You are on page 1of 158

Podzikowania

Pragn podzikowa wszystkim, ktrzy swymi technicznymi i redakcyjnymi uwagami pomogli w


ukazaniu si tej ksiki. Oni sami wiedz, kogo mam na myli.
Serdecznie dzikuj zespoowi wydawnictwa Simon & Schuster, szczeglnie Helen Gummer i
Katharine Young za wsparcie przy pracy nad ksik. Dzikuj te Nickowi Webbowi za oddanie dla
caego pomysu wiele dla mnie znaczyo.
Wyrazy wdzicznoci nale si take tym organizacjom i ludziom, ktrzy dostarczali mi informacji
lub udzielili zgody na wykorzystanie swoich materiaw. Mam nadziej, e wymieniem wszystkich, a
tych, ktrzy czuj si pominici, prosz o kontakt, bym mg podzikowa im w przyszych wydaniach.
Przedmowa
W marcu 1989 roku dwch szanowanych chemikw, dr Pons i dr Fleischmann, ogosio, e udao
im si dokona fuzji nuklearnej w skromnym laboratorium domowym. Owiadczenie to wywoao
zrozumia sensacj na caym wiecie, ale liczne prby powtrzenia eksperymentu nie powiody si.
Pons i Fleischmann zostali wymiani i przez lata nikt o nich nie sysza.
W poowie lat 90. rozwin si jednake nieoficjalny ruch naukowcw, ktrzy twierdzili, e podobne
eksperymenty naley traktowa powaniej, i zaczli podejmowa wasne prby czsto wbrew woli
przeoonych. Zorganizowano kilka midzynarodowych konferencji powiconych tak zwanej zimnej
fuzji, o ktrych sceptycy mwili jako o zlotach zbkanych wyznawcw faszywej religii.
eby jeszcze bardziej skomplikowa spraw, naley powiedzie o doniesieniach na temat
dodatkowej ("przekraczajcej jedno") energii, uzyskiwanej z zupenie innego rda ni reakcje
jdrowe. Niektre raporty mwi o ukadach magnesw, ktre wydaj si podejrzanie bliskie idei
perpetuum mobile obsesji wielu pokole wynalazcw. Bardziej konwencjonalne s urzdzenia
niektre z nich produkuje si ju na du skal dziaajce dziki zjawiskom, jakie pojawiaj si w
cieczach przy skrajnych warunkach. Wiadomo na przykad, e dziki zjawisku mikrokawitacji mona
wytworzy bbelki o temperaturze milionw stopni.
Niezalenie od ostatecznej oceny sprawy i wbrew gosom, e jury jest nieobiektywne jest ona
przedmiotem najwikszej chyba "afery" w historii nauki.
W poszukiwaniu nieograniczonej energii Keitha Tutta to fascynujce i czsto zdumiewajce
podsumowanie bada prowadzonych od co najmniej stulecia przez wiele dziwacznych postaci. Autor
odkry wspaniae przykady osobnikw rzadkiego (na szczcie) gatunku naprawd szalonych
naukowcw.
Nie wierz, by zdrowy na umyle czytelnik przebrn przez t ksik i nie odnis wraenia, e co
dziwnego dzieje si w pewnych obszarach fizyki podobnie jak 100 lat temu, gdy odkryto zupenie
wczeniej nieznane rdo energii. Od zaczernionej pyty fotograficznej Becquerela z 1896 roku do
wynalezienia energii jdrowej upyno niecae 50 lat. Czas na kolejn rewolucj-jeszcze szybsz,
miejmy nadziej.
W roku 1973, kiedy Organizacja Eksporterw Ropy Naftowej OPEC zacza gwatownie podnosi
ceny ropy, przewidywaem: "Era taniej energii mina w er energii darmowej wejdziemy za 50 lat".
Teraz, gdy cena ropy znw ronie, ta myl wydaje mi si tylko niewielk przesad.
sir Arthur C. Clarke,
Kawaler Orderu Imperium Brytyjskiego
Kolombo, Sri Lanka, 23 wrzenia 2000
Wstp
Ksika W poszukiwaniu nieograniczonej energii adresowana jest do tych, ktrzy interesuj si
sposobami pozyskiwania energii elektrycznej i wpywem tego procesu na rodowisko naszej planety.
Nie jest to ksika naukowa, cho zajmuje si nauk i technik, i opisuje ludzi, ktrych polem dziaania
(lub "szkodzenia") jest ten dziwny, ezoteryczny wiat.
Moim zamiarem byo, by kady, kto opanowa fizyk i chemi na poziomie szkolnym, mg
zrozumie niemal ca ksik. Choby nie rozumia jakiego sowa, nie rezygnuj z dalszego
czytania. Nawet jeli sprawy zaczynaj si komplikowa, wkrtce znw stan si jasne. Warto te
pamita, e niekoniecznie ten, kto wygasza skomplikowane kwestie, sam je rozumie! Einstein
mawia (cho nie zawsze sam si do tego stosowa), e to, co prawdziwe, trzeba umie wyjani w
sposb, ktry byby zrozumiay dla omiolatka.
Wikszo trudnych zagadnie i szczegw technicznych wyjaniono w wykazie terminw na
kocu ksiki, a z myl o tych, ktrzy chcieliby zrozumie podstawy zasad przemian energetycznych,
w Dodatku l zamieszczono "Energetyczne ABC".

1. Wprowadzenie
Musimy nauczy si uzyskiwa potrzebn nam energi bez zuywania surowcw.
Nikola Tesla, "Century Illustrated Monthly Magazine", 1980
Stalimy si uzalenieni od paliw kopalnych. Cho moemy si tego wypiera, gd codziennej
dziaki mocy uzyskanej dziki paliwom wydobytym z ziemi staje si problemem. Wpadlimy w spiral
samozniszczenia-jeli dalej bdziemy uywa tych samych surowcw, nasze ycie, rodowisko i
sposoby na przetrwanie znajd si w niebezpieczestwie. Nawet gdybymy mieli ju dzi rzuci to
uzalenienie (a jako naogowcy wiemy, e moglibymy, gdybymy naprawd chcieli), i tak wedug
najlepszych szacunkw potrzeba minimum 100 lat na przywrcenie klimatu wyniszczonego
naduyciami zeszego wieku. Jeszcze dugo bdzie nas mczy cieplarniany kac.
W poowie 2000 roku rzd Stanw Zjednoczonych opublikowa zamwiony w roku 1990 raport pod
tytuem Zmiany klimatyczne w Ameryce. W poprzedzajcym publikacj artykule pisarz H. Josef Hebert
"Associated Press" streci w czarnych barwach to i tak ponure sprawozdanie:
Znikn alpejskie ki, a wraz z nimi due obszary niskich wybrzey oraz mae wyspy. W miastach
bdzie gorcej i bardziej wilgotno. (...) wzronie zapotrzebowanie na urzdzenia klimatyzacyjne, a
naukowcom przyjdzie zmierzy si z epidemiami chorb przenoszonych przez komary, takich jak
malaria. Oto prognoza pogody na koniec XXI wieku, gdy rednia temperatura w Stanach
Zjednoczonych wzronie o 2 do 5 stopni
1
.
W Wielkiej Brytanii Royal Commission on Enyironmental Pollution (komisja do spraw
zanieczyszczenia rodowiska) ogosia raport Energia zmiany klimatu, ktry zawiera jeszcze
groniejsze ostrzeenia:
Stenie dwutlenku wgla w atmosferze jest najwysze w cigu ostatnich 3 000 000 lat. (...)
Stenie dwutlenku wgla w atmosferze prawdopodobnie bdzie wci roso, poniewa ronie jego
emisja, a take dlatego, e dwutlenek wgla pozostaje w atmosferze przez 50 do 200 lat. Stan obecny
nie ma odpowiednika w odkryciach geologicznych, nie potrafimy wic orzec, jakie bdzie mia
konsekwencje..."
2
Peny obraz ukazany w tym wanym raporcie jest jeszcze gorszy. Zgodnie z wikszoci modeli
coraz wysze przypywy oceanw zmusz do przesiedlenia miliony ludzi, ktrych domy dzi znajduj
si tu ponad poziomem morza:
Delty takich rzek, jak Nil czy Ganges i Brahmaputra w Bangladeszu, bd szczeglnie zagroone.
Podobnie atole koralowe. Wielko, o jak zgodnie z przewidywaniami podniesie si poziom morza,
przewyszy zdolno wzrostu koralowcw, ktre zagroone bd poza tym rosnc temperatur
wody. Ocenia si, e z powodu podniesienia si poziomu morza (...) liczba ludzi, ktrych mog
dotkn skutki powodzi, pocztkowo wyniesie 13 000 000 rocznie, by w latach 80. XXI wieku
wzrosn do 94 000 000, chyba e nastpi wielkie migracje z terenw zagroonych
3
.
W niebezpieczestwie znajd si te rda ywnoci, poniewa wiele upraw naraonych bdzie
na nieprzewidywalne i pojawiajce si na przemian dugie susze i nage deszcze.
Choby konsumpcja pozostaa na dzisiejszym poziomie, dowiadcza bdziemy coraz
powaniejszych zaburze klimatycznych powodzie i burze stan si zwykym zjawiskiem, podobnie
jak, o dziwo, dugie okresy suszy.
Mimo to ani nie zatrzymujemy, ani nawet nie zmniejszamy zuycia energii. Na pocztku XXI wieku
jest ono dziesiciokrotnie wysze ni na pocztku wieku XX. Codziennie wynajdujemy nowe
urzdzenia i maszyny, ktre pochaniaj paliwo jak narkotyk. Kraje, ktre dotd nie miay
rozbudowanej sieci elektrycznej, na przykad Chiny, teraz oczywicie nadrabiaj zalegoci i pozwalaj
sobie na rozrzutno w dysponowaniu energi produkuj telewizory, komputery, czajniki
elektryczne, lodwki i zamraarki dostpne dla wszystkich. Przy obecnym stopniu rozwoju techniki
oznacza to nieuchronny, powany wzrost zawartoci dwutlenku wgla w atmosferze w cigu
najbliszych 20 lat, nawet zwaywszy, e niektre kraje zachodnie zobowizay si w cigu 50 lat
zmniejszy emisj a o 20%.
Produkcja elektrycznoci z "czystych" rde cigle pozostaje zjawiskiem marginalnym. W Wielkiej
Brytanii, kraju o najlepszych w Europie warunkach do wykorzystania energii wiatru, ta forma energii
zaspokaja jedynie okoo 3% zapotrzebowania. Jednoczenie potrzeby rosn mniej wicej 3% rocznie
inaczej rzecz ujmujc, podwajaj si co 23 lata i w ten sposb niweluj zyski, jakich dostarcza
wykorzystanie energii wiatru. Cho energia atomowa, mimo licznych wad, nie wie si z emisj
dwutlenku wgla, w wielu krajach uznano, e jej uzyskanie jest po prostu zbyt kosztowne i zwizane z
duym ryzykiem nie ma wystarczajcych rodkw finansowych ani sposobw na radzenie sobie z
ogromnymi trudnociami, jakich nastrcza utylizacja materiaw radioaktywnych.
Przyszo nie wyglda rowo.
Rozwj elektryfikacji
Sto lat temu Europ i Stany Zjednoczone ogarna fascynacja moliwociami, jakie daje
elektryczno. Pojawiay si nowe techniki przekazywania energii. Elektryczno trafiaa do coraz
odleglejszych miejsc na ziemi, gdy straty mocy nie byy ju tak znaczce. Cud wiata elektrycznego i
zyski zwizane z wyeliminowaniem pracy rcznej stay si powszechnie dostpne. Wystarczyo, e w
zapasie byy gigantyczne zasoby wgla do wykorzystania w generatorach mocy.
Ta rewolucja techniczna bya skutkiem paru wielkich odkry i wynalazkw dokonanych w XIX
wieku: maszyny parowej skonstruowanej przez Jamesa Watta na podstawie obserwacji kota
parowego; praw indukcji elektromagnetycznej opracowanych przez Michaela Faradaya, dziki ktrym
skonstruowano silniki elektryczne czyli uyto prdu jako napdu a jednoczenie nauczono si
wykonywa operacj odwrotn dziki wynalazkowi prdnicy; przedstawienia przez Nikol Tesl teorii
zmiennego pola magnetycznego, na podstawie ktrej wynaleziono prd zmienny i rozszerzono sieci
elektryczne na obszar caych krajw. Ju wtedy, w 1900 roku, Tesla przestrzega przed
naduywaniem nowego narkotyku elektrycznoci uzyskiwanej dziki przetwarzaniu paliw
naturalnych:
W niektrych krajach, na przykad w Wielkiej Brytanii, mona dostrzec pierwsze bolesne skutki
marnowania pali w. Stale ronie cena wgla, wic biedacy cierpi coraz bardziej. Cho dalecy
jestemy od wyczerpania zasobw wgla (...) naszym obowizkiem jest, jeli nie pozostawi
przyszym pokoleniom tego rda energii w stanie nienaruszonym, to chocia wstrzymywa jego
eksploatacj do momentu, gdy w peni opanujemy bardziej wydajne metody spalania wgla. Tym,
ktrzy przyjd po nas, bdzie on bardziej potrzebny
4
.
Czy chodzi o wgie, czy te o gaz lub pniej rop naftow, przesanie pozostaje bez zmian:
zapasy s ograniczone. Sto lat temu Tesla wierzy, e istniej lepsze sposoby uzyskiwania energii ni
wykorzystanie dostpnych paliw:
Wydaje mi si, e palenie wglem, cho wydajne (...) jest jedynie rozwizaniem przejciowym,
etapem w ewolucji ku czemu doskonalszemu. Poza wszystkim, generowana w ten sposb
elektryczno wymagaaby niszczenia surowcw, czyli czystego barbarzystwa. Musimy nauczy si
uzyskiwa potrzebn nam energi bez zuywania surowcw.
Pomys Tesli, idea wytwarzania bezpaliwowej energii, odgrywa wan rol w powoli dokonujcej
si rewolucji technicznej, okrelanej mianem darmowej energii. Trzeba sobie jednak jasno powiedzie,
e ta nazwa jest mylca. Nie da si uzyska energii dosownie za darmo tak jak energia atomowa
nie bya spenieniem nadziei z lat 60. XX wieku, e jej koszt wyniesie tyle co nic. Technologie
bezpaliwowe wi si z wymiernymi kosztami, niezalenie od tego, czy wykorzystywane s
bezporednio przez osoby indywidualne dziki ich wasnym urzdzeniom, czy te porednio przez
scentralizowan sie. Niemniej przyja si nazwa darmowa energia.
Co to jest darmowa energia?
Ta ksika powicona jest wynalazcom, maszynom i technice wszystkiemu, co jest zwizane z
rewolucj nowej energii, rewolucj, ktra-jeli si powiedzie stanie si rozwizaniem
najpowaniejszego zagroenia zmian klimatycznych od czasw ostatniej epoki lodowcowej. Zdajemy
sobie spraw, e czysta, tania, wolna od zanieczyszcze technologia produkcji energii jest jedynym
sposobem zapobieenia katastrofalnym zmianom pogodowym, jakie ju dzi wpywaj na losy
milionw ludzi, a wkrtce zaczn wpywa na losy miliardw.
Technologie uzyskiwania darmowej lub nowej energii nie s powtrzeniem dawnych pomysw.
Nie opieraj si na idei stosowania energii sonecznej do ogrzewania bd wytwarzania prdu wci
mao wydajnej, a drogiej. Nie chodzi te o wykorzystanie energii wiatru, co cho z pewnoci
poyteczne jest niepewne, wymaga duych nakadw pieninych, wedug niektrych po prostu
wyglda nieadnie i z powodw praktycznych nie nadaje si do zastosowania na wiksz skal. Nie
chodzi rwnie o technologie, w ktrych wykorzystuje si materia opaowy (pomys to ani nowy, ani
gwarantujcy czysto) czy drog energi geotermaln, to jest ciepo z gbi planety. Rozwizaniem
nie jest energia organiczna przetwarzanie zielonych i "brzowych" odpadw w celu produkcji gazu
opaowego. Nie jest nim te uycie energii pochodzcej z przemiany materii; mimo e jest to
wydajniejsze od spalania surowcw kopalnych wie si ze znaczcym skaeniem dwutlenkiem
wgla. Technologie darmowej energii nie wytwarzaj szkodliwych odpadw radioaktywnych, ktre
stanowiyby niebezpieczestwo przez tysice lat i stayby si potencjalnym rdem materiaw
rozszczepialnych do broni atomowej.
Technologie darmowej lub nowej energii to nazwa nadana zbiorowi niezwykych pomysw, ktre
czy przynajmniej jedno adna z nich nie wymagaaby zuycia jakiejkolwiek substancji. Na wiecie
jest wielu naukowcw, badaczy i wynalazcw, ktrzy caym sercem angauj si w odkrywanie
niekonwencjonalnych sposobw wydajnego wytwarzania energii elektrycznej za pomoc wszelkiego
typu urzdze. Powszechne zastosowanie tych technologii do produkcji energii elektrycznej to tylko
kwestia czasu. W wynalazkach tych wykorzystuje si zjawiska magnetyczne, elektromagnetyczne,
elektrostatyczne, elektronik pprzewodnikow, kawitacj wody, niskoenergetyczne i katalityczne
reakcje nuklearne, adunki klastrowe, impulsy plazmowe, energi promieni sonecznych. To tylko
niektre pomysy.
Drugim wsplnym zaoeniem tych technologii jest denie do zwikszenia energii otrzymanej z
nowego rda. Niekiedy mwi si o przekroczeniu jednoci. Innymi sowy, gdy maszyny nowych
technologii otrzymuj okrelon porcj energii, generuj lub uwalniaj tak jej ilo, e energia
kocowa jest wiksza od pocztkowej. W niektrych przypadkach stosuje si "obwd zamknity", to
jest maszyna zuywa cz energii wytworzonej, by napdzi sam siebie w ten sposb powstaje
urzdzenie samowystarczalne. Wydaje si to narusza podstawow zasad nieistnienia perpetuum
mobile maszyn zdolnych do wiecznej pracy. Nieporozumienie wie si zazwyczaj z kwesti
dokadnoci i rzetelnoci technik mierniczych stosowanych przez naukowcw.
Kluczowe pytanie w przypadku przekroczenia jednoci brzmi: skd bierze si "dodatkowa"
energia? Kosmos nie podaje darmowych obiadkw, wic niemoliwe jest, by otrzyma energi z
niczego. Prawo zachowania energii obowizuje nie mona jej stworzy z niczego. Zatem,
przekonuj sceptycy, musi chodzi o bdy pomiaru i zudzenie, jakiemu ulega obserwator.
Jednak argumentacja zwolennikw tej idei zmierza w inn stron nie chodzi o stwarzanie nowej
energii. Systemy dziaaj na podstawie jednego z dwch pomysw: odkrycia jak w przypadku
zimnej fuzji nowych sposobw uzyskiwania chemicznej, jdrowej czy innej energii uwizionej
wewntrz systemu albo pobierania energii z punktu "zerowej fluktuacji prni". Ta energia punktu zero
jest energi "ta" lub "eteru" wszechwiata i bywa nazywana rwnie energi prniow bd
"kwantowymi fluktuacjami prni".
Cho wielu osobom moe si to wyda nowoci, pusta przestrze w rzeczywistoci pena jest
energii to fakt powszechnie przyjty w nauce. W latach 60. XX wieku John Archibald Wheeler z
University of Texas, laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizyki, zmierzy gsto energii wszechwiata i
doszed do niezwykle zaskakujcego wniosku, e metr szecienny wszechwiata zawiera odpowiednik
10
94
gramw czyli wicej ni caa materia wszechwiata. Gdyby tylko znale sposb i wykorzysta
ten fakt. I wanie to staramy si zrobi za pomoc nowych technologii, mwi naukowcy zajmujcy
si darmow energi.
Dla wielu uczonych o klasycznym podejciu podobne idee s wysoce kontrowersyjne i sprzeczne z
obecnym stanem wiedzy. Nowe technologie, nawet jeeli sprawdzaj si w dziaaniu, zanim zostan
przyjte, bd wymagay ponownego przemylenia, przestrukturyzowania czy wrcz zmiany
konwencjonalnego rozumienia teorii fizycznych. Inaczej rzecz ujmujc, jeli technologie zdaj
egzamin, ich dziaanie stoi czasem w sprzecznoci z obecnym rozumieniem praw przemian
energetycznych wywodzcych si z zasady zachowania energii oraz termodynamiki.
Zasady poszukiwania
Zanim przyjrzymy si dowodom, musimy ustali pewne zasady naszych poszukiwa poszukiwa
prawdy na temat nowych technologii uzyskiwania energii. W przeciwnym razie skd mielibymy
wiedzie, czego szukamy?
Czasem trudno jest, a niekiedy w ogle nie da si posuy przyjtymi zasadami badania
naukowego. Przede wszystkim naley dokona rozrnienia midzy nauk i technik. Postp w nauce
wyraa si publikacjami recenzowanych artykuw w pismach uznanych w rodowisku akademickim,
jak "Nature" czy "Science". Natomiast technika nie zawsze potrzebuje tego typu uznania. Waniejsze
jest, czy co dziaa i czy moe znale zastosowanie komercyjne. Jeli dziaa, dla wynalazcy wiksze
znaczenie moe mie uzyskanie ochrony patentowej, co bywa procesem zoonym i nie ujawnianym.
Zdarza si, e patentem obejmuje si rzecz, ktra jeszcze nie dziaa od wynalazcy nie wymaga si,
by pokaza sprawny model. Te dwa podejcia publikacji i patentw nie zawsze istniej rozdzielnie.
Twrcy technologii czsto poszukuj powszechnego uznania, jakiego dostarcza publikacja. Bywa te,
i midzy innymi takie przypadki opisuje nasza ksika, e wynalazcy staraj si unika i publikacji, i
patentw.
Poszukiwanie prawdy w badaniach nad energi natrafia na mas puapek, bocznych drg i
zaukw. Rzeczy nie zawsze s takie, jakimi si zdaj. Ludzie nie zawsze wyraaj to, co myl.
Rozbienoci i uprzedzenia pojawiaj si wszdzie. Chciwo i zazdro wychylaj si zza plecw, a
lk i frustracja nie pozostaj w tyle. Rne s motywacje, niekiedy bardzo pomieszane, tak e ciko
czasami ustali, dlaczego ludzie robi to, co robi. Nie wszyscy naukowcy i wynalazcy chc przekaza
dorobek ycia innym, by ci poddali go niezalenym testom, bo mog go oni ukra. Mona duo
straci, a zasady "zwykej nauki" nie zawsze znajduj zastosowanie. Sam fakt, e wynalazcy nie
stosuj si do regu publikacji naukowych, niekoniecznie znaczy, e postpuj le.
W roku 1899 Charles H. Duell, komisarz Amerykaskiego Urzdu Patentowego, obwieci wiatu:
"Wszystko, co mona byo wynale, zostao ju wynalezione". Pamitany jest wanie ze wzgldu na
to stwierdzenie. Czy ludzie mu uwierzyli? Trudno powiedzie na pewno, ale moliwe, e tak.
Teoria, czy raczej najnowsza interpretacja teorii, nie zawsze zgadza si z zaoeniami, jakie
przyjmuje si w prezentowanych technologiach, a czasem nawet im zaprzecza. Nie znaczy to, e
zaoenia s niewaciwe. Nauka i technika rozwijaj si dziki obserwacji nowych zjawisk i
rozszerzaniu modeli naukowych tak, by te nowe zjawiska uwzgldniay. Tak wanie brzmi definicja
nauki: udoskonalanie modelu wiedzy przez wczanie nowych obserwacji, nowych odkry i nowych
osigni. Gdyby sama nauka nie ewoluowaa, wci wierzylibymy, e to Soce porusza si wok
Ziemi.
Postp wymaga od nas otwartoci, woli dokonywania uczciwych obserwacji i pomiarw zjawisk, co
prowadzi do zdobycia prawdy naukowej. Wiemy, e paradygmaty naukowe mog si zmienia i
naprawd si zmieniaj, a dzisiejszy stan wiedzy moe nie by i pewnie rzeczywicie nie bdzie
aktualny w przyszym stuleciu. Jak susznie zauway Thomas S. Kuhn w ksice Struktura rewolucji
naukowych, nauka nie jest staym procesem stopniowego rozszerzania wiedzy, ale niecigym
szeregiem krokw od paradygmatu do paradygmatu.
Jednoczenie musimy by czujni na wszelkie niedorbki naukowe, zawsze moliwe oszukiwanie
si (czy to naukowcw, czy obserwatorw) i zamierzone faszerstwa. Bez wtpienia jedynie may
procent prac na temat darmowej energii nie budzi kontrowersji.
Technologie i badania przedstawione w ksice stanowi czubek gry lodowej bada rnej
jakoci, czasem bardzo wtpliwej. Wiem na przykad, e wielokrotnie naduyto ludzkiego zaufania
przy poszukiwaniach darmowej energii. Znane mi s liczne oszustwa i wybiegi, ktre pojawiaj si ze
wzgldu na zyski, jakie wi si z nowymi technologiami uzyskiwania darmowej energii. Niektre ze
sztuczek spowodoway zniknicie z kieszeni naiwnych ludzi tysicy dolarw.
Zdarzao si te, e wielu bardzo wybitnych naukowcw ze szczerego przekonania, e maj racj,
albo z chci dopenienia dziea caego ycia tracio naukowy obiektywizm i przeceniao wasne
dokonania. Dlatego pierwszym zaoeniem naszych poszukiwa jest przekonanie, e moliwoci
samooszukiwania si s nieograniczone. Drugie zaoenie mwi natomiast, e pierwsze stosuje si
zarwno do wikszoci, jak i mniejszoci. Tylko w ten sposb, z otwartym umysem, mona tworzy
nauk.
Podstawowe pytanie brzmi jednak: czy ktrakolwiek z tych technologii naprawd dziaa? A jeeli
nawet, to czy da si j zastosowa na skal masow? Czy rzeczywicie stanowi lepsze, tasze,
bezpieczniejsze i czystsze rozwizanie, ktre wbrew oporom przyjoby si na rynku energetycznym?
Jak szybko mogoby to nastpi? To najistotniejsze pytania.
Poszukiwanie prawdy na temat darmowej energii rodem z powieci detektywistycznej moe
okaza si podr frustrujc i zagmatwan. Niewiadome nawet, gdzie waciwie si koczy. Ale na
pewno warto j podj.
Rozpocznijmy wic poszukiwania.

2. Nikola Tesla: nieznany geniusz elektrycznoci
Ujarzmiem promienie kosmiczne i sprawiem, by suyy jako napd.
Nikola Tesla, "Brooklyn Eagle", 10 lipca 1931
Nim min pokolenia, maszyny zaopatrywane bd w moc, ktr da si uzyska z dowolnego
miejsca wszechwiata... Czy bdzie to energia statyczna, czy kinetyczna? Jeli statyczna, na prno
ywimy nadziej. Jeli kinetyczna-a wiemy z pewnoci e wanie taka kwesti czasu pozostaje, by
czowiek podczy urzdzenia do koa zamachowego przyrody.
W 1884 roku mody chorwacki imigrant zszed na ld w Castle Garden Immigration Office na
Manhattanie w Nowym Jorku. Mia 27 lat, ostre rysy i wspaniae czarne wosy. Nazywa si Nikola
Tesla. W kieszeniach jego paszcza nie byo nic poza kilkoma monetami i jakimi papierami pokrytymi
rysunkami i obliczeniami, a przede wszystkim listem polecajcym do Thomasa Alvy Edisona,
wczesnego krla elektrycznoci.
Za sob Tesla mia niezwyk przeszo wypenion wynalazczoci, cik prac oraz seri
gronych i bolesnych wypadkw. Przed nim rozcigaa si przyszo, w ktrej na poytek wiata
urzeczywistni si miao wiele witajcych dopiero pomysw. Ale gwne marzenie Tesli darmowa
energia elektryczna dla wszystkich miao pozosta niespenione.
Obdarzony niezwykym umysem, zdolnym tworzy ekstrawaganckie, a jednoczenie cise
wyobraenia, Tesla by oryginaem cierpicym z powodu dziwnej nadwraliwoci i czego, co obecnie
okrelilibymy jako zaburzenia kompulsywno-obsesyjne. Jak wikszo osb o wietnie rozwinitej
pamici fotograficznej, wydawa si mie nadludzki, niemal nadnaturalny such, dziki ktremu sysza
rozmowy prowadzone w odlegoci setek metrw i w kilku przypadkach odgosy grzmotu a z 800
kilometrw. W czasie modzieczego zaamania nerwowego Tesla prawie nie wychodzi z domu,
poniewa by do blu wiadomy dwikw, cinienia atmosferycznego i wiata sonecznego. Zdawa
si caym ciaem odczuwa zjawiska przyrodnicze. Jego kompulsje to dugie okresy liczenia rnych
zachowa krokw, jakie robi, ruchw szczki przy gryzieniu czy nawet oddechw. Zachowywa si
jak obserwujc sam siebie maszyna, przenone laboratorium, ktre jego umys postanowi zbada.
Pniej, kiedy si woli nauczy si znosi natrctwa, dobrze spoytkowa t samoobserwacj.
Dokonywanie wynalazkw przychodzio Tesli z atwoci od wczesnego dziecistwa. Gdy mia pi
lat, stworzy model koa wodnego, ktre pracowao bez konwencjonalnych opatek. Pniej powtrzy
ten pomys w konstrukcji turbiny bezopatkowej'. Skonstruowa urzdzenie napdzane przez
zamknite w rodku uki ruch ich skrzydeek porusza koo. Tesla prbowa te lata skaka z
parasolem z dachu rodzinnego domu, przez co omal nie zgin. Usiowa rozbiera, a potem skada z
powrotem zegarki dziadka, w czym objawiy si granice jego moliwoci: "Na pocztku mi si
udawao, ale potem przestao" wspomina
2
.
W roku 1875, gdy mia 18 lat, wstpi na politechnik w Grazu w Austrii, gdzie studiowa
matematyk, fizyk i mechanik. Zamierza zaliczy dwuletni kurs w cigu jednego roku, wic czsto
zdarzao mu si pracowa od trzeciej rano do jedenastej w nocy. Jednym z aspektw jego kompulsji
bya potrzeba skoczenia wszystkiego, czego si podj. Cho z czasem stao si to pomocne w pracy
twrczej, na pocztku czsto przyprawiao go o rozpacz. Na studiach rozpocz lektur dzie Woltera;
cho odkry, e licz sobie blisko 100 tomw drobnego druku dziwna konstrukcja jego psychiki
spowodowaa, e nie spocz, dopki nie przeczyta wszystkich.
W trakcie pobytu w Grazu powstay jego pierwsze pomysy idei prdu zmiennego. Profesor
Poeschl, Niemiec z pochodzenia, by nauczycielem Tesli w dziedzinie fizyki teoretycznej i
dowiadczalnej. Pewnego dnia pokazywa studentom nowe urzdzenie elektryczne, wanie
przywiezione z Parya, zwane maszyn Gramme'a. Funkcjonowao ono zarwno jako silnik
napdzany prdem staym, jak te jako prdnica. Tesla mwi pniej, e poczu si dziwnie
podekscytowany faktem, e przywieziono t maszyn. Uruchomione urzdzenie sypao iskrami spod
szczotek. Tesla zwrci swemu nauczycielowi uwag, e maszyn mona udoskonali, gdyby usun
z niej komutator, a zamiast niego uy prdu zmiennego. Tesla nie wiedzia dokadnie, jak to wykona,
ale intuicja podpowiadaa mu, e zna rozwizanie. Profesor nie by tego tak pewien: "Pan Tesla by
moe dokona rzeczy wielkich, ale tego nie da si zrobi. To tak, jakby zmusi sta si przycigania,
w rodzaju grawitacji, do dziaania naprzemiennego. To by byo perpetuum mobile, rzecz niemoliwa"
3
.
Jednak Tesla nie potrafi zrezygnowa z tego pomysu ze wzgldu na potrzeb koczenia rzeczy
rozpocztych: "Dla mnie byo to witym lubowaniem, spraw ycia i mierci. Wiedziaem, e sczez-
bym, gdyby mi si nie udao".
Po kilku latach, w czasie ktrych pragnienie dziaania spalao Tesl, nadszed czas, gdy jego
kreatywno gwatownie ujawnia si w peni. Spacerowa wanie po parku miejskim w Grazu ze
znajomym z zaj mechaniki Anitalem Szigetym i recytowa fragment Fausta Goethego. Wtedy to, jak
sam opisywa, "pomys pojawi si jak bysk pioruna i wszystko stao si jasne". Tesla wykona
patykiem szkic na piasku i powiedzia do przyjaciela: "Spjrz, to silnik. A teraz zobacz odwracam to!
"
4
Wpad na pomys cakowicie nowego ukadu elektrycznego opartego na nowatorskiej koncepcji
zmiennego pola magnetycznego wytworzonego przez co najmniej dwa zmieniajce si natenia z
jednej fazy. W ten sposb rozwizany zosta problem styku szczotek i komutatora problem, z ktrym
borykano si w klasycznych silnikach zasilanych prdem staym. W nagym olnieniu Tesla wymyli
wielofazowy prd zmienny krok milowy ku powszechnie dostpnej moliwoci generowania
transmisji i dystrybucji prdu o wysokim napiciu, czyli rozwizaniu obowizujcym do dzi.
Jednoczenie Tesla wskaza profesorowi Poeschlowi bdy w jego rozumowaniu. W cigu kilku
nastpnych dni skonstruowa wikszo urzdze potrzebnych do posugiwania si prdem zmiennym
w szczeglnoci silnik indukcyjny i wyposaenie, ktrego uywa si do wzbudzania tego rodzaju
prdu. O swej pracy pisa: "Dowiadczaem stanu penego szczcia, jakiego nigdy sobie dotd nie
wyobraaem. Pomysy zaleway mnie jakby strumieniami i jedyne, z czym miaem problem, to
chwytanie ich wystarczajco szybko". W pracy objawi si jego niezwyky dar tworzenia wyobrae:
"Czci urzdze, ktre konstruowaem, widziaem oczyma wyobrani jak prawdziwe, z dokadnoci
do najdrobniejszych detali, z zadrapaniami i ladami uytkowania. Bawiem si, wyobraajc sobie
silniki, ktre pracoway bez koca"
5
.
Poza niezwykym darem intuicji w myleniu technicznym Bg obdarzy Tesl wybitnym
"umysowym zmysem praktycznym", dziki ktremu wynalazca nie musia marnowa czasu na
eksperymenty inynieryjne. Zamiast budowa prawdziwe, fizycznie istniejce maszyny, Tesla
ogranicza si do projektowania i konstruowania w warsztacie swej twrczej wyobrani. W tej
nierzeczywistej pracowni uruchamia wymylone urzdzenia, a po jakim czasie sprawdza, co si
zniszczyo lub zepsuo, co dziaao poprawnie, a co zawiodo. Nastpnie wprowadza w wyobrani
poprawki usprawniajce i znw przeprowadza sprawdzian. Kiedy osign punkt, w ktrym twr
czysto umysowy wydawa si wystarczajco dobry, wtedy i tylko wtedy nadawa pomysowi posta
materialn. Wanie ze wzgldu na t szczegln umiejtno sta si tak podnym wynalazc.
Gdy w 1884 roku pewny siebie Tesla wyruszy do Ameryki z dopracowanym pomysem obwodu
prdu zmiennego, nie wiedzia nawet, jakie trudy czekay go jeszcze, nim nowa technologia zostanie
przyjta trudy, ktre miay sta si jego natchnieniem i zgub.
"Wojna prdw"
Natychmiast po opuszczeniu statku w Nowym Jorku Tesla skierowa si do biura Edison Electric
Company w poszukiwaniu Thomasa Edisona. Trzydziestodwuletni wwczas Edison by ju wynalazc
setek urzdze oraz wacicielem bd wspwacicielem wielu firm zwizanych z elektryfikacj. By
samoukiem o umyle geniusza, obdarzonym sprytem lisa i porywczym charakterem. Tesla wrczy mu
list polecajcy od Charlesa Batchelora jednego z zaufanych europejskich wsppracownikw
synnego wynalazcy. Tre notatki zaadresowanej do Edisona nie pozostawiaa wtpliwoci: "Znam
dwch wielkich ludzi. Ty jeste jednym z nich. Drugim jest ten mody czowiek".
Chwil pniej Tesla stara si wyjani ide nowego silnika i zastosowa dla wielofazowego prdu
zmiennego, lecz wcieky Edison przerwa mu brutalnie, mwic krtko: "Oszczd mi tych
nonsensw. To niebezpieczne. W Stanach zajmujemy si prdem staym. To si ludziom podoba,
wic nie mam zamiaru pracowa nad czymkolwiek innym"
6
.
Edison by przeciwny wszelkim innym pomysom ni jego wasna koncepcja prdu staego,
poniewa mylnie sdzi, e opracowane przez niego arwki nie bd mogy by zasilane prdem
zmiennym. Mimo to zaproponowa zniechconemu Tesli prac w warsztacie. Edison nie spodziewa
si, e o zlekcewaonym pomyle usyszy jeszcze nie raz. Tesla porzuci prac po tym, gdy nie
wypacono mu nalenej premii w wysokoci 50 000 dolarw, by przyczy si do zespou George'a
Westinghouse'a, potentata finansowego z Pittsburgha. Poniewa Tesla by geniuszem nauki
najwyszych lotw, stale boryka si z problemem zdobycia rodkw potrzebnych do realizacji
wielkich, lecz kosztownych planw, jakie podsuwaa mu wyobrania. Gdy w roku 1888 zatrudni si u
Westinghouse'a z zamiarem rozpowszechnienia idei prdu zmiennego w caej Ameryce, podpisa
kontrakt, zgodnie z ktrym mia otrzyma 2,5 dolara za kadego konia mechanicznego mocy
wyprodukowanej dziki urzdzeniom objtym licencj. Rozpocza si "wojna prdw" bitwa o
elektryfikacj Ameryki.
Cho Edisonowi udao si zelektryfikowa bogatsze dzielnice Nowego Jorku za pomoc
wglowych lub parowych stacji generatorw, upr nie pozwala mu myle o wydajniejszych i taszych
rozwizaniach. Wspierany przez J. Pierponta Morgana, jednego z najbogatszych i najbardziej
bezwzgldnych biznesmenw tamtych czasw, Edison coraz silniej obstawa przy uywaniu prdu
staego, a doszed do punktu, z ktrego nie byo odwrotu. Rozgorzaa bitwa na mier i ycie
mier ofiar niewinnych i bezbronnych, niestety.
"Wojna prdw" uczynia Edisona marionetk w rkach P. T. Barnuma [Phineas Taylor Bamum
(1810-1891) amerykaski impresario i cyrkowiec (przyp. tum.) ] raono i zabijano prdem
bezpaskie psy i koty, by udowodni, jak niebezpieczny jest prd zmienny. Edisonowi udao si nawet
przekona pracownikw wizienia stanowego w Nowym Jorku do posugiwania si prdem zmiennym
przy wykonywaniu pierwszych w wiecie tego typu egzekucji. Prd zmienny jest tak niebezpieczny,
twierdzi, e nadaje si jedynie do zabijania.
Wbrew propagandzie szerzonej przez Edisona na Wystawie wiatowej, ktra odbywaa si w 1893
roku w Chicago, Westinghouse'a i Tesl uznano za zwycizcw "wojny prdw" z powodu zarwno
dobrej prezentacji, jak i przewagi technicznej. W tym samym roku Westinghouse zosta wyrniony
kontraktem na produkcj generatorw w ramach elektryfikacji wodospadu Niagara, a Tesl uczyniono
szefem projektu. Ukonem w stron General Electric, firmy, ktra przeja Edison Electric Company,
byo zlecenie wykonania linii transmisyjnych i dystrybutorw na odcinku midzy Niagara a najbliszym
wikszym miastem, Buffalo. Ale teraz nawet propozycja General Electric opieraa si na technologii
prdu zmiennego. Tesla odnis wic sukces podwjny: nie tylko sprawdziy si pomysy opracowane
dziki potdze jego umysu, ale i wyszo idei prdu zmiennego uznano powszechnie.
Mniej wicej w tym czasie Tesla stworzy swoje pierwsze modele k wodnych na podstawie zdj
wodospadu Niagara, ktre widzia w szkole w Gospiciu w Chorwacji. Modele sprawdzay si
znakomicie, poniewa Tesla jak zwykle korzysta z obrazw, ktre ju kiedy opracowa w wyobrani.
Widzia wielkie koo, na ktre spadaa woda. Powiedzia wujowi, e pewnego dnia pojedzie do Ameryki
i zbuduje co podobnego. Mniej wicej 30 lat pniej przepowiednia si zicia.
Ju w 1897 roku udziay Tesli w technologiach prdu zmiennego warte byy okoo 12 000 000
dolarw, a niebawem miay sign miliardw. Tesla mg by Billem Gatesem swoich czasw. Tak
si jednak nie stao. Westinghouse ugi si pod naciskiem swych przeciwnikw w interesach. W
firmie General Electric rozpoczto nieuczciw kampani majc na celu obnienie wartoci akcji
przedsibiorstwa Westinghouse'a i w dalszej perspektywie utrat jego niezalenoci. George
Westinghouse zwrci si do Tesli z prob o rezygnacj z udziaw przeszych, obecnych i
przyszych dziki czemu firma mogaby samodzielnie poradzi sobie z kopotami. Tesla, wci
przekonany, e Westinghouse potrafi urzeczywistni sen o powszechnym zastosowaniu prdu
zmiennego, zrzek si praw do przysugujcych mu milionw, a w zamian przyj jednorazow wypat
216 000 dolarw jako wynagrodzenie za prawa do patentw. Ta suma, cho dua, nie moga
wystarczy Tesli na niezalene badania nad jeszcze bardziej zaawansowanymi technologiami, ktrych
pomysy ju witay mu w gowie.
Westinghouse'owi udao si przetrwa, dalej wic walczy z General Electric o dostawy energii dla
kraju o, jak si zdawao, nieskoczonym zapotrzebowaniu, cho procesy sdowe wok patentw
wyczerpay zapasy finansowe firmy na lata. Od tej chwili kto inny zacz czerpa zyski z geniuszu
Tesli.
Geniusz zapomniany?
atwo dowie, e Tesla by geniuszem. Wystarczy wymieni kilka wynalazkw, ktre opatentowa,
niezalenie od technologii prdu zmiennego: pierwsza d sterowana radiem, nadprzewodnik,
wietlwka. Stworzy rwnie podwaliny pod wynalazek radaru, kriogeniki, bezprzewodowego radia i
telefonu, zastosowanie promieni Roentgena i badanie sonecznego promieniowania kosmicznego.
Promieniowanie kosmiczne leao u podstaw niektrych pniejszych wynalazkw Tesli do
produkcji energii. W tamtych czasach jednak myl, e Soce wysya deszcz malekich,
wysokoenergetycznych i bardzo szybko poruszajcych si czstek, podzielao jedynie niewielkie
grono ludzi. Nie zachoway si co prawda adne zapiski na temat metody, ktr si posuy, Tesla
jednake twierdzi, e ustali, i energia tych czstek wynosi setki milionw woltw
7
. W 30 lat po
przedstawieniu tych kontrowersyjnych pomysw dwch laureatw Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki,
dr Robert A. Millikan i Arthur H. Compton, przyznao, e wiele zawdziczaj pracom Tesli, cho ich
koncepcje co do natury promieniowania byy skrajnie odmienne uznawali, e s to fotony (wiato), a
nie, jak twierdzi Tesla naadowane czstki. Millikanowi udao si zmierzy ich potencja, ktry okreli
na 64 000 000 woltw, czyli blisko wartoci podanej przez Tesl. Obecnie wiemy, e promienie
kosmiczne istniej w licznych i rnorodnych formach i powstaj dziki rozmaitym czstkom, ktre
wchodz w okrelone ukady, ulegaj rozpadowi i zderzeniom. rdem tych czstek jest po czci
Soce, a po czci odleglejsze gwiazdy, nowe i supernowe. Niemniej w swoich koncepcjach Tesla by
bliszy prawdy ni ktrykolwiek z jego wspczesnych.
Wiele odkry i wynalazkw Tesli bdnie przypisuje si ludziom lepiej znanym. Cho wikszo
laikw uwaa, e to Marconi opanowa transmisj i odbir fal radiowych, nie ma podstaw, by duej
ywi to przekonanie w czerwcu 1943 roku Sd Najwyszy Stanw Zjednoczonych ustali, e Tesla
uzyska patenty na konstrukcj radia, zanim uczyni to Marconi. Histori powszechn prostuje si
jednak powoli. Bdy popenione w druku czsto usuwa si caymi latami. W ksikach historycznych
nie zawsze oddaje si sprawiedliwo jeszcze za ycia Tesla sta si pomiewiskiem i obiektem
pomwie z powodu swoich "dziwacznych pomysw".
Zdarzao si, e Tesla sam si do tego przyczynia na przykad, gdy w 1902 roku zgodzi si z
tez lorda Kelvina, e istoty z Marsa prboway skontaktowa si z Ameryk (uwaa si dzi, e Tesla
by pierwszym czowiekiem, ktry nie zdajc sobie sprawy z natury zjawiska zmierzy pulsowanie
odlegych gwiazd). Kelvin i Tesla zgodzili si take w innej, duo waniejszej kwestii: e wiatowe
zasoby surowcw nieodnawialnych takich jak wgiel czy ropa powinny by zachowane, a rozwija
naley sposoby wykorzystania mocy wiatru i promieni sonecznych
8
.
Twrcze umiejtnoci Tesli wydaway sienie mie granic. Mimo to wiele osb, ktre widziay go
przy pracy, przeraao jego igranie z siami przyrody. W czasie demonstracji publicznych zdarzao mu
si znika wrd iskier i trzaskajcych arwek podczonych do prdu o wysokim napiciu, a jednak
nie wyrzdza sobie krzywdy:
Wci z przyjemnoci wspominam, jak dziewi lat temu przepuciem przez wasne ciao
wyadowanie z potnej cewki indukcyjnej, by zademonstrowa gronu naukowcw, jak bezpieczny jest
prd elektryczny o bardzo duej oscylacji. Do dzi pamitam zdumienie publicznoci. Z jeszcze
mniejszymi oporami bybym obecnie gotw przepuci przez siebie prd o napiciu caej energii
elektrycznej prdnic wodospadu Niagara 40 000 czy 50 000 koni mechanicznych. Wytworzyem
oscylacje elektryczne o takim nateniu, e topiy si przewody, ktrych dotykaem, lecz i tak nie
sprawiao mi to blu
9
.
Na synnej fotografii Tesla siedzi na krzele w laboratorium, ktre zbudowa w Colorado Springs w
1899 roku. Z olbrzymiej cewki elektrycznej ustawionej na rodku pomieszczenia wydostaj si i wij
wok wynalazcy biae iskry wyadowania ukowego dugie czasem na 6 metrw i grube jak rami
mczyzny. Wyadowania o sile milionw woltw szalej dokoa, lecz Tesla wydaje si czu doskonale
i panowa nad sytuacj i by tego dowie, spokojnie czyta ksik. To wyjtkowy portret czowieka,
ktry czu si wrd obcych mocy elektrycznych lepiej ni ktokolwiek inny wczeniej czy pniej. Tak
naprawd zdjcie wykonano za pomoc podwjnej ekspozycji, jest to wic rodzaj doskonaego
oszustwa. Mimo to pokazuje sedno charakteru Tesli jego uwielbienie dla popisu.
Przekaz bez kabla...
Wiele spord marze Tesli doczekao si realizacji, ale najambitniejsze wizje nie urzeczywistniy
si za ycia ich autora. Mona domyla si, dlaczego Tesli, mimo wielu wspaniaych osigni, nie
udao si wprowadzi w ycie niektrych zamierze. Cho otaczano go powszechnym szacunkiem
jako wielkiego inyniera i wynalazc, wci znajdowali si ludzie, ktrzy jak niegdy jego profesor
nie wierzyli, by te wszystkie pomysy miay wikszy sens. Inni z kolei finansowo i technologicznie
wspzawodniczyli z Tesla i Edisonem, wic starali si na przykad wymiewa i deprecjonowa
odkrycia przeciwnikw. Wreszcie sponsorzy i finansici wspierali Tesl lub nie, by osign podany
skutek. Zasoby pienine samego Tesli nigdy nie pozwoliy mu na pene sfinansowanie projektw, a
e zazwyczaj wymagay one wikszych pienidzy, ni si spodziewa, zdawa si na ask i nieask
rnego pokroju inwestorw i dobroczycw. Przez cae ycie Tesla kad otrzyman pokan sum
natychmiast przeznacza na nowe urzdzenia i wynalazki by wkrtce popa w gigantyczne dugi.
Na pocztku 1899 roku Tesla uzyska pienidze od wielu bogatych osb, w tym od pukownika
Johna Jacoba Astora, waciciela nowojorskiego hotelu Waldorf Astoria. Dziki tym sumom udao mu
si stworzy w Colorado Springs dobrze wyposaone laboratorium, w ktrym emitowa sztuczne
byskawice wyadowa o napiciu kilku milionw woltw (czym spowodowa wybuch w lokalnej stacji
prdotwrczej). By przekonany, e sygnay radiowe mona przesya na odlego setek', a nawet
tysicy kilometrw po caej ziemi. W ostatniej dekadzie XIX wieku opatentowa wiele urzdze do
transmisji radiowej. W pierwszych latach nastpnego stulecia potrzebowa duych sum do realizacji
projektu oglnowiatowego bezprzewodowego przekanika telefonicznego. Po nieudanych prbach
wsppracy z wieloma inwestorami Tesla trafi do J. Pierponta Morgana, sponsora Edisona w czasach,
gdy ten rozwija technologi prdu staego. Zwyczajem Morgana byo przejmowanie 51 % interesu, w
ktry wchodzi, wic gdy zgosi si do niego Tesla i przedstawi plany radia o zasigu
oglnowiatowym, z radoci wypaci mu 150 000 dolarw w zamian za prawa do 51 % udziaw w
patentach radiowych.
Tesla nie zdradzi Morganowi swych planw, ktrymi kiedy podzieli si z obecnie mao
znaczcym Westinghouse'em:
Wiesz oczywicie, e rozwaam ten rodzaj komunikacji gwnie jako pierwszy krok na drodze do
pracy bardziej zaawansowanej i waniejszej, to znaczy do przekazywania mocy. Ale poniewa bdzie
to przedsiwzicie na znacznie wiksz skal, a zatem duo drosze, zmuszony jestem najpierw
przedstawi obecne osignicia, by mie pewno uzyskania kapitaw
10
.
W licznych eksperymentach Tesla przekona si, e moliwy jest przekaz nieograniczonych iloci
energii elektrycznej do dowolnego miejsca na ziemi bez wykorzystania konwencjonalnych nonikw w
rodzaju kabla miedzianego. W licie z 1900 roku opisa, w jaki sposb wpad na ten pomys:
Przez dugi czas byem pewien, e ten rodzaj przekanictwa nie jest moliwy na skal
przemysow, lecz pewne odkrycie odwiodo mnie od tego przekonania. Zauwayem, e w pewnych
warunkach atmosfera zazwyczaj bardzo dobry izolator-wykazuje waciwoci przewodnika i nadaje
si do przenoszenia dowolnych porcji energii elektrycznej''.
Jednak eby przeprowadzi wszystkie eksperymenty, naleao najpierw zbudowa stacj radiow
o oglnowiatowym zasigu. Ku wasnej satysfakcji Tesli udao si dowie, e moliwa jest emisja
sygnaw i odbir z odlegoci ponad 1100 kilometrw. Zwrci si wic do Morgana z propozycj
ustanowienia transoceanicznej komunikacji radiowej. Tesla kupi dwustuakrowy obszar ziemi na Long
Island, ktry ochrzci mianem Wardenclyffe Klifu Wartownika. Wkrtce pojawiy si pierwsze wydatki
zwizane z budow wiey transmisyjnej symbolu projektu ycia Tesli. Wiea w Wardenclyffe bya
wysoka na 57 metrw i zakoczona przypominajc grzyb kopu o masie 55 ton. Tam wanie mieci
si najistotniejszy element przekanik wzmacniajcy, zdolny do generowania sygnaw
oscylacyjnych o napiciu dochodzcym do setek milionw woltw.
W cigu mniej wicej dwch lat, ktre Tesli pochona budowa przekanika, pojawiy si dwa
zasadnicze problemy. Pierwszym bya fatalna sytuacja finansowa wywoana rosncymi kosztami i
opnieniem. Drugim by Marconi, ktremu 12 grudnia 1901 roku udao si przesa pierwszy sygna
radiowy z Kornwalii w Anglii do Nowej Fundlandii w Kanadzie. Marconi wykorzysta patenty Tesli, o
czym nie wiedzia ani Morgan, ani wielu innych ludzi, a co stao si przedmiotem sporu, zakoczonego
w 1943 roku uznaniem pierwszestwa Tesli.
Morgan nie wiedzia, jak Marconiemu udao si znaczco obniy koszty i posuy si prostszym
sprztem. Nie odgad te, cho by tego bliski, prawdziwego celu, do ktrego zmierza Tesla-
bezprzewodowej transmisji energii. Tesla uzyska ju jeden ze zwizanych z tym patentw (Patent
Stanw Zjednoczonych nr 787412 "Sztuka transmisji energii elektrycznej przez noniki naturalne"), a
wkrtce mia rozpocz starania o drugi, waniejszy Patent Stanw Zjednoczonych nr 1119732
"Aparat do transmisji energii elektrycznej", ktrego pomys powsta w czasie pracy w Wardenclyffe.
Wyobraa sobie, e wszyscy mieszkacy planety otrzymaj odbiorniki, przez ktre jak przez radio
bd mogli odbiera nieograniczon ilo energii.
Wreszcie 3 lipca 1903 roku Tesla zwrci si z prob o pienidze, cakowicie zdajc si na
miosierdzie Morgana miosierdzie, ktrego ten nie okazywa w adnej sytuacji: "Gdybym wczeniej
poinformowa ci o tym, wylaby mnie z miejsca. (...) Pomoesz mi, czy te moja wielka praca
niemal ukoczona pjdzie na marne?"
12
Odpowied nadesza 14 lipca: "Otrzymaem twj list (...) powiedziabym, e nie czuj si obecnie
zobowizany do dalszych dotacji"
13
.
Niby wyraz gniewu bogw, w nocy niebo nad wie Wardenclyffe rozjaniy strumienie i kule
sztucznych byskawic zasilanych z przekanika wzmacniajcego. By to jednak ostatni taki popis. Ani
Morgan, ani Westinghouse, ani aden inny zamony czowiek nie chcia rozpocz kolejnej rewolucji w
elektryfikacji, poniewa wci pyny zyski z poprzedniej, w ktrej i Tesla mia swj udzia.
Wiea Wardenclyffe ulega w kocu doszcztnemu zniszczeniu, a jej konstruktor zaj si bardziej
akceptowalnymi projektami. Nie opucio go jednak marzenie o wyprodukowaniu energii dostpnej za
darmo.
Generatory darmowej energii Tesli
Bezprzewodowa transmisja energii to w gruncie rzeczy technika jej dystrybucji. Jej zaoenia
oparte byy na konwencjonalnych metodach produkcji energii z wykorzystaniem wgla lub turbiny
parowej w iloci zaspokajajcej niezwykle due zapotrzebowanie. Lecz wiele lat wczeniej Tesl
fascynowa pomys nowych, nieograniczonych rde energii. W trakcie jednego ze synnych odczytw
w 1892 roku mwi zdumionej publicznoci:
Nim min pokolenia, maszyny zaopatrywane bd w moc, ktr da si uzyska z dowolnego
miejsca wszechwiata (...). Przestrze wypenia energia. Czy bdzie to energia statyczna, czy
kinetyczna? Jeli statyczna, na prno ywimy nadziej. Jeli kinetyczna a wiemy z pewnoci, e
wanie taka kwesti czasu pozostaje, by czowiek podczy urzdzenia do koa zamachowego
przyrody
14
.
W czerwcu 1900 roku w "Century Illustrated Monthly Magazine" Tesla opublikowa artyku Problem
rosncej energii ludzi, ktry sam ocenia jako bardzo wany. Zawiera on opis radykalnych, wrcz
sensacyjnych pomysw i wywoa spory zarwno wrd naukowcw, jak i laikw.
Jakkolwiek obfite miayby by rda energii potrzebnej w przyszoci, jeli chcemy kierowa si
rozsdkiem, musimy umie uzyska j, nie zuywajc adnych materiaw ju dawno doszedem do
tego wniosku. Moliwe s dwie drogi (...) wykorzystanie energii sonecznej zgromadzonej w
atmosferze lub spoytkowanie energii sonecznej i przekazywanie jej z miejsc, w ktrych si j
zgromadzi, do miejsc, w ktrych jest potrzebna, w taki sposb, by nie zuywa adnych materiaw
15
.
Jeden z pomysw na rda energii dla przyszych pokole Tesla wyrazi przez odwany
eksperyment mylowy:
Jest moliwe, a nawet prawdopodobne, e za jaki czas odkryjemy nieznane dzi rda energii.
By moe uda nam si nawet posuy siami w rodzaju oddziaywa magnetycznych i grawitacyjnych
jako jedynym napdem. Cho podobne rozwizanie wydaje si niewiarygodne, jest moliwe. Dla
przykadu rozwamy, na jakie osignicia moemy mie nadziej, a czego nigdy uzyska nam si nie
uda. Wyobramy sobie dysk z jednorodnego materiau, idealnie wytoczony i wprawiony w ruch na
poziomym wale, do ktrego umocowany jest za pomoc oysk o pomijalnym tarciu. Dysk w, ktry w
tych warunkach znajduje si w stanie doskonaej rwnowagi, mgby by umieszczony w dowolnej
pozycji. Moliwe jest odkrycie sposobu na wprawienie tego dysku w cigy ruch i wykorzystanie siy
grawitacji jako jedynego rda energii. Natomiast jest zupenie niemoliwe, by dysk wirowa i
wykonywa prac bez istnienia siy zewntrznej. Gdyby tak byo, mielibymy do czynienia z czym, co
nauka zwie perpetuum mobile, czyli z maszyn, ktra sama wytwarza potrzebn energi napdow.
By dysk wirowa dziki grawitacji, potrzeba ekranu zdolnego przesoni t si. Ekran zasaniaby
poow dysku przed oddziaywaniem grawitacyjnym, a to spowodowaoby ruch. Nie jestemy w stanie
zaprzeczy takiej moliwoci, dopki w peni nie poznamy natury siy grawitacyjnej. Zamy, e sile
tej waciwy jest ruch podobny do ruchu strumienia powietrza pyncego z gry ku ziemi.
Oddziaywanie takiego strumienia byoby rwne dla obu powek dysku gdyby jednak przysoni jego
cz, zaczby on wirowa
16
.
Ekran dla grawitacji? Do dzi podobna idea zachwyca i kusi tak jak inne spostrzeenie Tesli,
zgodnie z ktrym wszystko, czego trzeba, by uzyska darmow energi, to magnes o jednym
biegunie, czyli inaczej sposb na zatrzymanie oddziaywa magnetycznych. Stwierdzenie to stao
si podstaw bada nad "wiecznymi silnikami magnetycznymi" silnikami, ktre nie miayby innego
napdu ni ich wasny magnetyzm. W latach 20. XX wieku Werner Heisenberg, jeden z ojcw
mechaniki kwantowej i autor zasady nieoznaczonoci, popar myl, e moglibymy uy magnesw
jako rda energii, wbrew konwencjonalnej teorii, e magnes nie moe wykona pracy w znaczeniu
fizycznym.
Jeden z wielu patentw Tesli (nr 685957 zgoszony 21 marca 1901 roku i przyjty 5 listopada 1901
roku) zawiera opis "Aparatu do wykorzystywania energii promienistej", maszyny wyapujcej
promienie soneczne i zmieniajcej je w prd elektryczny. Zasada dziaania bya wzgldnie prosta
wysoko w powietrzu naley umieci izolowany metalowy talerz, a drugi wetkn w ziemi. Od obu
biegy przewody do kondensatora.
Soce, tak jak inne rda energii promienistej, wysya czstki dodatnio naadowanej materii, ktre
padaj na [grny] talerz i przekazuj mu tym samym adunek. Druga kocwka kondensatora biegnie
do ziemi, czyli wielkiego zbiornika adunku ujemnego. Sabe napicie pynie nieprzerwanie do
kondensatora, w zalenoci od adunku czstek (...) a zostanie on naadowany tak bardzo, e co
zdarzyo mi si obserwowa przepali si materia izolacyjny".
Prosty przepis na gromadzenie duego adunku elektrycznego, a wic wzbudzanie prdu, mg by
punktem wyjcia dla pracy T. Henry'ego Moraya (por. rozdzia trzeci) i jego nastpcw, ktrzy
prbowali zmieni energi promienist w prd elektryczny (w rozdziale dziewitym przyjrzymy si, jak
idee energii promienistej czy eteru odywaj we wspczesnej fizyce).
Inne bezpaliwowe rdo energii, jakie przedstawi Tesla w zamieszczonym w pimie "Century
Illustrated" artykule Problem rosncej energii ludzi, to oscylator mechaniczny, ktrego prototyp
zaprezentowano na Wystawie wiatowej w Chicago w 1893 roku. "Przedstawiem wwczas zasady
dziaania oscylatora, ale po raz pierwszy wyjaniam waciwe zastosowanie tej maszyny"
18
. Tesla
wyliczy ilo ciepa, jak mona by uzyska z atmosfery dziki oscylatorowi wysokoobrotowemu,
maszynie napdzanej par i wytwarzajcej prd o wielkiej czstotliwoci.
Wnioski, do jakich doszedem, wskazuj, e bardzo staranna konstrukcja maszyny okrelonego
typu pozwoliaby na realizacj mego planu, zdecydowaem wic kontynuowa prac nad takim jej
udoskonaleniem, by uzyska optymalne wskaniki oszczdnoci ciepa przy przemianach
termicznych
19
.
Tesla przewidywa, e oscylator mechaniczny stanie si czci techniki odzyskiwania
dyferencjaw energetycznych form pompy energetycznej, wycofa si jednak nie tyle z powodu
zoonoci wymaganych elementw, ile ze wzgldu na finansow stron projektu:
Dugo pracowaem w przekonaniu, e praktyczna metoda uzyskiwania energii z promieniowania
sonecznego miaaby niezmierzon warto przemysow. Po dalszych badaniach stao si jednak
jasne, e cho potwierdzenie moich przypuszcze wizaoby si z duymi zyskami, to w przeciwnym
wypadku straty byyby niewyobraalne
20
.
Tym, co midzy innymi zachcio Tesl do pracy nad "pompami energii", byo stwierdzenie lorda
Kelvina, e nie da si zbudowa maszyny, ktra czerpaaby energi z otoczenia i uywaa jej jako
wasnego napdu. W jednym z licznych eksperymentw mylowych Tesla wyobrazi sobie bardzo
dug wizk metalowych prtw, prowadzc od Ziemi w przestrze kosmiczn. Skoro Ziemia jest
cieplejsza ni przestrze kosmiczna, ciepo powinno wdrowa w gr po prtach, a wraz z nim
adunki elektryczne. Jedyne, czego potrzeba by do przejcia energii elektrycznej, to kabel
wystarczajco dugi, by czy oba koce wizki z urzdzeniem odbiorczym w rodzaju baterii albo
silnika. Tesla twierdzi, e silnik pracowaby do momentu, gdy Ziemia ochodziaby si do temperatury
przestrzeni kosmicznej, co przy odpowiednim rozmiarze urzdzenia zapewne nigdy by nie
nastpio. "Byaby to nieruchoma maszyna, ktra stopniowo obniaaby temperatur nonika poniej
temperatury otoczenia i dziaaa wycznie dziki przemianom termicznym"
21
. W ten sposb,
podsumowywa Tesla, urzdzenie mogoby by rdem energii, cho nie zachodzioby zuycie
adnych materiaw a o to wynalazcy chodzio.
Jednobiegunowa prdnica Tesli i Faradaya
Michael Faraday, odkrywca praw indukcji elektromagnetycznej, w latach 30. XIX wieku wynalaz
silnik elektryczny. Jako rda napadu dziwne, acz niedoceniane uy jednobiegunowej prdnicy
prdu staego (jej konstrukcj omawiam szczegowo w rozdziale czwartym), to jest metalowego
dysku, ktry wirowa midzy magnesami, wzbudzajc prd. Prace Tesli nad prdnic jednobiegunow,
czy inaczej jednakobiegunow, przywiody go do przekonania, e mogaby ona dziaa jako
"samonapdzajcy si" generator. W 1889 roku uzyska patent na "Maszyn dynamoelektryczn",
ktrej konstrukcj-opart na pomyle Faradaya udoskonali pod wzgldem wydajnoci przez
zmniejszenie oporu i odwrcenie momentu napdowego. Tesla sdzi, e jeeli da si uzyska
moment obrotowy o kierunku zgodnym a nie przeciwnym z kierunkiem ruchu, wwczas maszyna
stanie si samowystarczalna. Chocia nie udao mu si tego dokona, jego ide i ide Faradaya,
zainteresowali si w latach 70. i 80. XX wieku liczni badacze, midzy innymi Bruce DePalma
wynalazca maszyny N.

2.1. Pierwotna konstrukcja prdnicy jednobiegunowej
Byy to tylko niektre z dziaa Tesli zmierzajcych do stworzenia bezpaliwowego generatora
energii, nie wiadomo jednak dokadnie, jak daleko sigay jego pomysy. Twierdzi, e wielokrotnie
udao mu si uzyska energi z nowego rda, lecz nie zawsze by skory do ujawnienia zastosowanej
technologii. Na przykad 10 lipca 1931 roku "Brooklyn Eagle" zamieci artyku z wypowiedzi Tesli:
"Ujarzmiem promienie kosmiczne i sprawiem, by suyy jako napd (...). Ciko pracowaem nad tym
przez ponad 25 lat, a dzi mog stwierdzi, e si udao".
Pierwszego listopada 1933 roku podobne zdanie ukazao si w "New York American", gdzie pod
nagwkiem Narzdzie do chwytania promieni kosmicznych konstrukcji Tesli wynalazca pisa: "Ta
nowa moc napdzajca maszyneri wiata pochodzi bdzie z energii, ktra wypenia Wszechwiat,
energii kosmicznej. Jej rdem dla Ziemi jest Soce zawsze dostpne i niewyczerpane".
Oba artykuy, napisane w ostatnim okresie dziaalnoci Tesli, obrazuj denia do rozwizania
"problemu energetycznego", ktry go trapi. Poniewa czu si on w wielkim stopniu odpowiedzialny za
ekspansj elektryfikacji, gorco pragn dziaa na rzecz zachowania rezerw wgla dla przyszych
pokole.
W listopadzie 1933 roku dziennikarz filadelfijskiego pisma "Public Ledger" zapyta go, czy
technologie bezpaliwowe nie zachwiej panujcym systemem ekonomicznym. "Dr Tesla odpar: On
ju jest niele rozchwiany. Doda rwnie, e nadszed czas, by zwrci si ku nowym zasobom".
Podsumowanie
Czemu wic nic nie wiemy o efektywnym zastosowaniu tych technik? Nie ma wtpliwoci, e Tesla
by jednym z najgenialniejszych umysw swoich czasw, a moe i caego XX wieku. Mimo to powody,
dla ktrych nie korzysta si z opracowanych przez niego metod, s zoone.
Niektrzy uwaaj, e Tesla jak Leonardo da Vinci wyprzedza wspczesny sposb mylenia
nie o 50 czy 100, ale o cae setki lat. Naukowe i techniczne idee, by si rozwin, musz spotka si z
poparciem zarwno intelektualnym, jak i finansowym.
Czy moliwe zatem, by kolejnym pokoleniom naukowcw nie udao si tych wizjonerskich
pomysw zmieni w konkretne technologie? To pytanie wie si ze znaczeniem pojcia "geniusz
nauki" jako przeciwnego geniuszowi w sztuce czy innej dziedzinie wymagajcej talentu. O ile
zgadzamy si, e nikt poza Beethovenem nie napisaby takich symfonii ani poza Szekspirem takich
sztuk, trudno przysta na myl, e nauka take miaaby nalee wycznie do jednostek o tak
niepowtarzalnej osobowoci. Cho Galileusz, Michael Faraday i Albert Einstein obdarzeni byli
umysami wybitnymi, zakadamy, e jeli oni sami nie dokonaliby swych odkry, wkrtce zrobiby to
kto inny. By moe jednak jest to zaoenie bdne lub powanie ograniczone. Gdyby nie Tesla, kto
wie, czy nie posugiwalibymy si prymitywnym systemem elektrycznym, na ktry skadayby si mae
elektrownie rozsiane co par kilometrw.
Po pierwszej rewolucji technicznej, ktr przeprowadzi Tesla, wiat nie by gotw na kolejne,
jeszcze bardziej radykalne zmiany w produkcji mocy elektrycznej. W interesie ludzi biznesu, ktrzy
sprawowali wadz nad rozwojem elektryfikacji czyli gwnie nad sieci dystrybucji kabli miedzianych
nie leaa rezygnacja z dokonanych ju inwestycji na rzecz nowej techniki bezprzewodowej i, pewnie
bezpatnej, transmisji i odbioru prdu. W ogle nie byli oni zainteresowani pomysami darmowej
energii. T. Henry Moray, ktry zaadaptowa kilka rozwiza Tesli w wynalezionym przez siebie
urzdzeniu do odbioru energii promienistej (por. rozdzia trzeci), trafi na podobny opr. Moemy by
wdziczni geniuszowi Tesli za umoliwienie wikszoci wiata korzystania z prdu zmiennego, ale tym
bardziej powinnimy postara si przyj dar, na ktrego ofiarowaniu naprawd mu zaleao. W
dniach najwikszej jasnoci umysu Tesla wyraa umiarkowanie optymistyczne pogldy:
Przewiduj, e wielu ludziom niegotowym na ich przyjcie rezultaty moich bada dla mnie tak
znane, oczywiste i proste wydadz si dalekie od zastosowa praktycznych. Ta rezerwa niektrych
ludzi czy wrcz opr z ich strony s rwnie istotn wartoci i elementem koniecznym postpu, co
akceptacja i entuzjazm okazywane przez innych. (...) czowiek nauki nie spodziewa si
natychmiastowych rezultatw. Nie oczekuje, e jego dalekosine pomysy spotkaj si z ochoczym
przyjciem. Pracuje raczej jak sadownik dla przyszoci. Jego rola polega na stworzeniu podstaw dla
tych, ktrzy przyjd po nim. Ma im wskaza drog
22
.
Sidmego stycznia 1943 roku Tesla, samotny i ubogi, doy kresu swych dni w starym nowojorskim
hotelu, gdzie o swych wizjach opowiada tylko gobiom.

3. T. Henry Moray: apanie energii wszechwiata
W przekonaniu autora przestrze pena jest energii, energii bez wtpienia elektrycznej lub o
podobnym dziaaniu. Wzajemne oddziaywania materii i energii staj si wobec tego potencjaem
wszechwiata, nieprzerwan seri oscylacji, ruchw od i do, niczym kosmiczne wahado.
T. Henry Moray, 1914
Istnieje wiele fotografii z lat 20. i 30. XX wieku, na ktrych T. Henry Moray demonstruje swj
wynalazek odbiornika energii promienistej. Na wielu z nich widzimy szereg 35 bijcych blaskiem
arwek oraz elazko o cakowitej mocy okoo 3000 watw. Szczegln cech przyrzdu by fakt, e
zdawa si nie czerpa energii z adnego znanego rda. Zamiast tego, tumaczy Moray, dziaa
dziki "energii promienistej" wszechwiata, ktr wyapywaa z przestrzeni antena oraz
skomplikowany system czujnikw i obwodw oscylacyjnych zestawionych tak, by byy rdem energii
ju ustabilizowanej i zdatnej do uycia.
Dziesitkom szanowanych uczonych, prawnikw i politykw w tym sekretarzy stanu cho byli
naocznymi wiadkami dziaania odbiornika i mieli okazj podda go drobiazgowym ogldzinom, nie
udao si odkry adnych baterii, ukrytych przewodw czy innych pocze zewntrznych. Nie umieli
te wyjani dziaania maszyny w kategoriach indukcji elektromagnetycznej, ktra miaaby zachodzi
od przewodw wysokiego napicia. Niektrzy zaklinali si, e widzieli, jak maszyna dziaaa przez trzy
czy cztery dni z rzdu. Inni byli cakowicie pewni, e nowa technologia rozpocznie zot er darmowej
energii elektrycznej " Byli te tacy, ktrzy nieprzychylnym okiem patrzyli na wynalazek Moraya i
niekiedy jeli wierzy sowom rodziny konstruktora byli gotowi zabi, by dopi swego.
Chocia dowody na poparcie twierdze Moraya byy bardzo znaczce, dzi nie posugujemy si na
co dzie odbiornikiem energii promienistej. Co wic si stao? Czyby Moray by oszustem, o co
niekiedy go oskarano, albo nie potrafi dopracowa i upowszechni swej przebojowej, acz moe
niezbyt pewnej technologii? Czy rzeczywicie groono mu mierci a jeeli tak, to kto? Czyby
najwiksze sekrety zabra ze sob do grobu? Czy jakiemu z naukowcw, ktrzy staraj si powtrzy
dokonanie Moraya, uda si skonstruowa maszyn, ktra pewnego dnia trafi do naszych domw?
T. Henry Moray urodzi si 28 sierpnia 1894 roku w Salt Lake City w rodzinie mormoskiej. Ojciec
by sawnym pionierem zatrudnionym w przedsibiorstwie grniczym. Od najmodszych lat Moray
interesowa si elektrycznoci. Czasem po lekcjach bieg do biblioteki i czyta prace takich uczonych,
jak James Clerk Maxwell, Michael Faraday czy Nikola Tesla. Ksiki tego ostatniego szczeglnie
inspiroway go, zwaszcza myl, e Ziemia unosi si w bezmiernym oceanie niewyczerpanej energii.
Marzenie Tesli, by "wydoby" t energi, to znaczy uchwyci, zmieni i wzmocni jej oscylacje, staa
si naukow obsesj Moraya obsesj caego jego ycia. Trafia na podobne opory, co Tesla, dotkn
go ten szczeglny rodzaj nienawici, z jak spotykaj si wynalazcy, ktrzy nie tylko twierdz, e
skonstruowali okrelone urzdzenie, ale i potrafi wyoy zasady, na jakich ono dziaa.
Jako mody chopiec z Salt Lake City Moray fascynowa si pierwszymi technikami transmisji
radiowej, ktra ledwie ujrzaa wiato dzienne. Jeli mona wierzy rnym wyliczeniom, Moray
rozpocz dowiadczenia z elektrycznoci, gdy mia 9 lat, a w wieku lat 11 bada zjawiska wysokiego
napicia i wielkich czstotliwoci.
W roku 1911, gdy mia ledwie 19 lat, przeprowadzi udan prb przechwycenia, dziki zczu
powietrze-ziemia, adunku energii promienistej, ktry wykorzysta do zasilenia lampy ukowej o mocy
16 kandeli. Rok pniej Moray pojecha do mormoskiej misji w Uppsali w Szwecji. Zgodnie z tradycj
kocioa mormoskiego dwuletni pobyt w misji nalea do obrzdku wejcia w dorose ycie duchowe.
Moray przeszed t prb pomylnie. Bya to przecie okazja, by zobaczy wiat. Mg te podj
wymarzone studia inynierii elektrycznej na uniwersytecie w Uppsali. Prawdopodobnie zdawa sobie
spraw, e podr stworzy okazj do pracy nad wynalazkiem, ktry tak bardzo pragn skonstruowa
radiem kwarcowym. Z pewnoci nie sdzi jednak, e pozna dziki niej nowe substancje i e
wiedza ta na zawsze zmieni jego ycie.
W jednej z pniejszych ksiek Moray wspomina, jak odkry materiay, ktre mogy by uyte jako
odbiorniki radiowe typu kwarcowego. Pierwszy, o ktrym sdzi, e jest galen, znalaz gdzie na
stokach grskich. Drugi materia mia posta biaego, atwo cierajcego si kamienia miejscowi
stosowali go do budowy drg, dlatego przylgna do niego nazwa kamienia szwedzkiego. Sdzi si,
e jest to forma krzemionki. Moray podobno uy palnika spawalniczego do stopienia kawaka tej
substancji, o ktrej ju wtedy mwiono, e jest dobrym odbiornikiem fal radiowych. Gdy poczy oba
materiay za pomoc regulatora wyposaonego w srebrne styki, jakich uywano w pierwszych radiach
tarczowych, odkry, e skonstruowa w ten sposb niewielki gonik tubowy, ktry nie wymaga ju
dodatkowego zasilania.
Po powrocie ze Szwecji w 1915 roku Moray zajmowa stanowisko inyniera elektryka w rnych
wielkich korporacjach, takich jak Utah Power and Light Co., Phoenix Construction Co. lub Mountain
States Telephone and Telegraph Co. W tym czasie zaprojektowa systemy obwodw elektrycznych
dla kilku elektrowni i nowo powstajcych budynkw na zachodzie USA. Jednoczenie nieprzerwanie
prowadzi badania kamienia szwedzkiego. Jego eksperymenty zaowocoway stworzeniem pierwszych
pprzewodnikowych lamp elektronowych, czyli detektorw, ponad 20 lat wczeniej, ni udao si to na
skal masow Bell Telephone Labs.
W roku 1921 Moray postanowi w peni powici si badaniom nad energi promienist. Przez
kilka nastpnych lat by cakowicie zaabsorbowany zadaniem skonstruowania sprawnego odbiornika
energii promienistej, ktrego kluczowym elementem sta si kamie szwedzki uyty jako lampa
detekcyjna. Urzdzenie rzeczywicie wytwarzao moc okoo 25 watw, co wystarczao na zasilenie
arwki. Cz gwna nie miaa elementw ruchomych i miecia si w obudowie o wymiarach 75 x
40 x 40 cm. Poza lamp detekcyjn rodzajem pierwszej lampy urzdzenie zawierao dwie dalsze
lampy generacyjne, dwa zwoje drutu, kilka kondensatorw rozmaitej wielkoci i inne potrzebne czci.
Maszyna podczona bya do anteny, ktra miaa "apa" energi promienist, a cze biegnce do
ziemi zamykao obwd. Moray czasem mwi o urzdzeniu jako o "pompie energii", zdolnej czerpa
energi, ktra jak wierzy wypenia przestrze. Ta charakterystyka nawizuje do promieniowania
kosmicznego, to jest deszczu wysokoenergetycznych czstek bombardujcych planet, a moe wrcz
do energii punktu zero (co opisujemy w rozdziale dziewitym).
W 1925 roku udao si zwikszy moc maszyny do mniej wicej 100 watw, Moray uzna wic, e
dysponuje prototypem, ktrym moe skutecznie posuy si przy prezentacji. Zdawa sobie spraw,
jak wielki poytek mogaby mie ludzko z takiego urzdzenia. Zgodnie z zapiskami powiconymi
badaniom nad energi promienist i wydanymi przez rodzin Moraya pod tytuem The Sea of Energy
in Which the Earth Floats (Morze energii, w ktrym pywa Ziemia):
Dr Moray by wiadomy wielkoci odkrycia i czu odpowiedzialno za przyszo rodzaju
ludzkiego. Chcia, by ta wiedza trafia wszdzie tam, gdzie moga by wykorzystana do rozwoju dobra
oglnego, nie za do rk tych, ktrzy pragnli wadzy i bogactw tylko dla siebie (...). 24 lipca 1925 roku
podczas rozmowy z senatorem Reedem Smootem inicjatorem spotkania, ktre odbywao siew
hotelu Utah w Salt Lake City dr Moray ofiarowa swe prace zwizane z energi promienist rzdowi
Stanw Zjednoczonych. Senator podzikowa dr. Morayowi za t propozycj, stwierdzi jednak, e
rzd odmwi zapewne jej przyjcia, poniewa nie w jego gestii ley zajmowanie si urzdzeniami
uytecznoci publicznej
1
.
Odprawiony z kwitkiem Moray zdecydowa si wwczas na przeprowadzenie serii pokazw dla
uznanych naukowcw i politykw w celu uwiarygodnienia swoich sw i zdobycia rodkw na dalsze
doskonalenie technologii, by nadawaa si ona do zastosowania na masow skal.
Jednej z typowych prezentacji przyglda si wczesny sekretarz stanu Utah Wilton H.Welling:
Przybyo 12 osb, w tym Paul Harsh, Mark Yuri i pan Ferguson. Po raz pierwszy byem obecny
przy prezentacji tego urzdzenia trzy miesice temu. Szafka, w ktrej znajdowaa si maszyna, bya
bardzo prosta i solidnie wykonana. Nie byo wtpliwoci, e nie ma szans na oszustwo i ukrycie
dodatkowego rda mocy. Regulator zosta udoskonalony tak, by czas potrzebny na dostarczenie
energii skrci si z piciu do niecaej jednej minuty. Operacja bya rwnie prosta, co dostrojenie
dobrze skonstruowanego radia, a jej przeprowadzenie powierzono damie, ktra po raz pierwszy
przygldaa si pokazowi. Po chwili szo jej to rwnie dobrze, jak samemu dr. Morayowi. Najpierw
zapalia si lampka kontrolna. Podczono zasilanie do stojaka z lampami. Natychmiast 30 lamp 50-
watowych i pi 100-watowych zawiecio si jasno. Wwczas podczono jeszcze zwyke elazko
firmy Hot Point, a wiato lamp nie zmniejszyo si choby odrobin. Wynalazca stwierdzi, e efekt
byby taki sam, gdyby zamiast 35 uy 100 arwek. Owietlenie i elazko zuyway w sumie ponad 4
konie mechaniczne energii elektrycznej. Naley podkreli, e napicie, ktrym zasilano lampy, byo
wysze ni zwykle stosowane, wic ze wzgldu na bijce od nich ciepo przyszo mi do gowy, e
zaraz si spal, co jednak nie zaszo.
Gboko wierz, e dr Moray jest na najlepszej drodze do opracowania jednego z najbardziej
zdumiewajcych i znaczcych wynalazkw w historii
2
.
Takie stwierdzenia nie naleay do rzadkoci wielu ludzi zoyo pod przysig i w obecnoci
notariusza owiadczenia, w ktrych potwierdzali, e to, co widzieli, byo prawdziwe. Moray sdzi, e w
ten sposb przekona sceptykw do przyjcia pomysu.
Mniej wicej w tym czasie, wbrew licznym oporom, Moray zdecydowa si szuka pomocy u
prawnikw, by zagwarantowa przyszo urzdzenia. Zwrci si do Roberta L. Judda z kancelarii
Bagley, Judd i Ray z prob, by ten go reprezentowa. Judd chcia najpierw zobaczy maszyn. Moray
opisa spotkanie w prywatnym dzienniku: "6 sierpnia 1925 roku. Judd wstpi dzi wieczr.
Uruchomiem urzdzenie, by mg je zobaczy. Najwikszy element ma okoo 15 centymetrw
wysokoci, okrgy ksztat i okoo 20 centymetrw rednicy. Judd wydawa si by pod wraeniem"
3
.
Judd postanowi zasign konsultacji, wybra si wic do dr. Harveya Fletchera, znanego i
cenionego eksperta z Western Electric, z prob o ocen techniczn urzdzenia. Pojego powrocie
Moray przekona si, e czekaj go jeszcze cikie chwile: "Judd wrci ze Wschodniego Wybrzea.
Dr Fletcher, zdaje si, sporo mu zasugerowa pewnie, e sprawa jest nieczysta, jak wnosz z tego,
co mwi Judd. Judd poprosi o kolejn demonstracj"
4
.
We wrzeniu Moray przeprowadzi drugi pokaz dla Judda:
Weszlimy na dach klatki [sic!], ktra stoi okoo 15 metrw od domu. Stalimy w takim miejscu 45-
metrowego dachu, e bylimy w odlegoci okoo 30 metrw od domu (...). Podczyem urzdzenie
tu koo Judda i wprawiem je w ruch. Judd mierzy czas, by ustali, ile bd go potrzebowa na
wzbudzenie wiata. Mocy wystarczyoby dla (...) penego zawiecenia 100--watowej arwki G. E.
[General Electric]. Rozgrzaem te elazko elektryczne Hot Point, ktre pobiera 665 watw. Judd
powiedzia, bym usun anten. wiato zgaso. Zgaso take wtedy, gdy podniesiony zosta kabel
uziemienia, a pojawio si znw, gdy dotkn gruntu. Wydrylimy otwr w innym miejscu, by
podczy uziemienie i na chwil tylko przerywajc obwd, przenielimy tam kabel. wiato byo
przymione, ale stawao si coraz janiejsze, w miar jak pogralimy przewd gbiej w ziemi.
Wizyta Judda trwaa okoo dwch godzin, w cigu ktrych maszyna pozostawaa w ruchu. Judd chcia
wiedzie, jak dugo potrafiaby pracowa bez przerwy. Powiedziaem, e jeli ma ochot spdzi tu
ca noc, postaram si zapewni mu w miar komfortowe warunki. Odrzek, e pragnby, eby dr
Harvey Fletcher (...) zobaczy to na wasne oczy. Po wyjciu Judda przeniosem urzdzenie do domu,
gdzie byo wczone przez nastpne trzy dni. Potem rozebraem je na czci, bo nie zaleao mi, by
duej pracowao
5
.
Zapiski Moraya wiadcz, jak bardzo martwi si o wytrzymao gwnego elementu maszyny-
detektora. Wielokrotnie wraca do tego tematu: "Wszystko dziaa sprawnie z wyjtkiem detektora, ktry
jest przecie sercem urzdzenia. Sprawia mi on powany kopot, bo zawodzi zbyt atwo, a naprawa
zajmuje cae godziny"
6
.
W listopadzie 1925 roku Moray goci dr. Carla F. Eyringa z Brigham Young University w Provo w
stanie Utah. Dr Eyring by szanowanym inynierem elektrykiem ze wietn rekomendacj:
Pewnego dnia z Juddem przyjecha dr Eyring z uniwersytetu w Provo. Dr Fletcher powiedzia
Juddowi, e jeli dr Eyring zobaczy maszyn, jego opini bdzie traktowa jak wasn. Dr Eyring nie
znalaz adnego oszustwa. Stwierdzi jedynie, e moe chodzi o indukcj. To gupota-odlego od
jakichkolwiek przewodw jest zbyt dua (...). Przeprowadzili wszelkie moliwe sprawdziany baterii,
szukali ukrytych kabli ale ten pomys z indukcj jest naprawd zabawny (...)
7
.
Na pocztku grudnia 1925 roku Moray, ktry nie wiedzia, jakie jeszcze prby bdzie musia
przej, podsumowywa wyniki dotychczasowych prac:
Wkrtce Boe Narodzenie i koniec roku 1925. Siedemnacie lat wysiku i miesice pokazw. Za
kadym razem sysz, e to ju ostatni. Przez 1925 rok dokonaem wikszego postpu ni przez
wszystkie poprzednie lata razem wzite. Cho to wanie dziki nim wreszcie odniosem sukces.
Gdybym tylko mg przeprowadzi pewne eksperymenty i doprowadzi generator do podanego
stanu. Tym si na razie martwi
8
.
Judd zaproponowa przeprowadzenie prb poza miastem, by wykluczy koncepcj dr. Eyringa, e
urzdzenie "podbiera" po prostu moc z lokalnych linii zasilania. Tak wic 21 grudnia 1925 roku, po
poudniu, gdy nieg sypa z nieba, Moray wybra si na wycieczk z Juddem i dwoma "postronnymi
obserwatorami" panem Adamsem i prawnikiem panem Nebekerem.
Moray opisuje wydarzenie, siebie tytuujc "wynalazc":
Dzi panowie Judd, Adams i adwokat Nebeker przyjechali samochodem tego ostatniego do
laboratorium wynalazcy. Po spakowaniu odbiornika energii promienistej ruszylimy w drog. Trzej
wspomniani dentelmeni rozpoczli dyskusj nad wyborem waciwego miejsca na eksperyment.
Wynalazca nie chcia wypowiada si na ten temat, poniewa zaleao mu, by to rzeczywicie oni
wybrali miejsce. Ostatecznie tych trzech zdecydowao si wybra kanion Emigration, gdy nie ma tam
adnych linii zasilania
9
.
Po przejechaniu kanionem okoo 6 kilometrw wiadkowie wskazali miejsce ustawienia
oprzyrzdowania. Judd postanowi zosta w wozie, bo mia zwichnit nog. Nebeker i Adams ustawili
anten i wkopali uziemienie w czasie, gdy Moray wynosi maszyn z samochodu. Pniej poczy
wszystkie czci.
Obwd w urzdzeniu otwierano i zamykano jak w tylu poprzednich eksperymentach ale wiato
si nie pojawio. Nastpnie, podobnie jak w innych prbach, ktrym si przyglda pan Judd, maszyn
dostrojono, zamknito obwd i wiato zapalio si. Kabel antenowy zosta na chwil odczony, a
wtedy wiato zgaso, by znw si zapali, gdy z powrotem wczono anten. To samo stao si, gdy
odczono kabel uziemienia (wszystko to w obecnoci Judda, ktry jednak wysiad z samochodu w
czasie montau urzdzenia i teraz skaka na jednej nodze). Wszyscy trzej dentelmeni byli bardzo
zadowoleni z tego, co zobaczyli. Zmierzchao, gdy opucili kanion
10
.

