1

Niebezpieczne roliny.
O tym, e roliny wpywaj pozytywnie na nasze zdrowie i samopoczucie nie trzeba ju
nikogo przekonywa, konieczna jest znajomo gatunkw i ostrono w kontakcie z
rolinami. Niema grup stanowi roliny trujce. S one niebezpieczne dla dzieci a my
szczegln uwag musimy zwrci na nasze krliczki. Wrd substancji trujcych
wystpujcych na drzewach i krzewach mona wyrni kilka grup. Alkaloidy s
najbardziej toksycznymi substancjami rolinnymi. Wystpuj w takich rolinach jak cisy i
zotokapy.
Cis pospolity - Taxus baccata to krzew iglasty dorastajcy do kilku, kilkunastu metrw o
spaszczonych igach bez przewodw ywicznych. Obecnie czstszy w uprawie jest cis
poredni, z wieloma odmianami ogrodowymi. Igy cisw po roztarciu nie pachn. Cisy
kwitn w kwietniu, a jesieni wytwarzaj oliwkowoczarne nasiona, cakowicie okryte
czerwon osnwk. Osnwki s jadalne, lepkie i sodkie, ale we wszystkich czciach
roliny, z wyjtkiem osnwki, wystpuje alkaloid - taksyna. Najbardziej trujce s igy w
zimie. Alkaloid taksyny jest nieszkodliwy dla przeuwaczy na przykad saren i jeleni,
ktre zjadaj i niszcz mode roliny.
Przepiknym, lecz bardzo trujcym gatunkiem jest wysoki krzew, nalecy do rodziny
motylkowatych, zotokapu zwyczajnego - Laburnum x watereri z przepikn odmiana
"Vossii" o kwiatostanach dugoci do 50 cm. Owocem s strki czsto utrzymujce si do
nastpnej wiosny. We wszystkich czciach roliny wystpuj alkaloidy - gwnie
cytyzyna. Najwicej jest jej w nasionach, mniej w liciach i kwiatach. Objawy zatrucia u
dzieci mog wystpi ju po zjedzeniu dwch nasion, a u krlika, lepiej nie mwi.
Podobne substancje czynne zawieraj inne gatunki, jak arnowiec miotlasty - Cytisus
scoparius z wieloma swymi odmianami. Janowce, niskie krzewy, kolcolist zachodni
krzew dorastajcy do 1,5 m wysokoci. Innymi substancjami trujcymi wystpujcymi w
rolinach s glikozydy. Glikozydy cyjanogenne rozkadajc si wydzielaj cyjanowodr
(kwas pruski). Zwizki te wystpuj powszechnie w rolinach z rodzaju Pronus: w
nasionach moreli, brzoskwini, czereni, liwy, wini.
Zwizki te s obecne rwnie w niedojrzaych, zielonych owocach bzu czarnego -
Sambucus nigra. Natomiast suszone kwiaty oraz czarne owoce bzu czarnego s cennym
surowcem farmaceutycznym. W staroytnoci pestki moreli i brzoskwin wykorzystywane
byy do wykonywania wyrokw mierci. Saponiny s silnymi truciznami komrkowymi
powodujcymi hemoliz czerwonych ciaek krwi. Due iloci saponin zawiera bluszcz
pospolity - Hedera helix, wolno rosnce pncze. Wawrzynek wilczeyko - Daphne
mezereum, miertelna dawka dla dorosego wynosi okoo 10 owocw. Niebezpieczna
jest odmiana jaowca sabiskiego - Juniperus sabina. Roztarte gazki jaowca
wydzielaja ostry, nieprzyjemny zapach olejku eterycznego, w ktrym obecny jest trujcy
skadnik - sabinol. musze wspomnie o ligustrze pospolitym - Ligustrum vulgare,
2
powszechnie wykorzystywanym na ywopoty, o trujcych czarnych, byszczcych
owocach - pestkowcach przypominajcych jagody.
Trujce drzewa i krzewy ;
bluszcz, budleja, bukszpan, cis, dere, dziki bez hebd, jaowiec, jaowiec sawina,
laurowinia wschodnia, ligustr, moszenki poudniowe, oleander, ostrokrzew paragwajski,
robina biaa, sodlin japoski, suchodrzew, sumak octowiec, nieguliczka, trzmielina,
wawrzynek, wilcze yko, wiciokrzew przewiercie, zotokap, arnowiec miotlasty.
Dziko rosnce roliny trujce ktre mona spotka w domu lub na dziace ;
amarylis, dziurawiec pospolity, bluszczyk kurdybanek, bielu, blekot pospolity, bukszpan,
barwinek, bez hebd, blekot pospolity, ciemiernik, ciemiyca biaa, cis, dziurawiec
pospolity, glistnik, grel, grzybie, jaowiec, jaskier, jemioa, kanianka, kkol, koniczyna
szwedzka, konwalia majowa, konwalijka dwulistna, kaczaniec, kosaciec ty, lulek
czarny, opian, mydlnica, mak polny, naparstnica, narcyz, ostrze pospolity, ostromlecz,
szczawik zajczy,szczyr, sasanka, szalej jadowity, szczawi plamisty (pietraszak),
sasanka, szalej jadowity, nieyczka, psinka sodkogrz, pszonak, psianka czarna,
pierwiosnek, powojnik, tojad, tuja, tulipan, wilczomleczowate, widlak, wyka, zawilec,
ziemowit jesienny, abieniec (babka wodna), arnowiec miotlasty, mijowiec
zwyczajny,ycica.

