Jadwiga Grnicka

APTEKA
NATURY
Poradnik zdrowia
PRZEDMOWA
Ksika obejmuje wiadomoci i sposoby na utrzymanie zdrowia do pierwszych 1 !at
ycia" na odzyskanie zdrowia" ktre ju troch# nie dopisuje" oraz na wyjcie z wie!u
przew!ek$ych do!eg!iwoci i schorze%& 'iadomoci te zawarte by$y w poprzednich
wydaniach Apteki natury oraz w mojej ksice Zdrowie przez dotyk. ' tej ostatniej
pozycji by$y podane sposoby wykonywania akupresury stp" masau (hiat)(ou" masay
specja!nych oraz szybkie skuteczne porady w nag$ych przypadkach chorobowych" jak
omd!enie" zwichni#cie stawu" st$uczenia mi#ni" wizade$" ci#gien&
*g!nie ksika ta jest wartociowym poradnikiem d!a osb troch# starszych" ktre nie
chc chorowa+ i niedomaga+" d!a osb m$odych" ktre chc zachowa+ zdrowie i energi#
tak potrzebn przy obecnym szybkim tempie ycia i d!a wszystkich" ktrzy maj ju
jakie przew!ek$e niedomagania i chc si# od nich jak najszybciej uwo!ni+" aby nie
zachorowa+ i nie utraci+ zdo!noci do pracy oraz zachowa+ rado+ ycia&
( tu te podane metody terapii zupe$nie zapomniane w epoce !eczenia chemi" np&,
argi!!oterapia ) !eczenie pospo!it g!ink" !eczenie poprzez uzupe$nienie brakujcych
mikroe!ementw i odtrucia w sytuacji post#pujcego zanieczyszczenia rodowiska oraz
rozwoju chorb cywi!izacyjnych, jak nadmiar cho!estero!u" wczesna miadyca naczy%
t#tniczych mzgu" serca i t#tnic ko%czyn do!nych" niedoceniane !eczenie preparatami
pszcze!imi" tak skutecznie przyspieszajcymi powrt do zdrowia i do pe$nej sprawnoci&
-wany .zyte!nik znajdzie tu skuteczne recepty na choroby krwi" w#z$w ch$onnych"
ziarnic# z$o!iw" zakrzepic#" choroby serca i uk$adu krenia" schorzenia go+cowe i
reumatyczne" schorzenia kobiece" schorzenia p#cherza moczowego" prostaty" kamic#
nerkow" schorzenia przemiany materii" schorzenia uk$adu pokarmowego" schorzenia
skry" schorzenia uk$adu oddechowego" jak si# hartowa+" aby nie $apa+ $atwo in/ekcji i
jak $atwo wy!eczy+ przezi#bienie" jak oczyci+ woreczek $ciowy i drogi $ciowe w
wtrobie" jak rozpuci+ i urodzi+ kamienie nerkowe" co stosowa+" aby si# nie tworzy$y
nowe" jak oddycha+" aby $atwiej wyda!a+ toksyny&
*czywicie zawsze dobrze jest by+ w kontakcie z !ekarzem natura!ist i stosowa+
jednoczenie !eczenie wspomagajce" np&, odpowiednie ywienie" dobrane d!a siebie
zio$a" kpie!e" pi+ wiee soki z jarzyn" ktre u$atwiaj i przyspieszaj powrt do zdrowia"
oraz masae stp i ca$ego cia$a&
'dzi#czna b#d# za wsze!kie uwagi .zyte!nikw ) tak pozytywne" jak i krytyczne&
Jadwiga Grnicka
Projekt ok$adki Jerzy Mostowski
*pracowanie i!ustracji Xaweny Piwocki
*pracowanie redakcyjne
Elbieta te!a"ska
Elbieta Zawadzka
*pracowanie techniczne Elbieta Go#$biewska
YWIENIE
TO ZDROWIE
LUB CHOROBA
YWIENIE
O znaczeniu prawi!"w#c$ ze%&aw'w pr"u(&'w %p")#wcz#c$ w
*eczeniu c$"r'+ ,e&"a,i na&ura*n#,i
0edycyna ostatnich !at poczyni$a ogromne post#py w rozpoznaniu za!enoci
pomi#dzy stanem zdrowia cz$owieka a sposobem jego odywiania& (zczeg!nie wie!e
nauka dowiedzia$a si# o takich dziedzinach" jak bio!ogiczna warto+ pokarmw" procesy
trawienne i przemiany materii" wp$yw na zdrowie i znaczenie pokarmowe bia$ka"
aminokwasw egzogennych" w#g!owodanw" t$uszczw" witamin" biopierwiastkw i
wody&
1ozwaania na temat zwizkw mi#dzy odywianiem a stanem zdrowia na!ey
poprzedzi+ og!n uwag" e zapotrzebowanie na produkty spoywcze jest
zindywidua!izowane" a nadto zrnicowane u !udzi zdrowych i chorych& Kady powinien
pozna+ swoje indywidua!ne potrzeby" gdy nawet uniwersa!ne za!ecenia" e na!ey jada+
czosnek ze wzg!#du na se!en" jab$ka" poniewa zawieraj pektyny" natk# pietruszki" jako
bogate 2rd$o witaminy ." a czerenie ze wzg!#du na wie!e witamin 3
4
" oraz pi+ m!eko"
gdy znajduje si# w nim komp!et aminokwasw egzogennych" a nadto wap% ) nie mog
by+ uog!niane&
%ia#ko. *prcz w#g!owodanw i t$uszczw na!ey do podstawowych sk$adnikw
pokarmowych& Jest zasadniczym tworzywem cytop!azmy ) substancji budu!cowej
komrek" budu!cem enzymw" hormonw i hemog!obiny& 'szystkie bia$ka proste
sk$adaj si# z aminokwasw" ktre s zwizkami organicznymi&
5a ki!ogram wagi cia$a cz$owiek potrzebuje przeci#tnie "4 g bia$ka" cho+ bywaj
nieznaczne odchy!enia indywidua!ne& 6apotrzebowanie organizmu na bia$ko wzrasta w
stresach" chorobach zaka2nych" przy braku snu" wykonywaniu ci#kiej pracy /izycznej" w
warunkach wysokiej temperatury" w stanach b!u" obawy i !#kw& 5ormy dziennego
spoycia bia$ka wynosz 7)44 g& Powinno to by+ bia$ko pe$nowartociowe" a wi#c takie"
ktre zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne&
(poywanie bia$ka w i!ociach przekraczajcych wymienion tu norm# moe
spowodowa+ przecienie wtroby i nerek zmuszajc je do usuwania zb#dnego ba!astu"
co doprowadza te narzdy do pato!ogicznego przerostu&
Pit cz#+ wagi cia$a stanowi bia$ko& 3ierze ono udzia$ w utrzymaniu rwnowagi
wodnej w organizmie& (yntetyzowanie bia$ek jest potrzebne do tworzenia antycia$
niezb#dnych do zwa!czania in/ekcji bakteryjnych& ' sk$ad mi#ni" koci" krwi" enzymw"
nerww" b$on itp& wchodz odmienne bia$ka& 'szystkie bia$ka ro!inne sk$adaj si# z
identycznych aminokwasw& 8o syntezy w$asnego bia$ka organizm !udzki potrzebuje 99
aminokwasy" z ktrych osiem musi otrzymywa+ z zewntrz :std ich nazwa, egzogenne;
z pokarmem& <minokwasy s niezb#dne jako materia$ do syntezy
=
bia$ek krwi i tkanek& >iczne z nich bior udzia$ w specja!nych reakcjach chemicznych"
s$u do tworzenia po!ipeptydw" hormonw bia$kowych i enzymw&
'ane b#dzie i poyteczne d!a naszych rozwaa% zapoznanie si# z aminokwasami
egzogennymi oraz ich podstawowymi /unkcjami& Prezentujc je ) w nawiasach ) podaj# w
gramach wysoko+ dziennego zapotrzebowania przez organizm&
1& ?eny!oa!anina :1"1; bierze udzia$ w procesach transaminazy" wp$ywa na tworzenie
adrena!iny i noradrena!iny@
9& Azo!eucyna :"B; jest g!ukogenna i ketogenna" intensy/ikuje przemian# materii@
7& >eucyna :1"1; jest ketogenna@
C& >izyna :"D; dzia$a na wzrost" gromadzi si# w surowicy krwi" gdzie stanowi swoiste
przeciwcia$a rozpuszczajce obce komrki bakteryjne@
4& 0etionina :1"1; stanowi g$wne 2rd$o organicznych zwizkw siarki d!a przemian
ustrojowych" chroni wtrob# przed zmianami" moe by+ uyta w procesach
detoksykacji organizmu" jako natura!ny !ek przeciwdzia$a chorobom wtroby i
miadycy@
E& Freonina :"4; wp$ywa na zuytkowanie t$uszczw w wtrobie" wyst#puje w
mi#niach" hemog!obinie i proteinach /os/orowych" niszczy j hydro!iza kwana@
B& Frypto/an :"94; wp$ywa na dzia$anie wit& 3
E
" przekszta$ca si# w wit& 3
7
G PP"
niedobory trypto/anu wywo$uj pe!agr#@
D& 'a!ina :E"D; jest g!ukogenna" jej brak wywo$uje nadwra!iwo+" ataksj# :bezw$ad
ruchowy;" zak$cenia w koordynacji mi#niowej" przewodzi prd e!ektryczny i ma
ogromne znaczenie w procesach widzenia" gdy wyst#puje mi#dzy czopkami i
pr#cikami siatkwki a nerwem wzrokowym odprowadzajcym impu!sy e!ektryczne
powsta$e w percepcji wrae% wiet!nych do kory mzgowej" gdzie nast#puje
rozpoznanie wiat$a&
Astniej nadto aminokwasy cz#ciowo egzogenne" do ktrych za!iczamy tyrozyn#"
ktra wsp$dzia$a w tworzeniu hormonw wydzie!anych przez organy wewn#trzne"
histydyn#" arginin# i cystein#" ktra przyspiesza gojenie ran&
Prawie wszystkie ro!iny s zasobne w !izyn# i trypto/an" tote pe$ne pokrycie potrzeb
bia$kowych organizm moe uzyska+ ty!ko w wyniku odywiania" na ktre sk$ada si#
rozmaito+ pokarmw& 6a!ecam wi#c spoywanie kasz" pieczywa" mki z dodatkiem
m!eka bd2 ro!in strczkowych" np& /aso!i" grochu" soczewicy" soi& 3rak !ub niedobr
metioniny w ro!inach strczkowych moe by+ uzupe$niony metionin zawart w
ziarnach zb" a brak !izyny w zbou ) !izyn ro!in strczkowych&
(truktura aminokwasw jest sta$a i nie moe by+ naruszona" gdy nawet nieznaczne
zmiany w jej sk$adzie mog wywo$a+ powane nast#pstwa /izjo!ogiczne& 6astpienie
jednego aminokwasu innym w sekwencji na przyk$ad stu !ub wi#cej aminokwasw w
$a%cuchu po!ipeptydowym moe znacznie obniy+ bd2 ca$kowicie znie+ aktywno+
bio!ogiczn i wywo$a+ na przyk$ad anemi#&
Promienie rentgena i nad/io!etowe powoduj denaturacj# bia$ka" to znaczy zmiany
jego /izycznych i /izjo!ogicznych w$aciwoci& 5ast#puje utrata aktywnoci
enzymatycznej&
Pewne pokrycie potrzeb bia$kowych" jak ju wspomnia$am" uzyskuje si# dzi#ki
urozmaiconym pokarmom& -k$ad trawienny cz$owieka rozk$ada bia$ka na pojedyncze
aminokwasy" ktre przenikaj przez p$przepuszcza!ne b$ony komrkowe" aby u!ec
swoistej przebudowie w zwizki w$aciwe d!a danego organizmu&
1
3ia$ko o wysokiej przyswaja!noci maj jajka" m!eko" ser" ry" a nast#pnie mi#so" ktre
jest uwaane za 2rd$o pe$nowartociowego dajcego zdrowie i si$y bia$ka" a!e ma
niewie!e trypto/anu" metioniny i wa!iny& 3ia$ko jarzyn jest w pe$ni przyswaja!ne&
5ajkorzystniejsze proporcje aminokwasw wyst#puj w jajkach i m!eku&
8obrym sposobem podniesienia wartoci bia$kowej pokarmu jest $czenie produktw
ro!innych zawierajcych uzupe$niajce si# aminokwasy egzogenne& A tak na przyk$ad
dzi#ki spoywaniu ryu z m!ekiem a 7 proc& wi#cej otrzymujemy bia$ka anie!i w
przypadku oddzie!nego spoycia tych artyku$w& Po$czenie /aso!i z ryem przysparza
jeszcze wi#cej" bowiem C7 proc& bia$ka w stosunku do sumy bia$ka zawartego w kadym
z tych produktw spoywanych oddzie!nie& < oto inne przyk$ady korzystnych po$cze%"
najbardziej odpowiednie proporcje oraz procentowy wzrost bia$ka, /aso!a !ub groch i
mka pszenna ) "4 , 7 g" wzrost o 77 proc@ /aso!a !ub groch i kukurydza ) 1"9 , 9" wzrost
o 4 proc&@ ry !ub mka z m!ekiem w proszku ) 7 , 1H7" wzrost o 17 proc&" 7 due
ziemniaki i dwie $yki m!eka w proszku ) wzrost o B proc&
0!eko jest doskona$ym uzupe$nieniem wszystkich produktw majcych niedobr !ub
brak !izyny oraz izo!eucyny" szczeg!nie za!ecane jest jako dodatek do produktw
zboowych" jak kasze" mki" makaron& 8wie $yki m!eka w proszku dodane do jednej
szk!anki mki podnosz jej warto+ bia$kow o C4 proc&
8o bardzo dobrych po$cze% na!e ch!eb z serem" kasza z m!ekiem& 1o!iny
strczkowe bogate w izo!eucyn# i !izyn# uzupe$niaj warto+ bia$kow kasz" ryu"
makaronu" mki" kukurydzy" p$atkw owsianych i innych zboowych" a take nasion
s$onecznikowych" sezamowych" dyni i orzechw& Produkty zboowe uzupe$niaj si#
korzystnie z /aso!" grochem" serem" m!ekiem" jajkami& ' wieych warzywach
wyst#puj ma$e i!oci metioniny :wyjtek stanowi tu kukurydza" szpinak i grzyby;"
dobrym wi#c ich uzupe$nieniem s ziarna sezamowe" orzechy" kasza jag!ana" ry i
kukurydza& 1y i kukurydza tworz szczeg!nie cenne po$czenia z /aso!k szparagow"
groszkiem zie!onym" brukse!k" podobnie jak grzyby" ktre mog by+ dodawane do
rozmaitych jarzyn& 8obrym uzupe$nieniem kadej potrawy" zarwno zboowej" jak i
jarzynowej" s jajka" a dodatek m!eka" twarogu" $tego sera podnosi warto+ kadej
potrawy jarskiej" m!eko bowiem" podobnie jak jajka" zawiera wszystkie niezb#dne
aminokwasy" a zw$aszcza jest zasobne w !izyn#& (oja" ktra ma wi#cej trypto/anu ni
m!eko" stanowi pozytywny wyjtek wrd ro!in strczkowych&
Gotowane bia$ko wywo$uje w przewodzie pokarmowym procesy gni!ne" podczas
ktrych wytwarzaj si# produkty toksyczne& .z#+ z nich zostaje wyda!ona z ka$em" a!e
cz#+ jest wch$aniana przez tkanki cia$a" by tworzy+ 2rd$a ognisk zapa!nych i z$ogi&
G$wnym miejscem ich odk$adania jest tkanka t$uszczowa& 6atrucia bia$kowe powoduj
ot#pienie uczuciowe" os$abienie aktywnoci" zamkni#cie si# w sobie" zaburzenia
procesw my!enia& Jedn z metod !eczenia tych zatru+ jest g$odwka" ktra rwnie
pomaga w przypadkach zaburze% przemiany materii" co dotyczy take egzemy" astmy
oskrze!owej" nadcinienia" kamicy $ciowej" stwardnienia y$&
(poywanie nadmiaru produktw mcznych" cukru" bia$ka powoduje og!ne zatrucie
organizmu" stany zapa!ne oczu" zapa!enie spojwek" zapa!enie t#czwki" zapa!enie
rogwki& 'ady wzroku" majce przyczyn# w zatruciu pokarmowym" mona wy!eczy+
stosujc g$odwk#& 'wczas nast#puje wyda!enie produktw spa!ania b!okujcych
mi#nie i naczynia krwionone otaczajce oczy" co doprowadza do odpr#enia i
roz!u2nienia mi#ni i poprawy wzroku&
11
5ie na!ey si# przejada+& Powoduje to oty$o+" a jedzenie przekraczajce mo!iwoci
wydzie!ania potrzebnych enzymw trawiennych wywo$uje nad/ermentacj#& 'wczas
cz#+ pokarmu staje si# nieprzydatna i za!ega w o$dku i je!itach& Krew" komrki" tkanki
staj si# wtedy zag$odzone& - m$odych !udzi powstaje sytuacja sprzyjajca powstawaniu
stwardnienia rozsianego :(0;& 6aburzenia metabo!izmu u dzieci powoduj powstanie
powanych wad umys$owych&
'ymagania nowoczesnej dietetyki spe$niaj, mka i kasze" warzywa !iciaste i zie!one,
szczypiorek" sa$ata" szpinak" szczaw" kapusta" rzeucha" pietruszka" jarmu" warzywa
korzeniowe, ziemniaki" buraki" rzepa" marchew" pietruszka" se!er" brukiew" chrzan" oraz
inne warzywa, dynia" kabaczek" sa!se/ia" ka!a/ior" pomidory" rzodkiewka" cebu!a" ogrek"
groszek zie!ony" cykoria" cukinia" ka!arepa" por" czosnek" papryka" kapusta" /aso!ka
zie!ona" szparagi" owoce wiee i suszone" orzechy" grzyby" mid" migda$y" razowy ch!eb"
m!eko" jajka" twarg" ser $ty&
Gotowanie niszczy witaminy i enzymy& (poywanie gorcych potraw niszczy
!uzwk# i enzymy trawienne w !udzkim organizmie& 1egeneracj# b$ony !uzowej
przewodu pokarmowego u$atwia spoywanie bogatych w enzymy surowych warzyw i
owocw&
($owo o b$onniku :ce!u!ozie ;& 5a!ey do w#g!owodanw" jest zbudowany z cukru
prostego" jakim jest g!ukoza& 5ie nadaje si# jako produkt spoywczy :pokarmowy;" a!e
jest podany" wr#cz nieodzowny& *rganizm !udzki od tysic!eci przywyk$ do b$onnika" a
jego brak wywo$uje !iczne choroby& *becno+ b$onnika w je!itach u$atwia ich ruchy
perysta!tyczne :robaczkowe;" co sprzyja wyprnianiu i e!iminuje zaparcia& 3$onnik
wyst#puje w ch!ebie razowym" otr#bach" warzywach" wieych owocach" grubych
kaszach& Jest najbardziej rozpowszechnionym produktem w wiecie&
8zia$anie podobne do b$onnika maj pektyny ) wie!oczstkowe cukry wyst#pujce w
ro!inach& Pektyny redukuj i!o+ cho!estero!u spoywanego z t$ustymi pokarmami&
6apobiegaj miadycy i zawa$owi serca& 'ystarczy kadego dnia zje+ dwa jab$ka" aby
nie dopuci+ do nadmiaru cho!estero!u& Pektyna dobroczynnie dzia$a przy biegunkach"
przeciwdzia$a rozwojowi bakterii /ermentacyjnych i usuwa je z ka$em" zapobiega
zatruciom o$owiem i strontem =" niszczy sta/y!okoki i streptokoki& 'odny roztwr
pektyny u$atwia gojenie ran dochodzcych a do koci i przyspiesza powstawanie
zdrowej tkanki& Pektyny !ecz rwnie rany wewn#trzne, wrzody i krwawienia w ca$ym
przewodzie pokarmowym& ' cytrusach najbogatsza w pektyny jest bia$a b$onka
znajdujca si# pod aromatyczn skrk& 3ogata w pektyny jest skrka jab$ka" a wi#c
na!ey je spoywa+ nie obrane& 8obrym 2rd$em pektyn s czerenie" winogrona"
porzeczki" agrest" ma!iny" pomidory" more!e" rodzynki" banany& 3$onnik i pektyny" wit& ."
