Aktywno przeciwutleniajca wybranych owocw jagodowych

The antioxidant activity of selected berry fruits

1
Zakad Chemii Oglnej, Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego w !oznani"
Kierownik Zakad"# dr ha$ n med Maria %skra, &ro' UM
(
%nstyt"t )kien *at"ralnych i +o,lin Zielarskich w !oznani", Oddzia +o,lin Zielarskich
-yrektor %nstyt"t"# &ro' dr ha$ .rzegorz /&ychalski
Summary
A diverse of berry fruits and berries extracts, high in polyphenols, have been demonstrated to show a broad spectrum of health benefts because many
of them may reduce the risk of cardiovascular heart diseases, cancer, allergy and infammation. Their benefcial efect is connected with the antioxidant
activity. This review shows results of recent studies in vivo and in vitro have suggested an association between consumption of polyphenolrich berry
fruits and their prophylactic role. The antioxidant activity of berry fruits depending on the content of polyphenols is also discussed.
Key words: antio0idant acti1ity, cancer, cardio1asc"lar disease, &regnancy, &re1ention
WPROWADZENIE
!ech" charakterystyc#n" owocw $est ich s%odki smak, co c#&sto wyr'(nia $e spo)r'd owoc'w
#alic#anych do war#yw, a tak(e wysoka warto)* od(ywc#a, na kt'r" wp%ywa$" pr#ede ws#ystkim
witaminy i sk%adniki mineralne. +godnie # ro#por#"d#eniem ,inistra +drowia wyr'(ni* mo(na
nast&pu$"ce grupy owoc'w- #iarnkowe, pestkowe, $agodowe, cytrusowe ora# inne ./0. 1o grupy
owoc'w $agodowych #alic#amy- agrest .Ribes grossularia0, aroni& .Aronia melanocarpa0, bor'wk&
c#ernic& #wan" r'wnie( c#arn" $agod" .Vaccinium myrtillus0, bor'wk& brus#nic& .Vaccinium vitis
idaea0, $e(yn& .Rubus sp.0, malin& .Rubus idaeus0, por#ec#k& bia%" .Ribes album0, por#ec#k&
c#erwon" .Ribes rubrum0, por#ec#k& c#arn" .Ribes nigrum0, po#iomk& .Fragaria vesca0, rod#ynk&
.Vitis vinifera0, truskawk& .Fragaria grandifora0 ora# winogrono .Vitis vinifera0 i (urawin&
.Vaccinium oxycoccus0. Agrest $est ro)lin" kr#ewiast", o $agodoks#ta%tnych, kulistych lub
eliptyc#nych owocach, $adanych na surowo lub w postaci pr#etwor'w. 2or#ec#ka c#arna i
c#erwona s" r'wnie( ro)linami kr#ewiastymi, spotykanymi pr#ede ws#ystkim na obs#arach
ni#innych 2olski, c#&sto w lasach i wilgotnych #aro)lach, a ich owoce spo(ywane s" #w%as#c#a
pod postaci" d(em'w, konftur, sok'w i win. 2or#ec#ka c#arna u#nawana $est #a ro)lin& lec#nic#",
a $e$ owoce cies#" si& s#c#eg'ln" popularno)ci" #e w#gl&du na wysok" #awarto)* witaminy !.
,alina w%a)ciwa $est r'wnie( #alic#ana do grupy ro)lin lec#nic#ych. 3wocki maliny, soc#yste
pestkowce, #ebrane s" w owoc #biorowy, kt'ry $adany $est na surowo lub w postaci pr#etwor'w.
Truskawka, #wana r'wnie( po#iomk" ananasow", $est uprawiana pows#echnie w wielu
odmianach i kr#y('wkach. !#erwone i bard#o soc#yste owoce truskawki s" bogatym 4r'd%em
witaminy !, fosforu, potasu, (ela#a i wapnia .50.
WYSTPOWANIE ZWIZKW POLIFENOLOWYCH W OWOCACH JAODOWYCH
,imo, (e w%a)ciwo)ci smakowe i od(ywc#e owoc'w $agodowych nale("cych do rod#a$u Ribes,
Rubus ora# Vacciniums" dobr#e po#nane, wielokrotnie udokumentowane i doceniane $u( od wielu
lat, to nadal prowad#one s" badania ma$"ce na celu s#c#eg'%owe po#nanie sk%adu chemic#nego
pos#c#eg'lnych odmian tych owoc'w, a #w%as#c#a #awarto)ci #wi"#k'w polifenolowych, kwasu
askorbinowego i ich kor#ystnego odd#ia%ywania na organi#m, wynika$"cego # aktywno)ci
pr#eciwutlenia$"ce$ tych #wi"#k'w.
6envenuti i wsp. .70 badali st&(enie polifenoli, antocy$anin i #redukowane$ formy kwasu
askorbinowego w owocach maliny, $e(yny ora# c#arne$ i c#erwone$ por#ec#ki pochod#"cych #
r'(nych upraw, a tak(e oceniali #dolno)* do #miatania rodnik'w 1228
9
pr#e# ekstrakty # tych
owoc'w. :a podstawie metody spektrofotometryc#ne$, wykor#ystu$"ce$ odc#ynnik ;olina
!iocalteau .<0 $ako chromogen wyka#ano, (e Ribes nigrum Tsema charaktery#u$e si& na$wy(s#ym
ca%kowitym st&(eniem #wi"#k'w polifenolowych .===,> mg?/@@ g0. Aysok" #awarto)* polifenoli
o#nac#ono w Aronia melanocarpa Blliott .CD@,5 mg?/@@ g0, a na$ni(s#" #awarto)* w
malinie Rubus idaeus Eeptember ./<@,C mg?/@@ g0. !o interesu$"ce, warto)ci te ks#ta%towa%y si&
r'(nie dla pos#c#eg'lnych odmian owoc'w. !a%kowit" #awarto)* #wi"#k'w polifenolowych i
kwasu askorbinowego powodu$"cych >@F obni(enie poc#"tkowego st&(enia 1228
9
.B!
>@
0 dla
wybranych odmian owoc'w pr#edstawiono w tabeli /. +dolno)* #miatania rodnika 1228
9
pr#e#
pos#c#eg'lne odmiany anali#owanych owoc'w korelowa%a # ca%kowit" #awarto)ci" #wi"#k'w
polifenolowych. Ayka#ano bowiem, (e na$wy(s#" #dolno)ci" #miatania tego rodnika
charaktery#owa%y si& A. melanocarpa i R. nigrum, a ni(s#" R. rubrum, R. fruticosusora# R. idaeus.
:ie wyka#ano #ale(no)ci mi&d#y #awarto)ci" antocy$an'w i kwasu askorbinowego
a wzrostem #dolno)ci do #miatania rodnika 1228
9
.