3.1. Rozmieszczenie przewodw antenowych w odbiorniku energii promienistej konstrukcji T.
Henry'ego Moraya
Po prbie Judd napisa do Eyringa bardzo przychylny list z zapewnieniem, e sprawdzono, i
maszyna dziaa take z dala od linii przesyowych. Moray zanotowa optymistyczny komentarz: "I
pomyle, e pokaz wystarcza, by na zawsze pooy kres pytaniom o indukcj i wszelkie inne
kwestie". Nie mia pojcia, co jeszcze go czeka. W dzie Boego Narodzenia roku 1925 napisa po
prostu: "Dzi spaliem moj maszyn"
11
Szstego lutego 1926 roku Eyring przesa Juddowi list z ostron ocen wynalazku. Skary si,
e cho zobaczy maszyn w dziaaniu, widzia wiato i gorce elazko, to nie dane mu byo
przeprowadzi wszystkich testw:
Zdajesz sobie zapewne spraw, e nie miaem moliwoci przeprowadzenia naukowego badania
aparatu, gdy widziaem go w ruchu raz zaledwie i nie miaem wwczas pod rk odpowiednich
narzdzi. Gdy zobaczyem urzdzenie po raz drugi, byo ju zniszczone i rozbite na czci. Brak
zaufania i widoczne pragnienie modego czowieka, aby rzecz zachowa w tajemnicy nie pozwalaj,
na razie przynajmniej, na przeprowadzenie testw naukowych. Nasza wczorajsza debata bya mimo to
owocna, poniewa mody czowiek zdaje si widzie konieczno dokonania takich bada.
Stwierdzenie, e instrument nie ma wartoci, byoby rwnie nienaukowe, co stwierdzenie, e jama.
Prawda jest taka, e nikt jeszcze nie podda maszyny wystarczajco penym ogldzinom. Nawet gdyby
zwrci si do Western Electric Company i dr. Fletchera z prob o konsultacj, sprawa nie
posunaby si nawet o krok, chyba e udaoby si skoni modego czowieka do odbudowy aparatu i
wyraenia zgody na przeprowadzenie prb (...). Jestem pewien, e na podstawie tego, co napisaem,
jasno widzisz, e nie jestem jeszcze gotw do wyraenia ostatecznej opinii co do wartoci
urzdzenia
12
.
Do maja 1926 roku Moray odbudowa urzdzenie i rozpocz dalsze prace nad jego
udoskonaleniem. Konstruktor zawsze twierdzi, e boi si, i kto mgby skra tajemnic dziaania
maszyny. Wiedzia doskonale, e technologicznie stanowia ogromny krok naprzd, wic gdyby udao
si rozpocz produkcj na wielk skal, byaby niesychanie wartociowym towarem. Uwaa te, e
odpowiada za jej uycie dla waciwych, humanitarnych celw. Obawia si jednak, e niektrzy
gotowi byliby zabi, eby wej w posiadanie sekretu. Oznaczao to, e dopki utrzymuje tajemnic
konstrukcji maszyny, a w szczeglnoci detektora, wicej wart jest ywy.
Wstrzemiliwo Moraya w ujawnianiu szczegw dziaania urzdzenia Eyringowi pocztkowo
powstrzymaa Fletchera przed dalszymi badaniami. Judd zaproponowa Fletcherowi wejcie do spki,
jaka powstaa wok bada Moraya. Mimo to testy zostay przeprowadzone dopiero we wrzeniu 1928
roku. Fletcher by pod wraeniem zdolnoci maszyny do wytworzenia prdu dla trzech arwek 100-
watowych i elazka o mocy 575 watw opisa wrcz pokaz jako "cudowny". Ale i tak nie byo
mdrego, ktry rozumiaby zasady dziaania maszyny. Fletcher zaproponowa jedynie, by
przeprowadzi "sprawdzian wytrzymaoci", to jest okreli, jak dugo urzdzenie potrafioby dziaa.
W poniedziaek rano 1 padziernika 1928 roku, pod domem Moraya zjawi si Judd wraz z dwoma
naukowcami, ktrzy mieli odegra kluczow rol w dalszych losach wynalazcy dr. Murrayem O.
Hayesem, wiceprzewodniczcym wydziau fizyki Brigham Young University, oraz E.C. Jensenem,
ktry sporzdzi nastpujcy raport z testu:
Sprzt taki sam, jaki widziaem na kilku poprzednich pokazach zamknity by w dwch
drewnianych pudach. Umieszczono je z kolei w skrzyni o dwch otworach, przez ktre puszczono
kabel uziemienia i drut anteny, oraz kolejnych dwch o wymiarach okoo 1 i 2 centymetrw, ktre
suyy wentylacji i umoliwiay przygldanie si.
Dr Moray rozpocz strojenie o godz. 7.49 rano, a o 7.59 pojawio si wiato. Uyto dwch
arwek gwnej o mocy 100 watw i kontrolnej o mocy 10 watw. Zastosowano a dwie, by mie
pewno, e gdyby jedna zawioda, druga z nich bdzie si i tak palia. Natychmiast po dostrojeniu
urzdzenia skrzyni zamknito i opiecztowano w obecnoci panw T.H. Moraya, dr. Murraya O.
Hayesa, R.L. Judda i piszcego te sowa. Uyto pieczci kolejowych, bardzo wytrzymaych i
wyposaonych w automatyczne zamknicie. Umieszczono je w trzech rnych miejscach, a ich liczb
i pooenie zapisano (...).
Zgodzilimy si, e trzech z nas, wyczywszy wynalazc, przychodzi bdzie do laboratorium tak
czsto, jak tylko bdzie to moliwe, i sprawdza, czy arwki wci si pal, a pieczcie s
nienaruszone. Mielimy te okrela jasno wiata i inne dane znaczce dla eksperymentu
13
.
Trzy dni pniej, 4 padziernika 1928 roku, okoo godziny 11.00 rano Moray zadzwoni do Jansena,
by powiedzie mu, e wiata zgasy. Powd? Nasi trzej fachowcy, niczym chirurdzy, zabrali si za
cinanie czubkw dwch topoli, ktre rosy w pobliu laboratorium. "Gazie uderzyy o ziemi
wystarczajco silnie, by rozregulowa detektor i spowodowa zganiecie arwek"
14
. Ustalili, e
spotkaj si wieczorem, by zerwa pieczcie, dokona ogldzin aparatu i podj decyzj co do
dalszych krokw.
O 6.30 wieczorem 4 padziernika 1928 roku Moray, Hayes i Jensen sprawdzili stan pieczci i
stwierdzili, e nie zostay one naruszone. Nastpnie przeamali je, podnieli wieko skrzyni, odkrcili
ruby przytrzymujce pokryw grnego puda i wyjli detektor. Kiedy pan Moray potrzsn delikatnie
detektorem, usyszelimy grzechoczcy dwik, na co Moray stwierdzi, e to zapewne cz
obluzowana w wyniku upadku drzew. Powiedzia te, e jest w stanie szybko dokona naprawy, za co
zabra si natychmiast i w naszej obecnoci. Detektor przesta wydawa niepokojcy dwik,
moglimy wic zainstalowa go i przystpi do dalszej prezentacji o 6.53
15
.
Gdy Moray przygotowa urzdzenie, ponownie zapiecztowano je przy wiadkach. Uruchomiona
maszyna pracowaa przez nastpne 83 godziny i 34 minuty, co w sumie daje (wyczajc przerw
zwizan z wypadkiem z drzewami) 157 godzin i 55 minut. By to czas wystarczajco dugi, by rozwia
podejrzenia o posugiwanie si ukrytymi bateriami czy inne oszustwo. Odby si test wytrzymaoci, o
ktrym mona byo opowiedzie innym.
Nie udao si jednak pooy kresu wtpliwociom Fletchera. Wci domaga si dalszych testw,
ktre wykluczyyby "teori indukcji", cho wykonano ju drugi sprawdzian poza miastem, w miejscu
pooonym okoo 40 kilometrw od najbliszych linii przesyowych. Szesnastego padziernika Fletcher
napisa do Judda:
Eksperymenty, ktre relacjonowae, tylko komplikuj spraw. Jest jeszcze jedno, co zalecabym
przy nastpnej prbie. Jeli udaoby si przekona dostawc energii elektrycznej w Salt Lake City, by
wyczy zasilanie na dwie, trzy sekundy, wwczas moglibymy wyeliminowa przypuszczenie, e
chodzi o indukcj, jeli lampy w laboratorium Moraya wci bd si paliy. Oczywicie moe si
okaza, e czego takiego nie da si zorganizowa (...)
16
.
Chocia z rnych powodw wydawao si to niemoliwe, Fletcher pragn sprowadzi wynalazek
Moraya do swojego laboratorium, by podda go inspekcji przeprowadzonej przez osoby postronne.
Stara si wykaza, e dziki temu nie tylko atwiej mona byoby zdoby fundusze, ale i skuteczniej
chroni prawa patentowe.
Czy mylisz, e pan Moray mgby rozway przyjazd do naszego laboratorium i przeprowadzenie
tam prezentacji? Mamy dostp do jednej z najlepszych anten w Stanach Zjednoczonych (...).
Udzielibym te szczegowych rad, co naley czyni, by chroni tajemnic pana Moraya
17
.
Po otrzymaniu tego listu Moray i Judd porozmawiali wreszcie o przyszoci maszyny. Judd by
zwolennikiem upowszechniania wynalazkw we wsppracy z duymi korporacjami, takimi jak
Western Electric, jednake Moray twierdzi, e zezwalanie na przeprowadzenie odpowiednich bada
wizaoby si z niebezpieczestwem kradziey pomysu. Niektrzy uwaali, e opr Moraya jest
jednoznacznym wiadectwem oszustwa i bierze si z lku przed jego ujawnieniem. I to wanie
dlatego wynalazc czsto postrzegano jako obdarzonego trudnym charakterem.
Z obawy o wyjcie na gupca w wiecie naukowym Fletcher zaproponowa Morayowi ryzykowny
ukad: by chroni tajemnice patentowe z pomoc Western Electric, Moray musi dostarczy dwa
jednakowe urzdzenia, z ktrych jedno trafi do Eyringa, a drugie do jego wsppracownika. Oba
komplety maj by wyposaone w pen instrukcj. Gdyby wynalazca zdecydowa si na w otwarty
krok, byoby znacznie atwiej oceni, na ile jego praca ma warto. Fletcher koczy list do Judda
jednoznacznym stwierdzeniem: "Mam nadziej, e pomoe ci to podj starania by doprowadzi
spraw do szczliwego zakoczenia albo ujawni fakty, ktre pozwol j porzuci (...) "
18
.
Moray, z rnych powodw niechtny ujawnieniu tajemnicy, postanowi chwyci si nowego
sposobu. Wraz z Juddem, ktry wspczu konstruktorowi i odmwi daniom Fletchera, postanowili
zaoy wasn firm i w roku 1931 stworzyli Moray Products Company.
Moray wci prowadzi pokazy w swoim domowym laboratorium. Szesnastego marca 1929 roku T.
J. Yates, inynier elektryk i mechanik, absolwent Cornell University, sporzdzi szczegowy raport na
temat urzdzenia, poniewa za zgod wynalazcy przeprowadzi seri zakrojonych na szerok skal
bada. Wnikliwie sprawdzi moliwo uycia baterii czy innego zewntrznego rda zasilania i
odrzuci j. Sprawozdanie przedstawiao si nastpujco:
Do wszystkich zainteresowanych:
Potwierdzam, e wieczorem 16 marca 1929 roku, w porozumieniu z dr. Wilkinsonem z Cedar City,
byem wiadkiem pokazu w laboratorium T. Henry'ego Moraya w Salt Lake City w stanie Utah.
Dr Moray twierdzi, e skonstruowa urzdzenie, ktre zdolne jest do produkcji energii elektrycznej
bez korzystania z adnego rda napdu, i wanie to urzdzenie zaprezentowa na powyszym
pokazie. Temat artykuu omwiony zostanie w nastpujcym porzdku:
1. Opis urzdzenia
2. Pokaz
3. Znane mi wtpliwoci
4. Testy
5. Wnioski
1. Opis urzdzenia
Aparat skada si z anteny wywaonej w okrelony sposb (czyli kondensatora atmosferycznego)
oraz specjalnego przewodu uziemienia, ktre podczone s do tablicy rozdzielczej. Na stole
ustawiono dwa drewniane puda. Na jednym z nich umieszczono transformator wysokiej
czstotliwoci, natomiast drugie zawierao dwa zestawy kondensatorw 10 duych w pierwszym i 10
maych w drugim, dwa ukady cylindrw kady o rednicy 2,8 centymetra, dugoci 10 centymetrw,
wadze midzy 90 i 120 gramw, kolejne pudeko o mniej wicej pkolistym ksztacie, rednicy 5
centymetrw i wadze okoo 60 gramw, a take zwoje przewodw i inne wyposaenie. Poszczeglne
czci aparatu poczono du liczb przewodw.
Dwa kable prowadziy do wycznika-jeden do blaszki, drugi do styku szczkowego, dziki czemu
przy pozycji otwartej antena, poczenia, urzdzenia w pudach i kabel uziemienia tworzyy szereg.
Inne przewody przez cz pokazu byy podczone do puda z szecioma 100-watowymi lampami, a
przez pozostay czas do elazka.
2. Pokaz
W czasie pokazu urzdzenie byo podczone w sposb opisany powyej jedynie may
przecznik midzy ukadem a cewk pozosta otwarty. Dr Moray dostarczy napicia i
zsynchronizowa urzdzenie w cigu trzech lub czterech minut. Lampy zawieciy si i daway wiato
tak dugo, jak dugo obieg pozostawa zamknity, to jest okoo 60 minut. Nastpnie Moray podczy
elazko, ktre wkrtce stao si gorce. Gdy odczano kabel uziemienia lub ktry z przewodw
doprowadzajcych, wiato gaso.
3. Znane mi wtpliwoci
I. Zasilanie pynie z ukrytego przewodu owietlenia elektrycznego.
II. Zasilanie pynie z baterii.
4. Testy
Przed pokazem i po nim zamknem obieg, czc anten i uziemienie, oraz wykonaem inne testy.
Gdyby antena lub przewody doprowadzajce podczone byy do przewodu owietlenia, doszoby do
krtkiego spicia. Sprawdziem kilkakrotnie, e przy zmianie pozycji wcznikw nie pojawia si iskra.
Zwilyem do i umieciem mokry palec midzy blaszk a uchwytem wcznika, mgbym wic
wykry pyncy prd, ale niczego nie poczuem. Do-
tknem jednoczenie obu czci wcznika i cian, by sprawdzi, czy napicie nie pochodzi z
uziemienia, ale znw niczego nie stwierdziem. Odwrcilimy st do gry nogami i obejrzelimy go w
poszukiwaniu ukrytych przewodw, lecz niczego nie znalelimy. Gdy urzdzenie gotowe byo do
pracy, sprawdzilimy przewody bezporednio przy wyczniku, ale nie dostrzeglimy uku
elektrycznego, co oznacza, e nie byo napicia. W czasie pokazu, gdy lampy otrzymyway energi z
urzdzenia, gwny wycznik zasilania w budynku by wyczony. Nie byo adnego owietlenia poza
wytwarzanym przez obieg energii promienistej, a to wiato ani nie rozjaniao si, ani nie przygasao
nawet na chwil. Zatem lampy nie mogy by zasilane z instalacji w budynku. Kondensator take
dokadnie sprawdzilimy. Zwarlimy kocwki bezporednio plus do minusa. Gdyby byy podczone
do baterii, wwczas dostrzeglibymy iskr, ale adna sienie pokazaa. Zbadalimy zatem cza z
kocwkami pod napiciem poniewa due kondensatory byy naadowane, doszo do gwatownego
wyadowania, zobaczylimy janiejcy uk i usyszelimy dwik podobny do pstryknicia zjawiska
charakterystyczne dla kondensatorw, ale w adnym razie baterii. Mae kondensatory daway sabsze
wyadowanie, ale podobny odgos upewni nas, e mamy do czynienia rzeczywicie z kondensatorami,
a nie bateriami. W ten sposb przekonalimy si, e konstrukcja urzdzenia zasadza si na
kondensatorach i e nieprawdziwe s przypuszczenia o uyciu baterii. adne zreszt baterie nie
byyby w stanie wytworzy takiej mocy. Oprnilimy puda i upewnilimy si, e nie byo w nich
miejsca na baterie. Po prostu nie zmieciyby si do rodka. W czasie pracy urzdzenia, gdy paliy si
wiata, zbliylimy kocwk duego przecznika do przewodu i zobaczylimy uk dowodzcy, e
przez urzdzenie pynie prd.
5. Wnioski
Lampy elektryczne otrzymyway energi z jakiego rda i w czasie caego pokazu, ktry trwa
ponad godzin, daway jasne wiato o sile takiej samej na pocztku, jak i pod koniec dowiadczenia.
wiata uywane w czasie pokazu miay inny kolor i jasno ni te, ktre naleay do instalacji
elektrycznej budynku. Nie pochodzi wic z niej prd, jaki zasila lampy, a pniej elazko. Naley
zatem stwierdzi, e energia elektryczna pochodzia z innego rda i cho trudno to zrozumie przy
obecnym stanie wiedzy nie da si zaproponowa adnych innych wnioskw z powyej opisanego
pokazu poza tym, e zgodnie ze sowami dr. Moraya rzeczywicie braa si z urzdzenia.
T. J. Yates
19
Kolejn osob, ktra przyczynia si do nadania rozgosu staraniom Moraya, by doprowadzi dzieo
do koca, by dr Murray O. Hayes, ktry pniej zosta dyrektorem w Moray Products Company. Pod
koniec 1929 roku napisa list polecajcy do pana Lovesy'ego z Utah Oil Refininig Company. List
wskazywa na wzrost zaufania midzy Morayem a Hayesem:
Drogi Panie Lovesy,
Zgodnie z obietnic, jak zoyem w czasie naszej ostatniej rozmowy, wysyam do Pana list z
relacj na temat stanu mojej wiedzy o konstrukcji i zasadach dziaania urzdzenia Moraya, ktre suy
przetwarzaniu energii kosmicznej. Wie Pan ju, e widziaem wiele pokazw dziaania tego
mechanizmu oraz e miaem okazj przyjrze si jego czciom. Ostatnio dr Moray pokaza mi
schemat przewodw maszynerii i musz przyzna, e nie dostrzegem adnych niespjnoci ani
elementw, ktrych zastosowania nie daoby si wyjani logicznie i rozsdnie. Cho mona odnie
wraenie, e maszyna jest bardzo skomplikowana, tak naprawd gdy usysze wyjanienia istota
jej dziaania wydaje si niezwykle prosta i oparta na zmodyfikowanych prawach elektromagnetyzmu.
Mimo e niektre cechy urzdzenia sprawiaj wraenie, jakby byy przypadkowe, w rzeczywistoci to
wanie one peni kluczow rol.
Moray pokaza mi te i wyjani zasady dziaania detektora, ktrym si posuguje. Powoa si przy
tym na podstawow zasad dziaania obwodu elektrycznego, na ktr, jak sdz, nikt poza nim dotd
nie wpad. Wspomniane wraenie przypadkowoci odnosi si take do detektora pod pozorami
chaosu kryj si cechy stanowice sedno sprawy. Moray wstawi detektor do zestawu kwarcowego
odbiornika radiowego, zastpujc nim kryszta, dziki czemu osign lepszy odbir ni przy uyciu
krysztau ERLA, mimo e zastosowa anten stokow, podobn do tej, jak sam mam w domu.
Zastpi te kryszta bry oowiu poddan obrbce wedug wasnego przepisu, co dao tak wspaniay
odbir, e wystarczyo uy staromodnego gonika tubowego z rodzaju produkowanych przez RCA
okoo 1923 roku.
Niedawno braem udzia w pokazie, ktry przeprowadzany by dla reprezentanta obcego pastwa.
Stwierdzi on, e za wyjanienie moe co prawda posuy koncepcja wzmacniania fal radiowych, lecz
oznaczaoby to, e dr Moray dokona czego wprost niezwykego, skoro energii wystarcza na zasilenie
szeciu 100-watowych arwek rwnoczenie i na rozgrzanie elazka o mocy 575 watw. Kiedy
zajrza do rodka urzdzenia, przyzna, e jego domysy si nie sprawdziy. Wielokrotnie powtrzy:
"To bardzo ciekawe".
Maszyna dziaaa w mojej obecnoci tak wiele razy, w tak rnych warunkach pogodowych, e
jestem cakowicie przekonany, i sowa jej twrcy s prawdziwe, a wizja zastosowania przemysowego
realna. Wierz, e dr Moray wyjani mi wszystko bez przemilcze i e jest to wynalazek epokowy i
rewolucyjny.
Szczerze oddany
dr Murray O. Hayes
20
Dr Hayes na oddzielnej kartce przedstawi Lovesy'emu swe kwalifikacje:
Dr Murray O. Hayes, podpisany pod powyszym owiadczeniem, posiada nastpujce wiadectwa
i kwalifikacje:
tytu licencjata w dziedzinie fizyki uzyskany pod kierunkiem dr. Harveya Fletchera
tytu magistra nauk cisych w dziedzinie fizyki i matematyki tytu doktora w dziedzinie geologii
picioletni sta w wydziale kontroli Biura Patentowego Stanw Zjednoczonych
wkrtce egzamin adwokacki
dziekan wydziau fizyki Brigham Young University w latach 1922-1923, zastpca Carla F. Eyringa
na czas przewodu doktorskiego tego
21
.
Kopoty z patentami
Zblia si czas, gdy naleao zacz powanie myle o zdobyciu patentw. Postanowiono wic,
e pora skoczy z pokazami. Nie chodzio tylko o to, e Moray czu si ju zmczony nieustannym
ich powtarzaniem dla publicznoci przede wszystkim nie przynosiy one oczekiwanego
udowodnienia prawdziwoci twierdze wynalazcy. Poza tym okazao si, e dalsze pokazy mogyby
uniemoliwi uzyskanie patentu, poniewa zgodnie z prawem patentowym Stanw Zjednoczonych,
ustp 4886 powicony "uytkowi publicznemu" nie mona opatentowa urzdzenia, ktre ju jest
powszechnie znane i stosowane. Take rozwj nowej korporacji Moray Products Company zmusza
do podjcia krokw bardziej zdecydowanych ni przed rokiem 1931.
W czasie przygotowa do rozpoczcia procedury patentowej zapewniano Moraya, e ma bardzo
due szans na jej pozytywne zakoczenie. Murray O. Hayes by przekonany, e wynalazek Moraya
w aden sposb nie wykorzystuje pomysw ju opatentowanych. Jednake gdy 13 lipca 1931 roku
zoono pierwsze podanie w sprawie odbiornika energii promienistej wykorzystujcego opracowane
przez Moraya lampy na bazie germanu odrzucono je z dwch gwnych powodw. Po pierwsze,
stwierdzono, e lampy nawet teoretycznie nie mog dziaa, poniewa nie ma moliwoci rozgrzania
umieszczonej w nich katody.

3.2. Kopia strony z podania patentowego T. Henry'ego Moraya nr 550 611
I rzeczywicie takiej moliwoci nie byo konstrukcja stanowia przykad jednego z pierwszych
zastosowa technologii "zimnej katody". Drugie zastrzeenie dotyczyo kwestii bardziej podstawowej i
trudniejszej do wyjanienia: "Osobom sprawdzajcym nie jest znane naturalne rdo prdu
elektrycznego, konieczne jest wic udowodnienie jego istnienia"
22
. Innymi sowy, taka maszyna po
prostu nie moe dziaa, poniewa nie ma adnej energii promienistej.
Moray od dawna martwi si o powodzenie procesu patentowego. Jego obawy pogbiy si, gdy
Hayes otrzyma list podpisany nic nieznaczcym nazwiskiem John Y. Smith zawierajcy
wyjanienie przyczyny, dla ktrej w Urzdzie Patentowym robiono trudnoci:
Jedna z zainteresowanych osb zajmowaa wysokie stanowisko pocztkowo w General Electric
Co., a nastpnie w Westinghouse Company. Kiedy powiedziaem tej osobie o obawach Moraya, i
jego projekt moe zosta skradziony, jej odpowied zwalia mnie z ng stwierdzia, e jest to rwnie
pewne, co fakt, e projekt ten zosta nadesany. Biuro Patentowe podobno a roi si od pracownikw
General Electric, General Motors i innych wielkich firm. Osoba, z ktr rozmawiaem, przyznaa, e jej
samej zdarzyo si pomc w kradziey wanych danych z biura, dokonanej na zlecenie jednego z
wymienionych przedsibiorstw. Stwierdzia, e szalestwem jest wysyanie opisu urzdzenia do
Waszyngtonu, jeli nie dysponuje si kwot odpowiednio du, by przeprowadzi cay proces i
zapobiec kradziey. Przyznaj wic, e byem w bdzie, gdy naigrawaem si z obaw Moraya
23
.
Doradcy do spraw patentowych firmy Alwine z Waszyngtonu udzielili Morayowi porady co do
konsekwencji, na jakie si naraa, gdy nie ustanowi ochrony patentowej:
Wszystkie demonstracje przeprowadzone do dnia dzisiejszego, jak rwnie te, ktre ewentualnie
mogyby zosta przeprowadzone do czasu, gdy uzyska pan wszelkie prawa patentowe obowizujce
zarwno w Stanach Zjednoczonych, jak i za granic, oraz gdy dostarczy pan wymaganych danych
technicznych, pozwalajcych zdoby pen ochron patentow, mog przyczyni si do utraty
paskich praw do patentu na wynalazek zgodnie z sekcj 4886 prawa patentowego Stanw
Zjednoczonych
24
.
Kiedy w firmie Moray Products Company czyniono starania o patent na odbiornik energii radiowej,
Moray odkry, e Murray O. Hayes ktry by zarwno dyrektorem przedsibiorstwa, jak i adwokatem
zajmujcym si sprawami patentowymi oraz dwch innych dyrektorw starao si dokona
kradziey. Bez wiedzy Moraya prbowali oni skopiowa dane na temat technologii z wniosku
patentowego. Pobierali te pienidze z kasy firmy, lecz nie dostarczali adnych rachunkw lub
wyjanie i ani nie informowali Moraya, ani nie prosili go o pozwolenie.
Zaskoczony, wrcz wstrznity naduyciem zaufania, jakim obdarza swoich wsppracownikw,
Moray nie mia innego wyjcia, ni pozwa ich do sdu, by chroni swj wynalazek, swoj pozycj
wynalazcy i pienidze firmy, za ktr czu si odpowiedzialny. Rozpocz si proces, ktry przez lata
mia wyczerpywa zarwno jego zasoby finansowe, jak i psychik.
By moe Moray nie dowiedziaby si o knowaniach Hayesa, gdyby nie list, ktry otrzyma 29
czerwca 1932 roku od W. H. Lovesy'ego z Utah Oil Refining Company:
Murray O. Hayes (...) jasno da mi do zrozumienia, e jest w stanie zbudowa maszyn samemu,
na podstawie informacji, jakie otrzyma. Murray O. Hayes przekonywa mnie o tym wielokrotnie.
Zapewne to moja determinacja sprawia, e nieustannie powtarza, i widzia kady szczeg
wynalazku, poniewa udawaem, e mam obiekcje co do prawdziwoci urzdzenia.
Nigdy jednak nie miaem takich wtpliwoci, lecz przekonany byem, e prawdziwe tajniki
zachowuje pan jedynie dla siebie. Po rozmowie z Harveyem Fletcherem i Carlem Eyringiem w Bell
Laboratories w Nowym Jorku, w czasie ktrej postanowiem, e bd pana zachca do wprowadzenia
Murraya O. Hayesa w szczegy konstrukcji, zaczem, jak wspomniaem, wypytywa go o moliwo
stworzenia kopii paskiej maszyny i zawsze trafiaem na solenne zapewnienia, e mgby tego
dokona
25
.
W kocu Moray zwolni zarwno Hayesa, jak i obu dyrektorw, zdyli oni jednak narazi firm na
niepowetowane straty liczone w tysicach dolarw. Nawet po oficjalnym zwolnieniu starali si przej
kontrol nad sytuacj posunli si wrcz do stwierdzenia, e Morayowi powinno si "uniemoliwi
dostp" do jego wasnych dokumentw patentowych. Sd ukrci jednak te dziaania i przywrci
Morayowi peni praw, ale sytuacja finansowa firmy bardzo si pogorszya tak bardzo, e pi lat
pniej ogoszono bankructwo.
Ciekawy i, jak sdz niektrzy, nieprzypadkowy jest fakt, e Harvey Fletcher pracowa w Bell
Telephone Laboratories, gdzie byo zatrudnionych wielu naukowcw, ktrzy pniej ogosili
wynalezienie krzemowych pprzewodnikw. Moray zastosowa wasnej konstrukcji pprzewodniki na
bazie germanu w swoim odbiorniku energii promienistej w czasach, gdy idea nadprzewodnictwa bya
jeszcze cakowicie nieznana.
O komunizmie i elektryfikacji wsi
Dwukrotnie latem 193 8 roku i na pocztku roku 1939 Moray otrzyma zaproszenie do
odwiedzenia w Waszyngtonie Johna M. Carmody'ego z Rural Electrification Administration,
organizacji, ktrej zadaniem byo dostarczanie prdu odlegym wsplnotom wiejskim. Zoono
Morayowi propozycj, ktra miaaby chroni jego starania o patent i przyczyni si do wdroenia
technologii. Wynalazca nie by jednak skory do skorzystania z niej, poniewa ba si, e cho
procesowi patentowemu przyglda si bdzie kto z departamentu sprawiedliwoci, ryzyko bdzie
zbyt due i nie uda si utrzyma tajemnic wynalazku do koca procesu. Poza tym propozycja nie
wizaa si z adnym wynagrodzeniem, jeli nie liczy jednorazowej wypaty 25 dolarw dziennie za
kilka miesicy pracy.
Moray zdecydowa si jednak przyj ofert, poniewa mia nadziej, e uda si w ten sposb
upowszechni ide energii promienistej. Zosta wic inynierem konsultantem w agencji rzdowej.
Prac rozpocz od zbudowania laboratorium skadajcego si z 20 pomieszcze. Wkrtce jednak
zacz ywi podejrzenia co do intencji niektrych wsppracownikw. W lutym 1939 roku zanotowa:
Zaczynam si ba, e w Waszyngtonie wicej jest radykaw, ni potrafiem sobie wyobrazi, i to
mnie niepokoi. Po powrocie z Waszyngtonu podzieliem si obawami z jednym ze wsppracownikw
z Salt Lake (...), a potem opowiedziaem o nich take dr. Frazerowi, ktry zosta powoany przez Rural
Electrification Administration na mojego konsultanta naukowego i stra przyboczn
26
.
Jak si okazao, Moray rzeczywicie potrzebowa ochroniarza, cho Felix Frazernie najlepiej
nadawa si na to stanowisko. Po przeprowadzeniu eksperymentw zakrojonych na szerok skal
Frazer powiedzia Morayowi: "Sprawdzaem urzdzenie ze wszystkich moliwych stron i jestem w
peni usatysfakcjonowany. Nie sdz, by naleao prowadzi dalsze prby"
27
. Doda jednak zowrogo:
"Dopki istnieje to urzdzenie, dopty chc je sprawdza. Radz wic panu zniszczy to cholerstwo i
w ten sposb powstrzyma mnie od dalszych eksperymentw"
28
.
Przez cae dwa miesice Moray pozwala Frazerowi oglda i sprawdza urzdzenie w
laboratorium, w obecnoci i wedle wskazwek naukowcw z Columbia University w Nowym Jorku.
Wynalazca zdradzi Frazerowi sekrety trzech lamp energii promienistej i zezwoli na sporzdzenie
rysunkw miay podobno przyda si w procesie patentowym. Tak bardzo zaufa tylko jeszcze
jednemu czowiekowi, prawdopodobnie Hayesowi: "Myl, e to mwi samo za siebie przez cay
okres prac nad moj maszyn tylko jednemu badaczowi pozwoliem tak daleko zagbi si w tajniki
jej konstrukcji"
29
.
Cho Moray ywi nadzieje, e Rural Electrification Administration przyczyni si do postpu prac
nad wynalazkiem, rs jego lk przed spiskiem ze strony komunistw. Zaproszono go nawet na
spotkanie z rosyjskimi gomi, w czasie ktrego pokazywano im jego materiay.
Zaczy si dzia rzeczy jeszcze dziwniejsze i bardziej napawajce strachem. Morayowi groono
mierci i kilkakrotnie strzaami z broni palnej zraniono jego samego i jego on. Sprawi wic sobie
kuloodporny samochd. Richard Moray, jeden z dwch synw wynalazcy, wspomina pniej, e kiedy
jecha z rodzicami przez miasto, nagle zostali ostrzelani przez ludzi z tajemniczego czarnego
samochodu. John E. Moray, drugi syn, opowiada, e matka odbieraa wiele telefonw z pogrkami
kto powiedzia jej midzy innymi, e ycie jej ma niewarte jest zamanego grosza, chyba e bdzie
wsppracowa z dzwonicym. Stale wamywano si do laboratorium i domu Moraya, nigdy jednak nie
skradziono maszyny. Celem tych naj byo raczej, wedug rodziny konstruktora, szpiegostwo
przemysowe, ni kradzie samego urzdzenia.
W czasie jednego z wama do laboratorium Moray zosta postrzelony w nog. Wynalazca by
przekonany, e wszystko to jest czci spisku, ktry ma na celu wykluczenie go z gry toczcej si
wok urzdzenia.
Wydarzenia przybray jeszcze dziwniejszy obrt, gdy nadszed czas, by przeprowadzi niezmiernie
wane dowiadczenie, ktre miao zademonstrowa przenikanie strumienia energii promienistej przez
grube pyty szklane. Zupenie nieoczekiwanie Felix Frazer chwyci w pewnym momencie motek i
rozwali niemal ca maszyn zanim Morayowi udao si go powstrzyma. Gdy odchodzi, rzuci na
poegnanie poraonemu Morayowi: "Ju nie poprosz o dalsze testy". Tym jednym aktem Frazer
zniszczy owoc wieloletniej pracy konstruktora czci, nad ktrych dopracowaniem lcza nocami,
zostay tak bardzo uszkodzone, e nie nadaway si ju do uytku, a tylko do wyrzucenia.
Kiedy w grudniu 1941 roku przedstawiciel izby reprezentantw Thomas Winter z Kansas zoy
wniosek do Rural Electrification Administration o wszczcie ledztwa w sprawie "dziaania na szkod
obronnoci kraju w sposb zakrawajcy na sowicie opacony sabota", Moray uzna, e jego
podejrzenia si potwierdzaj. Federalne biuro ledcze, twierdzi Winter, "zostao opanowane przez
gang komunistw (...) ktrzy nie wahaj si sabotowa narodowego programu obrony w interesie (...)
swych teorii politycznych". Wynalazca zrozumia, e czas poegna si z Rural Electrification
Administration, jednak ten kosztowny rozwd mia pochon fundusze, ktre Moray zdoby z takim
trudem i ktrych potrzebowa na dalsze badania pozwalajce na uzyskanie patentu co wci
wydawao si moliwe.
W latach 40. i 50. Moray, wspierany przez synw Richarda i Johna, stara si wygospodarowa
potrzebne rodki finansowe. W roku 1959 dr Robert Craig, byy wiceminister Rural Electrification
Administration, stojcy w opozycji do "radykaw", napisa list z poparciem dla pracy Moraya:
Znam dr. Moraya od mniej wicej 20 lat i miaem okazj widzie starania o akceptacj dla
niektrych jego idei i wynalazkw, szczeglnie tych zwizanych z "energi promienist". Zarys wielu
obecnie uznawanych teorii z dziedziny fizyki atomowej i jdrowej znalaz siew pracach dr. Moraya ju
w poowie lat 30.
Zdarzyo mi si parokrotnie pomaga mu w prbach dotarcia do ludzi u wadzy-prbach niestety
nieudanych. Oczywicie podstawowe zaoenia prac dr. Moraya nie budz ju duej wtpliwoci.
Niemniej jednak potrzeba bardzo wiele czasu i pienidzy (zwaszcza tych drugich) na badania, dziki
ktrym mona by wdroy jego wynalazki do powszechnego uytku. Wydajemy miliony na testowanie
broni, ktra w kocu okazuje si nic niewarta i ktr tak naprawd nikt si nie interesuje, podczas gdy
kilkaset tysicy dolarw dane temu czowiekowi mogoby sprawi, e wikszoci broni po prostu
bymy nie potrzebowali
30
.
Fakt, e Moray dozna w swych staraniach ostatecznej poraki w latach 40. i 50.,
najprawdopodobniej nie wynika jedynie z braku funduszy. Nawet ludzie, ktrzy popierali jego prace,
na przykad czonkowie rodziny, wskazywali na czysto techniczne powody, dla ktrych przerwano
badania. W pitym wydaniu z roku 1978 ksiki Moraya The Sea of Energy in Which the Earth
Floats jego synowie jasno okrelili gwny problem, na ktry natrafi Moray:
W roku 1942, wkrtce po wczeniu si Stanw Zjednoczonych do II wojny wiatowej, Henry Moray
stara si odbudowa odbiornik energii promienistej przy uyciu tego, co zostao z tak zwanego
"kamienia szwedzkiego". Materiau tego serca odbiornika nigdy nie udao si wytworzy ponownie
i wanie ten fakt ogranicza moliwoci produkcji energii. W zwizku z tym na potrzeby drugiego,
wikszego ni poprzednie urzdzenia Moray zaj si intensywnymi badaniami nad substancjami
radioaktywnymi i reakcjami jdrowymi"
31
Z pniejszych wywiadw z Morayem wynika, e skania si on do zastosowania materiaw
radioaktywnych. Mwi si, e uywa uranu lub moe radu, cho domysy s rnorakie. Pojawia si
te wzmianka o radioaktywnym oowiu jako o substancji zastpczej, uytej w osawionym detektorze.
Czegokolwiek jednak prbowano uy jako substytutu, nie zdawao egzaminu.
T. Henry Moray zmar w roku 1974, gdy jego marzenie o daniu wiatu energii promienistej nadal
dalekie byo od realizacji. Po mierci ojca John i Richard przejli pochodni energii promienistej i
podjli dzieo gromadzenia dalszych pienidzy na powtrzenie pracy Moraya.
W roku 1976 przedstawiciele si powietrznych USA zawarli umow na dalsze badania z firm
Cosray zaoon przez Moraya i jego synw. Kontrakt obejmowa prby znalezienia lub te
powtrnego wytworzenia materiau zwanego kamieniem szwedzkim. Kiedy stwierdzono, e nie udao
si odnale adnego rda tej substancji, postanowiono wyprodukowa odpowiednik syntetyczny.
Zrezygnowano jednak i z tego pomysu, gdy przez kilka miesicy nie udao si stworzy niczego
odpowiednio oczyszczonego. Spraw utrudnia fakt, e niektre z notatek Moraya, sporzdzanych na
lnianym ptnie, wyblaky tak bardzo, i nie nadaway si do odczytania. Inne z kolei byy zbyt
skrtowe:
Prawdopodobnie dr Moray sporzdza notatki w sposb niezbyt precyzyjny ani wyrany jedynie
dlatego, e spodziewa si, i nadarzy si jeszcze okazja, by sam mg odbudowa urzdzenie.
Zapiski na ptnie miay suy wycznie jemu samemu, nie zawsze wic dopracowywa je tak
starannie, jak zapewne by to robi, gdyby to kto inny mia je odczytywa
32
.
Synowie Moraya John i Richard kontynuowali prac ojca, utrzymujc w miar moliwoci
tajemnic. S wci w posiadaniu notatek laboratoryjnych, o ktrych mwi, e wystarcz do
dopracowania technologii, wic gdyby tylko udao im si zdoby kilka milionw "dobroczynnych"
dolarw, z pewnoci prace ruszyyby z miejsca i wkrtce opracowano by sprawne urzdzenie,
nadajce si do powielenia. Inni, ktrzy wierz w prawdziwo historii o dziaaniu maszyny do odbioru
energii promienistej, sdz, e tajemnice urzdzenia Moraya znikny wraz ze mierci konstruktora.
Czy to rzeczywicie dziaao?
Jakie s wic moliwoci? Czy urzdzenie Moraya dziaao, czy te konstruktor myli si co do
szczegw lub caoci? Czy moliwe, by by zwykym oszustem, ktry stara si nacign
inwestorw i okpi naukowcw?
Zajmijmy si najpierw domniemaniem oszustwa. S tacy, ktrzy sdz, e Morayowi nie udao si
stworzy sprawnego urzdzenia, ale e w jaki sposb
czy to dziki manipulacji, czy sztuczkom magicznym potrafi by na tyle przekonujcy, e
otrzymywa wsparcie finansowe. Inni zwracaj uwag na naukow stron zagadnienia: Morayowi na
tyle zaleao na dowiedzeniu prawdziwoci teorii energii promienistej, e gotw by stworzy
oszukacz maszyn, ktrej dziaanie miao by ostatecznym dowodem susznoci jego pogldw.
Jednake cho konstrukcja detektora pozostaa sekretem Moraya nikomu nie udao si wykry
adnej baterii lub innego rda zasilania urzdzenia. Nawet Harvey Fletcher odnotowa w roku 1940,
e nie udao mu si ustali, skd czerpi energi arwki oraz elazko: "Przyznaj, e zadziwia mnie
fakt, e nie dostrzegem ani pojemnika, ani kondensatora, w ktrych schowane mogy by baterie
suche. Pan Moray udzieli mi pozwolenia na dokonanie ogldzin urzdzenia i cho nie miaem zbyt
wiele czasu, przekonaem si o braku poszlak co do istnienia jakichkolwiek pocze ze rdami
energii elektrycznej"
33
.
Podejrzenia co do uczciwoci Moraya utrzymyway si gwnie ze wzgldu na jego nieustpliwo
w kwestii ujawnienia sekretw urzdzenia przed tymi, ktrzy chcieli zbudowa jego duplikat. Ale jaki
miaoby sens kamanie przez ponad 30 lat i to z wystawianiem si na fizyczne niebezpieczestwo,
wymianie i upadek finansowy? Co mg zyska Moray, jeli posugiwa si bateriami, ukrytymi
przewodami itp.? Zwykle odpowied brzmi: pienidze. Ale w przypadku Moraya trudno mwi o
jakichkolwiek zyskach, raczej o czym przeciwnym. Konstruktor dwukrotnie znalaz si na skraju
bankructwa, gdy stara si spaci dugi, jakie zacign na potrzeby wynalazku. Moray naprawd nie
by czowiekiem interesu.
Doszed na sam szczyt drabiny wiata spoecznego i naukowego. Spotyka si z najwyszymi
wspczesnymi autorytetami wrd naukowcw, ludzi polityki i wadzy. Chodzio o co wicej ni
pokaz cyrkowy. Gdyby dziaanie Moraya sprowadzao si do powtarzania szarlataskich sztuczek,
wczeniej czy pniej kto by to odkry. To si nigdy nie stao, mwiono jedynie, e nikt nie rozumie,
jak dziaa to urzdzenie, i e przydaoby si pozna wicej szczegw konstrukcyjnych. Ciko te
sobie wyobrazi, by ktokolwiek decydowa si na zaangaowanie w spraw bez wiary w
autentyczno wynalazku.
Moray nigdy nie uzyska patentu na swoje urzdzenie, co oznacza, e technologia nie bya prawnie
chroniona przed kradzie i skopiowaniem. Dlatego Moray pozostawa nieufny i podejrzliwy w
stosunku do tych, ktrzy mogli mu pomc. Cakiem moliwe, e konstruktor nigdy nie zdradzi
wszystkich sekretw urzdzenia. Poza tym istnia jeszcze jeden problem, ktry Moray stara si
zachowa w tajemnicy nie udawao si powtrnie wytworzy kamienia szwedzkiego. Jeli wynalazca
wiedzia lub choby przypuszcza, e to niemoliwe, wwczas zrozumiae jest, czemu nie ujawnia
szczegw konstrukcji detektora.
Czy mona zaoy, e Moray sam sobie wmawia, i technologia si sprawdza? Trudno w to
uwierzy. Mg przesadza w zapewnieniach, e urzdzenie nadaje si do seryjnej produkcji, zanim
upora si z kopotami z detektorem; mg si myli co do teorii, ktra tumaczya jego dziaanie,
natomiast mao prawdopodobne jest, by wierzy, e udao si stworzy rdo energii, jeli tak
naprawd nie byo.
Cho niektrzy naukowcy stwierdzili, e dziaanie urzdzenia, ewidentnie nie-podczonego do
zwykego rda zasilania, opiera si na indukcji elektromagnetycznej wzbudzanej przez przewody
wysokiego napicia, dwukrotnie przeprowadzono wiarygodne eksperymenty w odlegoci wielu
kilometrw od jakichkolwiek rde energii, co powinno pooy kres podobnym przypuszczeniom.
Moemy postawi trudniejsze pytania: czy jeeli zaoy, e prototyp maszyny naprawd dziaa,
moliwe jest, e kto wpywowy z otoczenia Moraya dokada stara, by nie dopuci do masowej
produkcji? Oznaczaoby to, e prawdopodobnie i inne uyteczne technologie nie s upubliczniane, czy
to ze wzgldu na z wol i zazdro pojedynczych osb bd spiskujcych organizacji, czy te po
prostu ze wzgldu na fakt, e kto czego nie dopilnowa. Wielu osobom nie podoba si ten sposb
mylenia. Chocia stworzono tyle szkodliwych technologii bro biologiczn i atomow, toksyczne
chemikalia wci trudno przyj, e nie yjemy w najlepszym ze wiatw, gdzie "ostatecznie dobro
zawsze zwycia". Ostatecznie cho po drodze przydarza si sporo upadkw i poraek.
Z psychologicznego punktu widzenia zapewne wygodniej wierzy, e Morayowi si nie udao,
poniewa si myli co do technologii lub teorii albo e by oszustem. Dziki temu nie musimy
konfrontowa si z moliwoci spisku lub niedorbstwa, co zmuszaoby nas do liczenia si z
realnoci podobnych technologii.
Prawda jest taka, e wci nie mamy sprawnego odbiornika energii promienistej.
Paeczk przejmuj niezaleni badacze
W cigu ostatnich mniej wicej 30 lat prace T. Henry'ego Moraya stay si przedmiotem bada
wielu niezalenych naukowcw przekonanych, e Moray mia klucz do rda niewyczerpanej energii.
Mimo e nie udostpniono informacji posiadanych przez rodzin konstruktora, znany jest wniosek
patentowy oraz par innych pism.
Bruce Perreault jest naukowcem, ktry zajmuje si niezalenymi badaniami nad energi w
laboratorium w Concord w stanie New Hampshire. Sam nie uwaa, e jest niezwykle wyksztaconym
typem uniwersyteckim. Wiele osb sdzi jednak, e Perreault jest jedynym czowiekiem, ktry na tyle
rozumie prace Moraya, e potrafiby przeoy je na rzeczywist technologi. Przez ostatnie pi lat
zebra wok siebie grup entuzjastw i godnych nastpcw spord modych badaczy, ktrzy ceni
jego skromno i podejcie do wynalazczoci oparte na prostocie technicznej i skpym budecie.
W odczycie na konferencji w roku 1999 Perreault opisa zasad dziaania maego cylindrycznego
urzdzenia zwanego zaworem energii promienistej Perreaulta: "W skrcie rzecz ujmujc, polon
pokrywajcy cienki przewd tworzy katod, ktra emituje elektrony [elektryczno]. Elektrony
przesuwaj si ku anodzie cylindra i w ten sposb powstaje napicie elektryczne"
34
. Nie jest to jednak
w adnym razie bateria atomowa.
Powoka polonowa rozgrzewa przewd katody, wyzwalajc miliony elektronw wicej ni zimna
katoda w konwencjonalnym ogniwie termojdrowym. Ta unikatowa lampa elektronowa generuje
wysokie napicie, uzyskiwane zwykle dziki bateriom atomowym. Jedn ze szczeglnych jej cech jest
przetwarzanie ciepa polonu w prd i cho jest to porcja niewielka, istotnie zwiksza moc
35
.
Konstrukcja urzdzenia Perreaulta, pokazanego na dwch konferencjach w roku 1999, w oczywisty
sposb opiera si na pracach T. Henry'ego Moraya. Wynalazca tak opisuje swoj maszyn:
Proces wytwarzania mocy z energii promienistej wie si z indukcj i kierowaniem energi
atomow (...) za pomoc systemu, ktry zawiera obwody elektroniczne obecnie stosowane w
radiowych regulatorach czstotliwoci.
Zawory Perreaulta, podobnie jak zawory Moraya, wykorzystuj efekt pompowania elektronw z
ziemi do kondensatorw wysokiego napicia. W drugim etapie adunki wysokiego napicia zostaj
zmienione w prd o dowolnej czstotliwoci. Ten nowoczesny generator pracuje w oparciu o
wytwarzajce energi reakcje atomowe substancji radioaktywnych. Nie powstaj przy tym toksyczne
odpady, jak to ma zwykle miejsce w reakcjach atomowych
36
.
By moe kontrowersyjne wydaje si, e w urzdzeniu uyto radioaktywnego polonu substancji
uwaanej za niebezpieczn.
Polon wytwarza wicej energii ni jakikolwiek dzi znany pierwiastek. Polon wydziela 5000 razy
wicej energii ni rad. Energia uwolniona w czasie rozpadu polonu jest tak dua, e pojemnik z
nieca poow grama tej substancji rozgrzewa si do temperatury ponad 932 stopni. Problem polega
na tym, e polon jest niezwykle rzadko wystpujcym pierwiastkiem tona rudy uranowej zawiera
jedynie okoo 100 mikrogramw polonu
37
.
Perreault twierdzi, e ten problem mona rozwiza dziki ekstrakcji gazu, jaki wytwarzaj rudy
radioaktywne. Gaz w, mwi wynalazca, powinien ulega rozkadowi do polonu w cigu trzech do
czterech dni. Perreault wskazuje, e polon to czysty emiter promieniowania alfa, ktre moe by
wchaniane przez lampy jego konstrukcji i zmieniane w moc elektryczn. W ten sposb powstaje
wydajne, lekkie rdo energii.
W sierpniu 2000 roku Perreault wysa e-mail, w ktrym podj si "penej odbudowy" odbiornika
energii promienistej T. Henry'ego Moraya. Czy da si to urzdzenie skutecznie i bezpiecznie wdroy
do masowego uytku, to zupenie inna sprawa.
To energia nuklearna, Jasiu, ale nie taka, jak znamy...
Paul M. Brown z Boise w stanie Idaho zajmuje si interesami zwizanymi z energi nuklearn od
roku 1978, to jest jeszcze od czasw studenckich. Przeprowadzi wnikliw analiz prac T. Henry'ego
Moraya i na jej podstawie napisa zapewne najbardziej kompetentne, niezalene studium powicone
odbiornikowi energii promienistej, zatytuowane Odbiornik energii Moraya: dane techniczne,
wyznaczniki konstrukcji, dyskusja. Gwny wniosek ukazuje w nowym wietle zasad dziaania
urzdzenia Moraya: "Nowatorstwo konstrukcji zaworu Moraya polega na zastosowaniu
pprzewodnikw w czasach, gdy nie wynaleziono jeszcze tranzystorw. Poniewa w urzdzeniu
zastosowano rad, jest ono rodzajem generatora izotopowego zcza dodatnie-ujemne"
38
. Brown
wskazuje te na inn wyjtkow cech lampy Moraya: "Nowoci jest fakt, e lampy wcale nie s
prniowe. Ten ukad cylindrw by raczej wczesn form tranzystora, tyle e zcze oparto na
materiaach gazowych, a nie pprzewodnikowych"
39
.
Pomys, e zawr zawiera rad i e reakcje atomowe byy czci cyklu pracy urzdzenia, to
gwny przedmiot zainteresowa Browna. Jako doktor w dziedzinie fizyki atomowej Brown
zaangaowa si w konstrukcj nowych generatorw energii elektrycznej opartych na zasadniczo
bezpiecznych przemianach atomowych. We wasnej firmie Nucell Brown wyprodukowa bateryjki
atomowe, ktre czerpay energi z radioaktywnego strontu-90 i przetwarzay j bezporednio w
strumie prdu zmiennego. W roku 1988 ogoszono, e pierwszy prototyp ogniwa atomowego
konstrukcji Browna wytwarza 100 000 razy wicej energii z grama strontu-90 ni najsilniejsze baterie
atomowe dotd istniejce.
W listopadzie roku 1991 Brown wystosowa "List otwarty do wszystkich pracujcych nad
alternatywnymi rdami energii" (peny tekst znajduje si w Dodatku 4), przedstawiajcy powody, dla
ktrych sam wycofa si z dziaania na tym polu:
Wraz z upywem lat docieray do mnie kolejne koszmarne historie o ludziach, ktrzy dokonali
jakiego znaczcego wynalazku jedynie po to, by spotkay ich przeladowania, szykany, oskarenia, a
niekiedy wrcz bezporednie zagroenie ycia. Byem przekonany, e historie te s zdecydowanie
wyolbrzymiane lub bior si z czego w rodzaj u paranoi, jaki ej ulegaj wynalazcy.
Jednake, jak tumaczy Brown, wraz z postpami wasnych bada stawa si przedmiotem
zainteresowania niebezpiecznego rodzaju:
Zaczem otrzymywa pogrki (na przykad: "Rozwalimy twj dom, ciebie i twoj rodzin").
Zoono wnioski o naoenie na mnie i moj firm opat karnych za oszustwa przy obrocie papierami
wartociowymi. Rozpoczo si ledztwo z ramienia departamentu finansw stanu Oregon. Pojawili
si urzdnicy podatkowi, a po nich komisja papierw wartociowych i walut. Napadnito moj on.
Straciem wadz w firmie. Trzykrotnie wamano si do mojego domu, a czterokrotnie dokonano aktw
wandalizmu. Dwukrotnie oskarono mnie o produkcj narkotykw. Straciem dom. Niedawno kto
wysadzi w powietrze przy uyciu bomby domowej roboty samochd mojej matki. Po kadym z tych
okropnych wydarze zdwajaem wysiki, aby doprowadzi prace nad technologi do szczliwego
koca. Ale sprawy przybieray tylko coraz gorszy obrt...
Moja rada to siedzie cicho, dopki twoje nadzieje si nie ziszcz. Bd wybredny przy wyborze
wsplnikw do interesw. Chro siebie i swoj rodzin. Wiedz, e historie rodem z koszmarw
sennych s prawd
40
.
Mimo e Brown wycofa siew 1991 roku, jego duch walki przetrwa. Po dugim procesie
legalizacyjnym technologii baterii uzyska wreszcie kredyt patentowy (poprzedzony umow
pozasdow) od Bell Labs / Lucent Technologies na "Samonapdzajce si urzdzenie" baterii
atomowej.
Ostatnio Brown opracowa technologi, ktra nie tylko oferuje nowe rdo energii, ale moe sta
si rozwizaniem wielkiego problemu odpadw radioaktywnych. Technologia "fotodeaktywacji
odpadw radioaktywnych" staa si ju przedmiotem umowy z rosyjskim rzdem. Firma Browna ma
zbudowa prototyp elektrowni, w ktrej silnie radioaktywne pierwiastki bombardowane bd
wysokoenergetycznym promieniowaniem fotonowym w formie promieni Roentgena wytwarzanych
przez akcelerator liniowy.
To nie adna pseudonauka wszystko opiera si na powanej, podrcznikowej teorii atomowej.
Wiadomo, e strumie nukleonw w promieniowaniu rentgenowskim lub gamma moe wzbudza
rozpad atomowy. Sztuczka Browna polega na tym, by zastosowa to zjawisko w przypadku
pierwiastkw silnie radioaktywnych, takich jak jod-129, ktrego zwyky czas rozpadu poowicznego
wynosi 1 700 000 000 lat. Brown utrzymuje, e bombardowanie powoduje, e jod-129 przemienia si
w jod-130, ktrego czas rozpadu poowicznego wynosi tylko 12,4 godziny i ktry naturalnie rozkada
si, dajc ksenon-130 bezpieczny, trway gaz oraz elektron. Wynalazca twierdzi, e opracowa
wzory podobnych reakcji dla wikszoci niebezpiecznych izotopw, jakie mona znale w odpadach
radioaktywnych. Jeli proces ten rzeczywicie udaoby si zastosowa, Brown wnisby niezwyky
wkad w zachowanie bezpieczestwa naszej planety. Jeszcze bardziej znaczcy wydaje si fakt, e w
owym procesie wytwarzana jest dua porcja energii cieplnej, ktr mona opanowa i wykorzysta.
Rosyjska "przenona" elektrownia ma produkowa 10 megawatw ilo energii wystarczajc dla
1000 domw. Brzmi to tak dobrze, e trudno uwierzy. Wkrtce przekonamy si, czy to prawda.

4. Maszyna N: tajemniczy spadek po Michaelu Faradayu
Jeli myl o jednobiegunowym generatorze zainspiruje kogo do pracy nad doskonaleniem pomysu
wykorzystania nowego rda energii, caa ta praca ma sens.
dr Gary L. Johnson, profesor emerytowany,
wydzia inynierii elektrycznej i komputerowej
Kansas State University
yjemy w wiecie techniki. Mamy skonno do mylenia, e wszystkie problemy wiata mona
rozwiza dziki nauce i technice. Gdyby tak byo, dysponowalibymy darniow energi, a na wiecie
panowaby pokj (...). Musiaem nauczy si na drodze bezporedniego dowiadczenia, jakie s realia
wiata, w ktrym yjemy, i jakie skutki moe przynie rodzajowi ludzkiemu wprowadzanie
wynalazkw zmieniajcych oblicze tego wiata.
Bruce DePalma, wynalazca maszyny N
Jak to si stao, e generator jednobiegunowy najwczeniejsza maszyna dziaajca dziki
elektromagnetyzmowi, zaprojektowana w 1831 roku przez Michaela Faradaya sta si generatorem
darmowej energii, generatorem, o ktrego skonstruowaniu marzyo tak wielu?
Przez lata 70., 80. i 90. rozmaici badacze, wynalazcy, sawy wiata nauki i finansici coraz bardziej
przekonywali si, e wynalazek Faradaya to naprawd wity Graal, ktry zapowiada rewolucj w
zakresie zarwno teorii, jak i technologii. Okoo roku 1977 naukowiec Bruce DePalma ponownie
zaprojektowa i wykona generator jednobiegunowy w formie maszyny N: maszyny z N nieskoczon
liczb zastosowa. W cigu kilku lat prace nad maszyn N znacznie si. posuny na fali
powszechnego zainteresowania popartego pokanymi subwencjami. Dokd jednak zaprowadziy? Po
30 latach, w czasie ktrych wielokrotnie ogaszanym sukcesom towarzyszyy wtpliwe wyniki, wielu
naukowcw twierdzi, e nie jestemy blisi zbudowania w peni sprawnej maszyny N, ktra
produkowaaby darmow energie., ni bylimy w roku 1831. Co si wic stao? Czybymy wszyscy
ulegli zbiorowej halucynacji, czy wci pozostaje do odkrycia co, co rozwie tajemnic maszyny N?
Olnienie Faradaya
We wspczesnym wiecie podstaw wspzalenoci elektrycznoci i elektroniki s prace kilku
wpywowych i genialnych uczonych z pocztku XIX wieku. W roku 1800 Woch Alessandro Volta
wynalaz stos galwaniczny, pierwsz w wiecie bateri. Oznaczao to, e wiat otrzyma pierwsze
niezawodne rdo stale pyncego prdu. Dziki temu urzdzeniu rozpoczto liczne eksperymenty z
obwodami elektrycznymi, a w roku 1819 duski uczony Hans Christian Oersted zauway, e przepyw
prdu elektrycznego przez przewd wpywa na rodowisko wok przewodu. Oersted spostrzeg to,
gdy bada wpyw zblienia przewodu pod napiciem do kompasu dokona wwczas pierwszej
formalnej rejestracji efektu elektromagnetycznego.
To przeomowe odkrycie umoliwio Francuzowi Andre Marie Ampere'owi ustalenie, e sia pola
magnetycznego wok przewodu wie si z dwoma gwnymi czynnikami: iloci prdu pyncego
przez przewd oraz odlegoci od przewodu. Obserwacje pozwoliy na opisanie zalenoci w formie
prawa Ampere'a. Stwierdzono rwnie, e uoenie przewodu w zwoje powoduje wzrost
oddziaywania efektu magnetycznego.
Najwaniejszym zapewne odkryciem byo jednak sformuowanie w 1831 roku przez Michaela
Faradaya praw indukcji elektromagnetycznej. Faraday, najgenialniejszy uczony swego pokolenia, by
w stanie przewidzie, e przesuwanie przewodu w polu magnetycznym wzbudzi przepyw prdu.
Odkrycie indukcji i sformuowanie jej praw (dokona tego Faraday i James Clerk Maxwell), opisujcych
zwizki midzy magnetyzmem, prdem elektrycznym i siami, s podstaw konstrukcji wszelkich
silnikw elektrycznych i prdnic a zatem rde ogrzewania, wiata i elektrycznoci czyli tego, na
czym opiera si cywilizacja naszego wiata.
W cigu paru miesicy po dokonaniu tych odkry Faraday wynalaz pierwszy silnik elektryczny, w
ktrym wykorzystano prawa elektromagnetyzmu do przeoenia siy prdu na obrotow si
motoryczn. W ten sposb powstaa maszyna zwana tarczowym silnikiem Faradaya (inna nazwa to
dwuczciowy silnik jednobiegunowy), zbudowana z metalowego dysku, ktry wirowa midzy dwoma
biegunami nieruchomego magnesu, podczas gdy napicie podczone byo rwnoczenie do osi i
obudowy.
Silnik mg dziaa rwnie jako prdnica: obracanie dyskiem powodowao wzbudzenie prdu
staego w osi i obudowie. Faraday zastosowa w tym celu metalowe styki lizgowe.

4.1. Dysk prdnicy prdu staego Faradaya
Szczegowe notatki Faradaya, zawierajce opis historii jego odkry, ogoszono dopiero 100 lat
pniej. W "New York Timesie" z 20 czerwca 1931 roku znalaza si zapowied tej publikacji:
Dzi po poudniu po raz pierwszy przedstawiono publicznie zapiski, w ktrych znale mona obraz
przemyle i uczu, jakie towarzyszyy Faradayowi przy pracy. Przy prezentacji obecna bya setka
fizykw i chemikw zgromadzonych w Comell University. Sir William Bragg, naukowiec brytyjski i
laureat Nagrody Nobla, odczyta wyjtki z dziennika Faradaya, dotd nigdy niepublikowanego...
Sir William powiedzia, e data 29 sierpnia 1931 roku, 100 lat po tym, jak Faraday umieci w
dzienniku pierwsz informacj o udanym eksperymencie nad zalenoci midzy elektrycznoci a
magnetyzmem, to jest pierwsz wzmiank o prdnicy, obchodzona jest jako stulecie prdnicy.
Poinformowa, e cho konkretny termin nie jest jeszcze znany, dziennik zostanie wydany w caoci w
szeciu tomach.
"Dziennik, ktry Faraday prowadzi dzie po dniu mwi sir William zawiera przypuszczenia co
do postpu bada, ich ocen i dalsze plany. Najciekawsze jest to, e dziennik przedstawia myli
czowieka, ktry zmieni wizerunek caej naszej cywilizacji. Widzimy, jak powoli zmierza on ku teoriom,
ktrych znajomoci wymagamy (...) od studentw pierwszego roku"
1
.
W cigu 100 lat od czasu, kiedy opisano indukcj elektromagnetyczn, odkrycie to byo kamieniem
wgielnym prac powiconych energii elektrycznej.
Jakie cztery miesice po odniesieniu zwycistwa 26 grudnia 1831 roku Faraday zwrci
uwag na pewn dziwn anomali. Zarwno w zeszycie laboratoryjnym, jak i prywatnym dzienniku
opisa, w jaki sposb poczy cylindryczny magnes i zwinity miedziany przewd. Nastpnie obrci
cao wok osi i zmierzy napicie w obwodzie, jaki utworzyy styki lizgowe dotykajce do osi i
zewntrznej czci koa. Skoro nie wystpi ruch magnesu wzgldem zwoju, Faraday spodziewa si,
e obwd nie wzbudzi adnego napicia. Tymczasem obserwacja wykazaa, e napicie byo
porwnywalne z tym, ktre pojawioby si, gdyby zwj przewodu miedzianego pozostawa w bezruchu,
a magnes si porusza. Powstaa jednoczciowa prdnica jednobiegunowa jednoczciowa,
poniewa magnes i zwj poruszay si razem. Do dzi nie wyjaniono tej anomalii w peni
zadowalajco.
Po raz pierwszy Faraday opublikowa swe spostrzeenia w pimie "Philosophical Transactions of
the Royal Society" w roku 1832:
Kolejnym punktem, co do ktrego chciabym zdoby pewno, jest znaczenie faktu, e ruchoma
cz przewodu, ktry przecina linie pola magnetycznego, znajduje siew miejscach silniejszego i
sabszego natenia siy magnetycznej; czy moe linie pola zachowuj stae natenie, a sam ruch
wystarcza do wytworzenia napicia. Drugiej ewentualnoci dowiedziono ju w kilku eksperymentach
(...). By przeprowadzi dowd ze zwykym magnesem, zwoje miedziane cile przytwierdzono do
koca cylindrycznego magnesu (...) i cao wprawiono w ruch obrotowy. Strzaka galwanometru
poruszya si jak w innych przypadkach (...). Zatem wirujcy ruch magnesu nie wpyn na wynik, a to
dlatego, e wirujcy czy nieruchomy magnes wywieraj takie same oddziaywanie na poruszajc si
mied
2
.
Faraday by pierwszym uczonym, ktry wysun przypuszczenie o istnieniu "linii si" i w ten sposb
tumaczy zjawiska magnetyczne. Co si waciwie dzieje z polem magnetycznym, liniami jego si, gdy
ukad wiruje? Wedug poj klasycznych adne napicie nie powinno by "indukowane", chyba e
dochodzi do jakiego rodzaju przecinania linii si strumienia linii. Jednake w jednoczciowej
prdnicy jednobiegunowej napicie pojawiao si bez widocznego przecicia strumienia linii pola.
Faraday rozpocz ukadanie amigwki, ktra do dzi absorbuje i zaskakuje fizykw. Czyby
rzeczywicie wirujcy magnes mg wytwarza nieruchome pole magnetyczne?
Wkrtce Faraday mia wysun niezwyke przypuszczenie, e sama Ziemia jest jednobiegunow
prdnic: elazne jdro magnetyczne wiruje razem z dziaajc jak przewodnik mas planety. Faraday
postulowa, e midzy kadym z biegunw (osi) a rwnikiem (obwodem) powinno wytwarza si
olbrzymie napicie. Opisa nawet przeprowadzone przez siebie eksperymenty, w czasie ktrych
wchodzi do rzek i strumieni, by mierzy napicie midzy brzegami. Nie udao mu si niczego wykry
wydaje si, e Faraday nie w peni zdawa sobie spraw, e sam by czci tej jednobiegunowej
prdnicy, a wic e znajdowa si w pozycji niemiarodajnej. Mimo niepowodzenia wci trwa przy
swej teorii i uznawa pewne zjawiska atmosferyczne takie jak zorza polarna za efekt dziaania
Ziemi jako jednako biegunowej (jednobiegunowej) prdnicy.
Tesla jest zaciekawiony
Dziwne odkrycie Faradaya byo zagadk nawet dla wielkiego Nikoli Tesli, ktry opublikowa artyku
Notes on a Unlpolar Dynamo (Uwagi na temat prdnicy jednobiegunowej) w pimie "Electrical
Engineer" z 2 sierpnia 1891 roku. Opisa w nim silnik/prdnic Faradaya jako potencjalne rdo
energii:
Wielkie osignicia intelektualne i odkrycia o podstawowym znaczeniu charakteryzuj si tym, e
wiadczc niezachwianej wadzy ich twrcy nad ciekami wyobrani. Eksperyment mylowy
Faradaya z dyskiem wirujcym midzy biegunami magnesu eksperyment, dziki ktremu dokonano
wielkiego odkrycia ju dawno wykroczy poza sfer wyobrani. Mimo to niektre cechy urzdzenia,
ktre stao si pierwowzorem dzisiejszych prdnic i silnikw, do dzi budz zdumienie i skaniaj do
bardziej szczegowych bada (...). Okazuje si, e moc, jak mona uzyska za pomoc takiej
maszyny, jest wiksza ni pochodzca z innego urzdzenia podobnego typu, w ktrym prd
przechodzcy przez twornik dziaa na pole demagnetyzujco
3
.
W artykule Tesla zwraca uwag na anomalie, ktrych analiz naprawd zajto si dopiero w XX
wieku. W zwykym generatorze prdu elektrycznego na przykad prdnicy prdu staego pole
magnetyczne stawia opr sile przyoonej, by wywoa ruch obrotowy. Jest to opisana przez sir Isaaca
Newtona "rwna co do wartoci i o przeciwnym zwrocie" sia reakcji, ktra pojawia si na torze ruchu
obrotowego. Jest to tak zwana sia przeciwelektromotoryczna lub inaczej moment przeciwobrotowy,
opisany prawem Lenza.
W przypadku prdnicy jednobiegunowej sytuacja wydaje si jednak inna: skoro zwj i magnes
wiruj razem, sdzi si, e nie wystpi midzy nimi aden opr-czyli reakcja w postaci "momentu
przeciwobrotowego". Prdnica, w ktrej nie pojawia si moment przeciwobrotowy, kademu
badaczowi z dziedziny darmowej energii wyda si czym cudownym, a to dlatego, e przy braku siy
reakcji rwnej co do wartoci o przeciwnym zwrocie moliwe staje si "obejcie" prawa Newtona i
stworzenie maszyny, ktra wyprodukuje wicej energii, ni bdzie jej czerpaa.
Cho podobne dziaanie jest tak bardzo niezwyke, do pnych lat 60. w ogle nie zajmowano si
badaniami nad prdnic jednobiegunow jako rdem energii. Co prawda znaleziono pewne
zastosowania dla tego urzdzenia przy produkcji prdu o wysokim nateniu i niskim napiciu, na
przykad w spawalnictwie czy przy produkcji okrelonych elementw broni, jednake tylko garstce
badaczy przyszo do gowy powanie rozwaa wykorzystanie prdnicy jako rda energii. Nikt nie
sprawdzi, czy rzeczywicie w pracy urzdzenia nie pojawia si moment przeciwobrotowy. Podobne
pomiary byyby trudne do przeprowadzenia, a przede wszystkim niewarte zachodu. To wanie
trudnoci w pomiarze zagadkowych zjawisk zwizanych z momentem obrotowym przyczyniy si w
cigu ostatnich 30 lat do tworzenia i podtrzymywania kontrowersji wok konstrukcji prdnicy
jednobiegunowej.
Ci, ktrzy uwierzyli, e Faradayowi udao si rozwiza problem momentu obrotowego, zachwycili
si moliwoci produkcji darmowej energii. Ale czy susznie uwierzyli, czy te ulegli zudzeniu, wpadli
w puapk zastawian przez wiat na nieostronych idealistw? Ten rozdzia opisuje prby
przeksztacenia prdnicy jednobiegunowej konstrukcji Michaela Faradaya w maszynN: maszyn XX
wieku o N liczbie zastosowa.
Narodziny maszyny N Bruce'a DePalmy
Gdy Brian DePalma robi karier jako sawny reyser filmowy, jego brat Bruce zblia si do
wywoania powanego zamieszania w wiecie fizyki. Po skoczeniu w 1958 roku wydziau
elektrotechniki w Massachusetts Institute of Technology (MIT) Bruce ktry wyglda wtedy jota w jot
jak Marlon Brando w 1961 roku rozpocz karier jako fizyk eksperymentalny na Harvard University.
Kilka lat pniej wrci do MIT, tym razem jako wykadowca, jednake w latach 70. zdecydowa si
odej, by podj badania nad wasnymi kontrowersyjnymi pomysami, ktre jak wierzy zmieni
obraz wspczesnej fizyki.
Wkrtce zdoby saw ze wzgldu na nieoczekiwane wyniki, jakie przyniosy rnorakie
niekonwencjonalne badania z wykorzystaniem yroskopw, wahadeek i oysk. DePalma
zafascynowa si wpywem wirowania na przedmioty szczeglnie tym jak wirowanie wpywa na
waciwoci bezwadnociowe i grawitacyjne przedmiotu. Cay dom naukowca sprawia wraenie istnej
wityni ruchu wirowego: z sufitu zwisay yroskopy, a na obrotowym stoliku staa doniczka, w ktrej
rosa trawa.
Jeden z eksperymentw dotyczy tego, co DePalma zacz nazywa "urzdzeniem siy", a co byo
poczeniem dwch yroskopw obracajcych si w przeciwne strony oraz rwnolegych osi i
napdw umieszczonych w jednej paszczynie.
Pierwszy egzemplarz maszyny siy powsta w 1971 roku. Cao waya 125 kilogramw.
"Aktywna" masa na powierzchni k to 4,5 kilograma. Cao podwieszono na wadze sprynowej i
yroskopie poruszajcym si w kierunku przeciwnym do ruchu wskazwek zegara z prdkoci 7600
obrotw na minut. Cylinder wspierajcy krci si z prdkoci 4 obrotw na minut w wyniku
precesji czci wirujcych. W caej serii eksperymentw uzyskano wynik wskazujcy na utrat wagi
rzdu 2-3 kilogramw.
Prosto rzecz ujmujc, DePalma by przekonany, e odkry sposb na wywoanie efektw
antygrawitacyjnych. Tak opisywa uzyskane przez siebie wyniki: "Kiedy upuszczasz wirujcy
przedmiot, moesz stwierdzi, e spada on szybciej, a wic silniej uderza w podoe (...) ni
przedmiot, ktry nie wiruje (...). Mona te dostrzec, e zderzenie z obiektem wirujcym wywouje
wiksze skutki"
4
.
Cho to i tak za duo dla zatwardziaych wyznawcw teorii Newtona, DePalma posun si dalej:
"Podobne zderzenia, czy to spowodowane kolizj, czy upadkiem, wi si z poborem pewnej energii
z przestrzeni poborem, ktrego dotd nie rozumielimy. Przestrze wypeniona jest energi, ktra
przepywa przez wszystko i powoduje, e przedmioty maj mas i podlegaj zjawisku bezwadnoci"
5
.
Jego koncepcja polegaa na tym, e to wanie ruch wirowy, spin, jest sposobem na uzyskanie
wielkich iloci energii "przestrzennej". Gdy wic okoo roku 1977 zapozna si z pracami Faradaya na
temat prdnicy jednobiegunowej, uwierzy, e istnieje jaka forma yroskopu, ktra pozwoli
wykorzysta energi prni. Dla DePalmy fakt, e skonstruowano urzdzenie, w ktrym nie
wystpowa moment antyobrotowy, by widomym znakiem, e tego typu idee mog by zrealizowane.
Wkrtce przemianowa prdnic Faradaya na maszyn N i uzna j za wasn konstrukcj: "adunek
elektryczny prdnicy N wytwarza wewntrzny moment obrotowy midzy dyskiem zwojw a
doczonymi piercieniami magnesw. Poniewa jednak obie czci s cile poczone, energia
momentu obrotowego nie wydostaje si poza urzdzenie, za to napdza silnik"
6
.
Rozwinicie idei mona znale w pniejszym doniesieniu: "Brak oporu wirowania przy odcitym
dopywie mocy uzasadnia hipotez o bezporedniej konwersji energii bezwadnoci na energi
elektryczn na drodze rozdzielenia rnych form energii wirujcego dysku, ktry zosta
namagnesowany, by zmienia polaryzacj bezwadnociow na dodatni i ujemny biegun elektryczny"
7
.
DePalma przekona sam siebie, e ta maszyna zmieni oblicze wiata. Teraz chodzio jedynie o to,
by zbudowa prototyp, ktry bdzie jawnym dowodem na to, co w przekonaniu konstruktora byo
prawd. W 1977 roku zawar on ukad z kalifornijsk wsplnot duchow zwan Sunburst
(Przejanienie) z okolic Santa Barbara w Kalifornii. Jej czonkowie byli zainteresowani projektami
DePalmy, poniewa wierzyli, e uzyskaj w ten sposb lekarstwo na wiatowy kryzys energetyczny.
Wsplnota postanowia zapewni fundusze na pomoc DePalmie w budowie prototypu prdnicy
maszyny N Sunburst.

4.2. Maszyna N Sunburst zaprojektowana przez Bruce'a DePalm
Innowacj w stosunku do pierwotnego projektu Faradaya byo to, e DePalma postanowi zastpi
zwyke magnesy zwojami elektromagnetycznymi. Skaday si one z 3605 splotw drutu miedzianego
owinitego wok mikkiego elaznego rdzenia. Dopyw energii zapewniay szczotki przy gwnej osi
urzdzenia. Pytki przewodnika, ktre dotykay elektromagnesu, to cienkie (okoo 6 milimetrw),
okrge talerze o rednicy okoo 34 centymetrw wykonane z brzu. Zasilanie doprowadzono przez
kolejny zestaw szczotek, zrobionych z bardzo wytrzymaego wgla jedna ze szczotek dotykaa do
osi z brzu, a drug umieszczono w pobliu krawdzi brzowej pytki przewodnika.
W latach 80. DePalma prowadzi prby z maszyn N, a uzyskane wyniki zestawi w nie
opublikowanym sprawozdaniu. W czasie testw prdnica maszyny N napdzana bya trjfazowym
silnikiem prdu zmiennego o mocy 40 koni mechanicznych. Pas, ktry przenosi napd, by
wystarczajco dugi, by wykluczy wszelkie oddziaywania midzy polami magnetycznymi silnika i
maszyny N. DePalma by przekonany, e wyniki potwierdzaj suszno nie tylko teorii, ale i decyzji o
wydaniu 25 000 dolarw w imieniu wsplnoty Sunburst Nie miao go spotka rozczarowanie.
Kwestia pomiaru
W tabeli przedstawiono wyniki uzyskane przez DePalm. Wymagaj bardzo uwanej analizy,
poniewa opisuj dziaanie skomplikowanego ukadu: silnika napdzanego prdem zmiennym i
wprawiajcego w ruch prdnic prdu staego, w ktrej zamiast staego magnesu umieszczono
elektromagnes.