Roliny trujce (toksyczne) rwnie doniczkowe :
alocasia (alokazja), agawa, aloes, amarylis, anturium, azalia, asparagus (szparag),
araceae (obrazkowate), barwinek, bielu dzidzierzawa, bieawinka czerwona (sporysz),
bluszcz, chryzantema, ciemiernik, cis, difenbachia, dzidzierzawa, dracena, figowiec,
fioek alpejki, filodendron, fikus, geranium, gwiazda betlejemska, hiacynt, hortensja, hoja
(woskownica), irga, jaowiec wirginijski, jemioa,jaskier pstry, jamin, kalia, kliwia,
konwalia majowa, krokus, kroton, koniczyna biaorowa, lawenda, ligustr, mahonia,
mczennica, mirt, mango, naparstnica, narcyz, niecierpek balsamiczny, oleander,
ostrokrzew, papro, pierwiosnek, pontlin, papirus, przypoudnik, pokrzyk wilcza jagoda,
rafidofora, rododendron, rycynus, ranecznik, sansewieria, wibka, storczyki, tojad,
wilczomlecz, woskownica, zantedeskia, zawilec narcyzowy, ywotnik.
Bielu dzidzierzawa (diabelskie ziele, dendera, cierniste jabko) jest rolin rosnc w
ogrodach, na polach, na mietnikach - jako chwast. Wysoko roliny moe dochodzi
do 1,5 m (zwykle jest nisza). Ma ciemnozielone, zbkowane licie, a kwiaty, przewanie
biae, wyrastaj w rozwidleniach odygi. Owoce s podobne do owocw kasztanowca,
podune z kolcami, natomiast nasiona pojawiajce si jesieni s brunatno-czarne.
Kwitnie od czerwca do padziernika. We wszystkich czciach roliny wystpuj trujce
alkaloidy tropinowe: atropina, hioscyjamina, skopolamina.Poraaj one przywspczulne
3
zakoczenia nerwowe. Objawami zatrucia s: szerokie renice oczu, poraenie
akomodacji oka, zahamowanie ruchw robaczkowych przewodu pokarmowego,
przyspieszenie czynnoci serca, zahamowanie wydzielania ez, liny, potu, soku
odkowego, rozszerzenie oskrzeli.
Pokrzyk wilcza jagoda (psia winia, lena tabaka) ronie w zarolach i lasach.
Wysoko roliny wynosi od 60 cm do 1 m. Ma due ciemnozielone licie, zwisajce
brunatno-fioletowe kwiaty. Jej owoce to ciemne jagody (w zielonym kielichu) wielkoci
wini, ktre dojrzewaj od lipca do listopada. Caa rolina jest trujca, a najbardziej
jagody, zawierajce alkaloidy tropinowe: hioscyjamin, skopolamin, atropin. Dawk
mierteln moe by zjedzenie kilku jagd. Objawy jak w zatruciu bieluniem
dzidzierzaw.
Lulek czarny (lulek jadowity, szalej czarny, brudnoty fioletowo ykowany kwiat).
Kwiat niesawnego ziela Lulka czarnego (Hyoscyamus niger), zwanego te potocznie
Lulkiem jadowitym, Szalejem oraz Blekotem. ronie przy drogach, na mietnikach, ma
owosion odyg, licie grube, ciemnozielone z wrbami, kwiaty skupione na szczycie
odygi, brunatno-te, owoce w ksztacie puszek z wieczkami, nasiona brzowe.
Wysoko roliny wynosi okoo 50 cm. Owocuje od sierpnia do listopada. Blekot osiga
wzrost od 20 do 60 centymetrw, jego odyga na caej dugoci pokryta jest dugimi
woskami, takimi samymi woskami pokryte s pierzastowrbne licie. Kwiaty s gboko
osadzone w ktach lici, podobnie jak torebki nasienne ktre zawieraj liczne
szaroczarne drobne nasiona. Zapach wydzielany przez to zioo jest odurzajcy i
nieprzyjemny. Szalej zawiera niezwykle siln trucizn ktra jest skoncentrowana w
liciach oraz nasionach. Trucizna ta uywana jest do preparacji "masci czarownic".
Zawiera alkaloidy tropinowe, gwnie hioscyjamin i skopolamin. Zatrucia zdarzaj si
przede wszystkim po zjedzeniu nasion. Objawy jak przy zatruciu poprzednio
opisywanymi rolinami.
Szczawi plamisty (pietruszka psia, weszka, pietrasznik plamisty) ronie na
nieuytkach, mietnikach, wok roww, w miejscach cienistych. Wysoko roliny
dochodzi do 1,5 m, odyga jest zielona w brzowe plamy, doem czerwono-brzowa,
licie przypominaj licie pietruszki, kwiaty s biae na baldaszkach, a owoce kuliste. W
dni upalne i po rozdarciu rolina wydziela mysi wo. We wszystkich czciach roliny
znajduj si alkaloidy o przewaajcej zawartoci koniiny. Koniina dziaa pocztkowo
pobudzajco, a nastpnie poraajco na wegetatywne zwoje obwodowe; poraa
zakoczenia nerww ruchowych podobnie do kurary.
Zimowit jesienny (paluchy, bachory) ronie na podmokych kach, bulwa jest jajowata,
otoczona suchymi limi, zakwita jesieni (sierpie, wrzesie). Kwiat ma podobny do
krokusa, a owoce to grube torebki podobne do palcw, std ludowa nazwa - paluchy.
Zatrucia zdarzaj si jesieni, kiedy roliny kwitn. We wszystkich czciach roliny
wystpuj alkaloidy kolchicyny i zwizkw pokrewnych. Kolchicyna jest jednym z
najbardziej trujcych zwizkw rolinnych.
4
Szalej jadowity (cykuta, pietraszyca wodna) ronie w miejscach podmokych, na
brzegach staww, przy rowach. Ma bulwiaste kcza podobne do tataraku z widocznymi
na przekroju komorami powietrznymi. Licie s podobne do pietruszki lub selera, kwiaty
biae, drobne, owoce jajowate to-zielone, dojrzewaj w poowie sierpnia i wrzenia.
Caa rolina zawiera trujcy alkaloid - cykutoksyn. Objawy zatrucia wystpuj szybko,
niekiedy w kilkanacie minut po spoyciu.S to: linotok, pieczenie w jamie ustnej,
czsto wielokrotne drgawki. mier moe nastpi wskutek poraenia orodka
oddechowego.
Roliny ktre s w ogrodach uznane za szkodliwe ;