T!"e#! $% C!&'ow()! *!w!r)o+, *w(-*'.w /o#(0e1o#owy234 s)56e1(e 'w!s7 !s'or"(1owe8o ( *do#1o+,
*9(!)!1(! rod1('! DPPH
:
;EC
<=
> /r*e* wy"r!1e od9(!1y owo2.w ?!8odowy23 ;w8 <>%
/
Od9(!1! owo27
C!&'ow()e s)56e1(e *w(-*'.w
/o#(0e1o#owy23
;98@$== 8>
S)56e1(e 'w!s7
!s'or"(1owe8o
;98@$== 8>
EC
<=
;98>
Rubus fruticosus 2
Black -iamond
-arrow
Chester
Black /atin
3"ll 4hornless
567,8 9:,6
16(,;98,6
5:1,797,(
517,59,5,<
(5=,796,:
15,19<,1
1(,69<,(
15,<9<,=
15,19<,7
15,<9<,(
:,79<,(
:,79<,7
7,=9<,:
6,:9<,(
=,(9<,8
Rubus idaeus 2
/e&tem$er
/"mner
18<,=9<,6
(18,89<,;
1:,:9<,7
1=,591,;
1<,69<,(
:,:9<,:
Ribes nigrum 2
/il1ergieters
4enah
4sema
B"rga
:5:,:91<,(
=;(,596,7
;;;,:9;,6
=87,696,;
1<;,19(,:
1:5,;95,:
155,19(,6
18:,591,6
(,:9<,1
5,89<,8
1,<9<,=
(,79<,5
Ribes rubrum 2
+otet
+ed 2ake
+osetta
:<1,=98,(
5;<,195,6
5719(,;
:191,6
(6,(91,:
(5,;91,8
8,59<,=
:,69<,;
:,79<,(
Aronia
melanocarpa >lliot
*ero
=6<,(9;,; 15,19<,: 1,;9<,5
!a%kowit" #awarto)* #wi"#k'w polifenolowych w owocach $agodowych ocenia%o $es#c#e wiele
innych #espo%'w badawc#ych. Aang i Gin .>0 wyka#ali, (e odmiana Rubus fruticosus G. !hester i
8ull Thornless #awiera%y odpowiednio 5@H mg?/@@ g i /=> mg?/@@ g #wi"#k'w polifenolowych,
natomiast Gugasi i wsp. .C0 wyka#ali, (e ca%kowita #awarto)* #wi"#k'w fenolowych mo(e by*
r'(na w ka(dym, coroc#nym #bior#e owoc'w. +aobserwowali m.in., (e odmiany Rubus
idaeus ;ertIdi #amatos i ;ertIdi karmin uprawiane na A&gr#ech #awiera%y w owocach #ebranych
w latach 5@@< i 5@@> odpowiednio 55> i 5C@ mg?/@@ g ora# /CC i 7@> mg?/@@ g #wi"#k'w
polifenolowych. Ayda$e si& wi&c, (e to nie tylko odmiana pos#c#eg'lnych owoc'w ma wp%yw na
st&(enie #wi"#k'w polifenolowych, a co #a tym id#ie na ich aktywno)* pr#eciwutlenia$"c", ale
tak(e, a mo(e pr#ede ws#ystkim, c#ynniki )rodowiskowe, takie $ak nas%onec#nienie, temperatura
panu$"ca w c#asie w#rostu owoc'w ora# charakter uprawy.
AKTYWNOAB PRZECIWCTLENIAJCA OWOCW JAODOWYCH
Jo#w'$ badaK nad w%a)ciwo)ciami pr#eciwutlenia$"cymi #wi"#k'w polifenolowych by% #wi"#any
# pos#ukiwaniem pr#yc#yn istotne$ r'(nicy w c#&sto)ci wyst&powania chor'b uk%adu sercowo
nac#yniowego mi&d#y mies#kaKcami kra$'w )r'd#iemnomorskich i kra$'w
wysokoupr#emys%owionych Buropy +achodnie$. 6adania prowad#one w roku /DH@ w ramach
pro$ektu Seven Countries Study wyka#a%y ni(s#" #achorowalno)* na chorob& wieKcow" w kra$ach
)r'd#iemnomorskich, co pr#ypisano charakterystyc#nemu dla tego regionu Buropy sposobowi
od(ywiania .H0. Aprowad#enie po$&cia Lfrancuskiego paradoksuM mia%o na celu #wr'cenie
s#c#eg'lne$ uwagi na nisk" #achorowalno)* ;rancu#'w na mia(d(yc& w por'wnaniu #
mies#kaKcami innych kra$'w Buropy +achodnie$, mimo stosowania pr#e# nich diety bogate$ w
t%us#c#e #wier#&ce. +$awisko to pr#ypisano kor#ystnemu odd#ia%ywaniu c#erwonego wina.
3ka#a%o si&, (e $est ono bogate w #wi"#ki polifenolowe, s#c#eg'lnie resweratrol i kwercetyn&,
d#i&ki kt'rym wyka#u$e w%a)ciwo)ci antyoksydacy$ne, ro#s#er#a$"ce nac#ynia krwiono)ne i
pr#eciw#apalne .=, D0. 2r#eciwutleniac#e pochod#enia eg#ogennego mog" bowiem wp%ywa*
na aktywno uk%adu redoks i ca%kowit" #dolno)* pr#eciwutlenia$"c" organi#mu.
Nnnym, bogatym 4r'd%em #wi"#k'w pr#eciwutlenia$"cych, w s#c#eg'lno)ci antocy$anin, kwasu
askorbinowego, kwas'w fenolowych i fawonoid'w, s" owoce $agodowe ./@0. 6adania
potwierd#i%y, (e ekstrakty # r'(nych odmian uprawnych malin, $e(yn i agrestu wyka#u$"
5
aktywno)* pr#eciwutlenia$"c", m.in. popr#e# #miatanie rodnik'w hydroksylowych, tlenu
singletowego, nadtlenku wodoru i rodnik'w ponadtlenkowych .//0.
2antelidis i wsp. ./50 anali#owali sk%ad i potenc$a% pr#eciwutlenia$"cy malin, $e(yn, kr#y('wek
malin i $e(yn, c#erwone$ por#ec#ki, agrestu i owoc'w odmiany $adalne$ derenia o na#wie
!ornelian # Orec$i. 3ka#a%o si&, (e na$mnie$s#" #awarto)* #wi"#k'w polifenolowych w pr#elic#eniu
na kwas galusowy o#nac#ono w c#erwone$ por#ec#ce .C>H//D7 mg?/@@ g s.m.0. Pole$no
us#eregowano r'(ne odmiany agrestu ./5>H/75/ mg?/@@ g s.m.0, maliny .//7H5//5 mg?/@@ g
s.m.0 ora# owoce derenia $adalnego ./>D5 mg?/@@ g s.m.0. Pr#y('wki maliny # $e(ynami, a tak(e
$e(yny, charaktery#owa%o na$wy(s#e st&(enie #wi"#k'w polifenolowych w por'wnaniu #
po#osta%ymi owocami, a mianowicie o#nac#ono w nich nawet 5C// mg?/@@ g s.m. omawianych
#wi"#k'w. Autor#y potwierd#ili, (e nie tylko genotyp owoc'w wp%ywa na ca%kowit" #awarto)*
#wi"#k'w polifenolowych, ale tak(e wyka#ali, (e nie be# #nac#enia $est moment #bioru owoc'w.