4.3. Wyniki uzyskane przez Bruce'a DePalm przy badaniu maszyny Sunburst
Wyniki wydaj si wskazywa, e przy staej prdkoci obrotowej maszyny N wynoszcej 6000
obrotw na minut uzyskanie mocy wyjciowej 7560 watw wymagao jedynie 268 watw mocy
wejciowej dostarczonej do silnika niewiele w stosunku do mocy potrzebnej do zrekompensowania
strat energii (powstaych w wyniku tarcia, oporu powietrza itp.) maszyny N bez dodatkowego
obcienia.
W uproszczeniu: DePalma twierdzi, e gdy dostarczy 268 watw mocy wejciowej, urzdzenie
wytworzy tak ilo energii, ktra pocztkowo wystarczy jedynie na pokrycie strat (bez adnych
zyskw), by ostatecznie produkowa moc ponad 7 kilowatw. Jeli to prawda, moc wyjciowa jest
28,2 razy wiksza ni moc potrzebna do produkcji tej energii, albo jeszcze prociej rzecz ujmujc:
urzdzenie pracuje z wydajnoci 2820%.
Wreszcie uzyskano wynik, ktry DePalma mg i chcia ogosi: 28,2 razy wicej ni na pocztku.
Konstruktor sdzi, e dopi swego: teoria, e maszyna N korzysta z materiau, jakim jest sama
przestrze, okazaa si prawdziwa, a prawdziwo ta zostaa zademonstrowana. DePalma by
wniebowzity. By przekonany, e publikacja jego pracy bdzie manifestem nowej ery technologii
energetycznych. W wywiadzie, jakiego udzieli w 1980 roku pismu "News-Press" z Santa Barbara, nie
kry swych nadziei:
Skoro urzdzeniem mona uzyskiwa wielkie iloci energii z przestrzeni (...) wyprodukowana moc
moe posuy do napdzenia niewielkiego silniczka, ktry napdzaby wa. Taka kombinacja
pozwalaaby na sta prac maszyny i produkcj znacznie wikszej mocy, ni potrzeba do pracy
silniczka. Podstaw jest fakt, e przy uyciu urzdzenia o wadze okoo 90 kilogramw mona uzyska
moc rzdu 15 do 20 koni mechanicznych. Potrzeba zaledwie 1 konia mechanicznego, by silnik
pokona opr powietrza, tarcie w oyskach i stykach, w wyniku czego otrzymujemy moc 19 koni
mechanicznych, ktr moemy spoytkowa na potrzeby domu, samochodu, wsplnoty czy szpitala
8
.
Gdy tylko wiadomoci o odkryciach DePalmy zaczy przedostawa si do szerszych krgw,
wywoay oczywicie ogromne zainteresowanie. W wiecie badaczy alternatywnych energii wkrtce
znalazo si wielu, ktrzy zapragnli powtrzy jego wyczyn. Rozpocz si wycig: jeeli rzeczywicie
pojawia si efekt dodatkowej energii, naleao postawi kropk nad i zaprezentowa wiatu
pierwszy samonapdzajcy si generator darmowej energii. Dziki udokumentowanym sukcesom
DePalma zapewni sobie dopyw kapitau od znanego okulisty dr. Morgana Raiforda i od mormoskiej
rodziny Tannerw. Jednake tym, czego naprawd potrzebowa, by zdoby wielkie pienidze, byo
wysoce wiarygodne potwierdzenie wynikw ze strony osb trzecich. Sprawy nie miay jednak przyj
pomylnego obrotu.
Ku niezalenym ocenom
W latach 80. DePalma zgodzi si, by wiadkiem pierwszych pokazw dziaania prototypu maszyny
N by Tim Wilhelm ze Stelle Group z Illinois. Stelle Group to grono ludzi, ktrych czy sposb
mylenia i pragnienie poszukiwania i wdraania nowych, "czystych" rde energii "z niewyczerpanych
zasobw si przenikajcych wszechwiat" zasobw zwanych czasem energi punktu zero (por.
rozdzia dziewity). Grupie zaleao na realizacji projektu maszyny N. Wilhelm na podstawie informacji
dostarczonych bezporednio przez DePalm skonstruowa wasny model (w ktrym zastosowa
zwyke magnesy, nie elektromagnesy), eby sprawdzi, czy rzeczywicie urzdzenie nie wytwarza
momentu antyobrotowego, a wic czy dziaa w sprzecznoci z prawem Lenza.
Tre raportu Wilhelma odbiegaa jednak od tego, co chcia usysze DePalma:
W chwili obecnej wnioski, do jakich doszedem na podstawie przeprowadzonych testw, s
nastpujce: jednoczciowa prdnica jednobiegunowa, ktrej rodzaj i ukad przedstawiono w
niniejszym raporcie, wydaje si wytwarza moment przeciwobrotowy po przyoeniu zasilania, co jest
zgodne z prawem Lenza, a zatem nie moe by uznana za sprawne urzdzenie do odbioru darmowej
energii z przestrzeni i nadawania jej uytecznej postaci
9
.
Wilhelm nie zniechci si jednak. Wci wierzy, e DePalma zrobi znaczcy krok ku ponownemu
zwrceniu uwagi na ide prdnicy jednobiegunowej i e urzdzenie ma jeszcze szans przyczyni si
do odkrycia nowego rda energii. Przede wszystkim jednak chyba nie chcia by tym, ktry zniszczy
grup skupion wok promowanych przez DePalm pomysw uzyskania darmowej energii.
Do listopada 1980 roku, czyli do czasu konferencji w Hanowerze powiconej powanym
pomysom na nowe rda energii, rozpoczto wiele dalszych bada, ktre miay na celu powtrzenie
rezultatw z Sunburst. Dwa najwiksze, najbardziej znaczce badania przeprowadzili Tom Valone i
Adam Trombly. Pierwszy z nich, dwudziestodziewiciolatek, ktry odwiedzi wsplnot Sunburst, odby
kilka spotka sam na sam z DePalma i podj si zbudowania maszyny N w ramach pracy
magisterskiej na wydziale fizyki w Buffalo State University of New York. Adama Trombly'ego
absolwenta wydziau fizyki i astronomii wspiera w trudnym przedsiwziciu fizyk Joseph Kahn. Przy
tych ludziach DePalma nie mg uwaa si za specjalist to ich praca miaa dostarczy dowodw
na suszno przekona konstruktora. Co niezwyke w jego przypadku, DePalma wyrazi swoje
uznanie: "Trombly i Kahn nale do najzdolniejszych modych fizykw w Ameryce (...) ich prac
cechuje najwysza jako"
10
.
Odpowiedzia na wszystkie pytania, udzieli wszelkich potrzebnych informacji. Wydawao si, e
nadszed czas prawdziwej wsppracy. Dyskutowano na temat optymalnej konfiguracji, wymogw
technicznych urzdzenia i aparatury badawczej kady z naukowcw mia wasn recept.
Valone wyznawa teori, ktra sprawdzaa si przy ograniczonych zasobach, e naley uy
gorcych lutw wodnych i stykw o niskim wspczynniku tarcia i utraty energii. Zainteresowany by on
przede wszystkim zbadaniem tajemnicy momentu przeciwobrotowego. Chcia rwnie sprawdzi, czy
anomalie w dziaaniu maszyny mona wyjani, odwoujc si do teorii wzgldnoci Einsteina.
Plany Trombly'ego byy duo ambitniejsze: na cele badawcze wyoy a 100 000 dolarw z
funduszy wasnej firmy, ACME Energy Research Company, cile zorientowanej na zyski finansowe.
W cigu kilku miesicy zdobya ona patent na zmodyfikowany projekt maszyny N; projekt "obwodu
zamknitego" obejmowa take obudow, ktra miaa zosta wykonana z metalu, co zwikszaoby
natenie pola magnetycznego, a wic podniosoby wydajno.
Wielki krok ludzkoci?
Dziki znajomociom Toma Valone'a o dziaalnoci DePalmy dowiedzia si Edgar Mitchell, szsty
czowiek, ktry postawi stop na Ksiycu. Mitchell, wpywowa osobisto w krgach finansistw i
politykw, odwiedzi konstruktora w jego warsztacie w Kalifornii. Zapozna si z postpem prac nad
samonapdzajc si prdnic i przekona si o znaczeniu tego wynalazku. Wydajnie wczy si w
dziaania majce na celu zdobycie funduszy potrzebnych na przeprowadzenie kolejnego etapu bada
przygotowania dokumentacji, ktra potwierdziaby prawa DePalmy do wynalazku. Przewidywany
koszt kilkumiesicznych bada to okoo 270 000 dolarw, ktrego znaczna cz bya przeznaczona
na niezalene testy, jakie prowadzi dr D.C. White z szanowanego laboratorium MIT Energy Lab.
Rachunek zapaci miaa prywatna firma o nazwie Dart Industries.
Wraz z ogoszeniem raportu nadszed ciki czas opinia dr. White'a daleka bya od pochlebnej:
Problem DePalmy bierze si z wielkiej niedbaoci przy pomiarach mocy silnika napdzajcego
urzdzenie. Precyzyjne przyrzdy wykazuj, e moc wejciowa ronie, gdy prdnica zaczyna dziaa.
Zauwayem, e wskazwka amperometru podczonego do obwodw silnika skoczya [wzrosa], gdy
prdnica jednobiegunowa zacza wytwarza prd. W czasie wizyty nie wystarczyo czasu, by
wykona wszystkie odpowiednie pomiary, ktre potwierdziyby ten wynik
11
.
Raport by ciosem dla Mtchella i Dart Industries i wkrtce firma zacza cienko prz. Zanim
jednak pojawiy si wszystkie negatywne wyniki, DePalmie udao si podpisa kontrakt z dobrym dr.
Morganem Raifordem, ktry umoliwi dalsze prace nad samonapdzajc si maszyn-N.
Rwnoczenie Adam Trombly zoy wniosek o midzynarodowy patent na projekt prdnicy
Faradaya w wersji "obiegu zamknitego" (PCT nr WO-82/ 02126) projekt przedstawiony w artykule
w pimie "Satellite News" z lutego 1981 roku.

4.4. Schemat z wniosku patentowego Adama Trombly'ego
Artyku, w ktrym pojawi si take opis pracy DePalmy, zawiera bardzo miae stwierdzenia.
DePalma podawa, e urzdzenie jego konstrukcji "prawie zupenie nie wytwarza oporu". Trombly
mwi o "50 kilowatach prdu zmiennego produkowanej mocy". W konkluzji pojawiy si wicej ni
optymistyczne zdania na temat moliwoci maszyny: "Stosunek mocy wejciowej i wyjciowej
prdnicy ACME nie jest tak korzystny jak w przypadku konstrukcji DePalmy, ale i tak urzdzenie
produkuje 3-4 razy wicej mocy, ni zuywa jej na dziaanie. DePalma pracuje nad czym jeszcze
wikszym wersj 250-kilowatow wyposaon w silnik o rednicy 60 centymetrw"
12
.
Co naprawd dziao si w czasie budowy i testowania maszyny N projektu Adama Trombly'ego, do
dzi pozostaje niejasne. Prace, ktre prowadzono w siedzibie firmy w San Rafael w Kalifornii,
otaczano pen tajemnic. Jak wynika z wiadomoci, ktre przedostay si na zewntrz, gotowe
urzdzenie widzieli tylko Trombly i Kahn (i moe DePalma). Do wnioskw patentowych konstruktorzy
dodali zacznik w sprawie niezwykle skomplikowanych stykw ich wynalazku, sporzdzonych z
poczenia sodu i potasu w celu ograniczenia strat energii.
Wnioski o midzynarodowe prawa patentowe (zawierajce jedynie dane techniczne projektu)
dwukrotnie zostay odrzucone przez amerykaskie biuro patentowe: pierwszy raz wedug
Trombly'ego ze wzgldu na opini, e "taka maszyna nie moe dziaa", drugi raz poniewa
projekt stykw uznano za, ju opracowany" i wtrny. Niedugo potem, po drugiej odmowie, do sprawy
wczyo si Biuro Wywiadu Marynarki Wojennej i oboyo projekt stykw Trom-bly'ego klauzul
"tajne". Oznaczao to, e nie wolno mu byo z nikim rozmawia o wynalazku bez wczeniejszej
konsultacji z wywiadem.
Zaamanie...
Od czasu, gdy Trombly obwieci rezultaty pracy z Kahnem, wypadki przyjy dziwny obrt. Raz na
wozie, raz pod wozem. W czasie prb w roku 1982, gdy jak twierdzi Trombly poziom mocy
wytwarzanej przez urzdzenie osign warto 250%, zdarzyo si nieszczcie: urzdzenie ulego
"krytycznemu uszkodzeniu jednoosiowemu", czyli, krtko mwic, ulego samozniszczeniu: nawet
elazny rdze obrci si w py. Wci do koca nie wiadomo, jak zareagowali konstruktorzy czy
moe inwestorzy. Wiadomo natomiast, e tu przed zdarzeniem Adam Trombly kupi za 10 000
dolarw transformator prdu staego na zmienny. Zapewne spodziewa si, e nadchodzi fina pracy i
wkrtce potrzebny bdzie konwerter mocy, ktry umoliwi praktyczne wykorzystanie urzdzenia. Nie
miao jednak do tego doj. Ju nigdy nie odbudowano maszyny ACME, a Adam Trombly zaj si
badaniami sejsmologicznymi i rodowiskowymi.
Tom Valone take podejmowa prby rozstrzygnicia kwestii momentu przeciwobrotowego. Przy
obserwacjach posugiwa si skonstruowanym przez siebie modelem maszyny.
W latach 1982-1983 poddaem PJ [prdnic jednakobiegunow] serii testw, ktre miay na celu
okrelenie momentu przeciwobrotowego (...). Pomiary stosunku mocy wejciowej i wyjciowej, zwykle
przynosiy wynik niszy ni 1; najbardziej bezporedni wskanik momentu przeciwobrotowego, to czas
zwalniania. Po odciciu zasilania PJ zwalniaa co najmniej o 10% szybciej przy zamknitym obwodzie
ni przy otwartym. rednia warto momentu przeciwobrotowego wynosia 0,17 Nm [niuton metr], czyli
miecia siew zwykym przedziale.
13
Tak wic badania Valone'a w oczywisty sposb wskazyway, e maszyna N wytwarzaa moment
przeciwobrotowy. Valone zawsze stara si skrupulatnie sprawdza ewentualne bdy pomiaru mwi
o tym otwarcie. W grudniu 1983 roku, nie liczc si z konsekwencjami, DePalma napisa do Valone'a
list, w ktrym grozi sownymi atakami pod adresem jego pracy, jeli nie bdzie on informowa, e
konstruktorem maszyny N jest DePalma. Widoczny brak sukcesw w badaniach nad
samonapdzajc si maszyn sprawi, e DePalma zaczaj zmienia koncepcj na temat sposobw
wytwarzania energii przez urzdzenie. Wprawi tym w dezorientacj tych, ktrzy starali si powtrzy
jego dokonania (w tym take Valone'a).
Wedug nowej koncepcji (...) zarwno napicie, jak i uzyskana moc powinny by mniejsze (co
oczywiste dla tych, ktrym zdarzyo si zaobserwowa zjawisko odwrconego pola wskutek
oddziaywania dysku). Teoretyczny spadek napicia ze wzgldu na opisane odwrcenie skoni mnie
do spdzenia caego lata na pracy nad projektem prdnicy.
14
Cho DePalma traci poplecznikw w Ameryce, przyciga osoby z zagranicy. W Indiach inynier
jdrowy Paramahamsa Tewari zbudowa prdnic jednakobiegunow, ktr nazwa prdnic energii
kosmicznej. Twierdzi, e stosunek mocy wytwarzanej do pobieranej przez urzdzenie przekracza 1 i
e wydajno dochodzi a do 400%. Studia nad pracami DePalmy przekonay go, e "waciwy"
wskanik wydajnoci to 760%. Badania Tewariego miay t zalet, e byy opacane przez rzd
indyjski w ramach prac nad projektem o nazwie Kaiga Power, w ktrym Tewari zajmowa stanowisko
gwnego inyniera.
W Japonii inynier i wynalazca Shiuji Inomata take prowadzi badania nad maszyn N. By
pewien, e urzdzenie ma przeomowe znaczenie. W licie do Valone'a wyrazi swe zdanie na jego
temat: "Dziaanie maszyny N stoi w sprzecznoci z obecnymi prawami fizyki. Potrzebujemy wic
nowych paradygmatw w nauce"
15
.
Midzynarodowe zainteresowanie spowodowao, e w Stanach Zjednoczonych odya wiara w
prace DePalmy wiara w technologi, w ktr zaczynano ju wtpi.
Poparcie wysokiego szczebla
Dyskusje co do dziaania maszyny powrciy, gdy 21 czerwca 1986 roku w Society for Scientific
Exploration (Towarzystwie Bada Naukowych) przedstawiono najwaniejszy chyba raport z
niezalenych bada nad pracami DePalmy, autorstwa Roberta Kincheloe' a emerytowanego
profesora elektrotechniki z szanowanego Stanford University. Dziwi fakt, e naukowiec o reputacji
Kincheloe'a zgodzi si przeprowadzi testy urzdzenia, na ktrego temat wyraono ju tyle
wtpliwoci. Wydaje si, e zdecydowaa o tym ciekawo: "Zaintrygowany wynikami uzyskanymi
przez DePalm autor przyj propozycj pana Normana Paulsena, zaoyciela wsplnoty Sunburst, by
poprowadzi badania nad prdnic, nieuywan od czasw, gdy testowa j DePalma".
Zaczo si od zych wiadomoci Kincheloe przejrza dokumentacj i opis wynikw bada
DePalmy sprzed szeciu lat, z roku 1980, a krytyk rozpocz od podwaenia samego pomysu:
"Trzymajc si podstawowych zasad, naley stwierdzi, e prdnica zaprojektowana przez DePalm
jest mao wydajna i niezdolna do produkcji energii". Nastpnie skrytykowa metodologi, ktr
zastosowa DePalma, jego hipotezy badawcze oraz sposb, w jaki wynalazca podszed do problemu
pomiaru waciwoci urzdzenia. Konkluzja bya miadca: "Zdaniem autora niektre wyniki
liczbowe, jakie uzyska DePalma, s wtpliwe".
Byy te jednak wieci pomylne wasne badania Kincheloe'a zdaway si przynosi obiecujce
rezultaty:
Cho wyniki rniy si od wczeniej ogaszanych, uzyskano wiarygodne dane, ktre wskazyway
na anomalie w dziaaniu maszyny, nie pasujce do tradycyjnych teorii. W szczeglnoci, jeli przyj
okrelone zaoenia o produkcji napicia wyjciowego, pobr mocy, gdy prdnica wytwarza energi,
po uwzgldnieniu strat zwizanych z tarciem, gdy prdnica nie pracuje, wydaje si stanowi okoo
26% maksymalnej mocy uzyskanej.
Ujmujc rzecz prociej Kincheloe stwierdza, e w pewnych warunkach, kiedy prdnica bya
podczona do rda zasilania i wytwarzaa energi, moc uzyskiwana bya okoo czterokrotnie wysza
ni ta, ktra bya potrzebna do podtrzymania ruchu urzdzenia.
Mamy do czynienia (...) z wynikiem, ktry jednoznacznie wskazuje, i moc uzyskiwana, gdy
doprowadzone jest zasilanie do magnesu prdnicy, a silnik pracuje, jest znacznie wiksza, ni
potrzeba do przezwycienia strat spowodowanych tarciem, kiedy magnes nie jest zasilany, co
bezdyskusyjnie stanowi anomali w wietle teorii klasycznej.
Cho Kincheloe uzna, e wynik taki spowodoway niewaciwe metody badawcze, przyznawa, e
rzecz warta jest dalszych bada: "Mimo e technika miernicza DePalmy bya niepoprawna, a
uzyskane rezultaty przesadnie optymistyczne, nie wykazano, by nieprawdziwa bya podstawowa
myl"
16
.
Dla DePalmy byo to oczywicie wielkim wsparciem wzmocniy si jego wiara oraz pozycja, dziki
czemu mg zdoby wiksze poparcie spoeczne. Lecz jeli sdzi, e to wystarczy, by przekona
wiat, grubo si myli. W latach 1986-1993 Instytut DePalmy wyda rozmaite publikacje, ktre miay
przekona o znaczeniu pracy konstruktora. Skoro nie istniaa samonapdzajca si prdnica, ktr
mona by pokaza publicznie, niewielu znalazo si takich, ktrzy gotowi byli wzi rzecz powanie
zwykle sdzono, e jeli DePalma nie potrafi uzyska efektu przekroczenia jednoci za pomoc
dziaajcego urzdzenia, gdzie musi kry si bd.
DePalma przekonywa, e ze wzgldu na wasne bezpieczestwo nie moe zaryzykowa i
wykona tego "ostatniego kroku". Zapytany przez dziennikark Jeane Manning, czemu nie stworzy
samonapdzajcego si urzdzenia, odpar: "Bo odstrzelono by mi gow"
17
.
Utrzymywa, e grozi mu kto z powanymi koneksjami w rzdzie Stanw Zjednoczonych. W
jednym z pism wydanych przez Instytut w 1995 roku DePalma rozwin temat:
Kiedy wykazaem prawdziwo teorii o uzyskiwaniu energii elektrycznej za pomoc maego modelu
maszyny N, pomylaem, e w naturalny sposb i bez kopotw dojdziemy do produkcji masowej.
Mino 17 lat. yjemy w wiecie techniki. Jestemy skonni myle, e wszystkie problemy da si
rozwiza dziki nauce i technice. Gdyby tak byo, dzi mielibymy dostp do rde darmowej energii,
a na wiecie panowaby pokj. Wielokrotnie publikowano szczegy moich dowiadcze z maszyn N,
ktr zbudowaem i przedstawiem. Dowiadczenie nauczyo mnie realiw wiata, w ktrym yjemy.
Poznaem konsekwencje wprowadzania wynalazkw, ktre mogyby zmieni oblicze rzeczywistoci.
Einstein pokaza nam, e energia istnieje we wszystkich rzeczach, a w adnym przypadku
stwierdzenie to nie jest prawdziwsze ni w odniesieniu do dziaania elit, ktre sprawuj kontrol nad
spoeczestwem [[nieprzetumaczalna gra sw z wykorzystaniem sowa power, ktre oznacza
zarwno moc, jak i wadz (przyp. tum.) ]]. Prawdziwa natura tych grup i ich wadzy objawia si w
peni przy okazji bada takich instytucji, jak Komisja Trjstronna, Bank wiatowy czy Dope Inc.
Wadza i energia, a wic tworzenie i kontrola, to najlepszy interes na wiecie, potniejszy ni bro i
narkotyki, jedzenie i posiadanie. Jedno z moich pierwszych odkry, dokonane wkrtce po tym, jak
skoczyem uniwersytet, to stwierdzenie, e nauka i naukowcy podlegaj generalnie kontroli
jednostek, ktre nie maj rzeczywistej wiedzy na temat nauki. Zdaje si, e jeeli jest co do
zrobienia, tworzy si plan, znajduje si pienidze i zatrudnia specjalistw. Gdyby nawet pierwsza
grupa naukowcw uznaa, e praca jest niemoralna lub wykona si jej nie da, kolejni przyszliby po
zapat. Dlatego nad nauk i naukowcami wadz mona sprawowa za pomoc pienidzy. Nie ma
rzeczy niemoliwych, wszystko da si zrobi. Gdy tylko jaki naukowiec zabiera gos i podwaa
kwestie teoretyczne, praktyczne bd moralne danego programu, naraa si na wykluczenie ze
spoecznoci.
18
W roku 1992 DePalma opuci Stany Zjednoczone i pocztkowo przenis si do Australii, a
ostatecznie osiedli si w Nowej Zelandii ze swym partnerem Andrew Mountem. Tam udao mu si
przycign inwestorw i zbudowa kolejn maszyn N Mark II Quadropole w ktrej zastosowa
magnes stay. Nie uzyska jednak adnych pozytywnych rezultatw. DePalma zmar po krtkiej
chorobie w roku 1998.
To niezwyke, e niektre odkrycia, jakie Michael Faraday zostawi nam w spadku w 1831 roku,
wci pozostaj wanymi i dyskutowanymi zagadnieniami. Prdnica jednobiegunowa uywana jest
niekiedy jako wydajne urzdzenie do produkcji prdu o niskim napiciu i wysokim nateniu przy
okrelonych zastosowaniach w niektrych sektorach przemysu. S jednak i tacy, dla ktrych stanowi
dowd, e darmow energi mona uzyska, i dla ktrych jest przedmiotem niewyczerpanej
fascynacji. By moe jeszcze usyszymy o maszynie N.
5. Sekret szwajcarskich gr: Paul Baumann i Thesta-Distatica
Fakt, i wszelkie podstawowe funkcje Methernithy speniane s bez uycia jakiejkolwiek siy
zewntrznej, ale jedynie dziki wewntrznej pewnoci, ktra sprawia, e ludzie pomagaj sobie
nawzajem i dbaj o siebie to, wedug mnie, efekt najbardziej zdumiewajcy, powstay dziki formie
wsplnego ycia. To istny cud.
Anonimowy czonek wsplnoty Methernitha
Czy to moliwe, eby niewielka wsplnota chrzecijaska, zamieszkaa w odludnej dolinie Alp
Szwajcarskich, bya w posiadaniu jedynego na wiecie egzemplarza sprawnego samonapdzajcego
si generatora darmowej energii? Czy moliwe jest, eby skonstruowa go byy zegarmistrz Paul
Baumann, ktry wedug wikszoci rde nie ma wyksztacenia naukowego? Czy mona wierzy, e
wsplnota chrzecijaska o nazwie Methernitha odmwia sporzdzenia oglnodostpnego
prototypu maszyny w przekonaniu, e ludzko nie jest gotowa na posiadanie takiej technologii?
Opowie o wsplnocie Methernitha oraz o tym, jak generuje si tam prd za pomoc urzdzenia
zwanego Thesta-Distatica, czyta si jak dziwaczn wspczesn ba ludow. Pod koniec lat 50.
grupka szwajcarskich obywateli postanowia stworzy wsplnot, ktra opieraaby si na ideaach
chrzecijaskich i trosce o rodowisko. Kupiono ziemi wysoko w dolinie Emmenthal w pobliu wioski
Linden niedaleko Berna. Szybko podjto prace budowlane, wzniesiono kilka domw i warsztatw,
ktrych wyrobami uzupeniano prefabrykaty. Fundusze potrzebne do zaspokojenia podstawowych
potrzeb uzyskiwano z prowadzonej na niewielk skal produkcji mebli. Rozpoczo si ycie w
zgodzie z idealistyczn wizj. Wizja ta ktra zdaje si trwa niezmiennie od 30 lat to ycie w
niezalenej wsplnocie, wolnej od alkoholu, nikotyny i narkotykw, opartej na idei wzajemnej pomocy i
wymiany zasobw zgodnie z prost zasad, jeden za wszystkich, wszyscy za jednego".
Od samego pocztku bardzo du rol odgrywa fakt, e wsplnota bya niezalena. Jej czonkowie
starali si by samowystarczalni na wiele sposobw. Niewiele czasu potrzebowali na opracowanie
metod pozyskiwania potrzebnej energii. Pompy wodne zasilane byy przez wiatraki, wod ogrzewano
energi soneczn, a prd wytwarzay prdnice wiatrowe tak wyglday pierwsze lata. W ten sposb
podano za etosem utopii: by "w rwnowadze" z przyrod. Jednake ambicje techniczne wsplnoty
nie ograniczay si do podobnych wynalazkw. W latach 60. i 70. jeden z czonkw grupy
zaoycielskiej byy zegarmistrz Paul Baumann rozpocz prac nad naukow wersj witego
Graala: prdnic, ktra czerpaaby energi wycznie z przemian elektrostatycznych w atmosferze.
W roku 1978, po wielu latach bada wci otoczonych nimbem tajemnicy powsta sprawny
prototyp maszyny, ktry ochrzczono mianem Thesta-Distatica. Pierwsze urzdzenie byo wzgldnie
mae, wyposaone w koo obrotowe o rednicy okoo 10-12 centymetrw, z umieszczonymi na nimi
wok niego kilkoma "antenami", (ktrych zadaniem byo gromadzenie adunkw), zestawem
magnesw i zwojw, paroma szklanymi butelkami lejdejskimi oraz mnstwem kabli. Ju sam projekt
wskazywa, e bdzie to maszyna o starannie przemylanej konstrukcji i piknym wykoczeniu.
Dziaanie byo proste: koo wprawione w ruch osigao sta prdko okoo 60 obrotw na minut.
Wirowania nie trzeba byo w aden sposb podtrzymywa teoretycznie, jeli tylko zastosowano
odpowiednie oyska, koo mogo obraca si w nieskoczono. Nie do na tym urzdzenie
zbierao w dodatku energi elektrostatyczn z powietrza szwajcarskich gr, wyodrbniao adunki
dodatnie i ujemne, a nastpnie polaryzacj t zmieniao w prawdziw motoryczn si
elektrodynamiczn, czyli energi elektryczn.
Prototyp Thesta-Distatica nie by jednak maszyn w rodzaju perpetuum mobile, poniewa
wykonywana praca wystarczaa na wicej ni tylko podtrzymanie ruchu. By to prawdziwy generator.
Nawet przy cakiem sporym poborze mocy prdko koa pozostawaa na staym poziomie.
Urzdzenie wytwarzao moc rzdu kilkuset watw, ktr mona byo spoytkowa do zasilania
arwek czy maych silnikw. Zwyky nauczyciel szybko zauwayby podobiestwo wielu czci do tak
zwanej prdnicy Wimshursta, brytyjskiego wynalazku uywanego w szkolnych laboratoriach do
wytwarzania iskier prdu o wysokim napiciu.
W warunkach wzgldnej tajemnicy pod koniec lat 70. i na pocztku 80. zbudowano kolejne
egzemplarze urzdzenia. Powoli rosy ich wymiary: rednica koa obrotowego w najwikszej z maszyn
osigna 45 centymetrw, dziki czemu wytwarzano do 3 kilowatw mocy. Wiele urzdze
wyposaono w dwa koa, obracajce si w przeciwne strony, ktre wprawiano w ruch po prostu rk.
Maszyny dziaay sprawniej w warunkach niskiej wilgotnoci powietrza jeli poziom wilgotnoci by
wysoki, adunek elektrostatyczny zbyt atwo wydostawa si z obwodu kolektora.
Sposb na transformacj energii elektrostatycznej w uyteczn moc elektrodynamiczn to
brzmiao tak prosto, e niemal niedorzecznie. Czyby udao si osign to, o czym marzy kady
naukowiec, kady polityk, dziaacz rodowiskowy?
Paul Baumann, cichy, niepozorny czowiek, przy pomocy grupy naukowcw ze wsplnoty osign
to, czego nikt nie omieli si uwaa za moliwe. Zdecydowano jednak, eby nie podawa do
wiadomoci publicznej informacji o tajemniczej technologii, poniewa uznano, e niektre rozwizania
mogyby by uyte zarwno w dobrych, jak i zych intencjach. Takie postpowanie kcio si z
tradycyjnym podejciem naukowym, wedug ktrego wiedza stanowi dobro wsplne. Decyzj
wsplnoty postanowiono nie skada wnioskw patentowych zacieke denie do niezalenoci nie
pozwalao na kontakt z jakkolwiek maszyn biurokratyczn, w tym z bankami szwajcarskimi czy
biurem patentowym.

5.1. Schemat prdnicy Wimshursta i Pidgeona, wedug rysunku Paula Pottera
Czonkowie wsplnoty nie uwaali jednak, by mieli ponie strat, gdyby udostpnili wiatu wyniki
swych wysikw. Paul Baumann by przekonany, e samo zaprezentowanie maszyn nie wizaoby si
ze zdradzeniem zasad ich dziaania. Zdawa sobie spraw, e jego dokonanie byo niemal niemoliwe
do powtrzenia: technologia krya wiele sekretw, ktre wikszo ludzi uznaaby za cakowicie
niezrozumiae. Utrzymywa, e technologia dostpna jest wycznie dziki gbokiemu wgldowi i
waciwemu, by moe mistycznemu, sposobowi postrzegania wiata.
Czonkowie wsplnoty Methernitha weszli, wic na drog, na ktrej poddane prbie miao by nie
tylko zaufanie wobec tych, ktrzy pojawili si we wsplnocie, ale, wedug sw samych czonkw
Methemithy, wiara w sam natur ludzk wiara, ktrej miao im zabrakn. Nadszed czas, by
zgodzi si na obejrzenie maszyny Thesta-Distatica. Czy pojawi si kto mdry?
Pierwsze raporty
Pierwsze doniesienia o istnieniu tajemniczej Thesta-Distatica wywoay skrajne reakcje. Co
zdumiewajce, jak twierdz czonkowie wsplnoty, nie zgosi si aden z "szanowanych" naukowcw,
zapewne w obawie przed dziwacznoci maszyny. Przecie jasne byo, e miao si do czynienia z
urzdzeniem w rodzaju perpetuum mobile czyli czym, co z pewnoci jest oszustwem. Naukowcy
woleli poczeka, a wsplnota ujawni swe tajemnice w publikacjach w uznanych czasopismach bd
we wnioskach patentowych.
Jak mona si byo spodziewa, zainteresowanie okazali naukowcy nie ortodoksyjni, nie tak skorzy
do namiewania si. Dr Hans Nieper ze wsppracownikami z Niemieckiego Towarzystwa Energii Pola
Grawitacyjnego piciokrotnie szczegowo oglda urzdzenie w latach 1982-1985, czyli w okresie,
gdy wsplnota bya otwarta na podobne inspekcje. Wydajno maszyny gboko nim wstrzsna:
Czonkowie NTEPG (Niemieckiego Towarzystwa Energii Pola Grawitacyjnego) midzy rokiem
1984 a dniem dzisiejszym mieli okazj piciokrotnie dokona ogldzin szwajcarskiego urzdzenia. W
komunie pod Bemem w Szwajcarii znajduj si dwa mae urzdzenia oraz jedno due, ktrego opis
zamieszczono poniej. Wszystkie trzy maszyny pracuj z przerwami od 1982 roku.
Wiksze urzdzenie produkuje 3 do 4 kilowatw prdu staego o napiciu 230 woltw i niewtpliwie
uzyskuje energi z nacisku pola grawitacyjnego przy braku jakiegokolwiek napdu
1
.
Opis jaki sporzdzi Nieper, by zaskakujco szczegowy:
Przetwornica dziaa samoczynnie i nieprzerwanie, majc za cay mechanizm dwa oyska kulkowe
umieszczone w rodkach dwch dyskw. Przetwornica M-L [Methernitha-Linden] jest skonstruowana
funkcjonalnie, w peni symetrycznie. Skada si z dwch dyskw z plastiku akrylowego, lekkiej
metalowej kratownicy, izolowanych przewodw miedzianych, tajemniczego prostownika z diod
krysztaow oraz stykw elektrycznych powlekanych zotem. Cao wykonano rcznie, z wielkim
kunsztem, nadajc jej pikny ksztat. Zasada dziaania znana bya ju dawno, a urzdzenia
doskonalono przez ponad 20 lat.
W [tych] prdnicach elektrostatycznych czsteczki powietrza, ktre znajd si pomidzy wirujcymi
w przeciwne strony dyskami, okrg przy okrgu, zostaj naadowane wskutek tarcia. Dziki temu dyski
adowane s tak dugo, a nastpi wyadowanie. W celu ograniczenia napicia do podanej wielkoci
adunki dodatnie na jednym z dyskw i ujemne na drugim zbierane s przez regulowane elektrody
kratownicy i przekazywane do butelek lejdejskich, gdzie gromadzi si energia. Prdko dyskw, na
ktrych znajduje si przypominajcy wiatraczek ukad 50 elektrod, wynosi 60 obrotw na minut
(oczywicie ten niecigy stosunek kratownica/elementy do prdkoci daje prd stay o czstotliwoci
50 hercw). Prdko dostosowywana jest impulsami magnetycznymi.
Urzdzenie uruchamia si rk przez wprawianie dyskw w ruch obrotowy w przeciwnych
kierunkach a do chwili, gdy przetwornica zostanie naadowana do poziomu, w ktrym zaczyna
synchronizowa si sama i wiruje gadko i bezdwicznie przy braku zewntrznego rda zasilania.
Centralnie umieszczony dysk o rednicy okoo 10 centymetrw mieni si wszystkimi kolorami tczy.
Po zaledwie kilku sekundach butelki lejdejskie byy naadowane tak bardzo, e daway prd stay o
napiciu 300 woltw i nateniu 10 amperw. Proces w mg trwa rwnie dobrze godzinami, co
latami, bez ustanku!
W celu zaprezentowania mocy urzdzenia podczano je na przemian do arwki
wysokonapiciowej i grzejnika, z ktrych kade wymagao 380 woltw. Lampa olepiaa jaskrawym
wiatem (...). Grzejnik w cigu kilku sekund sta si tak gorcy, e nie mona go byo dotkn. Dziki
temu dowiadczeniu dane nam byo spojrze w przyszo ku pocztkowi nowej ery. Dla wszystkich,
ktrzy zobaczyli dziaajc przetwornic, stao si oczywiste, e ortodoksyjna nauka musi zrewidowa
swe pogldy
2
.
Raport, opatrzony czarno-biaymi fotografiami, zacz kry w rodowisku ludzi zainteresowanych
nowymi technologiami produkcji energii, chciwie przez nich studiowany. Stao si, jednak jasne, e
cho urzdzenie skada si z do tradycyjnych czci, bardzo trudno bdzie zrozumie zasad, na
jakiej dziaa. Niemniej jednak podjto prby rekonstrukcji maszyny...

5.2. Fragment rysunku autorstwa Alberta Hausera ze schematem "Przetwornicy energii 3-5 kW 300 V
prdu staego", opartej na Thesta-Distatica
Spord wielu niezalenych badaczy, ktrzy podjli wysiek skopiowania maszyny Methernithy,
zaledwie kilku midzy innymi Duczyk Albert Hauser skorzystao z moliwoci obejrzenia
pracujcego urzdzenia. Czternastego lutego 1986 roku Hauser odby czterogodzinne spotkanie z
Paulem Baumannem, w czasie ktrego mia okazj zbada niektre szczegy techniczne. Dziki tej
wizycie udao mu si opublikowa dokadny plan, ktry pniej sta si podstaw wielu usiowa
rekonstrukcji urzdzenia. Hauser widzia wprawianie w ruch zarwno duej, jak i maej maszyny:
Uruchomili take mniejsz z maszyn, ktra pracowaa przez dwie godziny. Przeprowadzilimy
prby przy uyciu jedynie narzdzi pomiarowych. Oznacza to, e nie obciylimy urzdzenia adnym
oporem. Wydaje mi si, e moc wyprodukowana to moe 200 watw.
Zadziwiajce, ale ten model nie by wcale ciki. Way zaledwie okoo 1 kilograma. Rozmiar dysku
to tylko 12 centymetrw przy bardzo prostej konstrukcji (ledwie par "zbiornikw"). Samonapdzajcy
si mechanizm sporzdzono przy uyciu tradycyjnego silniczka prdu staego z cienkim bienikiem
3
.
Opis mniejszej z maszyn pasuje take do prototypu i zastosowania maego silniczka prdu staego
do podtrzymania ruchu urzdzenia.
Poza prawdziwymi naukowcami i tumem dziwakw w malekiej szwajcarskiej miecinie Linden
pojawiali si przedstawiciele wielu obcych rzdw. Starania o informacje czynia Radziecka Akademia
Nauk. Penego opisu domagao si francuskie Ministerstwo Obrony. W agendach rzdowych
wyznawano pogld, e nie mona przej nad spraw do porzdku dziennego bez wnikliwych bada
zwaszcza jeli miaoby si okaza, e mamy do czynienia z technologi, ktra wyprze paliwa
olejowe.
Jedn z organizacji, ktre zwrciy si do wsplnoty, bya NASA. Tu przed wizyt jej
przedstawicieli NASA potajemnie zaproponowaa Methernicie spor sum za tajemnic technologii.
Zarzd wsplnoty postanowi jednak, e adne urzdzenie nie powinno trafi w rce kogo, kto uyby
go w celach wojskowych lub w jakimkolwiek sensie niehumanitarnych.
W 1986 roku czonkowie wsplnoty zdecydowali o zamkniciu drzwi przed ludmi ciekawymi
technologii i przeniesieniu dalszych prac nad prototypami w inne, otoczone tajemnic miejsce. Jako
samozwaczy stranicy technologii ogosili, e nie pozwol na szerzenie wiedzy o niej do chwili, gdy
ludzko dowiedzie, e wykorzysta wiedz w sposb, ktry speniaby oczekiwania stawiane przez
wsplnot. Pocztkowo spodziewano si, e czonkowie Methernithy zmieni zdanie zwaszcza
wobec doniesie o globalnym ociepleniu i zmianach klimatycznych, ktre zaczynay by coraz
powaniejszym problemem.
Jednake, niezalenie od protestw zwolennikw technologii i zrozumiaego sceptycyzmu jej
przeciwnikw, sytuacja pozostaa w impasie.
Nie ustaway proby i dania ze strony badaczy specjalistw i osb urzdowych ich zalew
wkrtce sta si. nie do zniesienia. Cho czonkowie Methernithy zwykli reagowa bardzo uprzejmie na
podobne starania, odkryli, e funkcjonowanie ich wsplnoty staje si. coraz trudniejsze. Viktor
Bosshard, czonek zarzdu, zosta wydelegowany do udzielania odpowiedzi na wszelkie publiczne
zapytania-odpowiedzi z zasady odmownych.
Ludzie z zewntrz zaczli odnosi wraenie, e gdyby kto rzeczywicie posiada sprawne i
bezpieczne urzdzenia (atak je opisywano), byoby cakowit niedorzecznoci, by wsplnota
chrzecijaska odmawiaa podobnego wynalazku wiatu wiatu, ktremu mg przynie tyle
poytkw, choby w krajach rozwijajcych si, gdzie w odlegych miejscach wystpuje olbrzymie
zapotrzebowanie na energi.
Prezentacje publiczne
Niespodziewanie w roku 1989 w czasie duej konferencji powiconej darmowej energii,
odbywajcej si w Einsiedeln w Szwajcarii, wsplnota Methernitha przedstawia wiatu nagranie wideo
nie tylko na temat Thesta-Distatica, lecz take o caej wsplnocie i jej zasadach. Du cz materiau
powicono temu, jak chrzecijanie postrzegaj zo, ktrym jest wojna i znane historii przypadki
bestialskiego traktowania si ludzi nawzajem:
Zamiast wykorzystywa osignicia nauki i techniki na rzecz podtrzymania wszelkich form ycia,
naduywa si ich nieostronie i nieodpowiedzialnie, by niszczy i zabija w ten sposb obracajc je
przeciw rodzajowi ludzkiemu. Nie wystarczy ewolucja nowych technologii, by zmieni ten stan rzeczy-
nawet gdyby miaa to by ewolucja w peni ekologiczna i mdra. Zmiana wymagaaby zejcia duo
gbiej: do korzeni wszelkiego za. A jest nim sposb mylenia ludzi, stan ich umysw
4
.
Nagranie poruszyo publiczno take histori o Galileuszu i o tym, ile czasu trzeba byo, by
uznano jego odkrycia o centralnym pooeniu Soca (Koci rzymskokatolicki oficjalnie przyj
poprawno stwierdze Galileusza w latach 80. XX wieku). Przekaz brzmia: technika nie czyni ludzi
dobrymi.
Reakcja uczestnikw konferencji, ktrzy starali si rozwija nowe technologie energetyczne, bya
do przewidzenia: potrzeba nam nowych technologii, jeli mamy unikn problemu globalnego
ocieplenia i zmian klimatycznych. Sprawa jest warta ryzyka, nawet jeeli jest moliwe, e kto uyje
technologii w innych celach. Jednak te argumenty nie wystarczyy, by zmieni zdanie czonkw
Methernithy.
Dziwny przypadek dr. Marinova
To wanie w czasie tej konferencji po raz pierwszy spotkaem dr. Stefana Marinova, najwikszego
chyba zwolennika Thesta-Distatica wrd naukowcw. Urodzony w Bugarii, a zamieszkay w Grazu w
Austrii, Marinov by profesorem fizyki na tamtejszym uniwersytecie. Mia reputacj naukowca
niekonwencjonalnego, indywidualisty, czowieka, ktry znajduje rado w podwaaniu zastanego
porzdku. Nawiza kontakt ze wsplnot Methernitha w latach 80. i uwierzy w now technologi.
Uzyska przywilej dokadnego przygldania si maszynie i cho nigdy nie udao mu si samemu
zrekonstruowa urzdzenia, wicie wierzy, e ma do czynienia z czym prawdziwym i wanym.
Wielokrotnie prbowa zwykle bezskutecznie zamieci caostronicowe ogoszenie w "Nature",
najbardziej szanowanym pimie naukowym, podwaajce pewne zaoenia nauki, ktre uznawa za
nieprawidowe. Midzy dr. Marinovem a redaktorem pisma Johnem Maddoksem zrodzia si silna
niech wywoana rnicami wiatopogldowymi, ktra trwaa przez wiele lat.
Gdy spytaem Maddoksa o Marinova, da mi do zrozumienia, e uwaa go za zwariowanego
dziwaka. Z kolei Marinov utrzymywa, e Maddox to typ faszystowskiego dyktatora, ktry ksztatuje
oblicze ortodoksyjnej nauki ze swego stoka w prestiowym pimie. Jeden z tekstw, jakie prbowa
opublikowa Marinov, opisywa Thesta-Distatica jako pierwszy w wiecie praktyczny
samonapdzajcy si generator energii elektrycznej. Maddox odmwi zamieszczenia ogoszenia i
jak zwykle odesa czek dr. Marinova.
Gdy wybralimy si kiedy na obiad, Marinov ywo mwi o fizyce, jedzeniu i Thesta-Distatica. Ku
memu lekkiemu zaskoczeniu nagle zacz rozpina guziki koszuli. Szczliwie skoczy przy trzecim z
nich i wycign srebrny wisiorek, na ktrym widniao sowo Methernitha. Marinov nalea do
wsplnoty.
Zwaywszy na fakt, e obaj pilimy wanie piwo, uznaem, e oddanie Marinova ascetycznym
zasadom wsplnoty byo nieco mniej dla niego istotne ni fakt, e mia bezporedni kontakt z Paulem
Baumannem, gwnym konstruktorem, Luzim Cathomenem, gwnym inynierem, oraz z samymi
maszynami. Marinoy powiedzia mi, e czyni nieustajce wysiki w celu przekonania zarzdu
wsplnoty do ujawnienia tajemnic Thesta-Distatica, jednake zawsze trafia na odmow. Na kadym z
zebra zarzdu samotnie dowodzi, e urzdzenie powinno zosta natychmiast udostpnione wiatu.
Poniewa widzia maszyny przy pracy wiato arwek, pracujce silniki itp. jest cakowicie pewien,
e technologia si sprawdza i e mogaby atwo zosta upowszechniona, gdyby tylko zgodzi si na to
zarzd wsplnoty.
Cho Marinovowi nie udao si zbudowa kopii urzdze, prowadzi z penym zaangaowaniem
kampani na rzecz Thesta-Distatica, na przykad piszc do przywdcw politycznych wielu pastw.
Przekona swego przyjaciela i wsppracownika Andriej a Sacharowa, laureata Nagrody Nobla w
dziedzinie fizyki, by odwiedzi wsplnot Methernitha. Wizyta, w ktrej miaa wzi udzia rosyjska
telewizja, bya w peni zaplanowana, gdy Sacharow nieoczekiwanie zmar.
Odwiedziny w Methernicie
Wkrtce po spotkaniu z Marinovem zdarzyo mi si po raz pierwszy odwiedzi wsplnot
Methernitha. Przyj mnie Viktor Bosshard, anglojzyczny przedstawiciel wsplnoty. W cigu dwch
dni oprowadza mnie po jej terenie i odpowiada na wiele moich pyta na temat zgromadzenia i jego
osigni.
Opowiedzia mi rwnie histori okropnych wydarze, ktre mogy sta si tragiczne w skutkach,
ale w rezultacie wzmocniy Methemith. Pod koniec lat 60. (przed wynalezieniem Thesta-Distatica) we
wsplnocie pojawili si ludzie, ktrych zachowanie byo wyjtkowo szkodliwe i powodowao
niezadowolenie i ktnie. Paul Baumann jeden z najwaniejszych czonkw wsplnoty podj
wysiki, by pozby si tej grupy, ale skoczyo si to tym, e zosta aresztowany i trafi na par lat do
wizienia.
W czasie odbywania wyroku Baumann, czowiek o skromnej wiedzy technicznej, podj prac nad
nowym typem prdnicy. Dziki pomocy tych spord czonkw wsplnoty, ktrzy lepiej orientowali si
w kwestiach technicznych, w roku 1978 w murach wizienia urzdzenie zostao dopracowane i
uruchomione po raz pierwszy, jak powiedzia mi Bosshard. Pozbawienie wolnoci, ktrego
dowiadczy Baumann, wyzwolio w nim pewne intuicje co do sposobu przechwycenia energii z
atmosfery. Jzyk, ktrym si posugiwa przy opisie technologii, daleki by od naukowego zawiera
zwyczajne sowa w rodzaju: chmury, byskawice czy ziemia. By moe najciekawszy jest fakt, e
urzdzenie okrelane byo niejako maszyna, ale jako "organizm". Niemniej jednak wydaje si, e
Baumann, ten byy szwajcarski wieniak, opracowa technologi, ktra umkna najtszym gowom i
zespoom uczonych z gwnego nurtu nauki. Nic dziwnego, e nie chciano mu uwierzy.
Po stworzeniu pierwszego egzemplarza zbudowano a 12 rnych rozmiarw prdnic o rnej
produkcji mocy. Wbrew powszechnym informacjom, nigdy nie uywano wytworzonej w ten sposb
energii do zaspokajania podstawowego zapotrzebowania energetycznego wsplnoty w tym celu
wykorzystywano si wiatru, promienie soneczne i drewno opaowe.
Najmniejsza z maszyn zmieciaby si w pudeku po herbatnikach, a jej zdolno produkcyjna nie
przekraczaa kilkuset watw. Urzdzenie, ktre obecnie powstaje ma mie ponad 2,5 metra
wysokoci, wytwarza do 30 kilowatw energii i zasila wsplnotowe centrum medyczne. Bosshard
da mi do zrozumienia, e samo dziaanie maszyny moe mie skutki pozytywne dla zdrowia, co
zapewne wie si z przewiadczeniem, e wytwarza ono dobroczynne, ujemnie zjonizowane pole.
Niektrzy wiadkowie twierdz, e powietrze wok urzdzenia ochadza si, co take byoby znakiem
ujemnej jonizacji.
Pewne doniesienia mwi, e maszyny 30-kilowatowej zwanej "Soniem", nigdy nie udao si
uruchomi e tej wielkoci urzdzenie nawet teoretycznie nie moe dziaa. Methernitha nie twierdzi
jednak, e si ju udao. Z pewnoci doprowadzenie projektu do koca pochonie duo czasu i
pienidzy.
Mimo e wsplnota trzyma si zasady o niedopuszczaniu nikogo do tajemnic technologii,
odkryem, e od czasu mojej wizyty w 1989 roku kilku wybranym i zaufanym naukowcom udao si
uzyska dostp do urzdzenia. Niektrzy z nich mieli okazj zobaczy pokaz dziaania maszyny,
innym pozwolono dokona pomiarw, obejrze czci i oczywicie sprawdzi, e nigdzie nie ukryto
kabli czy urzdze zasilajcych.
Wydawaoby si, e wpuszczenie naukowcw jest rwnoznaczne ze zdradzeniem sekretu.
Pomylmy jednak: gdyby na przykad w roku 1960 pokaza wspczesny komputer jego dziaanie i
elementy, z ktrych si skada rednio uzdolnionemu uczonemu, czy udaoby si temu czowiekowi
skonstruowa wasny egzemplarz? Nawet gdyby ogldziny miay trwa par godzin, w uczony
mgby potwierdzi, e urzdzenie dziaa, lecz zrozumienie zasady jego dziaania zabraoby lata. By
moe tak rzecz si ma z Thesta-Distatica.
Pewnych podpowiedzi udzieli jednak Paul Baumann. Na pocztku lat 90. ogosi publicznie co, co
nazwa "eksperymentem lindeskim" rodzaj dowodu na prawdziwo teorii, na podstawie ktrej
dziaa maszyna. Dowiadczenie polegao na wzbudzeniu rezonansu (o czstotliwoci okoo 80-140
megahercw) w przewodzie owinitym wok magnesu w ksztacie podkowy, a nastpnie
umieszczeniu midzy ramionami magnesu klocka wykonanego z naprzemiennych warstw miedzi,
pleksiglasu i aluminium. Wedug relacji naocznych wiadkw, gdy Baumann przekada miernik przez
warstwy klocka, napicie dochodzio do 700 woltw. To nie powinno si zdarzy! Nikt nie potrafi poda
wyjanienia tego zjawiska, ktre podobno jest kluczem do zasady funkcjonowania urzdzenia.
Dzi czonkowie wsplnoty Methernitha uwaaj si za wybracw, ktrych misj jest zachowanie
pionierskiej tradycji. Zainteresowanie, jakim s otaczani przez rnorakie osoby, nie wydaje si
wpywa na sposb ich ycia. Ich prosta strona internetowa (ktr w skomputeryzowanym czasie
przeomu tysicleci odwiedzio zaledwie okoo 1300 osb) opisuje cele i osignicia wsplnoty, a take
opowiada o filozofii, ktra przez 30 lat pomagaa zachowa Methernicie niezaleno.
Methernitha to co niezwykego. Ewolucja spoecznoci ludzkiej posuwaa si dziki grupom i
jednostkom, ktre podejmoway trud ycia w sposb wykraczajcy poza normy tego, co zwyczajne,
ktry dla wikszoci by czym niezwykym. Podobne grupy i jednostki postrzegane s zazwyczaj jako
zagroenie i z tego powodu odsuwa sieje i wymiewa. Okrela sieje jako sekty i powtarza na ich temat
mas kamstw i pprawd, ktre su dyskryminacji. Jak to bywa z uprzedzeniami nikt nie wie, jak
wyglda rzeczywisto. Niewiedza i skonno do szybkiego potpienia bywa wykorzystywana przez
rne grupy dla wasnych celw
5
.
Ten wyjtek daje wyobraenie o uprzedzeniach i dyskryminacji, jakich dowiadczya ta grupa
idealistw. Tymczasem obecne wadze lokalne w Linden wydaj si cakowicie wspiera istnienie
niezalenej wsplnoty:
Wsplnota Methernitha nie daje adnych powodw do zastrzee ze strony naszej wiejskiej
spoecznoci. Wzajemne relacje s dobre (...). Ich wyroby s dobrej jakoci, a niektre z nich syn na
caym wiecie. Mieszkacw Methernithy i wioski nie odgradzaj adne mury. Czonkowie wsplnoty
ledwie 120 osb cznie z dziemi maj wasne, niezalene pogldy i filozofi, ciesz si wolnoci
osobist i wolnoci dziaania, ktre nigdy nie naruszao swobd innych ludzi
6
.
Ten pogodny opis nie daje wyobraenia o prawdziwej historii wsplnoty. Take na stronie
internetowej Methernithy nie wspomina si o fakcie, e stworzono w niej co, co wtajemniczeni uznaj
za niezwykle skomplikowany, w peni sprawny i bardzo praktyczny przykad generatora darmowej
energii.
Tragedia
Historia wsplnoty Methernitha skomplikowaa si dziwacznie 15 lipca 1997 roku, gdy do Internetu
trafia wie o mierci dr. Stefana Marinova. Po kilku niepowodzeniach w badaniach i niezmiennym
braku przychylnoci ze strony gwnego nurtu nauki dr Stefan Marinov niespodziewanie popeni
samobjstwo, skaczc z budynku uniwersytetu w Grazu, gdzie pracowa. Wszystko przygotowa
wczeniej bardzo starannie: zostawi wiadomoci dla ony i dzieci, wiele szczegowych notatek na
temat swych ostatnich ycze oraz testament naukowy. Powody decyzji najlepiej streszcza jednak
krtki list poegnalny:
Po tylu latach na trudnej drodze prawdy poczuem, e jestem zmczony. Moim testamentem niech
bd moje ksiki i artykuy. Mam nadziej, e wkrtce spoeczno naukowa uzna oglne
[Newtonowskie] prawa czasoprzestrzeni, ktre dopracowaem wieloma eksperymentami i prostymi
teoriami matematycznymi, jako zgodne z rzeczywistoci fizyczn.
Mam nadziej, e uda si zbudowa maszyny cigego ruchu, ktrych prototypy skonstruowaem,
lecz nigdy nie uruchomiem. A jeli moje osignicia w dziedzinie fizyki czasoprzestrzeni,
elektrodynamiki i przekraczania praw zachowania bd otoczone zmow milczenia take po mojej
mierci, pozostaje mi jedynie powtrzy uniwersalne sowa: feci guod potui.
Graz, Austria, 15 lipca 1997 roku
Stefan Marinov
Feci guod potui Zrobiem, co mogem
7
.
Wsppracownicy dr. Marinova odchodzili od zmysw. Dr Robert W. Bass napisa:
Przerazio mnie samobjstwo Marinova. Dla wierzcego chrzecijanina (a to okrelenie pasuje do
kadego z nas) to jak powiedzie: Dobra, Lucyferze, wygrae! Poddaj si!
Wedug mnie Marinov by prawdziwym geniuszem w tym sensie, e doskonale rozumia wszelkie
teorie fizyki klasycznej (w stopniu tak wielkim, by utrzymywa, e bdnie interpretujemy pewne
stwierdzenia i e rwnaniom Maxwella w formie nam znanej mona atwo zaprzeczy, powoujc si
na liczne synne eksperymenty Faradaya i Ampere'a), a jednoczenie by wybitnie zdolnym
eksperymentatorem, ktry z powodzeniem dy do opracowania i wyprbowania licznych, bardzo
zoonych urzdze i systemw elektromechanicznych i hydroelektromagnetycznych
8
.
Inny wsppracownik, Erwin Schneeberger, by rwnie poruszony: "Wszystkim przyjacioom
Stefana trudno uwierzy w jego decyzj. By silnym, zaangaowanym fizykiem, a kiedy go ostatnio
widziaem, na jego twarzy jak zawsze malowa si umiech"
9
.
Wraz ze mierci Marinova zabrako osoby, ktra stworzyaby pomost midzy wiatem a wsplnot
Methernitha.
Znw otwarto?
W lipcu 1999 roku wsplnota zrobia jednak wielki krok ku udostpnieniu wiatu swej technologii.
Zaproszono grup okoo 30 szwajcarskich technikw i inynierw na pokaz dziaania urzdze. Hans
Holzherr, szwajcarski inynier, napisa raport, w ktrym odpowiedzia na pytania pewnego
niemieckiego badacza:
Pyt.: Czy na wasne oczy widziae maszyn dziaajc przy jakim obcieniu? Jeli tak, jakie
byo to obcienie?
Odp.: Odnosz si do modelu z dyskiem o rednicy 50 centymetrw. Maszyna pracowaa, gdy
przyjezdni weszli do sali, i przez cay czas naszego pobytu pozostaa w ruchu to jest przez okoo
ptorej godziny. Pierwsze obcienie to 1000-watowa lampa, ktr podczono na okoo 10 sekund i
ktrej wiato nie przygasao efekt, jaki wida w filmie o Thesta-Distatica, to jedynie dziaanie
automatycznego regulatora kamery pod wpywem jaskrawego bysku!
10
.
To wany punkt na nagraniu sporzdzonym przez czonkw wsplnoty (Hans Holzherr okrela je
jako film) wiato wydaje si przygasa niemal natychmiast po podczeniu do "obcienia".
Wyjanienie mwice o automatycznej regulacji kamery brzmi w peni przekonujco.
Odp.: Drugie obcienie to element grzewczy w ksztacie litery U. Pan Baumann poda mi go. W
cigu sekundy zrobi si tak gorcy, e musiaem go wypuci z rk! Co zrobio na mnie szczeglne
wraenie, to fakt, e gdy Baumann odczy jedn z wtyczek (przewd lampy, jak sdz), dostrzec
mona byo centymetrowej dugoci sekundowy uk elektryczny midzy bolcem a przewodem
odprowadzajcym prd. Aparat znajdowa si pod oson z pleksiglasu. Tu nad podog wywiercono
dwa otwory, przez ktre Baumann przekada kable, aby dotkn nimi elektrod.
Pyt.: Jak, twoim zdaniem, powstaje moc?
Odp.: Dobre pytanie! Te chciabym zna odpowied!
Pyt.: Czy dyski zwolniy, kiedy do elektrod podczono obcienie?
Odp.: Odniosem takie wraenie (nie odnis go nikt poza mn), ale oczywicie wzrok kieruje si
tam, gdzie si co dzieje (na przykad ku lampom itp.). Dyski wiroway z prdkoci 15 obrotw na
minut, czyli stosunkowo powoli. Prdko regulowano magnetycznie.
Pyt.: Jakie byo twj e oglne wraenie?
Odp.: Niesamowite! Ciko w to uwierzy, kiedy si widzi ten powolny ruch. W kadym razie nie
da si wyjani dziaania urzdzenia w kategoriach czystej elektrostatyki, tak jak w przypadku
maszyny Wimshursta. Perforowane ekrany wydaj si odgrywa kluczow rol (...). Poza elektrodami
napdowymi i odbiorczymi urzdzenie wyposaone jest w liczne mae klocki z pleksiglasu, do ktrych
take przyklejono perforowane ekrany ich dziaania nie znamy.
Pyt.: Czy maszyna dziaaa przez cay czas, to jest przez ptorej godziny?
Odp.: Tak.
Pyt.: Czy jest moliwe, by u spodu urzdzenia schowano paskie akumulatory, ktre wystarczyyby
do zasilania maszyny przez ptorej godziny?
Odp.: Tego niestety oceni nie mog. Zwaywszy, e Methernitha nie czerpie z przedsiwzicia
zyskw materialnych, nie zdobywa dziki niemu sawy, ale raczej unika rozgosu, wrcz si przed nim
broni, myl o ukrytych bateriach wydaje si absurdem (...) (oczywicie sceptycy stwierdz, e niech
do rozgosu bierze si wanie std, e wsplnota boi si zdemaskowania...).
Pyt.: Czy wolno ci byo dotkn maszyny? Czy podstawa urzdzenia jest pusta, czy te co si
tam znajduje albo wypeniona jest litym drewnem?
Odp.: Zabroniono nam dotyka lub podnosi 50-centymetrowej maszyny. Nie jestem wic w stanie
powiedzie wiele wicej o podstawie poza tym, e wydawaa si do solidna. Natomiast wolno byo
dotkn maych modeli, na przykad urzdzenia o dysku 12-centymetrowym. Mona je byo unie i
obejrze, gdy dysk wirowa. Nastrj by niespodziewanie swobodny. Poniewa stanowilimy grup a
30 osb, zaledwie dwch czonkw Methernithy (Viktor Bosshard i Paul Baumann) nie mogo mie
kadego z nas bez przerwy na oku! Swoj drog, tylko we wczeniejszym modelu dyski poruszane s
przez silniczki elektryczne, ktre z kolei czerpi prd z kondensatora.
Pyt.: Jak rozumiem, plastikowa osona suya ochronie przed prdem o wysokim napiciu?
Odp.: Myl, e stanowi te zabezpieczenie przed kurzem. Maszyna jest naprawd pikna...
Pyt.: We wczeniejszych raportach pisano, e pracowaa z prdkoci 5O obrotw na minut!
Odp.: Te to pamitam. W czasie tego pokazu prdko wynosia jednak mniej wicej 15 obrotw
na minut. Nie wiem, czemu su liczne klocki z pleksiglasu z przyklejonymi perforowanymi
ekranami. Pyt.: Dziwne. Czy to rodzaj specjalnych anten?
Odp.: Nie wiem. Do niektrych klockw przymocowano ekrany po obu stronach i w ten sposb
stworzono kondensatory. W innych perforowane ekrany zagito nad krawdzi klocka, przez co
powstaa osona dwch ssiadujcych paszczyzn. Po wizycie sporzdziem schemat "eksperymentu
podstawowego".

5.3. Interpretacja "eksperymentu podstawowego" schemat sporzdzony przez brytyjskiego badacza
Paula Pottera
Pyt.: To inne urzdzenie czy ktra z poprzednich maszyn, nieznacznie zmodyfikowana?
Odp.: Inne urzdzenie? Bauman stwierdzi: wanie tak to si zaczo!
Pyt.: Niedawno zdarzyo mi si pozna kogo, kto na podstawie opisw stworzy kopi Thesta-
Distatica z dyskiem o rednicy 50 centymetrw. Model jednak nie dziaa [nie napdza si sam].
Odp.: Tak. Zwyka maszyna Wimshursta zapewne nie byaby zdolna podtrzyma wasnego ruchu,
gdyby konstruktor nie zna tajemnic Methernithy. Widziaem zdjcie tej kopii na pierwszy rzut oka
wygldaa dokadnie jak orygina, cznie z magnesami w ksztacie podkowy.
Pyt.: Wydaje si, e panowie Baumann i Bosshard mieli akurat ochot na opowieci!
Odp.: Tak, na pewno mona tak powiedzie. Niestety zrozumienie Baumanna sprawiao mi
trudno, poniewa mwi cicho i szybko, a jzyk, ktrym si posugiwa, nie by naukowy. Co ciekawe,
na moje pytanie, czy zasad dziaania Thesta-Distatica jest chlorek radu, jednoznacznie odpar: nie.
Powiedzia rwnie, e nigdzie indziej na wiecie nie istnieje tego typu urzdzenie. Co innego twierdzi
Nelson Camus [badacz rde darmowej energii] podobno wsplnota, na ktr trafi gdzie w
Ameryce Poudniowej i ktra utrzymuje czno z Methemith, dysponuje Thesta-Distatica. Wedle
jego sw, maszyna dziaa przy uyciu kondensatorw na bazie chlorku radu
11
.
Pojawiy si spekulacje, e jdro Thesta-Distatica stanowi materia radioaktywny i e to wanie on
zapewnia dziaanie. Paul Baumann i pozostali czonkowie Methernithy zaprzeczaj temu. Wydaje si
mao prawdopodobne, by wsplnota tak oddana idei czystej energii i czystego rodowiska uya
skadnikw radioaktywnych ale oczywicie szum wok sprawy trwa. Niektrzy badacze tylko w ten
sposb potrafi sobie wytumaczy zasad skutecznego wyapywania elektronw przez anteny. Paul
Baumann twierdzi jednak, e sedno ley gdzie indziej: posuchajmy opisu eksperymentu lindeskiego
autorstwa Hansa Holz-herra:
Pyt.: Czy w Methernicie bez zastrzee udostpniono ci plany "zestawu podstawowego"?
Odp.: Bez najmniejszych zastrzee. Wida czonkowie wsplnoty s przekonani, e nie wszystkie
tajemnice maszyny mona zobaczy. Na przykad wydaje si, e struktura molekularna powok z
pleksiglasu jest staa. A i materia odgrywa rol.
Pyt.: Czy nie sprzeciwiano si prbom skopiowania maszyny? Czy te konstruktorzy urzdzenia
sdz, e nie da si zrozumie zasad dziaania w tak krtkim czasie?
Odp.: Nie i tak. I pewnie maj racj! Ciko to poj.
Pyt.: Czy udao ci si zobaczy take mae maszyny z obcieniem? Ile watw produkuj te
urzdzenia? Okoo 300? S prociej skonstruowane, prawda?
Odp.: Przy uyciu modelu 12-centymetrowego Baumannowi udao si uzyska napicie 130
woltw. Podczy obcienie, na ktre skaday si dwie lampki i opornik. Dane nieznane. Potem
poproszono dwch spord nas, by zamkn obieg wasnymi ciaami, co sprawio, e poczuli szok
elektryczny! Co ciekawe, woltomierz cyfrowy wskaza przez chwil 130 woltw, a nastpnie przesta
dziaa. Wszelkich dalszych pomiarw, take dotyczcych maszyny 50-centymetrowej, dokonywano
przy uyciu woltomierza analogowego. Mniejsze Thesta-Distatica s prostsze. Kada z nich
skonstruowana jest nieco odmiennie. Ktra z nich ma tylko jeden dysk. W kilku, w tym w modelu
metrowym, nad ktrym wci trwaj prace, zamiast "posortowanej folii" uyto "posortowanych
przewodw", ktre niejako wpleciono w dysk, trzykrotnie zmieniajc stron.
Pyt.: Czy w butelkach (sojach) lejdejskich znajdoway si cewki bifilarne?
Odp.: Nie mona ich byo w kadym razie dostrzec. W duym kondensatorze umieszczono 20
powok perforowanych, jak poinformowa Baumann. Czyli do rodka po prostu nie mona zajrze!
Pyt.: Gdzie tam znajduje si te krysztaowa dioda?
Odp.: Tak. To prawdopodobnie przedmiot na samym wierzchu. Baumann co o tym wspomnia. W
pierwszym modelu jest to, jak mi si zdaje, nagi przewd owinity wok prostego drutu, z czterema
wyprowadzeniami. Staraem si wypatrzy co w maszynie 50-centymetrowej, ale udao mi si
dostrzec zaledwie dwa przewody doprowadzajce, tak wic struktura nie jest dla mnie oczywista
moe take zawiera nag spiral owinit wok czego (wok tulei z powok perforowanych?). Moe
tulej otoczone byo wszystko (pami mnie zawodzi), ale nigdzie nie dostrzegem krysztau. Trudno
byo zajrze do rodka. Pomijajc oglnie kiepsk widzialno, zauwayem, e cienka powoka (by
moe oowiana) pomidzy dwiema warstwami pleksiglasu bya ledwie widoczna ze wzgldu na
odbijanie si wiata
12
.
Cho tego typu opisy zwykle przydaj si tym, ktrzy pragn "rozpracowa" budow maszyny, to w
tym przypadku nie przynosz zbyt wielu informacji przydatnych naukowcom, ktrzy staraj si
zrozumie, na jakiej zasadzie dziaa urzdzenie. Badacze Nelson Camus i J.L. Naudin stwierdzili, e
podstaw dziaania s procesy radioaktywne, nie znaleli jednak na to bezporednich dowodw. Paul
Potter, niezaleny badacz brytyjski, ktry prowadzi prace nad maszynami Methernithy od 10 lat,
wierzy, e okreli sposb funkcjonowania urzdzenia. W nie-opublikowanym artykule The
Backengineered Thesta-Distatica (Tajemnice konstrukcji Thesta-Distatica) podj prb analizy
dziaania maszyny:
Ukad elektroniczny podzielony jest oczywicie na dwie czci pierwsz: prdnic
elektrostatyczn! system przekazywania adunku, oraz drug: bardzo specyficzny pomocniczy obwd
elektromagnetyczny o takich zdolnociach indukcyjnoci, pojemnoci i prostowania, ktre wzbudzaj
te "statyczne" adunki. eby zrozumie, w jaki sposb energia statyczna zmienia si w si
elektromotoryczn, trzeba cofn si do czasu pocztkw radia. Dziaanie odbiornikw zasadza si na
obwodach izolowanych i prostownikach lampowych urzdzeniach, ktrych opracowanie byo bardzo
trudne
13
.
Potter inaczej ni pozostali tumaczy dziaanie maszyny, poniewa sdzi, e moc nie powstaje
jedynie w wyniku ruchu obrotowego dwch dyskw:
Jestem przekonany, e istnieje duo waniejszy generator mocy, elektronowy generator
kaskadowy, ktrego dwa modele posiada wsplnota. Oba umieszczone s w magnesach w ksztacie
podkowy. Wczenie magnesw do obiegu wywouje oscylacj o wysokiej czstotliwoci i odpowiednio
wysokim napiciu, a wwczas klocki metalowo-pleksiglasowe gromadz wikszy adunek ni ten do
nich doprowadzony... Elektronowy efekt kaskadowy lub lawinowy pojawia si wwczas, gdy
czsteczki powietrza zostan przy spieszone do takiej prdkoci, przy ktrej w momencie zderzenia z
innymi czsteczkami i atomami w powietrzu uwalniaj si elektrony, ktre powoduj kolejne uderzenia
i wyzwalanie kolejnych wolnych elektronw. Cay proces zachodzi w polu elektrycznym i przy
lawinowo rosncej liczbie elektronw, w miar jak efekt rozszerza zasig na cae otoczenie. To
reakcja acuchowa, ktrej potg widzimy w byskawicy. I tak jak w naszym przypadku, rodowisko
staje si czci obwodu, gdy proces powoduje ujemn jonizacj powietrza wok maszyny wanie
dlatego ci, ktrzy widzieli dziaajce urzdzenie, twierdz, e powietrze w jego pobliu jest chodne i
wiee.
Zwaywszy na fakt, e projektanci zdecydowali si by moe wycznie ze wzgldw
estetycznych owin przewd wok podkowy, moliwe staoby si uzyskanie dodatkowej mocy
bezporednio z klockw kaskadowych, gdyby zastosowa waciwe poczenia z drewnian podstaw
bo w podstawie prawdopodobnie uoone s naprzemiennie warstwy perforowanego metalu i izolacji,
ktre tworz kondensator wysokiego napicia. Nastpnie adunek byby rozadowywany przez ujcie
pulsujcego prdu o wysokim nateniu
14
.
5.4. Rozwinity schemat Thesta-Distatica wsplnoty Methernitha, autorstwa Paul a Pottera
Czy to poprawna interpretacja, czy te nie, bezdyskusyjny pozostaje fakt, e Paulowi Potterowi nie
udao si dotychczas zbudowa Thesta-Distatica. Nie udao si to zreszt nikomu innemu o ile
wiadomo, zawiody wszelkie prby. Nie dysponujemy jednak pen wiedz na temat bada nad
technologi Methernithy, jakie prowadziy rzdy lub instytucje wojskowe by moe wie o
staraniach uwieczonych sukcesem nie ujrzaaby wiata dziennego.
Wobec wszystkich niepowodze dla wielu ludzi prawda jest prosta: taka maszyna nie ma prawa
dziaa i albo mamy do czynienia z oszustwem, a wic oszustem miaaby by wsplnota, albo z
urojeniem, jakiego dowiadczaj czonkowie tej prawdopodobnie obkanej sekty. Niech do
odstpienia technologii czy choby podzielenia si ni to przykrywka dla faktu, e ta technologia
naprawd nie istnieje.
Jeeli jestemy oszukiwani, musi by po temu powd: by moe w ten sposb wsplnota przyciga
nowych czonkw, ktrzy wstpuj w jej szeregi i oddaj jej swe dobra. Nic jednak nie wskazuje, e
wsplnota uywa wynalazku, by zainteresowa sob kogokolwiek. Strona internetowa Methernithy nie
wspomina o maszynie. Czonkowie wsplnoty wydaj si wkada wiele wysiku w mylenie tropw i
jednoczesne podkrelanie, e nie chodzi im o popularno. Viktor Bosshard sprawia wraenie kogo,
kto prdzej zacznie handlowa wersetami Biblii, ni przyczy si do jakiejkolwiek kompanii. Jego
wspwyznawcy wygldaj za na ludzi cichych, miujcych Pismo wite i samotno.
Jaki zysk mogaby czerpa grupa z tej ponad dwudziestoletniej gry pozorw? Chodzi o pienidze?
Wiemy o przypadkach, gdy wsplnota odmawiaa bardzo korzystnych propozycji z pewnoci celem
nie jest sprzeda urzdzenia. Czonkowie Methernithy gotowi s raczej pj do grobu i zabra ze
sob tajemnic technologii, ni przekaza j wiatu zamknitemu na Boga. A moe chodzio o
przekonanie ludzi do wiary przez dokonanie wspczesnego naukowego cudu? Pokazanie, e Bg nie
tylko istnieje, ale rwnie otacza szczegln mioci tych, ktrzy podajcego ciek?
Inne rozsdne wytumaczenie to przypuszczenie, e Paul Baumann uleg zudzeniu i wmwi sobie,
e maszyna dziaa. To si zdarza w przypadku duej czci odkry zwizanych z darmow energi.
Setki badaczy wpadaj w puapk mylenia yczeniowego i bdw lub niedocigni pomiarowych.
Problem narasta, jeli uczony wierzy w prawdziwo swych osigni, ogasza je publicznie albo
zaczyna na nich zarabia zanim okae si, e to pomyka. Zwykle jest ju zbyt pno, eby si
przyzna do bdu zdarza si, e wynalazca ju do koca ycia zaprzecza prawdzie.
W przypadku Methemithy sprawa wyglda jednak inaczej, ni ma si z pozostaymi urzdzeniami o
stosunku mocy kocowej do pocztkowej wikszym od jednoci nie chodzi bowiem wycznie o
techniki miernicze: maszyny wydaj si naprawd produkowa tak ilo energii, by dostarczy sobie
mocy napdowej. Dziaaj w obiegu zamknitym i nie do, e podtrzymuj wasny ruch, to jeszcze s
rdem zasilania.
Nie ma mowy o samooszukiwaniu si. Albo udaje si podtrzyma ruch dyskw, albo nie. Jeli nie,
Baumann w jaki sposb musi doprowadza energi z zewntrz, na przykad z baterii, a wic jest tego
wiadomy, czyli jest oszustem.
Wielu naukowcom, ktrzy zastanawiaj si, jaki skutek moe przynie istnienie podobnej
technologii, trudno zaakceptowa fakt, e technologia pochodzi nie ze rodowiska uniwersyteckiego,
e jest dzieem sabo wyksztaconego wynalazcy, a jednoczenie mogaby si sta lekarstwem na
wiatowy kryzys energetyczny. Byoby duo milej, gdyby cao okazaa si oszustwem bd pomyk.
Odpowied staaby si prosta, moglibymy wic wrci do normalnoci. Zniknoby napicie, jakie
obecnie wie si z Thesta-Distatica. Moglibymy si odpry.
Jeeli jednak technologia nie jest oszustwem, nie wystarczy powiedzie, e dysponujemy
rozwizaniem problemu kryzysu energetycznego. Sprawa jest bardziej skomplikowana: mamy do
czynienia z czym, co mogoby si sta najlepsz na wiecie, najwydajniejsz technologi
samopodtrzymujcej si produkcji energii, ale kto mwi, e nic z tego. To wielki zawd! Moesz by
doskonale szczliwy, spokojny i zadowolony, pod warunkiem, e w tej chwili cakowicie zmienisz
swoje ycie. Zdaje si, e o to chodzi Methernicie. Gdybymy si wszyscy zmienili i zaczli traktowa
planet jak naley, mogoby si okaza, e nie potrzebujemy wicej takich maszyn. By moe te
urzdzenia s dziwacznymi znakami ostrzegawczymi, ktre maj nas skoni do przemylenia
naszych "bezbonych" postpkw...
Odwiedziem wsplnot, mieszkaem w niej, z jej czonkami przeprowadziem wiele rozmw o ich
yciu i pracach nad Thesta-Distatica. Mog jedynie stwierdzi, e wydali mi si oni bardzo autentyczni
i szczerzy, tak bezpretensjonalni, e niemal nudni. Stanowi grup ludzi, ktrzy twardo stpaj po
ziemi, ciko pracuj i angauj si tak samo w produkcj mebli lub zajcia ogrodnicze, co w swe
praktyki religijne. Odbywalimy wsplne modlitwy, ktre poprzedzay take spotkania zarzdu, czyli
grupy, ktra podejmuje wszelkie wane dla wsplnoty decyzje.
Powiedziano mi, e prace nad udoskonalaniem maszyny przeniesiono w nowe, tajne miejsce.
Widziaem film wideo, ktry przedstawia dziaanie maszyny i by czci filmu o wsplnocie,
nakrconego przez jej czonkw. Rozmawiaem te z naukowcami, ktrzy o oszustwach i trikach
wiedz znacznie wicej ni ja i ktrzy osobicie zbadali Thesta-Distatica i wierz, e urzdzenie jest w
stanie produkowa energi, czerpic jaz atmosfery.
Poszukiwanie prawdy naukowej zostaje w tym przypadku sprowadzone do kwestii wiary, czy
wierz w to, co mwi ci niewtpliwie szczerzy, kochajcy Bibli ludzie, czy te zarzucam im
kamstwo.
Podejrzliwe, sceptyczne zarzuty jako nie pasuj do ludzi, z ktrymi rozmawiaem. Po spotkaniu z
nimi moje wyobraenie na temat Thesta-Distatica jako jedynego w wiecie samonapdzajcego si
urzdzenia darmowej energii o "zamknitym obiegu" nie opierao si na serii pomiarw lub badaniach
przeprowadzonych przez niezalenych naukowcw, ale na moich wasnych sdach co do charakteru
ludzi, ktrych spotkaem. Ma to niewiele wsplnego z nauk, wiem, ale tylko takie podsumowanie
mog zaproponowa.
Dzi Paul Baumann i wsplnota Methernitha prowadz dalsze prace nad wikszymi prdnicami
zapewne czekaj, a ludzko okae si czym wicej ni tylko zwykymi ludmi.

6. ycie i przedwczesna mier zimnej fuzji
Pogoski o mojej mierci s mocno przesadzone.
MarkTwain
Jeden z najwikszych skandali w historii nauki.
sir Arthur C. Clarke, "Science" czerwiec 1998,
(wypowied o pomijaniu tematu zimnej fuzji)
Zwykle pojcie zimnej fuzji ludzie cz z dziwn publikacj z 1989 roku autorstwa profesorw
Martina Fleischmanna i Stanleya Ponsa z University of Utah. Powszechnie obowizujca wersja tej
historii brzmi: wydawao im siq, e przeprowadzili fuzj jdrow w szklance wody i odkryli rozwizanie
energetycznego problemu wiata. Po serii eksperymentw, jakie przeprowadzili inni eksperci,
stwierdzono, e dwaj badacze popenili bd aczkolwiek "zbkana dwjka" nie chciaa tego przyzna
i wszyscy wrcili do codziennych zaj, porzuciwszy nadziej, e kto znalaz lekarstwo na kryzys
energetyczny.
Zimna fuzja zacza pojawia si w ksikach do historii jako kiepski art o kiepskich naukowcach.
Dziennikarze, politycy i urzdnicy biur patentowych nie dadz si ju zapa i na przyszo bd
mdrzejsi, jeliby jakiemu naukowcowi lub dwm przyszo do gowy robi podobne sztuczki...
Jaki jest wic prawdziwy koniec tej historii? Czy wersja oficjalna jest prawdziwa? A jeeli tak, to
czemu laboratoria w przynajmniej omiu krajach wydaj miliony na badania nad zimn fuzj? Jeli
zimna fuzja nie jest moliwa, skd bior si te setki udokumentowanych eksperymentw, ktre
pokazuj, e zimna fuzja przynosi wymierne efekty? Jak to jest, e coraz wyraniejsze staj si
dowody na to, i grupka naukowcw zasza ju daleko na drodze ku stworzeniu praktycznego,
komercyjnego rda zasilania? Czy moliwe jest, by cz naukowego establishmentu staraa si
usun w cie technologi, ktra wydaje si tak obiecujca?
Przyjrzyjmy si prawdziwej historii przedwczesnego zgonu zimnej fuzji, dowodom na spisek i
badaniom, ktre wykazuj, e zimna fuzja nie jest niedorzecznoci. Przeanalizujemy niektre z setek
eksperymentw powiconych zjawisku zimnej fuzji i posuchamy gosu kilku spord licznych
naukowcw, ktrzy wci z przekonaniem wierz, e zimna fuzja to nadzieja na nowe technologie
zdobywania energii w wieku XXI i pniej.
Co to jest fuzja jdrowa?
Niedaleko niesamowitych iglic Uniwersytetu Oksfordzkiego znajduje si maszyna zwana Joint
European Torus (JET). Ma okoo 12 metrw wysokoci i 18 metrw rednicy, way 2700 ton i suy do
uzyskiwania najwyszych temperatur, jakie kiedykolwiek zaistniay na planecie Ziemia. Wyglda jak
gigantyczny obwarzanek zbiornik w ksztacie piercienia, otoczony magnesami i elektromagnesami.
Pod wpywem silnego pola magnetycznego i elektromagnetycznego w komorze reakcyjnej chmury
czstek deuteru i trytu czyli paliwo maszyny osigaj temperatur 300 000 000 stopni Celsjusza,
to jest wielokrotnie wysz ni panujc w rodku Soca. W takich warunkach elektrony uwalniane s
z atomw, a oswobodzone jdra zderzaj si ze sob i tworz "fuzj". W wyniku tego procesu
powstaj atomy helu, czemu towarzyszy emisja neutronw i ciepa.
Dziki takiej samej reakcji syntezy gwiazdy, take nasze Soce, wypromieniowuj olbrzymi ilo
energii. Od czasw odkrycia Einsteina o odpowiednioci masy i energii (znanego w formule E = mc
2
)
wiadomo, e w wyniku syntezy izotopw wodoru uwalnia si moc, ktr moglibymy wykorzysta.
Teoretycznie dla zaspokojenia wszelkich potrzeb energetycznych, jakie ma jeden czowiek przez cae
ycie, wystarczyoby zsyntetyzowa 15 gramw trytu (wodoru-3) i 10 gramw deuteru (wodoru-2).
Fuzja jest reakcj duo wydajniejsz i bezpieczniejsz od reakcji rozbijania jder atomw, jak
obecnie stosuje siew elektrowniach jdrowych.
W tradycyjnej elektrowni jdrowej cikie, nietrwae izotopy pierwiastkw w rodzaju uranu ulegaj
rozpadowi, rozbiciu na izotopy pierwiastkw lejszych, takich jak stront czy cez. W wyniku reakcji
powstaje dua ilo ciepa, ale niestety produktami rozpadu s te nietrwae pierwiastki
promieniotwrcze, ktre pozostaj aktywne i szkodliwe przez lata.
Zadaniem, jakie stoi przed konstruktorami reaktorw termojdrowych, jest opracowanie takiego
procesu, ktry dawaby wicej energii ni jej pochania czyli procesu o wydajnoci przekraczajcej
1. Niestety najwyszy poziom wydajnoci uzyskany dotychczas w reaktorze syntezy w reaktorze
JET sign zaledwie 60% i to na chwil krtsz ni sekunda.
JET zbudowano na pocztku lat 80. dziki 700 000 000 funtw, jakie przeznaczyo na ten projekt
15 krajw europejskich. W Stanach Zjednoczonych, gdzie reaktory gorcej syntezy nazywa si zwykle
Tokamakami, wyoono jeszcze wicej pienidzy na ich budow i obsug od roku 1950 na witego
Graala "prawdziwej nauki" rzd USA przeznaczy okoo 15 miliardw dolarw. Dla podatnikw przykry
jest fakt, e amerykaski departament energetyki oszacowa niedawno, e fina prac nad gorc
syntez nastpi za mniej wicej 50 lat, a i tak nie ma gwarancji, e zakoczy si sukcesem. art, ktry
nieodcznie towarzyszy pracom nad gorc syntez, mwi, e jest to technologia przyszoci ".i
zawsze ni pozostanie. Niekiedy podwaa si sens podobnych wydatkw, gdy cz naukowcw
sdzi, e gdy ju uda si zapanowa nad procesem gorcej syntezy, moe okaza si on rwnie
szkodliwy dla rodowiska, jak inne formy energii jdrowej. Produkcji ciepa towarzyszy
bombardowanie zabjczym promieniowaniem neutronowym komory, w ktrej zachodzi reakcja i ktrej
ciany wypenione s stopionym materiaem w rodzaju ciekego litu. Promieniowanie to przenika cae
urzdzenie i moe by szkodliwe dla jego struktury. Krytyk wykorzystania gorcej syntezy, profesor
Lawrence Lidsky, jeden z dyrektorw Orodka Syntezy Plazmowej (ang. PFC Plasma Fusion
Center) w MIT, przedstawi do ponury obraz w artykule z 1983 roku zamieszczonym w
"Technology Review" wydawanym przez MIT pisa:
Nawet jeeli w ramach prac nad gorc fuzj uda si zbudowa reaktor, nikt nie bdzie z tego
zadowolony (...). Zachwalana jako niewyczerpane rdo energii przyszego stulecia, synteza w
formie, w jakiej jest opracowywana, bdzie zbyt droga i nie do wydajna, by posugiwa si ni na
du skal (...). Sens prac nad programem syntezy staje si coraz mniej jasny (...) reaktor syntezy
bdzie w stanie wyprodukowa zaledwie jedn dziesit mocy, ktr wytwarza tej samej wielkoci
reaktor jdrowy
1
.
Stanowisko zajmowane przez Lidsky'ego nie powoduje jednak wysychania strumienia funduszy na
program gorcej syntezy kadego roku pyn na ten cel setki milionw dolarw. Przy takim
nastawieniu i takich pienidzach przeznaczanych na badania nic dziwnego, e rewelacje Ponsa i
Fleischmanna na temat "cikiej" wody spotkay si z reakcjami do rnorodnymi, niekiedy wrcz
podejrzliwymi...
Prawdziwa historia zimnej fuzji
Profesorowie Martin Fleischmann i Stanley Pons ogosili wiatu narodziny zimnej fuzji w Salt Lake
City w stanie Utah na konferencji prasowej 23 marca 1989 roku. Wielu suchaczy wierzyo, e oto
pojawi si nowy zbawca: e wielkie iloci energii bdzie mona uzyska z butelki cikiej wody oraz
dwch elektrod platynowej i palladowej. W nastroju powszechnego uniesienia gratulowano autorom
nowego odkrycia. Oczywicie zanim ogoszone zostanie przybycie zbawcy, trzeba bdzie
przeprowadzi szczegowe badania.
Na podstawie ograniczonej liczby informacji, jakie zawiera "opis wstpny" Fleischmanna i Ponsa,
najbardziej powaane laboratoria rozpoczy prby powtrzenia eksperymentu. Znakiem zajcia
reakcji syntezy miao by wytworzenie ciepa energia wyjciowa nawet dziesiciokrotnie wiksza od
wejciowej oraz emisja neutronw, malekich czstek wydostajcych si z jder atomw wodoru.
Pierwsze uczelniane strony internetowe a huczay od opisw metod i teorii.
Rnice w uzyskiwanych wynikach podzieliy naukowcw. Jedni twierdzili, e uzyskali dowody na
poparcie tez Fleischmanna i Ponsa. Profesor Noburo Koyama z uniwersytetu w Tokio donosi o
produkcji duej iloci ciepa i silnym promieniowaniu gamma; we Woszech Francesco Scaramuzzi,
reprezentant innego podejcia, zarejestrowa strumie neutronw przy nikym powstawaniu ciepa;
Robert Huggins ze Stanford University mwi o rdle ciepa; zesp pod kierunkiem Johna Bockrisa z
Texas A&M University wypowiada si na temat wielu oznak zajcia syntezy termojdrowej: uwolnienia
neutronw z cikiej wody, powstania trytu najciszej postaci wodoru i helu jako produktw fuzji.
Badacze z Case Western Reserve University donosili o wyzwoleniu si ciepa i powstaniu trytu w
ogniwach elektrochemicznych.
Inni z kolei niczego nie osignli adnego ciepa, adnych neutronw, adnego helu. Yale
University i Brookheaven National Laboratory wsplnie ogosiy wiadomo o braku produktw syntezy
termojdrowej. Z Harwell w Wielkiej Brytanii UK Atomie Energy Authority nadzorujcej prac JET
take donoszono o niemonoci dostrzeenia jakichkolwiek pozytywnych rezultatw.
W miar jak media, rzdy i naukowcy gorczkowo szukali prostej i natychmiastowej odpowiedzi na
pytanie o istot nowej technologii, stawao si coraz oczywistsze nawet dla zwolennikw zimnej
syntezy e odpowiednie eksperymenty wcale nie s tak proste, jak si z pocztku wydawao.
Pojawiy si pytania na temat waciwoci uytych materiaw, szczeglnie w odniesieniu do palladu, a
take metod pomiarowych, ktre pozwoliyby zdoby dokadne i rzetelne dane rzecz naprawd
trudn do uzyskania. Zrozumiano take, e cho Pons i Fleischmann byli cakowicie pewni danych na
temat uzyskanego ciepa, wcale nie twierdzili, e rozumiej proces jego powstawania lub e sprawuj
nad nim kontrol. Fleischmann stwierdzi wrcz, e nadanie procesowi uytecznej postaci zajmie
przynajmniej 25 lat. Wielu jednak nie to chciao usysze.
W wikszoci konwencjonalnych projektw powiconych gorcej syntezie, zgodnych z tak
zwanym modelem Rutherforda, mwi si o "fuzji" deuteru (cikiego wodoru o jdrze zbudowanym z
jednego neutronu i jednego protonu) i trytu (wodoru-3 z jdrem o dwch neutronach i jednym
protonie). Wedug tego modelu dwa atomy cz si, w wyniku czego powstaje jdro helu-4 i neutron o
wysokiej energii. Pons i Fleischmann wywoali zgoa inn reakcj syntezy w ogniwach
elektrolitycznych: wydawao im si, e zderzaj ze sob dwa jdra deuteru z tak si, e dochodzi do
fuzji. Z punktu widzenia klasycznej fizyki reakcja midzy dwoma jdrami deuteru moe da trzy rne
produkty: prawie poowa reakcji prowadzi do powstania helu-3 (dwa protony i neutron) i neutronu o
wysokiej energii. Niemal rwnie prawdopodobne jest, e powstanie tryt (dwa neutrony i proton) oraz
proton o wysokiej energii. Bardzo rzadko mniej wicej raz na 10 000 000 przypadkw reakcja daje
hel-4 (dwa protony i dwa neutrony) i promie gamma o wysokiej energii. Obz zwolennikw gorcej
syntezy by nieugity w swych opiniach: gdybymy rzeczywicie mieli do czynienia z fuzj, Pons i
Fleischmann powinni take uzyska takie produkty wraz z ciepem, helem-3 i neutronem. A gdzie
dowd na to, e tak byo?
Polemika z dokonaniami Ponsa i Fleischmanna przybieraa niekiedy posta zastrzee stawianych
zupenie bez ogrdek: "Czemu jeszcze yjecie?" Prawdziwa fuzja w zwykym znaczeniu tego terminu
wie si z duym promieniowaniem, ktre powinno zabi obu naukowcw. Pons i Fleischmann
spodziewali si, e przeprowadzona przez nich reakcja da te same produkty jdrowe, cho nie
sprawdzili eksperymentalnie obecnoci helu-3 i helu-4. Przekonywali, e wykryli zarwno tryt, jak i
neutrony. W kocu jednak musieli zrezygnowa z twierdzenia o pojawieniu si tych ostatnich pod
wpywem gwatownych oskare o manipulacj danymi.