wap%" magnez chroni przed zatruciami wywo$anymi przez skaone rodowisko&
P"%&aw"we za%a# !-czenia p"(ar,'w
Jednoczesne spoywanie niew$aciwie dobranych pokarmw wywo$uje ostre choroby"
a nawet moe spowodowa+ zejcie mierte!ne& ' dietetyce ma due znaczenie" co si# je i
z czym& ' za!enoci od indywidua!nej to!erancji organizmu ) poszczeg!ne po$czenia
s przyjmowane gorzej !ub !epiej&
6aznacza$em" e
1
cz$owiek ma precyzyjne i niezawodne mechanizmy trawienia i
przyswajania" przez ktre spoywanie ) jednoczesne spoywanie ) rozmaitych produktw"
bia$ka" skrobi#" cukier i t$uszcz" nie jest dobrze to!erowane& Inzymy" ktrych jest b!isko
1D" dzia$aj w okre!onych granicach temperatury i kady z nich kata!izuje ty!ko jedn"
ci!e okre!on reakcj#&
19
Jczenie w jednej potrawie !ub w jednym posi$ku artyku$w spoywczych
wymagajcych rnych sokw trawiennych stawia ca$y uk$ad trawienia wobec bardzo
trudnych wymaga%& 'szystkie substancje pokarmowe" ktre w takich warunkach staj si#
nie do strawienia" u!egaj procesom" gni!nym i wywo$uj nad/ermentacj#& Frzeba bowiem
wiedzie+" e trawienie prawie kadej substancji pokarmowej odbywa si# stopniowo" a
kady z etapw wymaga innego enzymu& Kady wchodzcy do akcji enzym moe
skutecznie wype$ni+ swoje zadanie" je!i jego poprzednik take zrobi$" co do niego na!ey"
np& je!i bia$ko nie zosta$o roz$oone przez pektyny" to enzym" ktry je rozk$ada na
aminokwasy nie b#dzie mg$ wykona+ swoich powinnoci& Pepsyna dzia$a w rodowisku
kwanym" a odczyn a!ka!iczny obecny w o$dku uniemo!iwia jej rozk$adanie bia$ka&
Ptia!ina" enzym zawarty w !inie" ju w ustach rozpoczyna proces rozk$adu skrobi na
g!ikoz#" a!e moe dzia$a+ ty!ko w rodowisku $agodnie a!ka!icznym& 5iszczy j zarwno
kwas jak i si!na reakcja zasadowa& Je!i wi#c pokarm skrobiowy zosta$ zmieszany z
kwasem" to b!okuje on dzia$anie ptia!iny i ca$a skrobia przechodzi do o$dka w stanie nie
strawionym& Fam po pewnym czasie wywo$uje nad/ermentacj#& Frawienie bia$ka
rozpoczyna si# w o$dku pod wp$ywem pepsyny i przebiega prawid$owo w obecnoci
kwasu so!nego& Jednak nadmiar kwasu hamuje jej aktywno+& Jee!i wi#c spoywa si#
kwas razem z bia$kami" to uniemo!iwia si# ich trawienie& 3$#dem jest wi#c popijanie da%
bia$kowych i skrobiowych sokami z kwanych owocw :np& pomara%cze" grejp/ruty;" a
take kompotem czy wod z cytryn& 5ie na!ey te spoywa+ ich razem z sa$atkami
przyprawianymi sokiem cytrynowym czy octem&
Frawienie t$uszczw zaczyna si# dopiero w dwunastnicy pod wp$ywem soku
trzustkowego" a!e zanim tam si# znajdzie ) hamuje w o$dku wydzie!anie pepsyny i
innych sokw o$dkowych" co o dwie godziny op2nia trawienie innych" znajdujcych
si# tam pokarmw ) bia$ka" mi#sa&
Am wi#cej pokarmw z rnych grup wprowadza si# jednoczenie" tym wi#cej
wytwarza si# bakterii gni!nych i /ermentacyjnych& Inzymy staj si# wwczas
obezw$adnione&
' kadej /azie trawienia mi#sa" jajek" m!eka inna jest si$a dzia$ajcych na nie
enzymw& 5a m!eko najsi!niej dzia$a sok o$dkowy dopiero w ostatniej godzinie
trawienia" a na mi#so w pierwszej& 5ie na!ey wi#c jada+ ich razem" gdy to
dezorganizuje procesy trawienia wszystkich trzech substancji bia$kowych&
Pomi#dzy posi$kami na!ey robi+ odpowiednio d$ug przerw#" d!atego te nie na!ey
jada+ drugich niada% i podwieczorkw" gdy pokarmy na p$ przetrawione mieszaj si#
ze wieymi i wytwarza si# szkod!iwa d!a zdrowia sytuacja& *woce na!ey spoywa+ w
charakterze osobnego posi$ku" ich sk$adniki bowiem ) skrobia" cukier" bia$ko ) nie
harmonizuj z adnym innym pokarmem i jadajc je z innymi artyku$ami spoywczymi"
utrudnia si# trawienie jednych i drugich& *woce" do ktrych spoycia zach#ca $atwo+
trawienia" nie u!egaj rozk$adowi w ustach ani o$dku" szybko przechodz do je!ita i tam
zostaj $atwo i szybko strawione przy wykorzystaniu ca$ej ich masy" ktra zostaje
przyswojona przez krew i tkanki& 6mieszane z innymi pokarmami trac cz#+ swych
bardzo cennych wartoci&
Jaki wniosek z tych rozwaa%K *t nie u!ega kwestii" e ca$a dotychczasowa sztuka
ku!inarna musi by+ poddana rewizji" a!bowiem jest odpowiedzia!na za przykre nast#pstwa
za!egania pokarmu w o$dku& 5owoczesna wiedza o $czeniu pokarmw kwestionuje
wi#kszo+ potraw i posi$kw majcych trwa$e miejsce na naszych sto$ach& 8o
szczeg!nie ci#kich na!e zestawy skrobi z bia$kiem" t$uszczami i owocami&
5iewskazane s po$czenia z bia$kiem i warzywami" zw$aszcza zie!onymi" !iciastymi&
17
8obre po$czenie to warzywa z bia$kiem !ub ze skrobi" a take z t$uszczem ) o!ejami&
8obrym zestawem s rne warzywa w jednej potrawie czy posi$ku" a!e nie na!ey
miesza+ wi#cej ni czterech sk$adnikw nawet spord dopuszcza!nych& Przy kadym
posi$ku jada+ ty!ko jeden rodzaj bia$ka !ub jeden rodzaj skrobi&
F$uszcz op2nia trawienie bia$ka i skrobi" u$atwia natomiast trawienie i przyswajanie
warzyw&
.ukier dezorganizuje proces trawienia innego pokarmu" owocw" warzyw" bia$ka i
skrobi" a a!koho! strca pepsyn# i uniemo!iwia strawienie kadego bia$ka& 0!eko na!ey
pi+ samo" gdy ty!ko wtedy na pewno nie zaszkodzi& Podobnie owoce& 'tedy s
najzdrowsze" gdy s spoywane oddzie!nie bd2 z innymi owocami tego samego stopnia
kwanoci&
8ieta optyma!na zak$ada wi#c spoywanie przy kadym posi$ku jednego ty!ko
pokarmu" podczas gdy nasze obyczaje ku!inarne pozostaj w racej sprzecznoci z
mo!iwociami trawiennymi przewodu pokarmowego&
Pr"u(&# %p")#wcze w%(azane
5a!e do nich, kasza gryczana" ktra zawiera rutyn# u$atwiajca przyswajanie wit& . i
wi#cej !izyny ni inne zboa@ jest ona mniej ka!oryczna ni inne kasze& Kasza
kukurydziana" kasza jag!ana" s si!nie zasadotwrcze i !ekko strawne& 1y jest !ekko
strawny i obnia poziom cho!estero!u we krwi& Komponuje si# dobrze z jarzynami"
grzybami" zie!onym groszkiem !ub brukse!k& 6ie!ona /aso!ka szparagowa jest
zasadotwrcza@ konserwowana nie ma kwasw organicznych" miedzi" siarki" ch!oru"
manganu i innych biopierwiastkw& 8obrym uzupe$nieniem /aso!i bia$ej s kasze" ry"
pieczywo" sery" jajka" kukurydza" orzechy i grzyby& 8uo !izyny i siarki ma groch zie!ony"
ktry jest zasadotwrczy" podobnie jak soja& Kwasotwrczy jest orzech w$oski&
($onecznik obnia poziom cho!estero!u i miadyca kwiaty !ecz ma!ari# i !edzion#&
(urowe jajka kurze zawieraj awidyny b!okujce przyswajanie przez organizm biotyny
3DGL koniecznej do prawid$owej pracy skry" porostu w$osw" prawid$owej przemiany
materii i utrzymania odpornoci na niektre choroby& .horym na wtrob# !ub o$dek
podaje si# $tka" a nie bia$ka" $tko ma wi#cej bia$ka anie!i bia$ko jaja" bia$ko $tka
jest te !ej strawne& Jajka i om!ety mona smay+ na ma!e" gdy bia$ko cina si# ju w
temperaturze E st&" zanim zacznie si# pa!i+ mas$o& 5ie na!ey smay+ na ma!e innych
produktw" spa!one bowiem wytworz toksyczn akro!ein#& 6awa$owcom i
miadycowcom radz# nie jada+ $tek" a jedynie smaone !ub gotowane bia$ka" ktre nie
zawieraj cho!estero!u&
Przejcie do prawid$owego odywiania na!ey zacz+ od stopniowego ograniczania
spoycia cukru" pasteryzowanego m!eka" produktw m!ecznych" bia$ego ch!eba" ciastek"
napojw z kwasem w#g!owym" tatara" parwek" a!koho!u" papierosw" zaksek mi#snych"
konserw" pre/abrykowanych produktw spoywczych" so!i" nadmiaru przypraw" octu
winnego" kawy z m!ekiem" !odw" s$odyczy" czeko!ady" duych ryb" np& tu%czyka&
0ona je+ wie!e surowych i gotowanych jarzyn" troch# gotowanego mi#sa :kura"
kurczak;& >epiej zrezygnowa+ z nadmiaru mi#sa i ryb" a zastpi+ je jogurtem& Je+ ch!eb
ciemny" razowy" czerstwy" gdy wiey powoduje szkod!iwe !uzy& Jada+ kie$ki zboowe&
5apoje na!ey pi+ 9 min przed posi$kiem" a nie podczas jedzenia& 5ie spoywa+
s$odyczy :skrobia; z produktami bia$kowymi& Je+ wi#cej poywienia surowego ni
gotowanego&
1C
' przypadku z$ego trawienia stosowa+ trzydniow diet# z$oon z sokw owocowych
!ub przej+ na czysto wegetaria%skie poywienie :owoce" jarzyny;" aby uk$ad trawienny
mg$ odpocz+& Gdy zachodzi potrzeba ) bra+ enzymy trawienne& 0i#dzy posi$kami
popija+ napary z zi$& .o najmniej dwa razy w tygodniu je+ surowe !ub gotowane
jarzyny&
< oto tabe!a in/ormujca o jakoci poszczeg!nych zestawie% artyku$w spoywczych,
&woce kwa'ne( grejp/ruty" cytryny" pomara%cze" ananasy" porzeczki" truskawki" czarne
jagody" granaty&
&woce p#kwa'ne( jab$ka" gruszki" more!e" brzoskwinie" mandarynki" winie kwane"
mango&
&woce s#odkie( banany" dakty!e" /igi" winogrona" !iwki" owoce suszone&
Pragncym odywia+ si# racjona!nie proponuj# zapozna+ si# :i stosowa+; z nast#pujcymi
regu$ami,
1& 5aj!epiej ) ze wzg!#du na dobre trawienie ) spoywa+ posi$ek sk$adajcy si# z
jednego produktu spoywczego&
9& Je!i nie chcemy przestrzega+ regu$y 1& uk$adamy posi$ki wg zasad prawid$owych
zestaww&
7& Jczy+ nie wi#cej ni cztery produkty z jednej grupy&
14
C& Posi$ek nie powinien zawiera+ wi#cej ni jeden produkt bia$kowy&
4& F$uszcze :o!eje; spowa!niaj trawienie& 5aj!epiej s one przyswajane z jarzynami i
owocami" natomiast 2!e ze skrobi i bia$kami&
E& Pomidory powinny by+ spoywane na surowo&
B& Mwiey ogrek nie powinien by+ $czony z pomidorem&
D& 0e!ony kadego gatunku na!ey spoywa+ bez adnych dodatkw&
=& 0!eko krowie i jego produkty powinny by+ spoywane osobno&
1& 0!eko krowie zawiera duo kazeiny&
11& >epsze jest m!eko kozie&
19& Jogurt mona spoywa+ z dojrza$ymi p$kwanymi owocami" warzywami
!iciastymi i kie$kujcymi nasionami" ziarnami&
17& Je!i spoywa si# owoce osobno" co jest wskazane" za!eca si# ich dobr wed$ug
rodzaju pestek :brzoskwinie" mirabe!ki" o!iwki" czerenie" winie;@ owoce
cytrusowe@ owoce majce b!aszki gniazd pestkowych :jab$ka" gruszki;@ me!ony@
owoce suszone&
1C& Jarzyny i warzywa s zasadotwrcze" zawieraj bowiem due i!oci pierwiastkw
a!ka!icznych& 6asadotwrcze s take, kawa" piwo" co!a" wino" m!eko" soki
owocowe&
14& 0i#so" w#d!iny" jaja" ryby" mas$o" drode" orzechy" skrobia" czeko!ada" kakao"
t$uszcze" o!eje" majonez" sery" produkty m!eczne ) s kwasotwrcze&
1E& 3anany mona jada+ z owocami p$kwanymi&
1B& 5ie jada+ zbyt wie!e orzechw arachidowych, s trudno strawne&
1D& 8o wszystkich produktw trudno strawnych mona dodawa+ zmie!ony kminek z
majerankiem" co u$atwia proces trawienia&
1=& (tosowa+" a!e z umiarem przyprawy trawienne, pieprz natura!ny i zio$owy" mie!ony
kminek z majerankiem" cynamon" imbir :ma$o;" por" czosnek" cebu!a" natka
pietruszki" ko!endra" czber" i in&
9& 5ie pi+ gorcych p$ynw" nie spoywa+ gorcych potraw& 0ajce temperatur#
powyej C4 st& mog spowodowa+ anemi#" b!e kr#gos$upa" staww" miednicy"
mi#ni ng&
I .e%zcze raz/ %&"%"wa0 %i/ " p"ni)%z#c$ za*ece12
do posi$ku na!ey wybiera+ takie produkty spoywcze" ktre smakuj najbardziej@
waga posi$ku nie powinna przekracza+ E g@ nie objada+ si#" zw$aszcza przed
rozpocz#ciem ci#szej pracy@
g$wny posi$ek powinien by+ spoywany w po$udnie" gdy promienie s$oneczne
dzia$aj najsi!niej@ promieniowanie s$oneczne ma wp$yw na trawienie" d!atego te do
ostatniego posi$ku na!ey siada+ przed zachodem s$o%ca@
pojadanie mi#dzy posi$kami jest szkod!iwe@
nie na!ey je+" gdy odczuwa si# b!" w zdenerwowaniu" po wyczerpujcej pracy" w
zm#czeniu@
dobrze jest po posi$ku odpocz+ p$ godziny" a w kadym razie odpr#y+ si#@
przy trudnociach trawiennych dobrze jest przed posi$kiem dziesi#+ minut odpocz+@
nie popija+ w czasie jedzenia" pragnienie mona zaspokoi+ p$ godziny przed
posi$kiem !ub po jedzeniu@
1E
do sa$atek" surwek" cebu!i dodawa+ o!ej s$onecznikowy" sojowy !ub o!iwkowy" do
potraw gotowanych dodawa+ o!ej ju po wy$czeniu ognia !ub nawet na ta!erzu@
do ch!eba przyrzdza+ wiee pasty serowo)jarzynowe@ bia$y ser naj!epiej je+ sam
bez ch!eba" gdy czujemy g$d@ kasze" ry" makaron jada+ z dodatkiem jaj" sera"
m!eka" ro!in strczkowych ) /aso!i" grochu" zupy gotowa+ z wywarem z jarzyn z
dodatkiem grzybw !ub zi$ przyprawowych@
umiarkowanie uywa+ cukru i s$odyczy" stopniowo zast#pujc je miodem" s$odkimi
owocami wieymi i suszonymi@ kasze i ry gotowany na sypko je+ z dodatkiem
jajka" twaroku" /aso!i !ub z sosem grzybowym" pomidorowym" koperkowym@
raz dziennie zjada+ posi$ek z samych jarzyn ) nawet jednej ) gotowanych z dodatkiem
ziemniakw@
spoywa+ pokarmy w stanie natura!nym" nie smay+ tego" co mona ugotowa+" nie
gotowa+ tego" co da si# zje+ na surowo@ ostatni posi$ek zjada+ w zasadzie trzy
godziny przed snem@ nie zapomina+" e o$dek pi razem z cz$owiekiem@
picie wody rano i wieczorem s$uy przep$ukaniu przewodu pokarmowego@
soki owocowe na!ey trzyma+ chwi!# w ustach" by mog$y wymiesza+ si# ze !in@
uwaga d!a osb majcych ogrdki warzywne, na!ey zwraca+ uwag# na odpowiednie
rozmieszczenie ro!in" by mog$y si# dobrze rozwija+ i wzajemnie wspomaga+&
Pietruszka chroni pomidora" marchew" /aso!#@ tymianek i mi#ta chroni kapust#@ d#by
zabezpieczaj przed !imakami" !eszczyna odstrasza muchy" /aso!a rozwija si#
niedobrze w ssiedztwie cebu!i&
CHOLE3TEROL NA3Z WR45
.ho!estero!" a mwic precyzyjnie ) jego nadmiar :utrzymany w normie jest niezb#dny
d!a prawid$owego /unkcjonowania organizmu; jest przyczyn wie!u gro2nych chorb
wsp$czesnej cywi!izacji& *dk$adajc si# w organizmie w postaci z$ogw t$uszczowych w
naczyniach krwiononych ) prowadzi do zw#enia ich wiat$a" co powoduje
niewydo!no+ pracy serca :zawa$;" zaburzenia krenia" zmiany miadycowe i procesy
przedwczesnego starzenia si# organizmu&
.ho!estero! jest sta$ym sk$adnikiem i produktem metabo!izmu organizmw
zwierz#cych i cz$owieka& 'yst#puje w wtrobie" mzgu" krwi" tkance t$uszczowej i
nerwowej" w mi#sie i $tkach jaj :szczeg!nie bogate 2rd$o;&
0edycyna mwi e prawid$owe st#enie cho!estero!u we krwi nie powinno
przekracza+ 94 mgH1 m!& 6a optyma!n warto+ uwaa si# 14 ) 9D mgH1 m!&
Jee!i poziom cho!estero!u w osoczu krwi przekracza dopuszcza!ne normy" wwczas
zaczyna rozwija+ si# proces) miadycy" zw$aszcza naczy% wie%cowych serca" co
prowadzi do bardzo powanych chorb krenia" cz#sto ko%czcych si# zgonem chorego&
6agroenia spowodowane nadmiarem cho!estero!u mona odda!i+ stosujc racjona!ne
odywianie& 5a!ey wiedzie+" e 9H7 potrzebnego ustrojowi cho!estero!u wytwarza sam
organizm" a cz#+ pozosta$a pochodzi z ywnoci& Gdy spoywamy nadmierne i!oci
t$uszczw zwierz#cych nasyconych" zawierajcych cho!estero! ) zostaje zahamowana
aktywno+ bia$kowych receptorw wtroby" ktra traci swoje zdo!noci odbierania
nadmiaru cho!estero!u&
Jak wi#c stosowa+ diet#" aby ustrzec si# przed niebezpiecze%stwami i zagroeniami"
jakie niesie ze sob nadmiar cho!estero!uK
1B
Przede wszystkim na!ey spoywa+ jak najwi#cej :bardzo starannie umytychN; warzyw
ze szczeg!nym uwzg!#dnieniem natki pietruszki" koperku" cebu!i" czosnku" dyni i
kapusty& 5a!ey te przestrzega+ wskazania" aby nie wi#cej ni 7 proc& zapotrzebowania
energetycznego pochodzi$o z t$uszczw" przy czym w 9H7 powinny stanowi+ t$uszcze
pochodzenia ro!innego" reszta zwierz#cego& 6 punktu widzenia pro/i!aktyki choroby
wie%cowej za!eca si# t$uszcze nienasycone w stanie surowym" np& o!ej s$onecznikowy"
sojowy bd2 kukurydziany" ktre obniaj poziom cho!estero!u&
3adania przeprowadzone niedawno przez chi%skich i zachodnich !ekarzy :?rancja i
5iemcy; wykaza$y" e .hi%czycy maj znacznie nisze cinienie ni obywate!e 5iemiec&
6nacznie rzadziej przy tym maj nadwag#" rzadko zapadaj na cukrzyc# i choroby
go+cowe" a przede wszystkim nie stwierdzono u nich w og!e podwyszonego poziomu
cho!estero!u we krwi&
6daniem naukowcw te pozytywne zjawiska wyst#pujce u .hi%czykw maj zwizek
z ich zupe$nie innym jad$ospisem& .hi%czycy jedz duo jarzyn i niera/inowanego ryu"
potrzebne organizmowi bia$ko czerpi ze 2rde$ ro!innych" t$uszcze spoywaj
wy$cznie w stanie surowym" uywajc bardzo duo przypraw ro!innych& - nas
podstaw# poywienia stanowi t$uste potrawy" mi#so duszone w sosach" zupy doprawiane
mietan@ jaja smaone na sma!cu" boczku i kie$basie& 5ie stronimy od cukru" ciast i
s$odyczy pod wsze!kimi postaciami& 6byt ma$o natomiast zjadamy surowych warzyw i
owocw" razowego pieczywa" produktw niera/inowanych& 8!a pro/i!aktyki przeciw)
cho!estero!owej wane jest spoywanie owocw" zw$aszcza jagodowych
niskocukrowych" ktre nie ty!ko zawieraj sporo wit& ." a!e rwnie b$onnik i pektyny&
8o takich owocw na!e porzeczki" truskawki" agrest" ma!iny" jeyny" poziomki" czarne
jagody& 8oskona$e s rwnie jab$ka& 1adz# wye!iminowa+ spoycie bia$ego cukru"
zast#pujc go miodem" a!e w ograniczonej i!oci" zredukowa+ do minimum wsze!kie
s$odycze" wreszcie ograniczy+ dodawanie so!i do potraw" zast#pujc j cz#ciowo
przyprawami" takimi jak np& kminek" majeranek" bazy!ia" estragon& 5a!ey je+ ciemne
pieczywo z dodatkiem otrb" zawierajcych bia$ko" mikroe!ementy i b$onnik" co wp$ywa
rwnie korzystnie na proces trawienia& 8oskona$e rezu!taty daje take miesi#czna
kuracja sokiem ze wieej kapusty& (posb przyrzdzania, odrzucamy zie!one" brzydkie
!icie" reszt# w kawa$kach wk$adamy do sokowirwki& (ok pijemy wieo przygotowany&
8obrze jest rwnie pi+ dwa razy dziennie po 9 $yeczki octu jab$kowego z przegotowan
wod s$odzon ! $yeczk miodu& Przy podwyszonym poziomie cho!estero!u pomaga
rwnie duszona cebu!a :kroimy drobno 7 due cebu!e" dodajemy $yk# o!eju" 19 $yek
wody i dusimy pod przykryciem przez 9 min&;& Po!ecam rwnie picie herbatki zio$owej
(k!erosan bd2 soku z $opianu" brzozy czy mniszka !ekarskiego& 5atomiast w razie
pogorszenia si# trawienia" co w starszym wieku cz#sto si# zdarza" mona pi+ herbatk# z
mi#ty" berberysu" jarz#biny" ewentua!nie wieczorem napar z mieszanki .ho!agoga 9& <
przede wszystkim trzeba stara+ si# nie dopuszcza+ do nadwagi& -prawia+ sporty" chodzi+
na d$ugie spacery&
'itamina . norma!izuje metabo!izm cho!estero!u i wymywa nadmiar cho!estero!u z
t#tnic& *bnia go" gdy jest za wysoki i podnosi" gdy jest za niski& 5a wydzie!anie
cho!estero!u do uk$adu krenia stymu!ujcy wp$yw maj stresy" nikotyna i kawa" a take
spoywanie ob/itych posi$kw w duych odst#pach czasu&
1D
67 RAD ANTYCHOLE3TEROLOWYCH
1& (tosowa+ m&in& !ecytyn#" siemi# !niane" czosnek" jab$ka" b$onnik&
9& Jada+ mniej t$uszczw nasyconych" takich jak, mas$o" s$onina" inne t$uszcze
zwierz#ce&
7& 8o pieczywa stosowa+ ty!ko 7)C dag mas$a dziennie&
C& -nika+ t$ustych mi#s" serw" ciasta" sosw" zup zaprawianych t$uszczem" mietan&
4& Jada+ o!eje ro!inne" naj!epiej s$onecznikowy" sojowy" pieczywo razowe" pszenne i
ytnie" ktre zawiera C razy wi#cej witaminy I ni pieczywo bia$e" a ponadto ma
e!azo i wsze!kie makro) i mikroe!ementy" witaminy i b$onnik&
E& (tosowa+ m!eko" chocia 9 szk!anki dziennie" ke/ir" jogurt& ( one dobrym 2rd$em
wapnia& 0!eko ma wszystko" prcz e!aza i witaminy .&
B& 6jada+ warzywa i nasiona do ! kg dziennie" Am wi#ksze ich urozmaicenie" tym !epiej"
by!e bez t$uszczw" !ub z niewie!kim dodatkiem o!eju" szczeg!nie do tych warzyw"
ktre s 2rd$em karotenw" a wi#c witaminy < !ub kie$kw zasobnych w witamin#
I" gdy te jako rozpuszcza!ne w t$uszczach" bez nich nie b#d przyswajane&
D& (krobi# i bia$ko jada+ osobno& ' przeciwnym wypadku pokarm za!ega zbyt d$ugo w
o$dku i nie jest strawiony&
=& Jada+ jedn jarzyn# ugotowan a inne na surowo&
1& Jada+ wszystko wiee !ub z zamraarki& (zczeg!nie o!eje powinny by+ wiee& 5ie
!ubi one s$o%ca" wiat$a i mrozu& ' !odwce na!ey trzyma+ je na najniszej p$ce&
5a wiet!e je$czej" a witamina < rozk$ada si#& ( ka!oryczne" a!e "+ni)a.- p"zi",
c$"*e%&er"*u we krwi& Frzeba uwaa+" aby w trakcie podgrzewania nie u!eg$y
spa!eniu& Prz#pa*"n# "*e. zawiera &ru.-c- a(r"*ein/8 ktra bywa rakotwrcza"
:kady spa!ony t$uszcz j wytwarza;&
11& 5admiar cho!estero!u" np& powyej 9 mg :norma ) 1C mg; na 1 m! krwi" jest ju
zagroeniem" a powyej 94 mg oznacza ju powane zagroenie&
19& >udzko+ zna czosnek od ponad 4 !at& 'iadomo" e odkaa on i dezyn/ekuje
organizm" obnia poziom cho!estero!u" ktry powoduje zaczopowanie naczy%
krwiononych mzgu" co jest przyczyn wy!ewu krwi do mzgu&