3ka#a%o si& bowiem, (e owoce pochod#"ce # p'4nie$s#ych #bior'w #awiera%y #nac#nie wi&ce$
#wi"#k'w polifenolowych.
2otenc$a% pr#eciwutlenia$"cy owoc'w mo(e by* oceniony na podstawie wielu metod
analityc#nych w uk%ad#ie in vitro. ,etoda ;JA2 .ferrum reducing antioxidant power0 $est $edn" #
na$s#ybs#ych anali# po#wala$"c" na ocen& tego parametru dla wielu pr'b w kr'tkim c#asie,
opart" na pomiar#e #dolno)ci do redukowania kompleksu $on'w ;e
7Q
# odc#ynnikiem T2T+ pod
wp%ywem aktywno)ci pr#eciwutlenia$"ce$ badanego uk%adu do intensywnie niebieskiego
kompleksu ;e
5Q
?T2T+, .T2T+ R 5,<,C tripirydyloEtria#yna0. 6adania dowiod%y, (e badane
odmiany c#erwone$ por#ec#ki i agrestu charaktery#owa%y si& na$ni(s#" aktywno)ci"
pr#eciwutlenia$"c" mier#on" metod" ;JA2 .<@,HC>,/ Smol kwasu askorbinowego?g s.m.0.
Ayka#ano korelac$& mi&d#y warto)ciami ;JA2 a ca%kowit" #awarto)ci" #wi"#k'w polifenolowych
ora# odwrotn" korelac$& mi&d#y st&(eniem kwasu askorbinowego w badanych owocach a
warto)ciami ;JA2. 3woce derenia $adalnego, kt're charaktery#owa%y si& na$wy(s#ym st&(eniem
kwasu askorbinowego i antocy$an'w ora# $edn" # na$wy(s#ych #awarto)ci #wi"#k'w
polifenolowych w)r'd anali#owanych owoc'w, wyka#a%y stosunkowo nisk" warto)* ;JA2 .=7,D
Smol kwasu askorbinowego?g s.m.0. Autor#y sugeru$", (e mo(e mie* to #wi"#ek # c#&)ciow"
de#aktywac$" kwasu askorbinowego ora# antocy$an'w w c#asie procesu sus#enia owoc'w w
temperatur#e >>T!. Ayniki te s" #godne # innymi doniesieniami literaturowymi ./70
wska#u$"cymi r'wnie( na korelac$& mi&d#y st&(eniem #wi"#k'w polifenolowych ora#
antocy$an'w, a #dolno)ci" pr#eciwutlenia$"c" owoc'w. +e w#gl&du na to, (e kwas askorbinowy
ma rac#e$ niewielki ud#ia% w ca%kowite$ #dolno)ci antyoksydacy$ne$ owoc'w $agodowych .@,<
D,<F0 ./@0, Palt i wsp. ./@0 ocenia$"c potenc$a% pr#eciwutlenia$"cy tych owoc'w pod#ielili $e na
dwie podgrupy- te # bard#o du(ym ca%kowitym st&(eniem #wi"#k'w polifenolowych, antocy$anin
ora# niskim st&(eniem kwasu askorbinowego i grup& # niskim st&(eniem #wi"#k'w
polifenolowych, antocy$anin, ale wysokim st&(eniem kwasu askorbinowego. Ayka#ano, (e
witamina ! mo(e intensyfkowa* ro#k%ad antocy$anin na drod#e nieen#ymatyc#nego utleniania,
s#c#eg'lnie wtedy, gdy st&(enie kwasu askorbinowego #nac#nie pr#ewy(s#a st&(enie
antocy$anin.
EFEKTY DIOLOICZNE OWOCW JAODOWYCH
:ale(y podkre)li*, (e spo(ycie #i'% i lek'w #io%owych na )wiecie #nac#nie w#ros%o w okresie
ostatnich 5@ lat ./<, />0, a ich kor#ystne odd#ia%ywanie na #drowie wielu r'(nych grup pac$ent'w
udokumentowano $u( wielokrotnie ./C, /H0. Epo(ycie herbaty ora# napar'w # li)ci malin $est
s#c#eg'lnie ro#pows#echnione w)r'd kobiet w ci"(y ./=, /D0. Nch regularne pr#y$mowanie
#mnie$s#a bowiem odc#ucie md%o)ci, w#macnia mi&)nie macicy, pomaga #nie)* wysi%ek #wi"#any
# porodem, a tak(e poprawia $ako)* i ilo)* pokarmu u matki po porod#ie .5@0. 6adania
pr#eprowad#one w Etanach +$ednoc#onych wyka#a%y, (e >5,7F po%o(nych stosu$e #io%a w celu
stymulowania porodu, w tym C7F badanych po%o(nych wykor#ystywa%o napary # li)ci maliny i
ole$ rycynowy. Uednym # na$wa(nie$s#ych powod'w u(ywania #i'% oka#a%a si& by* ich naturalno)*,
natomiast niewielka lic#ba danych literaturowych i badaK naukowych, prowad#onych w kierunku
oceny be#piec#eKstwa ich stosowania, sk%ania%y do re#ygnac$i # ich stosowania.
2omimo s#eroko ro#pows#echnionych herbat # li)ci maliny w)r'd kobiet w ci"(y, do te$ pory
pr#eprowad#ono tylko kilka pro$ekt'w badawc#ych in vitro ora# na #wier#&tach, ocenia$"cych ich
skutec#no)* i be#piec#eKstwo d#ia%ania. Uedne # pierws#ych badaK pr#eprowad#ili 6amford i wsp.
.5/0 w roku /DH@. Bkstrakt # li)ci maliny podano kobietom ci&(arnym, kobietom nie b&d"cym w
ci"(y, samicom s#c#ur'w ora# samicom s#c#ur'w w ci"(y. :ie #aobserwowano (adnego wp%ywu,
albo bard#o niewielkie odd#ia%ywanie ekstraktu na macic& kobiet nie b&d"cych w ci"(y i samice
7
s#c#ur'w. +aobserwowano $ednak #atr#ymanie skurc#y macicy u kobiet b&d"cych w ci"(y nawet
na kilka minut, a u samic s#c#ur'w b&d"cych w ci"(y na 7< min. Pontakt # ekstraktem pr#e# 5@
min wp%yn"% na popraw& rytmic#no)ci skurc#y, ale i na obni(enie ich c#&stotliwo)ci.