6. 1. "Mocne uderzenie" wytworzonego ciepa wedug opisu z pierwszej publikacji Ponsa i
Fleischmanna po ogoszeniu rewelacji w marcu 1989 roku. Uderzenie trwa midzy szedziesitym
pitym a szedziesitym smym dniem. Przez mniej wicej 48 godzin stosunek mocy wytworzonej
do pocztkowej wynosi okoo 20
Drugim powodem, dla ktrego na Ponsa i Fleischmanna wywierano tak presj, byy zrozumiae
obawy naukowcw, ktrzy zajmowali si gorc fuzj i ktrzy przez lata korzystali z finansw
przydzielonych przez pastwo. Wielu z nich starao si wanie o dalsze subwencje, wic powd do
zmartwienia by oczywisty jeeli dwm chemikom udaje si przepuci prd przez dwie elektrody
umieszczone w szklance cikiej wody i w ten sposb rozwiza problemy energetyczne wiata, kto
chyba bdzie musia si wytumaczy z tych wszystkich dolarw przeznaczanych na gorc fuzj.
Wszyscy chcieliby da wiatu czyste rdo energii, jednake ci, ktrzy nad tym pracuj, chc nie
tylko, by uzna efekt tych stara za "ich" rdo energii, ale jeszcze by przypisano im wszelkie zasugi.
Pons i Fleischmann zagrozili wic reputacji, rodkom do ycia, nie wspominajc o samoocenie, wielu
ludzi. Prezydenci, premierzy i rzdy caego wiata-wszyscy pragnli dowiedzie si, czy gra jest warta
wieczki, dano wic natychmiastowych i ostatecznych odpowiedzi: czy to prawda, czy stek bzdur?

6.2. Schemat ogniwa Ponsa/Fleischmanna (grna cz pomniejszona w stosunku do reszty rysunku)
Jak wyoy spraw Robin McKie w "Sunday Times" z 16 kwietnia 1989 roku:
Z pewnoci wydarzyo si co wanego. Albo dotychczas przepuszczano miliardy funtw na
prby reprodukcji sonecznego rda energii za pomoc wielkich i drogich maszyn, podczas gdy
wystarczyo kilka metalowych rurek, a byle belfer zrobiby to lepiej, albo te wanie dokonuje si jeden
z najwikszych szwindli w historii.
Ciekawe, e musia pojawi si wybr: albo kto okae si winny, albo kto za to zapaci. S
przecie inne moliwoci choby pierwotne stwierdzenia Fleischmanna, e oto stoimy wobec
"procesu o dotd niezgbionej naturze", czego chyba nie zrozumieli zwolennicy gorcej fuzji. Ale
kiedy przyszo wyda osd nad spraw, to wanie oni mieli zdecydowa...
W Stanach Zjednoczonych wanie w Orodku Syntezy Plazmowej MIT (wyposaonym we wasny
reaktor Tokamak) miano oceni prace Ponsa i Fleischmanna. Corocznie orodek otrzymuje miliony
spord setek milionw dolarw, jakie przeznacza si na projekty gorcej syntezy. W Wielkiej Brytanii
wanie w Harwell miaa pa decydujca odpowied. Czemu nie prosi ludzi z Coca-Coli, by
rozstrzygnli, co jest lepsze Pepsi czy Cola?
Komplikacje...
Okolicznoci nie sprzyjay Ponsowi i Fleischmannowi. Przede wszystkim zauwaono, e aden z
nich nie jest fizykiem. Tak naprawd to elektrochemicy. Cho Fleischmann by chyba najlepszy na
wiecie w swoim fachu, i tak zostaa naruszona zasada, e synteza termojdrowa to domena fizykw.
Kolejnym czynnikiem, ktry nie przysporzy im zwolennikw, by fakt, e zamiast ogosi swe
odkrycie zwykymi kanaami, czyli przez pisma w rodzaju "Nature" czy "Science", pierwsze wyniki
obwieszczono w czasie konferencji prasowej. Powody ku temu nie byy proste. Pons i Fleischmann,
ktrzy z wasnej kieszeni wyoyli pienidze na badania okoo 100 000 dolarw dowiedzieli si, e
inny naukowiec, dr Steve Jones z Brigham Young University (take w stanie Utah), ma zamiar poda
do publicznej wiadomoci wasne odkrycie, to jest sposb na produkcj neutronw z podobnej reakcji
elektrochemicznej "palladu w cikiej wodzie". Pons i Fleischmann, po konsultacjach z rodzimym
University of Utah, zdecydowali si zoy wnioski patentowe i ogosi uzyskane przez siebie wyniki
osignite, zanim zrobi to Jones. Nie odpowiadao to pierwotnym zamierzeniom naukowcw: zdawali
sobie spraw, e rezultaty s kontrowersyjne, chcieli wic informowa o nich powoli i stopniowo. Tak
jednak nie miao si sta. Wbrew protestom Fleischmanna, wypchnito go do przodu, gdy w prasie
wiatowej i uniwersyteckiej znalazy si nastpujce doniesienia: "Dziki przeomowym badaniom
moemy otrzyma niewyczerpalne rdo energii"
Fleischmann wypowiada si o tych artykuach w brytyjskim BBC Radio 4 w 1997 roku (peny zapis
rozmowy w Dodatku 6). Wywiad prowadzony przez prezentera Johna Humphrysa brzmia
nastpujco:
Martin Fleischmann: Wiedziaem, e to si le skoczy...
John Humphrys: No i skoczyo si le.
Martin Fleischmann: Tak. Wiedziaem, e nie jest to rzecz bardzo rozsdna.
John Humphrys: A w konsekwencji, obok innych skutkw, jak sdz, wypyny na powierzchni
wszelkie zawici, jakie istniej w wiecie nauki.
Martin Fleischmann: Tak, zawi jest w nim na porzdku dziennym. To by szczeglnie
niefortunny czas na dokonanie podobnego ogoszenia. Obchodzilimy wanie pidziesit rocznic
odkrycia rozszczepienia jdra atomowego. A ta brygada od gorcej syntezy zbieraa si wanie do
boju o przyznanie kolejnych pienidzy. Na kolejny krok w badaniach nad gorc fuzj. Wic by to
szczeglnie niesprzyjajcy czas, by dwaj chemicy ogaszali co podobnego. To z pewnoci prawda i
oczywicie gdybymy nie wrobili si w t sytuacj w marcu 1989 roku gdybymy mogli opni
cao choby do grudnia opublikowalibymy cao pracy, a nie tylko raport wstpny. Zgodnie z
tym, co sugerowaem, rzecz powinna ujrze wiato dzienne w najskromniejszym wymiarze.
John Humphrys: Bez tego caego zamieszania, tak?
Martin Fleischmann: Tak. W rzeczy samej chciaem, bymy zamiecili publikacj w "Annals of
Utah Science", ktrego to pisma, o ile dobrze mi wiadomo, wychodzi zaledwie siedem egzemplarzy.
John Humphrys: Nie naley raczej do bestsellerw, co?
Martin Fleischmann: Nie naley. Naprawd chciaem, by to si ukazao w jak najmniejszym
wymiarze
2
.
Czy to moliwe, eby zawi na polu zawodowym i lk przed zakopotaniem byy wystarczajcym
powodem dla wiata nauki, by odrzuci co, co zapowiadao si na wielki przeom technologiczny? To
wydaje si niemal nie do pomylenia. Sam Fleischmann jest przekonany, e pewnym krgom w
amerykaskim Departamencie Energetyki nad ktrym piecz sprawowa admira Watkins
szczeglnie nie podobaa si idea, e technologia tak uyteczna dla wojska moga zosta opracowana
przez chemikw ze zwykego laboratorium uniwersyteckiego.
Maj, czerwiec i lipiec to dziwne miesice
Pierwszy z serii zabjczych ciosw w wiar w zimn fuzj nastpi 1 maja 1989 roku. W "Boston
Herald" na pierwszej stronie ukaza siq artyku poprzedzony nagwkiem: DONIESIENIA Z MIT
STUDZ ENTUZJAZM WOK "PRZEOMU" ZIMNEJ FUZJI. Autor, Nick Tate, przeprowadzi
wywiad z dyrektorem Orodka Fuzji Plazmowej MIT, profesorem Ronaldem R. Parkerem. Parker,
zaangaowany w pozyskiwanie funduszy na projekty gorcej fuzji prowadzone w MIT, opisa
dokonania Ponsa i Fleischmanna jako "naukow tandet" i "moe oszustwo". Stwierdzi, e wyniki "po
prostu nie s prawdziwe", i doda: "Wszystko, co udao mi si wyledzi, to podrba". Skrytykowa
rwnie University of Utah za prby zdobycia 25 000 000 dolarw, przydzielanych przez Kongres
Stanw Zjednoczonych, w celu stworzenia orodka bada nad wdraaniem technologii prby w tym
kierunku nazwa "grabie'' popenian na rzdzie. Artyku spotka si z ogromnym oddwikiem, cho
Parker pniej zaprzecza, by rzeczywicie wypowiedzia kluczowe sowa. Jego "analiza" pracy Ponsa
i Fleischmanna miaa ciy nad badaczami przez tygodnie, miesice, lata. Rozgorzaa prawdziwa
bitwa o syntez i nie bya to walka wycznie w laboratoriach. Pole bitwy zostao przeniesione w
dziedzin wadzy naukowej i politycznej.
Nastpnego dnia, 2 maja, gdy w czasie spotkania American Physical Society w Baltimore w stanie
Maryland Parker i inni "sceptycznie nastawieni" naukowcy z rnych uniwersytetw rozwodzili si nad
dokonaniami Ponsa i Fleischmanna, pojawiy si przypuszczenia, e oni sami odkryli ju
niedopatrzenia w danych na temat emisji neutronw. Zatem poprawno eksperymentw, jakie
przeprowadzano w MIT jest wtpliwa, a jednoczenie odkrywcy nie bior pod uwag wynikw
uzyskanych w innych laboratoriach.
Tydzie pniej w Los Angeles Pons i Fleischmann powtrzyli analiz zachowania neutronw,
uznali jednak, e dotychczasowe dane o produkcji ciepa pozostaj bez zmian. Cho obaj zdawali
sobie spraw, e niektre wyniki mona podda krytyce, dane dotyczce iloci wytwarzanej energii
potwierdzone miesicami bada uznawali za spjne i dokadne. W wypowiedzi z 1997 roku
Fleischmann podkreli, jak daleko zaszli: "Naley przypomnie, e wczeniej okrelilimy wielko
porcji wytwarzanej energii i e wielko ta znacznie odbiegaa od standardw dla reaktorw jdrowych
chodzonych gazem".
3
Fleischmann jasno uwiadamia sobie, e zdobycie penej kontroli nad
przebiegiem podobnych reakcji zajmie dziesitki lat, a mimo to by pewien znaczenia dokonujcego
si przeomu. Wane jednak byo przypuszczenie, ktre kryo si za atakami sceptycy sdzili, e
gdyby udao si dowie, e poziom wytwarzania neutronw jest nieistotny, reakcji nie mona by
uzna za syntez, a eksperymentu za sukces.
Dziesi dni pniej, 18 maja, we wpywowym, acz ju nieco wstrzemiliwym pimie "Nature"
opublikowano kolejne krytyczne wypowiedzi naukowcw z MIT. Z dobrze poinformowanych rde
dochodziy pogoski, e John Maddox, redaktor "Nature", poczu si dotknity, gdy wykluczono go ze
sprawy. On sam jednak utrzymywa, e pozostaje sceptykiem jedynie ze wzgldu na naukowe
niedocignicia odkrycia.
Pitnastego czerwca w laboratorium Harwell, wobec braku rezultatw przy prbie powtrzenia
wynikw pierwotnych, podjto decyzj o wstrzymaniu bada nad zimn syntez i o ponownym zajciu
si syntez gorc. Fleischmann wyraa jednak zastrzeenia co do zastosowanych metod i analiz:
"Aparatura, jak posuono si w Harwell, pod wieloma wzgldami bya wybrakowana. Najpierw
naley zaprojektowa badanie, a potem przeanalizowa wyniki. A wanie (...) przy analizie wynikw
pj awia si w nauce najwicej bdw"
4
.
Podwaano nie tylko rodzaj materiaw zastosowanych w Harwell (czynnika o absolutnie
podstawowym znaczeniu), ale i metody przeprowadzenia analizy. Dr Harold Aspden z University of
Southampton mia szczeglnie due wtpliwoci:
W Harwell sprawdzian, czy w ogniwie Fleischmanna i Ponsa moe doj do wytworzenia ciepa,
przeprowadzono z uyciem kalorymetru, ktry wyranie wskazywa sta temperatur. Jeli potrzeba
zmiany temperatury do zapocztkowania caego procesu, uniemoliwienie tej zmiany to krok, ktry
wiedzie donikd.
Mona powiedzie, e w Harwell najpierw zabito kur znoszc zote jajka, a potem stwierdzono,
e adnych jajek nie znosi!
5
Prasa uznaa jednak niepowodzenia, jakich doznano w Harwell przy prbach powtrzenia wynikw
Fleischmanna i Ponsa, za ostateczne. Jane Bird w artykule w "Sunday Times" z 7 maja 1989 roku tak
podsumowaa pierwsze doniesienia o braku pozytywnych rezultatw: "To, co zostanie ustalone w
Harwell, bdzie przyjte z ulg przez naukowcw, ktrzy zajmuj si syntez konwencjonaln. Gdyby
wygraa zimna fuzja, 40 lat bada i 12 miliardw funtw naleaoby uzna za stracone".
Napyway te doniesienia o pozytywnych wynikach. Dwudziestego szstego czerwca badacze z
Los Alamos National Laboratory poinformowali, e podczas eksperymentu z zimnfuzjzarejestrowali
obecno trytu. Jednake tego samego dnia naukowcy z Orodka Fuzji Plazmowej MIT ogosili artyku
pod tytuem Wakefor Cold Fusion (Ostronie z zimn fuzj), cho nie ukoczyli jeszcze analizy
wasnych bada fazy II eksperymentw z pomiarem iloci ciepa.
Pod koniec czerwca Utah State Fusion Energy Advisory Council podporzdkowane
miejscowemu uniwersytetowi i zainteresowane zyskami, jakie mogyby przynie jego odkrycia
przeznaczyo pierwsze 5000000 dolarw na dalsze prace nad zimn fuzj. Natomiast 12 lipca
przedstawiciel Departamentu Energetyki, pod wpywem gosw z Harwell, Caltech i MIT, ogosi, e
decyzja o budowie orodka do bada nad zimn syntez nie wydaje si uzasadniona i e w zwizku z
tym nie bdzie adnych pastwowych pienidzy adnych funduszy, ktre pomogyby w ustaleniu, jak
naprawd wyglda sprawa z tym nowym zjawiskiem. Wygaso poparcie gwnego nurtu nauki.
Gwodziem do trumny bya publikacja powicona analizie przeprowadzonych w MIT
eksperymentw, ktre wykazay brak powstawania ciepa podczas fazy II z pomiarem iloci ciepa.
Pene informacje na temat wynikw musiay czeka jeszcze 18 miesicy, by ujrze wiato dzienne
towarzyszyy im (spnione niestety) oskarenia pod adresem badaczy o manipulacj danymi w celu
ukrycia dowodw na produkcj ciepa.
Wbrew wszelkim potwierdzeniom eksperymentalnym a w 99,9% opinia publiczna bya przekonana
o nieprawdziwoci idei zimnej fuzji. Nie ma wtpliwoci, e badania nad zimn syntez byy
dyskredytowane. Obrazuje to choby sprawa negatywnych rezultatw testw w Harwell i MIT. Ale czy
kto twierdzi, e te eksperymenty przeprowadzano w sposb, ktry musia da okrelone wyniki, albo
e danymi w jaki sposb manipulowano?
Mtna cika woda?
Jednym z najbardziej zaartych krytykw wydarze roku 1989 jest Eugene Mallove, absolwent MIT
z tytuem inyniera przyznanym przez trzy uczelnie (w tym przez Harvard), wydawca magazynu
"Infinite Energy". Jako szef dziau naukowego w wydawnictwie MIT i konsultant niemal wszystkich
informacji, jakie wydostaway si z Orodka Fuzji Plazmowej, by osob uprzywilejowan.
W miar rozwoju wydarze Mallove coraz silniej przekonywa si o istnieniu przemylanej
kampanii, ktra ma na celu umniejszy znaczenie dokona Ponsa i Fleischmanna, chroni pozycj
zwolennikw gorcej syntezy i sprawi, by nie znikny adne z przeznaczonych na nie pienidzy (co
najmniej 200 000 000 dolarw rocznie w samych Stanach Zjednoczonych).
Dziaania niektrych czonkw zarzdu MIT w roku 1989 wywieray duy wpyw na media, innych
naukowcw i na instytucje odpowiedzialne za fundusze na badania nad zimn fuzj. Sprawa jest
dowiedziona. Cho maa grupka niezalenie mylcych osb, wrd ktrych znaleli si wykadowcy i
absolwenci MIT, czynia i wci czyni starania na rzecz popularyzowania zimnej syntezy, MIT jako
cao zapracowa na reputacj "ostoi sceptycyzmu" wobec niej. Przykro to mwi, ale paru osobom z
zarzdu i grona pedagogicznego MIT udao si skoni innych, by odrzucili doniesienia z Utah z 1989
roku i zlekcewayli tych, ktrzy przyjli je do wiadomoci. Jak pokazuj raporty, pierwszym ciosem
przeciwko prawdzie bya manipulacja prasowa, ktrej dopucili si wykadowcy Orodka Fuzji
Plazmowej MIT, ktrzy w ogle nie wierzyli w rewelacje z Utah. Podejrzewali, e Pons i Fleischmann
wpltani s w jak "intryg" i e opinia publiczna moe zanadto przychyli si do projektu zimnej
syntezy jako rozwizania problemu energetycznego. Fundusze na skomplikowany program prac nad
gorc syn tez mogyby zacz wysycha zwaszcza e i tak trzeba byo o nie toczy bezustanne
potyczki
6
.
Mallove, niegdy dumny ze zwizkw z MIT, odszed z biura prasowego w 1991 roku w
przekonaniu, e ma do czynienia z gigantycznym skandalem w wiecie nauki. Co dao mu podstawy
do wysuwania takich nieprzychylnych podejrze?
Opublikowany 1 maja w "Boston Herald" artyku z nagwkiem DONIESIENIA Z MIT STUDZ
ENTUZJAZM WOK "PRZEOMU" ZIMNEJ FUZJI wstrzsn wiatem. Obojtny nie pozosta take
Departament Energetyki, gdzie wpyw nowoci mona byo dostrzec goym okiem. A jeszcze
poprzedniej nocy, tu przed publikacj artykuu, profesor Parker zadzwoni do Eugene' a Mallo-ve' a,
by ustali szczegy majcego ukaza si w prasie sprostowania, dotyczcego terminw "naukowa
tandeta" i moe oszustwo", ktrymi posuy si przy opisie dokona Ponsa i Fleischmanna. Mallove
wysa natychmiast do gazet telegram z wyjanieniami Parkera. Jednake nastpnego dnia nagwki
gazet przycigay uwag sowami "tandeta" i "oszustwo". Do sporu wczy si nawet dyrektor MIT,
Paul Gray, ktry popar stanowisko Parkera. Tego samego dnia Parker wyda wasne owiadczenie:
"Chc jedynie jednoznacznie powiedzie, e nie oskaram, nie oskaryem i, c, naprawd wtpi,
bym kiedykolwiek mia oskary profesorw Ponsa i Fleischmanna o oszustwo"
7
.
Dla dziennikarza Nicka Tate'a, autora artykuu w "Boston Herald", byo to bardziej ni zaskakujce:
,,Nie do, e wyrazy podejrze o niewaciw interpretacj, oszustwo i naukow tandet, jakie
pady w czasie wywiadu, syszaem wielokrotnie, to jeszcze mam je na tamie"
8
.
Jednak Tate nie zdecydowa si wwczas na upublicznienie nagrania. Dopiero w lipcu 1990 roku
zadzwoni do Eugene'a Mallove'a i odtworzy wywiad, ktry przeprowadzi 28 kwietnia 1989 roku z
Parkerem i innym przeciwnikiem zimnej fuzji z MIT, profesorem Richardem Ballingerem:
Tate: Chciabym, bymy cofnli si o krok. Mwicie, panowie zakadam, e mwicie o tradycyjnej
metodologii naukowej, ktrej w tym przypadku dostrzec nie mona.
Parker: To jest nauk... Zacytuj: to naukowa tandeta, wanie.
Par chwil pniej Parker posuwa si jeszcze dalej:
Parker: Dane mona wykorzysta dwojako by wykaza, e oni je niewaciwie zinterpretowali,
lecz take, by dowie, e nie ma mowy o detekcji neutronw.
Tate: Wic w najlepszym razie mamy do czynienia z bdn interpretacj, a w najgorszym jak
pan mwi...
Parker: Z oszustwem
9
.
Dwa lata pniej reporter "Boston Herald" przyzna, e artyku mg mie olbrzymie znaczenie:
Analiza MIT przedstawia odkrycia z Utah jako niezgodne z prawd, a w wywiadzie udzielonym
"Heraldowi" Parker autor analizy, obok dr. Richarda Petrasso stwierdzi, e chemicy [Pons i
Fleischmann] le zinterpretowali [wasne] wyniki. Mwi te o by moe oszukaczej "naukowej
tandecie". Niektrzy uwaaj, e te wypowiedzi naday ton oglnonarodowej krytyce, jakiej zaczto
poddawa dokonania z Utah
10
.
Inny dowd przeciwko Orodkowi Fuzji Plazmowej MIT, na jaki powouje si Mallove, to wpyw
danych z pojedynczego zaledwie eksperymentu na przyszo bada nad zimn fuzj. Raport nosi
tytu jak zwykle niezmiernie skomplikowany: Pomiar i analiza wielkoci emisji promieniowania
neutronowego, gamma i innych produktw fuzji termojdrowej oraz mocy uzyskanej w komrkach
elektrochemicznych przy zastosowaniu katod Pd. Publikacj, szerzej znan pod skrcon nazw
Studium pomiaru iloci ciepa fazy II, po raz pierwszy zamieszczono w pimie wydawanym przez MIT
"Journal of Fusion Energy". Na wyniki opisanego eksperymentu powoywano si na caym wiecie,
midzy innymi w Nature" i "Science", w Departamencie Energetyki, przy ostatecznej odmowie
przyznania funduszy, a pniej w Biurze Patentowym USA dla uzasadnienia decyzji o odrzuceniu
kolejnych technologii zimnej syntezy.
Dziewitnastego stycznia 1991 roku Mallove dokona nadzwyczajnego odkrycia na temat
dowiadczenia-przegldajc gry papierw, jakie zalay jego biurko, a zawieray opisy wydarze z
1989 roku, odkry dwa zestawy roboczych danych z fazy II eksperymentu pomiaru iloci ciepa. Byy to
dwa wykresy odnoszce si do tego samego dowiadczenia jeden opatrzony dat 10 lipca, drugi 13
lipca. Oba powstay w Orodku Fuzji Plazmowej w czasie, gdy popiesznie publikowano raport.

6.3. Dwa wykresy po lewej to niepublikowane robocze dane z eksperymentu OGNIWO A, w ktrym
wykorzystano zwyk wod (H
2
O), i OGNIWO B z uyciem tlenku deuteru (D
2
O). OGNIWO B
wykazuje wzrost poziomu ciepa (ponad poziom zasilania elektrycznego), podczas gdy OGNIWO A
tego nie wykazuje. Dwa wykresy po prawej to dane opublikowane uyto w nich kropek do
przedstawienia redniego poziomu ciepa na godzin. Nie wykazuj one wzrostu poziomu ciepa w
OGNIWIE B. Dane wydaj si pomniejszone. W MIT twierdzi si, e ta "kompensacja" suya
"uwzgldnieniu strat" uzasadnienie, z ktrym polemizuje Mallove i inni
Mallove by wstrznity: podczas gdy dane z 13 lipca to jest te, ktre pniej opublikowano
wykazyway brak wzrostu iloci ciepa, to na tych z 10 lipca wzrost w widoczny by przez wikszo
stugodzinnego eksperymentu.
Mallove zwrci si najpierw do dr. Stanleya Luckhardta, ktry prowadzi eksperymenty z ogniwami.
W czasie spotkania 25 stycznia 1991 roku Luckhardt nie potrafi wyjani, czemu dokonano takich
zmian. Przyzna, e w eksperymencie MIT by moe pojawio si 20 miliwatw dodatkowego ciepa,
ale nie 80 miliwatw, o ktrych mwi Fleischmann. Mallove poprosi wia o zgod na zapoznanie si z
oryginalnymi danymi, by ustali, co si stao. Pocztkowo Luckhardt si zgodzi, jednak przez
nastpne pi miesicy i w przekonaniu Mallove'a pod wpywem innych wykadowcw MIT
naumylnie mu ich nie udostpniano.
Mallove uzna wic, e wie ju, co si stao: Na pierwszy rzut oka wida, e dane zmieniono midzy 10
a 13 lipca, by w ten sposb potwierdzi tezy, ktre byy wygodne dla ludzi zwizanych z badaniami
nad gorc fuzj (...). To straszne, ale MIT jako instytucja nie spenia roli, jak mgby odegra w
zapoznaniu wiata z technologi zimnej syntezy. Posuono si ca seri faszywych informacji, ktre,
o zgrozo, pochodziy z laboratorium gorcej syntezy MIT i ktre znalazy posuch wanie dziki dobrej
reputacji, jak cieszy si MIT, by udowodni, e zimna fuzja to bzdura. Twierdzono, e pomiar iloci
ciepa przeprowadzony w Orodku Fuzji Plazmowej wiadczy przeciwko zimnej fuzji dodatkowe
ciepo si nie pojawio. To dalekie od poprawnoci... Prawda na temat eksperymentu pomiaru iloci
ciepa, jaki przeprowadzono w MIT w 1989 roku dziki pienidzom z departamentu energetyki (...), jest
wyrana i jednoznaczna. Nagonione "negatywne" wyniki posuyy do wywarcia wpywu naw
popiechu przygotowywany raport departamentu, skierowany przeciw zimnej fuzji
11
. Sidmego
czerwca 1991 roku Malloye, zniesmaczony posuniciami ekspertw z MIT, zoy rezygnacj w postaci
siedmiostronicowego listu. Dwa miesice pniej zwrci si na drodze oficjalnej do przewodniczcego
MIT o przeprowadzenie dochodzenia w sprawie nieprawidowoci w pracy Orodka Fuzji Plazmowej.
Kilkumiesiczne awantury z przedstawicielami MIT skoczyy si odrzuceniem podania. Po licznych
konsultacjach i rozwaeniu kwestii podjcia krokw formalnych zarzd zgodzi si z opini, e nikt nie
zrobi nic zego. Nie zaistniaa adna manipulacja ani w odniesieniu do danych, ani do mediw. Koniec
i kropka. Nawet teraz, po dziesiciu latach, Mallove z gorycz wspomina wczesne wydarzenia:
Rozstrzygay si losy wiata, sposobu, w jaki wykorzystujemy energi i rodowisko i ludzie z
Orodka Fuzji Plazmowej MIT zawiedli. Woleli pozby si teorii naukowych, w ktre nie wierzyli i ktre
zagraay dalszemu dopywowi pastwowych pienidzy prowadzili gr z mediami, banalizowali
znaczenie testw i w oczywisty sposb sfaszowali dane, jakie pochodziy z eksperymentu z pomiarem
iloci ciepa-eksperymentu, ktry mia ustali prawd naukow
12
. Podjto badania, ktre miay dowie
starej prawdy, e zimna fuzja bya i jest nonsensem. Pons i Fleischmann, nagle przechrzczeni z
prorokw na heretykw, wci utrzymywali, e goszona przez nich nowa gnoza opiera si wszelkim
zarzutom widzieli to, zmierzyli. Zwaywszy na potencjalne znaczenie odkrycia, warte ono chyba byo
bezstronnej analizy? Nie od rzeczy bdzie zaznaczy, e kilka liczcych si laboratoriw poparo
odkrywcw i obwiecio uzyskanie pozytywnych wynikw. Ortodoksi orzekli: "To za mao. To
nieprawda, chyba e wszystkim uda si osign takie rezultaty". I prosz: ortodoksi wygrali w
szanujcych si pismach nie zostanie opublikowany aden artyku powiecony zimnej fuzji, nikt nie da
powanych pienidzy, a wszelkie wnioski patentowe bd z pewnoci odrzucane. Do dzi Mallove
udziela poparcia badaniom nad zimn syntez w swym czasopimie "Infinite Energy", ktre z kolei
znajduje poparcie u sir Arthura C. Clarke'a. Prawdopodobnie jest to jedyne pismo, ktre opisuje
badania z zakresu niskoenergetycznych reakcji termonuklearnych. Cho Mallove mwi o oznakach
pozytywnych zmian w tej dziedzinie rosncej liczbie udanych eksperymentw, lepszym zrozumieniu
trudnoci, jakie siew tych eksperymentach pojawiaj, rozwoju strategii, ktre pozwalayby na
komercjalizacj technologii naukowcy, ktrzy zajmuj si t tematyk, zdaj sobie spraw, e ich
praca jest dyskredytowana.
Czemu brak pozytywnych doniesie od 1989 roku?
Powszechna wiadomo, e zimna fuzja to bzdura i oszustwo, trwa od poowy 1989 roku,
podtrzymywana przez rozmaite ksiki, arty i artykuy. Dzi prasa opisuje temat jako tak zabawny,
tak niedorzeczny, e gwne zajcie badaczy polega na obronie przed przeladowaniami.
Oglnie rzecz biorc, opinii publicznej przedstawiono obraz zimnej fuzji, z ktrego wynika, e to
tylko miechu warty bd przykad tego, jak hermetyczni, zbkani i zagubieni mog sta si naukowcy,
ktrzy samotnie pracuj w ciemnych laboratoriach. Przecie, pomyli laik, to nie moe by takie
trudne, eby sprawdzi, co si dzieje z dwoma kawakami metalu w soiku z wod. I gdyby to bya
prawda, pomyli logicznie, na pewno atwo rzecz powtrzy, powikszy, dopracowa i upowszechni.
Fakt, e w sklepie na rogu nie da si kupi reaktora zimnej syntezy, oznacza z pewnoci, e caa
sprawa to pomyka.
Zastanw si raz jeszcze, bo zimna fuzja to co innego, ni si powszechnie uwaa
W cigu lat, jakie miny od ogoszenia rewelacji, ta niezwyka historia rozgrywa si za zamknitymi
drzwiami. Bitw o ycie zimnej fuzji tocz badacze z caego wiata za pomoc tysicy dowiadcze i
setek tysicy godzin pracy ogniw eksperymentalnych.
Naukowcy ci stwierdzili, e nie istnieje prosta odpowied na pytanie: "Co si dzieje, gdy woy
elektrody palladowe i platynowe rnego typu, rozmiaru i gstoci do soja z tlenkiem deuteru (cik
wod), a potem wczy obwd elektryczny?" Hal Fox, redaktor pisma New Energy News",
wsppracowa przy wydaniu okoo 3000 prac powiconych eksperymentom z zimn syntez od 23
marca 1989 roku. Twierdzi on: "Podstawowy wynik Ponsa i Fleischmanna powtrzono i/lub
udoskonalono w 600 zapisanych przypadkach w okoo 200 laboratoriach w 30 krajach"
13
.
Niezalenie od pozytywnych wynikw, jakie uzyskano od 1989 roku, zamieszczamy
podsumowanie najwaniejszych rezultatw, o ktrych pisano w latach 90.
W sierpniu 1994 roku Stanford Research International (SRI komercyjne przeduenie Stanford
University) i Electric Power Research Intitute ogosiy prac, ktra stanowia potwierdzenie przekona
Fleischmanna, Ponsa i Hawkinsa (jednego z pierwszych badaczy zimnej fuzji) i opisywaa zjawisko
wytworzenia iloci ciepa na poziomie zbyt wysokim, by za wytumaczenie uzna zwyke przemiany
chemiczne. Dostrzeono rwnie niewielkie, ale pewne oznaki zajcia reakcji jdrowych
czterdziestokrotnie wikszej, ni przewidywano.

6.4. Miles donosi o obecnoci atomw helu i wskazywa, e ich liczba korelowaa z nadwyk mocy,
jak wytworzono w ogniwie typu Ponsa/Fleischmanna
Miesic wczeniej, w lipcu 1994 roku, Miles, Bush i Lagowski z Naval Air Warfare Center w China
Lake w Kalifornii donieli o powstaniu helu-4 na poziome porwnywalnym z reakcj syntezy
termojdrowej. W czasie eksperymentw potwierdzili take dowody na wytwarzanie si ciepa i pewnej
"wykraczajcej poza norm" dawki promieniowania.
We wrzeniu 1996 roku rozwinli swe twierdzenia w artykule Anomalous Effects in Deuterated
Systems (Anomalie efektw ukadw deuterowanych) w 30 spord 33 eksperymentw wykazano
istnienie korelacji midzy powstawaniem ciepa i produkcj helu. "Otrzymane przez nas wyniki
dostarczaj wanych dowodw na anomalie w zjawiskach, jakie zachodz w ukadach deuterowanych
(...). Jest bardzo mao prawdopodobne, by korelacje midzy iloci ciepa i helu byy przypadkowe. (...)
w najbardziej sprzyjajcych przypadkach otrzymalimy do 30% ponadnormatywnego ciepa i 0,52
wata ponadnormatywnej energii"
14
.
W Texas A&M University w 1992 roku John 0'M. Bockris i jego wsppracownicy opublikowali
dowody na produkcj duych iloci trytu w ogniwach syntezy o elektrodzie palladowej (Bockris by
kilkakrotnie przesuchiwany w wyniku doniesie pewnego dziennikarza, e kto z zespou "podrzuci"
tryt do jednego z ogniw, by rezultaty pasoway do oczekiwa; nigdy nie znaleziono w tej sprawie
dowodw).

6.5. Opisywany przez Bockrisa (Lin i in.) wzrost poziomu trytu w ogniwie 4
W roku 1991 National Cold Fusion Institute, korzystajc z 5 000 000 dolarw, jakie stan Utah
przydzieli na badania w 1989 roku, opublikowa dane potwierdzajce produkcj znacznej iloci trytu
wewntrz katody palladowej: "Jedynie w wyniku reakcji jdrowej, ktrej natury jeszcze nie znamy,
moga powsta zarejestrowana ilo trytu". We wrzeniu 1993 roku pisano:
Stwierdzono pojawienie si energii w ilociach znacznie przekraczajcych poziom podstawowy i
zalenych od wielkoci energii wejciowej (...). Proces wytwarzania energii pozostaje niezmienny
przez dugi okres (kilka tygodni) i zachodzi zarwno w przypadku wodoru, jak i deuteru. Wykryto
bardzo niewielk iczb neutronw i atomw trytu, znacznie poniej oczekiwa wobec zmierzonego
poziomu produkcji energii. Z drugiej strony zarejestrowano obfite promieniowanie niskoenergetyczne
(przewanie promieniowanie beta)
15
.
W padzierniku 1996 roku zesp z chiskiego uniwersytetu Tsinghua ogosi wyniki
dugoterminowych bada nad ukadami deuter/pallad. Badania porwnawcze ogniw zawierajcych
deuter i zwyk "lekk" wod przyniosy znaczce ustalenia co do rnicy wynikw kocowych:
Wstpne wyniki pokazay, e waciwoci kalorymetryczne ukadu D/Pd [deuter/pallad] s
znaczco rne od waciwoci bliniaczego ukadu H/Pd [wodr/pallad]. Rnice te opisa mona w
terminach stopnia produkcji watw ciepa na centymetr szecienny palladu (...). Obserwowalimy
produkcj ciepa przez okres ponad piciu miesicy (...). Na kady atom palladu przypada okoo 1000
eV [elektronowoltw], co bardzo trudno uzyska ze rde chemicznych.
Na uniwersytecie w Osace profesorowie Arata i Zhang dokonali w 1997 roku odkry, ktre
stanowiy istotne wsparcie dla koncepcji zimnej fuzji:
W czasie eksperymentw nad zimn fuzj (~5000 godzin) istotne iloci helu (...) wykryto w
prbkach palladu z deuterem, czemu towarzyszyo pojawienie si anomalii w powstawaniu ciepa
(200-500 MJ/cm
3
) [megaduli na centymetr szecienny]. Po obserwowanym wytworzeniu si
nadmiarowej energii nastpio uwalnianie sihelu z prbek...
16
To tylko niektre z eksperymentw, jakie prowadzono od 1989 roku, ktrych celem byo wykazanie
produkcji ciepa, helu, trytu albo jakiej ich kombinacji (niektrzy, co ciekawe, donosili o
zarejestrowaniu emisji neutronw). Konwencjonalna fizyka do dzi nie daje wyjanienia zjawisk
towarzyszcych procesom niskoenergetycznym. Niemniej jednak dziki badaniom powstao wiele
nowych teorii, tak e obecnie dysponujemy okoo 30, ktre staraj si wytumaczy przemiany
"niskoenergetycznych reakcji jdrowych", jak przyjo si mwi.
Scott Chubb z Naval Research Laboratory, badacz zjawisk zimnej fuzji, jest przekonany, e
posugiwanie si tym terminem moe si le skoczy:
Lekcja o ZF [zimnej fuzji] uczy nas zwracania uwagi na jzyk. Od samego pocztku posugiwano
si niewaciwymi sowami. Rezultaty s katastrofalne. Kopoty zaczy si, gdy w biurze prasowym
Brigham Young University uyto terminu "zimna fuzja", a Pons i Fleischmann [PF] take zdecydowali
si nim posuy. To stao si niemal zabjcze dla sprawy, poniewa wielu naukowcom ze wzgldu na
nazw wydawao si, e PF odkryli wersj przeprowadzanej na zimno fuzji konwencjonalnej, podczas
gdy od samego pocztku zupenie nie o to chodzio. Teraz wiemy, e PF opracowali now form
reakcji jdrowej w temperaturze pokj owej, ktrej nie towarzyszy uwalnianie czstek o wysokiej
energii...
17

6.6. Arata przedstawia moc wyjciow jako funkcj mocy wejciowej. Przy 125 watach mocy
wejciowej otrzyma okoo 250 watw mocy wyjciowej czyli stosunek mocy wyjciowej do mocy
wejciowej wynis okoo 2
Edmund Storms, nim zaj si wycznie zjawiskami zimnej fuzji, 45 lat spdzi w Los Alamos
National Laboratory. Pisze:
Dziedzina, ktr zwyko si okrela mianem "zimnej fuzji", zdecydowanie urosa i dzi powinna
by nazywana "reakcjami jdrowymi wspomaganymi chemicznie" lub "niskoenergetycznymi reakcjami
jdrowymi" (...). Twierdz tak ze wzgldu na obserwacje caego spektrum zjawisk nie mieszczcych
si w normie, takich jak reakcje jdrowe czy produkcja energii... Niektrzy naukowcy wymagaj, by
reakcji syntezy towarzyszya emisja neutronw. Nie obserwuje si jednak znaczcej emisji neutronw
(w ogniwie Ponsa/Fleischmanna), gdy dochodzi do niezwykej produkcji energii. Pojawia si wic
pytanie: skoro przemiany nie opieraj si na konwencjonalnej fuzji, co powoduje anomalie w
wytwarzaniu ciepa? Niezalenie, jaka jest przyczyna jego powstawania, warto spraw zbada
18
.
Czymkolwiek byaby reakcja zimnej fuzji, z pewnoci nie przypomina fuzji gorcej. Pocztkowym
bdem byo stwierdzenie: "Nie daoby si tego zrobi bez czego w rodzaju gorcej fuzji" zamiast
otwarcie i jak przystao prawdziwej nauce pyta: "Czym jest ta reakcja? Czym nowym? Czym, co
zmieni nasz wiedz?"
Problem z powtarzaniem
Czynnikiem, ktry bardzo zaszkodzi postpowi prac nad zimn fuzj, by fakt, e reakcja jest
niestaa i trudna do powtrzenia. W pewnych warunkach pojawiaj si okrelone produkty przemian
jdrowych, a w innych nie. Zmienna jest ilo wytworzonego ciepa, a sposb, w jaki powstaje, dugo
jeszcze pozostanie tajemnic. Fleischmann i Pons od pocztku starali si to podkreli. Gdy
gorczkowo poszukiwano natychmiastowych odpowiedzi, najlepiej takich, ktre uspokoiyby badaczy
gorcej fuzji, najprociej byo stwierdzi, e nieudane eksperymenty bior si z faktu, e caa teoria
jest nieprawdziwa.
Wraz z upywem lat zrezygnowano z tego doranego rozwizania ze wzgldu na drobiazgowe
analizy wszelkich odmian eksperymentu. Zbadano wpyw posugiwania si rnymi rodzajami palladu,
a niektrzy badacze, na przykad Melvin Miles podaj, e udaje im si uzyska znaczc moc
wyjciow a w 80% eksperymentw.
Jest oczywiste, e produkcja ciepa w ogniwach daje nadziej na stworzenie nowego rda
energii. Michael H. McKubre ze Stanford Research International jest tego pewien: "Wedug mnie,
dowody na niewyjanione powstawanie nadmiarowego ciepa w ukadach deuterowo-palladowych s
bezsprzeczne. Co w tym jest. Bywa, e ilo powstaego ciepa to energia przekraczajca energi
pocztkowa rzd lub dwa rzdy wielkoci"
19
.
Niedawno wypowiada si z optymizmem na temat moliwoci komercjalizacji technologii:
Musimy wzmocni efekt przez zwikszenie raczej jego nasilenia ni czasu trwania. Musimy
sprawi, by przynosi wiksze porcje energii wyjciowej. Wtedy zwikszymy jego skal, rozbudujemy i
udoskonalimy odpowiednie urzdzenia (...). Potrzebujemy wic czego, czego znaczenie mgby
dostrzec przecitny polityk czy banki er-przecitny czowiek. Jestemy ju blisko
20
.
Duga i ciernista droga prowadzi jeszcze ku technologiom, ktre zapewni stao, pewno i
powtarzalno wynikw. Podobnie ze zrozumieniem praw, ktre decydujc pojawianiu si tak
rnorodnych rezultatw. Jeden z badaczy przyrwna obecn sytuacj do historii prac nad
pprzewodnikami i ich stanu w latach 50.
Mimo pewnych osigni oczywiste jest, e nawet jeli zimna fuzja to technologia z przyszoci,
niezbdne eksperymenty okazuj si duo bardziej zoone i trudniejsze, ni pocztkowo sdzono.
Jed Rothwell, wspredaktor magazynu "Infinite Energy", tryska jednak optymizmem:
Chcemy opracowa eksperyment na tyle prosty i tani, by przeprowadzi go mg kady. Ale to
moe okaza si z zaoenia niemoliwe. Tak jak nie da si atwo i tanio stworzy na podstawie
oryginau procesora Pentium, stopu uywanego w wirnikach silnikw samolotw odrzutowych czy
Kaplicy Sykstyskiej. Konstrukcj wielu przedmiotw nieatwo powtrzy do tej liczby wczy naley
mnstwo urzdze, ktrymi czsto posugujemy siew dzisiejszych czasach. Mikroprocesory, drukarki
laserowe, przetwornice katalityczne, dugowieczne baterie niklowo-kadmowe i inne wytwory
najnowszych technologii wymagaj oka eksperta, zautomatyzowanych linii produkcyjnych, fabryk za
miliardy dolarw, czystych pomieszcze oraz precyzji i sterylnoci, ktrych nie potrafioby zapewni
jeszcze poprzednie pokolenie. Cho te wszystkie wymogi musz by spenione, nowe produkty s
coraz powszechniejsze, a ich cena-nisza
21
. John O'M. Bockris, w roku 1989 profesor chemii w Texas
A&M Universi-ty, by jednym z pierwszych, ktrym udao si powtrzy eksperyment Ponsa i
Fleischmanna. Cho przyznaje, e powtarzalno podobnych eksperymentw jest trudna do
uzyskania, uparcie wierzy, e to jest wanie technologia przyszoci:
Odkrycie niskoenergetycznych reakcji jdrowych dorwnuje rang odkryciu rozszczepialnoci przez
Hanna i Meitner w 1939 roku. By moe wanie one stan si tak potrzebnym rdem energii. Czy
jednak za pi lub 50 lat tak wanie si stanie zaley od wymarcia fizykw starej generacji i odwagi
spojrzenia faktom w oczy
22
.
Hal Fox, ktry redaguje, "New Energy News", take jest przekonany o wadze okrycia:
[Podsumowujc] odkrycie zimnej fuzji, cho atakowane z takim zaciciem (szczeglnie przez obz
zwolennikw gorcej fuzji), oznacza pocztek serii odkry niskoenergetycznych reakcji jdrowych.
Pons i Fleischmann zasuguj na Nagrod Nobla. Reakcje jdrowe s zoone i, jak dotd, nie w peni
wyjanione
23
.
Wobec braku funduszy trudno jednak okreli, jak potocz si. losy nowej technologii, kiedy trzeba
jeszcze tylu bada. Finansowanie prac powiconych zimnej fuzji, szczeglnie w Ameryce, jest
bardzo le widziane. Cho oficjalnie w rodowisku naukowym deprecjonuje si zimn fuzj jako
naukow pomyk, niektrzy badacze twierdz, e laboratoria, ktre uzyskiway wyniki przeczce
odkryciom Ponsa i Fleischmanna, wci s mocno zaangaowane w badania nad zimn syntez.
Dwudziestego wrzenia 1998 roku BBC Radio 4 w programie Today ogosio raport na temat
obecnego stanu bada nad zimn fuzj. W czasie audycji dr Michael H. McKubre, elektrochemik z
SRI, potwierdzi, e w jego laboratorium wydano ju na ten cel 7 000 000 dolarw: "Zawarlimy na
przykad nieformalne porozumienie z czterema lub picioma wikszymi instytutami naukowymi w
Stanach Zjednoczonych. Sponsorzy mog nie yczy sobie, by ich udzia zosta podany do
wiadomoci publicznej"
24
.
Wbrew wszelkim przeciwnociom, daleko jeszcze do mierci zimnej fuzji.
7. Zimnej fuzji przybywa lat
Nowa prawda naukowa nie zatryumfuje, jeli przekonywa do niej sceptykw i wskazywa im wiato,
ale dopiero gdy sceptycy wymr, a na ich miejscu pojawi si nowi, ju z t prawd obeznani ludzie.
Max Planck, 1949
[Zimna fuzja] mogaby pooy kres erze paliw kopalnych, erze ropy i wgla. Byby to przy okazji
koniec naszych zmartwie z powodu zanieczyszcze i efektu cieplarnianego.
ArthurC.Clarke, 1999
Nie mona zaprzeczy, e nawet najwikszym zwolennikom zimnej fuzji zdarza si traci wiar i
poddawa zwtpieniu wobec wolnego tempa postpu w technologii. Powolno prac przyczynia si
do postrzegania tej dziedziny nauki jako niewiele wartej i nie przynoszcej korzyci ani w sensie
naukowym, ani praktycznym.
Pogld w stoi w sprzecznoci z postpem, ktry jednak dokona si zarwno w sferze
eksperymentalnej, jak i teoretycznej, o czym pisalimy nieco w poprzednim rozdziale. Po ponad 10
latach od ogoszenia odkrycia by moe atwiej oceni, jakie naprawd zaszy zmiany na tym polu, kto
jest najwaniejszym protagonist idei i komu spord eksperymentatorw najbliej do dokonania
teoretycznego i praktycznego przeomu.
Dr James Patterson z Sarasoty na Florydzie naley do tego typu ludzi, ktrzy lubi pracowa nad
czym, co ich pochania, choby nie spodziewali si nadzwyczajnych rezultatw. Urodzi si w roku
1922, od kilku lat jest na emeryturze, lecz wci ma aktywny umys dowiadczonego inyniera
chemika i wielkiego wynalazcy. Czsto mona go zasta, jak zmaga si z nowym problemem
inynieryjnym we wasnym laboratorium, nad ktrego drzwiami wisi tabliczka: "Godziny przyj mog
ulec zmianie w czasie sezonu wdkarskiego". Kiedy Patterson pracowa dla prestiowych instytucji w
rodzaju Dow Chemicals, Fairchild Semiconductors, Lockheed czy Komisji Energii Atomowej. Zasyn
jako autor kilku bardzo znaczcych innowacji w rnych dziedzinach oraz ponad 100 patentw, ktre
opatrzy wasnym nazwiskiem. Do najwaniejszych naley wspudzia przy wynalazku chromatografii
cieczowej, cennej laboratoryjnej techniki pomiarowej, oraz zaprojektowanie i realizacja techniki
umoliwiajcej analiz DNA. Od 1990 roku znany jest jednak bardziej jako wynalazca ogniwa
zasilajcego Pattersona, jedynego urzdzenia wykorzystujcego zjawisko zimnej fuzji, na jakie
wydano patent w Stanach Zjednoczonych Patterson uzyska na nie a 11 patentw.
Wygld inyniera srebrne wosy i agodna twarz mog nieco odbiega od wyobrae na temat
czowieka, ktry skupia na sobie tyle uwagi przez ostatnich par lat, od kiedy ogosi odkrycie nowego
rda energii. W czasie konferencji przedstawicieli przemyska energetycznego Power-Gen '95 w
Anaheim w Kalifornii zaskoczy delegatw prezentacj wypenionego ciecz ogniwa o szklanych
ciankach, ktre miao wytwarza energi o mocy 1000 watw przy zaledwie 1 wacie poboru mocy.
"Poczuj ciepo" brzmia slogan Pattersona, i rzeczywicie odczu mona byo ciepo porwnywalne z
tym, jakie wytwarza suszarka do wosw. Jakkolwiek nie kademu przypad do gustu sposb, w jaki
inynier ustawi urzdzenia pomiarowe, nikt nie mg zaprzeczy, e efekt prezentacji robi wraenie.
W cigu roku nowe przedsibiorstwo Pattersona Clean Energy Technologies Inc. (CETI)
zawaro porozumienie na temat bada z University of Missouri, University of Illinois oraz Kansas City
Power & Light. W maju 1995 roku opublikowano naukowy raport z bada nad ogniwem Pattersona,
ktrego autor, naukowiec Dennis Cravens, wypowiada si wprawdzie nie entuzjastycznie, ale z
uznaniem:
Ukad wydaje si wart dalszych bada. Nie zauwaono adnych niespjnoci w procesie
wytwarzania ciepa przez ogniwo, pod warunkiem, e wspczynnik temperatury jest wysoki (...).
Wysoki wskanik mocy przy niskim napiciu naley jeszcze raz sprawdzi przy wszym przedziale
dopuszczalnego bdu. Niezalenie jednak od wynikw takich bada ukad dziaa stabilnie na
wystarczajco wysokim poziomie. Jeeli, jak zakadamy, poziom mocy zostanie utrzymany nawet przy
wszym przedziale dopuszczalnego bdu dla niskich napi, wwczas mona si spodziewa, e
urzdzenie znajdzie wiele zastosowa praktycznych i komercyjnych
1
.
Cravens zosta czonkiem zespou CETI i zaj si promocj technologii. Wszystko ukadao si
pomylnie: Motorola, gigant w zakresie komunikacji, zgosia ch zakupu CETI za 15 000 000
dolarw (przy zaoeniu, e technologia si sprawdza). Patterson razem ze swym wsplnikiem i
wnukiem, 28-letnim Jimem Redingiem, byym bankierem Merrill Lynch, powzili decyzj o
niezalenoci: "Wybralimy dugie dystanse" jak powiedzia pniej Reding
2
. Nie wszystkim si to
spodobao.
W styczniu 1996 roku w "Wall Street Journal" ukaza si artyku pod tytuem: A Bottle Rekindles
Scientific Debat About the Possibility ofColdFusion (Znw wznieca si naukowa debata wok zimnej
fuzji). Cao, autorstwa Jeny'ego E. Bishopa tego samego dziennikarza, ktry pierwszy opisa
odkrycia z 1989 roku bya wywaona i raczej dociekliwa. Bishop najpierw opisa demonstracj
wynalazku w Anaheim, a nastpnie zacytowa sowa dr. Birnbauma z University of Illinois:, Jako e
teoria zimnej fuzji to paskudna nauka, wynalazcy ogniwa Pattersona by moe trafili na co innego.
Jeli tak, ycz im, by odnieli sukces i zarobili mas pienidzy. Jeli nie, wczeniej czy pniej
usyszymy, e to pomyka"
3
.

7.1. Schemat ogniwa zasilajcego Pattersona na podstawie patentu Stanw Zjednoczonych nr
5494559
Dyrektor wydziau obliczeniowego Departamentu Energetyki USA odwiedzi z zespoem fili CETI
w Sarasocie 29 maja 1997 roku. Wycieczka si udaa, a w wydziale sporzdzono pismo:
Zamieszczamy list organizacji podporzdkowanych wydziaowi oraz rzdowi Stanw
Zjednoczonych, ktre mogyby by zainteresowane pastwa technologi lub mogyby uczestniczy w
zdobywaniu funduszy, informacji lub innego wsparcia potrzebnego do wprowadzenia pastwa
wynalazku na rynek. yczymy powodzenia w pracach nad technologi, ktra wydaje si niezwykle
obiecujc innowacj w produkcji energii
4
.
Jeeli kluczem do powszechnej akceptacji byo poparcie rodowiska ludzi zajmujcych si energi,
CETI wykonao gigantyczny krok naprzd.
Techniczne problemy z magiczn fasol
To wszystko dziao si jednak w 1997 roku, a od tego czasu usyszelimy niewiele. Co si nie
udao? Treciwa i raczej niemia odpowied brzmi: technologia nastrcza pewnych trudnoci. Jednym
z elementw procesu jest przepuszczenie prdu elektrycznego przez par elektrod platynowych
ogniwa ze zwyk "lekk" (nie "cik") wod (H2O) i pewn liczb kulek o "zastrzeonej" budowie,
zrobionych z plastiku i pokrytych miedzi oraz trzema warstwami metalu: niklu, palladu i znw niklu.
Przez pierwsze dwa lata posugiwano si spor liczb tych kulek, ktre miay "stale przynosi due
efekty". Sdzono, e peni one rol katalizatora przemiany, cho obecnie przyjmuje si, e pallad
ulega pewnemu zuyciu, co jest niezgodne ze cile naukowo pojmowanym terminem "katalizator".
Wszystkie zdatne kulki zostay wykorzystane, a prby stworzenia nowych na podstawie
opatentowanej technologii nie przyniosy pozytywnych rezultatw. Historia przypomina niestety
opowie o magicznych ziarnach fasoli, ktre wyczerpuj si zanim yczenie si spenia.
Zesp CETI musia take stawi czoo krytyce za "przechwalenie" pocztkowych rezultatw. W
miar upywu czasu coraz wyraniej redukowa liczby opisujce produkcj energii. Zaczo si od
informacji, e ilo wyprodukowanego ciepa jest 1000, a nawet 10 000 razy wiksza ni ilo energii
wejciowej, ale szybko spuszczono z tonu i zaczto mwi raczej o piciu czy dziesiciu
wielokrotnociach, czy wrcz dwch, trzech. Spora rnica par osb zdyo si niele
zdenerwowa ze wzgldu na rozbieno oczekiwa i wynikw wasnych eksperymentw.
Nieuniknione byo take pytanie o teori: co, do cholery, sprawia, e w butelce ze zwyk wod
powstaje energia? Pocztkowo w zespole CETI cieszono si z przynalenoci do obozu badaczy
zimnej fuzji. Jednake trudno zaskarbi sobie przychylno inwestorw, gdy zajmuje si dziedzin tak
dyskredytowan. W artykule prasowym z 1996 roku pod tytuem It 's Not Cold Fusion (To nie zimna
fuzja) zesp CETI odcina si od wszelkich zwizkw ze le widzian tematyk:
"Technologia proponowana przez Clean Energy Technologies Inc. to nie zimna fuzja. Przez cay
czas bylimy pewni, e nie mamy do czynienia z reakcj deuter-deuter, ktr opisywali Pons,
Fleischmann i Jones z Utah" mwi dr James A. Patterson. Technologia CETI wielokrotnie zostaa
opatentowana zarwno w Biurze Patentowym Stanw Zjednoczonych, jak i w innych krajach. Jej
powielenia dokonali nie tylko uczeni z CETI, ale take niezaleni naukowcy z powaanych orodkw i
uniwersytetw caego wiata. Technologia to rezultat popartej patentami 45-letniej pracy dr.
Pattersona i innych naukowcw z CETI. "My, naukowcy, wierzymy, e chodzi o nisko energetyczn
reakcj jdrow, indukowan przez proton lub deuteron, ktry pojawia si przy braku szkodliwych
produktw radioaktywnych w rodzaju promieniowania gamma (...). [To] nowa fizyka jdrowa"
stwierdza dr James A. Patterson
5
.
Ale i tak pojawi si ten sam rodzaj sceptycyzmu: "Profesor wydziau fizyki MIT Herman Fesbach
wystpi 11 czerwca 1997 roku w nocnej audycji telewizji ABC. Rozpocz wypowied od stwierdzenia,
e co prawda nic nie wie o ogniwie Pattersona, ale i tak moe kategorycznie zapewni, e nie
zachodzi w nim reakcja jdrowa"
6
.
Patent na patenty
Jednym z najbardziej zaskakujcych aspektw historii ogniwa zasilajcego Pattersona jest kolekcja
patentw, jakie technologii przyznano w Stanach Zjednoczonych, mimo wielu problemw
technicznych. Dr James Patterson stanowi wyjtek w historii nauki amerykaskiej, gdy jako jedyny
czowiek zdoby tak wiele (a 11 wedug ostatnich oblicze) patentw na ogniwo, w ktrym dochodzi
do zimnej fuzji. Gwny wniosek ma numer 5494559, zoony zosta 8 czerwca 1995, a zatwierdzony
27 lutego 1996. Nosi niewinny tytu "Ukad elektrolityczny" (po nim zgoszono rozszerzony wniosek nr
5607563, a potem jeszcze jeden o nazwie "Ukad i metoda elektrolizy i ogrzewania wody" nr 5616219
wraz z kilkoma patentami na urzdzenia usprawniajce technologi).
Do Biura Patentowego napyno kilka pism z twierdzeniami, e wobec odrzucenia pierwotnego
wniosku Ponsa i Fleischmanna nie powinno si rozwaa przyznania adnych innych patentw na
wynalazki zwizane z zimn fuzj, ktre naley traktowa na rwni z maszynami typu perpetuum
mobile, a wic ich opisy od razu wyrzuca do kosza. Samo biuro zaprzecza usilnie, by kiedykolwiek
miao przyj podobne stanowisko, czego musiao kilkakrotnie dowodzi przed sdem, jako e
odrzucanie wniosku na podstawie przynalenoci do okrelonego rodzaju technologii jest zabronione.
Kryteria przyjcia bd odrzucenia podania s okrelone do zwile. Trzy punkty Kodeksu Stanw
Zjednoczonych wskazuj, e wynalazek zgaszany do opatentowania musi: 1) dawa si wykorzysta
(to jest musi by uyteczny), 2) by nowatorski (nieopracowany wczeniej i niestosowany w "innej
dziedzinie") oraz 3) nie by oczywisty (innymi sowy, nawet jeli czym podobnym posugiwano si ju
do innych celw, musi to by nieoczywista kombinacja dwch lub wicej wczeniejszych wynalazkw).
Stawia si te wymg, by zasady dziaania wynalazku zostay "w peni ujawnione" realizacja tego
postulatu budzi niekiedy wtpliwoci.
Mitchell R. Swartz 27 czerwca 1989 roku zgosi wniosek o patent na ogniwo typu
Ponsa/Fleischmanna. Podanie odrzucono, a w uzasadnieniu (co ujawniono dopiero po mniej wicej
trzech latach) Rada Biura Patentowego powoaa si na wiele wczesnych raportw i opinii, wedle
ktrych nie odnaleziono adnych oznak zachodzenia zimnej reakcji jdrowej:
Rada ustalia na podstawie odpowiednich dokumentw, e fachowcy traktuj raport Fleischmanna i
Ponsa bardzo sceptycznie, a to ze wzgldu na niemono powtrzenia zjawiska zimnej fuzji wbrew
podejmowanym prbom. Te informacje przyczyniy si do dalszych ustale, e waciwe rodowiska
naukowe ywi uzasadnione wtpliwoci co do istnienia zjawiska zimnej fuzji, a zatem e sprawa jest
mao wiarygodna i pozbawiona zastosowa. Rada orzeka rwnie, e przemiany zimnej fuzji nie s
procesem powtarzalnym
7
.
Podobny werdykt zapad na wyszych szczeblach.
Jak si wic udao Pattersonowi przelizn przez t sie i uzyska patent na ogniwo
elektrolitycznej produkcji energii? Odpowied brzmi: zapewne dziki mieszance szczcia i
przebiegoci. Patterson, ktry mia wtedy ju ponad 70 lat, mg wykorzysta amerykaskie prawo
patentowe, ktre faworyzuje starszych zgaszajcych i zapewnia im szybsz drog przyjcia lub
odrzucenia wniosku. By moe ta szybsza cieka wie si z mniej rygorystycznymi sprawdzianami.
Patterson dawa do zrozumienia nieco artem e urzdnicy polubili staruszka. Wynalazca unika
take wyrae w rodzaju "zimna fuzja", cho wspomnia o pracach Ponsa i Fleischmanna. Jakkolwiek
byo, Biuro Patentowe nigdy nie stwierdzio, e przydzielenie patentu byo pomyk. Oczywicie naley
pamita, e patent nie jest rwnoznaczny ze stwierdzeniem, e urzdzenie dziaa, ale suy przede
wszystkim ochronie finansowych i komercyjnych interesw zgaszajcego. Patterson wci pozostaje
jedyn osob z patentami a czy uda si dowie ich wartoci, czas pokae.
Najlepszy moliwy scenariusz?
By unikn kontaktu z Biurem Patentowym Stanw Zjednoczonych, niektrzy odkrywcy zwracali
si o przyznanie patentw midzynarodowych, co odbywa si zgodnie z umow o wsppracy
patentowej (PCT Patent Cooperation Treaty). W listopadzie 1997 roku zgoszono midzynarodowy
wniosek patentowy na "Produkcj energii i helu z D
2
" (WO 97/43768) opatrzony podpisem mieszkaca
stanu New Hampshire dr. Leslie C. Case'a. By to opis nowej reakcji o nazwie fuzja katalityczna, nad
ktr Case pracowa od 6 lat, to jest od momentu, gdy skoczy studia nad powiconymi zimnej fuzji
pracami Yamaguchiego japoskiego uczonego z laboratoriw NTT w Japonii. Case by pod
wraeniem: "Opracowa on przemian egzotermiczn, w wyniku ktrej wytwarzaa si temperatura
800 stopni Celsjusza i, jak sdzi, potny strumie neutronw. Pojechaem wic spotka si z nim
do Tokio, do jego laboratorium i przyjrze si wyposaeniu, jakiego uywa. Pikna rzecz! Bardzo
staranna praca. Nie ma wtpliwoci, e uzyska wyniki bardzo, bardzo jednoznaczne"
8
.
Case, dowiadczony inynier chemik z czterema tytuami naukowymi przyznanymi przez MIT,
ktrego ona zmara na raka w 1987 roku i ktry niedawno zbudowa nowy dom z wasn pomp
geotermaln, postanowi podj badania z nowym zapaem. Wybra siew podr po Europie
Wschodniej, by znale "dobre" laboratorium, w ktrym mona by bada promieniowanie neutronowe.
Na Uniwersytecie Karola w Pradze (wsppracujcym z europejskim akceleratorem czstek CERN)
spotka si z gorcym przyjciem. Szybko opanowa zasady pracy na nieznanym urzdzeniu,
sporzdzonym czciowo z elementw sprztu wojskowego. Od samego pocztku podejcie
Case'abyo niestandardowe: opar technologi nie na elektrolizie cieczy, ale na napenianiu elektrod
gazem deuterowym przy umiarkowanym cinieniu i w wysokiej temperaturze. Po roku lub dwch prb i
bdw z rnymi typami katalizatorw reakcji Case dostrzeg pierwsze efekty:
Zupenie nieoczekiwanie w jednej lub dwch prbkach dostrzeglimy pojawienie si rnic
temperatur (...). Pamitam dobrze, e pewnego dnia temperatura wzrosa o 1,2 lub 2,1 stopnia
Celsjusza powyej temperatury ta w dwch okrelonych prbkach. Fizyk, ktry ze mn pracowa, by
zdumiony, poniewa dla fizyka 1 lub 2 stopnie oznaczaj to samo, co milion, to jest e pojawia si
pewien efekt, ktry wanie mierzymy i ktry rni si od reakcji w prbce obok
9
.
Case wybra kilka odpowiednich katalizatorw i rozpocz pogbione badania. Do 1999 roku udao
mu si opracowa eksperyment, w ktrym ogniwo z deuterem osigao temperatur o 35 stopni
Celsjusza wysz ni ogniwo kontrolne ze zwykym wodorem. Zjawisko nie byo bynajmniej
krtkotrwae: mona je byo rejestrowa przez dwa miesice.
Dziki pracom na Uniwersytecie Karola Case przekona si o jednym: adne neutrony nie
wydostaway si z ukadu. Pniej odkry, e poziom helu-4 (pierwiastka bezpiecznego i nie
radioaktywnego) jest wysoki zamiast normy, to jest 5,2 czci na milion w powietrzu, w Oak Ridge
National Laboratory odnotowano poziom 90 czci na milion w ogniwie konstrukcji Case'a. Kiedy
upewni si, e efekt ten nie powstaje wskutek zanieczyszczenia prbki, uzyska peen obraz tego, co
dzieje si w trakcie przemiany: dochodzi do klasycznej reakcji syntezy jdrowej, jednake nie w
formie, jak wyobraaj sobie krytycy idei zimnej fuzji. Bya to bezpieczna i naukowo
udokumentowana reakcja syntezy dwch jder deuteru (cikiego wodoru-2): deuteron i deuteron
daj hel-4 i ciepo. Bezpieczny hel i nadwyk ciepa nadajc si do wykorzystania. Wedug Case'a,
rezultaty byy pomylne.
Pierwsze informacje przekazano wiatu w postaci wniosku patentowego. Szczegowy opis
procesu Case przedstawi w czasie sidmej Midzynarodowej Konferencji Zimnej Fuzji w kwietniu
1998 roku w Vancouverze w Kanadzie. Wkrtce po zjedzie badaniem ogniwa Case'a zaj si
Eugene Mallove z magazynu "Infinite Energy" i laboratoriw New Energy Research. Wyniki robiy
wraenie:
Myl, e mamy do czynienia z niemal doskonaym ucielenieniem idei Ponsa i Fleischmanna.
Wydaje mi si oczywiste, e zjawisko, o ktrym mwi tylu badaczy ogniw zimnej fuzji, naley do
kategorii, mwic metaforycznie, ciepa po mierci. Raz zainicjowana reakcja powoduje powstawanie
ciepa przy braku dopywu energii...
Case potwierdzi wydzielanie helu-4 podczas reakcji, gdy wysa prbki do Oak Ridge National
Laboratory. Zapewne naleao przeprowadzi wiksz liczb testw, by zdoby pewno, ale mnie
wystarczy przekonanie, e Case'owi rzeczywicie udao si otrzyma hel-4, i to w iloci tak duej
100 czci na milion, co znacznie przewysza charakterystyczny dla powietrza poziom 6 czci na
milion e nie moe by mowy o jakichkolwiek "zanieczyszczeniach". Jeeli testy w Oak Ridge
wykonano poprawnie, stanowi bd dowd na sukces Case'a. Reakcja wygldaaby wic
nastpujco: D + D [deuter plus deuter] przechodz w hel-4 plus cudowne, czyste ciepo. Przy
dalszych udanych prbach powtrzenia przemiany nikt nie bdzie mg zaprzeczy odkryciu
10
.
Do akcji wkroczy Michael McKubre z SRI, komercyjnego odgazienia Stanford University, ktry
postanowi sprawdzi, czy uda mu si niezalenie potwierdzi wyniki Case'a. Z poprzednich
dowiadcze wiedzia, e "powtarzalno" zdolno wybrania tych czynnikw, ktre umoliwiaj
powtarzanie eksperymentu to sprawa kluczowa.

7.2. W eksperymencie Leslie Case'a wykazano powstawanie helu-4 w liczbie 11 czci na milion w
cigu 28 dni, co dwukrotnie przekracza poziom zawartoci helu-4 w powietrzu
Mimo pewnych trudnoci natury oglnej McKubre osign dobre rezultaty w dowiadczeniach z
ogniwem gazowym Case'a. Zanotowa produkcj ciepa na poziomie od 5 do 30% nadmiarowej energii
przy dopuszczalnym bdzie zaledwie plus minus 2%. To wci za mao, by pokona moliwe straty
ukadu i uy mocy wyjciowej do zasilania (McKubre sdzi, e potrzeba do tego 200% nadmiaru), ale
prognozy i tak s pomylne:
Technologia opracowana przez Case'a jest z kilku powodw warta uwagi. Sprowadza si do
umieszczenia deuteru w postaci gazowej i katalizatora wglowego powszechnie stosowanego w
200-litrowym kotle oto tajemnica caego procesu. Jeli wic w opracowanej przez Case'a technologii
wytwarzania ciepa podstaw stanowi przemiana termojdrowa, rwnie dobrze mona by co
podobnego zrobi na wiksz skal... Eksperyment Case'a polega na wtoczeniu gazu o wzgldnie
umiarkowanej temperaturze i cinieniu do pojemnika, ktry nastpnie zostaje szczelnie zamknity.
Kady moe przeprowadzi tak prb, by przekona si, jakie warunki musz by spenione dla
powodzenia eksperymentu i jak wynik jest podatny na rnorakie czynniki
11
.
Jednym z celw, do jakich dy McKubre, jest ustalenie ponad wszelk wtpliwo, e reakcja
zachodzca w ogniwach jest reakcj jdrow. Nie dostrzega powodu, dla ktrego niskotemperaturowa
przemiana podobnego rodzaju miaaby zachodzi zgodnie z modelem gorcej fuzji, a jednoczenie
jest w peni otwarty na dalsze odkrycia dotyczce zoonoci reakcji. Cho McKubre jest zadowolony z
wiedzy, jak zdoby dotychczas, jest w peni wiadomy, e droga, ktra prowadziaby do "prawd
powszechnie akceptowalnych" jest jeszcze bardzo duga. Chciaby jednak zobaczy mode pokolenie
inynierw zainteresowanych badaniami nad niskoenergetycznymi reakcjami jdrowymi, by nie ziciy
si jego najgorsze obawy: "W miar jak przybywa nam lat z kad midzynarodow konferencj
zimnej fuzji, coraz bardziej boj si, e ze wzgldu fakt, i tempo prac jest nisze, ni mogoby by, po
prostu wymrzemy, zanim znajdziemy pene wyjanienie. Krytycy wezm gr nie dlatego, e
rzeczywicie maj racj, ale dlatego, e nie bdziemy ju mieli siy wsta, podej do mikrofonu i
powiedzie, co mamy do powiedzenia"
12
.
Tymczasem Leslie Case prawdziwy inynier chciaby ju widzie zastosowanie technologii
produkcji ciepa na wielk skal. Prace nad podstawowymi reakcjami wygldaj obiecujco, ale diabe
tkwi w szczegach problemem moe by konieczno uycia duej iloci palladu. W reakcjach,
jakie przeprowadza si obecnie, pallad odgrywa wan rol, gdyby jednak rozpocz masow
produkcj reaktorw, nieuchronnie wzrosoby zapotrzebowanie na metal, ktry ju dzi naley do
najdroszych materiaw na wiecie. Na razie roczne zuycie pierwiastka jest stosunkowo niewielkie
pallad stosuje si przy konstrukcji konwerterw katalitycznych w samochodach i innych
specjalistycznych urzdze. Prby opracowania strategii komercyjnego wykorzystania ogniw
zawierajcych pallad mogyby spali na panewce, a brak substytutu uniemoliwiby dalszy postp.
Case zwrci uwag na ten problem i cho wci nie znalaz waciwego rozwizania, wierzy, e jest
na dobrej drodze:
Gdybymy mieli zbudowa katalizator palladowy w rodzaju tych, jakie istniej obecnie, ale zdolny
do produkcji 100 megawatw mocy, czyli penicy rol maej elektrowni, potrzebowalibymy okoo 5%
wiatowego rocznego wydobycia tego pierwiastka. Nie bylibymy wic w stanie postawi zbyt wielu
takich elektrowni bez naruszania rynku palladu. Musimy wic zmieni katalizator...
Z pewnoci istnieje sposb zastpienia palladu tytanem, niklem bd innym metalem, ktry nie
naley do grupy platynowcw, a ktry daoby si wykorzysta jako katalizator przy masowej produkcji.
By moe spdzimy nad jego poszukiwaniem par lat, ale wczeniej czy pniej go znajdziemy
13
.
Michael McKubre sdzi jednak, e zanim si to uda, i tak do rozwizania pozostaje par
problemw, jakich nastrcza wymg powtarzalnoci.
Japonia rozwizuje problem powtarzalnoci?
W ramach bada teoretycznych McKubre zapozna si z pracami dwch znanych uczonych
zamieszkaych w Japonii, profesorw Yoshiakiego Araty i Yue-Chang Zhanga, wedle ktrych
powtarzalno nie stanowia adnego problemu. W serii powtarzanych (i powtarzalnych)
eksperymentw naukowcy ci wykazali du produkcj ciepa, a take podwyszony poziom obecnoci
helu-4. McKubre twierdzi rwnie, e odnotowali wyszy ni spodziewany poziom helu-3, co stanowi
nastpny znak zachodzenia jakiego rodzaju reakcji jdrowej. Dotychczas nie przeprowadzono jednak
dalszych bada, w ktrych ustalono by, czy eksperymentowi towarzyszy jeszcze inna oznaka fuzji:
powstawanie neutronw.
Gwny problem, na jaki trafili Arata i Zhang, to fakt, e cho ich wasne badania daway stae
rezultaty w czasie do dugiej pracy ogniw, adne inne laboratorium nie otrzymao podobnych
wynikw. Od 1998 roku obaj profesorowie wsppracuj z Michaelem McKubre'em z SRI, lecz nawet
on przyznaje, e pojawiaj si problemy z powtrzeniem ich eksperymentw. Pod koniec 1999 roku
tak to opisywa:
Kopot z eksperymentem Araty i Zhanga polega na tym, e tylko im udaje si go przeprowadzi, i to
wycznie w ich wasnym laboratorium. Staramy si wic uzyska te same rezultaty z uyciem
stosowanej przez nich aparatury i w ich asycie.
Jedna z trudnoci z eksperymentem Araty to fakt, e wymaga on wielomiesicznej pracy, by
uzyska jakiekolwiek wyniki, a my dosownie nie mamy dowiadczenia z metod, ktr posugiwa
si Arata, pojawiaj si wic rnorakie problemy z przygotowaniami, a potem przebiegiem badania.
Oczywicie powoduje to, e mj podziw dla umiejtnoci technicznych Araty i Zhanga ronie. S
naprawd wielkimi naukowcami
14
.
Szacunek, jakim otaczano profesora Yoshiakiego Arat na uniwersytecie w Osace, by tak wielki,
e jego imieniem nazwano jeden z budynkw. W broszurze uczelnianej okoo 40 stron powicono
wyliczeniu jego osigni akademickich i naukowych. Jest jedynym fizykiem w Japonii, ktry zosta
odznaczony medalem cesarskim. Ju w roku 1958 Arata wczy si do prac nad japoskim
programem gorcej fuzji i to wanie wwczas rozpocz wspprac z profesorem Yue-Chang
Zhangiem z Welding Institute. Obu uczonych wiadomo o odkryciach Ponsa i Fleischmanna w 1989
roku zainspirowaa do prac nad zimn syntez, a w dalszej kolejnoci do prb z ogniwami
elektrolitycznymi. Wydaje si, e po wielu latach cikiej i mudnej pracy udao im si zdoby
pierwsze dowody na to, e reakcja jdrowa moe zachodzi w niskiej temperaturze. Michael McKubre
z SRI jest przekonany, e prace Araty i Zhanga oraz Leslie Case'a to znaczny krok naprzd:
Tak, zebralimy powan liczb dowodw, ktre wiadcz, e w ukadach metali deuterowanych (a
nawet niedeuterowanych), zarwno w fazach elektrolitycznych, jak i gazowych dochodzi do produkcji
ciepa i nowych czstek. Czsto mwi si, e twierdzenie to jest "przytaczajce", w szczeglnych
przypadkach lub w ogle. C, ani wsplnoty naukowe, ani spoeczne jako nie zostay przytoczone,
natomiast naszym odkryciom grozi rozmycie. Wymaga si od nas dowodw, ktre mona by atwo
zrozumie, ktre byyby niepodwaalne i w peni spjne. eby je zdoby, przeprowadzamy w SRI
dokadne eksperymenty profesorw Araty i Zhanga z ukadami elektrolitycznymi oraz Leslie Case'a z
ukadami gazowymi
15
.
Fakt, e laboratorium wci otrzymuje rodki potrzebne na badania, wiadczy, e wbrew
powszechnym uprzedzeniom znajduj si organizacje by moe wojskowe ktre s powanie
zainteresowane wynikami eksperymentw.
Storms w Nowym Meksyku
Dr Edmund Storms to wysoki, brodaty mczyzna o niemal biblijnym, mojeszowym obliczu. Jego
dom w Nowym Meksyku dzieli zaledwie 55 kilometrw od Los Alamos National Laboratory, gdzie
przez 34 lata prowadzi prace badawcze w dziedzinie chemii wysokich temperatur na polu energii
jdrowej. W roku 1989 jego uwag przycigna reakcja laboratorium w Los Alamos na odkrycia
Ponsa i Fleischmanna. Wkrtce rozpocz wasne eksperymenty:
Chemicy mieli co do powiedzenia fizykom. Wszyscy byli zaangaowani. Spotykalimy si raz w
tygodniu w grupie ponad 100 osb. Pewnie z 50 razy staralimy si powtrzy wynik...
Umieciem ogniwo w kalorymetrze, a potem przez kilka tygodni nadaremnie czekaem na jaki
efekt. I nagle zaskoczyo zacza wytwarza si znaczca ilo ciepa. Byem tak samo zdziwiony,
jak wszyscy, wierzcie mi. Siedzicie przez wieczno przed t ca aparatur i mylicie sobie: "To
wszystko nonsens. To si nie dzieje naprawd". I tak czekacie tygodniami, moe miesicami.
A tu ni z tego, ni z owego urzdzenia pomiarowe pokazuj, e w ogniwie co si zaczo dzia. I
mwicie sobie: "O-o, co si chyba zepsuo". Zaczynacie majstrowa przy kadej z rzeczy, ktra moe
nawali, eby przekona si, co si dzieje. Po jakim czasie dociera do was, e moe nic si nie
zepsuo. Tak wanie powinno by
16
.
Edmund Storms by jednym z zaledwie trzech naukowcw z Los Alamos, ktrzy osignli
pozytywne wyniki w eksperymentach zwizanych z rewelacjami z 1989 roku. Spord 250 cykli
dowiadczalnych, ktre trway ponad rok, w 13 zaobserwowano powstawanie trytu (wodoru-3),
pewnego znaku-jeli tylko pomiary byy poprawne zachodzenia reakcji jdrowej.
Gdy sceptycy zaczli twierdzi, e to pewnie prbki palladu byy zanieczyszczone, Storms
rozpocz oddzielne eksperymenty, w ktrych naumylnie dodawa zanieczyszcze do palladu. "Nie
ma dwch zda mwi Storms e wychodzio co innego". Poniewa jednak w tym czasie w MIT,
CalTech i Harwell wydano ju ostateczn opini, wysiki naukowca, by zdoby dalsze rodki z Los
Alamos, zaczty przypomina walenie gow w mur. Dlatego w 1994 roku Storms opuci Los Alamos,
po 34 latach pracy, i zbudowa wasne laboratorium w swoim nowym domu.