17& <by zapobiec nadmiarowi cho!estero!u " na!ey jada+ siemi# !niane zawierajce
najwi#cej !ecytyny rozpuszczajcej cho!estero!&
DLA
KADE5O INNA DIETA
CO NAM 39UY:
Przy usta!aniu indywidua!nego sposobu ywienia" a uwaam" e kady powinien sobie
taki wypracowa+" mona oczywicie kierowa+ si# rnymi za!eceniami zawartymi w
ksikach i pub!ikacjach" aby wybiera+ te" ktre naprawd# nam s$u" przysparzaj si$ i
energii& ( osoby" ktre wietnie si# czuj po !ekkich posi$kach" sk$adajcych si# z
warzyw" a!e s i takie" ktre czuj si# po nich g$odne i s$abe& 0a to zwizek z budow
przewodu pokarmowego& *soby o d$uszym je!icie cienkim s zwyk!e skondensowane"
np& mi#sne& 1na jest te u poszczeg!nych osb intensywno+ przyswajania i spa!ania
sk$adnikw pokarmowych& >udzie szczup!i" u ktrych proces spa!ania jest szybki" mog
sobie pozwo!i+ na bardziej ob/ite jedzenie" natomiast sk$onni do oty$oci" majcy k$opoty
z trawieniem" powinni jada+ ty!ko potrawy !ekko strawne& Fak wi#c w doborze sposobu
ywienia naj!epiej kierowa+ si# zdrowym rozsdkiem i instynktem" ktre podpowiedz"
co jest d!a nas w$aciwe" s$uy dobremu samopoczuciu" a co moe zaszkodzi+&
'prawdzie z danego nam przez natur# instynktu nie bardzo potra/imy korzysta+" je!i
jednak chcemy zachowa+ zdrowie" musimy nauczy+ si# go s$ucha+&
.hodzi o takie zestawianie produktw w posi$kach" aby organizm mg$ w pe$ni
wykorzysta+ ich warto+& 3ardzo cz#sto zapychamy o$dek czym si# da" nie zdajc sobie
sprawy z tego" e prze$adowany przewd pokarmowy z trudem przyswaja nowe treci& '
e/ekcie w o$dku za!ega cz#+ nie strawionych resztek pokarmu" ktre u!egaj gniciu&
Je!i proces ten trwa d$uej" organizm buntuje si#" sygna!izujc to rozmaitymi
do!eg!iwociami" chorobami& 0og!ibymy ich unikn+" gdybymy nie $czy!i tego" czego
si# nie powinno $czy+" a wi#c bia$ek z w#g!owodanami" t$uszczami&
Prawid$owo zestawiony posi$ek powinien sk$ada+ si# z jednego produktu bia$kowego
!ub w#g!owodanowego z warzywami& Je!i wiec jemy mi#so" to z porcj surwki z warzyw"
je!i ry !ub ziemniaki" to te z sa$atk warzywn& 'arzywa na!e do pokarmw !ekko
strawnych" w przeciwie%stwie do mi#sa i ziemniakw wymagajcych w dodatku innych
warunkw do trawienia& Je!i ju koniecznie musimy zje+ swoj porcj# mi#sa z
ziemniakami i surwk" to jedzmy je warstwowo" tak jak ?rancuzi" a wi#c najpierw
surwk#" p2niej samo mi#so" a na koniec ziemniaki !ub ch!eb& Fak ko!ejno+ cz#sto stosuj
dzieci& 1obi to instynktownie" przez nikogo nie namawiane&
.hcia$abym przestrzec" zw$aszcza m$ode dziewczyny" przed bezmy!nym stosowaniem
rnych cudownych diet odchudzajcych& Powoduj one cz#sto nieodwraca!ne zmiany w
organizmie" w niektrych przypadkach nawet bia$aczki& Je!i ju koniecznie chc si#
odchudzi+" co d!a m$odego" rozwijajcego si# organizmu jest niebezpieczne" powinny to
robi+ wy$cznie pod kontro! !ekarza&
97
KO9O YWNO;CI
*rganizm !udzki sk$ada si# z w#g!owodanw :9 proc&;" t$uszczw :14 proc&;" bia$ka :9
proc&;" wody :44 proc&;" witamin :u$amek proc&; i substancji minera!nych :4 proc&;&
Frzeba wi#c si# tak odywia+" aby utrzyma+ proporcje okre!one przez natur#& 3raki !ub
nadmiar ktrego z wymienionych sk$adnikw budu!cowych prowadz do do!eg!iwoci
a!bo do powanych chorb& Produkty ywnociowe dostarczaj energii" budu!ca i
regu!atorw procesw biogennych&
5aj!epiej pokazuje to tzw& ko$o ywnoci& (tosowanie si# do in/ormacji zawartych w
ko!e pozwa!a na utrzymywanie sk$adnikw pokarmowych" wyst#pujcych w organizmie
!udzkim" w stanie optyma!nym ) zgodnie z zapotrzebowaniem ustroju&
Produkty umieszczone w centrum i najb!iszym ko!e ) to podstawa zdrowego
odywiania& ' centrum s produkty szczeg!nie cenne d!a zdrowia& Frzeba si# stara+" aby
to" co jest w trzecim od rodka ko!e jada+ ty!ko od czasu do czasu" a tego co jest w
czwartym ko!e jada+ jak najmniej i rzadko& Produktw znajdujcych si# poza ko$em
naj!epiej by$oby w og!e unika+&
9C
WITAMINY < CE5IE9KI YCIA
( one niezb#dne do prawid$owego przebiegu procesw yciowych& 1egu!uj
przemian# materii" u$atwiaj przetwarzanie ywnoci w energi#& Poniewa nasz organizm
nie potra/i sam wytwarza+ witamin" trzeba mu w tym pomc" podajc je w pokarmach&
5iedobory bowiem mog spowodowa+ rne niedomagania" pogorszenie samopoczucia"
nawet choroby& Je!i jednak odywiamy si# prawid$owo" spoywamy sta!e wszystkie
grupy produktw" a wi#c gruboziarniste" ciemne pieczywo" p$atki owsiane" nabia$"
warzywa i owoce" nie musimy obawia+ si#" e grozi nam awitaminoza&
A "&" (r'&(a c$ara(&er#%&#(a p"%zcze='*n#c$ wi&a,in2
WITAMINA A& 1egu!uje wzrost" d!atego jest szczeg!nie potrzebna m$odym"
rozwijajcym si# organizmom& 'itamin# t# nazywa si# cz#sto witamin wzroku& Jej
niedobr moe spowodowa+ tzw& kurz !epot#& Jest ona rwnie niezb#dna w przebiegu
wie!u procesw przemiany materii" do utrzymania zdrowej" $adnej skry" b$ony !uzowej
w uk$adzie trawiennym i przewodzie oddechowym" co jest wane d!a ochrony przed
in/ekcjami& 5asz organizm przyswaja witamin# < jedynie w obecnoci t$uszczw&
5ajcz#ciej przyjmujemy j jako karoten" czy!i prowitamin#" gdy w tej w$anie postaci
wyst#puje w produktach pochodzenia ro!innego& 0ona j rwnie zna!e2+ w m!eku"
ma!e" jajach" nerkach i wtrobie&
WITAMINY 5RUPY B> .hroni i wzmacniaj nerwy" skr#" mi#nie" uk$ad sercowo)
naczyniowy& ( niezb#dne d!a prawid$owego i !epszego przyswajania wie!u produktw&
1egu!uj przemian# materii" uwa!niaj energi# zawart w t$uszczach" bia$ku i
w#g!owodanach& 5iedobr tej witaminy moe spowodowa+ zaburzenia w czynnociach
orodkowego i obwodowego uk$adu nerwowego" w pracy serca oraz w kreniu i
gospodarce wodnej organizmu& 'arto te wiedzie+" e zapotrzebowanie na t# witamin#
jest wi#ksze u osb" ktre pa! papierosy i pij zbyt wie!e&&& kawy&
WITAMINA C> * kwasie askorbinowym wszyscy na og$ sporo wiedz& 5iedobory
powoduj zm#czenie" k$opoty z dzis$ami :tzw& przyz#bica;" podatno+ na in/ekcje&
'itamina ta jest bardzo wra!iwa na wsze!kie czynniki zewn#trzne" wiat$o" temperatur#"
powietrze i d!atego wszystkie produkty" ktre j zawieraj" naj!epiej spoywa+ zaraz po
przyrzdzeniu& 6im i na przedwioniu trzeba rwnie pami#ta+ o wzbogaceniu posi$kw"
dodajc do nich rzeuch# uprawian na oknie" natk# pietruszki" koperek& 1adz# rwnie
po!ubi+ cebu!# i czosnek& 8zienne zapotrzebowanie na witamin# . wynosi ok& B4 do 1
mi!igramw" a d!a pa!aczy do 17&
WITAMINA D> Przeciwkrzywiczna" regu!uje i!o+ wapnia w organizmie& Fworzy si#
ona pod wp$ywem promieni s$onecznych" jest niezb#dna d!a naszych z#bw i koci&
8!atego te tak wie!k wag# przywizuj pediatrzy do tego" by ma!i pacjenci nie
odczuwa!i jej niedoboru w pierwszych trzech !atach swego ycia& 5iedobory tej witaminy
mog wyst#powa+ rwnie w p2niejszym wieku i objawia+ si# odwapnieniem koci&
8otyczy to zw$aszcza osb 2!e trawicych t$uszcze& Powinny one przebywa+ duo na
powietrzu i pi+ jak najwi#cej m!eka" dostarczajcego wapnia i witaminy 8&
94
WITAMINA E> 6wana popu!arnie witamin m$odoci" pomaga w tworzeniu si#
czerwonych krwinek" utrzymania zdrowych mi#ni i tkanek& Astniej pog!dy o ochronnej
ro!i tej witaminy w procesach degeneracyjnych& Lamuje ona starzenie si#" zapobiega
miadycy& .hroni take witamin# < przed ut!enieniem& 6apotrzebowanie na ni pokrywa
racjona!ne odywianie& 'yst#puje w wieych !iciach warzyw&
Fakie witaminy" jak, L" K" 0" PP pozostaj nada! w znacznym stopniu tajemnic&
'iadomo jednak" e witamina L pomaga przy procesach przemiany materii& 'itamina K
w tworzeniu si# substancji odpowiedzia!nych za krzepni#cie krwi i utrzymywanie
prawid$owej przemiany materii w kociach& 3rak witaminy 0 w organizmie moe by+
przyczyn poronie%& Kobiety zaywajce rodki antykoncepcyjne potrzebuj jej znacznie
wi#cej& 6 ko!ei witamina PP pobudza produkcj# energii w komrkach organizmu& Jej
niedobory powoduj pe!agr# :czy!i rumie% !ombardzki ) schorzenie wywo$ane
niedoborem witaminy PP i zespo$u witamin 3;& ( rwnie przyczyn nadmiernej
pobud!iwoci nerwowej&
*dradzam nieprzemy!ane $ykanie witamin w tab!etkach& 0ona je zaywa+ jedynie
za zgod prowadzcego !ekarza& 'itaminy te $yka si# zwyk!e wtedy" gdy zachodzi
konieczno+ wsparcia os$abionego organizmu&
KURAC?A DRODOWA
8rode zawieraj wie!e witamin" przede wszystkim z grupy 3" niezb#dnych d!a
prawid$owego przebiegu podstawowych procesw zachodzcych w organizmie&
6nakomicie poprawiaj przemian# materii" s wi#c wskazane d!a nasto!atkw cierpicych
na trdzik m$odzie%czy i d!a starszych" majcych brzydk cer# i dokucz!iwe zajady w
kcikach ust& < poza tym za!ecane s wszystkim" ktrych n#ka nieusprawied!iwione
adn chorob os$abienie" znuenie" a take zmniejszenie og!nej odpornoci organizmu
na wsze!kie in/ekcje&
(zk!anka napoju z drody" wypita 9)7 razy w tygodniu" znakomicie poprawi nasze
samopoczucie& 5a szk!ank# napoju bierzemy 9)7 dag rozkruszonych drody" za!ewamy
wrzc wod" zagotowa+ i po przestudzeniu wo!no pijemy&
' sk!epach mona kupi+ tab!etki z drody piwowarskich& 0ona je take podawa+
dzieciom 7 razy dziennie po 1)9 tab!etki" doros$ym 7 razy dziennie po 9)C tab!etki&
ZIO9A * WITAMINY
' bardzo wie!u chorobach za!eca si# jedzenie surwek" ze wzg!#du na ich warto+
witaminow& Je!i chodzi o zio$a" to i one bogate s w te zwizki& Jak si# okaza$o" co
drugi mniej wi#cej surowiec zie!arski zawiera w sobie witaminy& .o prawda dopiero 17
rodkw zie!arskich zosta$o zbadanych pod tym ktem" a!e mamy prawo domy!a+ si#
dzia$ania witamin <" ." ?" K" PP rwnie w ok$adach zie!arskich& 'ymienione witaminy
s wch$aniane przez skr#&
9E
'r+my do postaci zi$& 8o najcz#stszych na!e proszki i produkowane na ich bazie
granu!aty& OLerbapo!P produkuje m&in& .ho!egran" czy!i sproszkowan .ho!agog#"
Gastrogran ze sproszkowanego 8igestosanu" 5erQogran z 5erQosanu" 1eumogran z
1eumosanu" -rogran z -rosanu i 3etagran" ktry od razu zosta$ opracowany w /ormie
granu!atu& Granu!aty uwaane s za najbardziej wskazane i najbardziej wygodne /ormy
zaywania zi$" cho+ nie do kadego zio$a i nie w kadym przypadku dadz si# stosowa+&
Frudno bowiem podawa+ dzieciom !ub niemow!#tom zie!e w postaci proszku ) nie kady
proszek da si# wymiesza+ z miodem i nie kade dziecko zechce taki mid je+& 0ona
wi#c sproszkowa+ ty!ko te zio$a" ktrych dawkowanie daje si# $atwo oznaczy+& 8awki te"
z wyjtkiem rodkw odywczych" takich jak siemi# !niane i konopne" nasienie
kozieradki czy !i+ pokrzywy" s bardzo ma$e& (td druga wskazwka og!na ) zi$
sproszkowanych jako si!niej dzia$ajcych od naparu czy odwaru nie wo!no
przedawkowywa+&
*czywicie nasuwa si# tu jeszcze porada natury praktycznej& .zy warto mie+ m$ynek
e!ektryczny do mie!enia zi$K Jest to due u$atwienie" z drugiej jednak strony m$ynek
trzeba czyci+" aby jedno zie!e nie pachnia$o drugim& ' tym ce!u wystarczy po zmie!eniu
jednego pachncego zie!a przem!e+ dwie)trzy $yki cukru i cukier ten dosypa+ do
sproszkowanego zie!a" nawet wwczas" gdy na!ey ono do tzw& rodkw gorzkich" a wi#c
wtrobowych i trawiennych& >iczy+ si# trzeba ty!ko z tym" e rozrzedzenie cukrem os$abi
nieco dzia$anie preparatu" d!a zrwnania na!ey wi#c dawk# nieznacznie zwi#kszy+&
Przy okazji warto zaznaczy)* e cukier nie odgrywa adnej ro!i w !eczeniu zio$ami"
kady napar czy odwar mona wi#c os$odzi+& .zasami takie os$odzenie moe popsu+
smak odwaru" a!e nigdy nie zmniejszy i nie zmieni si$y jego dzia$ania&
A ostatnia wreszcie" a!e wana uwaga" przy zaywaniu proszkw& .hodzi o to" eby
sproszkowane rodki zio$owe popija+ zimnym a nie gorcym p$ynem& 'tedy" kiedy
pijemy co gorcego robimy cz#sto mimowo!ny wdech d!a ostudzenia p$ynu i z tym
wdechem moemy wcign+ proszek do tchawicy" co najcz#ciej powoduje d$ugotrwa$y i
m#czcy kasze!&
UWA5A NA 3ZKORBUT@
6anim nasz znakomity rodak" Kazimierz ?unk" odkry$ witaminy i postawi$ pierwsze
hipotezy o ich ro!i w organizmie !udzkim ) awitaminoz# 8" czy!i krzywic#" zwan
wwczas Oangie!sk chorobP prze$ama!imy za pomoc tranu& 5iemniej jednak" nawet
uznanie krzywicy za chorob# spo$eczn i zwa!czanie jej we wszystkich pa%stwach
cywi!izowanych bezp$atnie" nie usun#$o ca$kowicie gro2by tej choroby& Podobnie rzecz
si# ma z innymi awitaminozami" a ju szkorbut :czy!i gni!ec; wyst#puje jeszcze bardzo
cz#sto i nie jest do zwa!czenia na drodze ustawowej&
<witaminoza ." ktrej ko%cowym stadium jest szkorbut i ktra charakteryzuje si#
wypadaniem z#bw" w$osw" wybroczynami krwawymi po ca$ym cie!e ) nie zosta$a
nigdzie uznana za chorob# spo$eczn" a jej zwa!czanie pozostawiono samym pacjentom&
*prcz szkorbutu na!ey tu jeszcze wymieni+ za+m# soczewkow" czy!i katarakt#" skaz#
krwotoczn" p!amic# krwotoczn" krucho+ naczy% krwiononych" zmiany w kociach" a
mianowicie ich porowato+ i $am!iwo+" a wreszcie a!ergi#&
9B
5a szcz#cie witamina . Ow towarzystwieP innych wyst#puje w bardzo wie!u
produktach spoywczych& 'itaminy tej dostarcz nam, bb" cebu!a" szczypior" chrzan
surowy" cykoria" czosnek" groch" kabaczki" ka!arepa" wszystkie kapusty" marchew
surowa" pieprz prawdziwy" papryka" pomidory" rzodkiewka" sa$ata" se!er" szczaw"
szparagi" szpinak" agrest" brusznice" czarne jagody" cytryna" g$g" owoc dzikiej ry"
gruszki" jab$ka" jarz#bina" jeyny" ma!iny" more!e" porzeczki bia$e" czerwone i czarne"
poziomki" winogrona" winie ) w stanie surowym& Poza tym ) nerki wo$owe" wtroba
cie!#ca" wieprzowa i wo$owa" ma!anka" kozie i krowie m!eko oraz mid&
' razie trudnoci trawiennych kminek" koper" majeranek" pieprz prawdziwy" zio$owy i
papryka przy produktach mi#snych i ro!innych najzupe$niej wystarcz" aby dobrze
strawi+" a co za tym idzie wzmc przyswajanie witaminy&
Frawienie jest d!a organizmu zuboonego w witaminy spraw podstawow" gdy
awitaminoza nie zawsze przychodzi w wyniku jadania zbyt ma$ej i!oci artyku$w
zawierajcych dan witamin#& 5iekiedy przyczyn awitaminozy moe by+ rwnie z$e
trawienie" a co za tym idzie" z$e przyswajanie& Frawienie moemy poprawi+ przyprawami
trawiennymi" stosowanymi w po!skiej kuchni w sposb tradycyjny" a poza tym istnieje
gotowa mieszanka zio$owa 8igestan" ktr moemy pija+ dwa" trzy razy dziennie :$yka
na szk!ank# wrztku; a si# nam trawienie poprawi&
.odzienna porcja witaminy . ma te znaczenie d!atego" e witamina ta jest
gromadzona w organizmie w i!oci nie wi#kszej ni wynosi dwudniowe zapotrzebowanie"
a niedobr witaminy pog$#biaj papierosy" a!koho!" zaburzenia w drogach moczowych"
wreszcie niedomoga wtroby" chocia w tym ostatnim wypadku mona by speku!owa+"
co jest przyczyn" a co skutkiem&
Jedno jest niewtp!iwie pewne, jak oczy Opracuj na witaminie <P" nerwy na
witaminach 3" tak bez na!eytej dostawy witaminy . wtroba rozpoczyna niedomaga+ i
w ko%cowym e/ekcie b#dzie si# buntowa+ przeciw niektrym artyku$om zawierajcym
witamin# ." jak w$anie przeciw cebu!i" kapucie" grochom itp&
ZDROWE BIOPIERWIA3TKI
Przetwrstwo spoywcze" cho+ cz#sto zaspokaja potrzeby naszego podniebienia"
pozbawia ywno+ wie!u cennych pierwiastkw" niezb#dnych do prawid$owego
/unkcjonowania organizmu& 3ia$e pieczywo" ra/inowany cukier" oczyszczona s!" $uskany
ry s smaczne" a!e nie maj ju tych w$aciwoci" jakie posiadaj te produkty w swym
pierwotnym" natura!nym stanie& 8o tego dochodz rodki chemiczne" uywane do
konserwowania ywnoci" nawozy sztuczne uy2niajce z jednej strony g!eb#" a z drugiej
pozbawiajce j cennych biopierwiastkw" wreszcie zanieczyszczanie atmos/ery py$ami
przemys$owymi" spa!inami samochodowymi itp& 'szystko to sprawia" e nasza ywno+
jest uboga w wie!e cennych makro) i mikroe!ementw&
*rganizm !udzki potrzebuje nast#pujcych B podstawowych biopierwiastkw
minera!nych, wap% magnez" potas" sd" /os/or" siarka i ch!or w granicach od 1 do 1 g&
(iedem innych bioe!ementw jest d!a ustroju podanych& ( to, e!azo" mied2" jod"
mangan" koba!t" cynk i mo!ibden w i!ociach oko$o ! mg na 1 g cia$a !udzkiego& ( to
tzw& mikroe!ementy& (ze+ innych pierwiastkw wyst#puje w tkankach" a!e ich /unkcje
nie s jeszcze dok$adnie okre!one& ( to, g!in" br" se!en" !it" kadm i chrom potrzebne w
i!ociach do 1 mikrogramw& ( to makroe!ementy& 5atomiast wanad"
9D
antymon" german" ren i rad na!e do e!ementw !adowych i wyst#puj w i!ociach do !
pikograma& A one s nam rwnie potrzebne& 6ak$cenie rwnowagi miedzy
poszczeg!nymi pierwiastkami" zarwno ich niedobr" jak i nadmiar" jest niekorzystne"
podobnie jak pojawianie si# w organizmie obcych" toksycznych pierwiastkw" np& o$owiu
czy rt#ci& ' rezu!tacie moe to prowadzi+ do rnych schorze%& 8!atego musimy sta!e
dba+" aby te pierwiastki by$y zawsze obecne w naszym poywieniu&
Pierwszym" a zarazem a!armujcym sygna$em o niedoborze magnezu jest zm#czenie
/izyczne i psychiczne& 0oe to by+ rwnie chroniczny katar" zawroty g$owy" uczu!enia"
a!ergie i wie!e innych schorze%& 0agnez znajduje si# mi#dzy innymi w ch!ebie razowym"
mce razowej i sojowej" gorzkiej czeko!adzie" kakao" orzechach" nasionach ro!in
o!eistych i strczkowych" a take pietruszce" botwinie i szpinaku&
5asz organizm nie potrzebuje duo jodu" jednak jego niedobr powoduje choroby
tarczycy& Jod wyst#puje g$wnie w rybach& Powinien znajdowa+ si# rwnie w so!i"
oprcz magnezu" !itu" se!enu i cynku& 5iestety" oczyszczona s! nie zawiera tych
pierwiastkw& 1adz# zatem zaopatrywa+ si# w s! nieoczyszczon" ktra od czasu do
czasu bywa w sk!epach& Jod znajduje si# rwnie w wodzie" np& w niektrych studniach
g$#binowych& 5ajmniej go na Podkarpaciu" najwi#cej nad morzem& *sobom chorym na
tarczyc# radz# zatem sp#dza+ ur!op nad morzem i jak najwi#cej przebywa+ na powietrzu&
6 ko!ei cynk :opryszczka" trdzik" gojenie ran" wrzodw o$dka; znajduje si# w
otr#bach i kie$kach pszenicy" p$atkach owsianych" ch!ebie razowym" nasionach dyni i
s$onecznika" grzybach" czosnku" !edziach i makre!i&
5iedobory e!aza objawiaj si# anemi i przem#czeniem& Re!azo jest $atwiej
przyswajane przez organizm" je!i spoywa si# je razem z witamin ." oczywicie
natura!n" nie w pasty!kach& (poro e!aza zawiera wtroba i inne podroby" warzywa" na
przyk$ad suchy groch i /aso!a" szczaw i szpinak" buraki" poza tym p$atki owsiane
5ie trzeba nikogo przekonywa+" jak wan /unkcj# w organizmie spe$nia wap%& Pod
dostatkiem jest go w m!eku i jego przetworach& ?!uor chroni z#by przed prchnic&
Pewnych i!oci /!uoru dostarcza nam herbata& Koba!t przyczynia si# do og!nej
regeneracji ustroju" bierze udzia$ w wytwarzaniu witaminy 3
19
oraz kwasu /o!iowego"
stanowic tym samym czynnik zapobiegajcy anemii& 5iedobr se!enu :ryby morskie"
szczeg!nie !edzie" drode" czosnek; przyczynia si# do powstawania chorb sercowo)
naczyniowych&
-rozmaicona dieta" bogata w gruboziarniste pieczywo" kasze" warzywa i owoce" ryby"
nabia$" podroby" jest gwarancj zdrowia i dobrego samopoczucia& *dradzam jednak
$ykanie bez konsu!tacji z !ekarzem wsze!kich marko) i mikroe!ementw w postaci
preparatw /armaceutycznych&
TRZEBA ?E;A WARZYWA@
(urowe warzywa zawieraj $atwo przyswaja!ne witaminy" cukry" kwasy organiczne"
so!e minera!ne oraz wie!e makro) i mikroe!ementw& *dgrywaj przy tym korzystn ro!#
w przewodzie pokarmowym" poprawiajc prac# je!it& 'ie!e z nich wp$ywa te dodatnio
na rne przypad$oci& < wi#c jedzmy je na zdrowie&
* w$aciwociach ce+u*i nie trzeba nikogo przekonywa+& Lodowano j ju w
staroytnym Igipcie i 3abi!onii& Posiada ona zwizki grzybobjcze" bakteriobjcze i
w$aciwoci antybiotyczne& Poza tym bia$ko" cukry" o!ejki eteryczne" czynnik podobny w
dzia$aniu do insu!iny" /ityn#" saponiny" enzymy oraz witaminy ." 3
1
" 3
9
" karoten&
9=
wreszcie so!e minera!ne" m&in& potas" /os/or" e!azo" siark#& 8zi#ki wszystkim tym
sk$adnikom jadanie cebu!i przyczynia si# do spadku cukru we krwi" obnia cinienie"
!eczy zazi#bienia i zapobiega arteriosk!erozie& .ebu!a posiada dzia$anie moczop#dne&
Cz"%ne( rwnie odznacza si# wybitnymi w$aciwociami !eczniczymi" cho+ od
spoywania go jako !eku cz#sto odstrasza zbyt ostry zapach& .zosnkiem !eczono kasze!"
