarzyca, Thorgal

Wydawnictwo Sound Tropez

Dar jasnowidzenia
Meg Corbyn
ujawnia si,
kiedy rozetnie sobie
skr i zobaczy
krew.

Moira Young,
autorka ksiki
Krwawy szlak,
jest narodowoci
kanadyjskiej

Na pierwszym audiobooku, nagranym

wPolsce wpoowie
lat 30., znalazy
si utwory Adama
Mickiewicza.

Kamil Kubicki - Lubicz Grny

Pawe Bogusaw - Katowice
Agnieszka Miroczuk - Chorzw
Pawe Rafaowicz - Biaystok
Jacek Grski - Warszawa

Marek Gratkiewicz - Chojnice

Agnieszka Owczarzak - Koszalin
Micha Gruszecki - Kty
Paulina Kouchowska - Bydgoszcz
Paulina Kuchta - Chrzanw

Krystian Citowicki - Ruda lska

Wojciech Cholewa - Krakw
Krzysztof Hofman - Leszno

79

Prszyski Media Sp. zo.o.

ul. Rzymowskiego 28, 02697 Warszawa
76 1140 1977 0000 2542 6100 1006
py tan ia dot ycz ce pre n u m e r at y:

telefonicznie: (wgodz. 8.0016.00): 22 27 81 727

listownie podadresem: Prszyski Media Sp. zo.o.,
ul. Rzymowskiego 28, 02697 Warszawa
lubnaadres e-mailowy: prenumerata@proszynskimedia.pl

Z as ad y pren um er at y:

PRENUMERATA

NF

FWS

NF+FWS

Roczna

84,00

32,00

108,00

prenumerat naley zamawia zconajmniej miesicznym wyprzedzeniem

odpierwszego zamawianego numeru
naokres 12 miesicy
reklamacje naley zgasza wcigu dwch miesicy
koszty manipulacyjne zwizane zdokonaniem wpaty wbanku
lubnapoczcie ponosi zamawiajcy.
ksika bdzie wysyana z najblisz wysyk prenumeraty.

Uprzejmie informujemy, edokonujc wpaty, wyraacie Pastwo zgod naumieszczenie swoich danych osobowych wbazie danych Prszyski Media Sp. zo.o. wydawcy Nowej Fantastyki, zsiedzib wWarszawie, ul. Rzymowskiego 28, oraz nakorzystanie znich
iprzetwarzanie wcelach marketingowych ipromocyjnych. Prszyski Media Sp. zo.o. moe udostpni te dane innym podmiotom wcelach dotyczcych promocji produktw tych podmiotw. Podanie przez Pastwa danych jest dobrowolne iprzysuguje Pastwu prawo
dostpu dotreci swoich danych oraz ich poprawiania. Prszyski Media Sp. zo.o. zapewnia ochron danych zgodnie zUstaw zdnia 29.08.1997r. oochronie danych osobowych (tekst jednolity Dz.U. Nr101 z2002r., poz. 926 zpn. zm.).

polub nas
na facebooku

wywiady
recenzje ksikowe
nowoci filmowe
opowiadania

FANTASTYKA.PL

WWW.

POZNAJ FANTASTYK Z NAJLEPSZEJ STRONY

zobacz

nowy wygld
i przetestuj
funkcjonalno

Adr es redakc ji:

ul. Rzymowskiego 28
02697 Warszawa
Faks 22 27 81 775

e- mail:
nowafantastyka@fantastyka.pl

www.fantastyk a.pl

skorzystaj

ze
stale aktualizowanej bazy
danych wydanych w Polsce
ksiek fantastycznych

Wydaje Prszyski Media Sp. zo.o.

ul. Rzymowskiego 28,
02697 Warszawa
Prezes zarzdu:
Maciej Makowski

zamie

swoje
opowiadania,
artykuy, recenzje

Kolporta:
Firma 2M Magdalena i Marek Szwed
ul. Poznaska 484, 05-850 Koprki
tel (22) 245-45-52
Redakcja:

Dzia Promocji iReklamy:

Artur Kaczorek, tel. 22 27 81 717
arturkaczorek@proszynskimedia.pl

Jerzy Rzymowski
redaktor naczelny/dzia publicystyki
jerzyrzymowski@fantastyka.pl

Druk ioprawa:
ORTIS Sp. z o.o.,
86-050 Solec Kujawski, ul. Brukselska 8

Maciej Parowski
ojciec redaktor
maciejparowski@fantastyka.pl

Copyright byPrszyski Media Sp. zo.o., Warszawa 2014

we udzia
w dyskusjach
pod tekstami
w Hyde Parku

Micha Cetnarowski
Dzia Literatury Polskiej
michalcetnarowski@fantastyka.pl

Stali wsppracownicy:

Marcin Zwierzchowski
Dzia Literatury Obcej
marcinzwierzchowski@fantastyka.pl

Andrzej Kaczmarczyk, Rafa Kosik, Joanna

Katarzyna Osowiecka
Dzia Graficzny
katarzynaosowiecka@fantastyka.pl
Redakcja nie zwraca materiaw niezamwionych,
wpublikowanych tekstach zastrzega sobie prawo
dodokonywania zmian iskrtw. Zatre reklam
nie odpowiadamy.

Krystyna de Binzer, Wojciech Chmielarz, Pawe

Deptuch, Marek Grzywacz, Agnieszka Haska,
Kuakowska, Bartomiej opatka, Waldemar
Miakiewicz, Rafa liwiak, ukasz Orbitowski,
Bartomiej Paszylk, Przemysaw Pieniek,
Piotr Piekosz, Wawrzyniec Podrzucki, Jerzy
Stachowicz, Peter Watts, Jakub Winiarski,
Tymoteusz Wronka.
Dlaczego w Westeros nie ma islamu?
Bo przyszed Gra do Mahometa.

INDEKS 358398

PL ISSN 0867132X