7.3. W Los Alamos National Laboratory w 1989 roku Edmund Storms odnotowa wyrany wzrost iloci
trytu w ogniwie nr 73 w porwnaniu z ogniwem kontrolnym nr 70
W cigu kilku lat udoskonali analiz palladu, dziki czemu zamiast w jednym na 20 przypadkw,
mg teraz przewidzie zachowanie konkretnej prbki z 50-procentow dokadnoci. Cakiem niele,
ale i tak zostawa problem z surowcem problem, z ktrym borykano si od pocztku prac nad zimn
fuzj i ktry wydajnie przyczyni si do odrzucenia caej koncepcji. Rnorodno prbek palladu
oznacza, e gdy pewien typ palladu moe "dziaa" w ogniwie przez poow czasu, inne mog nie
dziaa wcale. Trzeba byo kilkuletnich bada, by okreli, ktre rodzaje nadaj si najlepiej; dzi
zdarza si, e trudnoci " powoduje maa dostpno tego rodzaju, ktry naukowcy lubi najbardziej.
Pons i Fleischmann stwierdzili, e pallad "typu A" Johnsona Mattheya wydaje si sprawdza
najlepiej, jednake dostarczyciel drogocennego metalu podpisa niejawn umow ze spk Technoya
wspieran przez Toyot, ktra zaoya laboratorium Ponsa-Fleischmanna na poudniu Francji.
Technova miaa nadziej, e pallad w stanie si w niedalekiej przyszoci najbardziej poszukiwanym
materiaem do prac nad ogniwami zimnej fuzji. Gdy jednak ze wzgldu na wolne tempo prac spka
wycofaa si z finansowania laboratorium, tajny dokument wci by wany. Edmund Storms auje, e
nikt nie moe przej kontroli nad rodzajem palladu, ktry najlepiej nadaje si do wykorzystania w
nisko-energetycznych reakcjach jdrowych.
To wrcz zabawne, e wiemy, czemu nam si nie udao, ale ju za pno, by posuy si
sensowniejszym sposobem (...). Bez dostpu do poczytnych pism nie da si oczywicie zmieni
negatywnego nastawienia, jakie panuje w rodowisku naukowym. Nawet dostarczenie niezbitych
dowodw, jakich dao niegdy wielu uczonych, nie wywaro adnej zmiany, gdy nie istnieje
mechanizm, ktry pozwalaby na poinformowanie o nich
17
.
Storms jest jedn z nielicznych osb, ktre wierz, e mimo powszechnej niechci wci warto
podejmowa prby przekonania sceptykw argumentami naukowymi. W artykule z 1999 roku
przedstawi swj punkt widzenia:
Pochopnie odrzucono ide reakcji jdrowej wspomaganej chemicznie. Dyskusja wok zimnej fuzji
trwa przeszo 10 lat, ale nie wida, by skaniaa sceptykw do zmiany pogldw. Podejcie
naukowcw konwencjonalnych wrcz si utrwalio. Mimo to pojawiaj si wci nowe dowody na
prawdziwo twierdze, za pomoc rnych metod udaje si zwikszy stopie powtarzalnoci, a
zwizek midzy produkcj ciepa a pojawianiem si produktw jdrowych jest coraz cilej okrelony.
Sceptycy domagali si wanie tego rodzaju dowodw zanim byliby gotowi zaakceptowa teori.
Czemu wic cigle upieraj si przy swoim?
18
Storms posuwa si dalej i wytyka przeciwnikom teorii kilka sprzecznoci, jakie towarzysz ich
oporowi. Zwraca uwag na przekonanie, e model reakcji zimnej fuzji powinien by identyczny z
modelem fuzji gorcej (a czemu?); e jako wiadectwo bdu podaje si stwierdzenie, e tylko
Ponsowi i Fleischmannowi udao si uzyska nadwyk ciepa (podczas gdy doszo do tego w
przynajmniej omiu laboratoriach); e wszelkie produkty jdrowe, ktre pojawiaj si w czasie
eksperymentw, takie jak hel, tryt itp., musz pochodzi z zanieczyszcze; e dane nie ogoszone w
specjalistycznych czasopismach s, z definicji, nic niewarte (kwadratura koa pisma zdecydoway si
nie publikowa adnych artykuw powiconych efektom zwizanym z reakcjami zimnej fuzji); i
wreszcie e wszelkie pozytywne rezultaty musz pojawia si jako wynik "zej nauki". Storms
podsumowuje: "Myl, e caa dziedzina zostaa pochopnie odrzucona i e dzi zasuguje na ponown
szans dowiedzenia swej wartoci. Odmowa bdzie rwnoznaczna z odebraniem rodzajowi ludzkiemu
jednej z szans na czyste, niewyczerpane rdo energii i poznanie nowego mechanizmu oddziaywa
jdrowych"
19
.
Ostatnie sowa...
W krysztaowej kuli zwolennicy zimnej fuzji nie mogli jak dotd zobaczy zbyt wielu pomylnych
znakw, ale ostatnie 10 lat warte byo tych osigni, rozczarowa i niechci, na ktrych obecnie
mona budowa jakie prognozy. Scott Chubb z laboratorium Naval Research miao patrzy w
przyszo:
Jestem optymist. Istniej przekonujce dowody na to, e zimna fuzja Ponsa i Fleischmanna jest
cakiem realna. Wczeniej czy pniej nauka przyjmie ten fakt i uzna twierdzenia Ponsa i
Fleischmanna. Ale kiedy? By moe potrzeba na to jeszcze bardzo duo czasu
20
.

8. Randell Mills: BlackLight walczy o wadz
Technologi firmy opracowano z myl o przejciu tej czci rynku energetycznego, ktra zaspokaja
potrzeby gospodarstw domowych i innych niewielkich odbiorcw, dotd obsugiwanych przy uyciu
technologii w rodzaju ogniw paliwowych. Pena koncentracja na wielkiej produkcji urzdze w skali
mikro ma przynie, jak oczekuje si w firmie, gwatowne wnikniecie w rynek energetyczny.
Ze strony internetowej BlackLight Power
Gerald Celente jest zaoycielem Trends Research Institute, "futurystycznego" ciaa doradczego,
ktre wydaje magazyn "Trends Journal". Jest staym gociem programu USA Today i ekspertem
zapraszanym do wielu innych programw telewizyjnych. Pod koniec 1999 roku Celente wygosi
wan prognoz na temat zainteresowania inwestorw nowymi technologiami produkcji energii:
Rewolucja energetyczna bdzie niepowtarzaln i najlepsz okazj do inwestycji w XXI wieku.
Zasig zjawiska obejmie praktycznie kady aspekt ycia czowieka i caej planety. By na tym zarobi,
potencjalni inwestorzy powinni ju dzi zacz szczegowo poznawa t dziedzin i ledzi jej
rozwj, nim bd gotowi do podjcia oficjalnych dziaa.
Nowa era w dziejach wiata rodzi si na szcztkach tego, co zostao z umierajcej ery industrialnej
i wykorzystywanych przez ni paliw kopalnych. Zaawansowany stan prac nad pewnymi bardzo
obiecujcymi projektami, tak odwanymi, e niemal przeczcymi prawom fizyki, skania nas do
przewidywa, e w cigu 10 lat przeom technologiczny pooy kres zalenoci od ropy naftowej i
wgla. Maszyny, ktre bd produkowa energi bez adnych kosztw, stan si rozwizaniem
problemu zanieczyszcze, efektu cieplarnianego i sporw midzynarodowych toczcych si wok
ropy naftowej. Przeom nie nadejdzie dziki niespenionym oczekiwaniom, jakie wizalimy z energi
soneczn czy energi wiatru ani dziki lepszemu wykorzystaniu dotychczasowych paliw. Pochodzi
bdzie z wizjonerskich bada nad niskoenergetycznymi reakcjami jdrowymi, energi zerow i
hydrokatalityczn energi wodoru
1
.
Te gone prognozy to muzyka dla uszu 150 inwestorw, ktrzy jak dotd woyli ponad 25 000
000 dolarw w firm BlackLight Power. A to dlatego, e uzyskiwanie "hydrokatalitycznej energii
wodoru", o ktrej mwi Celente, to proces opatentowany przez BlackLight Power, a odkryty przez dr.
Randella Millsa, zaoyciela i dyrektora firmy. Mali inwestorzy indywidualni poczuli si bezpiecznie,
gdy okazao si, e ich skromne wkady lduj w dobrym towarzystwie: przedstawiciele dwch duych
przedsibiorstw PacificCorp i Co-nectiv zostali na tyle przekonani pokazem technologii dr. Millsa,
e zobowizali si do przekazania w sumie 5 000 000 dolarw. PacificCorp to firma o kapitale
liczonym w miliardach dolarw i wiadczca usugi energetyczne dla stanu Oregon. Conectiv
natomiast zasila cz stanw, ktre le nad Oceanem Atlantyckim. Jej wicedyrektor David Blake
jest cakiem pewien, e inwestycje si opac: "Mamy ju za sob czas weryfikacji naukowych. Teraz
rozmawiamy o zastosowaniach komercyjnych, co wydaje si kwesti najbliszych siedmiu lat"
2
.
Do inwestorw doczy te wiat wielkiej finansjery RS Funds, Eastbourne Capital Management i
"emerytowani czonkowie zarzdu najwyszego szczebla" firmy Morgan Stanley. Na pocztku roku
2000 pojawiy si doniesienia, e Morgan Stanley Dean Witter zamierza wprowadzi BlackLight na
gied w roku 2001. Bank inwestycyjny podaje, e z dwch powodw pierwsza oferta publiczna ma
wielkie szans powodzenia: po pierwsze, ze wzgldu na pisemne porozumienie z renomowanymi
przedsibiorstwami; po drugie, poniewa ma wyrane naukowe potwierdzenie technologii
opracowanych w firmie. BlackLight przeprowadza take rozmowy z Daimler-Chrysler na temat
wsplnych prac i inwestycji. Co najmniej trzy wielkie korporacje pro wadz badania nad ca gam
nowych materiaw, jakie zamierza produkowa BlackLight. W styczniu firma zacza dysponowa
kapitaem, jaki uzyskaa z inwestycji, i przeprowadzia si do nowej siedziby w New Jersey, wartej
okoo 2 000 000 dolarw.
O co wic chodzi? Jeli ju ten dr Randel Mills co wynalaz, to co to byo? I co to jest ta
hydrokatalityczna energia wodoru?
Twierdzenia Millsa na temat technologii BlackLight s do miae: przede wszystkim sdzi on, e
udao mu si stworzy zupenie nowe rdo energii. Utrzymuje, e opracowa metod w peni
bezpieczn i nieszkodliw dla rodowiska, dziki ktrej z wodoru mona uzyska energi wysokiej
jakoci, jak doskonale mona by napdza elektrownie. Nie do na tym Mills stworzy caociowy
model teoretyczny swych odkry. Podaje, e nowa teoria uniewani zasady, jakie uznaj e si od
czasw Einsteina i mechaniki kwantowej. Mamy do czynienia, wyznaje z przekonaniem, ze witym
Graalem fizyki: z wielk teori unifikujc teori, ktra ujmie wszelkie siy wystpujce w przyrodzie
w postaci jednego podstawowego zwizku. Teori wszystkiego. Mills napisa i wyda wasnym
sumptem 1000-stronicowe dzieo pod tytuem The Grand Unified Theory of Classical Quantum
Mechanics (Wielka zunifikowana teoria klasycznej mechaniki kwantowej). Nic dziwnego, e niektrzy
si wciekaj-przecie jeli Mills rzeczywicie osign to, o czym mwi, wielu ludzi wyjdzie na
gupcw.
Niezalenie od tego, czy wielka teoria unifikujca Millsa jest prawdziwa, czy nie, na razie nie
bardzo wydaje si trzyma kupy. wiat spiera si co do wynikw i dopki Mills nie udowodni, e
technologia si sprawdza, czeka go trudne zadanie przekonania fizykw teoretycznych, e doszed do
czego, czego im si odkry nie udao. Jakie wic istniej dowody na prawdziwo technologii?
Ukad wytwarzania mocy, jaki opracowa Mills, da si wyjani wzgldnie prosto: chodzi o
uzyskanie energii cieplnej z wodoru. Wodr, najprostszy pierwiastek we wszechwiecie, skada si z
jednego protonu i elektronu na orbicie. Gdy ulega spaleniu, oddaje due iloci energii. Jednake sam
proces palenia nie wytworzy takiej iloci energii, jaka potrzebna jest do uzyskania wodoru (na przykad
w procesie klasycznej elektrolizy wody). Natomiast w czasie procesu, ktry opatentowa Mills, wodr
zmusza si za pomoc katalizatora na bazie potasu do wytworzenia energii setki, a nawet tysice
razy wikszej ni ta, ktra mogaby zosta uwolniona w wyniku zwykego spalania.
Skd wic pochodzi dodatkowa energia? Zwyky "atomowy" wodr ma tylko pewn ilo energii
atomowej, o ktrej czsto mwi si jako o stanie podstawowym. Energia ta jest pochodn zwizku
midzy jdrem zoonym z pojedynczego protonu a orbitujcym elektronem. W ujciu klasycznym
zwizek w ogranicza porcj energii, jatka moe zosta wyzwolona w wyniku spalania, inaczej
utleniania, wodoru. Propozycja Millsa jest dla wikszoci fizykw niedorzeczna. Ot przekonuje on,
e naley zrewidowa nagrodzon Nagrod Nobla teori kwantow z 1913 roku autorstwa Nielsa
Bohra i przyj, e wodr moe przyjmowa rne stany energetyczne nisze od stanu
podstawowego. Innymi sowy, i wbrew obecnemu rozumieniu, elektron moe znale si na mniejszej
orbicie (orbicie, ktra stanowi poow, jedn trzeci, jedn czwart itp. zwykej orbity). Kiedy udaje si
zmusi elektron do przejcia na nisz orbit, energia, ktra dotd potrzebna bya na utrzymanie si
na orbicie wyszej, zostaje wyemitowana w postaci promieniowania ultrafioletowego. To z kolei
zostaje przemienione w nadajce si do wykorzystania ciepo. Mills podaje, e energia cieplna, jaka
powstaje w wyniku procesu BlackLight tysickrotnie przewysza energi, jaka uwalnia si przy
zwykym spalaniu wodoru czsteczkowego.
Czsteczki wodoru, ktre znajduj si w stanie kolapsu, Mills okrela mianem wodorin (ang.
hydrinos). Twierdzi, e gdy odebra im nadmiarow porcj energii, zachowuj si w dziwaczny, ale
take nadzwyczaj uyteczny sposb albo uciekaj i znikaj gdzie w przestrzeni, albo i ten wariant
da si wykorzysta tworz nowe zwizki o wielu moliwych zastosowaniach. Na przykad wodoriny
w poczeniu z okrelonymi zwizkami nieorganicznymi wydaj si dawa plastik o waciwociach
przewodzcych i magnetycznych, ktry mgby zrewolucjonizowa konstrukcje obwodw
elektronicznych i sprawi, e produkowalibymy mniejsze i szybsze pprzewodniki.
Energi produkowan z wodoru mona przechwyci na dwa sposoby, mwi Mills. Pierwszym
pomysem wynalazcy bya zamiana promieniowania ultrafioletowego w ciepo i uycie tego w
konwencjonalnych turbinach parowych i generatorach prdu elektrycznego. Jednake najnowszy
pomys to opracowanie "gyrotronu" urzdzenia, ktre zmieniaoby energi w prd elektryczny za
pomoc duo wydajniejszego procesu.
W siedzibie BlackLight Power w New Hampshire znajduje si prototyp "parowego ogniwa
fazowego", czyli ogniwa, ktre miaoby produkowa energi i ktre jest przedmiotem tylu studiw,
nadziei i eksperymentw. Nie wyglda moe imponujco metalowy pojemnik z wystajcymi rurkami
ale jeli dziaa zgodnie z zaoeniami, okae si najcenniejszym na ziemi czajnikiem o niezmiernie
zaawansowanej konstrukcji.
Od samego pocztku Mills by tak pewien swego, e zgodzi si udostpni prototyp ogniwa
BlackLight Power do zbadania osobom trzecim z zaufanych laboratoriw. Na ile uznano warto
procesu zaprojektowanego przez Millsa?
Dr Charles Haldeman by czonkiem zarzdu w nalecym do MIT Lincoln Laboratory w Lexington
w stanie Massachusetts, gdy zwrcono si do niego z prob o przetestowanie wczesnego modelu
urzdzenia Millsa (Lincoln Laboratory synie szczeglnie z prac powiconych radarom, laserom i
rnego typu broniom, ktre prowadzi z ramienia si powietrznych USA). Testy przekonay
Haldemana, e urzdzenie Millsa rzeczywicie produkuje nadmiarow energi: "Udao mi si uzyska
cakiem niez porcj energii w porwnaniu z iloci, jakiej dostarczyem urzdzeniu. Efekt nie by tak
wielki, jak otrzymywany przez Millsa, ale z pewnoci kierunek zgadza si z oczekiwaniami (...).
Istniej bezdyskusyjne dowody, ktre wiadcz o tym, e prace Millsa i innych s warte dalszej
uwagi"
3
.
W zespole BlackLight mwi si, e w Lincoln Laboratory uzyskano nadmiarow energi w
stosunku 4:1. Oznacza to, e kady wat, ktry dostarczono do urzdzenia, rwna si 4 watom
uzyskanego ciepa.
Michael Jacox to nastpny inynier jdrowy, ktry przeprowadzi testy urzdzenia BlackLight. Cho
dzi pracuje jako asystent dyrektora Commercial Space Center for Engineering nalecego do Texas
A&M, wczeniej zajmowa stanowisko naukowo-badawcze w wydziale energetyki w Idaho National
Engineering and Emdronmental Laboratory. Gdy przeczyta o pracach Millsa, zdecydowa si w 1991
roku podj niezalene badania w asycie ekspertw od elektrochemii, ktrzy w laboratorium
pracowali nad udoskonalaniem baterii. Uzna, e eksperymenty z urzdzeniem Millsa powinien
prowadzi we "wzgldnym sekrecie". Jacox opisuje wydarzenia:
Posuylimy siew sumie trzema ogniwami elektrolitycznymi do przeprowadzenia bardzo cile
kontrolowanych eksperymentw. Kierowalimy si zapiskami Randy'ego [Millsa], uylimy tej samej
techniki i otrzymalimy takie same rezultaty. Wygldao to bardzo zachcajco, mimo to uznalimy, e
otrzymany materia nie wystarcza do publikacji, zwaszcza e mielimy wieo w pamici gorzki los
"zimnej fuzji".
Jacoksowi spieszno byo przeprowadzi dalsze precyzyjne testy na przykad cise porwnanie
dziaania ogniwa Millsa i ogniwa "kontrolnego" gdy nagle jego przeoeni zaczli trz portkami.
"Gdy bylimy akurat w samym rodku dowiadczenia, dotara do nas wiadomo o decyzji zarzdu, e
mamy odczy aparatur i nie wygada si, e kiedy mielimy cokolwiek wsplnego z badaniami"
4
.
Jacox opuci Idaho wkrtce po otrzymaniu rozporzdzenia. Dzi w BlackLight twierdzi si, e w
laboratorium w Idaho uzyskiwano nawet 8,5 razy wicej energii, ni potrzeba byo na zasilanie.
Na stronie internetowej BlackLight
5
znajduje si lista 14 laboratoriw z caego wiata, ktre
poinformoway o uzyskaniu nadmiarowej energii w prototypach ogniw. Dwanacie z nich znajduje siew
Stanach Zjednoczonych, jedno naley do uniwersytetu Hokkaido w Japonii, a ostatnie to Moskiewski
Instytut Energetyki w Rosji.
Dr. Johnowi A. Spitznagelowi, szefowi naukowemu orodka nauki i techniki Siemens
Westinghouse Power Corp. w Pittsburghu, udao si uzyska 150% energii z ogniwa BlackLight
wystarczajco, by pojawio si zainteresowanie, za mao jednak, by mogo si utrzyma. Dzi
Spitznagel mwi, e "pozostaje w roli obserwatora".
W padzierniku 1999 roku dr Johannes Conrads, dawny dyrektor Instytutu Fizyki Plazmy Niskich
Temperatur Uniwersytetu Ernsta Arndta w Greifswaldzie w Niemczech, stan przed obliczem
American Chemical Society. Powiedzia, e udao mu si wyprodukowa "znaczc ilo energii" przy
uyciu jednego z prototypw. Nie by jednak pewien, czy efekt ten pochodzi z przemian opisanych
przez Millsa, czy te by skutkiem zjawisk, jakie zachodz w zgstnieniach plazmy w niektrych
obszarach, jakie towarzysz eksperymentowi.
Osigano bardzo rnorodne rezultaty: od uzyskania energii nadmiarowej rzdu 1,7 razy do ponad
100 razy wicej. Cho na pierwszy rzut oka dane te robi wraenie, nie da unikn si pyta o
dokadne liczby i ich interpretacj.
Jednym z ekspertw w peni przekonanych co do prawdziwoci stwierdze Millsa jest Shelby
Brewer, czowiek, ktry za prezydentury Ronalda Reagana by odpowiedzialny za program nuklearny
Stanw Zjednoczonych w latach 1980--1984. Brewer, w swoim czasie doradca sekretarza do spraw
energii, widzia tysice propozycji technologii wytwarzania energii, z czego tylko dwie lub trzy wyday
mu si warte dalszych bada. Gdy pozna technologi BlackLight opracowan przez Millsa, wkrtce
na tyle mocno uwierzy w jej komercyjn przyszo, e nie tylko zadeklarowa wniesienie wasnych
rodkw finansowych, ale zosta prezesem zarzdu BlackLight Power. Dziki niemu podjto
negocjacje z rzdem Korei Poudniowej na temat budowy elektrowni opartych na technologii
BlackLight.
Mills wierzy w szybki rozwj technologii zarwno w sferze naukowej, jak i komercyjnej:
Posiadamy urzdzenia, ktre pracuj i wytwarzaj tysice razy wicej energii, ni mona by
uzyska ze spalania wodoru. Prowadzimy testy wraz z Atlantic Electric, o czym mwimy nie bez
powodu. Jeli chcecie usysze o ocenach niezalenych, odpowiednie raporty znale mona na
stronach internetowych.
Opracowalimy proces w peni nadajcy si do masowego zastosowania. Mam tu ludzi ze Stone
and Webster, Fluor Daniel, Westinghouse i w ogle rnych wielkich przedsibiorstw energetycznych,
ktrzy mwi: "Jeli uda wam si uzyska niezalene oceny urzdzenia fazy parowej mwi
czujemy, e urzdzenie to bdzie najwaniejszym rdem energii waciwie dla wszystkich
odbiorcw".
Otrzymujemy tak ilo energii, ktr przyrwna mona do produkcji wielu elektrowni i ktra
tysickrotnie przewysza energi spalania wodoru. Wiemy, e proces si sprawdza, a teraz [wszystko,
czego potrzeba] to czas na waciwe wpasowanie go w istniejce technologie. W zalenoci od
tempa, z jakim realizowa bdziemy ten plan i znajdowa partnerw, ktrzy pomog rozpowszechni
zagadnienie, wydarzenia mog potoczy si bardzo szybko. Chodzi o to, e teraz pracujemy nad 100-
kilowatow jednostk grzewcz w Thermacore w Lancaster [w Pensylwanii] "Kiedy skoczymy, bdzie
mona ni napdza samochody czy uy jej do zasilania odlegych generatorw. To trafi moe [w
potrzeby] krajw rozwijajcych si, gdzie nie zawsze maj linie przesyowe to moe trafi w potrzeby
niezwykle duej czci rynku
6
.
Gdy przychodzi co do czego i pojawia si sowo "rynek", Mills okazuje si czowiekiem bardzo
przebiegym. Na firmowej stronie internetowej informacje natury marketingowej i naukowej przeplataj
si w sposb trudny do rozdzielenia. W czci powiconej komercjalizacji znajdujemy czytelny obraz
zamierze Millsa:
Teoria i jej dowiadczalne potwierdzenie zostay cakowicie dopracowane ku zadowoleniu wanych
inwestorw i spek energetycznych. Rozwaenie pomysw, a tym bardziej ich akceptacja, wymagaj
chwili namysu od wsplnoty naukowcw tak dziao si zawsze w reakcji na postp w dowolnej
dziedzinie. Po zwikszeniu rozmiarw samonapdzajcej si maszyny, nad czym pracujemy,
nastpne due wyzwania to kwestie inynieryjne udostpnienie urzdzenia w postaci moduowej,
ktra nadawaaby si do produkcji energii na skal ekonomiczn, oraz zaprojektowanie i wykonanie
narzdzi do przemiany postaci energii. Do rozwizania pozostaj wic zwyke, praktyczne zagadnienia
techniczne zwikszenie wydajnoci, wiksza moliwo kontroli przebiegu reakcji katalitycznej,
przesyanie uwolnionej energii do roboczej cieczy, sporzdzenie dokadnego opisu maszyny i ukadu
przekazywania ciepa itp.
Strategi zmierzania ku komercjalizacji mona rozpocz w prosty sposb: naley podrzuci
pomys na rynek przez zawarcie pisemnych porozumie z wytwrcami urzdze zasilajcych i
producentami samej energii. BlackLight
Power [BLP] to maa firma, ktra zajmuje si opracowywaniem technologii i nie ma aspiracji, by
sta si duym wytwrc urzdze zasilajcych bd producentem energii. Dziki podstawowym
technicznym umowom pisemnym wytwrcy urzdze zasilajcych bd mogli opracowa okrelone
zastosowania i narzdzia zalenie od czynnikw rynkowych. Licencje dla producentw energii
przynios krociowe zyski BLP jako firmie, ktra proponuje sposb na darmowe zasilanie. Deklaracje
polityki energetycznej z 1992 roku i Zasada wolnego dostpu FERC z 1996 roku, ktre stworzono dla
podtrzymania konkurencyjnoci na rynku usug uytecznoci publicznej, sprzyjaj komercyjnym
zamierzeniom BLP. Rwnoczenie wspieranie dostpnoci technologii, ktre zakadaj na przykad
wykorzystanie materiaw wysokotemperaturowych, skomplikowanych ukadw elektronicznych,
komputeryzacji czy przesyania danych, stwarza rodowiskow potrzeb wsparcia dla szybkiego
rozwoju i komercjalizacji wynalazkw BLP
7
.
Kluczowe znaczenie ma fakt, e w BLP mwi si o "urzdzeniach samonapdzajcych si".
Przecie mimo najcilejszych technik pomiarowych laboratoriw rzdowych i uniwersyteckich
jedynym prawdziwym testem dla technologii, ktry miaby wykaza przekroczenie jednoci i dowie,
e energia pochodzi ze rda dotychczas nieznanego, bdzie kwestia, czy wytwarzanej energii
wystarczy przede wszystkim na zainicjowanie procesu. Oznaczaoby to, e energia cieplna, jaka
zostanie uwolniona w ramach opatentowanego procesu "hydrokatalitycznego", moe by
przechwycona i wykorzystana do produkcji pary o wysokim cinieniu, jak wpuci si do turbiny, ktra
z kolei przekae moc generatorowi, by ten wytworzy tak ilo prdu, ktra wystarczy na
zainicjowanie na tyle duej produkcji wodoru atomowego, e proces zostanie utrzymany. Gdy Mills to
osignie, a potem "zakrci kurki" eby reakcja sama si podtrzymywaa dowie si, a my wraz z
nim, czy rzeczywicie wynaleziono co niezwykego.
Zimna fuzja? Jaka zimna fuzja?
Czsto wie si twierdzenia Millsa z odkryciami Ponsa, Fleischmanna i innych badaczy zimnej
fuzji z dziwnych dni 1989 roku. Sam Mills jednak wyranie odcina si od tego nurtu bada. W
niedawnym wywiadzie wyjania rnice midzy procesem, ktry opracowa, a procesem, o ktrym
mwi inni:
Nie przywizuj do tego [do zimnej fuzji] zbyt wielkiej wagi (...). Nawet nie wiem, czy udaje im si
wyprodukowa energi. Przyznaj, e w renomowanych laboratoriach przeprowadzono udane
eksperymenty, wedug ktrych dochodzi do produkcji ciepa na poziomie 10 czy 20% z elektrolizy
palladu! litu. Wydaje si, e pallad 2+ i lit+ odgrywaj rol katalizatorw przemiany
8
.
Ciekawe, e te same materiay mog, jak twierdzi Mills, zosta wykorzystane w procesie, ktry
opracowa. "Moecie wic doprowadzi do pewnych przemian wodorowych, otrzyma troch ciepa i
produkty reakcji jdrowej. Ale towarzyszy temu kupa miecia: gadanie o wszystkim, co da si znale
w ksice telefonicznej zmianach w ukadzie okresowym, masie dziwnych rzeczy, ktre w gruncie
rzeczy jak myl wynikaj z kiepsko przeprowadzonych bada"
9
.
Na ile Millsowi rzeczywicie zdarzyo si spotka z niechci, poniewa wrzucono go do jednego
worka z badaczami zimnej fuzji? Trudno to dokadnie okreli, jednake z pewnoci od kwietnia 1989
roku jego pomys na produkcj energii kilkakrotnie wyszydzono, tak jak dziao si to z ide Ponsa i
Fleischmanna.
Jak wczeniej widzielimy, wymiewano si raczej w krgach akademickich, a nie biznesowych.
Warto wic podkreli, e Mills zdecydowa si porusza wyjtkowo komercyjnymi ciekami. Nie
dziaa pod oson adnego ciaa uniwersyteckiego czy pastwowego chodzi o czysty interes. I
dokadnie na tym, mona bezpiecznie stwierdzi, zaley Millsowi. Ale te wanie z tego powodu wiele
rodowisk akademickich okazuje sw niech. Co prawda niektrzy twierdz, e bierze si ona
skdind: to paskudne, ale najzwyczajniej w wiecie chodzi o zazdro zawodow.
Gdyby bowiem Mills mia racj co do samej technologii, a take teorii fizycznych, jakie j opisuj,
osignby co, o czym wikszo yjcych uczonych moe tylko marzy. Podczas gdy Einstein
skazany by na przygldanie si, jak dziki stworzonej przez niego wiedzy naukowej Hiroszima i
Nagasaki znikajz powierzchni ziemi, Mills ma szans zobaczy, jak wykorzystanie technologii
energetycznej jego pomysu kadzie kres niebezpieczestwu efektu cieplarnianego.
Gdyby technologia miaa si sprawdzi, czy rzeczywicie okae si bezpieczna? Mills uparcie
zachwala swoje wodoriny:
Samochd o mocy 200 koni mechanicznych o napdzie wykorzystujcym t przemian moe
jecha z prdkoci 100 kilometrw na godzin i pokona w ten sposb 150 tysicy kilometrw na
baku wypenionym wod (...) bez wytwarzania jakichkolwiek zanieczyszcze, poniewa w wyniku
reakcji dostajesz nisko reaktywn posta wodoru czsteczkowego. Gaz w jest lejszy od powietrza,
wic unosi siew przestrze. Jeli martwisz si, e co si moe tam sta gaz ten jest nie reaktywny.
W powietrzu, ktre wdychasz, 80% stanowi azot, ktry nie wchodzi w reakcje z jakimkolwiek organem
twego ciaa. A w naszym przypadku mielibymy do czynienia z czym duo stabilniejszym ni azot
10
.
Mills utrzymuje, e wodoriny nie zostawayby nawet w ludzkim ciele miayby za to ulega dyfuzji
w atmosferze. Czy nie szkodzioby to w aden sposb grnym warstwom atmosfery? Czy wodoriny
nie przyczyniyby si na przykad do zanikania warstwy ozonowej? Mills sdzi, e moe si zdarzy,
e cz wodorin moe pod wpywem bombardowania wysokoenergetycznym promieniowaniem
kosmicznym ulec przemianie w zwyky wodr o wyszej reaktywnoci. Dziki temu jednakjonosfera
byaby silniej ekranowana-z korzyci dla warstwy ozonowej. Tak czy inaczej, twierdzi wynalazca,
adne negatywne skutki uywania wodoru nie powinny si pojawi.
Przy caym tym zamieszaniu warto zada pytanie: kim jest Randell Mills? Skd pochodzi? Jak
doszo do tego, e gosi konieczno ponownego opracowania podstaw fizyki? yciorys Randella
Millsa to niezwykle ciekawa lektura. Dorasta na 37-hektarowej farmie w Chester County w
Pensylwanii, ktra stanowia wasno jego ojca, Randella Millsa seniora. Od szesnastego roku ycia
pracowa na farmie. Ukoczy wydzia chemii w roku 1982 na Franklin and Mar-shall College w
Pensylwanii, a nastpnie zacz uczszcza do Harvard Medical School, gdzie w 1986 roku uzyska
tytu doktora nauk medycznych. W czasie pobytu na Harvardzie prowadzi badania, dziki ktrym
udao mu si opatentowa kilka nowatorskich technologii medycznych.
Duy wpyw na Millsa wywar jego promotor z Harvardu dr Carl Walter, profesor chirurgii oraz
"podny wynalazca i badacz". Dr Walter zaoy okoo tuzina spek, w tym cztery, ktrych dziaalno
rozszerzya si na rynki midzynarodowe. Zachci swego podopiecznego do skupienia si przede
wszystkim na pracach nad kolejnymi wynalazkami. Gdy wic Mills po ukoczeniu studiw wrci do
Pensylwanii, stworzy kilka firm, ktrych dziaalno przyniosa patenty z bardzo rnych dziedzin.
Pocztkowo pole zainteresowa Millsa ograniczao si do zagadnie o cisych zwizkach z
medycyn. Pierwszym patentem bya technika bada medycznych zwana obrazowaniem przy uyciu
podatnoci magnetycznej, ktra pozwalaa na uzyskanie wysokiej jakoci trjwymiarowego obrazu
organw wewntrznych. Potem terapia zwalczania raka, zwana MIRAGE od Mssbauer Isotopic
Resonant Absorption of Gamma Emission, czyli izotopowej rezonansowej absorpcji promieniowania
gamma na podstawie efektu Mssbauera, dziki tej formie radioterapii ilo szkodliwego
promieniowania, jak otrzymywa pacjent, miaa zmniejsza si do milionowych czci zwykej dawki.
W Luminide, drugiej spce, jak zaoy Mills, opracowano nowy system rozprowadzania lekw.
BlackLight Power zaoono dopiero w 1991 roku.
W roku 1986 Mills bra udzia w zajciach powiconych elektrotechnice w MIT. Wanie wtedy
zaczy budzi si w nim wtpliwoci co do klasycznej teorii atomowej wtpliwoci, ktre w peni miay
objawi si przy innej okazji. Od samego pocztku Millsowi nie brakowao wasnych opinii:
Byem pewien, e dotychczasowa teoria jest niewaciwa. Nie sprawdza si. Powoduje podziay
midzy fizykami klasycznymi ktrzy zajmuj si makrokosmosem a fizykami atomowymi. Ju Niels
Bohr na pocztku lat 20. powiedzia, e nie udaje mu si pogodzi wasnych teorii z obrazem, jakie
przedstawiaj teorie klasyczne. Stwierdzi wic po prostu, e potrzeba nowej fizyki, co byo naprawd
kiepskim posuniciem. Teraz przysza nasza kolej. Mwi wic, e fizyka powinna da si stosowa
we wszystkich skalach, gdy wszystko zbudowane jest z atomw zatem prawa, ktre dziaaj w
makroskali, muszpasowa take do skali atomu. Popeniono po prostu bdy przy rozwizywaniu
niektrych rwna
11
.
Mills wierzy, e jego wasne rozwizanie zagadnienia teorii atomowej to wanie to, o czym marzy,
ale czego nigdy nie pozna Einstein: "[Einstein] mia mimo to racj. Waciwie opracowa swoj cz i
przejawia waciwe intuicje. Ale nie mg tego skoczy. Myl, e mnie si to udao udao mi si
skoczy to, o czym marzy Einstein".
Wielu naukowcw uparcie sprzeciwia si jednak podstawowemu zaoeniu Millsa, zgodnie z
ktrym wodr miaby by zdolny do przyjmowania stanw energetycznych poniej stanu
podstawowego.
Zgoda rzecz (...) jest czym zupenie nowym, a im wpojono do gowy, e istnieje co takiego jak
stan podstawowy. Powd, dla ktrego tak kurczowo trzymaj si koncepcji stanu podstawowego, to
fakt, e bez niej fizyce kwantowej nie udaoby si rozwiza problemu atomu wodoru.
Nauczono wic ludzi, e 13,6 elektrowoltw to poziom najniszy, stan podstawowy atomu wodoru,
ale to nieprawda. Nie istnieje przyczyna, dla ktrej energia nie mogaby by mniejsza. Waciwie dziki
energii potencjalnej midzy protonem a elektronem mona by uzyska koo miliona dodatkowych
elektronowoltw. Ale tak sienie dzieje. Pytasz wic: c, czemu nie pojawiaj si stany nisze, skoro
dzieje si tak samoczynnie, gdy powstaje czsteczka wodoru? Skoro stany nisze pojawiaj si, gdy
powstaje woda? Zajrzaem wic do literatury i co zobaczyem? Setki informacji, ktre potwierdzaj
istnienie nowej formy wodoru i wyjaniaj naprawd wiele problemw, ktrych dotd nie udawao si
rozwiza. Chodzi o produkty rozbyskw sonecznych, chodzi o wiato w przestrzeni
midzygalaktycznej, promieniowanie ta w odlegej przestrzeni kosmicznej, przemiany [wodoru] w
koronie Soca, nad subtelne reakcje jdrowe, rozpraszanie czstek (...) to zjawiska, ktrych cechy
wiadczc pojawianiu si stanw uamkowych atomu wodoru
12
.
Czyby wic Niels Bohr, wielki duski uczony, laureat Nagrody Nobla, myli si co do stanw
podstawowych? rodowisko fizykw kwantowych z pewnoci nie przeknie podobnego stwierdzenia.
"Imperium kontratakuje"
Philip Anderson to laureat Nagrody Nobla i pracownik Princeton University. Zapytany, co sdzi o
teoriach Millsa, niemal wpada w furi: "Jak ju pieprzysz na temat atomu wodoru, czemu nie na temat
przemian energetycznych w Socu? Albo w ogle na temat ycia? (...) Wszystko, co wiemy, trzeba by
uzna za stek bzdur. Dlatego jestem pewien, e to oszustwo"
13
.
Dr Robert Park, ktry synie z demaskowania wszystkiego, co choby pachnie pseudonauk, take
przypuci atak na Millsa. Park jest rzecznikiem American Physical Society, regularnie pisuje dla
"Washington Posf' i,,New York Times", a take dla naukowego tygodnika intemetowego "Whafs
New?". Odkd usysza o pracach Millsa, podwaa ich wiarygodno. W swej nowej ksice Yoodoo
Science: the Roadfrom Foolishness to Freud (Nauka voodoo: od gupoty do oszustwa) atakuje
zarwno potwierdzenie eksperymentalne przypuszcze Millsa, jak i stojc za nimi teori: "Ci, ktrzy
stawiaj na wodoriny, stawiaj przeciw najpowaniejszym i najbardziej udanym prawom fizyki (...),
jakie jest prawdopodobiestwo, e Randell Mills ma racj? Z du doz dokadnoci naley
powiedzie, e wynosi ono zero"
14
.
W interesach trzeba gra o wiarygodno, dlatego Mills, by broni si przed podobnymi atakami,
wnis niedawno do sdu spraw z wnioskiem o wstrzymanie publikacji ksiki Parka. Rzeczywicie
przesunito termin wydania i by moe dj dzie do tego, e autor bdzie musia stonowa niektre z
wypowiedzi na temat prac Millsa. Mimo to w maju roku 2000 we wpywowym magazynie, "Forbes"
ukaza si fragment ksiki w postaci artykuu The Alchemists of Energy (Alchemicy energii).
Wielu znanych naukowcw, w tym kilku noblistw, publicznie okrelio twierdzenia Milesa jako
nonsens. Komentarze te nie spotkay si z yczliwym przyjciem w firmie BlackLight, ktra planuje
wypuszczenie akcji w tym lub przyszym roku i korzysta z usug Morgan Stanley Dean Witter jako
banku inwestycyjnego. Prawnicy BlackLight przesali tym naukowcom listy, w ktrych w mocnych
sowach grozili wkroczeniem na drog sdow. Mona uzna gadanie o wodorinach za kolejny
miechu warty patent na obalenie praw fizyki, ale jedno trzeba przyzna niektrzy ludzie z grubymi
portfelami traktuj dr. Millsa bardzo powanie
15
.
Pojawiaj si nieprzyjemnoci
Pitnastego lutego 2000 roku przyznano firmie BlackLight patent Stanw Zjednoczonych nr
6024935 na "Teori otrzymywania i struktury wodoru o niszych poziomach energii", ktry zawiera
499 szczegowych omwie pracy (por. Dodatek 8). Fakt ten nie umkn uwagi skonnego do zoci
dr. Parka. W artykule, jaki ukaza si w marcu 2000 roku w pimie "Village Voice", dziennikarz Erik
Baard zwraca si do dr. Parka:
Jestem wstrznity, e udzielono patentu na co takiego. Wida, w Biurze Patentowym wci s
kopoty.
Laureaci Nagrody Nobla z dziedziny fizyki teoretycznej uznali koncepcj Millsa za nierealn. Park,
by okreli technologi opracowan w BlackLight Power, posuy si terminem, ktry oznacza
cakowite wyklcie: perpetuum mobile. Biuro Patentowe broni si jednak przed atakami jego
rzeczniczka, Brigid Quinn powiedziaa: "Nie przyznajemy patentw na perpetuum mobile. Przyznanie
patentu oznacza, e zostay spenione wymogi nowoci, uytecznoci oraz nieoczywistoci wynalazku,
a take dostarczenia penego wyjanienia co do zasad dziaania".
Prawnik patentowy firmy BlackLight Jeffrey S. Melcher wypowiada si o przyznaniu patentu w
pochwalnych tonach: "[To] oznacza wydarzenie historyczne w dziedzinie wytwarzania energii.
Akceptujc wniosek, Biuro Patentowe uznao urzdzenie do produkcji energii, jakie opracowa dr Mills,
oraz metod uzyskiwania energii z wodoru za uyteczne i nowatorskie w stosunku do
konwencjonalnych metod zasilania. Wraz z prob o przyznanie praw patentowych Mills przekaza
Biuru jednoznaczne dowody, e urzdzenie i metoda stanowi niewyczerpane rdo mocy, o jakim
wczeniej nie syszano". Opinia Randella Millsa na temat wartoci technologii brzmiaa wicej ni
optymistycznie: "Wynalazek ma bardziej podstawowe znaczenie ni arwka czy silnik spalinowy"
16
.
Rwnoczenie Mills otrzyma wiadomo, e BlackLight przyznano patent 935 (patent Stanw
Zjednoczonych nr 6024935) i e kolejny bardzo istotny wniosek (patent Stanw Zjednoczonych nr
6030601) oparty na stworzeniu w wyniku przemiany nowych skadnikw wodorinowych, ktrych
cz miaa znale zastosowanie w technologii baterii BlackLight zostanie pomylnie rozpatrzony
za dwa tygodnie, czyli 29 lutego 2000 roku.

8.1. Schemat z wniosku patentowego nr 6024935 na system BlackLight Power
Jednake dwa dni po wydaniu pierwszego patentu do BlackLight napyny bardzo niepomylne
wiadomoci: Biuro Patentowe wystosowao not, w ktrej informowao, e na danie dyrektora
specjalnego programu biura prawnego Biuro Patentowe Stanw Zjednoczonych wstrzymuje spraw
patentu '601 "dla umoliwienia ponownego przeprowadzenia postpowania". To samo dotyczyo
czterech innych wnioskw. Nigdy nie syszano o czym podobnym w caej historii przyznawania
patentw. Jak to moliwe, by spka, ktr poinformowano, e patent zostanie przyznany, otrzymaa
niespodziewanie wiadomo, e technologia poddana zostanie ponownej ocenie? Nawet urzdniczka
Biura Patentowego, ktra obwieszczaa postanowienie, panna Frances Hicks, nie potrafia powiedzie,
czemu tak si stao. Naciskana przez specjalist od patentw oddelegowanego przez BlackLight,
Jeffreya S. Melchera, w kocu si jednak wygadaa:
Panna Hicks stopniowo ujawnia zebranym informacj, e podanie wystosowano na yczenie
Roberta Spara, dyrektora programu specjalnego, ktry na podstawie artykuw prasowych, jakie
ukazay si po przyznaniu patentu nr '935, doszed do wniosku, e dalszych patentw udzieli nie
mona, gdy opieraj si one na "nie dowiedzionych zaoeniach naukowych", zwizanych z teori
zimnej fuzji
17
.
Mills nie mg spokojnie znie, e Biuro Patentowe pod wpywem mediw i osb z poparciem
prbuje zniszczy jego interesy. W cigu kilku tygodni BlackLight zoyo formalny pozew przeciw
Biuru Patentowemu w sprawie wstrzymania sprawy. Skarga ujawniaa zamierzenia BlackLight:
W oparciu o wydanie patentu '935 i zapewnienia co do wniosku na patent '601 oraz czterech
innych przyjtych wnioskw firma BlackLight Power powzia kroki zmierzajce ku wypuszczeniu akcji
i podpisaniu stosownych dokumentw z Morgan Stanley lub Goldman Sachs. Pisemna umowa
przewiduje przedstawienie pierwszej oferty publicznej na marzec 2000 roku. Na podstawie oceny
obecnych warunkw, jakie panuj na rynku, przewiduje si, e kapitalizacja przyniesie miliard
dolarw
18
.
W skardze znajdowa si do szczegowy opis postpu prac nad technologi stworzon w
BlackLight. Wrd informacji znalazy si nastpujce:
e od roku 1991 BlackLight Power wydaa ponad 10 000 000 dolarw na badania nad energi
wodorinow oraz technologi mieszaniny wodorino-wowodorkowej. W przedsiwzicie zainwestoway
powszechnie znane firmy, takie jak AMP Corporation, Conectiv i Pacific Corp. e w ponad 21
niezalenych laboratoriach wykazano, e "technologia oparta jest na poprawnych zaoeniach
teoretycznych"
19
.
Jeffrey Mecher wysa list do Esther Kepplinger z Biura Patentowego Stanw Zjednoczonych, w
ktrym w mocnych sowach wyjani, o jakiej wysokoci stawki toczy si walka: "rodki, jakimi obraca
BlackLight Power, to wpywy rzdu 340 000 000 dolarw kwota znacznie wysza od
przewidywanej"
20
. Opisa te rodzaj zainteresowania, jakie wzbudzia technologia: "Pozytywne wyniki
testw [nad technologi Millsa] nie umkny uwagi rzdu Stanw Zjednoczonych. Po zapoznaniu si
ze szczegami przedstawiciele Marynarki Wojennej Stanw Zjednoczonych podjli kroki, ktre
majna celu wdroenie technologii opracowanej przez Millsa we wsppracy z BlackLight Power"
21
.
Rezultat, do jakiego doprowadz te kroki, moe zdecydowa o tym, czy firma BlackLight bdzie
moga bez przeszkd wprowadza w ycie swe zamierzenia, czy te gr wemie gos niedowiarkw
w rodzaju Roberta Parka, a wnioski patentowe zostan odrzucone. Wydaje si, e przy braku
patentw na technologi BlackLight bdzie musiaa naprawd ciko walczy o utrzymanie si na
rynku, gdy inwestorzy prawdopodobnie odwrc si od pomysw, ktre nie bd prawnie chronione.
Czyby zmasowany atak medialny mg sprawi, e tak obiecujca technologia trafiaby do kosza?
To z pewnoci nie pierwsza poprzeczka, ktr musi przeskoczy BlackLight. I z pewnoci nie
ostatnia walka o dominacj na rynku energetycznym na pewno szybko si nie zakoczy...
Epilog
Jeszcze jednym dziwacznym punktem tej historii jest fakt, e dr Robert Park zosta przygnieciony
przez wywracajce si drzewo, gdy biega po parku w lecie 2000 roku. Dopiero niedawno wrci do
zdrowia.

9. Fizyka punktu zerowego i kosmiczny obiad za darmo
Energia prni pozostaje dla nauki jedn z najgbszych tajemnic. Z fizyki kwantowej dowiedzielimy
si, ze prnia nie jest pusta. Wiele jeszcze musimy si nauczy.
Michael Turner,Fermilab, 1997
Fragment przestrzeni o wymiarach kostki cukru, ktry wyglda na pusty, w rzeczywistoci peen jest
energii elektromagnetycznej: tak wielkiej, e wystarczyaby wiatu do zaspokojenia wszelkich potrzeb
przez miliard lat!
dr Robert Forward, 1984
Nie ma niczego takiego jak darmowy obiad chyba e w fizyce kwantowej.
Charles Seife, "Nature", 1997
Wielu z nas syszao zapewne wyraenie "zmiana paradygmatu", ktrym swobodnie posugujemy
si do opisu... hm, do opisu wszelkiego typu zmian: zmian w modelach ekonomicznych, zastosowaniu
komputerw czy wrcz trendw w modzie lub muzyce. Niewielu zdaje sobie spraw z faktu, e termin
w pochodzi z niewtpliwie trudnej, acz bardzo wanej ksiki naukowej, ktrej pierwsze wydanie
ukazao si w 1962 roku, zatytuowanej Struktura rewolucji naukowych. Jej autorem jest amerykaski
filozof nauki Thomas S. Kuhn, ktry postawi sobie niezwyky cel opisanie dziwnego, nieliniowego
stylu, w jakim rozwija si nauka:
[Odkrycia] pocztek swj bior (...) ze wiadomoci anomalii, to jest z uznania, e przyroda gwaci
w jakiej mierze wprowadzone przez paradygmat przewidywania rzdzce nauk instytucjonaln.
Dalszym krokiem staje si mniej lub bardziej intensywne badanie obszaru, na ktrym ujawniaj si
anomalie. Epizod zamyka si wwczas, gdy teoria paradygmatyczna zostaje tak dopasowana do
faktw, e to, co dotd byo anomali, staje si czym przewidywalnym
1
.
Cho postp na niewielk skal moe zachodzi w nauce i technice liniowo, to znaczy w postaci
przewidywalnych ruchw wzdu prostego toru, tak naprawd due zmiany wymagaj odrzucenia
niemal wszystkiego, co dotychczas uznawano za obowizujce. Te wielkie zmiany modelu
naukowego Kuhn okrela mianem "zmiany paradygmatu". Przykadem mog by prace Charlesa
Darwina na temat pochodzenia gatunkw pogldy kreacjonistyczne zostay zastpione teori
ewolucji biologicznej. Oglna teoria wzgldnoci Einsteina jednoznacznie podwaya Newtonowskie
prawa ruchu. Fakt, e wci posugujemy si prawami Newtona przy wikszoci oblicze (take w
programach kosmicznych), obrazuje pewien aspekt ciekawej zalenoci midzy teori a technik:
teoria czsto do tego stopnia wyprzedza praktyk, e potrzeba bardzo wiele czasu, by pojawiy si
jakiekolwiek jej implikacje techniczne. Na przykad idee Einsteina byy inspiracj do nowego sposobu
mylenia o podrowaniu w czasie i przestrzeni. Nie zawsze teoria jest pierwsza: Galileusz musia
zbudowa teleskop, za pomoc ktrego udao mu si dostrzec zjawiska pomocne do ustalenia, e to
Ziemia porusza si wzgldem Soca. Bez techniki postp teoretyczny nie byby moliwy. Zmianie
paradygmatu towarzyszy czsto pytanie: co byo pierwsze teoria czy zjawisko?
W dziedzinie nowych technologii energetycznych obserwacje zjawisk w rodzaju przekroczenia
jednoci czy produkcji nadmiarowej energii nie wydaj si zbyt dobrze pasowa do praw zachowania
energii. Kiedy dochodzi do podobnych pojedynkw midzy Dawidem a Goliatem, tylko nieliczne drogi
prowadz naprzd. Jeli prawo silnie dominuje i nie poddaje si korektom czy ponownym
interpretacjom ani nie uznaje wyjtkw, z pewnoci pozostanie niezmienione i przyczyni si do
bezdyskusyjnego odrzucenia zjawisk. Wedle prawa kopoty wynikaj zapewne z trudnoci z
obserwacj i pomiarem. Prawo nauki wzmacnia si zarwno dziki temu, co moe by odrzucone, jak
i dziki temu, co moe by przyjte. Zjawiska, ktre si powtarzaj i ktrych powtarzalno znajduje
mocne dowody, sprawiaj, e w prawie trzeba znale na nie miejsce by moe pewien obszar
zostanie rozszerzony, a niektre zasady okreli si jako stosowalne jedynie przy danych warunkach,
jak stao si to z prawami Newtona, gdy Einstein ogosi swoje teorie. Inn moliwoci jest
zapomnienie na mietnisku nauki, na ktrym jak podpowiada logika wczeniej czy pniej
wylduje wikszo teorii. Swoj drog, prawo zachowania energii i jego bliski krewny drugie prawo
termodynamiki (ktre stwierdza, e entropia, chaos i ciepo zawsze rosn) nie s raczej zagroone,
cho niektrzy badacze proponuj ich przeformuowanie lub zmian sposobu interpretacji ze wzgldu
na odkrycia najnowszej fizyki.
Technika ma t przewag, e jest "realna". Teorie, a nawet poprzedzajce je prawa, to przecie
tylko model, jaki najbardziej nam w danej chwili odpowiada. Nieuchronn konsekwencj tego
stwierdzenia jest ograniczony czas ich przydatnoci pewnego dnia zostan zastpione lepszym
modelem. W nauce mamy do czynienia z dziwnym paradoksem: cho wydaje si, e wiedza powstaje
dziki wiedzy, zawsze istnieje spore prawdopodobiestwo, e pojawi si zupenie nowy model, ktry
zastpi sposb, w jaki dzi rozumiemy rzeczywisto. Wikszo naukowcw o liczcym si dorobku
niechtnie mwi o tym, e yje z poczuciem niepewnoci i stara si udawa (lub chocia yczy sobie,
eby tak byo), e ycie jest w miar przewidywalne.
Mniej wicej w tym czasie, gdy rozpoczem pisanie tej ksiki, rozgorzaa dyskusja nad
prdkoci wiata. Pewien amerykaski naukowiec utrzymuje, e ustali, i wiato moe podrowa
z prdkoci 300 razy przekraczajc... prdko wiata! Rzeczy pojawiaj si ponownie zanim
znikn. Pomiary tego niezwykego zjawiska musz oczywicie zosta jeszcze przetestowane,
powtrzone, przeanalizowane i generalnie rozebrane na kawaki. Wszyscy teoretycy trzs portkami.
Koniec teorii Einsteina? Koniec teorii wzgldnoci? Koniec E=mc
2
? Wielko "c" miaa na zawsze
pozosta bezpieczn sta prdkoci wiata. Co teraz? Czybymy (znw) musieli stan twarz w
twarz z dziwacznoci teorii kwantowej, w ktrej przyczyny i skutki niekoniecznie pojawiaj si we
waciwej kolejnoci? Czy pocigi bd przyjeday do miejsca przeznaczenia zanim jeszcze
wyrusz w tras? Czy trzeba bdzie jeszcze raz napisa histori, eby uwzgldni tak moliwo?
Czy praca caego mojego ycia okae si niczym? Czy strac prac w laboratorium? Moe prociej
bdzie, choby na razie, sprbowa zapomnie o pomiarach, ktre wykazuj odchylenia od normy, i
powrci do utartej prawdy, e wiato porusza si z prdkoci wiata. Dziki temu paradygmat
pozostaby nienaruszony. Na chwil przynajmniej.
Thomas Kuhn duo miejsca w swej ksice powici historii elektrycznoci i towarzyszcej jej
historii fizyki teoretycznej. W 1962 roku udao mu si przewidzie, e dojdzie do sporu na temat natury
przestrzeni i prni, ktry dzi wrze w rodowisku badaczy nowych technologii energetycznych:
"Przestrze w fizyce wspczesnej nie jest bezwadnym i jednorodnym substratem, do ktrego
odwoyway si teorie Newtona i Maxwella. Niektre jej waciwoci przypominaj te, jakie niegdy
przypisywano eterowi; pewnego dnia dowiemy si by moe, czym jest ruch adunkw
elektrycznych"
2
.
Chocia moemy sdzi, e przestrze to pusta prnia, fizycy na pocztku tego stulecia ustalili,
e wszechwiat nie skada si z materii zbitej w kupki i pustej przestrzeni pomidzy nimi. Wyglda na
to, e nasz wiat przypomina wiat Alicji z krainy czarw, gdzie nic nie jest dokadnie takie, jakie si
wydaje. Pusta przestrze nie jest pusta-tak naprawd wypeniaj energia w olbrzymiej iloci.
Arystoteles chyba nie zdawa sobie sprawy, jak blisko by prawdy, gdy mwi, e "przyroda nie znosi
prni". W latach 60. profesor John Wheeler z MIT wyrazi to samo nieco bardziej wspczesnym
jzykiem: "Nie ma stwierdzenia o wikszej wadze ni to, e pusta przestrze nie jest pusta. To ostoja
najbardziej radykalnej fizyki". Wheeler posun si do wyliczenia gstoci energii prni uzyska
oszaamiajc wielko 10
94
gramw na centymetr szecienny. Implikacje oblicze sprzed 40 lat wci
nie mieszcz si w gowie.
Jak wic odkryto t form energii? Eksperymentami. Jeli wytworzymy zwyk prni w,
powiedzmy, butelce prniowej, a nastpnie ochodzimy przestrze do temperatury zera absolutnego,
odkryjemy energi o pewnym poziomie. Energi t nazywa si, z oczywistych powodw, energi
punktu zerowego lub po prostu energi zerow. Mamy z ni do czynienia, kiedy nie ma ju nic wicej.
Czym zatem jest energia zerowa? Jak si ma do klasycznej koncepcji "eteru"? Co wynika z jej
istnienia? Czy mona j schwyci za pomoc jakich urzdze i przetworzy w uyteczne rdo
energii elektrycznej? Czy taki proces, zarwno w fizyce teoretycznej, jak i eksperymentalnej, mgby
stanowi wyjanienie produkcji nadmiarowej energii i przekraczania jednoci, ktre w przeciwnym
razie uznane by zostay za owoc niepoprawnego rozumowania lub kiepsko przeprowadzonych
dowiadcze?
Powiedzenie Arystotelesa, e "przyroda nie znosi prni" przyjto od razu za prawdziwy opis
rzeczywistoci i uznawano bez zastrzee do XVII wieku. Kiedy sam filozof wypowiada te sowa,
naprawd mia na myli to, e istnienie prni nie jest moliwe. Tak rozumiane pojcie prni ulego
zmianie, gdy Woch Torricelli sekretarz Galileusza wynalaz barometr w 1644 roku. Nowe
urzdzenie spotkao si z rnorakim przyjciem i stao si rdem wielu kontrowersji, dziki ktrym
sawa Torricellego jeszcze bardziej wzrosa, gdy kilka lat pniej Blaise Pascal przeprowadzi seri
eksperymentw i potwierdzi prawdziwo odkrycia. Idea prni, w ktrej nie unosi si nawet aden
gaz, ale ktra ma pewne waciwoci, porwaa wczesnych uczonych i daa pocztek wielu ciekawym i
ekscentrycznym badaniom. W roku 1654 Otto von Guericke, burmistrz Magdeburga, skonstruowa
kul skadajc si z dwch miedzianych pkul, ktrej wntrze oprni za pomoc pompy. Kad z
pkul cign zaprzg omiu koni pocigowych. Mimo wysiku zwierzt, prnia, ktra wypeniaa
kul, nie pozwolia rozdzieli si sferom, co dowodzio jej siy.
Dopiero pod koniec XIX wieku rozszerzono pojcie prni tak, by opisywao nie tylko brak materii i
gazu, ale take brak ciepa. Poprawka ta zostaa wprowadzona nie tyle ze wzgldu na rozwj technik
pomiaru iloci ciepa, ile z powodu udoskonalania teorii promieniowania i pl elektromagnetycznych
(ktrych ciepo jest przykadem). Zgodnie z nowym modelem prawdziwa prnia moe zaistnie
dopiero wtedy, gdy uda si ochodzi pust przestrze do temperatury zera absolutnego a tego w
tamtym czasie nikt nie potrafi technicznie wykona.
Pojawienie si fizyki kwantowej w latach 30. i 40. przynioso znaczc zmian sposobu, w jaki
pojmowano prni. Na przykad zasada nieoznaczonoci Heisenberga nadaa nowy sens zasadzie
zachowania energii. Dziki "nieoznaczonoci" moliwe stawao si pojawianie naadowanych czstek
energii (kwantw) z nicoci prni, a potem znikanie w niej bez naruszania zasady zachowania
energii. Wedug sw Heinza R. Pagelsa, o wirtualnych kwantach w prni "powinno si poprawnie
myle jako o parze czstek, ktra skada si z czstki wirtualnej i jej antyczstki, ktre nagle
pojawiaj si w pewnym miejscu przestrzeni i niemal natychmiast znikaj, anihilujc nawzajem"
3
.
To, co dotychczas wydawao si spokojnym, paskim morzem, nagle okazao si wrze i pieni od
"fluktuacji kwantowych", ktre teoretycznie dziaaj pewn si na wszystko wok. Wbrew
stwierdzeniu krla Leara, e "z niczego nic nie uzyskasz" [przekad Stanisawa Baraczaka (Krl Lear,
Pozna 1991) ], okazao si, e co jednak z niczego mona by uzyska a fizycy szybko nauczyli si
to co mierzy.
W roku 1948 Hendrik Casimir, holenderski badacz zatrudniony w Philips Research Laboratory,
przewidzia, e dwa dyski umieszczone bardzo blisko siebie w "doskonaej" prni wywierayby na
siebie si przycigania. Dziaoby si tak dlatego, e siy promieniowania elektromagnetycznego wok
dyskw s silniejsze ni te midzy nimi dyski dziaaj, "ocieniajc si" nawzajem przed siami
zewntrznymi, i osabiaj si odpychania.
Dugo jednak nie udawao si eksperymentalnie potwierdzi istnienia tak zwanego efektu Casimira.
Dopiero w 1958 roku inny holenderski uczony M. J. Sparnaay umieci bardzo blisko siebie dwa
metalowe talerze w warunkach wzgldnej prni. Gdy ochodzi rodowisko do temperatury bliskiej
zeru absolutnemu, odkry, e wystpuje midzy nimi szcztkowa sia przycigania. Timothy Boyer,
reprezentant fizyki klasycznej (raczej ni kwantowej), opisa osignicia Casimira i Sparnaaya:
Niezalenie od wielkoci efektu Casimira, samo jego istnienie wiadczy o rym, e co jest
naprawd nie tak z XIX-wieczn klasyczn koncepcj prni. Gdy prbuje si pogodzi teori
klasyczn z wynikami eksperymentw, okazuje si, e nawet w temperaturze zera stopni prnia w
tradycyjnym rozumieniu nie jest cakiem pusta wypeniona jest klasycznymi polami
elektromagnetycznymi, ktre odpowiedzialne sza siy przycigania, jakie zaobserwowa Sparnaay.
Dzi te pola prniowe okrelane s mianem klasycznego elektromagnetycznego promieniowania
punktu zerowego
5
.
Warto odnotowa, e interpretacja, jak zaproponowa Boyer dla efektu Casimira, nie stosuje si
do teorii kwantowej. Jako fizyk klasyczny wola on uzna energi zerow po prostu za szcztkow
energi prni, a nie rezultat pojawiania si fluktuacji kwantowych. Kwesti istotn dla badaczy energii
jest nie tyle model teoretyczny, ile raczej pytanie, czy efekt, jaki powoduje ta energia, jest rzeczywisty.

9.1. Efekt Casimira wykazuje istnienie efektw elektromagnetycznych w prni
W styczniu 1997 roku efekt Casimira uzyska dalsze potwierdzenie dziki pracom Stevena K.
Lamoreaux z Los Alamos National Laboratory. Wyniki, jakie uzyska on w badaniach nad wielkoci
tej siy do ktrych przeprowadzenia posuy si niewielkim metalowym talerzem i malutkim zotym
wahadekiem wykazay okoo 5% wartoci przewidywanej przez Casimira. Lamoreaux by i tak
zadowolony, e udao mu si w tak duym stopniu potwierdzi efekt opisany 50 lat wczeniej.
Przejdmy do rzeczy
Jeeli efekty energetyczne energii zerowej wydaj si tak subtelne, dlaczego ktokolwiek mgby
myle o wykorzystaniu ich do zasilania, ktre miaoby zaspokoi nasze potrzeby? Jedno jest pewne
w przypadku energii zerowej: fizycy maj naprawd rne wyobraenia co do tego, czy ona w ogle
si do czego nadaje. Wedug tych, ktrzy twardo obstaj przy fizyce kwantowej, cao sprowadza
si do obserwacji czstek krtkotrwaych, ktre pojawiaj si i znikaj w przecigu uamka sekundy,
przez co na chwil naruszaj, a potem przywracaj poprawno rwnania zachowania energii.
Zdolno do "pobrania" energii z prni byaby dla niektrych fizykw przekroczeniem zasady
zachowania energii. Inni sdz, e chodzi o pobranie energii z jednego miejsca i uycie jej w innym
co mona by okreli terminem grnictwa prniowego.
Harold Puthoff, dyrektor Institute for Advanced Studies w Austin w Teksasie, napisa wiele
artykuw na temat energii zerowej dla uznanych pism w rodzaju amerykaskiego "Physical Review".
Wielokrotnie publikowa te w "Economist" i "New Scientist". Puthoff rozwaa przypuszczenie, e
wkrtce uda nam si wydoby z prni odpowiednie iloci energii elektrycznej bd motorycznej.
Jak si okazuje, cho energia zerowa pola elektromagnetycznego w kadej konkretnej postaci jest
minimalna (odpowiada poowie energii fotonu), istnieje tak wiele dopuszczalnych modeli jej
rozprzestrzeniania si (czstotliwoci, kierunki) w otwartej przestrzeni, e w sumie energia zerowa
wszystkich modalnoci jest gigantyczna wiksza na przykad od energii zagszcze jdrowych. I to
w otaczajcej nas przestrzeni, o ktrej mwimy, e jest "pusta"...
Ci, ktrzy maj skonno do mylenia praktycznego, by moe trafi na jeszcze jedno pytanie bez
odpowiedzi: czy ten nowy kamie z Rosetty fizyki moe posuy do przeoenia wzniosych
spostrzee na przyziemne zastosowania? Czy w przyszoci bdzie istniaa specjalizacja o nazwie
"inynieria prniowa"? Czy kryzys energetyczny mona rozwiza dziki eksploatacji morza energii
zerowej? Poza wszystkim innym, skoro energia zerowa przyjmuje w przyrodzie formy tak losowe, o
tendencjach do samoanihilacji, jeeli uda si znale sposb na uporzdkowanie tego chaosu,
wwczas ze wzgldu na wysoki poziom energii fluktuacji prniowych uzyskamy w zasadzie do
znaczce efekty
5
.
Zapytany przez sceptycznie nastawionych fizykw, kto przeczy moliwociom wykorzystania
"uytecznej energii zerowej", Puthoff cytuje sowa rosyjskiego fizyka R. Podolnego, autora ksiki Co
zwane nic: "Twierdzi uparcie, e nie istnieje moliwo znalezienia jakiegokolwiek zastosowania,
byoby rwnie nierozsdnie, co gwarantowa, e takie zastosowania istniej na pewno"
6
.
Puthoff pracowa ju nad opracowaniem podstaw teoretycznych z wieloma badaczami. Pod koniec
lat 80. stworzy zesp z Kenem Shouldersem (por. rozdzia dziesity), by znale taki sposb
interpretacji fizyki, ktry wspieraby przysz "technologi naadowanych wizek" midzy innymi jako
nowego rda energii. Shoulders twierdzi, e jest w stanie sprawi, by elektrony gromadziy si w
"naadowane wizki" (zwane przez autora teorii electrum validums). Setki miliardw elektronw
skupiayby siew wizkach o wymiarach milionowej czci metra i olbrzymiej gstoci. Wedug
Shouldersa wizki dostrzec mona podczas wyadowa byskawicy. Gdy takie skupisko elektronw
trafi w okrelony cel, moe spowodowa bardzo silne uderzenie, w wyniku ktrego powstanie ciepo
rzdu nawet dziesitek tysicy stopni. Co dziwniejsze i istotne dla planw staego czerpania energii
uderzenie mona wywoa dziki dostarczeniu bardzo niewielkiego impulsu, choby 20 mikroduli.
Proces gromadzenia si elektronw nie nastpiby w sposb naturalny, poniewa elektrony maj
taki sam adunek, a wic wzajemnie si odpychaj. Shoulders mwi, e technologia wizek skania
elektrony do ukadania si w wizki bez adnych problemw zaskakujce zjawisko: zwykle podobny
rezultat udaoby si uzyska jedynie przy uyciu bardzo silnego (i pochaniajcego energi) pola
magnetycznego. Puthoff sdzi, e efekt wizkowy moe by odmian efektu Casimira.
Kiedy w 1989 roku po raz pierwszy ogoszono publicznie prace nad naadowanymi wizkami,
"Economist" zamieci na ten temat duy artyku pod tytuem Does Jupiter HaveNewBolts? (Nowe
pioruny Jowisza?):
Urzdzenia kompresyjne pana Shouldersa s, jak twierdzi, proste i opacalne. Te samorodki
czystego adunku, tak gste, e wydaj si jednorodne, skacz z prdkoci rwn jednej dziesitej
prdkoci wiata.
Dr Puthoff (...) utrzymuje, e elektrony zbite w kul skupionego adunku mog zachowywa si jak
talerze Casimira i osania si wzajemnie przed cinieniem prni. To wanie ono miaoby ciska
elektrony w naadowane wizki, ktre nie ulegayby kolapsowi ze wzgldu na naturaln skonno do
odpychania si czstek o takim samym adunku
7
.
Dr Puthoff chciaby rozszerzy zakres bada efektw prniowych. Cytuje jedn z pniejszych
prac Andrieja Sacharowa, aby podkreli znaczenie prni. To wanie Sacharow wysun w latach
60. pomys, e nawet grawitacja mogaby by wynikiem fluktuacji prni:
Sacharow by tym czowiekiem, ktry zaproponowa myl, e grawitacja moe by efektem
indukcyjnym, jaki wywouj zmiany w energii zerowej prni pod wpywem obecnoci materii ("New
Scientist", tom 90, str. 277). Jeli to prawda, grawitacj mona by rozumie jako wariacj pomysu
Casimira, w ktrym take gwnrol penio cinienie zerowej energii ta. Chocia Sacharow nie
rozwin tego przypuszczenia, zarysowa pewien szkic, do ktrego musiaaby pasowa waciwa
teoria
8
.
W ksice sir Arthura C. Clarke'a 3001: the Final Odyssey wspomniano teorie Puthoffa na temat
grawitacji i bezwadnoci jako szczeglnie wane dla dalszego rozwoju przyszej technologii napdu
kosmicznego. Jeli prace teoretyczne tego naukowca trafiana podatny grunt w rodowisku gwnego
nurtu nauki, z pewnoci temat energii zerowej zajmie bardzo wane miejsce.
Niektrzy teoretycy posuwaj si jeszcze dalej ni Puthoff w twierdzeniach dotyczcych energii
zerowej. Moray B. King, elektronik i autor ksiki Tapping the Zero Point Energy (Zapa energi
zerow), wskazuje na zwizki midzy efektami zerowymi a dokonaniami T. Henry'ego Moraya (trzeba
zaznaczy, e obaj Morayowie nie s nijak spokrewnieni!). W artykule, ktry ukaza si w 1998 roku
pod imponujcym tytuem Vortex Filaments, Torsion Fields and the Zero-Point Energy (Wkna
wirowe, pola skrtne i energia zerowa), King uczyni do pomocne spostrzeenie, e istnieje mniej
wicej siedem rnych modeli prni. Tym, ktrzy starali si uchwyci wicej ni jeden, stwierdzenie
to przynioso prawdziw ulg:
Obozy pogldw na temat energii zerowej (EZ):
1) Fizyka kwantowa si myli. Zdarzenia kwantowe mona wyjani, odwoujc si do klasycznych
poj (...) pl. EZ nie istnieje.
2) Teoria wzgldnoci jest bdna. Istnieje eter, ktry budow przypomina materi.
3) Fizyka kwantowa si nie myli, ale EZ jest teoretycznym artefaktem i naprawd nie istnieje.
4) EZ istnieje fizycznie, ale skala, na jak zachodzi, jest tak maa, e nie da si jej wykorzysta jako
rda energii.
5) Fizyczne istnienie EZ jest przejawem silnych fluktuacji energii, ktrych jednak nie da si
wykorzysta ze wzgldu na entropi. S one przypadkowe, a zarazem wszechobecne.
6) EZ jest przejawem chaosu otwartego, nie linearnego ukadu. W pewnych warunkach EZ moe
przejawia denie do samo porzdkowania si, a zatem nadawa si do wykorzystania.
Punkt sidmy i ostatni moe stanowi najwiksz trudno dla laika, ale to wanie on, wraz z
punktem szstym, przynosi najsilniejsze dowody na fakt, e prni mona wykorzysta jako rdo
energii:
7) EZ jest przejawem strumienia elektrycznego w przestrzeni trjwymiarowej, ktry pochodzi z
istniejcego fizycznie czwartego wymiaru. Moe przeplata si z przestrzeni trj wymiarow i
wywoywa zmiany w czasoprzestrzeni. Moe stanowi rdo energii, co pocignie za sob lokalne
zmiany w grawitacji, bezwadnoci i upywie czasu
9
.
Cho ostatni z opisw brzmi nieco jak skrzyowanie idei Stephena Hawkinga i Star Trek, jest po
prostu innym sposobem powiedzenia, e istniej metody "cinicia" czy wywarcia wpywu na
kontinuum czasoprzestrzenne, ktre pozwalayby na uzyskanie energii. Technologie, ktre
opracowano na podstawie tej teorii na przykad prniowy wzmacniacz triodowy (ang. Vacuum
Triode Amplifier-VTA) Sparky'ego Sweeta bd mie powane trudnoci z akceptacj metod, jakie w
nich wykorzystano, dopki na rynku nie pojawi si wicej miernikw cinicia czasoprzestrzeni.
Bez wtpienia moliwoci, jakie oferuje prnia, s przedmiotem wielkich sporw. Ciekawe, e to
zachodni akademicy faworyzuj kwantowe ("bezuyteczne" z energetycznego punktu widzenia)
modele 3,4 i 5, a nie modele klasyczne (i take bezuyteczne pod wzgldem energetycznym) 1 i 2.
Modele 6 (ktry uznaje Puthoff) i 7, ktre daj nadziej wykorzystania EZ jako rda energii, s
szczeglnie powanie rozwaane w Rosji, gdzie koncepcj dynamicznej czasoprzestrzeni uznaje si
za wspczesn wersj pojcia eteru, ktre obowizywao zanim pojawia si teoria wzgldnoci. Eter
w nie rni si niczym od koncepcji T. Henry'ego Moraya: "Morza energii, w ktrym pywa Ziemia".
Warto odnotowa, e nawet Einstein szczeglnie pod koniec ycia by bardzo niezadowolony z
faktu, e teoria wzgldnoci zmusza do usunicia pojcia eteru z nauki.
Moray B. King uwaa, e przy takiej wieloci teorii fizyki prni wybr jednego z modeli nastpi
dopiero wwczas, gdy uda si przeprowadzi eksperyment, w ktrym dojdzie do wytworzenia
naprawd duej iloci energii. Utrzymuje rwnie, e gwna hipoteza dotyczca wykorzystania energii
zerowej jest cile zwizana ze sposobem uzyskiwania plazmy, jaki stosuje si w urzdzeniach do
produkcji darmowej energii opracowanych przez Kena Shouldersa, Paula Corre (por. rozdzia
dziesity), T. Henry'ego Moraya i dwch innych badaczy Pappa i Graneau. W przypadku maszyny
Moraya chodzio mwi King o rol katody z kamienia szwedzkiego przy produkcji jarzcej si
plazmy", a wic wzbudzaniu efektu energii zerowej. King jest jednak przede wszystkim teoretykiem.
Gdy przyjdzie co do czego i na tapet bdzie wzita sprawa kwantw, to raczej do
eksperymentatorw bdzie naleao wyprowadzenie tej sfery z ciemnoci prni. Komu wic
przypadnie w udziale przekonanie uczonych z gwnego nurtu nauki, e energi zerow naley
rozwaa jako naprawd uyteczne rdo energii?
Pierwszym z kandydatw by dr Robert Forward. W roku 1984 dr Forward, fizyk eksperymentalny,
opublikowa w amerykaskim pimie "Physical Review" artyk zatytuowany The Extracting
ofElectrical Energy from the Vacuum by Cohesion of Charge-foliated Conductors (Uzyskiwanie energii
elektrycznej z prni przy uyciu kohezji przewodnikw o rozwarstwionych adunkach)
10
. Ten dziwny i
tajemniczy tytu ma opisywa prby stworzenia baterii energii zerowej, w ktrej mona by
przechowywa energii, jak uzyskaoby si z prni. To kolejna technologia, w ktrej wykorzystuje si
efekt Casimira i nad ktr trzeba jeszcze popracowa, zanim bdzie si nadawaa do powszechnego
uytku. Forward wraz z Morayem Kingiem wyznaj pogld, e mona uzyska due, wrcz
nieskoczone iloci energii, do ktrej mamy dostp dziki prni, jeeli tylko udaoby si nam
opracowa odpowiedni technologi.
Chyba najbardziej przeomowa praca z tej dziedziny ukazaa si 31 grudnia 1996 roku, kiedy Biuro
Patentowe Stanw Zjednoczonych przyznao pierwszy patent na urzdzenie wykorzystujce energi
zerow jako rdo zasilania. Patent otrzyma dr Frank Mead z Edwards Airforce Base. W abstrakcie
zostao ono przedstawione nastpujco: "Zadaniem opisanego ukadu jest przeksztacenie energii
zerowej promieniowania elektromagnetycznego w energi elektryczn". We wniosku patentowym
Mead z przekonaniem pisa o moliwych zastosowaniach energii zerowej w technologiach przyszoci:
"Energia zerowa promieniowania elektromagnetycznego, ktrej by moe kiedy uyjemy zarwno do
napdzania statkw midzyplanetarnych, jak i do zaspokajania innych potrzeb spoecznych, wci
pozostaje nieujarzmiona"
11
.

9.2. Schematz wniosku patentowego Meada (patent USA nr 5590031)
W styczniu 2000 roku w magazynie "New Scientist" pojawio si. doniesienie o przyznaniu przez
NASA trzyletniego grantu Jordanowi Maclayowi, byemu profesorowi elektrotechniki w University of
Illinois w Chicago
12
. Maclay zaoy spk o nazwie Quantum Fields, ktrej zadaniem byo
prowadzenie bada nad uzyskiwaniem z przestrzeni energii zerowej. Marc Mills z NASA, szef
programu fizyki nowych napdw, wyraa optymistyczny pogld, e ten obszar bada wczeniej czy
pniej zaowocuje stworzeniem nowej formy napdu pojazdw kosmicznych. Ze wzgldu na fakt, e
napd kosmiczny, w ktrym wykorzystano by energi zerow, wydaje si "prostszy" od produkcji
energii elektrycznej, gdy pozwala na uzyskanie duych efektw przy niskich nakadach, wszelki
postp w tej dziedzinie niemal z pewnoci przyczyni si do wzmocnienia zainteresowania takim
sposobem produkcji energii elektrycznej tu, na Ziemi.
Najwiksze postpy w technologiach nowych energii dokonuj si dziki eksperymentatorom i
badaczom, ktrzy wytrwale pracuj w swoich laboratoriach. Rwnoczenie jednak cay wiat
teoretykw zmaga si z opracowaniem nowych paradygmatw i wyjanie. Cho woleliby oni
przewodzi poszukiwaniom, zda-je si, e w dziedzinie, ktra nas interesuje, teoretykom
przeznaczona jest rola drugoplanowa.

10. Inne znaczce pomysy
Teorie i idee nie maj w naszym wiecie prawie adnej wartoci. Niewiele wicej warte s pokazy
laboratoryjne (...) w rzeczywistoci liczy si tylko prawidowo skonstruowane urzdzenie.
Kenneth Shoulders,
wynalazca technologii "naadowanych wizek"
Ten rozdzia powicony jest innym propozycjom technologii darmowej energii, ktrych twrcy
odegrali jak rol w cigu mniej wicej ostatnich 100 lat. W adnym razie nie naley uwaa tego
zestawienia za pene, gdy na kadego wymienionego badacza przypada co najmniej jeden inny,
ktry w swoim czasie zaistnia, a w niektrych przypadkach rwnie znikn. Zbir w stanowi
jedynie czubek gry lodowej. Poczwszy od magnesw i elektromagnesw, uycia wody jako paliwa,
tworzenia plazmy, wykorzystywania kawitacji i sonoluminescencji, mamy do dyspozycji lub bdziemy
mieli wiele sposobw, by si dobra darmowej energii do skry.
Czy magnes trway moe wykonywa prac?
Od czasu odkrycia materiaw magnetycznych trwa fascynacja ich niesamowit natur. Siy
przycigania i odpychania, jak wiemy, nale do samej istoty materii: w mikrowiecie atomy, zgodnie z
konwencjonalnym rozumieniem, trzymaj si razem dziki silnym i sabym oddziaywaniom jdrowym
silne oddziaywania po woduj grupowanie si protonw, ktre, jako e obdarzone s takimi samymi
adunkami, maj tendencj do odpychania si. W skali makro grawitacja stanowi si przycigania,
jaka wystpuje midzy obiektami dowolnej wielkoci, si, ktra pozwala Ziemi kry wok Soca
bez oddalania si od niego, a take sprawia, e my sami i wszystkie otaczajce nas przedmioty
pozostajemy na planecie, a nie zwyczajnie odpywamy w przestrze. Magnetyzm, przyciganie s
niezbdne do istnienia ycia na dowolnym poziomie.
W dziedzinie uzyskiwania energii wykorzystujemy si grawitacji na wiele rnych sposobw
podstawowa technika to produkcja energii wodno-elektrycznej. Korzystamy z pomocy Soca, ktre
ogrzewa morza i atmosfer, dziki czemu woda wraca na wysze obszary ldu i znw moe wykona
poyteczn prac. Tradycyjne rozumienie terminu "magnes" wyklucza wykonywanie przez niego pracy
w sensie fizycznym. Tak, magnes moe przytrzyma przedmiot, moe zapobiega jego spadaniu, ale
nie moe suy jako sia motoryczna, ktra wprawia rzeczy w ruch, chyba e poruszony zostanie sam
magnes.
Fakt ten nie powstrzyma ludzi od prb uycia magnesu jako "podstawowego urzdzenia
poruszajcego". Ju w 1269 roku Woch Piotr Peregrinus przedstawi rozpraw, w ktrej opisa
wasnej konstrukcji maszyn perpetuum mobile, wykorzystujc "cnot", inaczej moc, magnesu:
W rozdziale tym przedstawi wam, jak skonstruowa koo, ktre bdzie poruszao si nieustajco,
a ktre dopracowano z niezwyk przemylnoci. Widziaem wielu poszukiwaczy podobnego
wynalazku, ktrzy uginali si pod ciarem tego zadania. A to dlatego, e nie zauwayli, i sztuki tej
dokona mona dziki cnocie albo mocy tego kamienia
1
.
Patenty i projekty silnikw i maszyn perpetuum mobile, ktre dziaaj, wykorzystujc magnes,
pojawiay si stale w cigu ostatnich kilkuset lat wszystkie bez wyjtku opieray si na bdnej
koncepcji, e zwyky magnes moe w pewnych warunkach wykonywa prac. Czsto posugiwano si
na przykad par k, ktrych obrcze otoczono magnesami. W tajemniczy sposb oddziaywanie pl
magnetycznych miao powodowa, e energia zostanie przekazana z jednego koa do drugiego, dziki
czemu to pierwsze zostanie wprawione w ruch, ktry z kolei spowoduje jeszcze wikszy ruch drugiego
koa i w ten sposb "powstanie" energia. Wydawaoby si, e wszystkie projekty powinny
uwzgldnia odpowiednie prawa fizyczne zasad zachowania energii i zasad zachowania pdu.
Jednake cho kolejne lata przynosiy wycznie potwierdzenie tych zasad, niektrzy wynalazcy
przypuszczali, e istniej sytuacje wyjtkowe, w ktrych pojawiaj si zdarzenia niezgodne z regu,
albo e prawa musz by poprawione w wietle postpu w fizyce.
W Niemczech w poowie lat 80. inynier Ulrich Schumacher zacz przyjmowa zamwienia na
modele opracowanego przez siebie silnika magnesu trwaego, ktry mia produkowa midzy 3 a 12
kilowatw energii. Do warsztatu inyniera zjedali si badacze z caego wiata, by zobaczy
urzdzenie i porozmawia z jego twrc. Schumacher utrzymywa, e japoscy naukowcy prbowali
ukra projekt wynalazku, oraz e na jednym z pokazw dziaania maszyny pojawi si brat
pukownika Kadafiego z Libii i okaza swoje zainteresowanie. Rzeczywicie gocie z Japonii
potajemnie zrobili kilka zdj maszyny skonstruowanej przez inyniera, ktre opublikowano w
japoskim pimie powiconym tematyce energetycznej zaledwie w kilka tygodni pniej.
Towarzyszyem grupie potencjalnych inwestorw, ktrzy byli przedstawicielami sutana Brunei, oraz
naukowcw z University of Sussex ludzi, ktrzy przyjechali z daleka specjalnie po to, by zobaczy
maszyn. Pokaz by ciekawy z wielu wzgldw, jednake z pewnoci nie wykaza produkcji
nadmiarowej energii. Tym niemniej Schumacher otrzyma spor sum, ktra miaa posuy pracom
nad doskonaleniem urzdzenia. Wyjecha do laboratorium do Hongkongu, gdzie nie udao si
osign rezultatw, ktre zadowoliyby inwestorw. Uznano wic spraw za marnowanie czasu, a
Schumachera odprawiono.
W Japonii wynalazca Kohei Minato zdoby do du saw dziki magnetycznemu silnikowi
koowemu, na ktry uzyska patent Stanw Zjednoczonych (nr 5594289) w styczniu 1997 roku (por.
Dodatek 9). Po konferencji w Seulu w latach 90. w rodowisku naukowcw zacz kry raport
niezalenego badacza Henry'ego Curtisa, ktry proponowa obejrzenie maszyny w dziaaniu:
Wynalazc jest Kohei Minato, japoski muzyk rockowy, ktry podaje, e z wasnej kieszeni wyda 1
000 000 dolarw na doskonalenie silnikw magnetycznych, gdy wiat potrzebuje lepszego rda
energii. Jest posiadaczem kilku patentw w rnych krajach. Najnowszy patent, o jakim mi wiadomo,
to patent Stanw Zjednoczonych nr 5594289... W czasie konferencji Minato dysponowa dziaajcym
prototypem urzdzenia i twierdzi, e zuywa ono 150 watw, a stale produkuje 450 watw energii.
Mniej wicej rok temu stacja CNN powicia 10-minutowy program wynalazcy i jego silnikowi.
Silnik wprawia si w ruch, przysuwajc biegun N duego magnesu trwaego (magnesu
napdowego) do koa. Przysunicie magnesu powoduje, e koo zaczyna wirowa. Im bliej przysunie
si magnes, tym szybszy staje si ruch koa. Przyspieszanie koa nastpuje gwatownie. To a
zdumiewajce, jak gwatownie. Innymi sowy, byem naprawd pod wraeniem. Silnik dziaa. I to dziaa
bardzo sprawnie.