choroby je!it" stany wyczerpania organizmu" a wycini#tym sokiem smarowano 2!e gojce
si# rany" wrzody i stany zapa!ne skry& A dzisiaj rwnie za!eca si# spoywanie 9)7
zbkw czosnku dziennie osobom cierpicym na nadcinienie i miadyc# t#tnic"
poniewa rozszerza on naczynia krwionone& 'p$ywa rwnie dodatnio na prac# serca i
mzgu" a take pomaga przy takich schorzeniach" jak angina" grypa" katar@ !eczy wreszcie
szkorbut" przypad$oci o$dkowo)je!itowe oraz procesy ropne&
.ennym !ekiem jest (apu%&a> Poza witaminami, <" ." 3
1
" 3
9
" PP i K zawiera wie!e
sk$adnikw minera!nych" takich jak, wap%" potas" /os/or" magnez" siarka& (ok wycini#ty
ze wieej kapusty !eczy schorzenia przewodu pokarmowego" zw$aszcza wrzody o$dka
i dwunastnicy" choroby wtroby i !edziony& Kapust# stosuje si# rwnie zewn#trznie"
m&in& przy stanach zapa!nych skry" egzemach" oparzeniach i wrzodach&
Papr#(a zyska$a sobie u nas popu!arno+ stosunkowo niedawno& 6awiera ona
mnstwo wanych i niezb#dnych d!a naszego zdrowia sk$adnikw& ( to m&in& cukry"
bia$ko" pektyny" o!ejki eteryczne" saponiny" barwniki" kwasy organiczne oraz ca$y zestaw
witamin, ." 3
1
" 3
9
" I" PP i K oraz prowitamin# <" poza tym so!e minera!ne" m&in& potas"
/os/or" sd" wap%" magnez" siark#" g!in" e!azo& 5asiona papryki maj znaczny procent
t$uszczw oraz specja!n substancj# bakteriobjcz" zwan kapsycydyn" wchodzc w
sk$ad rnych wycigw" maci i p!astrw& Papryka jest warzywem odywczym i
dietetycznym& 6a!ecana jest przy niedoborze witamin i so!i minera!nych&
Ku(ur#za zawiera du i!o+ bia$ka i !ekko strawnych t$uszczw" poza tym
w#g!owodany i ce!u!oz#" wreszcie prowitamin# < oraz witaminy, 3
1
" 3
9
" 3
9
" 3
19
" ." 8"
PP" I i K& Jest bogata w so!e minera!ne ) potas" /os/or" e!azo" mied2 i nikie! oraz cenne i
rzadko spotykane mikroe!ementy ) se!en" koba!t" jod i br& Kukurydza ma wszechstronne
w$aciwoci uytkowe i dietetyczne oraz !ecznicze& *!ej otrzymywany z ziarna obnia
zawarto+ cho!estero!u we krwi i zmniejsza krucho+ naczy% w$osowatych& 0ona j
spoywa+ w postaci gotowanych ko!b i p$atkw niadaniowych& 6namiona kukurydzy"
popu!arnie zwane OwsamiP" s$u do wyrobu !ekw dzia$ajcych m&in& moczop#dnie"
przeciwzapa!nie" pobudzajco na wydzie!anie $ci&
'arto je+ pie&ru%z(/> 6arwno !ecznicze" jak i smaczne s nie ty!ko natka i korze%"
a!e i nasiona& '$aciwoci !ecznicze ma pietruszka dzi#ki zwartym w niej sk$adnikom, w
korzeniu ) o!ejki eteryczne" /!awonoidy" kumaryny i !uzy" a take so!e minera!ne" w natce
) witaminy <" 3" ." PP i K oraz so!e minera!ne ) wap%" potas" /os/or" mangan& Korzenie
s rodkiem moczop#dnym i rozkurczowym" zmniejszaj napi#cia mi#ni g$adkich drg
moczowych i je!it" pobudzaj apetyt& 5asiona wchodz w sk$ad niektrych
!ekw" np& ?ito!izyny&
Frzeba cz#ciej si#ga+ po #ni/> 5ieza!enie od wartoci smakowych jest ona cenn
ro!in !ecznicz& 0isz zawiera cukier" !ecznicze so!e minera!ne" np& potas" wap%"
magnez i e!azo oraz witaminy <" ." 3 i PP& ' nasionach znajduje si# ok& 4 proc&
t$uszczu" /itostero!e" kwasy organiczne oraz zwizki zwane kukuribitacynami& Mwiee
nasiona skutecznie niszcz robaki pasoytnicze w przewodzie pokarmowym cz$owieka&
Mwiea dynia jest rodkiem na zaparcia" a gotowana przeciwdzia$a twardnieniu t#tnic&
Podaje si# j
7
przy do!eg!iwociach nerek" wtroby" p#cherza moczowego" przy zaburzeniach
przemiany materii i schorzeniach kreniowych&
' jedzeniu nie mona pomija+ innych warzyw ) pomidorw" marchewki" sa$aty" /aso!i"
groszku" se!erw" porw i ogrkw&
ZARODKI8 OTRBBY * 34L C?ULIAND
3iopierwiastkw na!ey szuka+ oczywicie w ywnoci& *dpowiednio spreparowane
produkty spoywcze" zawierajce bogaty zestaw pierwiastkw minera!nych" mog
dostarczy+ brakujcych sk$adnikw" a jednoczenie uodporni+ organizm przeciwko
rnym chorobom& Fa specja!na" zdrowa ywno+" jest doskona$ym rodkiem
terapeutycznym" a take zapobiegajcym wie!u schorzeniom&
8ietetycy nie bez racji twierdz na przyk$ad" e jedn z przyczyn chorb przewodu
pokarmowego jest brak b$onnika w poywieniu& 5iestety" wi#kszo+ z nas wo!i pieczywo
bia$e od czarnego" ktre jest pozbawione tego w$anie sk$adnika& 3$onnik zawieraj
otr#by& *ne w$anie z powodzeniem mog pomc w przypad$ociach przewodu
pokarmowego& ( produktem o nik$ym zapachu i prawie bez smaku& 0ona je zatem
jada+ z jogurtem !ub ke/irem" kwanym m!ekiem i p$atkami owsianymi" dodawa+ do zup"
np& urku czy jarzynowej" a zamiast bu$ki do mie!onych kot!etw& Jedna z /irm wzbogaca
je nawet zio$ami i sprzedaje jako tzw& panier" zast#pujcy tart bu$k#" a take podnoszcy
smak i warto+ zdrowotn potraw& Annym zdrowym produktem s zar"(i p%zenne>
6awieraj one bia$ko potrzebne do budowy tkanek i komrek" witaminy z grupy 3 oraz I
i PP" a take natura!ne zespo$y mikroe!ementw" m&in& e!azo i magnez oraz b$onnik&
6arodki uzyskuje si# podczas techno!ogicznej obrbki ziarna pszenicy przy produkcji
mki& 8owiedziono" e uodparniaj one organizm i podnosz jego sprawno+ /izyczn"
tote za!eca si# je np& a!pinistom i sportowcom&
3ardzo zdrowe s rwnie c$rup(i (u(ur#ziane> Jak wiadomo" kukurydza posiada
du i!o+ bia$ka" !ekko strawne t$uszcze" w#g!owodany i ce!u!oz#" so!e minera!ne"
wreszcie mikroe!ementy& ' sprzeday spotyka si# rwnie chrupki z otrb" wzbogacone
so! i mikroe!ementami" zarodkami pszennymi oraz zio$ami i warzywami suszonymi" A te
chrupki warto jada+ jak najcz#ciej&
.oraz popu!arniejsze staj si# rwnie $er+a&ni(i Bi"Ei&8 Tr"pi( i Mar&#n(i>
6awieraj one !iczne biopierwiastki" m&in& kie$ki pszenne" otr#by" zio$a" przypraw# z
suszonych warzyw i niera/inowan s!" posiadajc natura!ne sk$adniki minera!ne
)e!azo" wap%" magnez" se!en" cynk" jod i !it& 5aj!epsza s! pochodzi z K!"aw# *u+ z
("pa*ni C?u*ianD w B"c$ni> 'arto mie+ rwnie tak s! we w$asnej so!niczce i uywa+
jej zamiast so!i oczyszczonej" pozbawionej wsze!kich wartoci&
Po!ecam %#r"p# "w"c"we bez rodkw konserwujcych" a take przetwory" w ktrych
ocet zastpiono kwaskiem cytrynowym&
1zecz jasna" spoywanie wszystkich tych produktw to ty!ko jeden z e!ementw
w$aciwego odywiania& (poywanie posi$kw sk$adajcych si# z nabia$u" warzyw i
owocw" t$uszczw ro!innych itp&" jest wskazane w kadym wieku&
71
DOBRA WODA ZDROWIA DODA@
8o ycia" do norma!nego /unkcjonowania ca$ego organizmu jest nam potrzebna woda&
0inima!ne zapotrzebowanie na wod# wynosi 1)1"4 !itra na dob#& A!o+ ta u!ega pewnym
wahaniom w za!enoci od wie!u czynnikw" np& wieku" wysi$ku /izycznego" temperatury
otoczenia itp& 1eszt# wody otrzymujemy w po$czeniu z produktami spoywczymi& Jak
udowodniono" wsze!kie zak$cenia mi#dzy przyjmowaniem a wyda!aniem wody z
organizmu powoduj zaburzenia&
'ane jest rwnie" jak wod# pijemy& Powinna ona posiada+" oprcz zwizkw
wodoru i t!enu" rwnie wie!e sk$adnikw minera!nych i mikroe!ementw" niezb#dnych
d!a !udzkiego organizmu" powodujcych prawid$ow przemian# materii" zapobiegajcych
rnym schorzeniom i niedomaganiom& ( to m&in& wap%" ch!or" potas" siarka" sd i
magnez" poza tym mied2" mangan" cynk" koba!t" wreszcie takie biopierwiastki" jak,
mo!ibden" se!en" chrom" /!uor" cyna" wanad" krzem" g!in" nikie!" bar" stront i !it& 'oda nie
moe zawiera+ substancji chemicznych" szkod!iwych d!a zdrowia !udzkiego !ub
wskazujcych na jej zanieczyszczenie" ani te sk$adnikw wp$ywajcych ujemnie na jej
smak" zapach !ub barw#& 1wnie pod wzg!#dem bakterio!ogicznym musi odpowiada+
okre!onym wymaganiom& Fymczasem narastajce skaenie rodowiska"
zanieczyszczenie powietrza" g!eby" rzek i jezior" zmusza nas na co dzie% do korzystania z
nie naj!epszej wody pozbawionej do tego jej natura!nych sk$adnikw& 'ie!e osb" chcc
poprawi+ w$aciwoci p$yncej z kranw wody" korzysta ze specja!nych /i!trw& Frzeba
jednak pami#ta+" e spe$niaj one dodatkow /unkcj# ty!ko wtedy" gdy s cz#sto
czyszczone :przynajmniej raz w tygodniu; wymieniane oraz regenerowane za pomoc
specja!nych aseptykw&
5aj!epsz wod do picia jest minera!na woda sto$owa" ktr wydobywa si# z g$#bi
ziemi& Jest ona wo!na od zanieczyszcze%" na ktre s naraone zbiorniki powierzchniowe"
a co najwaniejsze ) posiada sk$adniki minera!ne" niezb#dne d!a naszego organizmu&
(pord ki!kuset rodzajw wd minera!nych wyst#pujcych w Po!sce za!edwie niewie!ki
ich procent wykorzystuje si# do wyrobu wd sto$owych" takich jak, 0azowszanka"
Krakowianka" (taropo!anka" Per$a 3a$tyku" itp& Kada z nich zawiera id ki!ku do
ki!kunastu rodzajw 2rd$a" z ktrego pochodzi& Jest za tym cenniejsza" im wi#cej
posiada tych sk$adnikw oraz makro) i mikroe!ementw&
Popijanie wd minera!nych o charakterze !eczniczym nie jest wskazane& Faka domowa
kuracja" stosowana bez kontro!i i za!ece% !ekarza" moe by+ wr#cz szkod!iwa d!a zdrowia&
0oe ona np& zbytnio obciy+ nerki" a nawet sprzyja+ tworzeniu kamicy& 'od#
!ecznicz pije si# wy$cznie na wyra2ne za!ecenie !ekarza" naj!epiej bezporednio u
2rd$a" czy!i w uzdrowisku&
< zatem bez okre!onych potrzeb !eczniczych bezpieczniej b#dzie ograniczy+ si# do
picia wody sto$owej&
NOTU? CO ?E3Z@
.hocia na ywno+ patrzymy zwyk!e z punktu widzenia jej smaku" nie na!ey
zapomina+" e to" co jemy" jak si# ywimy" ma niebagate!ny wp$yw na nasze zdrowie&
' 1=B r& Mwiatowa *rganizacja 6drowia opub!ikowa$a !ist# chorb" ktrych
przyczyny tkwi w niew$aciwym odywianiu si#& 5a!e do nich m&in& +ia!acz(i8
ane,ia8 c$"r"+a Ba%e"wa8 cu(rz#ca8 czerwienica8 cz#racz#ca8 =ni*ec8 cz#*i
%z("r+u&8 (rz#wica8
79
!u%zcz#ca8 ,ia))#ca8 naciFnienie &/&nicze8 na(wa%"&a i nerwica )"!-(a8
nie"(rwi%&"F08 nie)#& %p".'we(8 nie)#& )"!-(a8 "&#!"F08 p/c$erz#ca8 r"p"wica8
Fwi- %('r#8 wrz' )"!-(a i wuna%&nic#>
6 rejestru poda$am" rzecz jasna" ty!ko te choroby i objawy chorobowe" ktre w Po!sce
zdarzaj si# do+ cz#sto& Jest rwnie og!nie wiadomo" e przy niew$aciwym ywieniu"
nawet najbardziej b$aha choroba moe mie+ ci#ki przebieg" dawa+ komp!ikacje&
.o to znaczy niew$aciwe ywienieK 5ie po!ega ono ty!ko na nieregu!arnym
przyjmowaniu posi$kw" !ecz rwnie na ich monotonii" kiedy organizm nie otrzymuje
tych wszystkich sk$adnikw" ktre s mu potrzebne i ktrych brak moe wywo$a+
wy!iczone wyej" niebezpieczne choroby&
O1eceptaP na w$aciwe ywienie jest nies$ychanie prosta, przez miesic notujemy
poszczeg!ne artyku$y ywnociowe surowe i gotowane" ktre zjawiaj si# na naszym
sto!e& Powinno ich by+ nie mniej ni E" przy czym wi#cej ni po$owa surowych&
6G ZA3AD PRAWID9OWE5O ODYWIANIA
1& 5ie przejada+ si#&
9& *graniczy+ i!o+ mi#sa" a zwi#kszy+ i!o+ jarzyn&
7& Jarzyny powinny by+ spoywane w po$owie gotowane" w po$owie na surowo&
C& Jada+ to" co smakuje i odpowiada wzrokowo&
4& 5ie je+ w trakcie og!dania te!ewizji" nawet najciekawszych programw&
E& Je+ wtedy" kiedy odczuwa si# g$d" wi#c niekoniecznie regu!arnie&
B& 5ie objada+ si# przed snem&
D& *graniczy+ t$uszcze zwierz#ce na korzy+ t$uszczw ro!innych" ktre nie zawieraj
cho!estero!u&
=& 5ie przejada+ si# s$odyczami i ogranicza+ cukier& >epiej os$odzi+ herbat# miodem&
1& 8!a dobrego trawienia zjada+ jeden produkt" np& najpierw surwk#" potem mi#so i
karto/!e&
11& (tosowa+ przyprawy trawienne, pieprz natura!ny i zio$owy" kminek" majeranek"
czber" czosnek itp&
19& 5ie na!ey pi+ zbyt gorcych p$ynw ani spoywa+ gorcych pokarmw&
17& 5ie dojada+ resztek" !epiej wyrzuci+&
1C& 5ie wszystkie drogie produkty spoywcze s !epsze od ta%szych&
CZY BRAK APETYTU TO CHOROBA:
(kargi na brak apetytu s$yszy si# najcz#ciej od !udzi" ktrym dokucza niedomoga
wtroby" zaparcie" nadkwasota" niestrawno+" jednym s$owem od tych" ktrym nie apetyt
jest potrzebny" a!e ) trawienie&
8!a unikni#cia wsze!kich nieporozumie% usta!amy" e brak apetytu nies$ychanie rzadko
jest istotnym objawem choroby" a prawie nigdy nie jest jedynym objawem chorobowym&
' m$odym wieku" a wi#c do 1D roku ycia" apetyt jest zjawiskiem norma!nym" a brak
apetytu na!ey uwaa+ za objaw niepodany" a!e nie chorobowy& *rganizm" ktry si#
rozwija i sk$adnikw rozwojowych potrzebuje bardzo duo
77
i w duym asortymencie ) powinien zg$asza+ swoje potrzeby" a!e raczej nie jest to regu$&
Jednake d!a poprawienia apetytu" a jednoczenie trawienia" m$odziey wystarczy
podawa+ dziurawiec zamiast herbaty&
Po dwudziestym roku ycia natomiast" a tym bardziej po czterdziestym" szczeg!nie
przy siedzcym trybie ycia" spadek apetytu jest objawem zupe$nie norma!nym" a
niekiedy nawet bardzo podanym" .o gorsza ) nadmierny apetyt zaczyna w tym wieku
by+ objawem niepokojcym i wiedzie do oty$oci" nadkwasoty" zaparcia i innych /orm
z$ej przemiany materii& 5iestety" zi$ na zredukowanie nadmiernego apetytu nie ma i
ty!ko si!na wo!a pacjenta oraz w$aciwy dobr pokarmw maj pomc w jego
zwa!czaniu&
8o rodkw zio$owych" ktre poprawiaj apetyt" na!e wszystkie zio$a" poprawiajce
trawienie" a mianowicie, kminek" koperek" :nasienie i na+;" majeranek" pieprz zio$owy"
prawdziwy i turecki" cynamon" go2dziki" ane!iki" czy!i smaone w cukrze zie!one
pochewki arcydzi#g!a" uywane do dekoracji tortw i mazurkw" any" czarnuszka"
angie!skie zie!e" !icie bobkowe" imbir" ga$ka muszkato$owa" ko!endra" a wreszcie
dziurawiec" bobrek trj!istny" pio$un" przywrotnik i wszystkie tzw& rodki gorzkie&
' tym d$ugim spisie" jak widzimy" /iguruje raptem pi#+ zi$ nie uywanych w kuchni"
a poza tym to" czego w ca$ej Po!sce uywa si# jako przypraw smakowych" dodawanych
tradycyjnie do pewnych potraw" ktre bez tego dodatku by$yby" jak mwimy" niesmaczne&
* tym" co jest przyprawione w odpowiedni sposb mwimy" e jest smaczne ) i
oczywicie&) zjadamy wi#cej& 8!aczegoK 8!atego" e wszystkie te rodki maj jedn
wsp!n cech#, zwi#kszaj wydzie!anie sokw trawiennych w o$dku i ju w czasie
jedzenia dana potrawa pod!ega procesowi trawienia" a kiedy je+ sko%czymy ) nie
odczuwamy w o$dku ci#aru" spowodowanego zawsze potrawami nie przyprawionymi&
< te niekiedy Oza!egaj kamieniemP& Fymczasem o$dka odczuwa+ nie powinnimy&
(td wie!ka warto+ tych przypraw w kadym domu" w kadej kuchni, w wypadku
niepokojcych objaww" bo!eci" md$oci" burczenia w o$dku itp& )wystarczy $yeczka
majeranku !ub kminku :nie ma obawy przedawkowania ) nikt si# jeszcze nie otru$ ani
cynamonem" ani pieprzem;" a ca$a sprawa wyjani si# bardzo pr#dko" o$dek uspokoi si#
i przestanie nam dokucza+&
A ostatni wreszcie wniosek" jaki z tego wszystkiego wynika" to ten" e nie na!ey jada+
potraw uznawanych za ci#ko strawne" jak wieprzowina" kapusta czy groch )bez
na!eytego ich przyprawienia wed$ug tradycyjnych metod po!skiej kuchni, nasze babcie i
prababcie nie sypa$y przecie anyu !ub /aso!i czy kopru do tortw" a!e nie podawa$y
wieprzowiny bez kminku" grochwki bez majeranku itp& < skoro mowa o przyprawach to
warto jeszcze dorzuci+" e s! i ocet to nie s przyprawy trawienne" !ecz smakowe" na!ey
je wi#c stosowa+ bardzo og!#dnie" bo s! zawsze troch# szkodzi" a ocet w pewnych
wypadkach na!ey rwnie do przypraw niepodanych&
DIETA DLA CHORYCH
' chorobach :przede wszystkim krenia; odywienie dietetyczne ma znaczenie nie
mniejsze ni !eczenie /armako!ogiczne& 5a!ey pami#ta+ o nast#pujcych zasadach
podstawowych,
- chorego nie na!ey ani g$odzi+" ani przekarmia+" a w adnym przypadku ) tuczy+@
- d!a odcienia przewodu pokarmowego i wtroby oraz d!a usprawnienia przemiany
materii podawa+ posi$ki C)E razy dziennie" w ma$ych porcjach@
- posi$ki podawa+ regu!arnie ) ostatni na ok& 7 godziny przed snem&
7C
0i#so !ub ryby jemy nie cz#ciej ni 7)C razy w tygodniu" zast#pujc je w pozosta$e
dni jajami !ub serem& Kadorazowa porcja mi#sa czy ryby nie powinna przekracza+ 1
g& 5ajbardziej s wskazane potrawy z mi#sa gotowanego w wywarach jarzynowych
:pu!pety" mi#so w sosie jarzynowym" potrawka" sztuka mi#sa" ryby gotowane;&
0!eka ) s$odkiego i zsiad$ego" serwatki i ma!anki )jak najwi#cej& F$uszczw ma$o
)jedynie o!eje :s$onecznikowy" sojowy i z o!iwek; oraz wiee mas$o :ma$oN;& 5ic
smaonego&
5ie wi#cej ni 4)E szk!anek p$ynu dziennie" a!e nie mniej ni ! !itr :picie mniej ni !