Uohnson i wsp. .550 badali wp%yw li)ci maliny na s#c#ury w ci"(y, a tak(e na dwa pokolenia ich
potomk'w, kt're pod#ielili na < podgrupy- grup& kontroln", grup& s#c#ur'w, kt'rym podawano
/@ mg?kg?d#ieK li)ci maliny c#erwone$, grup& s#c#ur'w otr#ymu$"cych /@ mg?kg?d#ieK
kwercetyny ora# podgrup& otr#ymu$"c" t& sam" dawk& kemferolu. Gi)cie ora# #wi"#ki
polifenolowe podawano drog" pokarmow" poc#"ws#y od pierws#ego dnia ci"(y a( do porodu.
3ceniano d%ugo)* ci"(y, lic#ebno)* miotu, lic#b& poronieK, a tak(e wag& i p%e* narod#onych
osobnik'w. A grupie, kt're$ podawano li)cie maliny #aobserwowano istotne statystyc#nie
wyd%u(enie c#asu ci"(y. 3ka#a%o si& tak(e, (e okres do$r#ewania m%odych samic nale("cych do
pierws#ego pokolenia potomstwa ro#poc#yna% si& istotnie statystyc#nie wc#e)nie$, ni( w grupie
kontrolne$.
A badaniach prowad#onych pr#e# Eimpsona i wsp. .570 podawano li)cie maliny w postaci
tabletek .5 ra#y /,5 g d#iennie0 DC kobietom w ci"(y poc#"ws#y od 75 tygodnia ci"(y do porodu.
3cena takich parametr'w, $ak utrata krwi pr#e# matk& w c#asie porodu, warto)* ci)nienia
ro#kurc#owego, punktac$a u#yskana w skali Apgar pr#e# d#iecko w > min (ycia ora# masa
urod#eniowa d#iecka w grupie badane$ ora# kontrolne$ nie wyka#a%a r'(nic istotnych
statystyc#nie. 2or'wnanie c#asu trwania ci"(y ora# d%ugo)ci tr#ech stadi'w porodu mi&d#y
obiema grupami kobiet r'wnie( nie wyka#a%o istotnych r'(nic. Ayda$e si&, (e pr#eprowad#enie
takich badaK tak(e w okresie poc#"tkowym ci"(y, a wi&c w pierws#ym trymestr#e, mog%oby by*
4r'd%em informac$i na temat wp%ywu #wi"#k'w #awartych w li)ciach maliny na proces
organogene#y. A #wi"#ku # tak niewielk" lic#b" danych na temat odd#ia%ywania tych #wi"#k'w
na ci&(arne kobiety i stosowaniem ich pr#ede ws#ystkim w oparciu o tradyc$& ludow"
pr#eka#ywan" # pokolenia na pokolenie, ws#elkie produkty oparte na li)ciach maliny nie powinny
by* rekomendowane.
Jak s#y$ki macicy $est $ednym # na$c#&sts#ych nowotwor'w #%o)liwych wyst&pu$"cych u kobiet
na ca%ym )wiecie .5<0. 3bok prowad#enia wielu kampanii spo%ec#nych w 2olsce i na ca%ym
)wiecie, ma$"cych na celu nak%oni* kobiety do coroc#nych badaK cytologic#nych, d#i&ki kt'rym
na pr#estr#eni ostatnich lat w #nac#ny spos'b uda%o si& obni(y* )miertelno)* na skutek te$
choroby, #wraca si& tak(e uwag& na pos#ukiwanie naturalnych lub syntetyc#nych #wi"#k'w
mog"cych mie* r'wnie( #nac#enie w proflaktyce raka s#y$ki macicy .5>, 5C0. Eugeru$e si&, (e
#wi"#ki naturalne lub syntetyc#ne mog" by* bard#o obiecu$"ce w proflaktyce raka #e w#gl&du
na to, (e d#ia%a$"c %"c#nie lub osobno mog" hamowa*, op'4nia* lub cofa* proces ro#wo$u raka
.5C, 5H0. Ayka#ano, (e podawanie ca%ych wysus#onych lub #amro(onych owoc'w c#arnych malin
i truskawek obni(y%o ry#yko wyst"pienia raka $elita grubego, pr#e%yku i $amy ustne$ u #wier#"t
.5=0. !o wi&ce$, r'(ne ekstrakty # owoc'w $agodowych wp%yn&%y na redukc$& tempa
ro#wo$ukomrek nowotworowych raka $amy ustne$ u c#%owieka in vitro .5D0.
+hang i wsp. .5<0 oceniali #dolno)* do hamowania w#rostu i potenc$a% chemoprewency$ny
ekstraktu # c#arnych malin wobec kom'rek nowotworowych raka s#y$ki macicy u kobiet. A
eksperymencie tym autor#y poddali d#ia%aniu liofli#owanym ekstraktem # c#arnych malin, w
ilo)ci 5>, >@, /@@ i 5@@ Sg?ml pr#e# /, 7 i > dni, tr#y linie kom'rek nowotworowych s#y$ki macicy-
8eGa, Ei8a i !77A. Ayka#ano, (e ekstrakt ma #dolno)* hamowania w#rostu ws#ystkich tr#ech
linii kom'rkowych w #ale(no)ci od dawki i c#asu reakc$i odpowiednio o ><F, >5F i CHF. 2onadto
7dniowa ekspo#yc$a ws#ystkich anali#owanych linii kom'rkowych na d#ia%anie ekstraktu
wp%yn&%a na nasilenie procesu apopto#y populac$i kom'rek nowotworowych nawet 7krotnie w
por'wnaniu # grup" kontroln". !ho* mechani#m kor#ystnego odd#ia%ywania ekstraktu nie $est
po#nany, sugestie autor'w, wska#u$"ce na ud#ia% #wi"#k'w polifenolowych obecnych w c#arnych
malinach, wyda$" si& by* $ak na$bard#ie$ s%us#ne.
8an i wsp. .7@0 donos#", (e to dwa g%'wne #wi"#ki obecne w c#arnych malinach, a mianowicie
kwas ferulowy i Vsitosterol .#wi"#ek nale("cy do grupy fitosteroli0, s" odpowied#ialne #a
hamowanie w#rostu linii kom'rek nowotworowych $amy ustne$ u c#%owieka.