10.1. Rysunek z wniosku patentowego Minaty nr 5594289
Na filmie wida, e gdy Minato trzyma magnes w rku, wykonuje nim lekko pompujcy ruch. Kiedy
ja wziem magnes i kiedy z pewnoci tego pompujcego ruchu nie byo, silnik i tak dziaa. Wydawa
si nawet pracowa lepiej. To nie ruch rki Minaty jest si, ktra napdza urzdzenie. Kiedy oddali
magnes od koa, koo zaczyna zwalnia i do szybko zatrzymuje si zupenie tak, jak choby koo w
rowerze. Jeli koo si nie porusza, to gdy przysun do magnes, zaczyna wirowa. W adnym razie
nie trzeba dotyka koa i w ten sposb wprawia go w ruch. Trzeba po prostu przysun biegun N
duego magnesu na odlego kilkunastu centymetrw od koa. Nie wydaje si, by jakikolwiek wpyw
na szybko rozpdzania si koa miaa pozycja, w ktrej si wczeniej znajdowao. Niezalenie od
tego, jak pooone jest koo i magnesy na nim, wystarczy zbliy magnes napdzajcy, a zaczyna si
krci. Jeszcze wiksze zblienie wywoa szybszy ruch. Oddalenie magnesu spowoduje zwolnienie...
Jasne jest, e ukad magnesw na kole odgrywa bardzo wan i tajemnicz rol. Zbudowaem kilka
maych modeli, ale aden z nich nie wykazywa efektw darmowej energii, jak dziao si to w
przypadku urzdzenia Minaty
2
.
Czwartego marca 1998 roku ukaza si raport z pokazu publicznego, jaki przeprowadzi Minato:
Pan Minato w czasie odbywajcej si w Japonii wystawy Energy Expo '98 zademonstrowa due
urzdzenie, ktre skadao si z poczonych jednostek kada 3-metrowej dugoci, ktre jest w stanie
zasila 30 domw, a take kilka maszyn mieszczcych si na stole. CNN, NHK i inne stacje
telewizyjne sfilmoway te urzdzenia, jak i ca wystaw Expo, ale Minato nie wiedzia, kiedy miay
nastpi emisje [sic!]. Personel pana Minato mia wasny zestaw wideo, ktrym filmowa czterodniowy
eksperyment (...). adne narzdzie nie byo podczone do duej jednostki, dziki ktremu mona by
okreli, jaki by stosunek mocy wejciowej do wyjciowej. Natomiast jednostka na stole bya
zaopatrzona w takie urzdzenie pokazywao ono 48 watw energii wejciowej i 550 wyjciowej.
Pokaz, jaki przeprowadza Minato, przyciga du cz tumw odwiedzajcych codziennie
wystaw, a take licznych przedstawicieli firm japoskich, ktre interesoway si wynalazkiem
3
.
Od tego czasu nie mamy adnych wiadomoci o produkcji urzdzenia na skal komercyjn.
Co najmniej cztery inne silniki o napdzie uzyskanym dziki magnesom trwaym przycigaj
obecnie uwag badaczy darmowej energii. W kadym przypadku ich konstruktorzy utrzymuj, e
udao si uzyska nadmiarow energi lub efekty, ktre da si wykorzysta w urzdzeniach do
produkcji energii. Kwestia, czy sprawdzi si proroctwo Wernera Heisenberga z 1923 roku, e magnesy
stan si w przyszoci rdem energii, pozostaje nierozstrzygnita.
Energia stanu staego
W latach 1923-1926 wynalazca Hans Coler, kapitan w armii niemieckiej, opracowa urzdzenie,
ktre nastpnie przebadao wielu uczonych i inynierw praktykw take z niemieckiego rodowiska
wojskowego. Niemal we wszystkich testach ustalono, e otrzymana energia znacznie przewysza
energi potrzebn do zasilania. Sam Coler, ktry nie by ekspertem w dziedzinie elektromagnetyzmu,
nie umia poda adnego konwencjonalnego technicznego wyjanienia zasad dziaania maszyny.
Przyznawa, e udao mu si uzyska wanie taki efekt tylko metod prb i bdw. Samo urzdzenie
wydawao si wzgldnie proste, cho zoone z licznych poczonych obwodw elektronicznych.
Zapewne najlepszego dostpnego opisu dostarczyli oficerowie brytyjskiego wywiadu w 1946 roku:
Gwny obwd (nazywany kotwic), w ktrym prawdopodobnie dochodzi do gromadzenia si
energii, skada si z metalowych talerzy, midzy ktrymi podczono zwoje transformujce. Cao
podczono do jednego duego zwoju w ksztacie talerza (Plattenspule). Do kadego z jego uzwoje
podczony jest duy paski zwj (Flachspule) zwany polem. Paskie zwoje s dodatkowo poczone w
dwie grupy, ktre oddaj ruch transformatora. Ten z kolei z jednej strony czy si z paskimi zwojami
z innej grupy (jako zwojami wtrnymi), a z drugiej z kotwic, zwojem w ksztacie talerza, ktry
umieszczono pomidzy nimi.

10.2. Rysunki z raportu brytyjskich sub wywiadowczych przedstawiajce obwody Colera
Trzeci niezaleny obwd elektryczny (zwany obwodem kierujcym, Steuerkreis) peni rol
regulatora przekanikowego.
W wyniku okrelonego rozmieszczenia obwodw w poszczeglnych przewodnikach wzbudzane s
rne rodzaje prdu (pulsujcy prd stay, prd zmienny itp.). Zwoje transformatora, podczone
midzy talerzami kotwicy, przeprowadzone s w specjalny sposb przez cienkie sztabki magnesw
trwaych. Wydaje si, e ma to na celu magnetyzowanie rdzeni transformatora... W cigu kilku lat
poprzedzajcych II wojn wiatow Colerowi udao si zdoby deklaracje finansowania prac nad
maszyn. Wedle wczesnych tajnych raportw wojskowych z bardzo niejasnych przyczyn nie doszo
do realizacji umw.
Wobec nieprzyjemnych sporw z finansistami, ktrymi przewanie byli obcokrajowcy, i z powodu
zaamania nerwowego, jakie przeszed Coler, zarwno urzdzenie, jak i prace teoretyczne przepady
4
.
Cho wybuch wojny wstrzyma na jaki czas prace eksperymentalne Colera, nowe nadzieje
przyniosa wsppraca z dr. Modersohnem. W 1942 roku wniesiono podanie z prob o przydzielenie
funduszy przez wydzia bada niemieckiej marynarki wojennej, ktre umoliwiyby dokoczenie prac
nad urzdzeniem i zaprezentowanie go Adolfowi Hitlerowi, by udzieli swego bogosawiestwa i
dalszego wsparcia. Prace przyniosy pewne znaczce wyniki, jednake badaczom do ktrych
doczy wysoce wykwalifikowany ekspert od pomiarw dr Frohlich nie udao si skonstruowa
urzdzenia, ktre dziaaoby rzeczywicie sprawnie.
Po zakoczeniu II wojny wiatowej, w czasie ktrej Colera zatrzyma i przesuchiwa wywiad
brytyjski, wszelkie informacje utrzymywano w tajemnicy. Ze wzgldu na obowizujc w Wielkiej
Brytanii klauzul zachowania przez dziesi lat tajemnicy na temat okrelonego typu dokumentw,
cz wiadomoci na temat Colera ujawniono dopiero w 1956 roku. Nie wiadomo, co stao si z
samym wynalazc i z jego wsppracownikami. Nawet jeli Colerowi udawao si przez jaki czas
uzyskiwa nadmiarow energi, to i tak brak danych, ktre informowayby, czy udao mu si powtrzy
ten sukces. Niektrzy wol jednak wyznawa inn, spiskow wersj nieznanych dziejw inyniera.
Plazma zza elaznej kurtyny
Pod koniec lat 80., gdy bastion radzieckiego komunizmu zaczyna si wali, fizyk Aleksander
Czernecki zatrudniony w moskiewskim Instytucie Gieorgija
Plechanowa ogosi, e dokona przeomowego wynalazku z dziedziny produkcji energii. Czernecki
pracowa nad plazm gazami zoonymi z bardzo silnie naadowanych energi czstek, od ktrych
odczyy si elektrony i ktre przez to stay si dodatnimi jonami. Wieci o rewolucyjnych
twierdzeniach pojawiy si najpierw w pimie o szerokim zasigu (i wzgldnie technicznym podejciu)
wydawanym przez Nowosti (moskiewsk agencj prasow) w artykule, pod ktrym podpisany by
Andriej Smochin:
Fizycy klasyczni nie potrafi wyjani, co si dzieje, gdy uruchomi si plazmowe urzdzenie
wyadowcze umieszczone w obwodzie Czemeckiego. Bez widocznego powodu strzaka amperomierza
nagle wskazuje trzykrotny wzrost wartoci siy prdu, a uzyskiwana moc znacznie przekracza jeden!
Nie ma w tym adnej magii. O produkcji nadmiarowych iloci energii wytworzonych przez plazmowe
urzdzenie wyadowcze mwi kilka niezalenych "specjalistycznych raportw", ktre sporzdzili
pracownicy Wszech-zwizkowego Instytutu Elektrotechniki im. W.I. Lenina w Moskwie podlegego
Ministerstwu Przemysu Wyposaenia Elektrycznego. Efekt sprawdzono rnymi metodami. Skd
pochodzi tajemnicza energia?
No wanie skd? By moe warto zacz od historii samego Czerneckiego. By pierwszym w
Rosji autorem, ktry napisa prac powicon plazmowym narzdziom diagnostycznym. Opatrzy
swoim nazwiskiem 20 wynalazkw, a zagadnieniami plazmy zajmowa si od jakie 40 lat. W latach
70. wraz ze swym przyjacielem Jurijem Gakinem pracowa nad udoskonaleniem nowego typu
generatora plazmy o wysokiej czstotliwoci, ktry mgby dziaa bez koniecznoci korzystania z
"nieporcznych konwerterw energii".
W jednym z bada pomiary wykazay Juk" midzy energi wejciow a wyjciow luk na
korzy. Czarnecki by zdumiony i zaciekawiony:
Wiedziaem, e przesunicie elektronowe zaczyna si w plazmie, usiowaem wic uzyska tak
kombinacj czynnikw, w ktrej niestabilno pulsujcej plazmy przejawi siew postaci wyadowania.
Zamierzalimy wykorzysta wyadowanie plazmowe jako potny stymulator rnego typu fal
elektromagnetycznych, gdy nagle i wbrew zasadzie zachowania energii zarejestrowalimy
zaskakujce odchylenia w produkcji energii. Liczne eksperymenty z uyciem rozmaitych obwodw
dowiody, e uzyskana w ten sposb energia wyjciowa jest wiksza od energii wejciowej.
Gdy odkryli ten zadziwiajcy efekt, postanowili gra rol adwokata diaba:
By wyjani dane eksperymentalne, badacze postanowili udowodni co, czego udowodni si nie
da, i dlatego jeden z ich dowodw przynis opakane rezultaty. W trakcie bada z urzdzeniem
plazmowym o duej mocy spona ktra z jedno megawatowych podstacji, jakich uywano w
Moskiewskim Instytucie Lotniczym gdy prdy wyadowania osigny warto krytyczn, w
generatorze powstao bardzo wysokie napicie, ktre przedostao si do sieci, siejc spustoszenie
wrd przyrzdw zabezpieczajcych, obliczonych na napicie duo niszego rzdu.
Kiedy dowiedziono, e efekt rzeczywicie si pojawia, badacze rozpoczli poszukiwania podstaw
teoretycznych zjawiska, jakie rozgrywao si przed ich oczyma. Byli obeznani z pojciami fizyki
kwantowej, ktra daje zupenie inny obraz moliwoci uzyskiwania energii:
Badaczy zainteresowao obecne we wspczesnej fizyce kwantowej pojcie "oscylacji zerowych"
prni fizycznej. Oscylacje te maj by znakiem narodzin i anihilacji par wirtualnych-czstki i
antyczstki ktre odrniaj si od zwykych czstek elementarnych niebywale krtkim okresem
ycia rzdu zaledwie 8,1x10
-21
sekundy. Pochodz z "niczego" i osigaj poziom energii niszy od
poziomu zerowego, a potem wracaj do "niczego", i w ten sposb wydaj si narusza zasad
zachowania energii. Elektrodynamika kwantowa tumaczy ten dziwny paradoks zasad
nieoznaczonoci Heisenberga, zgodnie z ktr nie da si rwnoczenie dokadnie wyznaczy
wszelkich waciwoci czstki. Nie mona wic oczekiwa od przyrody, e bdzie cile trzymaa si
zasad w czasie tak krtkim, jak istnienie pary czstek wirtualnych. Chocia obserwator tego nie
dostrzega, kada z par wirtualnych jest wicej ni realna i przez bardzo krtki czas swego istnienia
niesie energi rzdu 500 000 elektronowoltw. Jak wyliczyli Amerykanie John Wheeler i Richard
Feynman, potencja energetyczny arwki elektrycznej w prni wystarczy do wygotowania oceanw
na caej ziemi
5
.
Czernecki naukowo opisa swoje przypuszczenia:
Do samoczynnego wyadowania dochodzi wtedy, gdy prdy wyadowania osigaj okrelon
gsto krytyczn, a pola magnetyczne, jakie tworz, pozwalaj na magnetyzacj elektronw
plazmowych, ktre zaczynaj wykonywa gwnie okrne ruchy. Oddziaywanie prdw z ich polem
magnetycznym zmusza elektrony do odchylenia ku osi wyadowania o ksztacie cylindrycznym, czemu
towarzyszy pojawienie si pola elektrycznego. Eksperymenty wykazay, e prowadzi to do zmian w
prni fizycznej. W polu prnia ulega polaryzacji, w wyniku czego pary czstek wirtualnych zmuszone
s do poruszania si w jednym kierunku, a nie w sposb chaotyczny. Wirtualne pozytony
przyspieszaj ruch elektronw przez przekazanie im czci swojej energii. Napicie w obwodzie
ronie, dochodzi wic do kolejnego wyadowania na oporniku, ktry podczony jest do obwodu
wyadowania. Oczywicie uzyskana zostaje tylko cz olbrzymiej energii prni. Opracowalimy kilka
wersji obwodw, ktre mona by wykorzysta. W najnowszym eksperymencie, w ktrym uylimy 700
watw energii wejciowej, generator wyprodukowa 3 kilowaty na oporniku obciajcym, czyli pi
razy tyle, ile wynosia warto pocztkowa. To zaledwie przedsmak, a nie maksimum moliwoci.
Obliczenia wskazuj, e przy uyciu mocniejszych generatorw mona bdzie uzyska wiele
megawatw darmowego prdu przy bardzo maym zasilaniu
6
.
Dr Keith B. Hindley z Technology Detail, naukowej organizacji doradczej z siedzib w Yorku w
Anglii, ledzi prace Czemeckiego ju od lat 60.:
Zaczyna w latach 60. od prac powiconych niestabilnociom w plazmie, jakie pojawiaj si przy
wysokim napiciu i duych czstotliwociach. Stopniowo zwiksza czstotliwo, a na pocztku lat
70. udao mu si uzyska warto sigajc dziesitek megahercw (...). W miar doskonalenia
sprztu, coraz wyraniej okazywao si, e przy okrelonym punkcie krytycznym plazma staje si
nowym rdem energii. Wkrtce efekt ten sta si tak wyrany, e w wyniku wyadowa zaczto
uzyskiwa wicej energii, ni potrzeba byo do ich sprowokowania. W roku 1975 Czernecki ochrzci
zjawisko mianem "samoczynnego wyadowania". Dalsze obserwacje przemiany prowadzone pod
kierunkiem Czemeckiego przyniosy jednoznaczne dowody, e naprawd chodzio o plazm, ktrej
zasilanie pochodzio najpierw z elektrody, a potem z zupenie nowego, wewntrznego rda
prawdopodobnie z kosmicznego pola energii zerowej
7
.
Gdy dr Hal Puthoff z Instirute for Advanced Studies w Austin w Teksasie przyjecha do Instytutu im.
Gieorgija Plechanowa w 1991 roku, by spotka si z Czerneckim, to, co zobaczy, wywaro na nim
ogromne wraenie: "To wstrzsajcy pokaz (...). Byem pod takim wraeniem, e ca noc nie
spaem"
8
. Podj starania, by Czernecki przewiz swj sprzt do Teksasu, gdzie mona by
przeprowadzi niezalene testy. Niestety Rosjanin zmar w 1992 roku i przez pewien czas nie byo
nikogo, kto mgby czy chciaby kontynuowa jego prace. Niedawno pojawiy si doniesienia, e Jurij
Gakin, gwny wsppracownik Czerneckiego, prowadzi w Jekaterinburgu w Rosji dalsze badania nad
udoskonaleniem technologii w ramach kontraktw sponsorowanych przez armi.
Bugarska agencja prasowa Sofia BTA donosia 28 listopada 1988 roku: OPRACOWANO NOW
METOD POTENCJALNEGO RDA ENERGII. Wiadomoci pochodziy z artykuu, jaki ukaza si
w miesiczniku naukowym "Orbita". W raporcie skupiono si na osobie Kirya Czukanowa,
bugarskiego inyniera, twierdzcego, e udao mu si wyprodukowa due iloci energii w
przemianie, w ktrej stworzono sztuczny piorun kulisty.
Przy uyciu generatora wysokiej czstotliwoci udao mu si wytworzy pole o wysokiej
czstotliwoci okoo 20 megahercw, w ktrym umieci generator kwarcowy wypeniony helem. W
wyniku oddziaywania pola wysokiej czstotliwoci hel uleg penej jonizacji i utworzy wietlisty uk lub
owal jasnego biaego wiata z otoczk barwy czerwonej. Wynalazca nazwa ten uk "makroobiektem
plazmy kwantowej". Przy zerowych stratach obiekt w emituje bardzo due iloci energii o zasadniczo
nieznanym pochodzeniu. Techniczne opanowanie tej formy energii nie nastrcza wikszych
trudnoci...
Tygodnik "Orbita" podaje, e praktyczne zastosowanie odkrycia przyniesie niezwyke korzyci. Po
pierwsze, dochodzi do produkcji energii bez wykorzystania jakiegokolwiek paliwa. Hel lub wodr nie s
paliwem, ale jedynie nonikiem, w ktrym energia jest tworzona lub za pomoc ktrego jest pobierana.
Proces jest cakowicie czysty i bezodpadowy z ekologicznego punktu widzenia: nie s emitowane ani
promienie Roentgena, ani adne substancje radioaktywne itp. Konstrukcja techniczna reaktora byaby
wzgldnie prosta jak na tak du wydajno.
W artykule powiconym odkryciu inyniera Kirya Czukanowa "Orbita" zachca kompetentne
instytuty bugarskie do podjcia szczegowych prac nad jego udoskonaleniem i jeli dowiedziono by,
e mamy do czynienia z prawdziwym odkryciem dokonanym w Bugarskiej Akademii Nauk, to rwnie
do rozpoczcia budowy nowego reaktora, ktry pozwoliby zbada teori kwantow
9
.
Od tego czasu o Czukanowie such zagin. Nie ma te sposobu, by go odnale. Niezalenie od
tego, czy udao mu si co osign i co si z nim samym stao, naley do grupy tych, ktrzy szczerze
wierz, e efekty plazmowe mog oddziaywa z energi w prni. W naszych poszukiwaniach
technologii energii plazmowej, nad ktr rzeczywicie prowadzono by prace udoskonalajce, musimy
zwrci si na Zachd, a dokadniej do Kanady.
Paulo i Alexandra Correa mieszkaj w Ontario w Kanadzie, skd napyno niedawno ich
owiadczenie, e wynaleli nowe rdo energii, ktre nie produkuje zanieczyszcze, i e pracuj
obecnie nad urzdzeniem na skal przemysow. Historia zaczyna si na pocztku lat 80., kiedy
podczas bada nad lamp wykorzystujc promieniowanie Roentgena odkryli, e dochodzi do
dziwnych i niezwykych zjawisk w Jaskrawych wyadowaniach" z katody lampy, nad ktr pracowali.
Dziki wyczerpujcym studiom literatury przedmiotu i pniejszym intensywnym eksperymentom
badacze zauwayli, e okrelone rodzaje lamp, w ktrych dochodzi do wyadowania na zimnej
katodzie, mog w pewnych warunkach oddawa due porcje energii.
W 1995 roku opracowali reaktor anomalnych jaskrawych wyadowa pulsacyjnych (ang. Pulsed
Abnormal Gw Discharge PAGD), bdcy w stanie wytwarza krtkie, powtarzajce si impulsy
energii rzdu wielu kilowatw, ktr nastpnie przetwarzano na zdatny do uycia prd stary. Badacze
utrzymuj, e energia, jak uzyskuje siew reakcji, "dziesitki lub setki razy" przekracza energi, ktrej
potrzeba do zainicjowania procesu. Te rewelacje zdaj si potwierdza trzy patenty, jakie przyznano
im w 1995i 1996 roku (nr 5416391, 5449989 i 5502354 por. Dodatek 10). We wniosku do gwnego
patentu, wypenionym terminami technicznymi, nie unikaj mwienia wprost o przekroczeniu jednoci:
Opracowany przez Correw niezaleny od sieci ukad konwersji energii dziaa dziki reaktorowi
zasilajcemu, ktrego funkcja polega na wykorzystaniu nieznanych przy obecnym stanie wiedzy
waciwoci emisji spontanicznej niektrych metali umieszczonych w prni i wie si z niezwyk
si reakcji katody, co zgadza si z prawami elektrodynamiki dr. H. Aspdena. Dziki podczeniu
napdu silnikowego mona okreli wielko energii elektromechanicznej uzyskanej bezporednio z
przemiany mocy zgromadzonej w akumulatorze. Reaktor mona traktowa jako przenon bateri
prniow, ktr uruchamia si tylko wwczas, gdy jest to potrzebne. Technologia Correw
wykorzystuje reaktor plazmy wyadowa prniowych zimnej katody, by wyzwoli oscylacje
samowzbudne w postaci anomalnych jaskrawych wyadowa pulsacyjnych, gdzie czynnikiem
wzbudzajcym jest samoczynna emisja elektroniczna dziki czemu powstaje energia. Obwd
zasilany jest ze rda prdu staego o oporze pozornym wystarczajco duym, by zapobiec
gromadzeniu si adunku i nie rozadowywaniu go za pomoc wyadowania ukowego. Okrelona
konstrukcja obwodu pozwala uzyska moc elektryczn wysz od mocy potrzebnej do zasilania.
Inaczej ni w procesie zimnej fuzji, gdzie chodzi o uzyskanie niewielkich iloci ciepa, technologia
Correw prowadzi do bezporedniej produkcji prdu elektrycznego o wystarczajco duej mocy, bez
wykorzystania zjawisk zimnej lub termojdrowej syntezy
10
.

10.3. Schemat obwodu z wniosku na przyznany Correom patent nr 5594289
Zgromadzone dane i udoskonalenia techniczne, jakim poddano maszyn, wprawiy w podziw wielu
spord tych, ktrzy mieli zobaczy urzdzenie na wasne oczy. W roku 1996 reaktor PAGD zobaczy
Michael Carrell dziennikarz, ktrego gwnym obszarem zainteresowa jest nauka. Uwierzy, e
urzdzenie jest w stanie nie tylko osiga rezultaty przekraczajce jedno, ale i dziaa na zasadzie
maszyny samonapdzajcej si.
Correowie dostarczyli rnorakiego rodzaju dowodw (...) na to, e reaktor PAGD jest w stanie
naadowa baterie, z ktrych jednoczenie czerpie zasilanie dla wasnych silnikw i to w ten sposb,
e energia pobierana z baterii jest mniejsza od tej, ktra jest im dostarczana. Jest to operacja w peni
samopodtrzymujca si, w czasie ktrej produkowane jest zasilanie sieciowe przy braku poboru
energii z zewntrz.
Niekoczce si pomiary, jakie prowadzi siew ramach dyskusji nad przekroczeniem jednoci, nie
zmieni faktu, e mamy do czynienia z operacj samopodtrzymujca si i brakiem zewntrznego
zasilania. Correom udao si to osign dziki wykorzystaniu dwch reaktorw PAGD i procedurze
naprzemiennego doczania baterii.
W typowym zestawie kady z reaktorw PAGD podczany jest do dwch zestaww bateryjnych
pierwszy okrelany mianem "zestawu napdowego" lub rda mocy, a drugi "zestawu adujcego", w
ktrym gromadzona jest nadmiarowa energia:
Napicie w zestawie adujcym musi by zawsze nisze ni w zestawie napdowym. Uywa si
dwch centralnie poczonych zestaww baterii. Cay zestaw uywany jest do napdzania reaktorw,
z ktrych kady aduje poow drugiego zestawu. Potem role odwracaj si. W jednym z testw, jakie
opisano we wniosku patentowym, baterie byy naprzemiennie podczane przez osiem godzin, i przez
cay ten czas w obu wzrasta poziom energii. Nie istnia aden zewntrzny dopyw zasilania. Dr Correa
da do zrozumienia, e proces w jest w peni automatyczny w nowszych modelach, jeszcze
niechronionych prawami patentowymi
11
.
Correowie mwi, e wyszli ju poza etap prac nad prototypem i e udao im si pokona pewne
trudnoci, ktre polegay na tym, i katody ulegay erozji zbyt szybko, by dziaanie urzdzenia mona
byo uzna za stabilne. Oboje twierdz, e zakoczyli prace nad urzdzeniem zdolnym do produkcji 1
kilowata to jest mocy wystarczajcej do zasilania czajnika elektrycznego i obecnie pracuj nad
modelem, ktry bdzie wytwarza 5 kilowatw. Na razie nie s w stanie okreli, czy zastosowanie
technologii na wielk skal nastrczaoby jakich trudnoci. Mimo to podjli wysiki majce na celu
zaprezentowanie wynalazku organizacjom, ktre mogyby wykaza gotowo udzielenia poparcia caej
idei.
Paula Corre zdumia brak kompetencji podczas przeprowadzania bada nad technologi przez
kolejne instytucje:
Jeli chcecie wiedzie, najniszy poziom obrazuj dwa nastpujce przykady. Jeden zwizany jest
ze spk Alcoa, ktrej p roku zajo dobranie oficjalnego zespou do negocjowania z nami kolejnego
tajnego porozumienia. Zesp ten odrzuci nasz propozycj, e choby za darmo przeprowadzimy
pokaz dziaania technologii. A potem Alcoa odesaa nasz tajn dokumentacj, do ktrej nawet nie
zajrzano, cho podjto decyzj o przeprowadzeniu prb! Drugi przykad to sprawa z Charter Power
Systems ptora roku zajo im przeprowadzenie oceny dostarczonych przez nas materiaw i
danych. W odpowiedzi doczyli przez pomyk do przesanych nam tajnych materiaw dwa pisma
wewntrzne zaadresowane do dyrektora wydziau inynierii i udoskonalania baterii. W pierwszym z
nich moglimy przeczyta co nastpuje: "Szczerze mwic, odkryem, e nie umiem obiektywnie
oceni tego, co opisuj dokumenty, a to dlatego zapewne, e blisza jest mi chemia anieli fizyka.
Dostrzegam jednak fakt, e obietnice, jakie przynosi technologia, wymagaj jeszcze sprawdzenia 10
lat pracy, a jeszcze nikt nie zgarn do niej praw, mimo tych wszystkich grnolotnych hase". Drugie
pismo byo autorstwa kolejnego niedoszego eksperta, ktry adnie stwierdzi: "Jak widzisz, [ten i ten]
nie jest pewny poprawnoci ich twierdze". Czy to za okazywanie takiego rodzaju troski pac tym
ludziom akcjonariusze, przekonani o sensownoci caego interesu? Czy tylko na tak recenzj
zasugujemy?
12
.
Wbrew podobnym trudnociom wynalazcom udao si uzyska cakiem spore poparcie finansowe,
dziki ktremu, jak zapowiadaj, bdzie mona prowadzi dalsze prace zmierzajce ku produkcji
seryjnej.
Wizki do boju...
Co robisz, jeli chcesz zebra w jednym miejscu 100 miliardw elektronw? Nie, to nie art, tylko
powana naukowa zagadka, ktrej rozwizanie ma szans powanie zaway na przyszych
sposobach uzyskiwania energii. Odkrywc czy te twrc idei "wizek naadowanych" jak okrela
si zbiorowisko okoo 100 miliardw elektronw jest Kenneth Shoulders. Przez cztery lata by
czonkiem personelu naukowego w Stanford Research International na Stanford University. Ma na
swoim koncie pokan liczb wynalazkw. Opracowa wiele gadetw, poczwszy od malutkich
odbiornikw radiowych, a skoczywszy na urzdzeniach, ktre pozwalaj lata i ktre nosi si jak
plecak. Jednak najwiksz zapewne saw przyniosy mu prace z zakresu mikroelektroniki prniowej
dziedziny, w ktrej uwaany jest za jednego z najwikszych specjalistw w szczeglnoci
miniaturyzacja elektronowych lamp prniowych, jakie stanowi opacaln ewentualno dla maych
tranzystorw na chipy krzemowe.
Jego zainteresowanie wizkami naadowanymi znanymi take pod nazw EV, co pochodzi z
aciskiego okrelenia "silny elektron", electrum validum, zaczo siew latach 80. i doprowadzio do
opracowania szeregu poytecznych urzdze, ktre jednak niewiele maj wsplnego z energi jako
tak. Na podstawie technologii wizek naadowanych Shoulders opracowa maszyny do
przewietlania promieniami Roentgena, radary i wielkie monitory telewizyjne o paskich kineskopach,
ktre by moe wkrtce ustawiane bd przy autostradach i na ktrych wywietla si bdzie
informacje, widoczne dziki kolorom i rozmiarom nawet w dziennym wietle. Jednake Shouldersa
zajmuje co wicej nie chodzi tylko o sposb na wykorzystania naadowanych wizek, ale take o
teori, ktra dowodzi ich istnienia. W 1986 roku Shoulders pozna synnego genialnego fizyka
Richarda P. Feynmana z California Institute of Technology. Feynman nie mg uwierzy w to, o czym
opowiada Shoulders, odesa wic wynalazc z kwitkiem ze wzgldu na miao jego teorii
naadowanych wizek. Jednake po kilku tygodniach zmieni zdanie i napisa do Shouldersa: "Gdy
odwiedzi mnie Pan w moim biurze, nie potrafiem sobie wyobrazi, by 10
10
czy 1011 elektronw
mogo utworzy kul w prni przy braku obecnoci jonw. Byem wic nastawiony sceptycznie i nie
daem Panu szansy na wyjanienie Paskich pomysw. Musz przeprosi, dowiedziaem si bowiem,
e rzeczywicie jest to moliwe. "" Dr Feynman przeprowadzi rozmow z innym fizykiem, Curtisem
Michaelem, ktry wyjani, jak moe dochodzi do takiego zjawiska. "Teraz, kiedy rozumiem, jak to
moe dziaa, bybym rad z Panem porozmawia, gdy tylko bdzie to Panu na rk"
13
.
Dziki wieloletnim wyczerpujcym badaniom Shoulders zdoby niezwykle czytelne dowody na
istnienie wizek naadowanych. Na zdjciach uzyskanych w elektronowym mikroskopie skaningowym
mona dostrzec skutki, jakie silnie naadowane czstki wywieraj w momencie, gdy skierowa je na
okrelony cel.
Dugotrwae prace nad udoskonaleniem technologii przyniosy owoce w postaci uzyskania z
naadowanych wizek energii w naprawd duym wymiarze, szczegy jednak Shoulders woli
zachowywa dla siebie. Na konferencji energetycznej w Maryland w 1999 roku uchyli nieco rbka
tajemnicy i z przekonaniem stwierdzi, e istnienie wizek naadowanych moe mie olbrzymie
implikacje dla technik uzyskiwania czystej energii elektrycznej.
Bardzo wyczerpujce badania przemian energetycznych EV [wizek naadowanych] daty nam
pewno, e w okrelonych eksperymentach uzyskujemy wicej energii, ni jej inwestujemy. Materia,
ktry pozwoliby nam uzna produkty za cakiem gotowe, wci pozostaje kwesti przyszoci
pracujemy nad tym. Prby wprowadzenia na rynek kiepskiej darmowej (czy taniej) energii nie le w
polu naszych zainteresowa, nawet jeli z pocztku wygldaj wietnie
14
.
W firmie Shouldersa, w ktrej trwaj prace nad udoskonalaniem wynalazku, postawiono sobie za
tymczasowy cel opracowanie akceleratora czstek jonw dodatnich, ktry byby mniej wicej
milionkrotnie wydajniejszy ni obecnie stosowane techniki przyspieszania czstek. Jednym z zada
urzdzenia byoby przetwarzanie silnie radioaktywnych odpadw z elektrowni atomowych. Gdyby ten
cel zosta osignity, energia uzyskiwana na drodze fuzji jdrowej zdobyaby nowe tereny tak jak w
przypadku technologii fotodeaktywacji jdrowej opracowanej przez Paula Browna (por. rozdzia 3).
Wyklepa energie z wody
Gdy straacy z Albany w stanie Georgia wracaj zgrzani i spoceni do bazy po trudnej akcji,
wchodz pod prysznice i odkrcaj krany. I cho w bazie nie ma konwencjonalnego bojlera, ktry
grzaby wod, ona i tak jest gorca i mocno paruje. Pod koniec lat 80. straacy kupili jeden z
pierwszych modeli urzdzenia, ktre wynalaz miejscowy inynier Jim Griggs. Maszyna jego pomysu
nazywana jest pomp hydrosoniczn, a dziaa w oparciu o nowatorski proces "kawitacji", dziki
ktremu woda osiga bardzo wysok temperatur bez wykorzystania jakiejkolwiek formy spalania. Ku
zaskoczeniu samego Griggsa wynalazek sta si przedmiotem zainteresowania ludzi, ktrzy uwierzyli,
e mog mie do czynienia z urzdzeniem przekraczajcym w dziaaniu zasad jednoci. I
rzeczywicie gdy badania nad systemem grzewczym wody w bazie stray poarnej przeprowadzi
zarzdca do spraw wyposaenia z ramienia okrgu Dougherty, uzna, e obliczenia "dowodz, i
urzdzenie produkuje wicej energii mierzonej jednostkami BTU [British Thermal Units brytyjskimi
jednostkami ciepa], ni jej pochania".
Griggs zacz interesowa si "kawitacj", inaczej efektem motkowania (ang. hammering effect) w
roku 1985, kiedy pracowa nad projektem zachowania energii w fabryce w Missouri. Spostrzeg, e
rury, ktre doprowadzay zimn wod do systemu grzewczego, byy ciepe. Gdy wspomnia o tym
osobie odpowiedzialnej za sprawy techniczne, usysza, e niedawno pojawi si problem "motka
wodnego" w rurach doprowadzajcych wod i e wanie dlatego rury si rozgrzewaj. To
zaintrygowao Griggsa, rozpocz wic poszukiwanie informacji na temat tego zjawiska. Nie znalaz ich
zbyt wiele, wystarczajco jednak, by upewni si, e efekt powstaje, kiedy przez ciecz przechodzi fala
uderzeniowa cz energii przetwarzana jest wwczas na ciepo, ktre rozprasza siew cieczy. W
tekstach opisywano take termodynamiczne formy fali uderzeniowej, ktrych wielko jest tak maa,
e w wikszoci przypadkw cakowicie zaniedbywana.
Przez nastpne dwa lata Griggs prowadzi eksperymenty nad pomysem, by produkowa ciepo
dziki opanowywaniu fali uderzeniowej i przechwytywaniu uwalnianej energii cieplnej. Na jesieni 1987
roku umieci wirnik lub jednolity dysk wewntrz duego zbiornika wypenionego wod. Prototyp
pozwoli na uzyskanie cakiem sporej temperatury wody, ktra pyna z urzdzenia. Wycign z tego
wniosek, e da si opanowa technik wytwarzania energii cieplnej przez wzbudzanie fal
uderzeniowych w cieczy. Po kolejnych dwch latach, w czasie ktrych zaprojektowa, przetestowa i
wyrzuci na mietnik setki wirnikw, osign wreszcie podstawowy cel. W roku 1989 zbudowano
pierwsz pomp hydrosoniczn, napdzan zwykym silnikiem elektrycznym, ale zdoln do
wytwarzania pary i gorcej wody z bardzo wysok wydajnoci, dziki zastosowaniu fal
uderzeniowych.
Co dokadnie musi zdarzy si w urzdzeniu, by woda staa si cieplejsza? Griggs twierdzi, e
woda, gdy przepywa przez pomp, poddana zostaje wielu maym przemianom.
Gdy tylko woda dostanie si do komory, pojawia si naprenie styczne i niewielka ilo energii
cieplnej (...). Wirnik zaczyna si krci, a kiedy osignie wystarczajco du prdko, ciecz zostaje
wepchnita do wgbie, lepych zaukw na jego powierzchni, przez si odrodkow, jaka powstaje
dziki ruchowi. Wewntrz wgbienia cinienie obnia si i powstaje rodzaj prni.
Gdy cinienie w danym otworze stanie si wysze od cinienia, jakie wytwarza sia odrodkowa,
kierunek ruchu wirowego wody ulega odwrceniu, przez co ciecz zostaje wypchnita z jednego
wgbienia i trafia do nastpnego. Proces powtarza si i w ten sposb wytwarza miliony fal
uderzeniowych na minut. W miar jak fale uderzeniowe przemieszczaj si przez ciecz, tu przy
powierzchni, gdzie ciecz styka si ze cianami zbiornika, tworzy si warstwa mikroskopijnych
bbelkw. Wanie ten efekt okrelany jest mianem, "kawitacji".

10.4. Schemat pompy hydrosonicznej z wniosku patentowego nr 5385298
Lata bada zaowocoway opracowaniem projektu pompy, w ktrej bbelki tworz si wewntrz
wgbie wirnika, a nie przy cianach zbiornika, co przy zastosowaniu standardowego procesu
kawitacji naraaoby metal na korozj. Caa energia, jaka powstaje, gdy dochodzi do pkania
bbelkw, przekazywana jest cieczy w postaci energii cieplnej. Gdy ogrzewana w ten sposb woda
dotrze do wylotu pompy, zdy caa zamieni si w par lub te przybra posta mieszanki pary i
wrztku albo samego wrztku (...) w zalenoci od zastosowa, ktre dla niej przewidujemy
15
.
Tak naprawd efekt kawitacyjny by ju przedmiotem bada laboratoryjnych zanim pojawi si
Griggs ze swoimi pomysami, jak wykorzysta zjawisko na skal przemysow. Historia wie si z
obserwacj jeszcze innego efektu, zwanego sonoluminescencj dosownie "dwik-wiato" ktry
take prbowano wykorzysta jako rdo darmowej energii. Sonoluminescencj to zjawisko
polegajce na tym, e bbelki, ktre znajduj si w wodzie, wydaj si wytwarza pikosekundowe
impulsy wietlne i cieplne, jeli ciecz podda oddziaywaniu dwiku o bardzo wysokiej czstotliwoci.
Cho niektre z pomiarw koniecznych do okrelenia powstajcej energii s szczeglnie trudne do
przeprowadzenia, wedug ocen teoretycznych temperatura w bbelkach moe dochodzi nawet do 10
9
kelwinw.
Wyjanieniem wydaje si by sonoluminescencj, tajemnicze zjawisko podwodne, w ktrym
bbelki powietrza cinite przez fale dwikowe ulegaj implozji, w czasie ktrej dochodzi do
wytworzenia 50-pikosekundowych byskw wiata. Ich energia moe by wysza od pocztkowej
energii fal dwikowych nawet biliony razy. Wielu szczegw dowiedzielimy si dziki nowej serii
eksperymentowi oblicze, jak przeprowadzono w ostatnich latach. C.C. Wu i Paul Roberts z UCLA
wysunli przypuszczenie (w artykule w "Physical Review" z 31 maja 1993 roku), e mechanizm
odpowiedzialny za zjawisko sonoluminescencji to ruch fal uderzeniowych, jakie powstaj wewntrz
zapadajcego si bbelka powietrza. Zgodnie z t hipotez fale uderzeniowe przemieszczaj si do
rodka bbelka z prdkociami bliskimi prdkoci dwiku, co powoduje wzrost cinienia i iloci ciepa
do tak wysokiej temperatury (ponad 5000 kelwinw), e powstaje plazma. To wanie elektrycznie
naadowane czstki w plazmie s rdem byskw, ktre towarzysz procesowi przyspieszania
16
.
Griggs utrzymuje, e przemiana energii z formy mechanicznej na ciepln jest stuprocentowo
wydajna. Niektrzy naukowcy s wrcz przekonani, e urzdzenie skonstruowane przez Griggsa,
moe okaza si maszyn, w ktrej dochodzi do przekroczenia jednoci okrelone formy zjawiska
sonoluminescencji w wodzie miayby powodowa uwalnianie wikszych iloci energii, ni potrzebne s
do zasilania urzdzenia. Trwaj niezalene badania, majce wykaza, czy pompa moe dziaa z
przekroczeniem jednoci, ale jak dotd nie ma danych, ktre pozwalayby opowiedzie si za lub
przeciw.
Wszyscy opisani badacze niewtpliwie przyczynili si, i wci przyczyniaj, do rozwoju prac
powiconych technologiom darmowej energii. Zobaczymy, ktre z pomysw oka si realne i
moliwe do wykorzystania w celach komercyjnych jako rda energii. Wskazanie ktrego z nich jako
tego, z ktrym wizalibymy najwiksze nadzieje, byoby jednak zdecydowanie zbyt ryzykowne.
Suchajmy tylko najwytrawniejszych podrnikw w czasie, kierujmy si podpowiedziami tylko
najczystszych krysztaowych kul.

11. Spiskowcy, szarlatani i sceptycy
Mundus vult decipi wiat chce by oszukiwany.
Anonim
Na moim biurku ley tama z nagraniem przemwienia, jakie w padzierniku 1988 roku wygosi
australijski wynalazca i biznesmen Brian Collins. Przed zgromadzeniem parafian jednego z kociow
gdzie w Ameryce czowiek w powiedzia, e opracowany przez niego w ramach tak zwanego
Projektu Alfa generator darmowej energii ju wkrtce pooy kres niecnym rzdom "naftowych
baronw". Generator stanowiby jednoczenie wietn okazj do inwestycji dla ludzi wiary. Collins
zaczyna w tym miejscu opowiada swoim suchaczom o tym, e w czasie operacji serca, jakiej si
podda, przey dowiadczenie natury mistycznej, w ktrym Bg przekaza mu projekt urzdzenia.
Prace nad projektem posuny si dziki dobrym ludziom z University of Sussex w Anglii tak daleko,
e chwalmy Pana! urzdzenie dziaa! Alleluja!
Bg obdarzy tym wynalazkiem mnie i wierz, e Pan uczyni tak wanie, by zamiast powierzy
urzdzenie naftowym baronom, udzieli go Dawidom tego wiata, a nie Goliatom...
Sze tygodni dzieli nas jeszcze od momentu, gdy generator bdzie w peni sprawny (...), gdy
przyjad tu nastpnym razem, przywioz ze sob dziaajcy generator...
1
Wrd materiaw dodatkowych znale mona opis maszyny Collinsa:
(...) mierzy zaledwie 30 centymetrw na 8 [sic!], way jedynie 4,5 kilograma, ale produkuje
wystarczajc ilo energii, by w caoci zasili redniej wielkoci dom. Bez wtpienia zgodzicie si,
e powysze dane tylko potwierdzaj przeomowo wynalazku, z ktrym nie moe rwna si adne
urzdzenie na wiecie. Dziki dostpowi do niewyczerpanych zapasw energii elektrycznej ludzie
maj wreszcie szans zrealizowa swe twrcze aspiracje w nowej erze ycia spoecznego
2
.
Nieco duszy opis urzdzenia, ktry opublikowano w tamtym czasie, przynosi jeszcze hojniejsze
obietnice:
Prototyp "generatora Collinsa", ktry sam stworzyem, a ktry zbadali, dopracowali i zbudowali moi
wyspecjalizowani naukowcy i technicy (...), wytworzy energi elektryczn w postaci 1000 kilowatw
lub 1360 koni mechanicznych iloci, jaka wystarcza do zaspokojenia potrzeb energetycznych 100
gospodarstw domowych o przecitnych zapotrzebowaniach.
Wszystkie te wyliczenia s tyle nadzwyczajne, co typowe dla oszustwa opartego na pewnoci
siebie. Nadzwyczajne jest zuchwalstwo gosiciela teorii, Briana Collinsa. Przede wszystkim, "twrca"
Collins wcale nie wynalaz urzdzenia do produkcji darmowej energii by inynierem i biznesmenem,
ktry woy troch pienidzy w badania prowadzone na podstawie umowy zawartej z University of
Sussex i ktry po prostu dostarczy co, co okreli mianem "urzdzenia zasilajcego Collinsa".
Dr Dennis Edwards by dziekanem wydziau elektrotechniki w czasie, gdy trway prace nad
kontraktem z Collinsem, z ktrym mia okazj zetkn si osobicie. Kiedy rozmawiaem z Edwardsem
pod koniec 2000 roku, odmawia urzdzeniu jakiejkolwiek wartoci:
Moe sobie mwi o "urzdzeniu zasilajcym Collinsa". Tak naprawd to jest to kawa
bezuytecznego zomu. Maszyna nigdy nie dziaaa i wedug mnie nie ma prawa dziaa. Bardzo
kiepskie urzdzenie, cakowicie niesprawne
3
.
Dr Edwards i jego wsppracownik Gunnar Sandberg zmary w kwietniu 1996 roku byli
przekonani, e Collins stara si odtworzy dzieo brytyjskiego wynalazcy Johna Searla. Wbrew
zapewnieniom Collinsa, e nic nie wie o Searlu, dr Edwards wydawa si cakiem pewny:
Myl, e chodzio o realizacj pomysw Searla
4
.
Nic jednak nie byo w stanie powstrzyma Collinsa przed rozpowiadaniem po caym wiecie, e
popieraj go uczeni uniwersyteccy przekonani, e jest geniuszem.
Naukowcy twierdz, e powinienem dosta Nagrod Nobla
5
.
Denis Edwards zaprzecza tym sowom:
Wiem, e Brian Collins wygosi kilka niezwykych owiadcze, z ktrych cz jakoby wie si z
University of Sussex. Parokrotnie stara si o moje poparcie dla swoich prac, jednak nie mogem mu
go udzieli. Uniyersity of Sussex pragnie zdystansowa si od twierdze Collinsa mam nadziej, e
to stanowisko zostanie uszanowane
6
.
Ale w roku 1998 uniwersytetowi nie udao si zapobiec stosowaniu przez Collinsa okrelonej
metody gromadzenia pienidzy. Dobrym ludziom z amerykaskiej wsi zaproponowano, by
zachceni przez "Technologie Ery Krlestwa" z Boise w Idaho zainwestowali w obiecujce rdo
darniowej energii. Oferta brzmiaa kuszco:
T ostatni okazj adresujemy do wszystkich, ktrzy maj wiar w to, e co takiego jak darmowa
energia w ogle jest moliwe (...) i ktrzy chcieliby zainwestowa co najmniej 500 dolarw w cigu
najbliszych 30 dni. Po 31 stycznia moe ju by za pno, jako e etap pierwszy dobiegnie zapewne
koca i nawet wiara ju sienie przyda... Zyski, jakie mona osign, s nastpujce:
1. Zwrot wkadw w wysokoci 5 do 10 razy kwoty podstawowej. Przewidywany czas realizacji
zamierzenia to pierwszy kwarta '89.
2. Bycie jedn z pierwszych osb, ktre bd mogy wej w posiadanie generatorw, gdy tylko ich
produkcja si rozpocznie. Na razie termin, w ktrym generatory zostan powszechnie udostpnione,
pozostaje nieokrelony.
3. Dla inwestorw zaoone zostan konta zagraniczne (...), na ktre bd przelewane dochody z
produkcji i sprzeday generatorw. Te pienidze bd stanowi smakowity ksek, specjalnie
odkadany w tym celu. Wielko przychodw przypadajcych na kadego udziaowca zalee bdzie
od liczby zainwestowanych dolarw. W ten sposb bdzie powstawa majtek (...), ktry przejdzie z
pokolenia na pokolenie.
Kto wierzy, niech inwestuje...
7
do
Wiele szczegw typowych dla tej sprawy utworzyo pewien wzorzec, wedug ktrego i dzi
postpuj oszuci, pragncy wystrychn ludzi na dudka. Pewnie nie uchroni to nikogo przed
ogooceniem z pienidzy, groszowymi zyskami czy zapaniem si na ponne nadzieje szybkiego
wzbogacenia, jakie kto stara si wmusi pod szyldem technologii darmowej energii wystarczy
nacisn guzik, a ludzie po prostu wal z pienidzmi.
Oto jak dziaa do. Po pierwsze, sprawca kieruje si ku sercu amerykaskiej wiary. Wielu
religijnych ludzi jest gotowych uwierzy w histori o wielkim spisku, ktry rzd i wadze stanowe uknuy
przeciw obywatelom Ameryki, by pozbawi ich nalenej wolnoci tego typu przekonania atwo
mona wykorzysta. Po drugie, proponuje si ludziom jedyn tajemn drog do Krlestwa
Niebieskiego uywa siew tym celu kilku sposobw, sprowadzajcych si jednak do podstawowej
zasady, wedug ktrej naley wykaza, e inwestycje (ilo oddawanej gotwki) rwnaj si
wiadectwu wiary w Boga (i w jego naukowe sugi). Przypomina to nieco dawn praktyk kupowania
odpustw.
Jednoczenie udowadnia si prawdziwo innego rwnania: by sceptycznym wobec twierdze to
zachowywa si jak niewierny Tomasz i okazywa brak wiary. W literaturze "Technologii Ery
Krlestwa", jak stworzy Collins, ten guzik wciska si wielokrotnie:
Wiosn roku 1987 sposobno zainwestowania w prace nad CED (Collins Energy Device
urzdzenie zasilajce Collinsa) nadarzya si take mnie oraz kilku moim krewnym i znajomym. Oferta
zostaa zamknita w lipcu' 87 z nadziej na ukoczenie etapu pierwszego jeszcze tego roku. Niestety
wyniky pewne nieprzewidziane trudnoci i realizacja projektu musiaa odwlec si o rok.
Czemu ten rodzaj trudnoci jako zawsze jest "nieprzewidziany"?
Odwlekanie si terminw zaniepokoio niektrych drobnych inwestorw. Cz z nich zacza si
powanie niecierpliwi i wkrtce zaczto zgasza dania zwrotu wkadw. Myl, e si zgodzisz, e
zawsze si znajdzie jaki niewierny Tomasz. Wygraj ci, ktrzy maj wiar i wykazuj zrozumienie (...) i
zostan nagrodzeni.
Z nagrania rozmowy Collinsa z kilkoma "inwestorami wiary" wynika, e zoy on par niezwykle
zachcajcych obietnic finansowych dotyczcych wsparcia Chrzecijaskich Patriotw majcych
problemy z cakowitym brakiem gotwki:
Szczeglnie uprzywilejowani s ci, ktrzy wysali datki (...), dlatego e kady dolar, jaki wysali,
przyniesie wicej pienidzy, ni potrafili sobie dotychczas wyobrazi. Mwi wam nale do
szczeglnej grupki ludzi, ktrym zajmuje si mj przedstawiciel w Australii... to jest... c, pozycja,
ktr zajmuj, to zupenie wyjtkowe miejsce-w cigu kilku najbliszych tygodni wydarz si niezwyke
rzeczy, ktre sprawi, e wkady zostan pomnoone wiele, wiele razy. A ty tylko sobie siedzisz i
dostajesz darmowy bilet na dalsz jazd...
I nie tylko: gdy uda nam si doprowadzi generatory do stanu uywalnoci, wy bdziecie mieli
moliwo wzicia takiej ich liczby, jak chcecie i jaka potrzebna jest wam do waszego wasnego
uytku i w ogle...
8
Naprawd wietlana wizja. Collinsowi za nic nie mogo uda si dotrzymanie tej obietnicy.
Nie wiadomo, ile dokadnie pienidzy udao si zgromadzi Collinsowi i jego wsppracownikom
dziki inwestycjom, a sam Collins nie chcia podawa adnych konkretnych liczb. Kiedy spotkalimy
si w 1988 roku, eby porozmawia, mieszka w jednym z najdroszych londyskich hoteli. Ciekawe,
jak czuliby si tak przyjacielsko nastawieni amerykascy rolnicy, gdyby dowiedzieli si, e na ten hotel
szy ich wasne pienidze. A gdy tylko uczeni z University of Sussex podali, e technologia si nie
sprawdza, cudowne hasa o wietlanej przyszoci "urzdzenia zasilajcego Collinsa" zniky jak w
kapeluszu iluzjonisty.
Gdy tylko nastpuje przekazanie pienidzy, oszuci zwykle szybko zwijaj si i znikaj, a
inwestorom nie pozostaje nic innego, ni liza rany i prbowa zwykle zreszt bezskutecznie
odzyskiwa fundusze na drodze rnego rodzaju postpowania sdowego. Co najbardziej irytuje
inwestorw, to fakt, e "wynalazcy" zdarza si zjawia ponownie z tym samym oszustwem,
opatrzonym nieco inn nazw, kilka lat, a niekiedy zaledwie kilka miesicy pniej.
Collins utrzymuje obecnie, e wci ma zamiar spaci inwestorw, e sprawy potoczyy si tak
nieszczliwie i e jego samego zwodzono co do postpu prac nad technologi. Wci, mimo
wszystko, robi interesy zwizane z darmow energi podaje, e dysponuje trzema rnymi
urzdzeniami, ktre znajduj si w trzech rnych regionach wiata i ktre wkrtce bd temu wiatu
zaprezentowane. Tym razem jednak wielu ludzi postanowio nie czeka na nie z zapartym tchem.
Objazdowe pokazy Dennisa Lee
Wynalazca Dennis Lee do niedawna podrowa po Stanach Zjednoczonych i przedstawia swj
"Objazdowy pokaz darmowej energii". W kolekcji zjawisk niezwykych (ale te i najzwyczajniejszych)
Lee prezentuje liczne urzdzenia i maszyny, ktre jak twierdzi stworz cakiem now energi
przyszoci. Opowiada te o tajemnych siach, ktre robi wszystko, by zapobiec wdroeniu
technologii, ktr z boskiego polecenia Lee ma przekaza ludziom. W ostatniej chwili prezentacji
widzowie maj podpisa si w miejscu oznaczonym kropkami i zobowiza si do ofiarowania gotwki
do 10 000 dolarw kademu z 200 "wycznych przedstawicieli handlowych".
Eric Krieg odnosi si sceptycznie do technologii darmowej energii. Podj si wypacenia 2000
dolarw kademu wynalazcy urzdzenia do wytwarzania darmowej energii, ktre pomylnie
przeszoby opracowane przez niego testy. Nie mg przepuci okazji do spotkania Dennisa Lee,
kiedy ten pojawi si ze swoimi pokazami w Filadelfii w 1996 roku:
Zobaczyem w prasie caostronicowe ogoszenie wypenione obietnicami zaprezentowania
zdumiewajcych technologii, wcznie ze sposobem na uzyskanie energii elektrycznej z powietrza.
Wieczorem 23 wrzenia ja i kilku innych czonkw Philadelphia Association for Critical Thinking (Ph
ACT Filadelfijskie Stowarzyszenie Mylenia Krytycznego) wybralimy si, by na wasne oczy ujrze
t "zdumiewajc" technologi. Pokaz odbywa si na stadionie hokejowym, wynajtym specjalnie z
okazji zakoczenia tourne po 34 miastach. Wszyscy byli do podekscytowani (czybym powiedzia,
e bylimy zelektryzowani?). Po krtkiej modlitwie, w ktrej uczestniczy Dennis Lee i jego pomocnicy,
Lee wkroczy na scen wrd burzy oklaskw. Rozpocz si piciogodzinny nieprzerwany pokaz caej
serii ciekawych urzdze
9
.
Kreig szybko zorientowa si, e Lee gosi teori wielkiego spisku i e suy mu ona jako
odpowied na pytanie, czemu urzdzenia nie zrobiy jeszcze furory na wiecie: Obdarzony wielk
charyzm Lee stwierdzi, e sta si ofiar powszechnego, midzynarodowego i wielopokoleniowego
spisku, ktrego celem jest zapobieenie przedostawaniu si tego rodzaju zdumiewajcych technologii
na rynek. Publiczno z radoci podpisaa "deklaracj niezalenoci energetycznej", w ktrej miao
stwierdzano, e nikt duej nie bdzie akceptowa rzdowych naciskw. Pokaz skupia si raczej na
unikalnej mieszance pogldw politycznych i religijnych jakie wyznawa Lee, ani na dowodzeniu
susznoci twierdze technicznych. Prowadzcy oznajmi, e niestety nie moe speni obietnicy
zaprezentowania cudownego urzdzenia konstrukcji Yulla Browna do neutralizacji promieniowania.
Dawa do zrozumienia, e wrd publicznoci znaleli si agenci rzdowi, ktrzy tylko czekaj, by
rozpocz aresztowania. Lee powiedzia take, e wynalaz najwydajniejsz na wiecie pomp ciepa,
jednake tajni wrogowie udaremnili jego wysiki, gdy okradli jego firm, a jego samego wtrcili do
wizienia. Za mniej wicej 10 lat, jak utrzymuje Lee, uda mu si opracowa urzdzenie, ktre bdzie
produkowao energi dziki wykorzystaniu temperatury otoczenia, co stanie si moliwe przez
poczenie pompy cieplnej z nisko-temperaturow przetwornic fazow, jak skonstruowa Fischer.
Nic dziwnego, e publiczno przyklasna sowom Lee, e to Bg natchn go myl, jak
urzeczywistni ten pomys (w publikacjach autorstwa Lee znale mona wiele cytatw z objawie,
jakie Bg mu przekaza). Niestety jedynym dowodem na dziaanie urzdzenia byo zapewnienie kogo
z publicznoci, e jedna z czci jest gorca. Kade kolejne goosowne stwierdzenie przyjmowane
byo burz braw.
Przez cay czas trwania pokazu Krieg stara si zmusi Dennisa Lee do ustosunkowania si do
bezporednio wysuwanych zarzutw:
W czasie dyskusji staraem si skoni osoby mwice do trzymania si gwnego tematu: czy
urzdzenie do produkcji darmowej energii dziaa? Lee i jego ludzie ucinali krtko moje apele o
poddanie urzdzenia sprawdzianom. Uczyniem wwczas otwarcie propozycj, e jestem gotw
przeznaczy dziesitki tysicy dolarw na promocj urzdzenia wrd ludzi, ktrzy maj waciwe
dowiadczenie i wyposaenie, by okreli warto maszyny, jeeli tylko bd mg sam si przekona
o jej dziaaniu. Lee po prostu powiedzia swoim poplecznikom, by nie przywizywali wikszej wagi do
moich sw, poniewa jestem "wrogiem". Oczywicie w ogle nie odpowiada na nagabywania w
rodzaju: "Ile paska firma paci dostawcom energii i stacjom benzynowym?"
10
.
Kiedy ju Lee przedstawi niektre z twierdze technicznych, nadszed czas, aby przej do rzeczy,
to jest zaj si kwesti inwestycji. "Lee obiecywa, e ci, ktrzy wpac 10 000 dolarw, by sta si
przedstawicielami handlowymi, otrzymaj niewielkich rozmiarw urzdzenie do produkcji darmowej
energii, ktre bd mogli zainstalowa w swoich domach jeszcze przed kocem tego roku. Potem
utrzymywa, e zgosio si 2000 chtnych, ktrzy podpisali dokumenty, ale e nastpi pewne
opnienia"
11
.
Dwa tysice przedstawicieli handlowych po 10 000 dolarw na gow daje okrg sum 20 000
000 dolarw na rozwj technologii. Kady z tych "przedstawicieli" bdzie chcia wiedzie, dokd
trafiaj jego pienidze. Tak dziaa plan caego interesu.
Dennis Lee poinformowa, e aby rozpocz produkcj, ktra przyniosaby zysk, trzeba zbudowa
co najmniej 2000 maszyn. Z tymi pienidzmi i przy takiej liczbie urzdze koszt zbudowania jednego
mgby wynie nawet 10 000 dolarw, ale i tak niektrzy podaj, e mona by obniy cen przez
zakup czci w sklepach z wyrobami metalowymi.
Fundusze te wdruj skomplikowan drog, co ma podobno przynie pewne ulgi podatkowe.
Zostaj zamienione na 200-dolarowe Certyfikaty COBI (Cerificates of Beneficial Interest), ktre
deponowane s jako finanse firmy, a nastpnie przekazywane w formie poyczki International Tesla
Electric Company. Spka (nie majca nic wsplnego z Nikol Tesl, ktry pewnie przewraca si w
grobie na takie naduycie wasnego nazwiska) to wieo powstaa organizacja, naleca do Dennisa
Lee i innych. Osoby, ktre wejd w posiadanie certyfikatw, okrela si jako posiadaczy urzdzenia
do produkcji darmowej energii, jakie zostanie zainstalowane w ich domach w cigu roku.
Kiedy "powiernik" z ramienia firmy, pastor Charlie, zbierze 50 certyfikatw (kady po 10 000
dolarw), przekazuje 1000 dolarw (10%) spce ITEC jako przedpat na jedno urzdzenie do
produkcji darmowej energii (rnic opisuje akredytywa, patna przy odbiorze maszyny). Kiedy
zostanie zbudowany jeden egzemplarz urzdzenia, posuy on jako porczenie konwencjonalnej
poyczki potrzebnej do sfinansowania budowy kolejnej maszyny. Ta z kolei stanowi bdzie
porczenie dla trzeciego egzemplarza i tak dalej, a dziki inwestycji 10 000 dolarw, jakiej dokona
kady z przedstawicieli, powstanie 50 urzdze.
Kiedy ju maszyna zostanie zainstalowana w czyim domu, jej wacicielowi przysuguje przydzia
w wysokoci 26 000 kilowatogodzin rocznie. Kad ilo energii, ktra przekracza t wielko
(maszyna powinna by w stanie wyprodukowa 100 kilowatw przy kadym uruchomieniu),
przedstawiciel moe sprzeda spkom energetycznym po 3 centy za kilowatogodzin, to jest taniej,
ni zwykle wynosz koszta produkcji prdu.
A co si stanie, jeli Lee nie bdzie mg wywiza si ze swoich obietnic? Kto na tym straci?
Gdyby urzdzenie do produkcji darmowej energii nie trafio do domw posiadaczy certyfikatw COBI
w cigu roku od daty podpisania umowy, odpowiednia klauzula w kontrakcie mwi, e posiadaczowi
przysuguje zwrot zaledwie 90% kwoty zainwestowanej. Zwaywszy, e Lee i jego znajomi
zainkasowali 20 000 000 dolarw, a musz odda jedynie 18 000 000, w rku zostan im jeszcze 2
000 000. Mog poza tym skorzysta z odsetek rocznych, jakie przynosi taka suma, co stanowi bdzie
w przyblieniu kolejny 1 000 000.
Niektrzy utrzymuj, e technologia, ktr Lee stosuje w urzdzeniach, to ju skompromitowana
odmiana pompy cieplnej zwana zeromotorem, zaprojektowana przez Johna Gamgee, ktremu nigdy
nie udao si sprawi, by rzeczywicie doszo do produkcji darmowej energii. Eric Krieg jest
przekonany, e Lee spotkay liczne niepowodzenia przy rnych okazjach: "[Lee], zdaje si, nie
powiedzia przedstawicielom handlowym zwerbowanym w 2000 roku, e wszyscy spord 2000
inwestorw z roku poprzedniego poddali si w kocu"
12
. Rejestr sukcesw Lee w spenianiu obietnic
danych klientom nie wyglda najlepiej 22 stycznia i 16 lutego 1993 roku gazeta "Utah Desert News"
pisaa, e Lee zosta skazany za oszustwo w New Jersey w roku 1975, oskarono go o oszustwo w
stanie Waszyngton w roku 1985, a uniewinniono w dwch innych sprawach karnych o oszustwo
klientw w Kalifornii w 1990 roku, co miao zwizek ze sprzeda zestawu pompy cieplnej, ktry mia
si przyczynia do oszczdzania energii.
Tym razem, po konsultacjach z prawnikami cho niektrzy ludzie wci mog odnie wraenie,
e pewne technologie produkcji darmowej energii si sprawdzaj Lee bardzo uwaa, by
jednoznacznie nie stwierdzi, e zna rozwizanie problemu: "Nie twierdzimy, e posiadamy czarn
skrzynk. Ale czy nie byoby przyjemnie, gdyby kto da wam czarn skrzynk, ktra potrafi wytwarza
energi za darmo?" Nikt temu nie przeczy. Lee mwi jeszcze co, co brzmi rwnie kuszco: "Mamy
plan, jak uwolni was od zalenoci od sieci". A take: "Potrafimy zbudowa urzdzenia
przystosowane do komercyjnego uytku na paskiej przyczepie". Lee nazywa je "pojazdami
zasilajcymi":
Wraz z Edison Electric w New Jersey prowadzimy prace nad zasilaniem stacji przekanikowej za
pomoc pojazdu zasilajcego o mocy 20 megawatw.
Praca urzdzenia nie kosztuje ani grosza czerpie ono potrzebn energi z pola magnetycznego
Ziemi. Potrafibym uzyska to natychmiast i po prostu wypompowywa energi z Ziemi!
Pewnie chcieliby mi zapaci, byle tylko urzdzenie pozostao nieznane! "Scentralizowane
zasilanie" nie suy ludziom w wolnym kraju!
Ludzie interesu proponowali mi miliard dolarw za prawa do technologii! Rzd Izraela chce, bym
zaj si zasilaniem ich kraju!
Lee podaje, e zwyke instytucje inwestycyjne odrzuciy jego propozycje, dlatego odwrci si od
nich, a postanowi przynie poytek ludziom wiary:
czy mnie niezwyky zwizek z Bogiem! Powiedzia mi, e chce, bym w jego imieniu da wam to
urzdzenie! Powiedzia mi, bym uda si na tournee po kraju sprawdzimy, kto tu naprawd wierzy!
Wanie zaprezentowaem wam najdziwniejsze odkrycie tego wiata!
13
Ale czy zadaniem tego urzdzenia rzeczywicie jest dostarczenie wiatu energii elektrycznej, czy
te po prostu wycignicie pienidzy z kieszeni ludzi?
Josepha Newmana maszyna do produkcji energii
Osiemnastego wrzenia 1999 roku, gdy Lee wci odbywa swoje tourne, musia znie gwatowny
atak prasowy, jaki przypuci na niego inny "wynalazca darmowej energii" Joseph Westley Newman:
OSTRZEGAM WSZYSTKICH PRZED DENNISEM LEE:
Wanie dotara do mnie wiadomo, e pan Dennis Lee (wystpujcy take pod nazw
"Technologie Lepszego wiata, Sp. z o.o." oraz "Usugi Zjednoczonej Wsplnoty Ameryki") zamieci
caostronicowe ogoszenie w "USA Today" z pitku, 17 wrzenia 1999 roku. Podkreli zwaszcza
zamiar "sprzeday silnikw magnetycznych o wydajnoci przekraczajcej 200%".
Ostrzegam wszystkich ludzi: Dennis Lee przyby na prowadzony przeze mnie pokaz krajowy, ktry
odbywa si w Louisiana Superdome w Nowym Orleanie w poowie lat 80. Napisa do mnie take list,
w ktrym proponowa 1 000 000 dolarw w zamian za pozwolenie na wykorzystanie Wynalazku
Pionierskiej Energii mojej konstrukcji urzdzenia, ktre ju wczeniej zdy naobiecywa ludziom.
cignem go na ziemi i rzekem: "Jeli paskie urzdzenie dziaa, nie potrzebuj e pan mj ej
Pionierskiej Technologii Silnika Magnetycznego". Ju wwczas ywiem podejrzenia, czy przypadkiem
Lee nie oszukuje ludzi. Teraz wiem, e tak!
Jeli w dowolny sposb utrzymuje, e "on i jego spka wynaleli Rewolucyjny Silnik Magnetyczny"
(ktry moe dziaa przy wydajnoci ponad 100%), twierdz, e e jak pies!
14
Kontrowersje wok maszyny do produkcji energii konstrukcji Josepha Newmana cigny si z
gr 15 lat i trwaj do dzi dnia. Nie milkn mimo nie-przychylnoci mediw. Wynalazca podaje, e
urzdzenie jego pomysu dziaa z wydajnoci midzy 300 a 2500% co oznacza, e wytwarza wicej
energii, ni potrzeba do napdzenia go. Z drugiej strony jednak nikt nie widzia, by maszyna
rzeczywicie pracowaa na zasadzie samowystarczalnoci. Czy urzdzenie jest rzeczywicie co
warte? I czy Joseph Newman okae si geniuszem, oszustem czy oszukujcym si dziwakiem?
Reklamowa notka prasowa mwi, e Joseph Newman od 25 lat yje wycznie z wynalazczoci.
Uzyska dotychczas osiem patentw na "urzdzenia uytkowe". Zaliczaj si do nich: zestaw sztang
pokrywanych plastikiem, mechaniczna zbieraczka pomaraczy, n, ktry spada zawsze ostrzem do
gry, nowy typ owiewek samochodowych. Jednake urzdzenia do produkcji energii w Stanach
Zjednoczonych nie opatentowano fakt ten niezmiennie wprawia Newmana we wcieko od 25 lat,
czyli od chwili, gdy po raz pierwszy odrzucono jego wniosek patentowy w tej sprawie.
Formalne ksztacenie Newmana skoczyo si po pierwszym roku college'^ z ktrego odszed, by
rozpocz karier jako wynalazca. Od tamtej pory, jak mwi, samodzielnie kontynuowa nauk, ktr
stanowia mieszanka rozmw z mdrymi ludmi i lektur. Punktem, z ktrego rozpocz swe studia,
byo zapoznanie si z pracami Michaela Faradaya, brytyjskiego "ojca elektrycznoci", ktry wynalaz
pierwszy silnik elektryczny i zdefiniowa prawa dotyczce zjawisk magnetycznych i
elektromagnetycznych oraz ruchu.
Po 15 latach samodzielnych studiw Newman opublikowa swoj pierwsz prac powicon
produkcji energii. Przewidywa w niej, e "ze wzgldu na fakt, i wszelka masa zbudowana jest z
energii elektromagnetycznej, gdyby zbudowa odpowiednio zaprojektowany mechanizm, mona by
zmienia mas w czyst energi elektryczn lub ruch obrotowy dziki w peni odwracalnemu
procesowi"
15
.
rodki, za pomoc ktrych Newman zamierza dokona tego cudu fizyki, ujawnione zostay kilka lat
pniej przy okazji budowy trzech prototypowych maszyn maego, redniego i duego modelu.
Najwikszy way ponad 2250 kilogramw i zaopatrzony by w magnes o masie 275 kilogramw.
Mwic w skrcie, wszystkie maszyny zawieraj potny magnes trway, ktry obraca si lub
porusza ruchem postpowo-zwrotnym wewntrz lub w bezporedniej bliskoci cewki skadajcej si z
drutu miedzianego uoonego w bardzo liczne zwoje. Cewka zasilana jest zwykle z zestawu baterii, a
pole magnetyczne, ktre wytwarza, staje si rdem siy wprawiajcej w ruch obrotowy (lub
postpowo-zwrotny) magnes trway. Komutator mechaniczny odwraca kierunek, w jakim pynie prd
przez cewk, co p cyklu.

11.1. Rysunek z wniosku patentowego Newmana nr WO 08300963
Opisaem powyej zasad dziaania zwykego silnika elektrycznego, chocia w naszym przypadku
naleaoby go raczej okreli mianem silnika dwubiegunowego, jednofazowego, wykorzystujcego
magnes trway i zasilanego prdem staym. Niezwyko silnika opracowanego przez Newmana ley w
wielkoci niektrych elementw i efektach, jakie wedug konstruktora towarzysz tym zmianom
wielkoci. Zarwno magnes, jak i cewka s wyjtkowo due magnes potrafi way nawet 275
kilogramw, a cewka moe skada si ze 100 000 zwojw drutu miedzianego. Opr, jaki daje cewka,
musi zatem by bardzo duy, co znaczy, e silnik potrzebuje do pracy prdu o bardzo wysokim
napiciu, ale niskim nateniu. W czasie jednego z pokazw Newman zademonstrowa prototyp
silnika, ktry obraca 40-centymetrowy wirnik wiatraczka z prdkoci ponad 500 obrotw na minut.
Zgodnie z komentarzem konstruktora, do uzyskania tego efektu uyto prdu o nateniu 0,0008
ampera przy napiciu 3000 woltw co daje moc 2,4 wata.
Roger Hastings, profesor fizyki z St. Paul z Minnesoty i poplecznik Newmana, przekaza 30 lipca
1986 roku swoje owiadczenie Subcommittee on Energy, Nuclear Proliferation and Government
Processes:
Jak wielki moment obrotowy moe wytworzy tego typu silnik? Sprbujcie zatrzyma go,
przytrzymujc wa o rednicy 5 centymetrw. Zwyky czowiek nie da rady tego zrobi, chocia silnik
nigdy nie jest zasilany prdem powyej 0,003 ampera, czyli o mocy 3 watw. Silnik w jest niewielkich
rozmiarw prototypem silnika, ktry Newman planuje zastosowa do napdzania samochodw
16
.
W roku 1986 amerykaski krajowy urzd miar (US National Bureau of Standards NBS) rozpocz
seri testw w ramach bada nad jednym z wynalazkw Newmana, na ktry zoono wniosek
patentowy. Wyniki wykazay, e maszyna skonstruowana przez Newmana nie jest zdolna do produkcji
wikszej iloci energii, ni potrzeba do jej zasilania. Jednake konstruktor stwierdzi, e nie uznaje
tych rezultatw, poniewa badania przeprowadzono nieuczciwie. Newman widzia w tym
potwierdzenie swego przypuszczenia o wielkim spisku przeciwko niemu. Sprawa trafia do sdu, ale
wynalazcy nigdy nie udao si uzyska zadowalajcego wyroku. Wyniki bada nie przeszkodziy mu
jednak w uzyskaniu patentw midzynarodowych, przyznanych midzy innymi w Meksyku. Newman
cay czas ywi nadziej, e dziki umowom midzynarodowym uda si wkrtce "przeksztaci" patenty
na uznawane take w Stanach Zjednoczonych.
Wynalazca wystpi w wielu programach telewizyjnych, udzieli setek wywiadw gazetom i
czasopismom w caej Ameryce, a take poza ni. O ile wiadomo, nie przyczynio si to do podjcia
jakichkolwiek powanych bada weryfikacyjnych. Newman mimo to zezwoli wybranej grupie badaczy
i inynierw na poddanie urzdzenia szczegowym ogldzinom i sformuowanie oceny. Do grupy tej
nalea Milton Everett, inynier mechanik, ktry niegdy pracowa dla departamentu energetyki stanu
Missisipi. Sidmego wrzenia 1999 roku opublikowa on powiadczony notarialnie dokument.
Po raz pierwszy zoyem wizyt w domu Josepha Newmana w Missisipi, by dowie wynalazcy,
e si myli. Zamiast tego jednak nie tylko sam miaem okazj przekona si o wartoci jego dokona,
ale widziaem i innych szanowanych naukowcw, ktrzy tego dowiadczyli. Podobnie jak ja, ludzie ci
pocztkowo nie wierzyli w sensowno technologii. Gdy jednak wysuchali wykadu Josepha
Newmana na temat opracowanej przez niego unifikacyjnej mechanicznej teorii pola, podjli si
przeprowadzenia bada kilku prototypw silnika/generatora Josepha Newmana przy uyciu
oscyloskopw, miernikw momentu obrotowego, testw termicznych, a nastpnie porwnania
wynikw z badaniami konwencjonalnych urzdze tego typu. Wszyscy ci naukowcy podpisali
ostatecznie owiadczenie, w ktrym stwierdzali, e "wynalazki Josepha Newmana, a take jego
mechaniczna teoria czstek oscylujco-obrotowych s poprawne".
Byem pod takim wraeniem dokona Josepha Newmana (...), e naciskaem gwnego
elektrotechnika z uniwersytetu stanowego Missisipi, by wybra si ze mn do domu Josepha
Newmana. Przeprowadzi on odpowiednie testy silnikw, a nastpnie stwierdzi: "Silniki konstrukcji
Josepha Newmana osigaj wydajno 200%". W czasie wieczornego programu telewizyjnego w
stacji CBS powiedziaem, e "Einstein powinien ustpi miejsca Josephowi Newmanowi". Byem
obecny, gdy Joseph Newman dowiadcza fatalnego przyjcia przez rne instytucje rzdowe i
okrelone grupy przemysowcw.
W owiadczeniu Everett daje take opis tego, jak jednoznaczne odnis wraenie, e silnik
Newmana jest potny i wydajny:
W silnikach zbudowanych do niestarannie i domowymi metodami odnotowa mona straty
powstae w wyniku tarcia, ktrym jednak daoby si zaradzi. Wielokrotnie przekraczaj one wielko
zasilania o mocy 100 woltw, dziki ktremu pracuje silnik Newmana przy zerowym obcieniu na
wale urzdzenia. Mwimy o wielkociach strat tarcia, ktre przekraczaj moc potrzebn do zasilania o
warto rzdu 1200%. Oczywicie stratom, jakie powstaj w wyniku tarcia, mona stosunkowo atwo
zaradzi, kiedy ju dojdzie do produkcji seryjnej.
Kady inynier mechanik wie z pierwszych lat studiw, e tak zdumiewajcych rezultatw, zgodnie
ze wspczesnym stanem wiedzy, uzyskiwa nie mona. Jako czowiek majcy wyksztacenie
techniczne oraz wieloletnie dowiadczenie w tym zakresie mog ze szczerym przekonaniem oznajmi
ludziom caego wiata, e urzdzenie do produkcji energii opracowane przez Josepha Newmana
przyniesie nam wszystkim wielkie korzyci
17
.
Everett twierdzi tu, e moc, ktra zostaje utracona w wyniku "strat", jest wiksza od iloci energii,
jaka jest dostarczana do urzdzenia. Czemu jednak, pytaj krytycy, Newmanowi nie udao si
zmniejszy strat, a powstajcej dziki temu energii wykorzysta do zamknicia ptli i uzyskania w ten
sposb maszyny, ktra produkowaaby energi? Wielu ludzi sdzi, e nie udaje si to ze wzgldu na
bdy, jakie tkwi w technice pomiarowej lub w teorii Newmana. Albo, oczywicie, w obu!
Newman stworzy niedawno orodek pokazowy w Scottsdale w Arizonie, gdzie grupa okoo 300
ludzi rnego autoramentu widziaa maszyn, ktra zdawaa si funkcjonowa "bez zarzutu".
Czternastego sierpnia 1999 roku przeprowadzono badanie, ktre polegao na zestawieniu pracy
jednej z maszyn Newmana z rwnoczesn prac dwch silnikw "kontrolnych". Wszystkie trzy
urzdzenia podczono do jednego zestawu baterii sonecznych, ktre stanowiy rdo zasilania, a
zadanie polegao na podniesieniu z ziemi ciarka o wadze 6,5 kilograma.
Na podstawie testu Newman orzek, e tylko silnik jego konstrukcji by wystarczajco mocny, by
podnie ciarek, dziki wykorzystaniu zasilania elektrycznego, jakiego dostarczay baterie
soneczne. Pod koniec dowiadczenia jeden ze wiadkw niektrzy twierdz, e by to sam Newman
wyda jednoznaczn opini: "Kto, kto nie potrafi zrozumie wagi pokazu, musi by idiot!"
Kiedy opis metod zastosowanych przez Newmana opublikowano w Internecie, tumnie rzucili si na
nie rozmaici specjalici, ktrzy oznajmili, e konstruktor wykazuje brak wiedzy z zakresu
podstawowych zagadnie elektrotechniki.
Sprbujmy za pomoc prostych poj zrozumie to, co stara si zademonstrowa Newman:
powd, dla ktrego uyto baterii sonecznych (w sonecznej Arizonie), to fakt, e ilo energii, ktr
mona z nich czerpa, jest ograniczona inne rda pozwalayby na wikszy pobr mocy. Chodzi o
to, e silnik Newmana urzdzenie, ktre raczej nie wymaga duej mocy do wytworzenia znaczcego
momentu obrotowego potrzebowa dwch sekund do podniesienia ciaru 6,5 kilograma na
wysoko 60 centymetrw nad ziemi. Pozostae dwa silniki oba przystosowane do wyszych mocy
nie byy w stanie wykona zadania. Oto konkluzja, jak dowiadczenia wywodzi Newman:
Brak wydajnoci silnikw konwencjonalnych zosta jasno dowiedziony, gdy dziki zastosowaniu
baterii sonecznych udowodniono, i wysoki pobr mocy niszczy lub szkodzi zdolnoci baterii,
generatorw, baterii sonecznych itp., do rda zasilania, ktre produkuj e napicie zgodnie z E = mc2
i ktre w porwnaniu z silnikami konwencjonalnymi moe dziaa!
Zarwno pogrubienie, jak i bdy skadniowe s autorstwa Newmana. Konstruktor chce przez to
powiedzie, e zdolno, jak wykazuje jego silnik do wydajnego dziaania przy nieduej liczbie
amperw, jest rwnoznaczna z faktem, e urzdzenie w tajemniczy sposb przetwarza mas w
energi. Wynalazca posuwa si dalej do wygoszenia oglnej zasady, wedug ktrej masa maszyny
ma zwizek z jej wydajnoci: "Im wiksze rozmiary nadawaem silnikowi Newmana, tym mniejszego
potrzebowa on napicia i natenia, a produkowa coraz wicej energii!
18
Odzywaj si krytycy
Reakcje na stwierdzenia Newmana wahaj si od grzecznych i skoncentrowanych wok spraw
technicznych do ostrych i zupenie nie nadajcych si do powtrzenia.
Kiedy Newman ogasza wszem i wobec: "Przyczajcie si do dziea produkcji masowej!", kilka
osb pluo sobie w brod, e to zrobio. Spora liczba ludzi, ktrzy podpisali zobowizania prawne, ju
nigdy nie zobaczya swoich pienidzy. Niektrzy boj si zaskary Newmana i czepiaj si nadziei,
e moe jednak kiedy pojawi si zyski.
Elektrotechnik Norm Biss nie ba si narazi na gniew Newmana i ogosi w Internecie swoje zdanie
na temat technologii. Znajdowa si w szczeglnym pooeniu to on zbudowa silnik Newmana.
Wiele osb ma uzasadnione powody, by z gorycz przyjmowa wyniki najnowszych testw
urzdzenia Joego Newmana. Tym, ktrzy pytaj: "Norm, czemu si po prostu nie wycofasz? Mamy
tego tego do", wyjani przesanki, ktrymi si kieruj.
Mniej wicej rok temu Joe Newman pojawi si w mojej firmie i przekonywa nas do sporzdzenia
prototypu jego "urzdzenia do produkcji energii", co miao kosztowa 31 000 dolarw. W nocy, ktra
poprzedzaa czas ostatnich testw, Joe Newman ukrad silnik, by zapobiec podaniu wynikw bada do
wiadomoci publicznej. Gdyby inne ofiary "newmanizmu" miay odwag jawnie przedstawi swe
zarzuty pod adresem Joego Newmana, staralibymy si zrobi co w naszej mocy, by kolejni ludzie nie
ulegali jego zabiegom. Moim zamierzeniem jest przedstawienie wszelkich dostpnych informacji, co
umoliwi innym wydanie wasnego sdu na temat rewelacji dotyczcych maszyny Joego Newmana
19
.
Newman wypar si wszelkich zobowiza finansowych i zagrozi podaniem do sdu Bissa i
wszystkich innych, ktrzy zagro jego sposobowi zarabiania. Sprawy s w toku...
Maszyny id pod internetowy motek
Tymczasem jeli chcielibycie wej w posiadanie jednej z maszyn New-mana, wci istnieje taka
moliwo. Co zaskakujce, zwaywszy na okolicznoci, Newman rozpocz internetow sprzeda
okoo 1000 egzemplarzy urzdzenia do produkcji energii. Kilka sztuk sprzedao si ju po 2000 do
4000 dolarw:
W peni sprawny, podpisany i oznaczony numerem niewielki model urzdzenia do produkcji energii
konstrukcji Josepha Newmana zosta wystawiony na aukcj na naszej stronie aukcji internetowych.
Eksponat w oznaczono numerem seryjnym 1, a w swoim czasie autografem opatrzy go osobicie
Joseph Westley Newman.
Celem wystawiania podobnych eksponatw do sprzeday w czasie aukcji jest zebranie funduszy
potrzebnych do rozpoczcia na wielk skal produkcji urzdze, ktre zdolne bd do zasilania
domw, firm, fabryk i gospodarstw rolniczych. Eksponaty wystawiane na naszej aukcji maj
bezporednio wykaza, e ta przeomowa technologia si sprawdza i e zdolna jest zmieni oblicze
wiatowego dostpu do energii. Uzyskaj wic wielk warto historyczn jako przedmioty, ktre bd
zapowiedzi nadejcia nowej ery technologicznej w dziejach ludzkoci
20
.
Jeeli wydarzenia potocz si pomylnie, Newman zgarnie niez sumk od 2 000 000 do 4 000
000 dolarw. Wynalazca traktuje modele jako okazy dla kolekcjonerw i bardzo starannie unika
wypowiadania si o nich jako o sprawnych urzdzeniach do produkcji energii. Jednake kada z
maszyn opatrzona jest notatk zawierajc zestaw "faktw" na temat "pierwotnej" konstrukcji maszyny
Newmana (a nie tylko jej modelu). Napisano tam:
Fakt: Prd, ktry produkuje silnik/generator Newmana, ma wysze napicie i natenie ni prd,
ktry pynie z baterii zasilajcych.
Fakt: Wedug klasycznej wiedzy z czasw poprzedzajcych odkrycia Josepha Newmana podobne
zjawiska nie s moliwe
21
.
Czy cokolwiek z tego moe by prawd? Czemu tak trudno wysnu wnioski z pokazw? Jeli, jak
twierdzi Newman, urzdzenia dziaaj z wydajnoci ponad 100%, czemu nie mona po prostu
zamkn ptli i stworzy maszyny, ktra bdzie si sama napdzaa? Niektrzy obserwatorzy
proponuj okrelone odpowiedzi ju na podstawie faktu, e konstruktor nigdy nie podj prb
uzyskania urzdzenia samowystarczalnego.
Ryzykowne inwestycje
Cz inwestorw stara si oy fundusze na prace nad udoskonalaniem rnych technologii, bo
liczy na zyski, ktre moe pojawi si pewnego dnia. Takie przynajmniej s oczekiwania. Odrbn
kwesti jest pytanie, na ile zwykli ludzie powinni wcza siew inwestowanie w podobne
przedsiwzicia. Reputacja takich projektw nie jest dobra co innego, jeli zajmuj si nimi firmy,
ktre specjalizuj si w poszukiwaniu zarwno inwestorw prywatnych, jaki podmiotw gospodarczych
o zawodowym podejciu do zagadnie inwestycji wysokiego ryzyka. Zupenie inaczej sprawa si ma w
przypadku przedsibiorstw, ktre produkuj urzdzenia powszechnego uytku i staraj si zadba o
sw przyszo na drodze inwestowania w nowe technologie, a inaczej w przypadku pojedynczych
osb traccych oszczdnoci na technologie, ktre wedug dostpnej dokumentacji nie przeszy
pomylnie niezalenych testw.
Jak mwi sceptycy, nadzwyczajne twierdzenia wymagaj nadzwyczajnych dowodw". Jeeli
dowody nie pojawiaj si i znikd nie mona zdoby pewnoci, nie pomog nawet najpikniejsze wizje
ani najspjniejsze teorie powszechnego spisku chyba co jest nie w porzdku z tym kotem w worku.
Co najdziwniejsze jednak, to fakt, e niektrzy potrafi zajecha naprawd daleko nie tylko na
sprzeday kota, ale i samego worka.