!itra p$ynw moe spowodowa+ upo!edzenie pracy nerek" zaparcie" pragnienie"
os$abienie;&
Przy powstawaniu obrz#kw ograniczamy s!" w za!enoci od wskaza% !ekarskich do
9) C g dziennie" a czasem nawet do "4 g dziennie& 3ywa" e trzeba j wyk!uczy+
zupe$nie&
*to skromny wykaz produktw dozwo!onych i niedozwo!onych&
DOZWOLONE
- pieczywo :wsze!kie; bez dodatku so!i !ub z ma$ i!oci mki" kasz i makaronw@
- m!eko" twarg" ser twarogowy@
- bia$ka jaj :jajka w ca$oci jedynie po otrzymaniu zezwo!enia !ekarza;@
- chude gatunki mi#s i ryb :cie!#cina" wo$owina" konina" kura" kr!ik" go$b" dorsz"
karmazyn" karp" !eszcz" szczupak" p$otka" sandacz;@
- wsze!kie warzywa i owoce" dojrza$e" zarwno surowe" jak i gotowane@
- ra/inowane o!eje ro!inne" mas$o i mietanka w i!oci dozwo!onej przez !ekarza@
- cukier" mid" przetwory owocowe@
- przyprawy takie" jak, zie!ony koper" pietruszka" szczypiorek" kminek" anyek"
majeranek" skrka, cytrynowa i pomara%czowa&
ZABRONIONE
- pieczywo s$one" pieczywo przygotowane z dodatkiem proszkw do pieczenia@
- groch" soja" /aso!a@
- wsze!kie sery /ermentowane :twarde i topione;@
- $tka jaj@
- t$uste gatunki mi#s i ryb :wieprzowina" baranina" g#" kaczka" !ed2" w#gorz" $oso"
ryby w o!eju" konserwy mi#sne i rybne" mi#so pek!owane i w#d!iny;@
- owoce niedojrza$e@
- s$onina" sma!ec" boczek" margaryna" mas$o so!one@
- ciasto t$uste" ciastka z kremem" torty" czeko!ada@
- pieprz" musztarda" papryka w proszku" !istki bobkowe" gorczyca" ocet&
UWA5A<NADWA5A@
8ostarczanie organizmowi nadmiernej i!oci ka!orii w poywieniu" wi#cej ni
wydatkowano energii" prowadzi do oty$oci" ze zwi#kszon mo!iwoci wystpienia,
nadcinienia t#tniczego" cukrzycy" hipercho!estero!emii" miadycy" niewydo!noci
oddechowej" zmian zwyrodnieniowych uk$adu kostno)stawowego&
' pro/i!aktyce miadycy istotne jest utrzymywanie na!enej wagi cia$a" ktra
norma!izuje podwyszone st#enie cho!estero!u i innych !ipidw we krwi" obnia
podwyszone wartoci cinienia t#tniczego oraz poziomu cukru we krwi& 3rak e/ektw
!eczenia dietetycznego oty$oci" upowania !ekarza do w$czenia terapii
/armako!ogicznej&
74
8o okre!enia prawid$owego ci#aru cia$a najw$aciwszy jest wzr" wed$ug ktrego
waga w ki!ogramach powinna rwna+ si# wzrostowi w centymetrach minus 1& 8!a
kobiet tak uzyskan warto+ na!ey obniy+ o B)1 procent&
Mwiatowa *rganizacja 6drowia tak za!eca diet#, odpowiednio urozmaicone
poywienie pochodzenia ro!innego" np& przetwory zboowe" warzywa i owoce" ma$o
t$uszczw nasyconych :pochodzenia zwierz#cego;" so!i kuchennej i cukru&
Powinno si# spoywa+ znaczne i!oci, w#g!owodanw" z$oonych sk$adnikw
minera!nych oraz b$onnika" ryb" drobiu" m!eka" $cznie z jego przetworami o ma$ej
zawartoci t$uszczu" natura!nych o!ejw ro!innych do przygotowywania posi$kw"
chudego mi#sa w ma$ych porcjach&
'L* za!eca zmniejszenie spoycia, t$uszczw zwierz#cych" mi#sa o wysokiej
zawartoci t$uszczu" ca$ych jaj" wysokoka!orycznych wypiekw" cukru" demw pe$no)
s$odkich" majonezw" mietany" napojw a!koho!owych&
5ajcz#ciej oty$o+ wywo$uje nieprawid$owe odywianie" wysokoka!oryczne" zbyt
ob/ite i t$uste" przy ograniczonej aktywnoci /izycznej&
Je!i nadwaga jest spowodowana k$opotami z trawieniem" trzeba koniecznie je
uregu!owa+& Przemian# materii poprawi gotowe mieszanki zio$owe" takie jak np&
granu!at 5eonormaco!" bd2 8egrosan& ' wypadku zapar+ mona stosowa+ te zio$a
5ormogran !ub 5ormosan& 8obre rezu!taty w kuracji odchudzajcej mona osign+"
stosujc specja!ny zestaw zi$ produkowany przez zak$ady ?armed& 6io$a te pije si# 7
razy dziennie" po szk!ance" dodajc do naparu C krop!i soku brzozowego" bogatego we
wsze!kie mikroe!ementy& Producent przypomina jednak" e gwarancj skutecznej kuracji
s nie ty!ko zio$a" a!e take odpowiednia" niskoka!oryczna dieta&
' wypadkach oty$oci i przew!ek$ych zapar+ nestor zio$o!ecznictwa mgr &Jan
3iega%ski po!eca mieszank# zio$ow" sk$adajc si#, z E g kory kruszyny" 9 g korzenia
!ukrecji oraz po 1 g korzenia mniszka !ekarskiego i owocu anyku& Po zmieszaniu parzy
si# ! $yk# zi$ w 7HC szk!anki wrztku i pije na noc& ' sk$ad innej mieszanki za!ecanej
przez Jana 3iega%skiego wchodzi, E g kory kruszyny" 9 g kory berberysu" po 94 g zie!a
marzanki wonnej i korzenia !ukrecji oraz 1 g siemienia !nianego&
Jeszcze inna mieszanka stosowana przy oty$oci i zaparciach sk$ada si# ze 1 g
rumianku oraz w rwnych cz#ciach po 4 g zie!a dziurawca" korzenia prawo!azu" !ici
mi#ty" zie!a krwawnika i owocu anyku& Po zmieszaniu ! $yeczk# zi$ za!ewa si#
szk!ank wrztku i parzy pod przykryciem p$ godziny& Pije si# rano i wieczorem&
(amodzie!nie mona te przygotowa+ sobie mieszank#" sk$adajc si# z nast#pujcych
zi$, zie!a krwawnika" bratka" kwiatu rumianku" kory kruszyny i mi#ty :wszystkiego po
1 g;@ miesza si# je razem i zaparza" biorc ! $yeczk# na szk!ank# wrztku& Pije si# rano i
wieczorem& 6io$a naj!epiej parzy+ w termosie&
Przy oty$oci zio$a warto te dodawa+ do rnych potraw& Przyspieszaj one przemian#
materii i usuwaj z organizmu szkod!iwe produkty& 8o takich zi$ na!ey kminek"
majeranek" ruta" ko!endra" ogrecznik" a take se!er&
7E
ZIO9A NA CPE9NY BRZUCHD
'zd#cie brzucha" zwane take b#bnic" jest objawem wyst#pujcym w rnych
zespo$ach chorobowych oraz przyczyn wie!u do!eg!iwoci& 'zd#cie jest spowodowane
nadmiern i!oci gazw w przewodzie pokarmowym@ wzd#cie o$dka powstaje w razie
aero/agii :nadmierne zasysanie powietrza w prze$yku; !ub wskutek /ermentacji treci
pokarmowej" co jest zwizane ze znacznym zw#eniem od2wiernika :b!izny po
wrzodach" rak;@ wzd#cie je!it wyst#puje odruchowo po operacjach brzucha :trwa 9)7
doby;& Poza tym cz#sto po zaywaniu !ekw przeciwgru2!icznych w postaci draetek czy
tab!etek wyst#puje si!na /ermentacja w przewodzie pokarmowym oraz wzd#cie na skutek
nagromadzonych w je!itach gazw& Kto zbyt szybko je po$yka nadmiar powietrza" co
powoduje odbijanie po jedzeniu" a nawet wzd#cia w nadbrzuszu&
Kady cz$owiek jednak wraz z pokarmem i !in po$yka niewie!k i!o+ powietrza& Po
przedostaniu si# do o$dka wytwarza ono ba%k# gazu umiejscowion zgodnie z prawami
/izyki w dnie o$dka" przy zachowaniu pozycji stojcej& 5a!ey pami#ta+" e dno
o$dka" wbrew przyj#temu potocznie poj#ciu" znajduje si# w grnej jego cz#ci" tu
poniej wpustu" czy!i na granicy oddzie!ajcej prze$yk od o$dka& 3a%ka powietrza
spe$nia zadanie dodatkowego uszcze!niania wpustu" stanowicego niejako wenty!
zapobiegajcy co/aniu si# treci o$dkowej do prze$yku" dzi#ki mechanicznemu
uciskowi na oko!ic# podwpustow&
'pust w warunkach /izjo!ogicznych jest ca$y czas zamkni#ty" a otwiera go /a!a
perysta!tyczna biegnca w momencie po$ykania od gard$a wzd$u cian prze$yku&
Powietrze znajdujce si# w o$dku moe wydosta+ si# na zewntrz przez prze$yk i jam#
ustn& 5azywa si# to odbijaniem& *bjaw ten zdarza si# u kadego zdrowego cz$owieka"
gdy po spoyciu ob/itego posi$ku wzrasta cinienie rdo$dkowe" otwierajce na chwi!#
wpust& 0oe ono rwnie wyst#powa+ u !udzi zdrowych po wypiciu wi#kszej i!oci
napojw gazowanych na skutek wydostawania si# ) wraz z powietrzem ) dwut!enku
w#g!a&
5iewie!ka i!o+ powietrza zostaje wch$oni#ta przez b$on# !uzow o$dka" reszta przez
przewd pokarmowy przedostaje si# g$wnie do okr#nicy" ktra jest najd$uszym
odcinkiem je!ita grubego& ' okr#nicy powstaj rwnie gazy z /ermentacji bakteryjnej"
przede wszystkim OwytwarzaneP przez bakterie sapro/ityczne" ktre spe$niaj tam
poyteczne /unkcje" np& bior udzia$ w produkcji niektrych witamin :kwas /o!iowy"
witamina K" E19;&
' cigu doby cz$owiek wydzie!a do ok& 19 m! gazu sk$adajcego si# z azotu"
dwut!enku w#g!a" wodoru i metanu& 6wyk!e oddawanie gazw odbywa si# jednoczenie z
oddawaniem sto!ca i moczu& Gazy gromadzce si# w nadmiarze w okr#nicy wywo$uj
wzd#cie je!it& .horzy odczuwaj pe$no+ w jamie brzusznej oraz b!e o zmiennej
!oka!izacji i nasi!eniu& *bjawy te wyst#puj w wie!u zaburzeniach czynnociowych oraz
w schorzeniach organicznych& (kar si# na nie cz#sto osoby z przew!ek$ym zaparciem" u
ktrych wzd#cia brzucha spowodowane s raczej utrudnionym oddawaniem gazw"
podobnie jak sto!ca" ni zwi#kszonym jego wytwarzaniem si#&
' zwa!czaniu wzd#+ zio$a s cz#sto pomocne" poniewa dzia$aj rozkurczowo na
mi#nie g$adkie je!it" bakteriobjczo oraz pobudzaj wydzie!anie soku o$dkowego&
Podobne dzia$anie maj !iczne przyprawy zio$owe, kminek" bazy!ia" se!er" cebu!a"
gorczyca" pieprz itd& <by skutecznie zapobiega+ wzd#ciom" na!ey w sposb
umiarkowany" !ecz sta$y" uywa+ dost#pnych przypraw zio$owych" wieych i suszonych&
7B
Pro/& J& 0uszy%ski za!eca mieszank# o sk$adzie :i!oci podane w g;, owoc ko!endry 7"
owoc kminku 9" owoc kopru w$oskiego 9&
*woce przed uyciem na!ey rozgnie+ w mo2dzierzu a!bo zem!e+ w m$ynku
e!ektrycznym i zaparza) $yeczk# na szk!ank# wrztku pod przykryciem& 5apar pi+ po
jedzeniu& Jee!i owoce zosta$y drobno sproszkowane :w m$ynku;" na!ey je zaywa+ w
postaci proszku Ona ko%cu noaP" popija+ niewie!k i!oci zimnego p$ynu" aby si# nie
zach$ysn+" zaywa+ take po jedzeniu&
8oc& <& *arowski za!eca zio$a przeciw wzd#ciom w rwnych i!ociach o sk$adzie,
pot$uczone owoce kopru w$oskiego" !icie me!isy" rozdrobnione korzenie arcydzi#g!a"
korzenie goryczki" k$cze tataraku& 6a!a+ jedn $yeczk# zi$ ! szk!ank wody wrzcej i
gotowa+ 9)7 min& pod przykryciem& *dstawi+ na J * min& i przecedzi+& Pi+ po 1H7
szk!anki 7 razy dziennie na 7 min& przed posi$kiem&
Przy tych do!eg!iwociach wskazane jest zaywanie w#g!a !eczniczego po $)9 tab!etki
9)7 razy dziennie" 3o!da!oiny ) 9 tab!etki !ub (o!arenu ) 7 krop!i dziennie&
Poza tym na!ey pami#ta+" e korzystnie wp$ywa uregu!owany tryb ycia"
odpowiednie spoywanie posi$kw& Je+ na!ey pokarmy powo!i" dok$adnie przeuwa+"
unikajc jednoczesnego prowadzenia rozmowy& 0a to istotne znaczenie" gdy
skrzyowanie drogi pokarmowej z oddechow w gard!e sprzyja po$ykaniu powietrza" co
nasi!a wzd#cia brzucha& 5a!ey te unika+ picia napojw gazowanych" powodujcych
zwi#kszenie obj#toci gazu w o$dku& 5iekiedy przyczyn moe by+ niedostateczna
i!o+ wydzie!anej $ci" na!ey wwczas unika+ pokarmw wzdymajcych" jak np& groch"
kapusta" /aso!a& 'skazane jest pieczywo niezbyt wiee&
5DY DOKUCZA ZAPARCIE>>>
6aparcie jest do+ cz#sto wyst#pujc dokucz!iw do!eg!iwoci& 'yrniamy cztery
rodzaje zapar+, przypadkowe" przew!ek$e" nawykowe" wywo$ane przez zmiany
organiczne w je!itach" wreszcie zaparcie wieku podesz$ego& 8o najcz#stszych przyczyn
tych do!eg!iwoci za!iczamy nieprawid$owy zestaw produktw spoywczych"
nieregu!arne odywianie si#" ma$o urozmaicony sk$ad posi$kw" siedzcy tryb ycia"
niedostateczn i!o+ ruchu" y!aki odbytu" przyzwyczajenie si# do stosowania rodkw
przeczyszczajcych" a przede wszystkim brak b$onnika w codziennej diecie& 5ie mog
by+ !ekcewaone rwnie czynniki emocjona!ne ) niepokj" !#k" zdenerwowanie&
Kto odywia si# racjona!nie" przestrzega zdrowej diety z uwzg!#dnieniem ch!eba
razowego z pe$nego przemia$u" jada sta!e wiee owoce" warzywa i surwki" ten raczej
nie cierpi na zaparcia& Je!i jednak" mimo prawid$owego odywiania i ruch!iwego trybu
ycia" wyst#puj te do!eg!iwoci" to na!ey codziennie rano" na czczo zjada+ ki!ka !ub
ki!kanacie suszonych !iwek" poprzedniego dnia wieczorem namoczonych w wodzie&
0ona take wypi+ szk!ank# zimnej" przegotowanej wody& 8obrze z zasady dzia$a o!ej
!niany !ub rozdrobnione w m$ynku nasiona !nu :1)9 $yeczki dziennie" nap#cznia$e w
ciep$ej wodzie" p!us 9 $yki otrb pszennych;& 6aparcia zwa!czamy rwnie rodkami"
ktre zawieraj kor# kruszyny" np& .ho!egran" 5ormogran" 5eonormako!" 1he!aS&
6aywa si# 1)9 $yeczki na noc& 6 innych zi$ dobre jest zie!e dziurawca" k$cze
rzewienia" any" !i+ prawo!azu" korze% !ukrecji" kwiat !awendy" korze% biedrze%ca"
korze% omanu" korze% arcydzi#g!a" !i+ mi#ty& 8wa" trzy !ub wi#cej rodzajw tych zi$
mieszamy razem" parzymy w szk!ance wody !ub robimy odwar" je!i s to korzenie&
7D
' przypadku szczeg!nie uporczywego zaparcia mona stosowa+ zimne ok$ady na
brzuch& 0oczymy !nian ciereczk# w roztworze z$oonym z 1H9 szk!anki zimnej wody i
1H9 $yki octu& *wijamy si# ciep$ym" suchym r#cznikiem oraz we$nianym kocem& '
!eczeniu i zapobieganiu zaparciem szczeg!n ro!# odgrywa odpowiednia i!o+ b$onnika
w poywieniu@ za dzienn norm# uwaa si# ok& 74 g& Przy zaparciach chronicznych
mona t# norm# podwyszy+ do 4)B g dziennie&
' tym ce!u podajemy zawarto+ b$onnika w produktach spoywczych&
Produkt 3$onnik
:gH 1 g;
Produkt 3$onnik
:gH 1 g;
otr#by pszenne CC" groszek konserwowy E"7
pietruszka !icie 7="4 ma!iny E"B
/aso!a bia$a suszona 94"7 ch!eb ciemny E"1
more!e suszone 99"4 jeyny E"1
marchew suszona 94"9 agrest C"E
groch ca$e ziarno 1B" kapusta bia$a C"C
/igi suszone 1E"= ch!eb bia$y 7"D
cebu!a suszona 1E"= ziemniaki 7"4
!iwki suszone 1C"1 marchew 7"9
brzoskwinie suszone 19"= jab$ka ze skrk 9"C
jab$ka bez skrki suszone 11"7 ry 9"C
jab$ka ze skrk suszone 19"E !iwki wiee 9"9
groch $uskany 19"9 szpinak 9"1
soczewica 11"D cebu!a 9"1
p$atki kukurydziane 11" sa$ata 9"1
chrzan ="B pomidory 1"C
ch!eb razowy D"C czerenie 1"9
porzeczki czarne B"B porzeczki czerwone B"4
ch!eb graham B"4 ch!eb sitkowy B"7
/aso!a konserwowa B"7
PO ZATRUCIU>>>
*d ma!e%kiego nieraz kawa$ka kie$basy czy niewie!kiej porcji !odw moe nastpi+
katastro/a" ktrej przebieg jest niema! zawsze jednakowy, roz$oone" nieczynne ju
drobnoustroje" sk$adajce si# na tzw& jad kie$basiany" dostaj si# do o$dka" gdzie nie
zawsze wywo$uj jakie wyra2ne sensacje" natomiast w je!itach u!egaj wessaniu do krwi&
Jee!i pacjent ma wtrob# zdrow" dobre wydzie!anie $ci " dobre krenie krwi )
moe wyj+ z takiego zatrucia obronn r#k& Jee!i pacjent ma niedomog# wtroby"
nadkwasot#" z$e wydzie!anie $ci :zaparciaN;" a wreszcie z$e krenie krwi :niskie
cinienie p!us os$abiony mi#sie% sercowy; ) przebieg zatrucia moe by+ nawet gro2ny d!a
ycia&
' adnym przypadku nie na!ey rozpoznanego ju zatrucia niewieym mi#sem czy
kie$bas !eczy+ samemu& (zybki ratunek ma tu due znaczenie" a rodki na usuni#cie
skutkw zatrucia moe zaordynowa+ ty!ko !ekarz&
7=
Frzeba zatem bezwzg!#dnie pami#ta+" e na usuni#ciu dora2nym niebezpiecze%stwa za
pomoc rodkw przeczyszczajcych ) nigdy nie na!ey poprzesta+" gdy trucizna
przenika do krwi i te obce sk$adniku trzeba z niej usun+& 'sze!kie b!e" zawroty g$owy"
md$oci" brak tchu" a nawet cz#ste omd!enia po zatruciu maj swoje 2rd$o w
zanieczyszczeniu krwi& Proces oczyszczania odbywa si# w nerkach" wtrobie i w pewnym
stopniu w p$ucach& * te trzy punkty organizmu na!ey wi#c szczeg!nie zadba+ w
przypadku zatrucia" ktre ) gdyby nawet mia$o naj$agodniejszy przebieg )musia$o we
krwi !ady zostawi+&
5ajcz#stsz przyczyn zatrucia jest kie$basa !ub inne gatunki mi#sa" 2!e
przechowywane" a ju szczeg!nie ostronym trzeba by+ w stosunku do mroonek
mi#snych ) gdy mi#so niewiee" a!e zamroone niczym pozornie si# nie rni od
dobrego& 5ajcz#ciej zreszt mi#so ty!ko po wierzchu jest zakaone bakteriami gni!nymi i
wystarczy je umy+ w naparze rumianku !ub dziurawca" aby by$o bezpieczne do spoycia"
niemniej jednak najda!ej posuni#ta ostrono+ jest nieodzowna& 5a!ey rwnie bardzo
dok$adnie my+ owoce&
' przypadku zatrucia" po zako%czeniu kuracji przepisanej przez !ekarza mona sobie
przez tydzie%" dwa" a nawet i trzy przeprowadzi+ nast#pujc kuracj# zio$ow, d!a
poprawienia dzia$ania wtroby ) dziurawiec" krwawnik" ja$owiec !ub jagody bzu
czarnego" d!a poprawienia pracy nerek ) !i+ brzozy" !i+ borwki !ub zie!e naw$oci" a
wreszcie d!a poprawienia dzia$ania p$uc ) tymianek !ub macierzanka&
Po jednym zie!u z tych trzech grup moemy zmiesza+ razem i zaparza+ w proporcji
$yka drobno poci#tego zie!a na szk!ank# wrztku& Pijemy jedn" dwie !ub trzy szk!anki
dziennie& .zasami nie pijemy mieszanki a ty!ko to zie!e" ktre wydaje nam si# najbardziej
potrzebne ze wzg!#du na to" e ten w$anie a nie inny organ zosta$ najbardziej
zaatakowany zatruciem&
8obrze dzia$a zaywane 7 razy dziennie po 94 krop!i 94 procentowego propo!isu&
ODYWIANIE W CZA3IE CIHY
Kiedy uwaano" e kobieta w ciy powinna je+ za dwoje" czy!i za siebie i za majce
si# narodzi+ dziecko& Jest to oczywicie z gruntu /a$szywy pog!d& Podobnie zreszt jak
inny" e na!ey ograniczy+ ka!oryczne oraz bia$kowe racje ywieniowe kobiet w ciy&
>iczne badania wykaza$y bowiem" e nieprawid$owe ywienie w tym okresie moe
prowadzi+ do wie!u zaburze%" w$cznie z przedwczesnym porodem i zwi#kszon
mierte!noci noworodkw& 'ana jest jako+ poywienia" a nie jego i!o+&
Kobieta w okresie ciy powinna przede wszystkim odywia+ si# racjona!nie" czy!i
tak" by dostarcza+ organizmowi wszystkich niezb#dnych sk$adnikw" jakie s potrzebne
jej i dziecku& 5a!ey do nich przede wszystkim bia$ko" wany budu!ec rozwijajcego si#
organizmu& < wi#c mi#so" zw$aszcza chuda wo$owina" cie!#cina i wieprzowina"
przynajmniej raz w tygodniu wtrbka" a poza tym m!eko" jaja" twarg oraz wsze!kie
przetwory m!eczne& *prcz tego mas$o" t$uszcz w postaci o!eju" naj!epiej sojowego !ub
s$onecznikowego" a take kasze" owoce i warzywa& -waam za bardzo cenne poywienie
mie!ony pszcze!i py$ek kwiatowy zmieszany z miodem :1 dag py$ku mieszamy w
szk!ance miodu i zaywamy 7)C $yeczki po jedzeniu;& 6a!eca si# natomiast ograniczenie
s$odyczy" t$uszczw" ziemniakw" potraw mcznych" takich jak k!uski
C
i pieczywo oraz so!i& ' sumie zdrowa kobieta" przy prawid$owym przebiegu ciy"
powinna je+ z umiarem" nie u!egajc abso!utnie wi!czemu apetytowi" jak to nieraz bywa"
a!e za to cz#ciej& Powiedzmy nie trzy" a!e pi#+ niezbyt ob/itych posi$kw w cigu dnia&
Poniewa u wi#kszoci ci#arnych procesy przemiany materii tocz si# duo wo!niej ni
w pozosta$ych okresach ich ycia" warto zwrci+ uwag# na produkty sprzyjajce
prawid$owemu trawieniu& 5aj!epszym !ekarstwem jest odpowiednia dieta zawierajca
soki owocowe" warzywa" owoce" ch!eb razowy" otr#by& ' tym okresie trzeba unika+
wsze!kich rodkw przeczyszczajcych& < je!i si# je przyjmuje" to ty!ko za zgod
!ekarza&
*b!iczono" e w czasie = miesi#cy kobieta powinna spoy+ dodatkowo D ka!orii"
czy!i 7 ka!orii dziennie& 8aje to dziennie 9E ka!orii" czy!i niewie!e wi#cej ni wynosi
norma!na i!o+& 'ane jest rwnie" aby tego zwi#kszonego zapotrzebowania na
dodatkowe ka!orie nie pokrywa+ t$uszczami" s$odyczami" a!e raczej warzywami i
owocami&
Frzeba rwnie systematycznie sprawdza+ wag# cia$a& 'ay+ si# trzeba co miesic" a
je!i wyst#puje tendencja do tycia" co dwa tygodnie& 'arto te wiedzie+" e przez 1C
pierwszych tygodni ciy wskazwka wagi powinna sta+ w miejscu& *d 1C do 9
tygodnia moe podnie+ si# o 9"4 kg& *d 9 do 7 tygodnia o da!sze 4 kg& *d 7 do 7E
tygodnia o 9"4 kg i wreszcie do C tygodnia mog wyst#powa+ pewne niewie!kie
wahania&
' okresie ciy na!ey unika+ przyjmowania jakichko!wiek si!nych !ekw& 'yjtek od
tej regu$y stanowi !eki przepisane przez !ekarza po$onika" np& wapno typu .a!cium
Granu!atum i ?a!Qit i przyjmowane ci!e wed$ug jego wskazwek& (amowo!ne
przyjmowanie !ekw przez przysz$ matk# moe doprowadzi+ do uszkodzenia p$odu i
urodzenia u$omnego dziecka& 1wnie !eki zio$owe przeczyszczajce uwaane za
bezpieczne" pod!egaj tym samym zasadom&
5a dzia$anie dymu tytoniowego naraony jest szczeg!nie uk$ad nerwowy p$odu" co
prowadzi nieraz do ci#kich i niestety" nieodwraca!nych skutkw& Poza tym dzieci matek
pa!cych s zwyk!e niedot!enione i gorzej odywione w $onie matki& Przychodz na wiat
z nisz wag urodzeniow" s podatne na napady drgawek i omd!enia oraz posiadaj
mniejsz odporno+ na zakaenia& 8zieci matek pijcych a!koho! w ciy mog urodzi+
si# z wadami orodkowego uk$adu nerwowego" a take z uszkodzon wtrob i trzustk&
Przysz$ matk# obowizuj rwnie okresowe badania moczu" aby w por# uchwyci+
ewentua!n niewydo!no+ nerek" nadcinienie t#tnicze" nawet zatrucia ciowe&
5iezb#dne jest rwnie uprawianie gimnastyki przez ca$y okres ciy" co ma dodatni
wp$yw na przebieg porodu& Twiczenia oddechowe poprawiaj natomiast przyswajanie
t!enu" co korzystnie wp$ywa na stan zdrowia i przyczynia si# do urodzenia zdrowego
dziecka&
ODYWIANIE MATKI KARMIHCE?