+ikri i wsp. .7/0 sugeru$", (e to antocy$aniny, w s#c#eg'lno)ci 73gluko#yd cy$anidyny i 73
ruto#yd cy$anidyny, induku$" apopto#& kom'rek nowotworowych nab%onka pr#e%yku in vitro,
natomiast Aang .750 wska#u$e na #dolno)* do hamowania ro#wo$u raka pr#e%yku u s#c#ur'w
pr#e# c#arne maliny bogate w antocy$any.
,imo (e #identyfkowano wiele bioaktywnych #wi"#k'w w c#arnych malinach i potwierd#ono
ich potenc$a% chemoprewency$ny, to $es#c#e wiele # nich po#osta%o nieodkrytych, a tak(e
niepr#ebadanych w tym kierunku. Ayda$e si&, (e wyniki tych eksperyment'w mog" dostarc#y*
<
mocnych podstaw dla badaK pr#edklinic#nych i klinic#nych, a tak(e mog" by* rac$onaln"
podstaw" i u#asadnieniem do stosowania ekstrakt'w # c#arnych malin lub ich sk%adnik'w w
proflaktyce raka s#y$ki macicy, $ak i innych nowotwor'w. Anali#a doniesieK literaturowych
wska#u$e na to, (e w centrum #ainteresowaK tego rod#a$u badaK #na$du$" si& pr#ede ws#ystkim
ekstrakty # ca%ych owoc'w $agodowych, a r#ad#ie$ ich pos#c#eg'lne sk%adniki chemic#ne.
Eugeru$e si& wi&c, (e wi&ks#" uwag& nale(y #wr'ci* na ca%kowit" #awarto)* #wi"#k'w
pr#eciwutlenia$"cych, a co #a tym id#ie wynika$"c" # ich obecno)ci wysok" aktywno)*
pr#eciwutlenia$"c" tych owoc'w. +wi"#ki w nich #awarte mog" bowiem bra* po)redni lub
be#po)redni ud#ia% w mechani#mie kor#ystnego odd#ia%ywania tych owoc'w na organi#m
c#%owieka.
A oparciu o doniesienia literaturowe wska#u$"ce na #dolno)* owoc'w $agodowych do
hamowania w#rostu kom'rek nowotworowych .770, Ood i wsp. .7<0 pod$&li pr'b& oceny #dolno)ci
pr#eciwutleniac#y obecnych w ekstrakcie # maliny do nis#c#enia linii kom'rek nowotworowych
raka (o%"dka, $elita grubego i piersi. Pom'rki te poddano d#ia%aniu wodnego ekstraktu # maliny #
odmiany ,eeker, 8!l ora# ro#tworu kwasu askorbinowego o tym samym p8 $ak ekstrakt.
Ayka#ano, (e H,>F ro#tw'r kwasu askorbinowego #nis#c#y% mnie$ ni( /@F nowotworowych
kom'rek (o%"dka i $elita grubego. A pr#eciwieKstwie do tego, ekstrakt # maliny #nis#c#y% ponad
D@F tych kom'rek, a dodatek 8!l do kom'rek w obecno)ci ekstraktu nie wp%yn"% na w#rost $ego
aktywno)ci. Autor#y sugeru$", (e efekt ten nale(y pr#ypisa* obecnym w ekstrakcie
pr#eciwutleniac#om. + drugie$ strony wska#u$" r'wnie( na to, (e nie#wykle trudno $est oceni*
wk%ad pos#c#eg'lnych komponent'w w #dolno)* pr#eciwutlenia$"c" ekstraktu. Trudno)* ta
#wi"#ana mo(e by* r'wnie( # prawdopodobieKstwem odd#ia%ywania tych #wi"#k'w na r'(ne
mechani#my wp%ywa$"ce na pr#etrwanie i proliferac$& kom'rki nowotworowe$.
Giu i wsp. .7>0 por'wnywali #awarto)* #wi"#k'w pr#eciwutlenia$"cych < r'(nych odmian malin,
a tak(e #dolno)* ekstrakt'w acetonowych # tych owoc'w do hamowania w#rostu kom'rek
8epO
5
. Autor#y wyka#ali korelac$& mi&d#y ca%kowit" #awarto)ci" #wi"#k'w fenolowych i
fawonoid'w, a aktywno)ci" pr#eciwutlenia$"c" ekstrakt'w. Takie$ #ale(no)ci nie #aobserwowano
dla aktywno)ci antyproliferacy$ne$.
:atomiast ,c1ougall i wsp. .7C0 anali#owali ekstrakty # maliny w#bogacone w #wi"#ki
polifenolowe i wyka#ali, (e frakc$a antocy$anin wyka#a%a #nac#nie wy(s#" aktywno)*
antyproliferacy$n" w stosunku do linii kom'rek raka s#y$ki macicy 8eGa w por'wnaniu # frakc$"
ellagotanin. ,imo tego, (e wyniki badaK prowad#onych in vitro potwierd#i%y wielokrotnie
hipote#& o #dolno)ci ekstrakt'w # malin do nis#c#enia kom'rek nowotworowych, to odniesienie
tych wynik'w do uk%ad'w in vivo sk%ania do ro#wagi i ostro(no)ci.
3woce aronii .Aronia melanocarpa0, wywod#"ce$ si& #e wschodnie$ c#&)ci kontynentu
p'%nocnoamerykaKskiego, #ysku$" cora# wi&ks#" popularno)* w Buropie #e w#gl&du na to, (e
u#nane s" #a $edne # na$bogats#ych 4r'de% #wi"#k'w polifenolowych, pr#ede ws#ystkim
fawonoid'w i antocy$an'w .7H0. + te$ pr#yc#yny ekstrakty # owoc'w aronii wyka#u$" w%a)ciwo)ci
pr#eciwutlenia$"ce, pr#eciw#apalne, pr#eciwbaktery$ne i pr#eciwnowotworowe .7=, 7D0. 3las i
wsp. .<@0 wyka#ali, (e ekstrakty # owoc'w aronii ogranic#a$" aktywac$& p%ytek krwi na r'(nych
etapach .pr#ede ws#ystkim ich adhe#$& i agregac$&0 ora# powstawanie w nich reaktywnych form
tlenu. A innym eksperymencie tych autor'w oceniano #dolno)* do obni(ania stresu
oksydacy$nego generowanego pr#e# nadtlenoa#otyn .3:33

0 w p%ytkach krwi c#%owieka in

vitro .7H0. Ayka#ano, (e ekstrakt # owoc'w aronii ogranic#a proces karboksylac$i bia%ek p%ytek
krwi indukowany nadtlenoa#otynem w #ale(no)ci od #astosowane$ dawki ekstraktu. Ayka#ano
tak(e, (e ekspo#yc$a p%ytek krwi na d#ia%anie 3:33

o st&(eniu @,/ mmol pr#e# okres > min

wp%yn&%a na >@F #mnie$s#enie wolnych grup tiolowych obecnych w bia%kach p%ytek. :atomiast
dodatek ekstraktu do takiego uk%adu #nac#nie ogranic#y% niekor#ystny wp%yw nadtlenoa#otynu
na grupy tiolowe, bowiem #aobserwowano tylko >procentowe #mnie$s#enie lic#by wolnych grup
tiolowych $u( pr#y #astosowaniu na$ni(s#ego st&(enia ekstraktu .> Sg?ml0. Aarto)ci, $akie
otr#ymano dla r'(nych parametr'w stresu oksydacy$nego w #ale(no)ci od #astosowanego
st&(enia ekstraktu #estawiono w tabeli 5.