12. Rozwaania nad przyszoci nowych energii
Chcesz si dowierci do ropy? Chodzi ci o to, e wiercisz dziur w ziemi w nadziei, e znajdziesz tam
rop? Oszalae!
Reakcja, z jak spotka si pionier Edwin L. Drake, 1859
Niezalenie od tego, jakie w przyszoci bd rda podstawowej energii, jeli mylimy rozsdnie,
powinnimy sprawi, by nie wizay si ze zuyciem adnych materiaw.
NikolaTesla, 1900
Rok 2010: Opracowano pierwsze generatory kwantowe (wyapujce energi kosmiczn). Dostpne w
formie jednostek przenonych oraz odpowiednie do zapotrzebowa gospodarstw domowych, ktre
produkuj moc rzdu kilku kilowatw, staj si niewyczerpanym rdem energii. Due elektrownie
zostaj wyczone wraz z demontaem sieci koczy si era supw wysokiego napicia.
Sir ArthurC. Clarke
Wyobra sobie urzdzenie, ktre mieci siew kredensie i suy do produkcji energii. Nie wymaga
adnej troski, a podczone do tablicy rozdzielczej wystarcza na zaspokojenie wszelkich twoich
potrzeb energetycznych. Odkd je sobie sprawie, nie musisz wydawa ju ani grosza na dostawy
prdu. S te inne zalety, widoczne na szersz skal: ta niezwyka technologia uzyskiwania energii
elektrycznej nie wie si z produkcj zanieczyszcze (w szczeglnoci dwutlenku wgla) czy
odpadw ani w aden inny sposb nie przyczynia si do wyrzdzania szkd rodowisku naturalnemu.
Wyobra te sobie, e wiksze wersje tej samej maszyny mog by wykorzystane jako rdo
zasilania w fabrykach czy samochodach, a ludzie, ktrzy yj w odlegych krajach rozwijajcych si,
mog dziki urzdzeniu przepompowywa wod na due odlegoci i w ten sposb nawadnia uprawy
na ziemiach dotd nieurodzajnych.
Pomyl, ile gotw byby zapaci za co, co przynosi tyle poytku pojedynczym ludziom i caym
spoeczestwom. Za co, dziki czemu nie tylko nie bdziesz musia wicej paci rachunkw za prd,
ale te unikniesz przyczyniania si do powstawania zmian klimatycznych.
Wic ile co takiego byoby warte? I kiedy moglibymy dosta gotowe urzdzenie?
W grudniu 1997 roku w Kioto doszo do spotkania przedstawicieli 160 pastw, gotowych radzi nad
rodkami, ktre naley przedsiwzi, by zapobiec nieodwracalnym zmianom klimatycznym.
Spotkanie byo nastpstwem oglnowiatowego szczytu, jaki odby si w 1992 roku w Rio de Janeiro,
w czasie ktrego przyjto i podpisano Konwencj wstpn Narodw Zjednoczonych na temat zmian
klimatycznych. Zadaniem Konwencji wstpnej byo "osignicie (...) staego poziomu stenia gazw
cieplarnianych w atmosferze, co zapobiegoby powstawaniu gronych zmian w systemie
klimatycznym, wywoanych przez dziaalno czowieka"
1
.
Chocia postawiono jasny cel, pojawiy si wielkie rozbienoci opinii na temat tego, jaki poziom
stenia gazw cieplarnianych w atmosferze stanowi niebezpieczestwo dla czowieka. Wszyscy
zdawali sobie spraw z koniecznoci dokonania redukcji emisji szkodliwych substancji, pojawiay si
jednak bardzo silne naciski ze strony grup ludzi interesu z rnych krajw. Z jednej strony fabrykom i
przedsibiorstwom zaleao na zachowaniu swobodnego dostpu do tanich rde energii, a z drugiej
grupy biorce udzia w kampanii na rzecz ochrony rodowiska domagay si powzicia stanowczych
krokw, ktre przyczyniyby si do redukcji emisji. W kocu osignito kompromis, ktry czciowo
zadowala obie strony, a ktry otrzyma nazw Protokou z Kioto. Dokument w okrela jednakowe dla
wszystkich 160 krajw sygnatariuszy wielkoci dopuszczalnej emisji gazw cieplarnianych i w ten
sposb przyczynia si do ustabilizowania warunkw jakie panuj w atmosferze naszej planety.
Zgodnie z Protokoem, do roku 2010 wszystkie kraj e powinny ograniczy emisj do poziomu,
ktrego wysoko byaby uzaleniona od wielkoci z roku 1990. Najostrzejsze wymogi stawiano
krajom Unii Europejskiej: omioprocentowa redukcja w stosunku do poziomu z roku 1990.
Najagodniejsze warunki dotyczyy Islandii, ktra uzyskaa pozwolenie na podniesienie emisji o cae
10%. Zadanie, jakie postawiono przed Stanami Zjednoczonymi krajem, w ktrym emisja gazw jest
najwiksza to zejcie o 7% poniej poziomu z roku 1990. eby zda sobie spraw, jak trudna bdzie
realizacja tych zamierze, wystarczy zastanowi si, w jaki sposb dotychczas podchodzono do
caego zagadnienia.
Wielka Brytania odpowiedzialna jest za mniej wicej 2,5% wiatowej emisji dwutlenku wgla to
jest okoo 160 000 000 ton wgla. Okoo 92% emisji towarzyszy procesowi produkcji energii. Dziki
wprowadzaniu wzgldnie czystych technologii opartych na wykorzystaniu gazu, a nie wgla
poziom emisji dwutlenku wgla spad w latach 1990-1997 o 8%, co oznacza, e Wielka Brytania ma
szans utrzyma ten poziom, dopki wzrost zapotrzebowania nie spowoduje, e technologie mniej
wydajne stan si bezuyteczne. Jednake rzd Wielkiej Brytanii przyjmuje do wiadomoci fakt, e
nawet decyzja o utrzymaniu obecnego poziomu emisji nie wystarczy do stabilizacji rodowiska
raport krlewskiej komisji do spraw zanieczyszcze rodowiska z 2000 roku zawiera stwierdzenie, e
jedynym sposobem na uniknicie katastrofalnych zmian klimatycznych jest ograniczenie emisji wgla
rzdu 60% w cigu nastpnych 50 lat.
W Stanach Zjednoczonych, ktre odpowiadaj za znacznie wiksz cz wiatowej emisji,
sprawa ma si zupenie inaczej. Raport amerykaskiego Departamentu Energetyki z roku 1997 nie
pozostawia wtpliwoci:
Dwutlenek wgla to zwizek chemiczny, ktrego produkcja najsilniej przyczynia si do zawinionej
przez czowieka emisji gazw cieplarnianych. W Stanach Zjednoczonych jej poziom siga 5,5 miliarda
ton (to jest 1,5 miliarda ton wgla) w 1996 roku. Wielko ta jest o 3,5% wysza ni w roku
poprzednim i o 18% wysza ni w roku 1985. Blisko 98% emisji wie siew jaki sposb z produkcj
energii, zwaszcza z wykorzystaniem ropy naftowej w sektorze transportowym, ze spalaniem wgla w
celu wyprodukowania prdu oraz uyciem gazw pochodzenia naturalnego w fabrykach i domach
2
.
Jedynym sposobem na sprostanie zaoeniom ograniczenia emisji do roku 2010 jest odwrcenie
tendencji wzrostowej wzrostu o 18% w cigu 11 lat (oznacza to podwojenie w cigu niecaych 50 lat)
co wymagaoby gigantycznego wysiku, zwaywszy, e na razie gosy za ograniczeniem s
nieliczne. Przy niekoczcych si zabiegach wok spraw prawnych, podatkowych i handlowych dzi
mona odnie wraenie, e trzeba bdzie zdelegalizowa przedsibiorstwa, ktre produkuj
urzdzenia codziennego uytku, poniewa wszystkie one korzy staj z najtaszych dostpnych
paliw, zwaszcza z gazu ziemnego. Jeli utrzyma si obecny rozkad si, wydaje si mao
prawdopodobne, by miao si wkrtce zmniejszy znaczenie paliw kopalnych na rynku technologii
produkcji energii. Wobec olbrzymich nakadw finansowych, jakie towarzysz budowie elektrowni
jdrowych, mona wrcz przypuszcza, e rozszerzy si zakres stosowania wci tanich paliw
kopalnych.
W skali wiatowej zjawisko to jest tym bardziej niepokojce, e gwatownie ronie wytwrczo w
krajach Ameryki aciskiej, w Chinach i innych pastwach azjatyckich. Chiny zapowiedziay, e
zamierzaj zwiksza ilo produkowanej energii o mniej wicej 15 gigawatw rocznie.
Klimat zmiany
Moemy mie niemal zupen pewno, e wraz z upywem XXI stulecia i poziomem zawartoci
wgla w atmosferze rosncym szybciej ni w cigu ostatnich 3 000 000 lat, bdzie dochodzio do
coraz powaniejszych zaburze w rodowisku. Midzynarodowy Orodek do spraw Globalnego
Ocieplenia (ang. Global Warming International Center), ktrego siedziba mieci si w Stanach
Zjednoczonych, opublikowa list 34 najbardziej znaczcych "skrajnych wydarze" klimatycznych,
jakie miay miejsce w 1999 roku i przyczyniy si do zniszcze na duym obszarze, wzrostu
bezdomnoci, miertelnoci, podatnoci na choroby i godu. To tylko czubek gry lodowej problemw
zwizanych z efektem cieplarnianym na naszej planecie. Ciarki przechodz po plecach, gdy si czyta
wiadomoci podobne do tej, ktra nadesza w sierpniu 1999 roku:
Po raz pierwszy w historii prawdopodobnie czowiek dopuci si poczynienia nieodwracalnych
zmian w rwnowadze energetycznej ziemskiej cyrkulacji (...) Uczyniona przez czowieka zmiana w
rwnowadze energetycznej cyrkulacji wpywa na nieprzewidywalno zjawisk atmosferycznych i
oceanicznych. Obecnie okrelamy wielko efektu cieplarnianego na 2,4-4,3 W/m2. Zmiana rzdu 7,5-
10 W/m2 cakowicie odmieni zjawiska towarzyszce porom roku, na przykad okres przechodzenia
zimy w wiosn
3
.
Innymi sowy co zreszt raport jednoznacznie wyraa jestemy na najlepszej drodze do
wywoania zmian zupenie nieodwracalnych:
Skutek efektu cieplarnianego to nie tylko przesunicie znanych nam stref ekologicznych (...).
Globalne ocieplenie spowoduje pojawianie si "skrajnych wydarze" i strasznej pogody w najbliszym
czasie. Dugofalowo moe przyczyni si do zaistnienia na Ziemi nowego stanu rwnowagi przez
liczne "oscylacje modeli klimatycznych". Wielko tych oscylacji moe powikszy rozziew midzy
skrajnociami
4
.
Mwic wprost, igramy z siami, ktrych po prostu nie rozumiemy, i przez to stwarzamy miertelne
niebezpieczestwo zmian, ktrych skutki bd nieodwracalne i katastrofalne.
W poszukiwaniu rozwizania
Z pewnoci pilnie potrzebujemy nowych czystych i oszczdnych sposobw produkcji energii
elektrycznej. Paliwa kopalne to nie tylko zanieczyszczenia trzeba si take liczy z ograniczonoci
ich zasobw. W zalenoci od prognozy, wyczerpanie zasobw ropy, wgla i gazu ziemnego
przewidywane jest midzy rokiem 2020 a 2080. Wszystkie mylce rasy gatunku Homo sapiens
musz jak najszybciej rozpocz poszukiwania nowych form uzyskiwania energii. Konwencjonalna
moc przemian termojdrowych nie jest ju brana pod uwag ze wzgldu na wymogi bezpieczestwa i
olbrzymie koszta. Technologie uzyskiwania energii ze rde odnawialnych maj trudnoci z
powanym zaistnieniem na rynku z wielu powodw gwnie dlatego, e ceny wyposaenia s
wysokie, a widoki na zwrot inwestycji raczej odlege. Droga ku powszechnemu zastosowaniu tego typu
technologii jest duga i bardzo krta.
Czy istnieje wic jakakolwiek nadzieja, e nowe technologie energetyczne zajm kiedy wane
miejsce na tym tak zoonym rynku o ogromnej konkurencji? Skd bdziemy czerpa energi za 50
czy 100 lat, jeli zaley nam na stabilnej sytuacji klimatycznej? Czy ktra z technologii
przedstawionych w tej ksice ma szans znale si na szczycie wykresu metod uzyskiwania
energii?
Opory przed akceptacj
Rynek usug energetycznych to rodzic okrutny i niechtny kompromisom cho moe nie
przyczynia si do mierci swych dzieci, to jednak tak dugo znca si nad ich sabociami, a wady
znikaj. Jeli pojawia si temat adopcji, dziecko musi by porzdne, zdrowe i tanie w obsudze. Musi
te zapewnia ludziom miejsca pracy, a udziaowcom dochody. W idealnym przypadku powinno
wspiera inne gazie przemyski i przyczynia si do wzrostu dochodu narodowego kraju. Jeli daje
moliwoci eksportowe tym lepiej, chyba e miayby w ten sposb zosta naruszone tajemnice
obronnoci. I cho Nikola Tesla poszukiwa rda energii, ktre nie wymagaoby adnego paliwa,
wielu wpywowych porednikw na rynku energetycznym wolaoby usysze o czym, co jednak
wymaga paliwa, jako e taki ukad zapewniaby stae dochody z przetwarzania i sprzeday tego
surowca.
Kto, kto chciaby wprowadzi na rynek nowe, czyste i bez paliwowe technologie produkcji energii,
musiaby zaj miejsce ludzi, ktrzy obecnie czerpi krociowe zyski w tej dziedzinie. Przejcie
paeczki uda si tylko wwczas, gdy: 1) wykae si techniczn uyteczno pomysu i zdobdzie
odpowiednie patenty, ktre nie bd w aden sposb zagraay bezpieczestwu publicznemu, 2)
wykae si uyteczno ekonomiczn i przycignie inwestorw, 3) wykae si wyszo rynkow i
przycignie klientw zachcajcymi cenami. Kadej z faz, a wic kadej z wprowadzanych zmian,
towarzyszy bdzie opr. W naszej ksice pojawiay si ju opisy pewnych problemw i wyzwa
stojcych przed osobami, ktre staraj si przej pierwsze dwie fazy. A przecie technologia
energetyczna moe wzi udzia w grze tylko pod warunkiem, e pomylnie przejdzie take faz
trzeci rynkow.
To wyzwanie wie si ze szczeglnymi trudnociami, poniewa wymaga, by ludzie porzucili
urzdzenia, ktrymi posugiwali si dotychczas, a ktre by moe wci przysparzaj im kosztw, i
zaczli uywa nowego wyposaenia. Klientem moe okaza si zarwno osoba indywidualna, ktra
poszukuje generatora energii na potrzeby domowe, jak i przedsibiorstwo, ktremu potrzeba
urzdzenia zdolnego do wyprodukowania odpowiedniej iloci mocy, by mona j byo przesya.
Sposb mylenia byby jednak w obu przypadkach podobny: eby zmiana si opacaa, musiayby
zaistnie widoki znaczcych oszczdnoci w perspektywie dugoterminowej. Kluczowym kryterium
byby czas zwracania si wkadw innymi sowy, jeli dzi wydaj jednego funta, ile czasu upynie
zanim ten funt mi si zwrci (w postaci oszczdnoci) oraz ile jeszcze pienidzy uda mi si po tym
czasie zaoszczdzi (lub zarobi)?
Ksigowym i dyrektorom finansowym kryterium to znane jest pod nazw zysku z kapitau
zainwestowanego (ang. return on capital employed ROCE, lub w wersji amerykaskiej return on
investment ROI) i uznawane jest za klucz do udanych interesw. Kady czowiek i kada organizacja
maj wasne zdanie na temat kwestii, jaki powinien by ROCE, gdy zaley to od wielu zoonych
czynnikw ekonomicznych i inwestycyjnych, midzy innymi wysokoci stp procentowych oraz
moliwych zwrotw inwestycyjnych z innych rde. Wczeniej czy pniej autor kadej z technologii
bdzie musia zaznajomi si z tymi pojciami.
BlackLight Power studium przypadku
Sprawa BlackLight Power to bardzo ciekawe studium podejcia do rynku. Powicone firmie
publikacje stanowi znaczcy przykad posugiwania si aparatem ekonomicznym przy sprzeday
nowej technologii. Chocia proces ewolucji BlackLight znajduje si dopiero w fazie sprawdzania
poprawnoci technologii, ju opracowano plan rozwojowy, ktry ma pozwoli na opanowanie rynku
energetycznego.
Plan w oparto na analizie biecych kosztw i dzisiejszych trendw, jakie rzdz rynkiem.
Obejmuje on dwa podstawowe zamierzenia zwizane z dostarczaniem elektrycznoci: po pierwsze,
licencja na stworzony przez BlackLight proces uzyskiwania wodorin bdzie sprzedana
przedsibiorstwom energetycznym majcym zbudowa wielkie elektrownie, z ktrych popynie prd do
sieci. Po drugie, maj powsta mae stacje zdolne do samodzielnego dziaania, o mocy okoo 5
kilowatw, ktre byyby w stanie wytworzy rocznie prd o wartoci 2500 dolarw (wedug dzisiejszych
cen) i w tym celu bd stosoway jedynie wod i prost kataliz z uyciem potasu.
BlackLight utrzymuje, e dziki elektrowniom o mocy 100 kilowatw, ktrych czas sprawnego
dziaania wynosiby nie mniej ni 15 lat, koszt wyprodukowania jednej kilowatogodziny wynisby
niecay 1 cent, podczas gdy obecnie cena tej samej iloci prdu uzyskanego przy wykorzystaniu paliw
kopalnych w rodzaju wgla, ropy naftowej czy gazu wynosi 4-5 centw, 5-7 centw przy wykorzystaniu
energii jdrowej, 4-7 centw energii wodnej, 5-9 centw energii wiatru, 10-12 centw energii
sonecznej jako rda ogrzewania i 30-40 centw przy wykorzystaniu zjawiska fotowoltaicznego
5
.
Jeeli okae si, e technologia proponowana przez BlackLight si sprawdza, firmy wytwarzajce
sprzt domowego uytku zaczn bi si o moliwo kupna licencji i budowy generatorw. Wzrost
zyskw z technologii, jaki bdzie skutkiem duego zainteresowania, z pewnoci przyczyni si do
przycignicia wielu inwestorw. Ale te dopki nie odniesiono jednoznacznych sukcesw, mao kto
gotw jest zaryzykowa. Wszyscy jednak z zainteresowaniem ledz wszelkie problemy techniczne i
zwizane z bezpieczestwem, ktre pojawiaj si przy okazji prac nad udoskonalaniem technologii.
Poza tym prawdziwy koszt wprowadzenia w ycie pomysu znany bdzie dopiero wwczas, gdy
choby jedno z urzdze w peni sprawdzi si w praktyce co niechtnie przyznaje siew BlackLight. A
zwaywszy, e trzeba zbada cay okres dziaania urzdzenia, ktry wynosi moe i 15 lat, mona
sobie wyobrazi, jak dugiego czasu potrzeba, by technologia zyskaa ostateczne uznanie.
Nietrudno zrozumie, czemu niektre firmy boj si powszechnej akceptacji takiej technologii.
Gdyby pomys tak taniego uzyskiwania energii trafi na rynek na wiksz skal i dostawcy mocy
proponowaliby swoje usugi za, powiedzmy, poow czy jedn trzeci dzisiejszych cen, wwczas
pozycja tych, ktrzy opieraj dziaalno na wykorzystaniu ropy, wgla bd gazu, byaby zagroona.
Ze wzgldu na spodziewany dugofalowy spadek poday ceny zleciayby na eb, na szyj, a przemys
oparty na paliwach kopalnych po prostu by pad. Jeli nie opaca si wydobywa ropy z ziemi, nie ma
mowy o istnieniu przemysu wydobywczego.
General Motors i inne firmy produkujce samochody stanyby przed koniecznoci przemylenia
strategii i wprowadzenia zmian w organizacji pracy oraz rodzaju stosowanych narzdzi, odpowiednio
do nowinek, jakie pojawi si w dziedzinie transportu. Skoro wkrtce mamy mie do czynienia z
ekonomi opart na wykorzystaniu wody do produkcji podstawowej formy energii, to jest energii
elektrycznej, niedugo pojawi si samochody napdzane prdem, a modele, ktre obecnie
wystawiane s tylko na pokazach, wyjadana ulice. Cho analitycy zjawisk rynkowych zaczynaj sia
panik wok nadchodzcych zmian, nie taki diabe straszny, jak go maluj. Min lata, zanim zmiany
rzeczywicie zagoszcz na dobre przecie elektrowni nie stawia si z dnia na dzie.
Ci, ktrzy obecnie decydujc rynku, maj dwie moliwoci: albo nie bd zgadzali si na
wprowadzenie nowego wynalazku i postaraj si zniszczy pomys w zarodku, albo te zainwestuj w
niego i zobacz, czy mona zarobi (i unikn strat) na przejciu kontroli nad technologi. Opowiedz
si za czy przeciw? Tak wanie zachowuj si firmy, ktre zainwestoway w BlackLight staraj si t
drog zapewni sobie znaczc pozycj na rynku.
Dr Hal Puthoff z Institute for Advanced Studies w Austin w Teksasie, ktry wierzy w moliwo
wykorzystania technologii zarwno zimnej fuzji, jak i energii zerowej, proponuje strategi
"adaptacyjn", zgodn z tym stanowiskiem. W czasie audycji radiowej powiconej zagadnieniom
naukowym prowadzonej przez Boba Hieronimusa Puthoff wyjania:
Hieronimus: Nie wierzy pan, by zimna fuzja miaa by pocztkiem koca przedsibiorstw
energetycznych. W wywiadzie udzielonym Chrisowi Birdowi powiedzia pan, e interesy arabskich
producentw ropy naftowej z Bliskiego Wschodu powinny by brane pod uwag przy tworzeniu
planw inwestycyjnych, co wydao mi si niezwykle interesujcym stwierdzeniem. Czy chodzi o to,
eby w ten sposb powstrzyma bliskowschodnich producentw przed krzyowaniem planw
przedsibiorstw zachodnich? Puthoff: Wanie. Kiedy tworzymy plan inwestycyjny i powanie mylimy
o wprowadzeniu na rynek nowej technologii, powinnimy uwanie przyjrze si tak zwanym wrogom,
gdy zawsze znajdzie si sposb na stworzenie sytuacji, w ktrej wygranymi bd wszyscy. Tak wic,
jeli chodzi o rozmowy ze zwykymi przedsibiorstwami zajmujcymi si wydobyciem i
przetwarzaniem ropy naftowej, miaem niedawno okazj wymieni pogldy ze Scottym Hahnem,
prezesem firmy Penzoil, a take dyrektorami, prezesami i wiceprezesami wielu innych
przedsibiorstw. Mwilimy o przyszoci technologii energii zerowej. Twierdzili oni, e przyjliby j z
otwartymi ramionami, poniewa o ile wydobywanie ropy w celu przetwarzania jej na leki i tworzywa
sztuczne przynosi duy zysk przy wzgldnie niskim zuyciu surowca, to wykorzystywanie jej w
samochodach czy na potrzeby domowe przypomina nieco ogrzewanie mieszkania wrzucanymi do
pieca obrazami Van Gogha czy Picassa (...). Przedsibiorcy, z ktrymi rozmawiaem, mwili, e oni
sami nie bd si w aden sposb sprzeciwia wdraaniu nowych technologii, nie tak atwo natomiast
pjdzie pewnie z tymi, ktrzy zajmuj si wydobywaniem ropy. Mylimy wic o tym, by si do nich
zwrci i poinformowa o tym, co si dzieje. Jeli docz do inwestorw, choby ceny ropy poszy w
d, zyski nie przestan pyn
6
.
Spisek? Jaki spisek?
S i tacy, ktrzy wierz, e jedynym powodem, dla ktrego wci nie dysponujemy darmowymi czy
bez paliwowymi technologiami produkcji energii, jest wielki czy choby redni spisek (a moe ukad
maych spiskw). Istnienie spisku oznacza, e kto podkupi, ukry czy zwyczajnie umierci pomysy i
ich wynalazcw, zanim udao im si przedosta na rynek.
Po opowieciach o wynalazkach w rodzaju ganika, dziki ktremu mona przejecha 100
kilometrw na litrze paliwa, ktre pojawiy si kiedy w gazetach, nie pozosta aden lad. W
zalenoci od nastawienia ludzie twierdz, e: 1) wszystkie opowieci s jak najprawdziwsze, 2)
prawdziwe s tylko niektre z nich, 3) nie ma w nich za grosz prawdy. Jak to czsto bywa w tej
materii, dowody s bardzo wieloznaczne.
Profesor Martin Fleischmann wyznaje pogld, e do zego przyjcia wczesnych doniesie na temat
zimnej fuzji przyczyniy si dziaania rzdw niektrych pastw. Jakim cudem inteligentny, racjonalnie
mylcy naukowiec moe wierzy w to, e pastwa posuwayby si do takich dziaa?
Oczekiwalibymy raczej, e rzdy wcz si w rozwj bada nad przyszociowymi technologiami
uzyskiwania energii przecie na dusz met to ich interes. Jak w wielu pastwach, na przykad w
Wielkiej Brytanii, Departament Energetyki Stanw Zjednoczonych ma specjaln komrk, ktrej
zadaniem jest wspieranie nowych pomysw. Ale i tak sycha gosy krytykw, ktrzy utrzymuj, e nie
do, e ministerstwo to ignoruje nowe technologie energetyczne, ale take dowiedziono wrcz
aktywnego dziaania na ich niekorzy.
Na pocztku 1999 roku inspektor patentowy amerykaskiego Biura Patentowego Tom Valone (ten
sam, ktry wiele lat wczeniej zajmowa si badaniami nad maszyn N w ramach studiw
podyplomowych por. rozdzia czwarty) postanowi zorganizowa w Waszyngtonie konferencj na
temat technologii energetycznych przyszoci (ang. Conference on Future Energy COFE). Dziki
pomocy Integrity Research Institute organizacji nie nastawionej na zysk, ktrej Valone jest
przewodniczcym szuka wsparcia w instytucjach rzdowych, ktre wierzy powinny by
zainteresowane tematem. Zacz od Departamentu Stanu. Udao mu si przycign uwag i
spowodowa, by sekretarz stanu roztoczy opiek nad konferencj w ramach inicjatywy "Forum
otwarte". Wrd mwcw mieli znale si badacze, ktrzy prowadzili prace nad wykorzystaniem
energii wiatru, Ken Shoulders, specjalista od wizek naadowanych (EV), Paul Brown, twrca baterii
betawoltaicznych, Edmund Storms, specjalista od zagadnie zwizanych z niskoenergetycznymi
reakcjami zimnej fuzji termojdrowej, i wielu innych eksperymentatorw zajmujcych si badaniami w
takich dziedzinach, jak ogniwa paliwowe, gazyfikacja biomasowa czy napdy do helikoptera, w ktrych
nie wykorzystuje si procesw spalania.
Valone nie przypuszcza, e do akcji wcz si dr Robert Park z American Physical Society i Peter
Zimmerman, dzisiejszy doradca naukowy Arms Con-trol Agency przy Departamencie Stanu. Dr Park
jest zatwardziaym przeciwnikiem wszystkiego, co uznaje za pseudonauk. Co tydzie w "Whats
New?" internetowym pimie American Physical Society publikuje pamflety na tych, ktrych uwaa
za naukowcw drugiej kategorii. Gdy Park dowiedzia si o zaplanowanej konferencji, wysa e-mail do
swego przyjaciela Zimmermana: "Pete, jeli nie zwalczasz podobnych inicjatyw, po co w ogle istnieje
Departament Stanu?"
7
Zimmerman potraktowa list Parka bardzo powanie: "Lubi wyzwania, a tu
nadarza si szansa, by wywrze pewien wpyw (...). Decyzja ju zapada. Ale, jak ci wiadomo, ja
pracuj w Waszyngtonie, a ci, ktrzy tu pracuj, wiedz doskonale, e nic nie jest ustalone do
momentu, w ktrym si rzeczywicie wyda-ry (...) ".
W cigu kilku nastpnych dni Departament Stanu odwoa konferencj, a wpywy Zimmermana
mona byo odczu przy prbach zainteresowania spraw i Departamentu Handlu, i Departamentu
Energetyki.
Zarwno Zimmerman, jak i Park opowiadali o konferencji w czasie spotkania American Physical
Society, ktre odbyo si 22 marca w Atlancie w stanie Georgia. Zimmerman, oficjalny przedstawiciel
rzdu opacany z pienidzy amerykaskich podatnikw, z dum pochwali si, e udao mu si
wyrugowa konferencj z Departamentu Stanu: "To jedno z osigni ostatniego roku, ktre sprawia,
e czuj si niezwykle dumny"
8
. Ogosi te, e wraz z Robertem Parkiem postanowili dziaa na rzecz
wyplenienia kadego ladu zainteresowania zimn fuzj z krgw rzdowych (byli bdnie przekonani,
e konferencja powicona miaa by gwnie tej technologii). Wezwa zebranych, by przyczyli si do
krucjaty i p artem poprosi o skadanie doniesie najwyszym wadzom o wszelkich danych na
temat nieoficjalnych bada czy grup liczcych wicej ni trzy osoby, ktre przyapano na rozmowach o
zimnej fuzji. Tum fizykw przy-klasn sowom mwcy.
Zdarzyo si przypadkiem, e jeden z e-maili Zimmermana do nieznanego adresata trafi do biura
Toma Valone'a:
O, rany, co za wstyd. Bardzo le si zachowalimy wobec biednego Valo-ne'a. On sam i jego
australijski przyjaciel znaleli siew trudnej sytuacji z naszej winy. Czy kiedykolwiek nam wybacz? Czy
uda nam si oczyci dusze z tej czarnej skazy?
wietnie si bawiem w czasie spotkania w Physical Society w Atlancie. Nas obu uznano za
bohaterw, ktrym udao si sprawi, by poparcie, jakiego Departament Stanu udzieli organizatorom
konferencji, zostao wycofane. Mam te powody przypuszcza, e "wadze zwierzchnie" postaraj si,
by podobnie zachowano siew Departamencie Handlu
9
.
Kimkolwiek byy "wadze zwierzchnie", Zimmerman nie myli si co do Departamentu Handlu
poparcie zostao wycofane. Okoniem stan te Departament Energetyki. Konferencj udao si
ostatecznie zorganizowa w hotelu Holiday Inn w Bethesda w stanie Maryland w dniach 29 kwietnia
1 maj a 1999 roku. Nie ustaway ataki prasowe ze strony Parka, a wane pisma naukowe w rodzaju
"Nature" czy "Science" przekonane, e konferencja powicona jest zagadnieniom zimnej fuzji
odsdziy organizatorw od czci i wiary. David Voss napisa w "Science": "aden z kilkunastu mwcw
nie wykaza si rozumieniem wspczesnej nauki". Voss przegapi fakt, e przecie nawet Peter
Zimmerman udzieli wotum zaufania pomysowi Paula Browna na "fotodeaktywacj odpadw
termojdrowych" sposb na uzyskiwanie energii z odpadw radioaktywnych przez bombardowanie
ich promieniami Roentgena:
W dokonaniach Browna interesujce jest zastosowanie elektronowego akceleratora liniowego, a
nie protonowego, oraz wykorzystanie fotorozszczepienia, a nie tylko reakcji wzbudzania neutronw.
Przy zaoeniu, e urzdzenie dziaa zgodnie z zaoeniami technicznymi, mona by dziki niemu
uzyska bezporednio uyteczn energi, nie tylko energi wizkow w akceleratorze
10
.
Niedugo po konferencji Tom Valone zosta usunity ze stanowiska inspektora patentowego w
nastpstwie tego, co w jego przekonaniu byo zorganizowan kampani Parka i Zimmermana, by
zdyskredytowa go w oczach Departamentu Handlu. Kto powiedzia, e po tych wszystkich
wydarzeniach Valone'a spotkao cikie zaamanie nerwowe i e cho znw aktywnie dziaa na rzecz
promocji nowych technologii uzyskiwania energii, przez wikszo naukowcw ju zawsze okrelany
bdzie mianem heretyka.
By moe zagadnieniem kluczowym dla wdraania nowych technologii jest pytanie, jak rol
odgrywa powszechne czy branowe uznanie dla proponowanych pomysw. Z powodw oczywistych
uznanie ze strony gwnego nurtu nauki bardzo si liczy przy prbach zdobycia funduszy
nieprzychylno prasy czy zorganizowana kampania przeciw nowym pomysom moe sprawi, e
starania o pienidze stan si ponne. A bez inwestorw wikszo technologii po prostu nie ma
szans na rozwj. W dziedzinie nowych technologii produkcji energii, gdzie twierdzenia wynalazcw
potrafi kci si z teoriami klasycznymi, nie zawsze mona mie pewno, e inwestycje przynios
zyski.
Z pewnoci nie istnieje adna gwarancja, e tylko z tego powodu, i co dziaa na poziomie
prototypu, z powodzeniem przejdzie przez faz akceptacji rynkowej. To stwierdzenie wskazuj e na
fakt, e mogy pojawi si technologie, ktre rzeczywicie si sprawdzay, ale ktre zaginy gdzie po
drodze. Czy urzdzenie do odbioru energii promienistej T. Henry'ego Moraya jest tego przykadem?
Czy BlackLight Power zniesie ataki przeciwnikw z gwnego nurtu nauki i przyniesie rozwizania
energetyczne, ktre wykorzystamy w tym stuleciu i nastpnych? Chocia wiele wskazuje na
poprawno twierdze, ktre pomogy Morayowi zbudowa jego urzdzenie, to przyszo BlackLight
wci stoi pod znakiem zapytania. Rozwj wydarze zaley od wielu czynnikw: od samej technologii i
od tego, jak trudno bdzie udowodni, e da si j wykorzysta, od stanowiska, jakie zajmie Biuro
Patentowe, od wytrzymaoci inwestorw oraz powodzenia ich interesw, od przychylnoci prasy, od
zainteresowania konsumentw list mona by cign w nieskoczono...
By moe pytanie: "Jak bardzo sytuacja musi si jeszcze pogorszy?", jest wzgldne. Gdy
wszyscy zdamy sobie spraw z powagi zagroenia zmianami klimatycznymi, dbao o wasne
interesy moe si wyda altruizmem. Dzi wci zbyt wielu ludzi, ktrzy trzymaj kapita w rku, boi
si spojrze poza ramy tego, co powszechnie przyjte. W miar pogbiania si kryzysu, kiedy w
kadym domu zaczniemy dowiadcza prawdziwych konsekwencji zmian klimatycznych,
poszukiwanie znaczcych i nowatorskich rozwiza w gatunku tych, o jakich pisalimy w ksice,
moe nabiera coraz wikszej wartoci. Jak dugo bdziemy musieli jeszcze czeka tego nikt nie
jest w stanie okreli.

Dodatek 1: Energetyczne ABC
Energia to wieczna rado.
WilliamBlake
Co to jest energia?
cile rzecz biorc, energi definiuje si jako zdolno ukadu lub urzdzenia do wykonywania
pracy. Jednake gdy ludzie mwi o energii, czsto zdarza im si myli to pojcie z takimi terminami,
jak sia, moc czy praca. By zrozumie to sowo, warto wyjani zwizki wszystkich tych okrele.
Sia to podstawowa jednostka energii. Wyrniamy cztery podstawowe rodzaje si we
wszechwiecie: siy grawitacyjne, elektromagnetyczne (wiato, promienie Roentgena, podczerwie,
ultrafiolet itp.), oddziaywania sabe (odpowiedzialne za rozpad pierwiastkw promieniotwrczych) i
wreszcie silne oddziaywania jdrowe, dziki ktrym jdra atomw tworz cao. Si mierzy si w
niutonach (w systemie metrycznym) lub stopofuntach (jednostka obowizujca w Wielkiej Brytanii).
Gdy si jednego niutona przyoy do ciaa, ktre w wyniku tego oddziaywania przesunie si o metr,
wwczas mwi si, e wykonano prac (wydatkowano energi) wielkoci jednego dula lub jednego
niutona na metr.
Moc to dawka, w jakiej wykorzystano energi lub wykonano prac. Zatem jeli produkuj jeden
dul co sekund, wwczas "dawka" mojej energii to jeden wat. Jeden z pierwszych sposobw
wyraania porcji mocy zwizany by z wykorzystaniem konia std termin ko mechaniczny. Moc
idealnego konia wyraona w jednostkach wspczesnych to 745 watw czyli zdolno oddawania
745 duli energii na sekund. Jeli maszyna (tak jak ko) ma dostarcza takiej wanie iloci mocy
przez godzin, wwczas dostarczy 745 watogodzin. Ilo prdu, jaki kupujemy od elektrowni,
mierzona jest wanie w watogodzinach, cilej w kilowatogodzinach.
Formy i przemiany energii
Energia istnieje we wszechwiecie w wielu postaciach: chemicznej, kinetycznej, elektrycznej,
grawitacyjnej, elektromagnetycznej, dwikowej, jdrowej i termicznej. Przemiany energii to proces,
ktry zachodzi bez koca we wszechwiecie, w tym na naszej planecie. W Socu dochodzi do
syntezy termojdrowej, w wyniku ktrej powstaje gigantyczna ilo ciepa i silne promieniowanie.
Cz tego ciepa dociera do Ziemi i wspomaga przemiany chemiczne, biologiczne czy kinetyczne,
dziki ktrym moliwe jest istnienie odpowiednich warunkw atmosferycznych i powierzchniowych, by
pojawiy si okrelone formy ycia. W rolinach zachodz reakcje chemiczne wspomagane przez
ciepo i wiato energii sonecznej. Zwierzta w tym ludzie wykorzystuj energi zgromadzon w
jedzeniu, by wspomaga energi kinetyczn (ruch). W ciele, w tym w mzgu, dochodzi do przemian
elektrycznych, zasilanych przez zwizki chemiczne obecne w poywieniu.
Wykorzystywane przez czowieka technologie opieraj si na przechodzeniu jednej formy energii w
drug: silniki zmieniaj energi elektryczn w mechaniczn, baterie chemiczn w elektryczn,
arwki elektryczn w wietln i ciepln, generatory na wiatr kinetyczn energi wiatru w prd
elektryczny, elektrownie atomowe energi materii w ciepo, a nastpnie przez prdnice w prd.
Przemiany energii stanowi klucz do naszej cywilizacji. Ujto je w kilka podstawowych praw.
Podstawowe prawa zwizane z energi
Gwne prawo, ktre opisuje przemiany, jakim ulega energia, to zasada zachowania energii.
Stwierdza ona, e energii nie da si ani stworzy, ani zniszczy mona tylko zmieni jej form z
jednej w drug. Zatem cakowita suma iloci energii we wszechwiecie jest ustalona i podlega jedynie
zmianom formy z kinetycznej w grawitacyjn, z chemicznej w ciepln itd.
Prawa termodynamiki sformuowano po raz pierwszy w XIX wieku, dziki pionierskim pracom nad
silnikami cieplnymi francuskiego inyniera Kadiego Carnota. Prawa termodynamiki miay pierwotnie
opisywa i definiowa zasady dziaania i wydajnoci wszelkich silnikw cieplnych. Pierwsza zasada
termodynamiki jest tak form zasady zachowania energii, ktra stosuje si do silnikw czy ukadw
cieplnych. Wyraa j wzr matematyczny (delta Q = delta U + delta W), ktry oznacza, e wzrost
energii wewntrznej ukadu jest rwny sumie energii dostarczonej ukadowi oraz wykonanej pracy.
Jeli ukad jest ukadem izolowanym bd "zamknitym", mwimy, e energia wewntrzna ukadu jest
staa zatem suma energii w nim zgromadzonej jest zachowana.
Drugie prawo termodynamiki czsto nazywane jest te prawem entropii i mwi, e wszystkie
postacie energii, jakie istniej w ukadzie, wykazuj tendencj do zmieniania si w ciepo form
najprostsz. Entropia oznacza rwnie, e wzrasta poziom nie uporzdkowania czego wyrazem jest
bezadny ruch czstek, ktre otrzymay ciepo. Podstawowa konsekwencja drugiego prawa
termodynamiki to stwierdzenie, e potrzeba wikszej iloci energii, by zmieni ciepo w inn posta
energii (np. chemicznej, kinetycznej itp.), ni uzyska je z tej wanie postaci. Trudniej jest wspi si
na "szczyt energii", podajc od ciepa do energii chemicznej, mechanicznej czy elektrycznej.
Dochodzimy do pojcia wydajnoci. Cho suma energii ukadu pozostaje niezmienna i nie podlega
adnym stratom, take przemiany, w wyniku ktrych powstaje energia, w rodzaju przejcia od wgla
do prdu elektrycznego, wymagaj wykonania szeregu krokw, w czasie ktrych pewna cz ciepa
jest nieuchronnie oddawana do rodowiska. Ciepo ze spalania, ciepo w wyniku tarcia w oyskach,
ciepo uzwojenia generatora, ciepo przewodw transmisyjnych to wszystko przyczynia si do
powstawania strat w wykorzystaniu energii. Zaledwie 20-30% energii chemicznej, jak zawiera wgiel,
trafia ostatecznie do konsumentw w formie elektrycznoci. W ukadzie zamknitym nie ma mowy o
takiej technologii przemiany energii, ktra byaby w 100% wydajna.
Czsto przytacza si drugie prawo termodynamiki jako powd, dla ktrego wszechwiat zginie
kiedy "mierci z gorca", gdy wszystkie formy energii zostan zdegradowane do ciepa. Drugie
prawo termodynamiki wyjania take, czemu wszelkie prby skonstruowania perpetuum mobile s
skazane na niepowodzenie przy zaoeniu, e urzdzenie osiga wydajno 100%, wewntrz tego
rodzaju zamknitego ukadu i tak znajdzie si jaka przemiana, w wyniku ktrej pewna porcja ciepa
nieuchronnie wydostanie si do rodowiska, w wyniku czego pojawi si straty w ruchu maszyny.
Na marne id wszystkie lata bada, kiedy prbowano konstruowa rozmaite koa, ukady
magnetyczne i obwody wodne, w wyniku czego miao powsta urzdzenie samonapdzajce si.
Biura patentowe na caym wiecie wci otrzymuj projekty kolejnych pomysw zbudowania
perpetuum mobile. Niektrych wynalazcw napawa otuch fakt, e we wszechwiecie wydaj si
istnie pewne zjawiska, ktre wygldaj jak przemiany zachodzce w nieskoczono: na przykad
planety, ktre wprawione w ruch kr po orbitach przez niezmiernie dugi czas. Na poziomie
atomowym elektrony zdaj si obiega jdra atomu bez widocznych oznak zwalniania...
Gosy sprzeciwu
Zasady drugiego prawa termodynamiki s na og powszechnie przyjmowane. S jednak i tacy,
ktrzy domagaj si rozszerzenia prawa, jego reinterpretacji czy wrcz w rzadkich przypadkach
wprowadzenia ograniczenia stosowalnoci. Pojawiaj si gosy, e prawo zawsze miao ujmowa
jedynie procesy zachodzce w silnikach cieplnych w ukadach zamknitych i nie ma zastosowania do
wszelkich przemian naturalnych.
W roku 1912 Charles P. Steinmetz, doradca gwnego inyniera w General Electric Company i
jeden z najbardziej szanowanych inynierw elektrykw na wiecie, opublikowa artyku pod tytuem
The SecondLaw of Thermodynamics and the "Death " of Energy, with Notes on the Thermodynamics
ofthe Atmosphere (Drugie prawo termodynamiki i "mier" energii uwagi na temat termodynamiki
atmosfery). Cho podpisa si pod zastosowaniem konwencjonalnej interpretacji prawa w przypadku
silnikw, wedug ktrej "przy braku dostaw innych form energii ciepo zmienia si zawsze od
temperatury wyszej do niszej", wykaza, e "ucieczce czstek ze strefy przycigania ziemskiego w
kosmos towarzyszy zmiana energii cieplnej z temperatury 10 stopni Celsjusza do temperatury rzdu
60 000 stopni Celsjusza". Dokadne wyjanienie zjawiska nie pozostawiao, wedug Steinmetza,
naukowych wtpliwoci wedle jego sw, "dochodzimy do przekonania, e to prawo termodynamiki
nie moe by stosowane bez wyjtkw, ale jedynie w odniesieniu do pewnej liczby silnikw
termodynamicznych, na podstawie dziaania ktrych zostao stworzone"
1
.
Od czasw Steinmetza drugie prawo termodynamiki wci jednak stosuje si w szerokim zakresie
w szczeglnoci w odniesieniu do fizyki wszechwiata. Pojawiaj si jednak liczne gosy sprzeciwu
wobec powszechnego zastosowania drugiego prawa. Sam Steinmetz pisa:
Drugie prawo termodynamiki opiera si cile na naszym dowiadczeniu. Wysunite na jego
podstawie przypuszczenie o nadchodzcej mierci wszechwiata wydaje si logiczne. Rwnoczenie
sama myl, e wszechwiat musi umrze, nie brzmi przekonujco. Skoro wszechwiat jest wieczny,
skoro istnieje od zawsze, powinien umrze ju dawno. A jeli nie jest wieczny, ale mia pocztek, to co
byo wczeniej? Jak moga narodzi si energia bez naruszania pierwszego prawa termodynamiki o
zachowaniu energii? Zatem w rezultacie otrzymalimy sprzeczno
2
.
W takim ujciu Wielki Wybuch by najwyszym przejawem procesw, w wyniku ktrych powstaje
darmowa energia. Byby te momentem, gdy gwatownie wzrs poziom uporzdkowania
wszechwiata. Steinmetz jest bez wtpienia jedynym naukowcem, ktry w peni dostrzeg niespjno
logiczn samej istoty termodynamiki. Wielu uczonych dowodzio, e istniej pewne lokalne zjawiska
wzrostu porzdku we wszechwiecie, nawet na naszej planecie, bez dostarczania dodatkowej energii.
Ken Rauen, inynier z New Energy Research Laboratories, zaprezentowa niedawno seri
przekonujcych dowodw: "Jak to moliwe, by zasad bya przypadkowo, skoro stwierdzamy, e
niemal wszdzie tam, gdzie istnieje dostp do skalnego podoa, wida oznaki, e stopiona Ziemia
taa w czyste i krystaliczne mineray? Jak mogo doj do rozbiegania si galaktyk, skoro
wszechwiat ma tendencj do kurczenia si ze wzgldu na narastajc entropi? Ta historia wymaga
jeszcze wyjanienia
3
.
Dr Harold Aspden, niegdy pracownik Southampton University i IBM, autor ksiki Modern Aether
Science (Wspczesna nauka o eterze), zaproponowa wasn teori elektrodynamiki i przyczy si
do wyzwania Steinmetza:
Jeeli wszechwiat rzeczywicie pojawi si jak byskawica miliardy lat temu, ca energi, jaka w
nim dzi istnieje, musia skd nagle zyska w tej pierwszej chwili istnienia. W przeciwnym razie
stanowimy cz ywego wszechwiata, ktry ma zdolno wykorzystywania rda darmowej energii
jakie znajduje si gdzie w wiecie kwantw i pozwala na produkcj czstek materii
4
.
Aspden ma na myli bez wtpienia wieczne fluktuacje kwantowych prni, dziki ktrym powstaj
czstki i antyczstki, a ktre sta si mog wedug wielu naukowcw niewyczerpanym rdem
energii. Gdyby naprawd udao si wychwyci t energi, wwczas idea ukadu zamknitego w
wersji przedstawionej w drugim prawie termodynamiki przestaaby obowizywa. Model
wszechwiata, w ktrym okrelone technologie pozwalaj na uzyskiwanie energii z prni, to model
otwarty, nieograniczony ciasnymi ramami drugiego prawa termodynamiki.
Chocia model ten pozwala na wyjanienie wielu zjawisk i technologii jawnie odbiegajcych od
normy, jego przyjcie wizaoby si z wielk zmian naukowego sposobu mylenia. W rozdziale
dziewitym mona znale opis dyskusji na temat dowodw na istnienie zerowej energii prni i
potencjalnego znaczenia tego odkrycia.

Dodatek 2: Listy i deklaracje wspierajce prace T. Henry'ego Moraya
List E.C. Johnsona do pana Cooleya
Drogi Panie Cooley!
Pisz ten list, eby dostarczy Panu informacji oraz dokona zapisu pokazu zjawisk zwizanych z
elektrycznoci, jaki mia miejsce 29 padziernika 1926 roku i zosta przeprowadzony przez wynalazc
T. H. Moraya dla mecenasa Judda, pana Knighta i dla mnie. Zgodnie z wczeniejsz umow
spotkalimy si z panami Morayem i Juddem w laboratorium Moraya o godzinie 7.10 rano 29
padziernika 1926 roku. Przenielimy sprzt elektryczny do mojego samochodu, a samochd pana
Judda zostawilimy na parkingu przed laboratorium Moraya, jako e tylko nas trzech wybierao si na
wycieczk z Salt Lake, a pana Knighta spotka mielimy w Orem w stanie Utah. Pamitam, e
odlegociomierz wskazywa 30 kilometrw w Charleston, a 41 kilometrw, gdy mijalimy ostatnie
przewody wysokiego napicia u ujcia Daniel's Canyon. Odlegociomierz wskaza te 83 kilometry od
najbliszej linii zasilania i 41 od najbliszej miejscowej linii telefonicznej. Moray poprosi, bymy
wskazali miejsce niedaleko od strumienia, w pobliu ktrego mona by wkopa rur uziemienia i
uzyska w ten sposb wiksz wydajno, jako e ziemia w grach bya zamarznita. Zatrzyma
samochd w miejscu odlegym o mniej wicej 16 kilometrw na poudniowy wschd od szczytu
Daniel's Strawberry i jakie 180 metrw na zachd od gwnej drogi do Duchesne, co oznacza, e
znalelimy si w miejscu, ktre leao niemal dokadnie na wschd od gry, ktr pan Knight okreli
mianem Haystack, i okoo kilometra na wschd od jeziora Strawberry, tu nad maym strumyczkiem,
ktry krci zakolami po agodnych stokach poronitych traw pagrkw ku jezioru.
Anten ustawiono bez adnej pomocy czy wskazwek ze strony Moraya, jako e urzdzenie byo
"zrwnowaone". Moray zasugerowa jedynie, by mocniej nacign przewd i przez to unikn tak
silnego wygicia w rodku. Tak uczyniono, w wyniku czego odlego midzy najniszym punktem
przewodu a ziemi wyniosa okoo 2-2,5 metra.
Wywaony prt uziemienia by z jednej strony zaostrzony, dziki czemu atwiej zagbia si w
ziemi w pobliu strumienia. Przewd anteny odizolowano od supw za pomoc dwch izolatorw ze
szka kwarcowego, kady dugoci okoo 15 centymetrw. Do umocowania kadego z izolatorw do
supw posuyy dwa przewody o dugoci okoo p metra. Przewd doprowadzajcy przytroczono
do przewodu anteny w punkcie odlegym o jakie 3-5 metrw od supa po stronie wschodniej.
Pomogem Morayowi przylutowa zcze przewd doprowadzajcy umiecilimy na przewodzie
anteny a take podobnie przyczy przewd uziemienia do prta. Przeszedem odlego dzielc
oba supy antenowe i oszacowaem j na 26 metrw, jako e wykonaem 29 krokw po mniej wicej
90 centymetrw kady.
Moray wydoby sprzt elektryczny z samochodu i umieci go na nadprou pojazdu. Na ziemi
uoylimy dwie suche deski, a na nich gumow mat, ktr zwykem podkada pod krzeso w biurze.
W ten sposb Moray, ktry stan na macie, chroniony by przed poraeniem elektrycznym.
Powierzchnia nadproa z trudem wystarczya, by zmieci cae wyposaenie, wzilimy wic z
samochodu poduszk przedniego fotela i umiecilimy j na macie, gdzie Moray przenis sprzt i
dokona koniecznej instalacji.
Od czasu do czasu z nieba spaday delikatne patki niegu, rozpilimy wic brezent nad otwartymi
drzwiami samochodu, eby ochroni sprzt przed zamokniciem. Gdy dokonalimy niezbdnych
podcze, a Moray zsynchronizowa rezonans urzdzenia, mj zegarek wskazywa dokadnie 1.05 po
poudniu. Zanim rozpoczo si "dostrajanie", Moray umieci na supku klucz, ktry-jak stwierdzi
powinien zamkn obieg i spowodowa zapalenie si wiate. Nic si jednak nie zdarzyo.
Po "dostrojeniu", ktre zajo nieco ponad 10 minut, klucz czy przecznik znw umieszczono na
supku roboczym i natychmiast pojawio si wiato. Wedug mojego zegarka bya tu po 1.15 po
poudniu. Moray dotyka kluczem, czyli przecznikiem do supka roboczego kilkakrotnie w trakcie
operacji strojenia, ale wiato nie rozbyso, dopki nie uzyskano doskonaej "rwnowagi ". Kiedy
wiata si wieciy, odczylimy przewd antenowy od urzdzenia i wiata zgasy. Wczylimy
przewd wiata znw si pojawiy. Moray odczy te "przewd uziemienia". co spowodowao
zganiecie wiata, ktre znw zabyso, kiedy przewd podczono ponownie.
List ten podpisa
E.C. Johnson
Salt Lake City w stanie Utah
Wyjtki z listu R.E. Crogueta, byego sekretarza stanu Utah
W odniesieniu do odkrycia energii promienistej przez Moraya chciabym poinformowa, e
zaprezentowano mi je ku mojej penej satysfakcji. Czytaem take raporty wielu uznanych ekspertw
oraz syszaem opinie, ktrych wyraziciele pochlebnie wypowiadali si o tym, co widzieli. Jednym z
tych ludzi by T. J. Yates, sawny ekspert od zagadnie zwizanych z elektrycznoci, absolwent
Cornell (tytu magistra), czowiek o wielkim charakterze i wieloletnim dowiadczeniu w swojej
dziedzinie. Niektre ze stanowisk, jakie zajmowa, to asystent kierownika elektrowni nalecych do
Utah Power and Light System i kierownik City Electric Service przy Utah Power and Light. Sprawowa
piecz nad pracami badawczymi i eksperymentalnymi American Smelting and Refining Company. By
gwnym inynierem Utah Radio Products Company, a nastpnie przez wiele lat doradc
inynieryjnym.
List otwarty Geo. R. Pypera
Salt Lake City w stanie Utah
Do wszystkich zainteresowanych:
Cae ycie pracowaem w dziedzinie elektrycznoci, midzy innymi przez 13 lat w Utah Power and
Light Company, a take we wszystkich jej oddziaach, wcznie z podstacjami. Pracowaem te w
Kearns Corporation przez ponad 17 lat, uczestniczyem we wszystkich jej pracach dla Tribune and
Telegram Publishing Company oraz Kearns and Tribune Buildings. W grudniu zeszego roku byem
wiadkiem pokazu, jaki zosta przeprowadzony w laboratorium dr. Moraya w celu zaprezentowania
cudownego pudeka elektrycznego jego konstrukcji. Wynalazca pozwoli mi zajrze do rodka by
tam transformator wysokiej czstotliwoci, kilka zimnych lamp i kondensatorw. Dr Moray doprowadzi
do pudeka specjalne symetryczne przewody anteny i uziemienia biegnce z zewntrz, a dwch z nas
trzymao jednoramienn anten, ktr umocowano do szklanego izolatora w pokoju kiedy dr Moray
podczy pudeko do anteny jednoramiennej, zobaczyem taki sam efekt, co w przypadku podczenia
do przewodw. Podczas pokazu, kiedy wczone byy zarwno lampy, jak i przyrzd, zwarem na
chwil obwd przez dotknicie przewodw anteny i uziemienia. Nie pojawia si iskra odciem w ten
sposb jedynie zasilanie z pudeka. Nastpnie dotknem obu kabli. Oba byy zimne i nie wydaway si
by pod napiciem. Dr Moray wzi wiksze pudeko, o wymiarach mniej wicej 45x75x37
[centymetrw], i podczy je do zewntrznych przewodw anteny i uziemienia. Udao mu si dziki
temu sprawi, by zapalio si okoo 50 100-watowych, 120-woltowych lamp, wprawi w bardzo szybki
ruch niewielki silnik oraz rozgrza fabryczne elazko elektryczne i 500-watowy grzejnik arowy.
Nastpnie dr Moray odczy przyrzd i lampy, a do pudeka podcign dwa dugie przewody. My z
kolei odczylimy gwny kabel doprowadzajcy zasilanie do budynku, w ktrym odbywa si pokaz, a
na jego miejscu umiecilimy przewd prowadzcy z pudeka. Dr Moray sprawi, e wiato zabyso, a
grzejniki zaczy emitowa ciepo zaczo dziaa wszystko, co dziaao, gdy budynek zasilany by z
sieci miejskiej, z wyjtkiem silnikw, ktre, jak si domylam, wymagaj specjalnych podcze. Cho
zastosowano zwyke kuliste klosze, wiato wydawao si delikatniejsze i bielsze, przypominajce
wiato dzienne. Przy caym dowiadczeniu, jakie mam w dziedzinie elektrycznoci, jestem
przekonany, e nie mielimy do czynienia z oszustwem i wykorzystaniem ukrytych baterii czy kabli.
Wszystko prezentowano w sposb otwarty, mogem widzie kad wykonywan czynno. Nie
zagldaem do wikszego z pude. Pokaz zrobi na mnie due wraenie zawsze bd go pamita.
Geo. R. Pyper
List bez nadawcy
Eksperyment przeprowadzono dla znanego w caym kraju fizyka, profesora jednego z
najwikszych uniwersytetw. Uczony ten przy tej okazji napisa i powiedzia, co nastpuje (tekst
potwierdzi inny doktor nauk cisych): "e gdy do obwodu doczone zostaj oscylatory, kondensatory
napeniaj si powoli, a im duej przykada si do nich zasilanie, tym wikszy staje si adunek, ktry
gromadz, a do maksimum w zalenoci od zastosowanego napicia, podobnie jak to si dzieje z
wiadrem, do ktrego wlewana jest woda, a nie natychmiast, jak zwykle w przypadku kondensatorw".
"e choby posuy si zwykym prdem, rozmiar przewodu w transformatorze nie pozwalaby na
przekazywanie prdu o tej liczbie amperw bez naraania na przepalenie, a jednak w tym przypadku
przewody pozostay cakiem chodne, niezalenie jak dugo pracowaa maszyna".
"Powysze stwierdzenia wskazuj, e dokonano odkrycia czego, co zupenie wykracza poza
znane nam zjawiska i nie moe by przypisywane indukcji 2 istniejcych linii zasilania czy
wykorzystaniu baterii".
Powysze stwierdzenia opatrzono nalenymi podpisami i potwierdzeniami.
Dodatek 3: List otwarty Paula Browna do wszystkich, ktrzy pracuj nad nowymi formami
energii
1 listopada 1991 roku
Paul Brown
P.O.Box201
Los Altos, CA 94023
Szanowni Pastwo!
Uczestnicz w badaniach nad alternatywnymi formami energii od roku 1978, to jest jeszcze od
czasw, gdy byem studentem. Wraz z upywem lat docieray do mnie kolejne koszmarne historie o
ludziach, ktrzy dokonali jakiego znaczcego wynalazku jedynie po to, by spotka si z
przeladowaniami, szykanami, oskareniami, a niekiedy wrcz bezporednim zagroeniem wasnego
ycia. Byem przekonany, e historie te s zdecydowanie wyolbrzymiane lub bior si z czego w
rodzaju paranoi, jakiej ulegali wynalazcy. Spotkaem kilkakrotnie odkrywcw, ktrzy jak mi si
wydawao sami dla siebie stanowi niebezpieczestwo, co potwierdzio jedynie moje wyobraenia.
Okoo roku 1982 zaangaowaem si w prace nad pewnym znaczcym projektem i sam staem si
przedmiotem niezbyt silnej krytyki i sceptycyzmu, ktre byty tyle praktyczne, co poyteczne jednak
nie miaem do czynienia z adnego typu grobami lub przeladowaniami. Zbudowaem urzdzenie
eksperymentalne: wiedz, ktra bya mi do tego potrzebna, uzyskaem z ksiek, zoyem wnioski
patentowe i w zasadzie czuem si bardzo zadowolony z ycia, rodowiska naukowego i systemu, jaki
w nim panuje.
Niestety zaczy pojawia si z pocztku nieliczne, acz alarmujce wydarzenia. Im wicej
odnosiem sukcesw w mych deniach, tym silniej zaczem przyciga ludzi chciwych i
nieszczerych (e tacy byli, wiem teraz, ale wwczas nie zdawaem sobie z tego sprawy). W miar
upywu czasu yo mi si coraz mniej wygodnie, ale nie potrafiem okreli, na czym problem polega.
W 1987 roku podjem decyzj, e czas obwieci wiatu, nad czym pracujemy i jakie otrzymujemy
rezultaty. Nadszed czas mojej dumy. Wierzyem, e robimy co dobrego. Ale tak naprawd zaczynao
si dzia co zego.
W lutym 1987 rokuj i moja firma zaczlimy by przedmiotem przeladowa ze strony Stanowego
Departamentu Zdrowia. Niedugo potem Departament Finansw Idaho wnis przeciwko nam spraw
z powdztwa cywilnego. Zawieszono na sze miesicy przyznan mi wczeniej licencj na
posiadanie materiaw radioaktywnych. Zaczem otrzymywa pogrki (na przykad: "Rozwalimy twj
dom, ciebie i twoj rodzin"). Zoono wnioski o naoenie na mnie i moj firm opat karnych za
oszustwa przy transakcjach papierami wartociowymi. Rozpoczo si ledztwo z ramienia
Departamentu Finansw Oregonu. Pojawili si urzdnicy podatkowi, a po nich komisja papierw
wartociowych i walut. Napadnito moj on. Straciem wadz w firmie. Trzykrotnie wamano si do
mojego domu, a czterokrotnie dokonano aktw wandalizmu. Dwukrotnie oskarono mnie o produkcj
narkotykw. Straciem dom. Niedawno kto wysadzi w powietrze przy uyciu bomby domowej roboty
samochd mojej matki. Po kadym z tych okropnych wydarze zdwajaem wysiki ku doprowadzeniu
prac nad technologi do szczliwego koca. Ale sprawy przybieray tylko coraz gorszy obrt.
Kto kiedy powiedzia: "Paranoja to wyszy poziom wiadomoci". Mia racj! Przecitnemu
czowiekowi naprawd trudno zrozumie, e takie potwornoci mog si przydarza. Jestem tu po to,
by powiedzie wam, e to nie dzieo przypadku. Teraz ju wiem, czemu niektrzy wynalazcy wypadaj
na margines spoeczestwa.
Moja rada to siedzie cicho, dopki twoje denia si nie ziszcz. Bd wybredny przy wyborze
wsplnikw do interesw. Chro siebie i swoj rodzin. Wiedz, e historie rodem z koszmarw
sennych s prawd.
ycz szczcia. Powodzenia w realizacji planw. Nigdy nie tra nadziei.
Z wyrazami szacunku,
Paul Brown

Dodatek 4: Nagranie wideo wsplnoty Methernitha zapis narracji
Nagranie wideo wsplnoty Methernitha powstao w roku 1989 na potrzeby konferencji
Szwajcarskiego Towarzystwa Darniowej Energii, ktra odbywaa si w Einsiedeln. Przez kilka
nastpnych lat tam mona byo otrzyma bezporednio od wsplnoty Methernitha, cho dzi ju si
jej nie udostpnia (szczegy dotyczce obecnych rde, z ktrych mona j uzyska, znajduj si na
stronie internetowej www.freeenergy.co.uk).
Film pokazuje ycie i osignicia wsplnoty duchowej, jak stanowi Methernitha przedstawia
zarwno dokonania oglne, jak i cile zwizane z poszukiwaniami darmowej energii.
Dostpne s dwie wersje tekstu narracji: pierwsza to bezporedni zapis angielskojzycznego
komentarza Methernithy i to j wanie publikujemy poniej. Druga to tumaczenie tekstu oryginalnie
napisanego w szwajcarskiej odmianie jzyka niemieckiego w przekadzie Cindy Simmons z 1992 roku
t wersj otrzyma mona przez KeelyNet Bulletin Board Briana Prothro.
O pierwszej wersji narracji spisanej z filmu w angielskiej wersji jzykowej mwi si, e
wygasza j czonek wsplnoty. Chocia jzyk tego tekstu nie jest tak dobry, jak tumaczenie z
niemieckiego oryginau, wydaje si jednak, e cao blisza jest znaczeniu pierwotnemu. Zdarzyo mi
si doda par sw ujtych w nawiasy, by pomc w zrozumieniu szczeglnie trudnych fragmentw
przekadu.
Zapis narracji w angielskiej wersji jzykowej
[cho cay tekst napisany jest jzykiem do kolawym, ze wzgldu na rnice midzy jzykiem
polskim i angielskim tumaczenie nie w peni oddaje jego styl (przyp. tum.) ]
Oto maszyna zwana Thesta-Distatica, aparat, ktry umoliwia wykorzystanie tak zwanej darmowej
energii. Thesta-Distatica to osignicie wsplnoty duchowej Methernithy, ktra pod t nazw dziaa w
okolicach Linden od roku 1960. Od samego pocztku Methernithy istnieje w niej wydzia bada,
udoskonale i elektroniki, ktry pracuje nad zagadnieniem alternatywnych rde energii. Chodzi o
technologie, ktre wykorzystywayby przyrodzone siy natury i w ten sposb otwieray zasoby energii
dla poytku rodzaju ludzkiego, a jednoczenie nie naruszay rwnowagi ekologicznej przyrody w
aden negatywny sposb.
Ten zesp badaczy dziaa wewntrz Methernithy w sposb cakowicie niezaleny i utrzymywany
jest z wasnych rodkw wsplnoty, bez korzystania z jakiegokolwiek wsparcia z zewntrz.
Wydajne wykorzystanie energii wiatru to jeden z pierwszych celw, jakie postawiono w programie
badawczym Methernithy. Na pocztku opracowano generatory [wiatrowe] wyposaone w specjalne
urzdzenia wzmacniajce, ktre pozwalay zaadowa [zgromadzi adunek elektryczny] ogniwa
akumulatorw nawet przy niewielkiej liczbie obrotw na minut i niezbyt duych ruchach powietrza.
Kolejnym polem zainteresowa grupy pracujcej nad wynalazkami byo wykorzystanie energii
kinetycznej prdw wodnych. Gwnym problemem, na jaki natrafiono, okazao si na tyle efektywne
przeoenie powolnego ruchu koa wodnego na obroty prdnicy, by straty energii byy jak najmniejsze.
Uwag badaczy na dugi czas przycigny te projekty ogniw i kolektorw sonecznych. Poniewa
jednak w tych dziedzinach obiecujce rezultaty osigny inne instytucje, Methernitha podja decyzj
a byo to ju ponad 20 lat temu by skupi si na mniej znanych czy wrcz w ogle nieznanych
rdach energii.
Rezultat prac badawczych to Thesta-Distatica, o ktrej wikszo z was prawdopodobnie ju
syszaa. Rodzi si pytanie: jak to moliwe, e Methernitha ktra jest przecie tylko prywatn
organizacj moga powici tyle czasu, zaangaowania [uwagi], wytrwaoci, a take rodkw
finansowych na tego typu badania? Prowadzenie bada i rozwj to integralne czci oglnej
idealistycznej koncepcji Methernithy. eby uatwi zrozumienie naszych ideaw i celw, przedstawimy
praktyczne zagadnienia ycia wsplnoty Methernitha, ktra dziaa na zasadach wspdziaania ludzi,
ktrzy mieszkaj i pracuj razem.
Linden to agodna [spokojna] miejscowo, zamieszkana gwnie przez rolnikw, podobnie jak
kilkanacie innych w tej czci doliny zwanej Emmenthal. Jednake Linden to take dom, w ktrym
ycie biegnie w szczeglny sposb. Dlatego budzi zainteresowanie coraz wikszej liczby ludzi z
caego wiata ludzi penych podziwu dla sprawnoci funkcjonowania wsplnoty nawet w skrajnie
trudnych sytuacjach.
Bez wtpienia proces ksztatowania si Methernithy jest take sporym fragmentem ycia Paula
Baumanna [wynalazcy Thesta-Distatica]. Dziki swym niezwykym zdolnociom technicznym oraz
zdumiewajcej mdroci natury praktycznej " czowiek ten wszed w kontakt z wszelkiego rodzaju
ludmi, ktrzy maj jakie ideay, w bardzo rnych miejscach, tak wic wkrtce narodzi si pomys,
by podj si wsplnego przedsiwzicia.
W imi Boga Wszechmogcego ludzie o podobnym sposobie mylenia zgromadzili si i utworzyli
kooperatyw majc sta si podstaw wsplnoty duchowej " Chcemy by zjednoczon grup braci,
nigdy si nie rozdziela, choby nie wiadomo jak wielkie trudy si z tym wizay. To nasze uroczyste
lubowanie. Rezygnacja z picia alkoholu i palenia, wola urzeczywistnienia wzoru harmonijnego ycia
we wsplnocie bez ktni i niezgody jak w pierwotnych wsplnotach chrzecijaskich stay si
warunkami wstpnymi doczenia do grupy. Swoim czonkom Methernitha stwarza idealne warunki, by
w peni realizowa siew yciu i praktykowa chrzecijastwo.
Postawiono budynek warsztatu. Na naszej ziemi rs dom za domem. Do wznoszenia wszelkich
konstrukcji wykorzystywalimy materiay pochodzce jedynie z naszych wasnych zasobw i zdobyte
wycznie dziki naszym wasnym rodkom finansowym i zwykej pracy. Dzi Methernitha to
przedsibiorstwo, w ktrego skad wchodzi kilka spek produkcyjnych i dobra warte miliony.
Ci, ktrzy tu pracuj, to niemal wycznie czonkowie Methernithy. Mimo powodzenia w pracach
technicznych, jakie towarzyszyo wsplnocie w minionych dekadach, idealistyczne cele oglne nie
zostay w aden sposb przymione czy wygaszone. Wrcz przeciwnie, wszyscy pracuj na swoich
stanowiskach gorliwie i z wielk radoci ku wzniesieniu i wspieraniu ich nowego domu, zgodnie z
zasad, jeden za wszystkich, wszyscy za jednego". Dziki tej dewizie czowiek moe dokona
wszystkiego. Mamy do czynienia z ponownym objawieniem si odwiecznej prawdy, a to wzbudza
szacunek.
Ludzie, ktrzy tu mieszkaj, czuj si jak czonkowie rodziny stanowi grup jadc na jednym
wzku. Jest ona zarwno dumnym, jak i wdzicznym wacicielem wasnej posiadoci, ktrej mona
nada ksztat w peni zgodny z pragnieniami. Najwyraniej taka forma ycia spoecznego istnie moe
jedynie na bazie zasad idealistycznych.
Powstaje pytanie, jak harmonijnie pogodzi urzeczywistnianie prawdziwie religijnej filozofii ycia z
efektywnym zarzdzaniem ekonomicznym. Wcale nie jest takie oczywiste, e to si da w ogle
osign. W dzisiejszych czasach s midzy nami i tacy, ktrzy [sic!] ugrzli w gstej wiatowej sieci
zalenoci i zobowiza spoecznych i ekonomicznych, a wielu innych czuje, e ociera si o podobne
problemy. Jeden z czonkw przewodnictwa [zarzdu] do spraw ekonomicznych wyrazi to niedawno w
nastpujcy sposb: "Fakt, e wszystkie podstawowe funkcje Methernithy speniane s bez
wykorzystywania si zewntrznych, ale dziki przekonaniu wewntrznemu, ktre sprawia, e wszyscy
skonni s pomaga i dba o siebie nawzajem oto, moim zdaniem, efekt najbardziej zdumiewajcy,
ktry wytworzya taka wanie forma wsplnego ycia. Wydaje si, e to cud".
Inny cud Methernithy to Thesta-Distatica, ktra powstaa w wyniku ponad 20 lat bada i wie si z
zagadnieniami otoczonymi najcilejsz tajemnic. Widzicie wanie czonkw zespou badawczego,
co [ktrzy] wzili udzia w pracach nad urzdzeniem. Jednym z nich jest Paul Baumann, ktry ze
swymi wielkimi zdolnociami i niezwyk wiedz o prawach, jakie rzdz zjawiskami przyrody, a take
dziki wielkiej wraliwoci, przyczyni si bardzo do stworzenia tego wynalazku.
Ta "cudowna maszyna" wzia swj pierwowzr z przyrody. Nic wicej. Przyroda to najwiksze
rdo mocy oraz wiedzy, ktre ma czowiek. A i tak wci kryje wiele sekretw, jakie mog sta si
udziaem jedynie tych, ktrzy tego dostpi i obchodzi si z nimi bd z wielkim szacunkiem i
odpowiedzialnoci. eby zrozumie przyrod i usysze jej gos, czowiek musi dowiadczy ciszy i
samotnoci w takim wanie miejscu otrzymalimy wiedz na temat tej technologii.
Z tych przyczyn wielk trosk Methernithy byo zawsze osonicie przekazu przed wpywami
ludzkimi tak dalece, jak si da, odnajdywanie go w dolinach i lasach, w grach i na brzegach jezior,
gdzie spokojnie mona zgbia przyrod, wasne istnienie i obecno twrcy wszechwiata w ciszy i
skupieniu, bez niepokojenia w aden sposb. Ta prawda nie znajduje powszechnego zrozumienia
jest raczej niewaciwie odbierana jako ch odosobnienia i ukrycia czego nieczystego. Waciwie
musielimy, i wci musimy, zmaga si z powanymi przeszkodami na drodze ku niezakconemu
urzeczywistnieniu wszelkich naszych zamierze. To, czego moemy nauczy si od przyrody, kiedy w
niej przebywamy, przynosi wielk korzy nie tylko nam samym, ale i wszystkim pozostaym. A to,
gdy kade [wszystko] co pozytywne, szerzy si coraz bardziej wycznie z tytuu praw wewntrznych.
Podobne przedsiwzicia w dziedzinie prac badawczych i rozwojowych wi si oczywicie z
koniecznoci zdobycia sporych rodkw finansowych. Z tego powodu jestemy do czsto
zmuszeni do budowania urzdze za pomoc najprostszych rodkw i materiaw. To, co wyrzuca
nasze zamone spoeczestwo, jest przez nas gromadzone, by potem sta si kamieniem milowym
przy odkrywaniu nowych si i prawd. Szczliwie udao nam si zdoby dowiadczenie, e
paradoksalnie najpikniejsze i najwiksze rezultaty osign mona przy uyciu najprostszych
rodkw. Nigdy nie posugujemy si kapitaami poyczonymi, poniewa pragniemy pozosta wolnymi
obywatelami Szwajcarii i unika wszelkich przeszkd czy wizw, ktre mogyby powstrzyma nas
przed osigniciem celw.
Dwa dyski wirujce w przeciwne strony wytwarzaj adunek elektrostatyczny. Jeden dysk
reprezentuje ziemi, a drugi chmur. adunki zostaj "uchwycone" dziki uyciu elektrody siatkowej.
Nastpnie s gromadzone przez tak zwane bezstykowe klucze antenowe, a potem sortowane. Dyski,
kiedy zostan wprawione za pomoc rki w ruch, wiruj samoczynnie zgodnie z elektrostatycznymi
prawami przycigania i odpychania. Dioda prostownicza sprawia, e zostaje utrzymany stay cykl w
przeciwnym razie impulsy przycigania i odpychania zaczyby si kumulowa i dyski wirowayby
coraz szybciej. Waciwa prdko [rotacji] ma wielkie znaczenie, a optymalna produkcja zasilania
pojawia si przy do staej i niewysokiej prdkoci obracania si dyskw.
Do przechowywania, a potem rwnomiernego rozadowywania energii su kondensatory
siatkowe, ktre take wykorzystuje si do obnienia wysokoci napicia oraz zwikszenia mocy przy
uyciu dodatkowych urzdze. Ostatecznie maszyna dostarcza rwnomiernego prdu staego,
ktrego wielko waha siew zalenoci od rozmiarw modelu.
Maszyna dostarcza nieprzerwanie zasilania o mocy okoo 3-4 kilowatw, zalenie od wilgotnoci,
gdzie potencja elektryczny wynosi od 270 do 320 woltw. Dua wilgotno atmosfery przeszkadza w
gromadzeniu si potencjau elektrycznego [napicia]. Im bardziej suche jest powietrze, tym lepiej.
Bez wtpienia osignicie rezultatw na tak wielk skal przyczynio si do wypenienia
przynajmniej jednego podstawowego celu. Mianowicie dostarczyo dowodu, e moliwe jest
wykorzystanie "darmowej energii". Tym niemniej prace badawcze nie s jeszcze zakoczone. By
dopracowa model, ktry mgby trafi w czyjekolwiek rce i nie powodowa zagroenia dla zdrowia,
nawet jeli byby uywany przez kogo, kto nie jest specjalist, potrzeba bardzo wiele pracy i czasu.
Wyksztaconemu fizykowi duo [wiele] zagadnie zwizanych z maszyn wyda si niemoliwych by
moe nawet szalonych. Moe obra [zra] go same ideay [idee], jakimi posuono si, by wyjani
cao [projektu].
Tylko niekiedy moemy korzysta z poj klasycznej terminologii fizyki do tumaczenia i
definiowania choby z grubsza zasad dziaania i waciwoci rnych czci maszyny. I tak trzeba
bdzie ustali pewne nowe pojcia, tak jak zrobilimy to ju wczeniej, gdy bezstykowe kolektory
gromadzce adunek okrelilimy mianem "kluczy antenowych". Maszyna stanie si nie lada
orzechem do zgryzienia dla tych ekspertw, ktrzy wanie skoczyli nauk fizyki klasycznej,
poniewa jej sposobu funkcjonowania nie da si wyjani przy uyciu powszechnie obowizujcej
wiedzy fizycznej lub da si go wyjani jedynie czciowo. Jednake wyszkolony specjalista moe
myle w sposb wolny i niezaleny, bez wikania si w ograniczenia, jakie nakada chwilowy schemat
oglnie przyjtej wiedzy z dowolnej dziedziny.
Warto pamita, e wielokrotnie ustalane prawa nauki trzeba byo poprawia lub wrcz
rezygnowa z czci ich podstawowych poj. Pomylcie o Galileuszu by wymieni cho jeden
przykad. Spoeczestwo ludzkie niemal wyklo tego czowieka i uznao go za czarownika lub maga
wycznie z tego powodu, e zbada i odkry prawd, ktra wydawaa sienie do przyjcia wobec
podstaw wczesnej wiedzy naukowej. Wiedza ksikowa niekoniecznie jest za, ale z pewnoci
niepena, a wic mona na jej podstawie doj do niewaciwych wnioskw. Jestemy czci nowej
epoki, w ktrej na wiato dzienne wychodzi wiele nieznanych wczeniej faktw i stwierdze
naukowych. Ciasne ramy wspczesnej wiedzy przestaj nam wystarcza, musimy wic je zmieni,
tak jak larwa owada zmienia skr. Tylko w ten sposb uzyskamy szans przejcia prawdziwej
metamorfozy, ktra pozwoli, by u kresu i przeznaczenia wszelkiej wiatowej wiedzy uniwersalna i
nieograniczona nauka duchowa-promieniujca i pikna jak peny obraz owada zapewnia nam
bogosawiestwo i przyniosa poytek odrodzonej ludzkoci. Pod kadym wzgldem konieczne jest
dokonanie uniwersalnego rozwoju czowieka. Bdzie to jednak moliwe tylko wwczas, gdy staniemy
si wiadomi swej prawdziwej roli w dziele istnienia i ponownie nauczymy si rozpoznawa prawdziwe
zadania, jakie przed nami stoj. Poniewa cay wszechwiat dziaa w obrbie cisego i szczegowo
ustalonego porzdku zgodnie z wol i dzieem twrcy. Dlatego czowiek powinien rozpozna i
urzeczywistni te powszechne prawa, ktre sprawdzaj si zarwno dla caoci, jak i dla
najdrobniejszej czstki istnienia.
Fakty jednak bezsprzecznie wskazuj, jak daleko czowiek odszed od boskiego porzdku przez
sw samowol i autorytatywny sposb zachowania, i e to on wanie sta si przyczyn wszelkiej
niezgody i za, jakie panuj na naszej planecie. Niestety ciaa rzdzce, ktre winny by
odpowiedzialne za pomylno ludzi, zbyt czsto dziaaj w celu uczynienia ycia coraz trudniejszym i
zablokowania wolnych de ku rozwojowi duchowemu. Zamiast wykorzystywa osignicia nauki i
techniki na rzecz zachowania wszelkich form ycia, naduywaj ich w sposb nieprzemylany i
nieodpowiedzialny, by niszczy i zabija a wic by zmieni je w przeklestwo rodzaju ludzkiego.
eby pooy temu kres, nie wystarczy pojawienie si nowej technologii nawet gdyby bya
najbardziej pomysowa i proekologiczna. eby zmieni dzisiejszy stan rzeczy, trzeba zej duo
gbiej, do korzeni wszelkiego za. A s nimi sposb mylenia czowieka, jego stan umysu.
Staroytne boskie przykazania wci pozostaj w mocy i wskazuj kierunek i drog, ktrymi
powinna zmierza ludzko, jak stwierdzi prorok Micheasz: "Bg powiedzia ci, co jest dobre. I czym
jest to, czego da od ciebie Pan? Ledwie by dziaa sprawiedliwie. By kocha lojalnie [yczliwie].
By szed mdrze ze swym Bogiem".