*d chwi!i pocz#cia" przez ca$ ci#" matka z dzieckiem tworz jedno+& *rganizm
matki chroni i ywi dziecko& Karmienie piersi jest zatem natura!nym przed$ueniem i
dope$nieniem okresu ciy& Jest to zdrowie wyssane z m!ekiem matki& 8!atego te"
w$anie ze wzg!#du na swe szczeg!ne w$aciwoci" pokarm matki bywa nazywany bia$
C1
krwi& 8ostarcza on niemow!#ciu w wystarczajcych i!ociach wszystkie niezb#dne
sk$adniki odywcze" budu!cowe" energetyczne" a take witaminy" mikroe!ementy"
t$uszcze" wreszcie cia$a odpornociowe" chronice dziecko przed chorobami& 0!eko
kobiece jest zatem najbardziej wartociowym pokarmem& Fych cech nie posiada adne"
naj!epsze nawet m!eko krowie czy w proszku&
(posb odywiania karmicej matki ma istotny wp$yw zarwno na jej zdrowie" jak
rwnie na zdrowie dziecka& ' tym okresie jej zapotrzebowanie energetyczne zwi#ksza
si# o oko$o 4 ) D ka!orii na dob#& 5ie znaczy to oczywicie" e trzeba si# przejada+&
Potrzeby te zaspokaja w$aciwie jeden dodatkowy posi$ek" np& drugie niadanie& 'ane
jest przestrzeganie przez kobiet# karmic zasad racjona!nego ywienia& Jej dieta
powinna by+ !ekka" urozmaicona" uwzg!#dniajca w codziennych posi$kach mi#so" ryby"
sery" jaja" owoce i warzywa oraz przynajmniej !itr m!eka dziennie& *d i!oci p$ynw"
wbrew niektrym twierdzeniom" nie za!ey bynajmniej i!o+ pokarmu& (praw# picia
powinno zatem regu!owa+ pragnienie& 0ona pi+ !ekk herbat#" kompoty" wod# z
sokiem" naj!epiej ma$o s$odzone&
Przesdem jest rwnie twierdzenie" e picie piwa wzmaga !aktacj#& Fo przecie
rwnie a!koho!" a tego kobieta karmica musi si# abso!utnie wystrzega+& < ju w
adnym wypadku nie wo!no pa!i+ papierosw& 8ziecko odywia si# wtedy pokarmem
matki" ktry zawiera trujce substancje oraz wdycha dym" czy!i staje si# niejako biernym
pa!aczem& *dbija si# to niekorzystnie na jego uk$adzie nerwowym i og!nym rozwoju" w
przysz$oci take inte!ektua!nym& 8zieci matek pa!cych s przy tym mniejsze i mniej
odporne na wsze!kie in/ekcje" cz#ciej wi#c choruj&
Astnieje przesd" e w okresie karmienia nie jada si# potraw kwanych& Jest to opinia
b$#dna" gdy zarwno kwaszona kapusta" jak te sok z kwaszonych burakw" kwane
owoce i surwki nie maj szkod!iwych w$aciwoci& 0ona rwnie jada+ niewie!kie
i!oci chrzanu z cytryn& -nika+ natomiast na!ey czosnku" ktry nadaje pokarmowi
niemi$y zapach" oraz wyk!uczy+ warzywa majce w$aciwoci wzdymajce" takie jak
groch" /aso!a" bb" t$usta gotowana kapusta" a w niektrych wypadkach nawet wiey
gruboziarnisty ch!eb razowy" by nie powodowa+ ko!ki u niemow!#cia& *czywicie"
wszystkie te warzywa mona i trzeba zastpi+ innymi o podobnych w$aciwociach
odywczych& Kobieta karmica powinna uywa+ kminku z majerankiem jako przyprawy"
wtedy pokarm nie powoduje wzd#+ i ko!ki u niemow!#cia&
6darza si#" e w pierwszych dniach po porodzie dziecko niech#tnie ssie pier matki&
Frzeba wwczas wykaza+ cierp!iwo+ i nie zraa) si# pocztkowymi trudnociami&
(sanie zwi#ksza !aktacj#" trzeba zatem przystawia+ je do piersi a do skutku& Karmimy
tak cz#sto" jak tego domaga si# dziecko" czy!i na danie& Popu!arne nie tak dawno
przekonanie o koniecznoci sztywnego usta!ania godzin karmienia i przestrzegania
przerwy nocnej" okaza$o si# my!ne& Pediatrzy wyco/a!i si# z tego twierdzenia&
Pierwszy okres od urodzenia" zwyk!e jest to pierwszy tydzie%" wymaga ki!kunastu
karmie% na dob#" w tym take w nocy" pki samoistnie" po ki!ku dniach" nie wytworzy si#
przerwa nocna& Pokarm matki ca$kowicie zaspokaja pragnienie i g$d& 5ie trzeba zatem
podawa+ dziecku adnych innych napojw& ' drugim tygodniu sytuacja zazwyczaj na
jaki czas stabi!izuje si# i potrzeby noworodka ograniczaj si# do E)D karmie% na dob#&
C9
CZYM KARMIA MALUCHY:
' pierwszych tygodniach ycia potrzeby ywieniowe niemow!#cia s zwyk!e zaspokojone
przez pokarm matki& 8owodem tego jest odpowiedni przyrost wagi& 5oworodek karmiony
piersi wymaga uzupe$nienia diety w jedn ty!ko witamin#" a mianowicie wit& 8" czy!i
przeciwkrzywiczn" majc niezwyk!e wany udzia$ w metabo!izmie szybko rozwijajcego
si# organizmu& A!e krope!ek tej witaminy potrzebuje dziecko" decyduje zawsze !ekarz
pediatra" poniewa za!ey to nie ty!ko od indywidua!nych potrzeb niemow!#cia" a!e w
pewnym stopniu rwnie od pory roku&
' drugim miesicu ycia diet# niemow!#cia karmionego piersi wzbogaca si#
soczkami z jarzyn i owocw" pocztkowo z marchewki i jab$ka& (oki te podaje si# w
stanie surowym" d!atego te bardzo wan spraw jest sposb ich przygotowania& 5a!ey
zachowa+ idea!n czysto+ wszystkich naczy% i przyborw kuchennych oraz samych
produktw& A!o+ soczkw zwi#ksza si# stopniowo od ! do C)E $yeczek dziennie& ' trzecim
miesicu podajemy dziecku tarte jab$ko" a take soczki z owocw jagodowych" jee!i
natura!nie pora roku na to pozwa!a& 6 sokami z cytrusw i truskawek radz# jednak uwaa+"
gdy bywaj dzieci sk$onne do uczu!e% na te owoce&
' pitym miesicu wprowadzamy do jad$ospisu zupk# jarzynow& ' jej sk$ad
powinny wej+ marchewka" se!er" troch# pietruszki" a po ki!kunastu dniach rwnie
ziemniak i burak& 'arzywa gotujemy do mi#kkoci i przecieramy& Po dwch tygodniach
do zupki dodajemy p$ $tka" (k$ad warzyw mona nieco zmieni+ bd2 te zmniejszy+
udzia$ jednych na rzecz drugich& Podajemy pocztkowo dziecku ty!ko ki!ka $yeczek
zupki" by przywyk$o ono do nowego smaku i konsystencji pokarmu& Posi$ek ten trzeba
jednak uzupe$ni+" karmic dziecko piersi& 6 czasem do zupki dodajemy troch#
drobniutko pokrajanego mi#sa& 5aj!epsze jest mi#so cie!#ce" kurczak czy m$oda
wo$owina& 5iemow!#ciu mona rwnie podawa+ k!eik ryowy& 5a J m! wody daje si#
p$ $yeczki mas$a" p$ $yeczki cukru p!us $yeczk# k!eiku ryowego w proszku bd2 te
ry" ktry wczeniej trzeba gotowa+ i przetrze+& ' sidmym i smym miesicu do
jad$ospisu mona wprowadza+ nowe warzywa" np& kapust# w$osk" ka!a/ior" cebu!# itp&
'skazane jest podawa+ przy kadym nowym posi$ku k!eik z siemienia !nianego oraz
herbatk# z dziurawca&
6darza si# jednak" e matka z rnych wzg!#dw nie jest w stanie karmi+ dziecka
piersi i od pocztku musi karmi+ je sztucznie& 5a rynku jest specja!nie spreparowane
m!eko w proszku oraz rne mieszanki" dostosowane do wieku dziecka& Je!i trzeba z
nich korzysta+" naj!epiej poradzi+ si# !ekarza" ktry usta!i najodpowiedniejszy sposb
ywienia& 3y unikn+ nieustannego przygotowywania mieszanek" mona od razu
przyrzdzi+ wi#ksz i!o+" na ca$y dzie%" roz!a+ do bute!eczek" przykry+ czystym
gazikiem i pasteryzowa+ przez 1 minut pod przykryciem& Po wystudzeniu bute!eczki
przechowuje si# w !odwce" na dnie& Pocztkowo karmi si# dziecko B razy dziennie" a
nast#pnie E razy& *d pitego miesica przechodzi si# zwyk!e na 4 karmie%& Je!i jednak
dziecko jest g$odne i p$acze" trzeba je nakarmi+ wczeniej& <!e gdy pi" !epiej go nie
budzi+& P$ godziny rnicy nie jest prob!emem&
'iadomo" e idea!na czysto+ wszystkiego" z czym styka si# niemow!#" jest
podstawowym obowizkiem matki& <!e w wypadku sztucznego karmienia jest to
szczeg!ny obowizek& 5iemow!# nie otrzymujce natura!nego pokarmu" jest bowiem
pozbawione bariery ochronnej" jakiej mu on dostarcza" czy!i jest bardziej podatne na
wsze!kie in/ekcje i zarazki.
C7
8zieciom karmionym sztucznie" w odpowiednim czasie rwnie podaje si# soczki"
przeciery" zupki jarzynowe" a cz#sto take witaminy" oczywicie ty!ko te" ktre za!eci
!ekarz& *d 1 ) 19 miesica ycia mona podawa+ dziecku posiekan drobniutko
po!#dwic#" parwki oraz gotowane mi#so" np& w postaci pu!petw& ' tym czasie dziecko
jada rwnie kompoty" kisie!e" herbatniki itp&
Rywienie dziecka we wczesnym dzieci%stwie" czy!i w 9 i 7 roku ycia" jest ju inne ni
w wieku niemow!#cym& Jego waga u!ega potrojeniu& Jednoczenie wzrost zwi#ksza si#
zwyk!e o 94 cm& 5atomiast ma!ec w okresie wczesnego dzieci%stwa przybywa zwyk!e 9
kg rocznie na wadze" a jednoczenie ronie oko$o = cm& ' zwizku z tym jego
zapotrzebowanie na ka!orie jest nisze ni zapotrzebowanie niemow!#cia& 8ziecko w tym
wieku powinno wypija+ przynajmniej p$ !itra m!eka dziennie" je+ ser" mas$o" mi#so"
chude ryby" a take warzywa i owoce& 'ystarczaj mu zwyk!e cztery posi$ki" w
przypadku tzw& niejadkw mona wprowadzi+ 4 posi$kw" a!e mniej ob/itych& ' zasadzie
dziecko jada to" co wszyscy domownicy& Fy!e e potrawy przyprawia si# zwyk!e nieco
inaczej& A jeszcze jedno& 5ie wo!no zmusza+ dziecka do jedzenia" nie karmi+ go na si$#N
?AK YWIA UCZNIA:
*bserwacje zebrane przez !ekarzy i nauczycie!i wykazuj" e po trzech godzinach"
cz#sto nawet wczeniej" dzieci" szczeg!nie z najm$odszych k!as" staj si# ospa$e"
zaczynaj ziewa+" s mniej uwane" nie potra/i skoncentrowa+ uwagi& Jest to dowd" e
u tych dzieci nastpi$ ubytek energii" ktry trzeba uzupe$ni+ so!idnym posi$kiem&
(amopoczucie ucznia w szko!e" wyniki w nauce zale+ nie ty!ko od jego indywidua!nych
cech" zdo!noci i predyspozycji" a!e rwnie od w$aciwego odywiania&
Potrzebn dziecku energi# dostarczaj w#g!owodany i t$uszcze& 3ia$ko" niezb#dne do
budowy nowych i odbudowy starych tkanek oraz innych czynnoci /izjo!ogicznych"
znajduje si# w produktach pochodzenia zwierz#cego :m!eku" mi#sie" rybach" jajach"
serach; oraz pochodzenia ro!innego :warzywach strczkowych" ziemniakach;& 'ap%"
niezb#dny do norma!nego wzrostu" rozwoju ko+ca i z#bw" a take zapewnienia
w$aciwej krzep!iwoci krwi znajduje si# przede wszystkim w m!eku i jego przetworach"
a take natce pietruszki" jarmuu" szprotach i sardynkach& Re!azo jest w mi#sie" wtrobie"
jajach" szpinaku" rabarbarze& (k$adniki minera!ne ) w owocach i warzywach& 'itaminy"
podobnie jak sk$adniki minera!ne" regu!uj procesy yciowe organizmu& Kada z nich
spe$nia odmienn ro!# i d!atego kada jest wana i potrzebna& Fe wszystkie sk$adniki
trzeba koniecznie zapewni+ dziecku" racjona!nie je dzie!c mi#dzy poszczeg!ne posi$ki& A
tak pierwsze niadanie powinno zawiera+ oko$o 9)94 proc& tych sk$adnikw" obiad oko$o
4 proc& i ko!acja rwnie oko$o 9)94 proc&
Je!i nie zapewni si# dziecku odpowiedniego porannego posi$ku" nie b#dzie ono w
stanie skupi+ si# na !ekcjach& Po powrocie ze szko$y rwnie na!ey uzupe$ni+ niedobory
poywienia& 5ie zastpi tego ob/ita obiado)ko!acja" ktra zreszt wca!e nie jest
najzdrowsza& .zasem b$#dem jest niedocenianie przez rodzicw tego pierwszego posi$ku&
3ywa" e dziecko p2no wstaje" bo poprzedniego dnia zbyt d$ugo og!da$o te!ewizj# i w
ostatniej chwi!i" g$odne" p#dzi do szko$y& Jest to abso!utnie niedopuszcza!ne& 8ziecko
musi k$a+ si# spa+ o w$aciwej porze i wstawa+ dostatecznie wczenie" by mog$o
spokojnie zje+ niadanie& Jego podstaw powinno by+ m!eko w rnych
CC
postaciach" pieczywo ciemne i jasne" z mas$em" serem" w#d!in" jajkiem" do tego jaki
owoc i warzywo& 3ardzo wskazany jest rwnie dodatek miodu i demu& ' adnym
jednak wypadku pierwsze niadanie nie moe ograniczy+ si# wy$cznie do zupy
m!ecznej&
0i#dzy pierwszym niadaniem a obiadem dziecko koniecznie powinno zje+ drugie
niadanie& Je!i jada obiady w szko!e" moe by+ ono mniej ob/ite& 'ystarczy kanapka z
w#d!in czy serem i !istkiem sa$aty" do jego jakie warzywo czy owoc& Je!i jednak
dziecko je obiady dopiero w domu" rwnie drugie niadanie powinno by+ so!idne& 8wie
kanapki z w#d!in" serem" smaczn past" prze$oone !istkiem sa$aty" do tego jakie
warzywo i owoce" p!us kubek jogurtu !ub ke/iru&
5a obiad dziecko powinno zje+ zup# na wywarze z warzyw i mi#sa oraz drugie danie"
uzupe$nione warzywami sezonowymi" np& marchewk z jab$kiem" kwaszon kapust z
tartym jab$kiem i marchewk itp& 5a ko!acj# oprcz kanapek ) moim zdaniem ) dobrze
jest poda+ co ciep$ego" np& barszczyk i surwki& *czywicie rwnie mi#dzy obiadem i
ko!acj mona poda+ dziecku co do zjedzenia, budy% czy kisie!" herbatniki i sok
owocowy a!bo kawa$ek drodowego ciasta z !ekk herbat&
A jeszcze jedno& 8zieci jedz za duo s$odyczy" powodujcych nie ty!ko przedwczesn
prchnic# z#bw" a!e rwnie spadek $aknienia& Frzeba ograniczy+ s$odycze" zast#pujc je
owocami" sokiem owocowym i warzywami&
CO ROBIA Z CNIE?ADKIEMD:
5iemow!#ta jedz na og$ ch#tnie i duo& ' drugim roku ycia natomiast dziecko
zach$annie poznaje wiat i jedzenie schodzi na da!szy p!an& *kazuje si# wtedy" e Kasia
nie ma ochoty na zupk# jarzynow" ktr poprzednio ch#tnie jad$a" a Krzysio nie znosi
m!eka& Fymczasem rodzice wiedz" e dziecko musi je+& zupk# i twaroek " pi+ m!eko"
je+ w#d!in#" mi#so" ryby" jaja" warzywa" owoce" czy!i wszystko to" co jest mu potrzebne
do norma!nego rozwoju& 6aczyna si# rodzinne karmienie ma!ucha& 0ama wtyka mu do
buzi $yk# z zup" tata go zabawia" wyczyniajc rne dziwne rzeczy* babcia opowiada
bajeczk#& 'szyscy s zdenerwowani" a dziecko wyczuwa to doskona!e& *dtd posi$ek
b#dzie mu si# kojarzy+ z przymusem" z czym nieprzyjemnym& 1odzice znajduj si# na
straconych pozycjach take wwczas" gdy za zjedzon zupk# obiecuj dziecku u!ubione
s$odycze&
<by ma!uch jad$ z apetytem i dobrze trawi$" trzeba od wczesnego dzieci%stwa
przestrzega+ regu!arnoci karmienia i przerwy nocnej& Jee!i bowiem w pierwszych
tygodniach karmimy noworodka Ona yczenieP" to ju w nast#pnych uruchamia si#
norma!ny zegar bio!ogiczny" usta!ajcy niejako samoistne przerwy& ( one konieczne po
to" by organizm mia$ dostatecznie duo czasu na strawienie pokarmu i by zjawi+ si#
mog$o natura!ne uczucie g$odu& ' czasie przerwy nie wo!no dziecku podawa+ nic do
jedzenia" a zw$aszcza s$odyczy" ktre powoduj spadek $aknienia i przyhamowania
procesu wydzie!ania sokw trawiennych" a take ch!eba" szczeg!nie z t$uszczem"
w#d!in czy mi#sem& Je!i dziecko gwa$townie domaga si# jedzenia" mona poda+ mu co
najwyej jaki owoc czy warzywo" chociaby obran marchewk#" a gdy ma pragnienie )
!ekko os$odzony kompot& >epiej jednak nieco wczeniej poda+ obiad czy ko!acj#& 0a!ec
dokarmiany mi#dzy posi$kami cz#sto nie chce je+ w$aciwego poywienia a!bo je bardzo
ma$o" co powoduje zdenerwowanie trosk!iwej mamy& 1odzice widzc" e dziecko zjad$o
ma$o" podaj mu potem co do jedzenia i w ten sposb regu!arno+
C4
posi$kw zostaje ca$kowicie zak$cona i zachwiana" co prowadzi nieraz do trwa$ej
niech#ci dziecka do jedzenia&
'an spraw jest stworzenie odpowiedniej atmos/ery w czasie posi$kw dziecka&
<bso!utnie nie wo!no zak$ca+ mu spokoju innymi zabiegami" np& mierzeniem
temperatury" wymwkami" nagan& 6wrci+ uwag# rwnie na!ey na odpowiedni
temperatur# poywienia" czy!i unika+ potraw zbyt gorcych" jak te wystudzonych& 5ie
wo!no zapomina+" i $adnie i ko!orowo podana potrawa pobudza apetyt& 8ziecko
powinno mie+ swoje w$asne nakrycia" weso$e i ko!orowe" zach#cajce do jedzenia" a
same potrawy powinny by+ podane z zie!onym !iciem sa$aty czy czerwonym p!astrem
pomidora&
5iejadkw mona podzie!i+ na dwie grupy& 8o jednej z nich na!e zwyk!e jedynacy i
dzieci dokarmiane mi#dzy posi$kami" do drugiej te" ktre nie !ubi pewnych okre!onych
potraw" cz#sto rwnie nie jadanych przez innych domownikw& 8obrym sposobem na
grymaszcych jedynakw jest towarzystwo innych dzieci" np& w przedszko!u& ' innych
przypadkach ) zaprzestanie dokarmiania mi#dzy posi$kami& 5atomiast w stosunku do nie
!ubicych tej czy innej potrawy potrzebna jest&&& dyp!omacja& Jee!i dziecko nie chce pi+
m!eka czy je+ zupy m!ecznej" na!ey podsun+ mu kakao" budy% z owocami" ke/ir czy
jogurt na s$odko !ub na ostro& 5ie chce je+ twaroku" mona sprbowa+ przyrzdzi+ z
niego jaki deser bd2 doda+ nieco czosnku" pietruszki czy zi$& < przede wszystkim
pozosta!i domownicy nie powinni wyraa+ g$ono przy dzieciach swojej opinii na temat
tej czy innej potrawy& ' drastycznych przypadkach" gdy dziecko stanowczo nie chce pi+
m!eka i je+ jego przetworw" warto poradzi+ si# !ekarza" ktry ewentua!nie przepisze
wapno w tab!etkach&
' adnym razie nie wo!no wymusza+ na dziecku jedzenia& Frzeba pami#ta+" e
podobnie jak doro!i" ma ono rwnie swoje u!ubione potrawy i takie" za ktrymi nie
przepada& Anstynktownie wyczuwa" co mu jest potrzebne" jee!i natura!nie jest zdrowe&
.h#+ jedzenia takich" a nie innych potraw moe te oznacza+" e jego organizmowi
brakuje pewnych zawartych w tych potrawach sk$adnikw& 'iduje si# przecie dzieci
!ice cian#" co wiadczy o niedoborze wapnia w organizmie& Frzeba wi#c pozwo!i+ mu
je+ to" co chce i ty!e" i!e chce& 5ic si# nie stanie" je!i jednego dnia zje ma$o !ub nawet
ca$kiem si# przeg$odzi&
CENNE HERBATY ZIO9OWE
( zio$a !eczce ty!ko jedno schorzenie" a!e s i takie" ktre dzia$aj wszechstronnie"
nie powodujc ubocznych skutkw& 8o takich na!ey wci niedoceniany rumianek" cho+
w$aciwie nie powinno brakowa+ go w naszych domach" szczeg!nie" je!i s w nich
dzieci !ub osoby starsze& 6awiera on o!ejek eteryczny" w ktrego sk$ad wchodzi azu!en"
kwasy organiczne" g!ikozy" witaminy ) m&in& ." karotenoidy i so!e minera!ne& Jest
przydatny w rnych oko!icznociach& 8zia$a rozkurczowo" a przez to take
przeciwb!owo" przeciwbakteryjnie" gojco i regenerujce& Pobudza trawienie"
jednoczenie dzia$a wiatro) i moczop#dnie" a niekiedy rwnie przeciwa!ergicznie&
5iezb#dny jest zw$aszcza przy pie!#gnacji niemow!t& Poprawia trawienie i u$atwia
wydzie!anie gazw& Lerbatk# z rumianku powinny pi+ osoby starsze& 'skazany jest on
take przy niedomaganiach wtroby i w niektrych chorobach kobiecych& 5apar
przyrzdza
CE
si# w nast#pujcy sposb, ! $yk# kwiatu rumianku zaparza si# i szk!ank wrztku i
trzyma pod przykryciem przez 14 minut& Pije si# 7 razy dziennie po +wier+ szk!anki&
8oskona$ herbatk orze2wiajc" a jednoczenie !ecznicz" jest napar z ,i/&#
pieprz"we.> 8zia$a ona rozgrzewajce" rozkurczowo" $ciop#dnie i $ciotwrczo"
wreszcie dezyn/ekujce& Pobudza czynnoci o$dka" zwi#ksza apetyt& 0i#ta zawiera
o!ejki eteryczne" w tym mento!" garbniki" terpeny" gorycze i /!awonoidy" witamin# . i
prowitamin# <& 5apar przyrzdza si# za!ewajc ! $yk# zie!a ! szk!ank wrztku&
'ie!e osb ceni napar z ,e*i%# *e(ar%(ie.> 6ie!e to cechuje przyjemny cytrynowy
zapach& 6awiera ono o!ejki eteryczne" a w nich cytro!" gerano!" garbniki" gorycze" terpeny"
a take kwasy organiczne" cukry i so!e minera!ne& 0e!isa jest rodkiem rozkurczowym i
uspokajajcym, stosuje si# j przy nerwicy" neurastenii" podnieceniu nerwowym"
bezsennoci na tym samym t!e& 8oskona!e dzia$a rwnie przy zaburzeniach
o$dkowych na pod$ou nerwowym& (tosuje si# j najcz#ciej w /ormie naparu, ! $yk#
zie!a za!ewa si# ! szk!ank wrztku i po nacigni#ciu pije si# p$ szk!anki trzy razy
dziennie&
(maczny i ceniony jest napar z *ip#> Jej kwiaty odznaczaj si# si!nym" miodowym
zapachem& 6awieraj garbniki" !uzy" pektyny" /!awonoidy" kwasy organiczne" so!e
minera!ne" m&in& mangan" oraz o!ejki eteryczne" cukry i niektre witaminy& Kwiat !ipy
posiada w$aciwoci napotne i przeciwgorczkowe" stosuje si# go w przezi#bieniach"
anginach" a take w chorobach nerek" p#cherza i nerwicach& 5apar sporzdza si# w
podobny sposb, ! $yk# kwiatu !ipy za!ewa si# ! szk!ank wrztku& Po nacigni#ciu pije
si# herbatk# 7 razy dziennie po p$ szk!anki&
0$odziey" ktrej dokucza trdzik m$odzie%czy" po!ecam herbatk# z Ii"!(a
&r'.+arwne="8 czy!i popu!arnych bratkw po!nych& Poniewa trdzik ma najcz#ciej
przyczyny wewn#trzne" pojawia si# bowiem zwyk!e w okresie dojrzewania" nie pomagaj
z regu$y adne rodki kosmetyczne" stosowane zewn#trznie& Korzystny wp$yw maj
w$anie zio$a" ktre regu!uj i poprawiaj przemian# materii& 3ratek po!ny i dziurawiec
mona cz#sto kupi+ w wygodnych torebeczkach jednorazowego uytku" co bardzo
u$atwia kuracj#& 6ie!e to dzia$a rwnie napotnie i moczop#dnie& (tosowane jest take
przy nieytach grnych drg oddechowych i suchym kasz!u&
Prawdziw kopa!ni zdrowia jest p"(rz#wa zw#cza.na8 zawierajca cenne
karotenoidy" /!awonoidy" due i!oci ch!oro/i!u" witaminy . i <" so!e minera!ne :potas"
wap%" e!azo;" garbniki" t$uszcze" w#g!owodany i bia$ka& .eni si# j take szczeg!nie za
w$aciwoci moczop#dne :u$atwia wyda!enie zb#dnego mocznika i ch!oru;" krwiotwrcze
pobudzajce przemian# materii i zmniejszajce nadmierne poty& Pokrzyw# po!eca si# te
cz#sto przy niedokrwistoci i anemii& *czywicie najcenniejsza jest pokrzywa wiea" z
ktrej wyciska si# sok bd2 wiee !icie dodaje do sa$atek& -suszone zie!e pije si#
natomiast w postaci herbatki po p$ szk!anki 7 razy dziennie& Przyrzdza si# j z ! $yki
zie!a za!anego ! szk!ank wody" gotujc na ma$ym ogniu przez ki!ka minut&
Pijc zi$ka" a szczeg!nie gotowe mieszanki" trzeba jednak poradzi+ si# !ekarza&
Przestrzegam rwnie przed popijaniem gotowego soku z dziurawca tu przed pjciem
na p!a#& Przebywajc na s$o%cu mona bowiem nabawi+ si# poraenia s$onecznego&
CB
LEPIE?