T!"e#! E% W/&yw *w(-*'.w /o#(0e1o#owy23 o"e21y23 w e's)r!'2(e * owo2.w Aronia melanocarpa 1!
/!r!9e)ry s)res7 o'syd!2y?1e8o /&y)e' 'rw( )r!')ow!1y23 ONOO
F
;w8 GH>%
S)56e1(e
e's)r!')7
* owo2.w
H!9ow!1(e 7)#e1(!?-2e?
9ody0('!2?( "(!&e'
;I>
H!9ow!1(e
7)#e1(!?-2e?
9ody0('!2?( "(!&e'
H!9ow!1(e
1()row!1(! "(!&e'
;I>
H!9ow!1(e
/ero'syd!2?(
#(/(d.w
>
A.
melanocarpa
;J8@9#>
;o2e1! s)56e1(! 8r7/
'!r"o1y#owy23>
;I>
;o2e1! s)56e1(! 8r7/
)(o#owy23>
;o2e1! s)56e1(!
GF1()ro)yro*y1y>
;I>
;o2e1! s)56e1(!
TDARS>
: =,(91,1 ?&@<,<:A :,(9<,6 ?&@<,<:A (,:9<,7 ?&@<,<:A (,69<,: ?&@<,<:A
7,: (=,591,6 ?&@<,<:A 17,59(,( ?&@<,<:A 7,:91,7 ?&@<,<:A 6,=91,1 ?&@<,<:A
1< 5;,19(,8 ?&@<,<(A 57,595,1 ?&@<,<:A 1(,:9(,1 ?&@<,<:A (<,(9(,: ?&@<,<:A
(: 88,;95,1 ?&@<,<(A 8;,(9(,; ?&@<,<(A 1:,<9(,6 ?&@<,<:A (8,<9(,6 ?&@<,<:A
:< =1,59:,: ?&@<,<1A =6,=9:,7 ?&@<,<1A 1:,195,1 ?&@<,<:A (;,;95,1 ?&@<,<:A
!o wi&ce$, wyniki wska#u$" tak(e na to, (e ekstrakt reduku$e toksyc#no)* nadtlenoa#otynu, co
ob$awia%o si& ogranic#eniem procesu peroksydac$i lipid'w obecnych w p%ytkach krwi. Ayda$e si&
wi&c, (e lec#nic#e w%a)ciwo)ci aronii wynika$"ce # aktywno)ci pr#eciwutlenia$"ce$ owoc'w te$
ro)liny wp%ywa$" na ich #dolno)* do #miatania wysoce reaktywnego nadtlenoa#otynu.
,echani#m odd#ia%ywania sk%adnik'w ekstraktu, kt're #apobiega$" utlenia$"ce$ modyfkac$i
bia%ek $est $es#c#e niepo#nany. Autor#y sugeru$" $ednak, (e #wi"#ki obecne w ekstrakcie, pr#ede
ws#ystkim polifenole, reagu$" # c#"stec#kami nadtlenoa#otynu, w wyniku c#ego powsta$" mnie$
reaktywne produkty. + drugie$ strony autor#y podkre)la$", (e w#a$emne odd#ia%ywanie #wi"#k'w
polifenolowych # 3:33

#achod#i #byt wolno, aby mog%o odegra* istotn" rol& w warunkach
f#$ologic#nych. 6adania Jys#awe$ i wsp. .</0 in vivo wyka#a%y, (e ekstrakt # owoc'w aronii
wp%ywa na ogranic#enie procesu generowania rodnik'w ponadtlenkowych w grupie pac$ent'w, u
kt'rych wykryto c#ynniki ry#yka wyst"pienia chor'b uk%adu kr"(enia.
Por#ystne odd#ia%ywanie na uk%ad kr"(enia pr#ypisu$e si& r'wnie( (urawinie, co wynika #
wysokiego st&(enia fawonoid'w i kwasu elagowego w $e$ owocach .<5, <70. 6adania 2edersena i
wsp. .<<0 wyka#a%y w#rost ca%kowite$ #dolno)ci pr#eciwutlenia$"ce$ osoc#a #drowych ochotnik'w
po spo(yciu soku # (urawiny. 1owied#iono r'wnie(, (e spo(ywanie soku lub ekstraktu # tych
owoc'w pr#e# pac$ent'w # cukr#yc" typu 5 spowodowa%o istotny spadek st&(enia gluko#y we
krwi .<>0 ora# st&(enia ca%kowitego cholesterolu i $ego frakc$i G1G .<C0.
6asu i wsp. .<H0 oceniali wp%yw niskoenergetyc#nego soku # (urawiny .<=@ ml?d#ieK pr#e# =
tygodni0 dost&pnego na rynku amerykaKskim, na proces peroksydac$i lipid'w, parametry stanu
#apalnego ora# na dyslipidemi& u kobiet # #espo%em metabolic#nym. 6adania wyka#a%y, (e sok
ten wp%yn"% istotnie na w#rost ca%kowite$ #dolno)ci pr#eciwutlenia$"ce$ osoc#a ora# obni(enie
po#iomu dialdehydu malonowego i utlenionych frakc$i G1G w por'wnaniu # grup" kontroln". Eok
nie wp%yn"% natomiast #nac#"co na warto)* ci)nienia krwi, st&(enie gluko#y, profl lipidowy,
st&(enie bia%ka !reaktywnego i interleukiny C.
Nstotnym c#ynnikiem decydu$"cym o warto)ci od(ywc#e$ pokarmu $est obecno)* w $ego
sk%ad#ie nie#b&dnych wielonienasyconych kwas'w t%us#c#owych. E#c#eg'lna rola tych kwas'w w
organi#mie c#%owieka #wi"#ana $est pr#ede ws#ystkim # ich ud#ia%em w transporcie i utlenianiu
cholesterolu ora# synte#ie eiko#anoid'w. Achod#" one tak(e w sk%ad lipid'w b%on kom'rkowych.