Dodatek 5: Zapis audycji Programu 4 Radia BBC Na cienkim lodzie z 21 maja 1997 roku
Wywiad z prof. Martinem Fleischmannem
Oto zapis wywiadu radiowego, w ktrym prezenter John Humphrys rozmawia z profesorem
Martinem Fleischmannem o doniesieniach z 23 marca 1989 roku na temat odkry zwizanych z zimn
fuzj, a take o znaczeniu, jakie dla profesora miaa reakcja wiata na te wiadomoci.
John Humphrys: Prosz sobie wyobrazi wiat, w ktrym nieskoczon ilo energii mona by
uzyska dziki przetworzeniu kilku wiader wody czyli kosztem tak tanim, e a nie warto go mierzy.
Za jednym zamachem rozwizalibymy problem zanieczyszcze produkowanych na wiecie. Ju
nigdy wicej nie trzeba by nasyca dwutlenkiem wgla naszej i tak przeadowanej atmosfery. Moe
nawet pooylibymy kres problemowi godu na naszej planecie: wystarczyoby na wielk skal
odsala wod z oceanw, a nastpnie dostarcza j wszdzie tam, gdzie chcielibymy pustyni
zmieni w zielone pola. O, naprawd nowy wspaniay wiat. Dwudziestego trzeciego marca 1989 roku
wydawao si, e wanie zrobilimy znaczcy krok w t stron. Dwch wielce szanowanych
naukowcw, Martin Fleischmann i Stanley Pons, zorganizowao konferencj na Utah University, w
czasie ktrej poinformowao, e udao im si odkry tajemnic fuzji jdrowej wity Graal nauki
przemian, dziki ktrej wytwarzaj swoj moc. Przez kilka gorcych dni wiat celebrowa wspaniae
nowiny i oddawa si cudownym marzeniom. A potem przez sze bitych miesicy uczeni ze
wszystkich stron starali si powtrzy opisywane wyniki. Ale nie udao si. Przynajmniej tak mwiono.
Od tej pory Fleischmann i Pons naprawd zaczli "stpa po cienkim lodzie".
Profesorze Fleischmann, czy wanie tak czu si pan wwczas? Czy czu si pan w tamtej chwili
zaszczuwany?
Martin Fleischmann: Sdziem, e gdzie si pomyliem. Sdziem, e caa praca badawcza na
tyle, na ile wizaa si z t reakcj bya pomyk. To z pewnoci prawda. Do szybko pojawiy si
dwa obozy o skrajnie rnych opiniach: sceptykw ktrzy mwili o sobie, jestemy sceptykami"
oraz prawdziwych zwolennikw. Tak wic bardzo istotny okres krytyki zosta zastpiony
sceptycyzmem. To utrudnio badania...
John Humphrys: Wanie. Zajmiemy si jeszcze szczegami. Tym z nas, ktrzy nie s
naukowcami jak ja postarajmy si przybliy ca spraw zimnej fuzji. Wiem, e jest to wyraenie,
za ktrym pan nie przepada. Podzielilimy atom. Dokonalimy rozszczepienia jdra. Mwic sowami
laika, dowiedzielimy si, jak co takiego uzyska, a wic udao nam si uwolni niezmierzone iloci
energii. To wybuch: udaje nam si zamkn go w elektrowniach jdrowych, ale cen jest produkcja
duej iloci przynajmniej potencjalnie zanieczyszcze, ryzyko i tak dalej. Jest to bardzo kosztowne
i nie do koca daje si napdza w ten sposb na przykad odkurzacze, tak jak to sobie kiedy
wymarzylimy. Dzisiejsza zimna fuzja eby jeszcze przez chwil uy tego wyraenia to co
innego: chodzi o czenie atomw.
Martin Fleischmann: Chodzi o czenie jder atomowych. Kiedy rozbijamy na czci jdra
pierwiastkw ciszych od elaza, otrzymujemy energi. Kiedy czymy jdra pierwiastkw, ktre s
lejsze od elaza, take otrzymujemy energi. A jednym z gwnych celw bada nad reakcjami
syntezy jest oczywicie opracowanie sposobu na czenie jder pochodnych wodoru jder ciszych
od jdra wodoru: trytu (ktry zawiera dwa neutrony i jeden proton) lub deuteru (ktry zawiera jeden
neutron i jeden proton) tak eby otrzyma pierwiastki cisze. I to wanie jest fuzja, czyli synteza.
John Humphrys: A skutkiem tego procesu ma by uwolnienie olbrzymich iloci energii...
Martin Fleischmann: Tak jak w Socu. To przemiana tego samego typu, co pierwsze fazy
aktywnoci sonecznej.
John Humphrys: A jedyny sposb, jaki dotychczas znalimy na uzyskanie tego efektu wiza si z
wykorzystaniem gigantycznych temperatur.
Martin Fleischmann: Zgadza si.
John Humphrys: Jak w Socu.
Martin Fleischmann: Tak. Wielkie temperatury, czyli wielka energia. I jeszcze jedna rzecz,
wracajc do paskiego wprowadzenia... jestemy cakowicie pewni, e przyszo w dugiej
perspektywie wymaga wdroenia fuzji. Teraz jednak nie stwierdzilimy, e udao nam si osign
fuzj. Powiedzielimy, e udao nam si uzyska due iloci energii, ktrej powstania nie da si
wytumaczy w oparciu o zasady chemii.
John Humphrys: Mielicie wic eby uj to w bardzo prosty sposb kolb, szklan butelk.
Do tej butelki wetknlicie rurki. A w rodku, w butelce, bya woda. I co dalej zrobilicie?
Martin Fleischmann: Przeprowadzilimy elektroliz przy uyciu elektrody palladowej zdaje si,
e wszyscy wiedz, co to jest elektroda uywa si ich przy produkcji baterii.
John Humphrys: Zamy, e rozumiem z t elektrod.
Martin Fleischmann: Polaryzuje jpan ujemnie. Zapenia pan siatk deuterem, w wyniku czego
otrzymuje pan energi.
John Humphrys: Rzeczywicie brzmi bardzo, bardzo prosto wsadza si pewn ilo energii, a
otrzymuje duo wicej. Cztery do dziesiciu razy tyle.
Martin Fleischmann: C, przy okrelonych warunkach... Postarajmy si zachowa tu jak
najwiksz ciso... Przy okrelonych krtkotrwaych warunkach udaje si uzyska do dziesiciu
razy tyle energii, ile woylimy.
John Humphrys: I to wszystko utrzymywane byo w sekrecie.
Martin Fleischmann: Rzeczywicie.
John Humphrys: Czemu?
Martin Fleischmann: Nie podobay nam si pewne trendy, jakie pojawiay siew badaniach, a ktre
mogy odegra rol na arenie midzynarodowej.
John Humphrys: Wy, to jest pan i Stanley Pons.
Martin Fleischmann: Tak. Chodzio o to, bymy mogli upewni si, e odkryte przez nas
przemiany nie przynios jakich nieszczliwych konsekwencji.
John Humphrys: Nieszczliwych w jakim sensie?
Martin Fleischmann: C, chyba powinienem mwi wprost. Chodzi o bezpieczestwo narodowe.
John Humphrys: Czemu?
Martin Fleischmann: Mam na myli to, e prawdziwym powodem, dla ktrego to zrobilimy, byo
przekonanie, e opracowalimy sposb na wzbudzanie reakcji termojdrowej, ktra mogoby by
wykorzystana w znaczeniu militarnym.
John Humphrys: O to si martwilicie. Nie chcielicie, eby tak wanie mogo si sta.
Martin Fleischmann: Gdyby odpowied brzmiaa "tak", mielibymy do czynienia z informacjami
opatrzonymi klauzul tajnoci. Klauzula obowizywaaby przynajmniej do czasu, a cao
zagadnienia zostaaby w peni wyjaniona.
John Humphrys: Czym, co mnie w tym przypadku troch zbija z tropu, jest fakt, e woy pan
sporo wasnych pienidzy w badania: 100 000 dolarw.
Martin Fleischmann: No, wiedzielimy, e nie uda nam si zdoby sponsorw. Nie moglimy
zoy wnioskw o przyznanie grantw.
John Humphrys: Dlaczego?
Martin Fleischmann: Nie przyznano by ich nam. Przede wszystkim by ich nie przyznano. A po
drugie, nie chcielimy ujawnia, e mamy, hm, eby wydostaa si informacja, e wanie w ten
sposb usiujemy przeprowadzi t przemian.
John Humphrys: Pascy krytycy mwi jednak, e powd by inny i e chcia pan zdystansowa
wszystkich, ktrzy bior udzia w tym wycigu, bo przecie jeli uznamy to za wycig...
Martin Fleischmann: Nie ma adnego wycigu!
John Humphrys: Nie?
Martin Fleischmann: Nie. Nie ma adnego wycigu.
John Humphrys: Mwimy przecie o witym Graalu nauki.
Martin Fleischmann: No tak, ale jestemy przekonani, e nikt poza nami nie prowadzi bada w
tym kierunku.
John Humphrys: Kto powiedzia o panu a by to paski byy kolega e jest pan byskotliwym
naukowcem z szalon teori. Czy co w tym jest?
Martin Fleischmann: Nie. Ta teoria wcale nie jest szalona. Teoria jest... Jeli ustanawia si pewne
reguy, wedug ktrych prowadzi si potem badania, to to w ogle nie jest szalestwo.
John Humphrys: Sprbujmy...
Martin Fleischmann: Mam na myli to, e wielu uczonym moe wydawa si to szalestwem,
poniewa oceniaj to w ramach istniejcego paradygmatu. Ale gdyby pan... Jestem przekonany, e
paradygmat si zmieni. Powinien ju si zmieni w drugiej poowie naszego stulecia, ale myl, e
jeszcze si zmieni. Wtedy bdzie mona dostrzec, e nasze badanie byo tylko przykadem jednego z
wielu bada tematycznych i mogo z powodzeniem skoczy si sukcesem. Nie znaczy to wcale, e
kady krok w badaniu, jeli przeanalizuje si go w terminach nowego paradygmatu, bdzie sukcesem.
John Humphrys: Ale wierzy pan... To pan prowadzi to badanie. Dokonywa pan tych wszystkich
eksperymentw, a 23 marca 1989 roku to pan wystpi na konferencji i oznajmi wiatu, e si panu
udao. Niech mi pan pozwoli cofn si na chwil do czasu, kiedy prowadzi pan ten eksperyment, i
wtpi, eby to tak byo, bo wszyscy wyobraaj sobie, e profesor w laboratorium krzyczy co w
rodzaju "Eureka!", "Rozgrylimy to!". Przypuszczam, e to niezupenie tak wygldao: nie wybieg pan
z laboratorium, woajc: "O, Boe, udao nam si, udao, udao!"
Martin Fleischmann: Nie, nauka tak nie wyglda.
John Humphrys: Tego si wanie obawiaem.
Martin Fleischmann: C, kiedy zoymy wszystkie nasze opracowania w bibliotece i zobaczy
pan, e zazwyczaj komentarz brzmi: "Wyniki s frustruj-co interesujce". Nie ma powodu, eby
przerywa... cho pewnie i nie ma powodu, by zacz... Widzi pan, to zaley, jakiego rodzaju jest si.
czowiekiem. Wiele osb, gdy zdarzy im si uzyska niezwyke wyniki, powie: "To niezwyke. Dobra,
no to moe zajm si czym innym". Ale jeli naley pan do tego drugiego gatunku ludzi, mwi pan:
"Czy powinienem przesta, czy cign dalej?" To zaley od tego, jak zwykle podchodzi pan do
niezwykych rezultatw, a ja wychowywany byem w szkole badawczej, gdzie zawsze trzeba byo
wyjania rezultat, jaki si uzyskao wcznie z eksperymentami, ktre si nie powiody.
John Humphrys: Ale teraz zorganizowa pan konferencj. Zamiast opublikowa wyniki caego
badania w "Nature" czy innym szanowanym pimie naukowym, eby pascy koledzy mogli si w nie
zagbi, a ktry z nich w kocu powiedziaby: "Tak, wydaje nam si, e mamy do czynienia z
cakiem ciekaw prac", pan organizuje konferencj i wiat dostaje obdu!
Martin Fleischmann: Moe. Na tym etapie sprawa bya ju poza nasz kontrol. Wymkna si
spod kontroli.
John Humphrys: Czemu?
Martin Fleischmann: Inna grupa badaczy pracowaa nad tym samym tematem [Fleischmann ma
tu na myli grup pod kierunkiem Stephena Jonesa z Young University]. Sdzili, e udao im si
zaobserwowa neutrony o waciwej energii...
John Humphrys: A jednak chodzio o wycig!
Martin Fleischmann: Nie, naprawd nie chodzio o wycig. Myl, e ta druga grupa powinna
zachowa si tak, jak sdzilimy, to znaczy wstrzyma si z publikacjami a do wrzenia 1990 roku.
Ich dokonania opierayby si na pewniejszych stwierdzeniach i nasze dokonania opierayby si na
pewniejszych stwierdzeniach. Ale gdy dowiedzielimy si, e ta druga grupa chce opublikowa swe
odkrycia, sami musielimy oczywicie poinformowa wadze uczelniane i zada im pytanie: "Czy
jestecie pewni, e powinnimy postara si o patent?"
John Humphrys: A to bya ich decyzja, decyzja wadz uczelni, by zorganizowa konferencj.
Martin Fleischmann: To bya ich decyzja, nie nasza. To bya decyzja uczelni, e potrzeba caego
kompletu patentw, i to zdecydowao o wydarzeniach, ktre potem miay miejsce.
John Humphrys: Konferencja...
Martin Fleischmann: No, wanie. Konferencja bya skutkiem zoenia wnioskw patentowych.
John Humphrys: Czy teraz auje pan, e tak si stao?
Martin Fleischmann: Nigdy nie byem zwolennikiem takiego rozwizania. Czyniem starania o
odwoanie konferencji jeszcze dzie przed wyznaczonym terminem. Ale... bezskutecznie.
John Humphrys: Poniewa jej rezultaty...
Martin Fleischmann: Wiedziaem, e le si skoczy...
John Humphrys: No i skoczya si le.
Martin Fleischmann: Tak. Wiedziaem, e nie jest to rzecz bardzo rozsdna.
John Humphrys: A w konsekwencji, obok innych skutkw, jak sdz, wypyny na powierzchni
wszelkie zawici, jakie istniej w wiecie nauki.
Martin Fleischmann: Tak, zawi jest w nim na porzdku dziennym. To by szczeglnie
niefortunny czas, by dokona podobnego ogoszenia. Obchodzilimy wanie pidziesit rocznic
odkrycia rozszczepialnoci jdrowej. A ta brygada od gorcej syntezy zbieraa si wanie do boju o
przyznanie kolejnych pienidzy. Na kolejny krok w badaniach nad gorc fuzj. Wic by to
szczeglnie niesprzyjajcy czas, by dwaj chemicy ogaszali co podobnego. To z pewnoci prawda i
oczywicie gdybymy nie wrobili siew t sytuacj w marcu 1989 roku gdybymy mogli opni
cao choby do grudnia 1989 roku opublikowalibymy ca prac, a nie tylko raport wstpny.
Zgodnie z tym, co sugerowaem, rzecz powinna ujrze wiato dzienne na najniszym moliwym
poziomie.
John Humphrys: Bez tego caego zamieszania, tak?
Martin Fleischmann: Tak. W rzeczy samej chciaem, bymy zamiecili publikacj w "Annals of
Utah Science", ktrego to pisma, o ile dobrze mi wiadomo, ukazuje si zaledwie siedem kopii.
John Humphrys: Nie naley raczej do bestsellerw, co?
Martin Fleischmann: Nie naley. Naprawd chciaem, by to si wydostao jak najprostsz drog.
John Humphrys: Zdaje si, e midzy chemikami a fizykami dochodzi do cakiem powanych
sporw, o czym wczeniej nie wiedziaem.
Martin Fleischmann: Tak, tak. Kry taki dowcip, e powd, dla ktrego urzdzono konferencj,
jest taki, e chocia chemicy interesuj si tym, co chemiczne, to fizycy nie interesuj si tym, co
fizyczne. Ale myl, e to tylko cz prawdy kiedy stawka jest wysoka, wtedy to wanie fizycy s
pierwsi do tego, eby wyskakiwa z przedwczesnymi owiadczeniami.
John Humphrys: Tak wic to, co si zdarzyo, przyczynio si do wysunicia przez pana
przypuszczenia, e chodzi o zawodow zawi.
Martin Fleischmann: To bardzo trudne. Zawsze utrzymywaem, e to robota dla kilku dziennikarzy
z zaciciem detektywistycznym, ktrzy byliby w stanie ustali, co naprawd zaszo. Nieszczliwie si
zoyo. Spodziewaem si, e nie bdzie najlepiej, ale nie wiedziaem, e bdzie a tak le. Miaem
nadziej, e trafimy na konstruktywn krytyk, a nie sceptycyzm... ale tak si nie miao sta. Mielimy
do czynienia ze sceptycyzmem i brakiem prawdziwej krytyki.
John Humphrys: Wanie chciaem powiedzie, e chyba dostalicie jedno i drugie, prawda?
Martin Fleischmann: Nie, nie byo krytyki. Nie spotkalimy si z adn konstruktywn krytyk...
naprawd. Nic mi nie wiadomo, by ktokolwiek poprosi o wyniki, jakie uzyskalimy, by ktokolwiek chcia
je przeanalizowa. Sami musielimy prosi, by zechciano dokona analizy naszych wynikw.
Niezalenej analizy.
John Humphrys: Niektrzy posunli si tak daleko, e zaczli sugerowa, e dokonalicie,
panowie, jakiego rodzaju oszustwa.
Martin Fleischmann: C, wie pan, dlatego wanie mwimy, e na zodzieju czapka gore. Ludzie,
ktrzy oskaraj innych o oszustwa mona zapyta: "Zaraz, a czy oni sami przypadkiem nie zrobili
gdzie maego przekrtu?"
John Humphrys: Czemu? Patrz na spraw z punktu widzenia osoby, ktra nie siedzi w wiatku
nauki. Czemu miayby siew nim dzia rzeczy tego typu?
Martin Fleischmann: To przykre. Nie wiem. Warunkiem wstpnym uprawiania nauki jest cakowita
uczciwo. Oczywicie znam naukowcw, ktrzy tego wymogu nie speniaj. Wie pan, nawet
najbardziej szanowani uczeni staraj asie, by otrzymywane przez nich wyniki pasoway do poj, jakie
sobie wczeniej wyrobili, a kiedy pniej okazuje si, e pojcia s niewaciwe i pojawia si nowy
eksperyment, przekonuje si pan, e rzeczywicie chodzi o co innego, ni dotychczas wierzono.
John Humphrys: Ale czy najprostszym wyjanieniem caej sprawy nie jest stwierdzenie, e to
panu co nie wyszo?
Martin Fleischmann: Cay czas sprawdzam t moliwo. Musz panu powiedzie, e jeszcze raz
sprawdzam stare dane. O to zawsze si trzeba martwi. Nie pamitam ju, ile razy przekopywaem si
przez te dane, eby ustali, czy gdzie nie popeniem bdu. To co, co trzeba... Widzi pan, wierz, e
jak powiedzia sir Karl Popper nie da si dowie poprawnoci stwierdzenia, da si tylko dowie
jego bdnoci. Wic jedyne, co pozostaje do zrobienia, to sprawdza i sprawdza, i sprawdza, i
sprawdza. Czy popeniem bd? Gdzie jest bd? Jeli nie da si znale bdu, to jedyne, co moe
pan w kocu powiedzie, to: "Zrobiem nastpujce kroki. Nie mog znale adnego bdu". I na tym
trzeba poprzesta. W konsekwencji moemy i dalej i moe uda nam si kiedy stworzy rdo
energii. Zawsze mwiem: jedyne, w co skonni s ostatecznie uwierzy ludzie, to urzdzenie
praktyczne. Tak wic te badania przyniosyby kiedy rezultaty. Jestem pewien, e nikt nie uwierzy w
wyniki jakiegokolwiek z bada, dopki nie powstanie konkretne urzdzenie. To jak historia samolotu
braci Wright nikt nie chcia wierzy, e co ciszego od powietrza moe si unie, a do momentu,
gdy na wasne oczy mona byo zobaczy leccy samolot. Wydaje mi si, e jeszcze dzie wczeniej
w "New York Times" oskarano braci Wright o oszustwo.
John Humphrys: To jednak, co si zdarzyo w tym przypadku, to fakt, e kolejne grupy
naukowcw w tym take ludzie z Harwell staray si powtrzy paskie wyniki, ale nikomu si to
nie udao. Zatem, po caym tym zamieszaniu, jedyna konkluzja to stwierdzenie, e bya to jaka
anomalia.
Martin Fleischmann: Nie, ale widzi pan... Problem polega na tym... Przyjrzyjmy si choby grupie
z Harwell. Aparatura, jak posuono siew Harwell, bya pod wieloma wzgldami wybrakowana.
Najpierw trzeba zaplanowa eksperyment, a potem przeanalizowa wyniki. A ten... A analiza wynikw
to wanie ten moment bada naukowych, gdzie dochodzi do wikszoci poraek w nauce.
John Humphrys: Dosy trudno zrozumie to komu tak sabo obeznanemu z nauk jak ja. To
zagadka. Co tu si dzieje? Jeeli pan jest w stanie to zrobi, jeli panu udaje si uzyska konkretny
zestaw wynikw, a potem przeanalizowa je w cile okrelony sposb... Ci z nas, ktrzy nie s
naukowcami, wierz na og, e jeli w ogle mona mwi o jakich prawdach uniwersalnych, to
wanie w nauce. No, dobra, filozofia, poezja, muzyka Bg wie, co to wszystko znaczy.
Istniejmiliony interpretacji. Ale wyniki naukowe zawsze w kadym razie chcielimy w to wierzy to
naprawd s wyniki, pewno!
Martin Fleischmann: Wanie, ale musi pan jeszcze przeprowadzi analiz. A jeeli nie moe pan
przeanalizowa danych, ktre pan otrzyma, wwczas trzeba zmieni eksperyment tak, by dokonanie
analizy stao si moliwe. Obawiam si, e naukowcy nie s najlepsi w analizowaniu osignitych
rezultatw. Zawsze powtarzam ludziom, ktrzy twierdz, e w to nie wierz: "Prosz napisa projekt
bada, w ktrych trzeba bdzie czsto korzysta z analizy danych uzyskanych przez kogo innego, a
zobaczymy, czy znajd si jakiekolwiek fundusze. Nigdy si to nie uda. Przekonacie si, pastwo, jak
gigantyczn rol w badaniach odgrywa syndrom studenta badacza. Mog si wypowiada oczywicie
jedynie w kwestii bada na uniwersytecie... Przeoonemu zaley, by uzyska jak najwicej danych,
wic mwi on: "Potem przeanalizuj te wyniki", do czego oczywicie nigdy nie dochodzi.
John Humphrys: Bo wszystkim zaley na kolejnych badaniach?
Martin Fleischmann: Wanie. Chodzi mi o to, e najwiksze straty informacji w nauce to fakt, e
nie ma czasu na zastanowienie si nad znaczeniem ju otrzymanych danych.
John Humphrys: Ale... chyba nie chce pan powiedzie, profesorze Fleischmann, e jest pan
jedyn osob, ktra ma racj, a reszta gra zupenie nie do taktu?
Martin Fleischmann: Jest caa masa ludzi... Chodzi mi o to, e trzeba to wszystko opublikowa.
Ley w zasigu rki... nie musimy duej si nad tym rozwodzi. Jeli rzeczywicie komukolwiek
zaley na tym, by dowiedzie si, jakie rezultaty uzyskay te grupy badawcze, informacje na ten temat
moe znale w literaturze.
John Humphrys: Ale nie bylibymy w stanie zrozumie z tego ani sowa. W rym cay problem.
Martin Fleischmann: No, widzi pan, tak si zawsze dzieje. Wydaje mi si, e postp w nauce jest
czasem tak powolny wanie dlatego, e pojawiaj si niewaciwe interpretacje wynikw.
John Humphrys: C, w porzdku. Wic... Ujmujc rzecz w prosty i przyjemny sposb
przeprowadzi pan eksperyment. Otrzyma pan, jak pan to okreli, nadwyk ciepa.
Martin Fleischmann: Tak, zgadza si.
John Humphrys: Wzbudzio to ogromne zainteresowanie na caym wiecie. Inni naukowcy
prbowali powtrzy eksperyment, ale si im nie powiodo, tak jak nie udao si co niezmiernie
wane tak przeanalizowa wynikw, by uzyska to samo, co pan uzyska. Zatem...
Martin Fleischmann: Nie, nie. Prosz pozwoli mi wnie pewn poprawk. Oni po prostu nie
przeanalizowali wynikw.
John Humphrys: W porzdku, nie przeanalizowali wynikw.
Martin Fleischmann: A wic ich eksperymenty nie miay sensu.
John Humphrys: Ale mwimy tu o tak wanych elementach pracy naukowca, e nie sposb ich
przeceni. Oczywicie uywamy w tym celu jzyka laikw. Jzyka zwykego czowieka. I mwi pan, e
powodem, dla ktrego caa rzecz si nie udaa, by fakt, e naukowcy nie zrobili analizy wynikw
eksperymentw, ktre sami przeprowadzili w tym celu, by sprbowa powtrzy paskie dokonania.
Musimy wic zada sobie w tym momencie pytanie, dlaczego tego nie zrobili? Mwimy o czym, co
jest niewyobraalnie wane w caej sprawie.
Martin Fleischmann: rodki potrzebne do analizy danych s duo wiksze ni te, ktrych
potrzeba przy gromadzeniu tych danych.
John Humphrys: Chodzi o prac...
Martin Fleischmann: To jedna z chorb wspczesnej nauki.
John Humphrys: Ale przecie na badania naukowe wydaje si miliardy funtw. A takie badania, te
eksperymenty, gdyby przyniosy... gdyby dostarczyy pewnych dbr, uywajc sownictwa laika, warte
byyby niewyobraalnie wielkich pienidzy. Miliardy! Tryliony funtw. Ze wzgldu na te par milionw...
Martin Fleischmann: Hm, hm, tak to wyglda.
John Humphrys: Ale to przeraliwa gupota, jeli to prawda.
Martin Fleischmann: Obawiam si, e to prawda, ale tak wanie jest. Skoro liczba ludzi, ktrzy
analizujotrzymane przez siebie dane w sposb bardzo uwany i z dostateczn, waciw w tym
przypadku trosk, jest do maa...
John Humphrys: W takim razie czemu nie znajdzie si nikt, kto powiedziaby: "Wierzymy, e
Fleischmann trafi na co ciekawego..."?
Martin Fleischmann: S i tacy, ktrzy to mwi.
John Humphrys: Czemu wic nie wo w badania setek milionw funtw?
Martin Fleischmann: Widzi pan, zaczyna tu odgrywa rol kwestia spoecznego odbioru tego
tematu. Jak mona adowa mas pienidzy w tak ga bada, ktra zostaa zupenie
zdyskredytowana?
John Humphrys: Ale twierdzi pan, e do zdyskredytowania doszo, poniewa nie dokonano
analizy wynikw.
Martin Fleischmann: Racja. Myl, e powinnimy... Powinno si wskaza t cz badania,
ktra wydaje si szczeglnie wana, i przestudiowa jej przebieg na przykad dziesiciokrotnie.
John Humphrys: Czemu pan nie kontynuuje wasnych prac?
Martin Fleischmann: A jake, kontynuuj.
John Humphrys: Gdzie?
Martin Fleischmann: O tym chciabym na razie nie mwi. Na razie dokonuj ponownej analizy-to
zreszt bardzo ciekawe-ponownej analizy danych uzyskanych w dawnych badaniach, ktre
przeprowadziem ja sam i inne grupy badawcze. A teraz zaczynam prac z nowym zespoem.
John Humphrys: S tacy-wyznawcy teorii spiskowej, jakich w naszym wiecie nie brakuje ktrzy
wierz, e powd, dla ktrego nie dokonuje si wielu odkry, jest taki, i istniej pewne nienaruszalne
prawa. A gdybymy dysponowali niewyczerpanymi zasobami energii niekoniecznie darmowej, ale o
cenach porwnywalnych z najniszymi spord cen dzisiejszych, ktrej uycie nie wizaoby si z
produkcj zanieczyszcze cae gazie przemysu musiayby ogosi bankructwo. Choby przemys
rafineryjny. Ci, ktrzy produkuj silniki spalinowe. I tak dalej, i tak dalej. Implikacje takiego odkrycia
wykraczayby poza wszelkie wyobraenie. Czy co jest, wedug pana, w tej teorii?
Martin Fleischmann: Eee... Odwoanie si do teorii spiskowych zawsze jest kuszce. Ale ten krok
mona uczyni dopiero wwczas, gdy wszystko inne zawodzi. Jednake pewna znana mi niezmiernie
inteligentna osoba, pewien mj znajomy naukowiec, mwi: "Kiedy zgromadzisz wszystkie fakty,
powiniene by w stanie poda proste ich wyjanienie. I jeeli tym wyjanieniem jest teoria spisku,
wwczas lepiej potraktuj j powanie". Czy to odpowied na paskie pytanie?
John Humphrys: Jak na razie... Apotemjak zapewne by pan powiedzia: " A potem, a potem..."
Martin Fleischmann: No tak, obawiam si, e jeli zgromadzi pan wszystkie fakty, jeli zgromadzi
pan wszystkie informacje na interesujcy pana temat, dojdzie pan nieuchronnie do wniosku, e jaki
spisek istnieje.
John Humphrys: I kto...?
Martin Fleischmann: Tego pan nie wie. Tego pan nie wie. Ale to naprawd wyglda na spisek. A
moe kilka spiskw...
John Humphrys: Wanie chciaem powiedzie, e mona si domyla, e...
Martin Fleischmann: Spisek w spisku.
John Humphrys: Mona si domyla, czemu przedsibiorstwo, ktre zajmuje si
przetwarzaniem ropy naftowej, mogoby zmartwi si wiadomociami na temat zimnej fuzji. Trudno
zrozumie, dlaczego rzd ktry take przecie wydaje gigantyczne sumy na badania nie miaby
zakasa rkaww i stwierdzi: "Musimy, dla dobra ludzkoci, dokona postpu". Czy wic nie pojawia
siew tym miejscu pewna niespjno w teorii spisku?
Martin Fleischmann: Pewnie zaley, przeciwko czemu zawizano spisek, prawda?
John Humphrys: Co pan ma na myli?
Martin Fleischmann: No, jaki jest cel spisku? Jeeli oczywicie mamy do czynienia ze spiskiem.
John Humphrys: W przypadku przedsibiorstw rafineryjnych moe chodzi o, na przykad,
ochron wasnych interesw.
Martin Fleischmann: To jednak niekoniecznie o to musi chodzi, prawda?
John Humphrys: Jaka wic miaaby by ta inna motywacja?
Martin Fleischmann: Tego trzeba ju si dowiedzie na wasn rk.
John Humphrys: Mwi pan, e by pan [...] przez dugi czas...
Martin Fleischmann: Nie, nie zamierzam powiedzie czego takiego w BBC. W programie 4. Nie,
nie powiem czego takiego w programie 4. Nie, przykro mi, nie powiem.
John Humphrys: Ale czy istnieje jaki powd, dla ktrego rzd nie miaby przyj z
entuzjazmem...
Martin Fleischmann: Oczywicie! Oczywicie! Od samego pocztku, ju w artykule, ktry by
moe pan czyta, mwiem, e na czele Departamentu Energetyki Stanw Zjednoczonych sta admira
Watkins. I powiedziaem: "Czy admira Watkins ucieszyby si z faktu, e badania jdrowe prowadzi
si na wydziaach chemii?" To niedorzeczne. Oczywicie, e nie. Jedyny cel, jaki mg mu
przywieca, to: to si musi skoczy. Jeeli prace majnadal trwa, powinny by prowadzone w
laboratoriach pastwowych z tym zreszt si wwczas zgadzaem.
John Humphrys: Ale tu zaczyna odgrywa rol czyje osobiste poczucie dumy.
Martin Fleischmann: Nie, nie chodzi tu o prywatne poczucie dumy, to kwestia dbaoci o
bezpieczestwo. Przecie dlaczego nie... Zamy, e na uniwersytetach prowadzi si tego typu
badania diabli wiedz, jakie odkrycia mog zosta w ten sposb dokonane. Czy rzeczywicie
badania powinno si prowadzi na uczelniach?
John Humphrys: Czemu w takim razie rzdy, czemu rzd Stanw Zjednoczonych nie zainteresuje
si paskimi pracami i nie stwierdzi, e od dzi odpowiednie badania prowadzi si bdzie w
laboratoriach rzdowych? A moe tak si dzieje?
Martin Fleischmann: Tego nie wiemy, prawda?
John Humphrys: Pan nie wie?
Martin Fleischmann: Nie wiem.
John Humphrys: Czy to wchodzi w gr?
Martin Fleischmann: Z pewnoci, ale czy tak si dzieje nie wiem.
John Humphrys: Ile wic jeszcze bdziemy musieli czeka na konferencj w rodzaju tej, jak
urzdzilicie panowie w 1989 roku, na ktrej kto powie: "Udao nam si rozgry t zagadk"?
Martin Fleischmann: By moe taka konferencja bdzie miaa miejsce ju wkrtce.
John Humphrys: Naprawd?
Martin Fleischmann: Tak. Myl, e to jedna z tych rzeczy... Do stworzenia urzdzenia, ktre
mona by zaprezentowa innym i ktre penioby funkcje uytkowe, moe doj w kadej chwili. Nie
znaczy to, e rzeczywicie to si stanie zaraz, ale z pewnoci moe si sta. Opracowanie
urzdzenia o jakim zastosowaniu, o zastosowaniu komercyjnym to kwestia czasu, ktry mieci si w
granicach rozsdku.
John Humphrys: Przez co rozumie pan lata?
Martin Fleischmann: Tak, lata.
John Humphrys: Ale pan, mimo paskich 70 lat, wci prowadzi prace w przekonaniu, e jeszcze
za paskiego ycia uda si...
Martin Fleischmann: No, wie pan, nie urwaem si z choinki! A i zdrowie mi nie bardzo dopisuje,
wic nie mam pewnoci, czy tego doyj, ale sdz, e opracowanie czego w tym rodzaju to kwestia
najbliszej przyszoci.
John Humphrys: Panie profesorze, serdecznie panu dzikuj.
Martin Fleischmann: Ta rozmowa to bya czysta przyjemno.
Dodatek 6: Fragment audycji programu 4 Radia BBC Today z 20 padziernika 1998 roku
Prowadzcy: Czy pamitacie pastwo spraw zimnej fuzji, technologii wolnej od zanieczyszcze,
ktra miaa dostarczy nieograniczonych zasobw energii wiatu spragnionego rde zasilania? I czy
pamitacie rozczarowanie, gdy naukowcy zdyskredytowali odkrycie jako faszyw nadziej? Jedna z
osb, ktra jak przekonywaa braa udzia w pracach nad odkryciem, utrzymuje, e zawizano
spisek, ktrego zadaniem ma by przekonanie ludzi, e sprawa nie jest warta zachodu. A
jednoczenie podobno laboratoria na caym wiecie prowadz badania nad technologiami, ktre
mogyby sta si nadziej przyszoci. Reporta Michaela Williamsa...
Williams: To ju 10 lat, odkd dwch profesorw z University of Utah ogosio dokonanie odkry,
ktre miay odmieni wiat. Stanley Pons i jego wsppracownik Martin Fleischmann owiadczyli, e
ujarzmili siy podobne do tych, ktre dziaaj w Socu siy reakcji jdrowych i posuyli si do tego
skromnymi narzdziami, pracujcymi w temperaturze zblionej do pokojowej.
Fleischmann: Celem, do ktrego zmierzamy, jest opracowanie takiego rda energii, ktre byoby
dostpne dla wszystkich ludzi na ziemi. Moglibymy dziki temu tworzy osiedla w miejscach, ktre
dzi s dla nas niedostpne.
Williams: Fleischmann i Pons s przekonani, e w ogniwie elektrochemicznym ich konstrukcji
doszo do czenia si drobniutkich ziarenek materii, jakie istniej w atomach, czyli jder atomowych.
Przemianie miao towarzyszy wyzwalanie si energii. Proste, acz znaczce ustalenia naukowcw
mwiy, e wicej energii powstaje w wyniku procesu, ni potrzeba do jego zapocztkowania.
Jednake w cigu nastpnych szeciu miesicy warto pracy zakwestionowao wielu badaczy z
caego wiata, ktrzy bezskutecznie starali si powtrzy eksperyment i osign podobne wyniki.
Prawdopodobnie najbardziej jednoznaczn ocen wydano w Wielkiej Brytanii w Harwell w Atomie
Energy Authority, ktrego rzecznikiem jest Nick Hans.
Hans: Wiem, e ci naukowcy pragnli, by zimna fuzja okazaa si prawdziwym odkryciem.
Przeprowadzili bardzo drobiazgowe badania, ale te nie chcieli si omieszy. Zbadali spraw pod
wszelkimi moliwymi ktami i przy uyciu caej wiedzy na temat procesw jdrowych i
elektrochemicznych, lecz nie udao im si doj do takich samych wnioskw co autorom odkrycia.
Williams: Jednake dane z Harwell analizowali take inni. Midzy innymi Michael Melich, ktry
pracuje dla armii Stanw Zjednoczonych. Jest profesorem fizyki w US Naval Post Graduate School w
Kalifornii. Nigdy nie udziela wywiadw, ale zgodzi si wyda owiadczenie, w ktrym podsumowa
wasne ustalenia. Dane, jakie uzyskano w Harwell, wiadcz, jego zdaniem, o zachodzeniu zimnej
fuzji.
Fragment owiadczenia: Nasza ponowna analiza wyranie wskazuje, e w Harwell odnotowano
przynajmniej dziesi zjawisk niezwykej produkcji ciepa. Moje zdanie na temat zimnej fuzji jest takie,
e ukad ma pewne waciwoci, ktrych nie rozumiemy. Jedn z nich, i to cakiem istotn, jest
produkcja do duej iloci mocy.
Williams: Martin Fleischmann zwyk wpada na kielicha do Fox and Hounds, pubu w pobliu
miejscowoci Wiltshire, do ktrej powrci po latach spdzonych w Utah. Mwi, e woda w piwie, ktre
pije, zawiera tyle odpowiednich skadnikw atomowych, e gdyby podda j odpowiednim
przemianom, otrzymalibymy energi elektryczn, ktrej starczyoby na rok.
Fleischmann: Nigdy nie udao mi si znale dowodw na to, e si mylilimy. Zatem dalej
prowadz badania, tak jak i inni uczeni. Chodzi mi o to, e spora grupa ludzi z caego wiata pracuje
nad tym zagadnieniem. To oczywiste, e swoje zainteresowanie okazuje wiele instytucji
przemysowych, a take rzdowych.
Williams: Nad nielicznymi, ktrzy prowadz prace nad zimn fuzj, ciy co w rodzaju kltwy.
Wybitni uczeni z rozlicznych orodkw odrzucili efekt Ponsa-Fleischmanna, uznajc go za zwyky bd
eksperymentalny. Istnieje jednak grupka naukowcw, ktrzy pozostaj wierni tej idei. Naley do nich
dr Michael McKubre.
McKubre: Pracowalimy wystarczajco dugo, by nabra przekonania, e rzeczywicie dochodzi
do tak duej produkcji ciepa, i nie sposb tego wytumaczy teoriami chemicznymi, adn ze
znanych teorii chemicznych. Najprawdopodobniej, moim zdaniem, rdem ciepa jest reakcja jdrowa.
Williams: Mwi to elektrochemik z SRI International, gazi Stanford University w Kalifornii. W jego
laboratorium na badania nad efektem Ponsa i Fleischmanna poszo 7 000 000 dolarw. A przecie s
inne laboratoria, ktre moe mniej jawnie, ale te prowadz eksperymenty.
McKubre: Na przykad w Stanach Zjednoczonych zawarlimy nieformalny ukad o wsppracy
czterech czy piciu duych instytutw. Ci, ktrzy o pienidze na badania, nie chcieliby, by
ktokolwiek dowiedzia si o ich udziale w przedsiwziciu.
Williams: Czy take rzd amerykaski, zgodnie z pask wiedz, aktywnie udziela swego
poparcia?
McKubre: O ile mi wiadomo, owszem.
Williams: Czy moe zdradzi pan, na czym to poparcie polega?
McKubre: Wolabym nie. Jednake mog zapewni, e jest to poparcie realne. Wiem
bezporednio ze rde rzdowych, e przeznacza si pewn kwot z pienidzy rzdowych wanie
na te badania, chocia nie wszystkim wpywowym postaciom w Waszyngtonie jest to na rk.
Fleischmann: Stawia mnie pan w trudnej sytuacji. To znaczy, mog odpowiada na tego typu
pytania jedynie w tym stopniu, na ile pozwala moje dowiadczenie. Staraem si zbada moliwoci
wykorzystania odkrycia do celw wojskowych i moe wanie tego typu zastosowaniami martwi si
pewni ludzie. Podobne obawy bd mi towarzyszyy i pewnie towarzyszy powinny ju zawsze.
Prowadzcy: By to reporta Mike'a Williamsa. Fascynujcy temat.

Dodatek 7: Patent BlackLight
Patent Stanw Zjednoczonych 6024935
Mills i in.
15 lutego 2000 roku
Metody i struktury wodoru niskoenergetycznego
Abstrakt: Metody i aparatura suce wyzwalaniu energii z atomw (czsteczek) wodoru przez
stymulacj elektronw do przechodzenia na nisze poziomy energetyczne przy mniejszych
promieniach (duych i maych posiach) ni przy "stanie podstawowym", dziki wykorzystaniu uj
energetycznych, czyli sposb na odprowadzenie rezonansu energii atomw wodoru w celu
wzmocnienia tych przej.
Ujcie energetyczne, inaczej kana energetyczny, mona stworzy przez transfer co najmniej
jednego elektronu midzy czstkami elementarnymi, jakie uczestnicz w przemianie, to jest atomami,
jonami, czsteczkami lub zwizkami jonw czy czsteczek. W okrelonych warunkach kana
energetyczny wywouje transfer elektronw t z jednej (lub wikszej liczby) czstki oddajcej do jednej
(lub wikszej liczby) czstki przyjmujcej, gdzie rnica sumy energii jonizacji i/lub powinowactwa
elektronowego czstki oddajcej elektrony i sumy energii jonizacji i/lub powinowactwa elektronowego
czstki przyjmujcej elektrony wynosi szacunkowo mX27,21 elektronowoltw (mX48,6 eV) dla wodoru
atomowego (czsteczkowego) przy przejciu poniej "stanu podstawowego", gdzie m i t to liczby
cakowite.
Prezentowany wynalazek obejmuje take wykorzystanie katalizatora wodorowego,
wielofunkcyjnego materiau o zastosowaniu przy dysocjacji wodoru czsteczkowego do postaci
wodoru o wolnych atomach, co umoliwia transport wodoru w postaci wolnych atomw, a take
wykorzystanie przy tworzeniu kanaw energetycznych.
Reaktor energii zawiera po jednym ogniwie elektrolitycznym, ogniwie wodoru w postaci gazu pod
cinieniem oraz ogniwie wyadowa w wodorze w postaci gazowej. Preferowany reaktor energii
wodoru w postaci gazu pod cinieniem skada si z naczynia; rda wodoru; urzdze
umoliwiajcych kontrol cinienia i przepywu wodoru do naczynia; materiau do dysocjacji wodoru
czsteczkowego w wodr atomowy oraz materiau, ktry mgby by wykorzystany jako rdo
kanaw energetycznych w fazie gazowej. Gazowe rdo kanaw energetycznych zawiera te
elementy, ktre su sublimacji, doprowadzeniu do wrzenia i/lub ktre przyjmuj posta lotn przy
podniesionej temperaturze roboczej reaktora energii gazowej, w ktrym w fazie gazowej zachodzi
egzotermiczna reakcja elektronowego przejcia wodoru w niszy stan energetyczny.
Wynalazcy: Mills, Randell L. (Malvem, PA); Good, William R. (Wayne, PA); Phillips, Jonathan
(State College, PA); Popov, Arthur I. (Philadelphia, PA)
Nastpca prawny: BlackLight Power, Inc. (Cranbury, NJ)
Wniosek nr: 822170
Zoono: 21 marca 1997 roku
Klasyfikacja w USA: 423/648.1; 422/129
Klasyfikacja midzynarod.: CO 1 B 003/02
Obszar wyszukiwania: 423/648.1 422/129
Dodatek 8: Patenty Kohei Minaty
US 4751486: Urzdzenie magnetycznego ruchu obrotowego
Wynalazca (wynalazcy): Minato, Kohei, Minato-Ku, Tokio 105, Japonia
Zgaszajcy: brak
Daty publikacji/przyznania: 14 lipca 1988 roku / 24 kwietnia 1987 roku
Numer zgoszenia: US 1987000042432
Abstrakt: Prezentowany wynalazek urzdzenia magnetycznego ruchu obrotowego ma pierwszy i
drugi wirnik umocowane obok siebie w sposb umoliwiajcy obracanie si. Pierwszy i drugi wirnik
poczono w ten sposb, by obracay si w przeciwne strony w trybie zsynchronizowanym. W czci
obwodowej pierwszego wirnika umieszczono pewn liczb magnesw trwaych w starych
odlegociach i dokadnie tak sam liczb magnesw trwaych umieszczono w staych odlegociach
w czci obwodowej drugiego wirnika. Biegunowo kadego z magnesw, ktre skierowane s od
wirnika, jest staa. Gdy pierwszy i drugi wirnik obracaj si w trybie zsynchronizowanym, faza ruchu
rotacyjnego magnesw trwaych pierwszego wirnika nieco wyprzedza faz ruchu magnesw trwaych
drugiego. Jeden z magnesw trwaych pierwszego wirnika zastpiono elektromagnesem.
Biegunowo elektromagnesu w kierunku od wirnika moe zosta zmieniona przez odwrcenie
kierunku przepywu prdu, ktry pynie przez elektromagnes.
Przedstawiciel prawny, agent lub firma: Brown, Martin, Haller & Meador
Gwny/pomocniczy egzaminator: Harris, George
Pierwsze zgoszenie: (wycznie)
1. Budowa urzdzenia magnetycznego ruchu obrotowego: pierwszy wirnik jest umocowany w
sposb umoliwiajcy obracanie si; drugi wirnik, ktry umocowano take w sposb umoliwiajcy
obracanie si, zosta zsynchronizowany ze wspomnianym pierwszym wirnikiem; synchronizacja
oznacza takie ustalenie ruchu, by moliwe byo wirowanie wspomnianych wirnikw w przeciwnych
kierunkach; czci magnetyczne rozmieszczono w staych odstpach w czciach obwodowych
wspomnianych wirnikw, liczba czci magnetycznych rozmieszczonych na pierwszym wirniku rwna
si liczbie czci magnetycznych rozmieszczonych na drugim wirniku, rozmieszczenie charakteryzuje
si tym, e kada z czci magnetycznych ma co najmniej jeden biegun zwrcony w kierunku od obu
wirnikw, co oznacza, e gdy pierwszy i drugi wirnik poruszaj si w trybie zsynchronizowanym,
wszystkie magnesy pierwszego wirnika i wszystkie magnesy drugiego wirnika, tworzce par,
poruszaj si tak, e ich bieguny magnetyczne maj t sam biegunowo w fazie okresowego
przybliania si i t sam w fazie oddalania; jedna ze sparowanych czci magnetycznych jest w fazie
ruchu nieco bardziej zaawansowanej ni faza ruchu drugiej; gdy sparowane czci magnetyczne
zbliaj si do siebie, powstaje magnetyczna sia odpychania, co wywiera si o okrelonym kierunku
na moment obrotowy pierwszego wirnika, przez co moment obrotowy pierwszego wirnika
przekazywany jest drugiemu wirnikowi dziki wspomnianej synchronizacji, i w ten sposb drugi wirnik
moe obraca si w kierunku przeciwnym do kierunku momentu obrotowego przyoonego do
drugiego wirnika, w zalenoci od wspomnianej magnetycznej siy odpychania; co najmniej na jedn z
par czci magnetycznych wywierana jest sia magnetyczna, co powoduje zmian biegunowoci
wspomnianej czci magnetycznej.
[Tu nastpuje pi dalszych twierdze]
US 5594289: Urzdzenie magnetycznego ruchu obrotowego Wynalazca (wynalazcy): Minato,
Kohei, Shinjuku-Ku, Tokio Daty publikacji/przyznania: 14czerwca 1997 roku/ 14grudnia 1995 roku
Numer zgoszenia: US 1995000574582
Abstrakt: Na wirniku przytwierdzonym do obracajcego si wau wirujcego umieszczono liczne
magnesy trwae wzdu kierunku obrotu w ten sposb, e wszystkie bieguny magnetyczne tego
samego typu skierowane s na zewntrz. W ten sam sposb umieszczono na wirniku ciarki, ktrych
zadaniem jest wywaenie ruchu wirnika. Dziki urzdzeniu magnetycznego ruchu obrotowego, jaki
stanowi prezentowany wynalazek, mona wydajnie uzyskiwa energi rotacyjn z magnesw
trwaych. Udao si to osign dziki moliwemu zmniejszeniu prdu dostarczanego do
elektromagnesw, tak by trafiaa do nich tylko niezbdna ilo energii elektrycznej.
Przedstawiciel prawny, agent lub firma: Marks and Murase L.L.P Gwny/pomocniczy egzaminator:
Dougherty, Thomas M.
[Tu nastpuje 12 twierdze]
Dodatek 9: Patenty Paula i Alexandry Correw
Paulo i Alexandra Correowie uzyskali w sumie siedem patentw, wczywszy te trzy, ktre
zwizane s z technologi anomalnych jaskrawych wyadowa pulsacyjnych ich pomysu: patenty
Stanw Zjednoczonych nr 5416391,5449989 i 5502354.
US 5416391: Elektromechaniczna transdukcja impulsw plazmowych Wynalazca (wynalazcy):
Correa, Paulo N., Concord, Ontario, Kanada; Correa, Alexandra N., Concord, Ontario, Kanada
Daty publikacji/przyznania: 16 maja 1995 roku /15 padziernika 1992 roku
Abstrakt: W przetworniku prdu staego, sucym do zasilania urzdze prdu zmiennego,
wykorzystano lamp wyadowcz rurow i takie charakterystyki rda, ktre pozwalaj utrzyma
wewntrz lampy endogenne anomalne gazowe wyadowania pulsacyjne. Lamp sprzono
pojemnociowo z adunkiem zewntrznym, w tym z urzdzeniem prdu zmiennego, ktre zazwyczaj
stanowi silnik elektryczny. Szczeglnie odpowiednie s silniki elektryczne o indukcji asynchronicznej
lub synchronicznej, wykorzysta mona jednak i inne urzdzenia prdu zmiennego. Najpierw naley
dokona regulacji w zalenoci od rda prdu, a nastpnie kapacytancji w rwnolegych rurowych
lampach wyadowczych oraz poczeniach z elektrodami zewntrznymi, a take czstoci pulsacji
wyadowa. Dziki temu mona uzyska kontrol prdkoci zmiennej silnikw prdu przemiennego,
zazwyczaj nie podlegajcych takiej kontroli.
[Tu nastpuje 13 twierdze]
US 5449989: System konwersji energii
Wynalazca (wynalazcy): Correa, Paulo N., Concord, Ontario, Kanada; Correa, AlexandraN.,
Concord, Ontario, Kanada
Daty publikacji/przyznania: 12 wrzenia 1995 roku/15 kwietnia 1993 roku
Abstrakt: W skad urzdzenia do konwersji energii wchodzi lampa wyadowcza, ktra dziaa w
warunkach anomalnych jaskrawych wyadowa pulsacyjnych w obwodzie o dwch bramkach. rdo
prdu staego podczone do bramki wejciowej dostarcza energii elektrycznej, ktra potrzebna jest do
zainicjowania emisji pulsacyjnej, a ujcie prdu w postaci zbiornika energii elektrycznej lub urzdzenia
uytkowego podczone do bramki wyjciowej wychwytuje znaczn cz energii, jaka uwalnia si w
wyniku pokrywania si emitowanych impulsw.
[Tu nastpuj 23 twierdzenia]
US 5502354: Zasilany prdem staym generator impulsw elektrycznych wykorzystujcy
samoczynne cykliczne anomalne jaskrawe wyadowania pulsacyjne
Wynalazca (wynalazcy): Correa, Paulo N., Concord, Ontario, Kanada; Correa, AlexandraN.,
Concord, Ontario, Kanada
Daty publikacji/przyznania: 26 marca 1996 roku /19 kwietnia 1994 roku
W obwodzie wykorzystano prniow lamp wyadowcz o zimnej katodzie do wzbudzenia
pulsacyjnej samoczynnej emisji elektronowej, o szczeglnym nasileniu i czstotliwoci w rejonie
anomalnych wyadowa jaskrawych, co wie si z duo mniejszymi zagszczeniami prdu, ni
przewidywano zgodnie z prawem rejonu prniowych wyadowa hakowych Fowlera-Nordheima.
Lampa wyadowcza charakteryzuje si duym polem elektrody, szczeglnie w przypadku katody, oraz
duym obszarem midzyelektrodowym. Elektrody powinny by umieszczone w odstpie co najmniej 2
centymetrw w ukadzie rwnolegym. Midzy elektrodami mona umieci prbnik, by jeszcze
zmniejszy pole konieczne do wzbudzenia emisji. W innej konfiguracji prbnik moe peni rol anody,
a dwie pytki katody. Obwd zasilany jest ze rda prdu staego o oporze pozornym wystarczajco
duym, by zapobiec odkadaniu si prniowego adunku ukowego.
[Tu nastpuje 18 twierdze]
Patenty mona obejrze na stronie www.delphion.com i www.uspto.gov

Wykaz terminw
Akcelerator liniowy Urzdzenie skadajce si z podunych tub, w rodku ktrych panuje prnia
i w ktrych dochodzi do przyspieszania czstek elementarnych do bardzo duych prdkoci i
nadawania im stanw wysokoenergetycznych.
Alternator Urzdzenie, ktrego zadaniem jest zmiana energii motorycznej w elektryczn w postaci
prdu zmiennego.
Bateria Urzdzenie suce do przechowywania energii elektrycznej. Butelka lejdejska Urzdzenie
do wychwytywania adunkw elektrostatycznych.
Cika woda Inaczej tlenek deuteru, czyli D
2
O; cika woda wystpuje naturalnie w morzach i
rzekach, jest nieszkodliwa i wzgldnie atwo j wyekstrahowa. Nazwa "cika woda" bierze si std,
e jest to tlenek deuteru, czyli cikiego wodoru. Atomy cikiego wodoru zawieraj w jdrze i proton,
i neutron.
Dynamo Urzdzenie, ktrego zadaniem jest zmiana energii motorycznej w elektryczn w postaci
prdu staego.
Elektromagnes Prd, ktry pynie przez zwoje, powoduje powstawanie pola magnetycznego
wok tych zwojw przewodu. Pole magnetyczne wewntrz zwojw oddziauje z ssiednimi polami
magnetycznymi i wywouje zjawisko przycigania i odpychania.
Elektrony Mae, ujemnie naadowane czstki, ktre poruszaj si po orbitach jdra kadego z
pierwiastkw. W zwykych warunkach liczba orbitujcych elektronw rwna si liczbie protonw w
jdrze.
Elektryczno statyczna Elektryczno statyczna stanowi przeciwiestwo elektrycznoci prdu.
Podczas gdy elektryczno prdu to przepyw strumienia elektronw, elektryczno statyczna to
gromadzenie i uwalnianie adunkw elektronw w powietrzu lub te na zewntrznej powierzchni
materiau.
Energia zerowa Energia, ktra powstaje pod wpywem kwantowych fluktuacji prni. Niektrzy
naukowcy uznaj energi zerow za potencjalne niezalene rdo energii.
Entropia Tendencja ukadu bd przemiany do przejcia w posta energii cieplnej, a take wzrostu
poziomu nie uporzdkowania.
Fuzja jdrowa, synteza jdrowa Proces wyzwalania energii przez czenie atomw lekkich
pierwiastkw w rodzaju wodoru czy deuteru (cikiego wodoru) w pierwiastki cisze, na przykad hel.
Generator Termin oglny stosowany na okrelenie wszelkiego typu urzdze, ktre zmieniaj
energi motoryczn w elektryczn.
Izotop Pierwiastki mog wystpowa w rnych postaciach, czyli izotopach, ktre rni si
midzy sob liczb neutronw w jdrze atomu. Na przykad wgiel wystpuje jako wgiel-12, wgiel-
13, wgiel-14, co oznacza, e przy 6 protonach jdro tego pierwiastka zawiera moe kolejno 6, 7 lub
8 neutronw. Cisze pierwiastki, takie jak uran, mog istnie w formie izotopw radioaktywnych o
rnym stopniu stabilnoci promieniotwrczej. Stabilno opisuje si okresem poowicznego rozpadu
(por. okres poowicznego rozpadu).
Komutator Cz silnika elektrycznego, ktra pozwala wirnikowi silnika wirowa ze sta
prdkoci, co uzyskuje si dziki zmianom kierunku si magnetycznych w wirujcych zwojach.
Kondensator Urzdzenie suce do przechowywania adunku elektrycznego.
adunek adunek elektryczny moe by dodatni lub ujemny, w zalenoci od tego, czy atom odda
elektrony (i sta si czstk dodatni), czy te je naby (i sta si czstk ujemn).
Magnes Ponad 2000 lat temu zauwaono, e okrelone substancje wytwarzaj niewidzialn si
zwan magnetyzmem. Zasada magnetyzmu do dzi pozostaje nie cakiem wyjaniona, chocia
obecnie sdzi si, e wie si z istnieniem grup atomw, zwanych domenami. Domeny, zwykle
chaotycznie rozrzucone, ukadaj si w przypadku substancji magnetycznych w jednym kierunku, co
powoduje wytwarzanie siy.
Negentropia Sytuacja wyjtkowa ukadu lub procesu, w czasie ktrej wzrasta stopie
uporzdkowania dochodzi do miejscowego naruszenia drugiego prawa termodynamiki. Uwaa si,
e niektre ukady biologiczne, takie jak roliny i zwierzta, oraz pewne ukady geologiczne,
wczywszy warstwy mineralne w powoce ziemskiej, wykazuj zdolno dokonywania transformacji
"negentropijnych", to jest zwikszania uporzdkowania wewntrznego. Wysuwane s przypuszczenia,
e przemiany negentropijne mogyby zosta wykorzystane w tych technologiach uzyskiwania energii,
ktre zakadaj wykorzystanie energii punktu zerowego prni.
Neutron Neutralna, to jest nie majca adunku, czstka elementarna, ktra stanowi cz jdra
atomowego.
Nuklearny, jdrowy Odnoszcy si do jder atomw.
Okres poowicznego rozpadu Czas, w jakim poziom emisji promieniowania pierwiastka
radioaktywnego zmniejsza si o poow.
Opornik Urzdzenie, ktrego zadaniem w obwodzie elektrycznym jest wytwarzanie oporu.
Plazma Co, co okrela si mianem "czwartego stanu skupienia" materii (trzy pozostae stany to
stay, cieky i gazowy). W pewnym sensie plazma przypomina gaz, z tym e powstaje wwczas, gdy
atomy gazu trac elektrony i staj si naadowane dodatnio. Plazma, mwic prostym jzykiem, to
zjonizowany gaz. Nauka bardzo interesuje si tym stanem skupienia, poniewa stwierdzono, e
plazm charakteryzuje wysokie przewodnictwo prdu elektrycznego przy bardzo rnych poziomach
oporu (niektrzy naukowcy definiuj plazm jako gaz, w ktrym przynajmniej 50% czstek jest
naadowanych elektrycznie). Plazma moe istnie jedynie w warunkach bardzo wysokiej temperatury,
czyli takich, jakie panuj w specjalnych urzdzeniach do przeprowadzania eksperymentw jdrowych.
Jest take obecna w Socu i gwiazdach, gdzie objawia si w postaci wyadowa wietlnych.
Plazmowe urzdzenie wyadowcze Urzdzenie elektryczne prdu wysokiej czstotliwoci, ktre
wytwarza plazm przez wybijanie elektronw z czsteczek gazu.
Pojemno kondensatora Miara zdolnoci kondensatora do przechowywania adunku
elektrycznego (inaczej kapacytancja).
Prd stay Prd, w ktrym kierunek przepywu elektronw w obwodzie jest zawsze taki sam.
Prd zmienny Prd elektryczny, ktrego kierunek przepywu podlega staym zmianom.
Czstotliwo zmian kierunku mierzona jest w hercach (Hz), czyli cyklach na sekund. W Wielkiej
Brytanii i Europie czstotliwo wynosi zazwyczaj 50 hercw, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych
60 hercw. Oznacza to, e na przykad w Wielkiej Brytanii prd porusza si od bieguna dodatniego
do ujemnego i z powrotem ku dodatniemu (wykonuje peen cykl) 50 razy na sekund.
Promienie Roentgena Wytworzona sztucznie posta promieni gamma, jakie powstaj w
wysokonapiciowej lampie rentgenowskiej.
Proton Czstka elementarna o adunku dodatnim, skadnik jdra atomu.
Prnia W fizyce: brak nie tylko gazw, ale take ciepa, gdzie jednak wci mona obserwowa
zachodzenie fluktuacji kwantowych to znaczy powstawanie i anihilacj czstek elementarnych.
Rozpad alfa Do rozpadu alfa dochodzi, gdy jdro atomu emituje czstk alfa. Inne okrelenie
czstki alfa to jdro helu skada si ono z dwch protonw i dwch neutronw.
Rozpad beta Rozpad beta moe wystpowa w wielu postaciach, najczstsza z nich
charakteryzuje si emisj elektronu z jdra pierwiastka.
Rozpad gamma Inaczej promieniowanie gamma, to emisja (z jdra pierwiastka) promieni gamma,
to jest promieniowania elektromagnetycznego o bardzo maej dugoci fali, a duej przenikliwoci.
Wystpuje spontanicznie razem z innymi rodzajami rozpadu.
Rnica potencjaw "Sia napdowa" elektrycznoci, mierzona w woltach. Silnik Urzdzenie,
ktre zmienia moc elektryczn w si motoryczn.
Sia elektromotoryczna Jeszcze jeden termin na okrelenie rnicy potencjaw; wyraa cinienie
prdu w woltach.
Szczotki Styki umoliwiajce kontakt lizgowy pomidzy zwojami silnika a przewodami czy
kablami, ktre doprowadzaj prd elektryczny.
Tablica okresowa Inaczej tablica pierwiastkw; systematyzuje pierwiastki zgodnie z ich liczb
atomow i reaktywnoci. Liczba atomowa pierwiastka to liczba protonw w jdrze. Pierwiastki mona
uoy take zgodnie z mas atomow-sum protonw i neutronw, jakie znajduj si w jdrze.
Obecnie tablica okresowa zawiera 112 znanych pierwiastkw, by moe jednak uda si kiedy
stworzy "cisze" nietrwae pierwiastki promieniotwrcze.
Transmutacja Pojawia si, kiedy jeden pierwiastek zmienia si w co najmniej jeden inny podczas
przemiany jdrowej.
Twornik Nieruchoma cz silnika elektrycznego, zwykle jest ni magnes.
Wielofazowy Fazowanie to pojcie stosowane dla opisu wzoru fal prdu zmiennego przy ruchu od
bieguna ujemnego ku dodatniemu i w stron przeciwn. W osprzcie wielofazowym wykorzystuje si
rnorakie wzory fal, ktre gdy wystpuj rwnoczenie, przeplataj si w okrelony sposb.
Wirnik Wirujca cz silnika elektrycznego, zazwyczaj w postaci cewki.
Wirujce pole magnetyczne Po raz pierwszy wykorzystane przez Nikol Tesl stanowi sedno
zasady dziaania generatorw i silnikw prdu zmiennego. Zamiast po prostu wzbudza prd
elektryczny przez obracanie zwojw w polu magnetycznym jak dzieje si to w generatorach i
silnikach prdu staego Tesla postanowi porusza naprzemiennie podzielonym polem
magnetycznym lub elektromagnetycznym za pomoc wirnika, dziki czemu udao si indukowa prd
zmienny w zwojach otaczajcych przylegajce do siebie cewki, ktre tworzyy tak zwany twornik
generatora. Fakt, e prd powstaje w wyniku indukcji "na odlego" rozwizuje problem, jaki
istnia w klasycznych silnikach czy generatorach, gdzie trzeba byo posuy si komutatorem lub
szczotkami.
Zmiana paradygmatu Wyraenie, ktrego autorem jest Thomas S. Kuhn, filozof nauki; wyraa
zasadnicz zmian w naukowej wizji wszechwiata.

Przypisy
Rozdzia 1
1 Climate Change in America, raport rzdu Stanw Zjednoczonych, czerwiec 2000.
2 Energy The Changing Climate, Royal Commission on Environmental Pollution, czerwiec 2000.
Dostpne na stronie http://www.rcep.org.uk.
3 Ibid.
4 Tesla Nikola, The Problem of Increasing Human Energy, Century Illustrated Monthly Magazine",
czerwiec 1900.
5 Ibid.
THE SEARCH FOR FREE ENERGY W POSZUKIWANIU
NIEOGRANICZONEJ ENERGII
e-mail: info@thesearchforfreeenergy.com
Strony internetowe: www.thesearchforfreeenergy.com
Na stronie powiconej niniejszej ksice znale mona, oprcz
najwieszych informacji zwizanych z poruszanymi w niej tematami, take
odnoniki do innych wanych stron, podobne propozycje wydawnicze itp.
Rozdzia 2
1 Patenty Stanw Zjednoczonych nr 1061142 i 1061206: http://www.del-phion.com.
2 Cheney Margaret, Man Out of Time, Dell, Nowy Jork 1981, s. 31.
3 Tesla Nikola, My Inventions, Electrical Experimenter", maj, czerwiec, lipiec, padziernik 1919,
wznowione przez Skolska Knjiga, Zagrzeb, Jugosawia, 1977, s.41.
4 Cheney Margaret, op. cit, s. 31.
5. Tesla Nikola, My Inventions, s. 41.
6 Cheney, op. cit, str. 31.
7 O'Neill John J., Prodigal Genius, David McKay Co., Nowy Jork 1944, s. 146-149.
8 Tesla Thinks Wind Power Should be Used More Now, North American", Philadelphia, 18 maja
1902.
9 Tesla Nikola, The Problem of Increasing Human Energy.
10 Tesla Nikola, My Inventions, s. 51.
11 Tesla Nikola, The Problem of Increasing Human Energy.
12 Tesla Nikola, list do J.P. Morgana, 3 lipca 1903, US Library of Congress.
13 Morgan J.P., list do Nikoli Tesli, 14 lipca 1903, US Library of Congress.
14 Tesla Nikola, wykad dla American Institute of Electrical Engineers (AIEE), 1892.
15 Tesla Nikola, The Problem of Increasing Human Energy.
16 Ibid.
17 Tesla Nikola, Patent Stanw Zjednoczonych nr 685957, Apparatus for the Utilization of Radiant
Energy", zoony 21 marca 1901, przyznany 5 listopada 1901.
18 Tesa Nikola, The Problem of Increasing Human Energy.
19 Ibid.
20 Ibid.
21 Ibid.
22 Ibid
Rozdzia 3
1 Moray T.H., The Sea of Energy in Which the Earth Floats, wydanie czwarte, Cosray, Salt Lake
City 1960.
2 Wikon H. Welling (byy sekretarz stanu Utah), list, luty 1930.
3 Moray T.H., notatki, zbiory Harveya Fletchera, Brigham University, Salt Lake City.
4 Ibid.
5 Ibid.
6 Ibid.
7 Ibid.
8 Ibid.
9 Ibid.
10 Ibid.
11 Ibid.
12 Eyring Carl, list Roberta L. Judda, 6 lutego 1926, zbiory Harveya Fletchera.
13 Jensen E.G., list do R.L. Anderberga, 8 padziernika 1928, zbiory Harveya Fletchera.
14 Moray T.H., op. cit.
15 Jensen E.G., op. cit.
16 Fletcher Harvey, list do Roberta L. Judda, 16 padziernika 1928, zbiory Harveya Fletchera.
17 Ibid.
18 Fletcher Harvey, list do Roberta L. Judda, 5 listopada 1928, zbiory Harveya Fletchera.
19 Yates T.J., list otwarty, 16 marca 1929, zbiory Harveya Fletchera.
20 Hayes Murray O., list do W.H. Lovesy'ego, 24 padziernika 1929, zbiory Harveya Fletchera.
21 Ibid.
22 Moray T.H., The Sea of Energy in Which the Earth Floats, s. 155.
23 Ibid, s. 156.
24 Ibid., s. 157.
25 Lovesy W.H., list do T.H. Moraya, 29 czerwca 1932.
26 Moray, op. cit, s. 165.
27 Ibid., s. 166.
28 Ibid., s. 166.
29 Ibid., s. 167.
30 Ibid., s. 170.
31 Moray T.H., The Sea of Energy in Which the Earth Floats, wydanie pite, Cosray, Salt Lake City
1978.
32 Moray J., E.E. Dahl Associates, US Air Force Systems Command, Contract #F42600-75-2212,
raport kocowy, 15 kwietnia 1977, s. 10.
33 Fletcher Harvey, list do profesora Orina Tugmana, 19 kwietnia 1940, zbiory Harveya Fletchera.
34 Perreault Bruce A., wykad podczas 1999 Exotic Research Conference, Mesa, Arizona, 21 lipca
1999.
35 Ibid.
36 Ibid.
37 Ibid.
38 Brown Paul M., The Moray Energy Device: Operational Parameters, Design Criteria, and
Considerations, Aztec Publishing, Nashville 1997.
39 Ibid.
40 Brown Paul M., list otwarty, 1 listopada 1991.
Cosray
John E. Moray
P.O. Box 58141
Salt Lake City,
UT 84158-0141
Tel. (801) 582 9281
John E. Moray jest synem T. Henry'ego Moraya i wci udostpnia
egzemplarze ksiki The Sea of Energy in Which the Earth Floats.
Nu Energy Technologies, Inc.
Bruce Perreault
P.O. Box 22
Rumney, NH 03266-0022
Tel. (603) 786 9316
Strony intemetowe: www.nuenergy.org
Strony powicone pracom badawczym Bruce'a Perreaulta, w tym prbom
rekonstrukcji urzdzenia energii promienistej T. Henry'ego Moraya.
GlobalAtomics
Paul M. Brown
e-mail: brown@globalatomics.com
Strony intemetowe: www.globalatomics.com
Informacje powicone pracom nad udoskonaleniem opracowanej przez
Paula M. Browna technologii fotodeaktywacji".
Rozdzia 4
1 New York Times", 20 czerwca 1931.
2 Faraday Michael, Experimental Researches in Electricity, 3 tomy, Richard and John Edward
Taylor, Londyn 1839-1855.
3 Tesla Nikola, Notes on a Unipolar Dynamo, The Electrical Engineer", l wrzenia 1891.
4 DePalma Bruce, Pendulum Experiment Data (The Force Machine), De-Palma Institute, 1975.
5 Ibid
6 DePalma Bruce, report #92, The Secret of the Faraday Disc, DePalma Institute, 1995.
7 DePalma Bruce, report #62, Simularity Institute, 16 lipca 1979.
8 DePalma, wywiad cytowany w News-Press", Santa Barbara, 30 marca 1980.
9 Wilhelm Timothy, Wilhelm Report: The Stelle Homopolar Machine (built to DePalma s
specifications) The Stelle Group, Stelle, Illinois 1981.
10 DePalma Bruce, Critique of the N-machine Constructed by Trombly and Kahn, DePalma
Institute, 11 padziernika 1985.
11 White D.C., raport na temat maszyny N, M.I.T. Energy Lab, 9 marca 1981.
12 Satellite News, Researchers See Long-Life Satellite Power Systems in 19th Century
Experiment, Phillips Publishing", 15 lutego 1981.
13 Valone T., The Real Story of the N-Machine, Extraordinary Science", kwiecie/maj/czerwiec
1994, ponownie cytowane w: The Homopolar Handbook, Integrity Research Institute, Waszyngton
1994, s. 72.
14 Ibid., s. 70.
15 Inomata Shiuji, list do Thomasa Valone'a, 15 czerwca 1998.
16 Kincheloe Robert, raport na temat maszyny N Sunburst, 1986.
17 Manning Jeane, The Coming Energy Revolution, Avery Publishing Group, Nowy Jork 1996, s.
86.
18 DePalma Bruce, Free Energy The Political, Social and Economic Implications, DePalma
Institute.
Bruce DePalma The Home of Primordial Energy
Strony intemetowe: www.depalma.pair.com
Integrity Research Institute
Thomas Valone
Rozdzia 5
1 Kelly Don, Swiss M-L Converter A Masterpiece of Craftsmanship and Electronic Engineering,
raport prywatny, 1988.
2 Ibid.
3 Hauser Albert, raport prywatny, 14 lutego 1986.
4 Narracja do nagrania wideo wsplnoty Methernitha.
5 Strony intemetowe Methernithy: http://www.methernitha.com.
6 Ibid.
7 Marinov Stefan, list poegnalny, 15 lipca 1997.
8 Bass Robert W., list otwarty, 13 padziernika 1997.
9 Schneeberger Erwin, list otwarty, 12 sierpnia 1997.
10 Wywiad z Hansem Holzherrem, opublikowany po raz pierwszy na stronie internetowej Stefana
Hartmanna: http://www.overanity.com.
11 Ibid.
12 Ibid.
13 Potter Paul, The Back-engineered Thesta-Distatica, artyku nieopubli-kowany, 1999.
14 Ibid
Methernitha
Strony internetowe: www.methernitha.com
Overunity Website
Stefan Hartmann
Strony internetowe: www.overunity.com
Rozdzia 6
1 Lidsky Lawrence M., The Trouble with Fusion, MIT Technology Review", padziernik 1983.
2 Fleischmann Martin, On the Ropes, wywiad w programie 4 Radia BBC, 21 maja 1997.
3 Ibid.
4 Ibid.
5 Aspden H., list do autora, 28 sierpnia 2000.
6 Mallove Eugene F., Why MIT and Cold Fusion "?, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s.
65.
7 Parker Ronald, materiay konferencyjne, l maja 1989.
8 Tate Nick, wywiad dla WBUR Radio, 9 sierpnia 1991.
9 Zapis wywiadu z profesorami Ronaldem Parkerem i Richardem Ballingerem, prowadzonego
przez Nicka Tate'a, dziennikarza Boston Herald", 28 kwietnia 1989.
10 Tate Nick, artyku retrospektywny, 8 czerwca 1991, cytowany w Infinite Energy Magazine",
wydanie 24, s. 72.
11 Mallove Eugene F., op. cit, s. 66.
12 Ibid., s. 75.
13 Fox Hal, wywiad w Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s. 17.
14 Bush B.F., Miles M.H. i Lagowski J.J., Anomalous Effects Involving Excess Power, Radiation,
and Helium Production During Df) Electrolysis Using Palladium Cathodes, Fusion Technology", Vol.
25, lipiec 1994, s. 478-486.
15 Dufour Jacques, Cold Fusion by Sparking in Hydrogen Isotopes, Fusion Technology", Vol. 24,
wrzesie 1994, s. 205-228.
16 Arata Yoshiaki i Zhang Yue-Chang, Solid State Plasma Fusion (Cold Fusion"), .Journal of the
High Temperature Society of Japan", Vol. 23, stycze 1997.
17 Chubb Scott R., Naval Research Laboratory, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s. 7.
18 Storms Edmund, Infinite Energy Magazine", wydanie 31, s. 10.
19 McKubre Michael C.H., wywiad z autorem, 6 lipca 2000.
20 McKubre Michael C.H., The Works, wywiad dla BBC World Service, 13 stycznia 2000.
21 Rothwell Jed, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s. 24.
22 Bockris John O'M., wywiad, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s. 21.
23 Fox Hal, wywiad, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s. 22.
24 McKubre, Michael C.H., program Today, wywiad dla programu 4 Radia BBC, 20 padziernika
1998.
JET (J i t E T )
Gwna siedziba brytyjskich bada nad gorc fuzj.
Cold Fusion Times"
Ed. Dr Mitchell R. Swartz,
P.O. Box 81135,
Wellesley Hills,
MA 02181
USA
Infinite Energy"
Eugene Mallove
P.O. Box 2816
Concord NH 03302-2816
Tel. (603) 2284516
Fax (603) 224 5975
e-mail: subscribe@infinite-energy.com
Strony internetowe: www.infmite-energy.com
Magazyn Infinite Energy" jest prawdopodobnie najbardziej wiarygodnym
pismem zajmujcym si tematyk nowych energii. Publikuje si tam wiele
szczegowych technicznych artykuw na temat postpu bada w dziedzinie
zimnej fuzji i innych gwnych kierunkw prac nad nowymi rdami.
Rozdzia 7
1 Cravens Dennis, Flowing Electrolyte Calorimetry, raport, Vernon, Texas: ENECO, maj 1995.
2 Platt Charles, What if Cold Fusion is Real?, Wired", listopad 1998.
3 Bishop Jerry E., The Wall Street Journal", 29 stycznia 1996.
4 US Department of Energy Energy Assessments Division, list do CETI, 29 maja 1997.
5 Informacje prasowe CETI, 1996.
6 Mallove Eugene R, op. cit, s. 68.
7 Wyjtki z Board of Patent Appeals and Interferences, Mitchell R. Swartz (00-1107, Serial No.
07/371937), 30 maja 2000, s. 13.
8 Case Leslie C, Progress in Catalytic Fusion, Infinite Energy Magazine", wydanie 23, s. 9.
9 Ibid, s. 10.
10 Mallove Eugene R, Reproducible Catalytic Fusion Process, Infinite Energy Magazine", wydanie
19, s. 32.
11 McKubre Michael C.H., Progress in Catalytic Fusion, Infinite Energy Magazine", wydanie 23, s.
15.
12 McKubre Michael C.H., Proceedings of ICCF-7, cytowane w Infinite Energy Magazine",
wydanie 20, s. 34.
13 Case Leslie C, op. cit, s. 12.
14 McKubre Michael C.H., Progress in Catalytic Fusion, s. 14.
15 McKubre Michael C.H., artyku, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s. 8.
16 Storms Edmund, cytat z Excess Heat", Charles Baudette, South Bristol, Maine: Oak Grove
Press, 2000, s. 44-45.
17 Storms Edmund, list otwarty doczony do dokumentacji, 1998.
18 Storms Edmund, artyku, Infinite Energy Magazine", wydanie 24, s.
19. Ibid.
20 Chubb Scott R., op. cit., s. 7.
Fusion Information Center
P.O. Box 58639
Salt Lake City UT 84158-8639
Tel. (801) 583 6232
Fax (801) 583 6245
Wydaje Fusion Facts", miesicznik o tematyce fuzji. Redaktorem jest Hal
Fox.
The Journal of New Energy"
Wydawca Emerging Energy Marketing Firm, Inc.
3084 E. 3300 South,
Salt Lake City,
Utah 84109.
Tel: (801) 466 8680
Fax: (801) 466 8668.
Wydawc jest Hal Fox, The Journal of New Energy" zajmuje si bardzo
wieloma zagadnieniami zwizanymi z nowymi technologiami energetycznymi.
Future Technology Intelligence Report"
P.O. Box 2903A
Sacramento,
CA 95812-2903
USA
Miesicznik powicony technologiom przekraczania jednoci", ich
implikacjom ekonomicznym, przemianom niskoenergetycznym itp.
ICCF8
sma Midzynarodowa Konferencja nt. zimnej fuzji.
Strony internetowe: www.frascati.enea.it/iccf8/
Rozdzia 8
1 Celente Gerald C., Trends 2000, Warner Books, Nowy Jork 1997, s. 305.
2 Blake David, w wywiadzie dla Erika Baarda, Village Voice", 22-28 grudnia 1999.
3 Haldeman Charles, w wywiadzie dla Erika Baarda, Village Voice", 22-28 grudnia 1999.
4 Jacox Michael, w wywiadzie dla Erika Baarda, Village Voice", 22-28 grudnia 1999.
5 Strony internetowe BlackLight: http://www.blacklightpower.com.
6 Mills Randell L., wywiad z Artem Rosenblumem, zamieszczony w Infinite Energy Magazine",
wydanie 17, s. 21.
7 Strony internetowe BlackLight, op. cit.
8 Mills Rondell L, op. cit., s. 34.
9 Ibid.
10 Ibid., s. 23.
11 Ibid., s. 30.
12 Ibid.
13 Baard Erik, The Empire Strikes Back, Village Voice", marzec 2000.
14 Park Robert L., Voodoo Science: The Road from Foolishness to Fraud, Oxford University Press,
Nowy Jork 2000.
15 Ibid
16 Baard Erik, op. cit.
17 BlackLight Power, Complaint Case Number 1: OOCV00422, US District Court, DC.
18 Ibid.
19 Ibid
20 Melcher Jeffreys, list do Esther Kepplinger, USPTO, marzec 2000.
21 Ibid
Blacklight Power Inc.,
Dr. Randell Mills
Strony internetowe: www.BlacklightPower.com
What's New?"
Dr. Robert Park
Strony internetowe: www.aps.org/WN
Village Voice"
Erik Baard
Strony internetowe: www.villagevoice.corn
Rozdzia 9
1 Kuhn Thomas S., Struktura rewolucji naukowych, PWN, Warszawa 1968, s. 69.
2 Ibid., s. 125.
3 Pagels Heinz R., The Cosmic Code, Michael Joseph, Londyn 1983.
4 Boyer Timothy, The Classical Vacuum, Scientific American", 253 (2), sierpie 1985.
5 Puthoff Harold, Quantum Fluctuations of Empty Space A New Rosetta Stone of Physics?,
Institute for Advanced Studies, Austin, Texas 1989.
6 Podolny R., Something Called Nothing, Mir, Moskwa 1986.
7 Does Jupiter Have New Bolts?, The Economist", 14 padziernika 1989, s. 99.
8 Puthoff, op. cit.
9 King Moray B., Vortex Filaments, Torsion Fields and the Zero-Point Energy, artyku w Infinite
Energy Magazine".
10 Forward R., The Extracting of Electrical Energy from the Vacuum by Cohesion of Charge-
foliated Conductors, Physical Review" B, 30, 4, 1984.
11 US Patent No. 5590031: http://www.patent.delphion.com.
12 Energy Unlimited, New Scientist", 22 stycznia 2000, s. 32-34.
take:
Valone T., Inside Zero Point Energy, Infinite Energy Magazine", wydanie 26, s. 53-57.
Bohm David, Wholeness and the Implicate Order, Routledge & Kegan Paul, Londyn 1980, s. 190-
1991.
Institute for Advanced Studies
Dr Hal Puthoff
4030 Braker Lane W., #300
Austin, Texas 78759-5329
USA
Tel.: (512) 346 9947
Strony internetowe: www.earthtech.org
L b t i k t l d i i ki d i ki
Sabberton Publications
P.O. Box 35
Southampton SS09 7BU England
Strony internetowe: www.energyscience.co.uk
Wydawca ksiek i artykuw Harolda Aspdena, autora Modern Aether
Science.
Rozdzia 10
1 Piotr Peregrinus, manuskrypt datowany na 1269 rok (przedruk w 1902 roku: Charles Wittingham
& Co, Chiswick Press, Londyn).
2 Curtis Henry, raport, http://www.keelynet.com.
3 Raport z 4 marca 1998, http://www.keelynet.com.
4 Raport wywiadu brytyjskiego, 1946.
5 Smokhin Andriej, Vacuum Energy a breakthrough, notatka prasowa wNovosti": 03NTO-
890717CM04, 17 lipca 1989.
6 Ibid.
7 Hindley Keith B., Summary of New Information from A. V. Chernetskiis Papers, Technology
Detail, York, Anglia 1989.
8 Puthoff Harold, w wywiadzie dla It Runs on Water, dokument telewizyjny, Channel 4, 17 grudnia
1995.
9 Notatka prasowa, BTA Sofia, 28 listopada 1988.
10 Notatka prasowa, Labofex, 1996.
11 Carrell Mike, The Correa Invention, Infinite Energy Magazine", wydanie 8, s. 10.
12 Correa Paulo N., Usages of Physics and the Inventors Health, wykad cytowany w Infinite
Energy Magazine", wydanie 23, str. 35.
13 Feynman Richard, prywatny list do Kennetha Shouldersa, 31 stycznia 1986.
14 Shoulders K., Charge Clusters in Action, Proceedings of COFE", kwiecie 1999.
15 http://www.hydrodynamics.com.
16 The Sciences", magazyn, lipiec/sierpie 1993.
KeelyNet Order Out of Chaos
P.O. Box 570309,
Dallas, TX 75357-0309
Tel. (214) 324 8741
Fax (214) 324 3501
Strony internetowe: www.keelynet.com
Poczenie tematyki paranormalnej i naukowej, take na temat darmowej
energii". Zawiera spory dzia archiwalny.
US Patent Office
Strony internetowe: www.uspto.gov
Strona powicona wszelkiego typu patentom Stanw Zjednoczonych.
Delphion
Strony internetowe: www.delphion.com
Przez t stron szukaj informacji o patentach z caego wiata.
Correowie
Strony internetowe: www.globalserve.net/~lambdac/ListContents.html
Informacje na temat prac Paula i Alexandry Correw.
K.R. Shoulders
EV A Tale of Discovery
P.O. Box 243
Bodega,
CA 94922-0243
Szkic historyczny powicony wczesnym pracom nad EV.
Hydro Dynamics Inc.
James Griggs
Strony internetowe: www.hydrodynamics.com
Rozdzia 11
1 Project Alpha, tama magnetofonowa, 1988.
2 Kingdom-Age Technologies and Project Alpha Information for Investors, 1988.
3 Wywiad z autorem, wrzesie 2000.
4 Ibid.
5 Project Alpha, tama magnetofonowa, 1988.
6 Edwards Denis, e-mail do autora, 13 listopada 2000.
7 Kingdom-Age Technologies and Project Alpha Information for Investors, 1998.
8 Ibid.
9 Krieg Eric, raport na temat Dennisa Lee w Filadelfii, 1996, strony internetowe Phact:
http://www.phact.org.
10 Ibid.
11 Ibid.
12 Krieg Eric, op. cit.
13 Ibid.
14 Newman Joseph Westley, notatka prasowa, 18 wrzenia 1999.
15 Newman Joseph Westley, The Energy Machine of Joseph Newman, wydanie sme, The
Joseph Newman Publishing Company, Scottsdale, Arizona 1999.
16 Hastings Roger, owiadczenie dla Subcommittee on Energy, Nuclear Proliferation and
Government Processes, 30 lipca 1986.
17 Everett Milton, owiadczenie pod przysig, 7 wrzenia 1999.
18 Newman Joseph, raport na temat pokazu, 14 sierpnia 1999, http://www.jo-sephnewman.com.
19 Biss Norm, przesyka dla http://www.phact.org.
20 Strony internetowe: www.josephnewman.com.
21 Ibid.
Philadelphia Association for Critical Thinking
Eric Krieg
Strony internetowe: www.phact.org lub www.syc.org/e/skeptic/
The Energy Machine of Joseph Newman
Joseph Newman
Strony internetowe: www.josephnewman.com
Rozdzia 12
1 UN Framework Convention on Climate Change, 9 maja 1992.
2 US Energy Information Administration, Annual Energy Review", 1997, s. xxxii.
3 Global Warming International Center, wiadomoci, 30 sierpnia 1999,
http://www.globalwarming.net/news/news08301999-2.html.
4 Global Warming International Center, http://www.globalwarming.net/news/news9.html.
5 Wyliczenia EPRI (koszty obejmujce przeprowadzenie utrzymanie i uzyskanie przychodu)
Unit Energy Ltd (Unit [e] united kingdom)
16 Avon Reach
Monkton Hill
Chippenham
Wiltshire SN 15 1EE
Tel. 0044 1249 705550
Fax 0044 1249 445374
e-mail: enquiries@unit-energy.co.uk
W Wielkiej Brytanii dostawca energii produkowanej dziki sile wiatru.
Kade gospodarstwo moe przestawi si na korzystanie z energii wiatru
dziki usugom Unit [e] z pen obsug. System dziaa cakowicie na
podstawie wymiany fakturowej National Grid kupuje energi od Unit [e], by
zaspokoi dania klientw.
Dodatek 1
1 Steinmetz Charles P., The Second Law of Thermodynamics and the Death " of Energy, with
Notes on the Thermodynamics of the Atmosphere", General Electric Review", Vol. 15, lipiec 1912.
2 Ibid.
3 Rauen Ken, przegld The Refrigerator and the Universe autorstwa Martina Goldsteina i Inge F.
Golstein, Harvard University Press, Cambridge, Mass 1993, Infinite Energy Magazine", wydanie 29,
s. 46.
4 Aspden H., list do autora, 28 sierpnia 2000.
rda zdj
T. Henry Moray Cosray
Bruce DePalma The Home of Primordial Energy"
Randell Mills Robin Holland
Joint European Tours (JET) UKAEA
Profesorowie Pons i Fleischmann archiwa Infinite Energy"
Eugene F. Mallov magazyn Infinite Energy"
Edgar Mitchell Integrity Research Institute
Michael McKubre Michael McKubre
Dr Leslie C. Case magazyn Infinite Energy"
Dr Hal Puthoff Institute for Advanced Studies

You might also like