ZAPOBIE5AA
NI
LECZYA
?AK PO3TBPOWAA W CHOROBIE WRZODOWE?:
'iosn :rwnie jesieni; u wie!u osb nasi!aj si# do!eg!iwoci zwizane z chorob
wrzodow o$dka i dwunastnicy& .horoba ta pojawia si# zazwyczaj mi#dzy 7 a C
rokiem ycia" cz#ciej u m#czyzn ni u kobiet& Jest ona z regu$y e/ektem nieregu!arnego
odywiania" stosowania nieprawid$owych zestaww produktw ywnociowych" ycia w
cig$ym popiechu i stresw&
8!a choroby wrzodowej o$dka charakterystyczne s b!e w nadbrzuszu" pojawiajce
si# w krtkim czasie po spoyciu posi$ku" uczucie pe$noci i brak apetytu& 5atomiast
chorob# wrzodow dwunastnicy charakteryzuj b!e g$odowe w nocy" na czczo oraz
pojawiajce si# oko$o dwch godzin po jedzeniu& -sta!enie diagnozy wymaga
przeprowadzenia odpowiednich bada% wskazanych przez !ekarza&
Przy sk$onnoci do wrzodw cz#sto unikamy ci#ko strawnych pokarmw" co moe
powodowa+ zuboenie organizmu w jaki rodzaj bia$ka zwierz#cego czy ro!innego" a
take w witaminy i so!e minera!ne& Fakie post#powanie jest b$#dne& 5a!ey je+
wszystko" ty!e e starannie przyprawione& Potrawy przyprawia+ zio$ami" takimi jak
kminek z majerankiem :naj!epiej mie!one;" koper w$oski" natka pietruszki" !ubczyk"
czber& 8odanie do potraw trzy razy dziennie po ! $yeczce zmie!onego w m$ynku
siemienia !nianego oraz raz dziennie mi#dzy posi$kami po p$ $yeczki sproszkowanego
nasienia kozieradki i zmie!onego siemienia !nianego nie ty!ko uzupe$ni niedobr witamin"
a!e pomoe rwnie odnowi+ b$on# !uzow przewodu pokarmowego&
5iezmiernie wane jest unikanie a!koho!u" ktry powoduje nadprodukcj# kwasw
o$dkowych" co moe prowadzi+ do nadkwasoty" sprzyjajcej powstawaniu choroby
wrzodowej& 1wnie wane jest zaprzestanie pa!enia tytoniu& 5ikotyna bowiem drani
b$on# !uzow o$dka i dwunastnicy" przeszkadzajc w wy!eczeniu& 5iezb#dne jest
uzupe$nienie brakujcego uz#bienia oraz przestrzeganie regu!arnego trybu ycia&
Przy chorobie wrzodowej konieczne jest stosowanie si# do za!ece% !ekarza" a gdy min
b!e i !ekarz wyrazi zgod#" trzeba wzbogaci+ codzienne ywienie chrzanem" czarn rzep"
razowym czerstwym" pieczywem pszennym" kapust surow i kiszon& Ponadto trzeba
je+ marchew" pietruszk#" se!er" por" ka!a/ior ) naj!epiej jako surwk# :zetrze+ na tarce do
jarzyn; z dodatkiem przypraw trawiennych& Je+ powo!i i dok$adnie wszystko u+&
'rzodowcom po!ecam te picie soku ze wieej kapusty i marchwi co najmniej przez
miesic po 1)9 szk!anki dziennie& ' tym ce!u umyte !icie bia$ej kapusty i marchew kroi
si# na kawa$ki i wk$ada do miksera !ub sokowirwki& *trzymany sok trzeba natychmiast
wypi+ :nie przechowywa+;" by w pe$ni wykorzysta+ jego !ecznicze w$aciwoci&
41
0oemy sobie take zaap!ikowa+ 1 proc& propo!is" ktry zaywa si# dwa razy
dziennie po 94 krope!ek rozcie%czonych w wodzie z dodatkiem $yeczki miodu& Propo!is
przygotowujemy w nast#pujcy sposb, 1 g =4 proc& spirytusu i 1 g kitu pszcze!ego
$czymy razem& Kit moemy rozetrze+ !ub rozdrobni+ i w$oy+ do bute!ki ze spirytusem&
0ieszank# macerujemy przez 1C dni" trzymajc propo!is z da!a od dziennego wiat$a& 1az
dziennie potrzsamy bute!k" aby kit szybciej si# rozpuci$& Po 1C dniach przecedzamy
zawarto+ bute!ki przez !ejek z wat& Fak otrzymany propo!is jest gotowy do spoycia" a
przechowywa+ go moemy nawet 19 !at
Przy chorobie wrzodowej za!eca si# te uywanie zi$ w granu!atach" np& Gastrogranu i
5erQogranu :9 razy dziennie po $yeczce" popija+ ciep$ herbatk dziurawcow Lyper
/iS;" moe by+ take Iko!ogran ) ! $yeczka na noc !ub po obiedzie przy wzd#ciach" take
0u!tiwitamina 7 razy dziennie ! tab!etka&
Przy wsp$istniejcej niedomodze wtroby !ub b!ach pomaga zaywanie 7 krop!i
(o!arenu U $yeczka Lerbagastrinu w 1HC szk!ance wody&
Ro$dek wrzodowca" w odrnieniu od o$dka cz$owieka zdrowego" wydzie!a kwas
so!ny i pepsyn# nie ty!ko w czasie posi$kw" a!e take poza nimi& Frawicy sok
o$dkowy" sp$ywajc po pustym o$dku i dwunastnicy" moe u osoby predysponowanej
doprowadzi+ do powstania naderki !ub owrzodzenia& 8!atego za!ecenie cz#stych cho+
ma$o ob/itych posi$kw jest d!a wrzodowcw szczeg!nie wane& ' chorobie wrzodowej
trzeba unika+ zaywania !ekw" ktre zwi#kszaj sk$onno+ do powstania owrzodze%
trawiennych& Przyk$adem s !eki przeciwzapa!ne" hamujce produkcj# !uzu ochronnego"
np& popu!arna Po!opiryna i jej pochodne& 3utapirazo! oraz !eki przeciwb!owe" np&
tab!etki od b!u g$owy& Je!i nie ma wyra2nego za!ecenia !ekarza" ktremu na!ey
powiedzie+" e cierpi si# na chorob# wrzodow" !ekw wrzodotwrczych na!ey unika+&
?AK POM4C WHTROBIE:
*gromna wi#kszo+ niedomaga% wtrobowych po!ega najcz#ciej na niewydo!noci
wtroby" z$ym wydzie!aniu $ci" a cz#sto i przet$uszczeniu wtroby&
8o zi$ stosowanych przy niedomodze wtroby na!e,
Kwia& ("can(i pia%("we. :zwany te niemierte!nikiem;" ktry pobudza komrki
wtroby do wytwarzania i wydzie!ania $ci" wzmaga wydzie!anie soku o$dkowego"
poprawia prac# trzustki" a wreszcie uszcze!nia naczynia krwionone&
K"rze1 ,ni%z(a *e(ar%(ie=" ) przeciwdzia$a gromadzeniu si# t$uszczw w wtrobie"
wp$ywa na zwi#kszenie apetytu" wydzie!anie sokw o$dkowych i $ci" a wybitnie
dodatnio wp$ywa na uk$ad nerwowy wtroby i woreczka $ciowego&
LiF0 ,i/&# pieprz"we. ) jest rodkiem $ciotwrczym" przeciwskurczowym"
rozgrzewajcym" a poza tym ma due znaczenie w !eczeniu stanw skurczowych
przewodu pokarmowego i moe stanowi+ rodek pomocniczy w !eczeniu owrzodzenia
o$dka i dwunastnicy" zw$aszcza przebiegajcego z nadmiern kwasowoci soku
o$dkowego&
Zie*e (rwawni(a jest rodkiem wie!okrotnie zbadanym przez szereg instytutw
naukowych pod wzg!#dem wybitnego dzia$ania przeciwkrwotocznego& 8zia$a ono poza
tym korzystnie na krenie" posiada przeciwskurczowe dzia$anie na naczynia krwionone"
wreszcie oddzia$uje korzystnie przy zaburzeniach trawiennych" szczeg!nie w nieytach o
pod$ou nerwowym&
49
K"ra (ru%z#n# pobudza ruch robaczkowy je!ita grubego" dzia$a $ciop#dnie"
dezyn/ekuje przewd pokarmowy&
'szystkie wyej wy!iczone zio$a zosta$y zgromadzone we w$aciwych proporcjach w
mieszance zio$owej O.ho!agoga AAP&
8o $agodniejszych rodkw wtrobowych" ktre stosuje si# raczej pojedynczo" warto
za!iczy+ jeszcze !i+ bobrka" piorunu" zie!e dziurawca oraz znane przyprawy trawienne,
kminek" majeranek" any i czarnuszk#& Kminek i majeranek stosujemy do grochu i
kapusty" koperek do zup i ziemniakw" any do pieczywa s$odkiego&
6e wzg!#du na to" e niedomoga wtroby" jak i niedomoga innych organw
trawiennych" powizanych z wtrob s w Po!sce do!eg!iwociami najcz#ciej
spotykanymi" przemys$ zie!arski dawno ju opracowa$ i produkuje szereg rodkw
zio$owych" ktrych !ista zwi#ksza si# co roku&
'ymieni# tu niektre rodki d!a wiadomoci tych przysi#g$ych zwo!ennikw zi$"
ktrzy nie wiedzc o zio$owym ich pochodzeniu traktowa!iby je jako nienawistne sobie
Ochemika!iaP" podczas gdy s to wyprbowane rodki zio$owe" ktre ) jak to powszechnie
wiadomo ) nie zawsze mog" a!e nigdy nie zaszkodz&
' zakresie niedomogi wtroby bada to wi#c, <!aS ) draetki rozwa!niajce" stosowane
przy zaparciach nawykowych" niedow$adzie je!ita grubego" zatruciach pokarmowych i
niestrawnoci@ <!tra ) draetki rozwa!niajce o tym samym zastosowaniu@ .a!magina )
draetki gorzkie" stosowane przy zaburzeniach trawiennych" braku apetytu" przew!ek$ych
schorzeniach przewodu &pokarmowego" nadmiernej /ermentacji w przewodzie
trawiennym" wzd#ciach i niestrawnoci@ .ho!egran ) granu!ki" stosowane przy kamicy
$ciowej" zapa!eniu p#cherzyka $ciowego i drg $ciowych" wad!iwej przemianie
materii" zaburzeniach uk$adu wtrobowo)$ciowego i chronicznych zaparciach@ 8rode
!ekarskie ) tab!etki stosowane przy stanach niedoboru witaminy 3" schorzeniach je!it
powodujcych zaparcia" upo!edzonej przemianie materii" wsze!kich stanach uszkodzenia
miszu wtroby" chorobach skry" takich jak czyraczno+" $uszczyca i trdzik@
1aphacho!in ) draetki stosowane przy stanach zapa!nych p#cherzyka i drg $ciowych"
os$abieniu $ciotwrczej wydo!noci wtroby" przy kamicy $ciowej !ub przy
wzd#ciach i zaparciach@ 1hizoma 1hei ) tab!etki stosowane przy przew!ek$ych
zaparciach" zatruciach pokarmowych i niestrawnoci@ (ok wieego dziurawca )
stosowany przy schorzeniach miszu wtroby" stanach zapa!nych woreczka i drg
$ciowych" nieytach o$dka i je!it@ (ok $opianu ) stosowany przeciw zaburzeniom
przemiany materii" nieytom przewodu pokarmowego i schorzeniom uk$adu wtroby i
woreczka $ciowego@ (ok mniszka ) stosuje si# przy braku apetytu" zaburzeniach
przemiany materii&
* tym" czego nasza wtroba nie !ubi" dowiadujemy si# niestety dopiero wwczas" gdy
zaczyna nam ona dokucza+& < i wtedy jeszcze jestemy przekonani" e to o$dek" e
Ozaszkodzi$aP nam ta czy inna potrawa&
'szystkie bowiem organy zwizane z procesem trawienia maj t# wsp!n cech#" e
ich norma!nej pracy nie odczuwa si#" a na wie!e rzeczy reaguj inaczej" ni np& jama
ustna& Pieprz w jamie ustnej pa!i" a w o$dku go nie czujemy" a!koho! w ustach pa!i" a w
o$dku grzeje& Jee!i jednak ten o$dek czy wtrob# zaczynamy odczuwa+ ) to znaczy"
e zaczyna si# niedomaganie& .o gorsze ) sygna$y natury o$dkowej s na og$ do+
zawodne" bo zawsze nieco sp2nione& Przy nadkwasocie np& najpierw czujemy typow
zgag#" ktra nam si# !okuje w gard!e !ub tu poniej" oddech zaczyna
47
cuchn+" pojawia si# p2niej zaparcie" a pacjent przypisuje to wszystko potrawom" ktre
nam zaszkodzi$y&
-sta!my wiec stanowczo" e nawet zdrowej wtrobie szkodzi przede wszystkim ycie
w bezruchu i takie wyywienie" ktrego ka!oryczno+ jest nieproporcjona!nie wysoka w
stosunku do i!oci wykonywanej pracy /izycznej" sportu" ruchu itp& Faki tryb ycia ) a nie
potrawy ) prowadzony niekiedy przez d$ugie !ata" powoduje przem#czenie wtroby" ktrej
podstawowym zadaniem jest wytwarzanie $ci&
Jee!i wi#c kto mwi, Oja mam wtrob# zdrow" a!e&" w woreczku $ciowym mam
kamie%P" wzg!#dnie Oo$dek mam zdrowy" ty!ko&&& wtroba nie daje mi spokojuP )to
znaczy" e nie orientuje si#" jak ci!e te organy s ze sob powizane&
Krew dochodzc do wtroby przynosi kwas m!ekowy" powstajcy w naszych
mi#niach na skutek zm#czenia prac /izyczn !ub sportem& Poza rym krew przynosi
szereg innych zanieczyszcze%" z ktrych w wtrobie powstaje $+& R$+ zbiega do
woreczka $ciowego" skd w miar# potrzeby wyda!ana jest do dwunastnicy" gdzie
wsp$dzia$a w rozk$adzie chemicznym ci#kich bia$ek zwierz#cych" a wi#c mi#sa"
t$uszczw itp&
Anaczej mwic ) kto ci#ko pracuje /izycznie ) ma $ci pod dostatkiem i ma prawo do
so!idniejszego wyywienia" bo je na!eycie trawi& 1acjona!na produkcja $ci w wtrobie
opiera si# na pracy /izycznej" sporcie" gimnastyce" s$owem na wszystkim" co odczuwamy
w mi#niach jako zm#czenie& 8ostatek $ci z ko!ei sprawia" e wyprnienie nie
nastr#cza trudnoci" uwa!nianie organizmu z rnych zanieczyszcze% rwnie dzi#ki temu
przebiega prawid$owo& Ponadto cz$owiek ma wwczas !epszy humor" apetyt" sprawno+
/izyczn i sen&
0usz# jeszcze wspomnie+ o witaminach" a przede wszystkim o witaminie ." ktrej
gospodarzem w organizmie !udzkim jest wtroba& *na tej witaminy potrzebuje
najbardziej" cho+ nie najwi#cej, im cz#ciej j otrzymuje" bodaj w niewie!kich i!ociach"
tym d$uej zachowuje swoj sprawno+& Anne witaminy" cho+ w mniejszych i!ociach i nie
tak cz#sto" a!e s rwnie potrzebne do racjona!nej pracy wtroby" a wi#c ca$a rodzina
witamin 3" poza tym K i P&
6$e wydzie!anie $ci" a wi#c z$e trawienie niema! od samego pocztku /ata!nie odbija
si# na usposobieniu pacjenta" na jego codziennym stosunku do !udzi" do trudnoci" z
jakimi norma!nie trzeba wa!czy+" a wreszcie przechodzi to w stan przew!ek$y i zaczyna
rzutowa+ na charakter" a nie ty!ko na usposobienie&
*t w tej dziedzinie istniej dwie prawdy, pierwsza to ta" e w prawdziwych
chorobach nerwowych nie ma takiej granicy" przy ktrej mona by powiedzie+" e tu ju
sko%czy$ si# cz$owiek zdrowy" a zaczyna si# chory& Fo nie jest przecie podwyszona
temperatura cia$a" ktra sygna!izuje o wie!u chorobach&
8rug wie!k prawd jest to" e wsze!kie zahamowania w wydzie!aniu $ci
przypisujemy rwnie nerwom" bo to bezporednie nast#pstwo objaww jest istotne, z$e
trawienie odbiera humor" pogod# ducha i /ata!nie mci nieraz spojrzenie na wiat&
5erwic o$dka nazwano te t# /orm# niestrawnoci" ktra si# wyraa reakcj na
podniety zewn#trzne, pacjent pok$ci$ si# z kim" a!bo z!k$ si# powanie i ) dosta$
rozwo!nienia& Po wie!u takich wypadkach idzie wreszcie do !ekarza i skary si#" e ma
/ata!ne stosunki w miejscu pracy" w domu i do+ cz#sto !ekarz potwierdza je jako
przyczyn# nerwicy&
4C
KAMICA 49CIOWA
R$+ jest wydzie!iny" a zarazem wyda!ina wtroby& 6awiera zwizki potrzebne d!a
organizmu" jak produkty przemiany materii oraz zwizki /izjo!ogicznie obce&
R$+ z p#cherzyka $ciowego ma odczyn a!ka!iczny i zawiera kwasy i barwniki
$ciowe" cia$a bia$kowe i zwizki" ktre dzia$aj jak a!ka!oidy" zapobiegajc wytrcaniu si#
cia$ sta$ych& 8a!ej w sk$ad $ci wchodz cho!estero!" /os/o!ipidy" kwasy t$uszczowe" !ad
mocznika i kwasu moczowego" g!ukuroniany" ch!orki" siarczany" /os/orany i inne so!e&
*prnianie p#cherzyka $ciowego jest unormowane hormonem cho!ecystokinin& 5a
dob# cz$owiek wydzie!a ok& 1 m! $ci&
Kwasy $ciowe bior udzia$ w trawieniu t$uszczw oraz we wch$anianiu wit& K&
3arwniki $ci ) bi!irubina i bi!iwerdyna s zwizkami pochodnymi barwnikw krwi&
Przekszta$cenie hemog!obiny z rozpadu krwinek czerwonych na barwniki $ci zachodzi
w wtrobie i w !edzionie& 5aj!epszym przepisem na dobra prac# wtroby jest rnorodne
ywienie oraz praca /izyczna i sport& 1uch wzmaga wydzie!anie $ci z wtroby i z
p#cherzyka $ciowego znowu do je!it& 6apobiega to zastojowi $ci w drogach
$ciowych i w p#cherzyku& F drog wi#c zapobiegamy powstawaniu kamicy $ciowej"
oty$oci i miadycy&
Krew przep$ywajca przez ca$y organizm zbierze z naszych mi#ni kwas m!ekowy" i
wie!e innych produktw przemiany materii" zaniesie je do wtroby" gdzie powstan
znowu g!ikogen& barwniki i kwasy $ciowe" gromadzce si# w zdrowej wtrobie& 6
p#cherzyka $+ przejdzie do dwunastnicy" aby tam roz$oy+ ci#ko strawne bia$ka
zwierz#ce" ktrych organizm nasz potrzebuje tym wi#cej" im wi#cej cz$owiek ma pracy
/izycznej i wysi$ku&
Poniewa nasz p#cherzyk $ciowy w czasie snu nie pracuje" to ) zw$aszcza przy
ci#ko strawnych i ob/itych ko!acjach i przy braku ruchu i wysi$ku /izycznego )
niedostateczna i!o+ $ci wydzie!a si# do je!it& Powstaje zastj $ci" ktry jest
najcz#stsz :cho+ nie wy$czn; przyczyn tworzenia si# kamieni $ciowych& Pierwszym
sygna$em s b!e ciskajce doko$a pasa" wiadczce o podranieniu woreczka
$ciowego" o jego z$ej pracy& Przewiet!enie moe jeszcze nie ujawni+ obecnoci
kamieni& 8opiero ataki b!u promieniujce do prawej $opatki !ub kr#gos$upa" mog
wiadczy+ o tym" e kamie% si# ju u/ormowa$&
6anim wi#c dopucimy do tak ci#kiego stanu" warto zapozna+ si# ze sposobami
zapobiegania tej chorobie" tym bardziej" e nie przychodzi ona z dnia na dzie%" a!e
powstaje w cigu ki!ku nieraz !at& Kamienie $ciowe tworz si# bardzo wo!no&
D" zi"!"w#c$ Fr"('w )'!ci"p/n#c$ za*icza,#, kwiat kocanki" kwiat jarz#biny"