:ies%abn"ce #ainteresowanie wielonienasyconymi kwasami t%us#c#owymi #wi"#ane $est # ich
#dolno)ci" do #apobiegania, a tak(e lec#enia chor'b uk%adu kr"(enia. :a$bogats#ym 4r'd%em
wielonienasyconych kwas'w t%us#c#owych # rod#iny W7 s" ryby morskie #awiera$"ce H/5F
kwasu eiko#apentaenowego .5@-> W70, C/7F kwasu doko#aheksaenowego .55-C W70 i @,>5F
kwasu Xlinolenowego .<=0. Autor#y #wraca$" uwag&, (e w wielu kra$ach dieta nie obfitu$e w ryby
morskie, nie tylko # powodu ceny, ale i ogranic#one$ dost&pno)ci. :iestety, wiele gatunk'w ryb
$est tak(e 4r'd%em organic#nych i nieorganic#nych #aniec#ys#c#eK niebe#piec#nych dla #drowia
.<D0. A #wi"#ku # tym sugeru$", (e nale(y pos#ukiwa* innych 4r'de% nie#b&dnych kwas'w
t%us#c#owych W7 i #wraca$" s#c#eg'ln" uwag& na ole$e ro)linne. 3le$ # pestek c#arne$
por#ec#ki Ribes nigrum #awiera nawet /@/DF kwasu t%us#c#owego /=-7 W7, 5,<<,7F kwasu
/=-< W7 i /55>F Xlinolenowego ./=-7 WC0 .>@, >/0. Tahvonen i wsp. .<=0 oceniali wp%yw ole$u #
pestek c#arne$ por#ec#ki, #awiera$"cego /<,>F kwasu Ylinolenowego ./=-7 W70Z /5,CF X
linolenowegoZ <H,>F kwasu linolowego ./=-5 WC0 ora# ole$u rybiego na profil lipidowy, st&(enie
gluko#y i insuliny u kobiet #drowych. 3le$ # pestek c#arne$ por#ec#ki w ilo)ci 7 g?d#ieK lub 5,=
g?d#ieK ole$u rybiego podawano /> #drowym kobietom w dw'ch cyklach pr#e# < tygodnie.
6adania wyka#a%y, (e suplementac$a ole$em # pestek c#arne$ por#ec#ki wp%yn&%a na w#rost
st&(enia kwasu Xlinolenowego w triacyloglicerolach .TAO0 i estrach cholesterolu .!B0. :ie
C
wyka#ano $ednak istotne$ #miany w st&(eniu kwasu eiko#apentaenowego i kwasu
doko#aheksaenowego w grupie spo(ywa$"ce$ ole$ # pestek c#arne$ por#ec#ki. Uednak(e spo(ycie
tego ole$u wp%yn&%o na istotny spadek st&(enia cholesterolu frakc$i G1G w por'wnaniu #
wynikami, $akie u#yskano dla grupy spo(ywa$"ce$ ole$ rybi. :atomiast st&(enie gluko#y
#mnie$s#y%o si& istotnie tylko w grupie spo(ywa$"ce$ ole$ # ryb w por'wnaniu warto)ciami, $akie
u#yskano pr#ed suplementac$".
Tremblay i wsp. .>50 #aobserwowali odwrotn" korelac$& mi&d#y st&(eniem kwasu X
linolenowego we frakc$i TAO osoc#a, a st&(eniem insuliny na c#c#o. :ale(y podkre)li*, (e
pr#eprowad#ono bard#o ma%o badaK ocenia$"cych wp%yw kwas'w t%us#c#owych # rod#iny W7 na
po#iom gluko#y i insuliny u os'b #drowych, $ak i chorych na oba typy cukr#ycy, a u#yskane
wyniki s" spr#ec#ne. [ m&(c#y#n # %agodn" hipercholesterolemi" suplementac$a kwasem eiko#a
pentaenowym .< g?d#ieK0 wp%yn&%a na obni(enie st&(enia gluko#y na c#c#o .>70. Takiego efektu
nie #aobserwowano po spo(yciu kwasu doko#aheksaenowego. Ayda$e si&, (e ws#elkie
ro#bie(no)ci w wynikach mog" by* #wi"#ane # r'(nymi dawkami kwas'w t%us#c#owych, $akie
podawano pac$entom w c#asie prowad#onych eksperyment'w, odmiennym sk%adem ole$'w
rybich, $ak i ole$'w # pestek owoc'w $agodowych, a tak(e ca%kowitym spo(yciem t%us#c#'w w
cod#ienne$ diecie pac$ent'w.
WSPKDZIAKANIE PRZECIWCTLENIACZY EZOENNYCH I ENDOENNYCH NA PRZYKKADZIE
EKSTRAKTC Z PESTEK LALINY I CERCLOPLAZLINY
!hocia( mechani#m d#ia%ania pr#eciwutlenia$"cego #wi"#k'w polifenolowych #osta% $u(
nie$ednokrotnie potwierd#onyin vitro, to $ednak ich wsp'%d#ia%anie # pr#eciwutleniac#ami
endogennymi, #w%as#c#a reagu$"cymi # tym samym substratem, wymaga $es#c#e wielu badaK.
!#ynnikiem mog"cym katali#owa* powstawanie wolnych rodnik'w .AJ0 i reaktywnych form
tlenu .J;T0 mog" by* $ony (ela#a ;e.NN0 po#osta$"ce w stanie wolnym, nie #wi"#ane #e swoistymi
dla nich bia%kami, w organi#mie. +e w#gl&du na to, (e $ony (ela#a ;e.NN0 bard#o %atwo utlenia$" si&
do ;e.NNN0, proces ten mo(e nie)* #a sob" pewne niebe#piec#eKstwa. 2odc#as gdy $ony (ela#a
;e.NNN0 s" biologic#nie mnie$ aktywn" form", $ony ;e.NN0 s" odpowied#ialne #a powstawanie J;T,
kt're mog" inic$owa* peroksydac$& lipid'w, kwas'w nukleinowych ora# bia%ek. 3
5
9
mo(e by*
generowany podc#as $ednoelektronowe$ redukc$i 3
5
pr#e# ;e.NN0. 8
5
3
5
mo(e powstawa* w
reakc$ach en#ymatyc#nych albo $ako produkt dysmutac$i 3
5
9
, kt'ry podc#as reakc$i ;entona
mo(e by* pr#eks#ta%cony w rodnik hydroksylowy. Jeakc$a ta mo(e by* katali#owana pr#e# $ony
metali pr#e$)ciowych m.in. ;e.NN0, kt're po pr#y%"c#eniu c#"stec#ki tlenu twor#" bard#o reaktywny
$on perferrylowy .;e.NN03
5
0. 2omimo tego, (e organi#m c#%owieka dysponu$e bia%kami wi"("cymi
wolne $ony (ela#a .ferrytyna i transferryna0 i cerulopla#mnin" .!p0 utlenia$"c" ;e.NN0 do ;e.NNN0,
wska#u$e si& na to, (e #wi"#ki polifenolowe #e w#gl&du na ich #dolno)* do kompleksowania ora#
utleniania $on'w metali pr#e$)ciowych mog%yby podnie)* skutec#no)* organi#mu w eliminowaniu
wolnych $on'w (ela#a #ar'wno ;e.NN0, $ak i ;e.NNN0.
