MODELOWANIE UKŁADÓW DYNAMICZNYCH – INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 1

TEMAT: WPROWADZENIE
ROZWIĄZYWANIE RÓWNAŃ RÓŻNICZKOWYCH ZA POMOCĄ PROGRAMU DERIVE

OPRACOWAŁA: DR INŻ. GRAŻYNA SYPNIEWSKA-KAMIŃSKA

1. Cel ćwiczeń
• Zapoznanie z różnymi możliwościami rozwiązywani liniowych i nieliniowych równań różniczkowych za
pomocą programu DERIVE.
• Nabycie umiejętności wykonywania wykresów funkcji będącej rozwiązaniem równania różniczkowego.

2. Słowa kluczowe
równania różniczkowe zwyczajne, równania różniczkowe liniowe, równania różniczkowe nieliniowe, metoda
Rungego-Kutty, funkcja Heaviside’a

3. Plan zajęć

3.1. Wprowadzenie
• Zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi w laboratorium komputerowym.
• Przedstawienie regulaminu ćwiczeń laboratoryjnych.

3.2. Założenie folderu przewidzianego do przechowywania swoich plików

3.3. Przypomnienie podstawowych wiadomości o programie DERIVE

• Ustawienie opcji: Wyrazy i Rozróżniaj w Menu Opcje/Ustawienie trybów pracy; zakładka Wejście.
• Możliwość osadzania wykresów w oknie Algebra. Wykresy będą na trwałe zapisane w skoroszycie.
• Możliwość zapisu zawartości okna Algebra w różnych formatach.
• Omówienie różnicy między dwuznakiem := w instrukcji przypisania i znakiem = w równaniach.

Przykład
Wykonaj wykresy zapisanych niżej wyrażeń

y := t 2
x = t2
w = t2 - 2

4. Rozwiązywanie równań różniczkowych zwyczajnych

4.1. Równania różniczkowe zwyczajne I rzędu liniowe
• Omówienie funkcji DSOLVE1 i jej parametrów.

p(x, y) + q(x, y)·y' = 0

DSOLVE1(p, q, x, y, x0, y0)

• Omówienie funkcji LINEAR1 i jej parametrów.

y' + p(x)·y = q(x)

LINEAR1(p, q, x, y, x0, y0)

• Przykłady zastosowania funkcji LINEAR1 i DSOLE1 do rozwiązywania zagadnień początkowych z liniowym

równaniem różniczkowym zwyczajnym I rzędu.
• Wykonanie wykresów otrzymanych rozwiązań.

1
 MODELOWANIE UKŁADÓW DYNAMICZNYCH – INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 1

4.2. Równania różniczkowe zwyczajne II rzędu liniowe

• Omówienie funkcji DSOLVE2_IV i jej parametrów.

y'' + p(x)·y' + q(x)·y = r(x)

DSOLVE2_IV(p, q, r, x, x0, y0, v0)

• Przykłady zastosowania funkcji DSOLVE2_IV do rozwiązywania zagadnień początkowych z liniowym

równaniem różniczkowym zwyczajnym II rzędu.
• Wykonanie wykresów otrzymanych rozwiązań.
4.3. Funkcja Heaviside’a
• Zastosowanie funkcji Heaviside’a (funkcji skoku jednostkowego) do przedstawiania rozwiązań zagadnień
początkowych na wykresie.

4.4. Równania różniczkowe zwyczajne nieliniowe

• Sprowadzanie równań II i wyższych rzędów do układu równań I rzędu.
• Omówienie funkcji RK i jej parametrów.
RK(ps, z, wp, h, n)

ps - wektor prawych stron układu równań różniczkowych,

z - wektor zmiennych układu równań różniczkowych. Zmienna niezależna jest zawsze pierwszym
elementem wektora,
wp - wektor wartości początkowych zmiennych układu równań różniczkowych,
h - krok schematu różnicowego, krok czasowy,
n - liczba kroków.
• Omówienie postaci w jakiej zapisane są wyniki generowane przez funkcję RK.
Wyniki zapisywane są w macierzy o wymiarach n×m, przy czym m jest liczbą zmiennych układu równań.
• Przykłady zastosowania funkcji RK do rozwiązywania zagadnień początkowych z nieliniowym równaniem
różniczkowym.
• Wykonanie wykresów otrzymanych rozwiązań. Zastosowane funkcji EXTRACT_2_COLUMNS oraz operatora
COL.

Przykład
Jeżeli w wyniku podstawienia
A:= RK(ps, z, wp, 0.05, 200)
otrzymaliśmy macierz A o wymiarze n×m, to stosując
– funkcję
EXTRACT_2_COLUMNS(A, 3, 2)
– albo operator
A COL [3,2]
osiągniemy ten sam efekt – wyłączone z macierzy A dwie kolumny 3. oraz 1. zostaną zapisane w nowej macierzy o
wymiarze n×2.