You are on page 1of 2

MODELOWANIE UKŁADÓW DYNAMICZNYCH – INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 8

TEMAT: INTERAKCJA AMPLITUDOWO – CZĘSTOŚCIOWA W UKŁADACH


Z NIELINIOWOŚCIĄ FIZYKALNĄ

OPRACOWAŁA: DR INŻ. GRAŻYNA SYPNIEWSKA-KAMIŃSKA

1. Cel ćwiczeń
• Wyznaczenie zależności pomiędzy amplitudą i okresem drgań w układach o twardej i miękkiej charakterystyce sił
sprężystych.
• Umiejętność analizowania ruchu na podstawie przebiegu trajektorii fazowych.

2. Słowa kluczowe
drgania nieliniowe, miękka i twarda charakterystyka siły sprężystej, interakcja amplitudowo-częstościowa, płaszczyzna
fazowa, trajektoria fazowa, portret fazowy

Uwagi
1. Wartości wszystkie wielkości należy podawać po przeliczeniu na jednostki podstawowe układu SI.
2. Zalecane ustawienia opcji programu DERIVE
– menu Opcje/Ustawienia trybów pracy, zakładka Wejście opcje: Wyrazy i Rozróżniaj.
3. Nieliniowa zależność pomiędzy siłą i odkształceniem
Ciało o masie m = 2kg połączone jest z otoczeniem za pośrednictwem sprężyny. Zależność wartości siły F, z jaką działa
sprężyna, od jej odkształcenia ∆l ma postać
F(∆l) = k ∆l + k1 (∆l )3 (1)
k, k1
przy czym k i k1 są stałymi współczynnikami.
m W celu wyznaczenia współczynników k i k1 wykonano pomiary,
podczas których okazało się, że pod działaniem siły o wartości:
– F1 sprężyna wydłużyła się o ∆l 1,
– F2 sprężyna wydłużyła się o ∆l 2.

3.1. Wyznaczenie współczynników k i k1


Wyprowadź wzory określające wartości współczynników k i k1. W tym celu należy rozwiązać układ równań
F1 = k ∆l 1 + k1 (∆l 1)3
F2 = k ∆l 2 + k1 (∆l 2)3 .
• Zapisz oba równania (użyj znaku =, który służy do zapisywania relacji. Dwuznak := jest elementem instrukcji
podstawienia).
• Układ równań definiuje się wybierając z menu Rozwiąż polecenie Układ. W oknie dialogowym, które pojawi się
automatycznie, określ liczbę równań układu.
• W kolejnym oknie dialogowym określ równania układu i niewiadome k i k1. Równania można skopiować do
odpowiednich okienek używając klawisza F3 albo podać numer linii, w której znajduje się równanie (na przykład
#7 ).
• Rozwiązanie układu równań realizujemy wydając polecenie Algebraicznie z menu Uprość (lub ikona Uprość ze
znakiem = ).
• Dokonaj edycji wprowadzając do rozwiązań dwuznak := instrukcji podstawienia.

4. Równanie ruchu i warunki początkowe


W chwili t = 0 ciało wychylono z położenia równowagi w prawo o x0 i nadano mu jednocześnie prędkość v0 .
• Zapisz wzór określający zależność siły sprężyny od położenia układu
F(x) := k x + k1 x 3 (2)

1
MODELOWANIE UKŁADÓW DYNAMICZNYCH – INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 8

• Pomijając masę sprężyny i zaniedbując opory występujące przy toczeniu napisz równanie ruchu układu.
(3)

• Zapisz warunki początkowe.


(4)
• Sprowadź równanie ruchu do równoważnego układu dwóch równań pierwszego rzędu
(5.1)
(5.2)
• Zapisz w programie DERIVE wektor prawych stron układu oraz wektor zmiennych.

5. Interakcja amplitudowo-częstościowa w układzie ze sprężyną o charakterystyce twardej


Dla wartości podanych w tabeli
F1 = 30 N ∆l 1 = 0.5 cm F2 = 60 N ∆l 2 = 0.8 cm
• Oblicz wartości współczynników k i k1.
• Przedstaw na wykresie nieliniową charakterystykę sprężyny F(x).
• Dla każdego z podanych zestawów warunków początkowych

a) x0= 0.3 cm, v0 = 0, b) x0= 0.5 cm, v0 = 0, c) x0= 0.7 cm, v0 = 0 ,


d) x0= 0.9 cm, v0 = 0, e) x0= 1.1 cm, v0 = 0
– znajdź przybliżone rozwiązanie nieliniowego równania ruchu stosując metodę Rungego-Kutty (przyjmij krok
czasowy 0.002 lub mniejszy),
– wykonaj wykres x(t). Przebiegi czasowe drgań dla wszystkich warunków początkowych zamieść na jednym
wykresie. Wykonując wykresy, ustaw opcję Łączenie punktów = Tak.
– zmierz okres drgań i amplitudę dla każdego przebiegu czasowego,
– wyniki pomiarów przedstaw w postaci wykresu: na osi odciętych amplituda, na osi rzędnych okres drgań,
– wykonaj wykres trajektorii fazowej. Wszystkie krzywe portretu fazowego przedstaw na jednym rysunku.
• Sformułuj wnioski.

6. Interakcja amplitudowo-częstościowa w układzie ze sprężyną o charakterystyce miękkiej


Dla wartości podanych w tabeli
F1 = 50 N ∆l 1 = 0.5 cm F2 = 300 N ∆l 2 = 3.1 cm
• Oblicz wartości współczynników k i k1.
• Przedstaw na wykresie nieliniową charakterystykę sprężyny.
• Dla każdego z podanych zestawów warunków początkowych

a) x0= 0, v0 = 1m/s, b) x0= 0, v0 = 2m/s, c) x0= 0, v0 = 3m/s ,


d) x0= 0, v0 = 4m/s, e) x0= 0, v0 = 5m/s, f) x0= 0, v0 = 7m/s,
g) x0= 0, v0 = 8m/s
– znajdź przybliżone rozwiązanie nieliniowego równania ruchu stosując metodę Rungego-Kutty (przyjmij krok
czasowy 0.002 lub mniejszy),
– wykonaj wykres x(t). Przebiegi czasowe drgań dla wszystkich warunków początkowych zamieść na jednym
wykresie. Wykonując wykresy, ustaw opcję Łączenie punktów = Tak.
– zmierz okres drgań i amplitudę dla każdego przebiegu czasowego,
– wyniki pomiarów przedstaw w postaci wykresu: na osi odciętych amplituda, na osi rzędnych okres drgań,
– wykonaj wykres trajektorii fazowej. Wszystkie krzywe portretu fazowego przedstaw na jednym rysunku.
• Sformułuj wnioski.
7. Literatura

1. Z. Osiński, Teoria drgań.


2. J. Awrejcewicz, Drgania deterministyczne układów dyskretnych.

You might also like