1#ienne spo(ycie #wi"#k'w polifenolowych w diecie kra$'w Buropy +achodnie$ wynosi oko%o /
g .><0. Orys#c#yKska i wsp. .>>0 oceniali #dolno)* ekstraktu # pestek maliny .B2,0, bogatego w
#wi"#ki polifenolowe, do wspomagania !p w eliminowaniu wolnych $on'w ;e.NN0 in vitro. A
badaniach wykor#ystano !p wyi#olowan" # osoc#a chorych # pr#ewlek%" mia(d(ycow"
niedro(no)ci" t&tnic koKc#yn dolnych .!p,0 ora# u#yskan" # osoc#a krwiodawc'w .!pP0.
+wi&ks#ona produkc$a AJ i J;T w trakcie trwania stresu oksydacy$nego towar#ys#"cego
ro#wo$owi pr#ewlek%e$ mia(d(ycowe$ niedro(no)ci koKc#yn dolnych mo(e prowad#i* do
#wi&ks#onego wykor#ystania pr#eciwutleniac#y. 2r#eprowad#one badania wyka#a%y, (e ro#w'$
pr#ewlek%e$ mia(d(ycowe$ niedro(no)ci t&tnic koKc#yn dolnych wp%ywa na w#rost aktywno)ci
ferroksyda#owe$ !p, w por'wnaniu # aktywno)ci" !pP. Aska#u$e to na $e$ ud#ia% w ochronie
organi#mu w trakcie reakc$i ostre$ fa#y, co potwierd#a$" wc#e)nie$s#e badania .>C0. Uednak(e
koniec#no)* d#ia%ania !p w warunkach stresu oksydacy$nego powodu$e obni(enie mo(liwo)ci
utleniania $on'w ;e.NN0 do ;e.NNN0. Aska#u$" na to mnie$s#e #miany procentowego st&(enia ;e.NN0
wyeliminowanego pr#e# !p, ora# warto)* \;e.NN0max, kt'ra $est d#iesi&ciokrotnie ni(s#a w
por'wnaniu # warto)ci" u#yskan" dla !pP. Ayniki te mog" wska#ywa*, (e w chorobach
pr#ewlek%ych struktura bia%ka lub stan utlenienia $on'w mied#i odpowied#ialnych #a aktywno)*
ferroksyda#ow" !p, mo(e ulec modyfkac$i. Jo#w'$ mia(d(ycowe$ niedro(no)ci t&tnic koKc#yn
dolnych u pac$ent'w, # osoc#a kt'rych wyi#olowano !p, powodowa% wi&c #wi&ks#one
wykor#ystanie pr#eciwutlenia$"cych mo(liwo)ci en#ymu. Ekutec#no)* d#ia%ania endogennych
pr#eciwutleniac#y mog" #wi&ks#a* substanc$e eg#ogenne o podobnym d#ia%aniu. A wyniku
pr#eprowad#onych badaK stwierd#ono, (e B2, ora# wybrane kwasy fenolowe wyka#u$"
H
aktywno)* podobn" do ferroksyda#owe$. Ayka#ano, (e #wi"#ki polifenolowe obecne w ekstrakcie
# pestek maliny mog" wspomaga* !p w eliminowaniu $on'w ;e.NN0, poniewa( dodatek ekstraktu
do uk%ad'w #awiera$"cych !p powodowa% dodatkowe #mnie$s#enie st&(enia $on'w ;e.NN0 w
mies#aninie .ryc. / i 50.
Ry2% $ )&yw ekstrakt" z &estek maliny na aktywno,B 'erroksydazowC C&K +Dnica istotna statystycznie w
&orwnani" z C&K l"$ najniDszym stEDeniem >!M# ! F &@<,<<1, " F &@<,<1
Ry2% E% )&yw ekstrakt" z &estek maliny na aktywno,B 'erroksydazowC C&M +Dnica istotna statystycznie w
&orwnani" z C&M l"$ najniDszym stEDeniem >!M# ! F &@<,<<1, " F &@<,<1
Ayda$e si& $ednak, (e nie $est to efekt be#po)redniego odd#ia%ywania te$ grupy #wi"#k'w na
cerulopla#min& .!p0, ale ich w#a$emnego wsp'%d#ia%ania w eliminowaniu $on'w ;e.NN0 # badanego
uk%adu. Bfekt ten #aobserwowano pr#ede ws#ystkim dla ni(s#ych st&(eK !pP ora# !p,.
+e w#rostem st&(enia ekstraktu, $ak r'wnie( cerulopla#miny, prawdopodobnie w#maga si& ich
wsp'%#awodnictwo o substrat, $akim s" $ony ;e.NN0, co pr#e$awia si& #bli(onymi warto)ciami
\;e.NN0.
PODSCLOWANIE
Owoce jagodowe i zawarte w nich przeciwutleniacze, a w szczeglnoci zwizki
polifenolowe, mog odgrywa istotn rol w pro!laktyce wielu chorb
cywilizacyjnych" !ho* mechani#my reakc$i pr#eciwutlenia$"cych # ud#ia%em owoc'w
$agodowych s" do)* dobr#e po#nane in vitro, ich odd#ia%ywanie in vivowymaga $es#c#e wielu
badaK. 2r#ede ws#ystkim wy$a)nieK wymaga$" mechani#my wsp'%d#ia%ania polifenoli obecnych w
tych owocach # innymi uk%adami pr#eciwutlenia$"cymi w reakc$i # wolnymi rodnikami.
1oniesienia literaturowe wska#u$", (e #wi"#ki polifenolowe w okre)lonych warunkach
biochemic#nych .#ale(nie od st&(eK, warto)ci p8, obecno)ci innych pr#eciwutleniac#y0 mog"
wyka#ywa* aktywno)* prooksydacy$n". A #wi"#ku # tym istotna wyda$e si& tak(e ocena
warunk'w spr#y$a$"cych u$awnianiu si& ich w%a)ciwo)ci prooksydacy$nych.
Ayniki pr#edstawione we fragmencie pracy #atytu%owanym- Asp'%d#ia%anie pr#eciwutleniac#y
eg#ogennych i endogennych na pr#yk%ad#ie ekstraktu # pestek maliny i cerulopla#miny,
u#yskano w ramach pro$ektu badawc#ego promotorskiego : :7/5 757>7D, pr#y#nanego pr#e#
,inisterstwo :auki i E#kolnictwa Ay(s#ego w 5@/@ roku.
=