Abrus precatorius
Actaea spicata - Czerniec gronowy
Allium sp. - Czosnek
Parthenocissus quinquefolia - Dzikie wino
Atropa belladonna - Pokrzyk Wilcza - Jagoda
Aconitum sp. - Tojad
Aesculus hippocastanum - Kasztanowiec Zwyczajny
Arisaema triphyllum - Obrazkowiec
Awokado
Kwiaty cebulkowe takie jak tulipan, hiacynt, irys
Buxus sp. - Bukszpan
Cestrum nocturnum
Clematis virginiana - Powjnik Wirginijski
Conium maculatum - Szczw Plamisty
Convallaria majalis - Konwalia Majowa
Cyclamen sp. - Fioek Alpejski, Cyklamen
Daphne mezereum - Wawrzynek Wilczeyko
Datura sp. - Bielu
Delphinium - Ostrka
Descurainia pinnata
Digitalis purpurea - Naparstnica Purpurowa
Dicentra cucullaria - Biskupie Serduszka
D. spectabilis - adniszka okazaa, Dicentra
Ipomea purpurea
Hydrangea sp. - Hortensja
Kalmia latifolia - Kalmia Wielkolistna
Laburnum sp. - Zotokap
Lantana camara
Lathyrus sp. - Groszek
Ligustrum vulgare - Ligustr Pospolity
5
Liliaceae - Liliowate
Lobelia sp. - Lobelia
Lupinus sp. - ubin
Solanum lycopersicum - Pomidor (tylko cz pnca jest szkodliwa)
Melia azedarach
Grzyby - Wszystkie gatunki mog stanowi potencjalne zagroenie
Narcissus sp. - Narcyz
Nerium oleander - Oleander
Papaver sp. - Mak
Parthenocissus quinquefolia - Winobluszcz Piciolistkowy
Physalis sp. - Miechunka
Phytolacca americana - Szkaratka Amerykaska
Primula - Pierwiosnek
Prunus sp. - Winiowate (wiele odmian, m.in. dzika winia, morela, brzoskwinia, liwa)
Ranunculus sp. - Jaskier
Rheum rhaponticium - Rabarba
Ricinus communis - Rcznik Pospolity
Robinia pseudoacaria - Robinia Akacjowa, Grochodrzew
Sambucus nigra. - Bez (jagoda bzu czarnego)
Sanguinaria canadensis
Solanaceae - Psiankowate (np. ziemniak ale rwnie bielu)
Taxus sp. - Cis - caa rolina
Triglochin maritimum - wibka Morska
Rhus toxicodendron L. - Mumak Jadowity
Urtica sp. - Pokrzywa
Veratum viride - Ciemiyca
Wisteria sp. - Sodlin, Glicyna, Wisteria
Ziarna Jabek (nasiona)
Roliny doniczkowe trujce

Aloes Alokazja Azalia
6

Bluszcz Diffenbachia Dracena

Filodendron Gwiazda betlejemska Hortensja

Kasztanowic Liguster Narcyz
7

Pelargonia Rododendron