zie!e rdestu ptasiego" zie!e po$onicznika" zie!e krwawnika" zie!e dziurawca" owoc
czarnego bzu" !i+ czarnego bzu" !i+ bobrka i kor# kruszyny& Fa ostatnia dzia$a
wprawdzie najmocniej" a!e przy d$ugotrwa$ym stosowaniu daje niekiedy coraz s$abszy
rezu!tat i !epiej uywa+ jej jako rodka dora2nego" s$ucego jedynie do prze$amania
obstrukcji" po czym stosowa+ te s$absze" a!e rwnie niezawodne zio$a" zw$aszcza przy
d$uszym ich zaywaniu&
6io$a te parzymy w proporcji, $yka drobno poci#tego zie!a na szk!ank# wrztku i
pijemy dwa" trzy razy dziennie raczej przed jedzeniem& Kor# kruszyny gotujemy w tym
samym stosunku" pami#tajc o tym& e im d$uej j gotujemy" tym wywar jest mocniejszy&
Astniej poza tym gotowe mieszanki zio$owe, .ho!agoga nr ! za!ecana przy sto!cu
mi#kkim i .ho!agoga m 9 za!ecana przy sto!cu norma!nym&
44
MIADYCA < WR45 UKRYTY
0iadyca jest przew!ek$ chorob" powodujc upo!edzenie czynnoci t#tnic oraz
zw#enie" a nawet zamkni#cie wiat$a naczy%& ' konsekwencji prowadzi to do
niedot!enienia" w mniejszym !ub wi#kszym stopniu" wszystkich niema! narzdw
organizmu" w tym serca" mzgu" nerek i stp& Jest to choroba og!noustrojowa&
5a rozwj zmian miadycowych wp$ywa wie!e czynnikw" nie zbadanych jeszcze do
ko%ca" wrd ktrych istotn ro!# odgrywa odywianie& 5iestety" wci mamy z$e nawyki
ywieniowe& >ubimy je+ t$usto i s$odko" co w konsekwencji prowadzi do wzrostu
poziomu cho!estero!u we krwi&
Powstawaniu zmian miadycowych sprzyja pa!enie papierosw" poniewa
przedostajcy si# do organizmu t!enek w#g!a uszkadza t#tnice& < zatem radz# odzwyczai+
si# od tego na$ogu& 1wnie brak aktywnoci /izycznej przyspiesza gromadzenie si#
t$uszczu w tkance podskrnej i $cznej" powodujc zak$cenie syntezy zwizkw
bia$kowo)t$uszczowych& 6daniem naukowcw take stres" zw$aszcza utrzymujcy si#
przez d$uszy czas" napi#cia psychiczne" pozostawiaj po sobie trwa$e" niekorzystne
!ady& Przyczyniaj si# bowiem do zwi#kszenia cinienia krwi" w wyniku czego zachodz
procesy" powodujce zatrzymanie komp!eksw bia$kowo)t$uszczowych w b$onach naczy%
t#tniczych& 5a wyst#powanie powik$a% miadycowych ma rwnie wp$yw oty$o+"
cukrzyca" dna" w pewnym stopniu rwnie predyspozycje genetyczne&
0iadyca jest chorob tym gro2niejsz" e czasem rozpoczyna si# ju w okresie
wczesnej m$odoci" a daje o sobie zna+ dopiero w stadium zaawansowanym" cz#sto po
wie!u !atach& (td konieczno+ pro/i!aktyki" 5iskoka!oryczna" a!e urozmaicona dieta"
zwa!czanie zapar+" ruch" aktywno+ /izyczna" unikanie stresw i napi#+ psychicznych
oraz na$ogw ) to czynniki" ktre z pewnoci mog pomc& 3y zapobiec miadycy
stosuje si# preparaty zwi#kszajce przemian# materii" np& hormony tarczycy" zwizki
jodu" a!e ty!ko z po!ecenia !ekarza& <by obniy+ poziom cho!estero!u trzeba uzupe$ni+
diet# magnezem" wit& 3
E
" cho!in" inozyto!em" popija+ tward wod#& Mcianki naczy%
w$osowatych staj si# rwnie bardziej e!astyczne" gdy pije si# soki z marchwi" se!era"
mniszka" pietruszki" surowej kapusty&
ZIO9A W NADCI;NIENIU
5adcinienie t#tnicze na!ey do najbardziej rozpowszechnionych chorb uk$adu
krenia& (tatystyki mwi" e w Po!sce cierpi na ni ok& ,-. min !udzi& 8o!eg!iwo+ ta
za!iczana jest nawet do chorb cywi!izacyjnych& (tanowi coraz wi#kszy prob!em
spo$eczny i medyczny&
5adcinienie mona podzie!i+ na dwie grupy, wtrne" czy!i objawowe oraz pierwotne"
czy!i samoistne& * nadcinieniu wtrnym mwimy wtedy" gdy jest ono nast#pstwem
okre!onych zmian i chorb& Pozosta$e = proc& stanowi nadcinienie pierwotne" ktrego
przyczyn w pe$ni jeszcze nie znamy& 5iemniej wiadomo" e poza obcieniami
genetycznymi powoduj je takie czynniki jak, oty$o+" niew$aciwy sposb odywiania"
napi#cia emocjona!ne" pa!enie papierosw&
4E
.horoba ta jest szczeg!nie gro2na ze wzg!#du na nast#pstwa, przede wszystkim
szybszy rozwj miadycy i zwizan z tym niedokrwienn chorob# serca" zawa$y"
wy!ewy krwi oraz wie!e innych gro2nych d!a ycia schorze%& 'czesne wykrycie
nadcinienia i odpowiednie !eczenie daj zwyk!e pomy!ne rezu!taty&
' zapobieganiu i !eczeniu nadcinienia podstawow ro!# odgrywa odpowiedni tryb
ycia& 'skazane jest stosowanie diety bezso!nej" unikanie kawy" a!koho!u" mocnej
herbaty" ograniczenie t$uszczw zwierz#cych i zastpienie ich t$uszczem pochodzenia
ro!innego" czy!i o!ejem s$onecznikowym !ub sojowym" ktre zawieraj cenne d!a
zdrowia nienasycone kwasy organiczne" wreszcie zerwanie z na$ogiem pa!enia
papierosw&
Przy nadcinieniu t#tniczym !ekarze za!ecaj rwnie spokojny i uregu!owany tryb
ycia" unikanie nadmiernego napi#cia emocjona!nego" zmniejszenie nadwagi cia$a i
oczywicie ruch oraz aktywno+ /izyczn& *prcz !eczenia /armako!ogicznego za!ecaj
cz#sto !eki ro!inne" g$wnie zio$a" traktujc je jako rodek pomocniczy" o dzia$aniu
rozkurczowym na cianki naczy% krwiononych& (twierdzono np&" e jemio$a bardzo
skutecznie obnia cinienie krwi& 'chodzi ona zreszt w sk$ad mieszanek zio$owych )
(k!erosan i .ardiosan" a wycig z jemio$y w sk$ad krop!i 5eocardina oraz Antractum Visci
stosowanych przy nadcinieniu&
*jciec Grzegorz ?ranciszek (roka w swym OPoradniku zio$owymP za!eca przy
nadcinieniu t#tniczym nast#pujc mieszank# zio$ow, 1 g zie!a jemio$y" po 4 g zie!a
barwinka mniejszego" zie!a serdecznika" !icia ruty" kwiatu g$ogu" kwiatu rumianku" !icia
poziomki i k$cza perzu& 6io$a te miesza si# razem i parzy& 5a ! szk!ank# wrztku bierze
si# ! $yk# mieszanki i parzy pod przykryciem przez 9)7 minut& Po przecedzeniu pije
si# ciep$e 7 razy dziennie po jedzeniu&
< oto inna mieszanka zio$owa stosowana przy nadcinieniu, 9 g morszczynu" 7 g
owocu g$ogu" 7 g zie!a jemio$y" C g zie!a skrzypu" C g owocu ry" 94 g korzeni
koz$ka" 7 g czarnego bzu oraz 94 g zie!a ruty& Po zmieszaniu" ! $yk# zie!a za!ewa si#
szk!ank wrztku i zostawia do nacigni#cia& Pije si# 9 razy dziennie rano i wieczorem&
0ona pi+ jeszcze inn mieszank# zio$ow, 7 g zie!a jemio$y" 7 g owocu g$ogu" 7 g
zie!a skrzypu i 4 g jask$czego zie!a miesza si# razem i parzy ! $yk# na szk!ank#
wrztku& Pije si# 7 razy dziennie&
1ewe!acyjnym rodkiem skutecznie obniajcym cinienie jest take aronia" od
ki!kunastu !at coraz cz#ciej uprawiana na dzia$kach& Jej owoce s prawdziwym
magazynem witamin :." PP" z grupy 3 oraz I;" poza tym zawieraj sk$adniki minera!ne )
wap%" mied2" mo!ibden" mangan i inne& 'ycigi z aronii zyska$y s$aw# dzi#ki
kosmonautom" ktrzy stosowa!i je w !eczeniu choroby popromiennej& Jak twierdzi Arena
Gumowska" dzi#ki zawartoci wit& PP" ktra w owocach aronii wyst#puje w nie
spotykanych gdzie indziej i!ociach" wp$ywa ona na wzmocnienie naczy% krwiononych i
obnia cinienie krwi& 'ystarczy przez C dni zjada+ po 94 dag owocw" by ju
zaobserwowa+ dodatnie skutki kuracji&
'sze!kie kuracje zio$owe trzeba bezwzg!#dnie konsu!towa+ z !ekarzem& 6io$a !ecz" to
prawda" a!e mog take szkodzi+& 6w$aszcza stosowane w zbyt duych dawkach !ub
przez zbyt d$ugi czas&
4B
?AK ZAPOBIE5AA CHOROBIE WIEJCOWE?:
Jednym z istotnych czynnikw zapobiegania jest odpowiednia dieta& *d najm$odszych
!at na!ey unika+ wszystkich sk$adnikw w poywieniu" ktre podnosz poziom
cho!estero!u we krwi&
8) potraw" ktre rzadko powinny goci+ na naszym sto!e" na!e potrawy mczne&
k!uski" pieczywo& ( to z$oone w#g!owodany" ktrych przyswojenie przez organizm
wymaga duej obj#toci wody" co w nast#pstwie obcia prac# serca& Frzeba raczej
spoywa+ wi#cej jarzyn" ktre zawieraj moczop#dny potas uwa!niajcy organizm od
nadmiaru wody& 6 tym rwnie $czy si# sposb przyrzdzenia potraw& 5p& ziemniaki
) s one bardzo bogate w so!e potasu" a!e gdy gotuje si# je obrane" bez skrki" potas
przechodzi do wody" ktr wy!ewamy c$o z!ewu& 5atomiast ziemniaki gotowane w
$upinach zatrzymuj swoje bogactwo& 8!atego ziemniaki obrane po ugotowaniu p!us
twaroek i m!eko to najzdrowsza dieta wieczorna& 1wnie wane jest mi#so wo$owe
bogate w e!azo" pe$ne bia$ka" a ubogie w t$uszcze&
' zasadzie 7 ) C)!etni cz$owiek moe je+ wszystko& >ecz nie wo!no by+ grubymN
6agadnienie po!ega rwnie na obj#toci poywienia ) nadmiernego wype$niania o$dka&
Gdy jeste ju oko$o 4)tki" i w czasie gocinnej uczty chcesz by+ zdrowym ) pocz#stuj
ssiada" odmw sobie&
Frzecim istotnym czynnikiem zapobiegania jest ruch" umiarkowany wysi$ek /izyczny&
.hocia serce jest tym podstawowym mi#niem decydujcym o kreniu krwi" to jednak
kurczenie si# mi#ni ko%czyn do!nych" a szczeg!nie mi#ni ud" przesuwa s$up krwi
przeciw prawu cienia w do!nej cz#ci cia$a do serca& *dcia to mechaniczn prac#
serca o jedn trzeci& 1uch jest ponadto naj!epszym rodkiem uspokajajcym" ktry
neutra!izuje dzia$anie stresu emocjona!nego i przem#czenie umys$owe" przeciwdzia$a
bezsennoci nieraz skuteczniej ni powszechnie uywane rodki& 8!atego spacer szybki
czy umiarkowany za!ecany jest przed snem&
(iedzcy tryb ycia z unieruchomieniem ko%czyn do!nych u$atwia wyst#powanie i
post#py choroby wie%cowej& 6wo!niony przep$yw strumienia krwi daje wi#ksz
mo!iwo+ osadzenia si# jej z!epionych sk$adnikw na ciankach naczy% i zatykania ich
wiat$a& ($abo dzia$a mi#sie% przepony" wenty!acja p$uc si# obnia& 8!atego !udzie
prowadzcy siedzcy tryb ycia maj narastajce do!eg!iwoci ze strony serca& 5a!ey
przep!ata+ godziny biernego siedzenia chocia 4)minutowym ruchem" krtkim marszem
czy ki!koma przysiadami z g$#bokimi oddechami& Po wie!ogodzinnej pracy w biurze
podany jest marsz do domu i rzadsze korzystanie ze rodkw !okomocji& ' p!anie dnia
powinno si# uwzg!#dnia+ czas d!a najwaniejszego czynnika zapobiegawczego i
!eczniczego ) spaceru&
Pozostaje jeszcze pytanie" czy na!ey unika+ tzw& uywek ) a!koho!u i papierosw&
Papierosy uznane s za najwaniejszy dodatkowy czynnik ujemny wp$ywajcy na
pog$#bianie si# zmian w naczyniach wie%cowych& <!koho! pity na$ogowo i codziennie
jest rwnie szkod!iwy" natomiast mona pozwo!i+ sobie i na jeden kie!iszek koniaku&
' cigu ostatnich !at narasta prob!em ujemnego wp$ywu na naczynia t#tnicze
stosowania hormona!nych rodkw antykoncepcyjnych& 5ast#pstwem ich przew!ek$ego
pobierania jest znaczne podniesienie si# cho!estero!u we krwi& *g$aszane s coraz
!iczniejsze przypadki zawa$u u m$odych kobiet" gdzie jedyn przyczyn by$y hormona!ne
rodki antykoncepcyjne& 8!atego na!ey si# ich wystrzega+ na korzy+ innych metod
zapobiegania ciy&
4D
5DY CHORU?H NERKI
* z$ym /unkcjonowaniu naszych nerek dowiadujemy si# najcz#ciej dopiero wtedy"
gdy odczuwamy ostry b!& Przyczyny b!u mog by+ rne ) moe powodowa+ go stan
zapa!ny nerek" kamica nerek !ub drg moczowych& *bjawem niewydo!noci nerek mog
by+ rwnie b!e reumatyczne" rwa ku!szowa :ischias;" artretyzm" zapa!enie zatok&
5ajpowaniejszym schorzeniem nerek jest kamica& Fworzce si# w moczu osady
rnych so!i" najcz#ciej wapnia" osadzaj si# w postaci mniejszych !ub wi#kszych
kamykw w rnych odcinkach uk$adu moczowego& *we Oobce cia$aP zak$caj
prawid$owe /unkcjonowanie nie ty!ko nerek" szwankuje te uk$ad krwionony" g$wnie z
powodu nadcinienia :nerki pe$ni m&in& /unkcj# regu!atora cinienia t#tniczego krwi;&
Przyczyn powstawania kamicy jest wie!e" a wrd nich, twarda woda" rodki
chemiczne w ywnoci" naduywanie so!i kuchennej" proszkw od b!u g$owy i rodkw
su!/amidowych oraz pa!enie papierosw& Kamienie nerkowe moczanowe i szczawianowe
narastaj wo!niej" /os/oranowe i w#g!anowe ) szybciej& 'szystkie s jednakowo
dokucz!iwe i w takim samym stopniu zagraaj yciu& 5a!ey wi#c zapobiega+ ich
tworzeniu si#" nie dopuszcza+ do b!u nerek&
Jest na to wie!e rnych sposobw& Przede wszystkim na!ey rzuci+ pa!enie
papierosw" gdy nikotyna jest najwi#kszym wrogiem nerek& *graniczy+ te trzeba
so!enie potraw& 5aj!epiej nie so!i+ ich w czasie gotowania" !ecz ju po ugotowaniu" na
ta!erzu& 'wczas stopniowo zmniejszamy i!o+ so!i& 6 tward wod mona sobie
poradzi+ dwa razy gotujc& Po pierwszym zagotowaniu i ostygni#ciu wod# z!ewamy i
ponownie gotujemy nast#pnego dnia" tu przed uyciem&
6apobiegawczo i !eczniczo stosujemy zio$a i diety :jarsk !ub z niewie!k i!oci bia$ka
zwierz#cego;" ktre oczyszczaj organizm ze szkod!iwych produktw przemiany materii
oraz odciaj uk$ad moczowy&
6i$ oczyszczajcych nerki i drogi moczowe jest bardzo wie!e" na!e do nich, !icie
brzozy" czarnej porzeczki" me!isy" borwki)brusznicy" rdestu ptasiego" pokrzywy" kora
wierzby" kwiat naw$oci" zie!e skrzypu i wrzosu" jagody ja$owca" k$cze perzu" korzenie"
nasienie i na+ pietruszki" korze% i na+ se!era" nasienie kozieradki i czarnuszki&
( te gotowe mieszanki zio$owe i preparaty przygotowane przez OLerbapo!P&
6apobiegawczo i !eczniczo dzia$a np& ?ito!izyna" ktr na!ey stosowa+ 9)7 razy dziennie
po $yeczce na p$ szk!anki wody& 'arte po!ecenia s rwnie -rogan" sok z brzozy" sok
z $opianu&
' zwa!czaniu kamicy skuteczne s wywary z obierek ziemniaczanych !ub s$omy
owsianej :d!a osb z nadwag;& 8wie garcie s$omy !ub dok$adnie umytych obierzyn
ugotowa+ i na takim wywarze zaparzy+ rdest ptasi !ub zie!e wrzosu& Pi+ dwa razy
dziennie& Jeszcze skuteczniejsze s 4)B dniowe g$odwki& 'tedy pije si# ki!ka razy
dziennie ty!ko same wywary& Przed g$odwk na!ey zrobi+ !ewatyw# z ciep$ego i
s$abego naparu rumianku&
Po dniach g$odwki nie na!ey wraca+ od razu do norma!nego jedzenia" !ecz odywia+
si# chudym m!ekiem" k!eikiem ryowym" twarogiem" popija+ napary z rdestu ptasiego i
!ici brzozy oraz owocw dzikiej ry& Potem stosowa+ diet# jarsk !ub p$jarsk&
*pisan kuracj#" a take picie zi$" na!ey konsu!towa+ z !ekarzem" uro!ogiem !ub
internist" gdy niektre z podanych zi$ !ub g$odwka mog si# okaza+ niewskazane ze
wzg!#du na wyst#powanie innych chorb&
4=
REUMATYZM NIE?EDNO MA IMIB
Jamanie w kociach" bo!ce stawy i mi#nie to do!eg!iwoci przypisywane
reumatyzmowi& Jest to oczywicie due uproszczenie& Astnieje bowiem wie!e rnych
chorb reumatycznych" odmienne s przyczyny ich powstawania i niejednakowy ich
przebieg&
8o najci#szych chorb reumatycznych za!icza si# reumatoida!ne zapa!enie staww
:dawniej zwane go+cem przew!ek$ym post#pujcym; i zesztywniajce zapa!enie staww
kr#gos$upa& 5ie !eczone obie mog doprowadzi+ do trwa$ych zniekszta$ce%" a w
konsekwencji do inwa!idztwa& 5iezwyk!e zdrad!iwa jest te gorczka reumatyczna"
atakujca przecie dzieci i m$odzie& 0wi si# o niej" nie bez racji" e O!ie stawy" a ksa
serceP& Przyczyny tych chorb dotd s nieznane& ' kadym razie wymagaj wczenie
podj#tego" systematycznego !eczenia oraz cis$ego przestrzegania za!ece% !ekarza&
6 chorb reumatycznych najbardziej rozpowszechniona jest choroba zwyrodnieniowa
staww i kr#gos$upa" nazywana inaczej go+cem zwyrodniajcym& Jest ona w duej
mierze wynikiem starzenia si# ca$ego organizmu" a w szczeg!noci staww& -jawnia si#
przewanie po C roku ycia&" cho+ moe wystpi+ i u !udzi m$odych" np& po przebytym
urazie& 0oe zaatakowa+ wszystkie stawy" najcz#ciej jednak umiejscawia si# w tych"
ktre s najbardziej obcione" tzn& stp" w stawach ko!anowych i biodrowych oraz w
stawach kr#gos$upa& .horoba ta jest wynikiem zuycia si# tkanki chrzestnej wskutek
zachodzcych w organizmie procesw starzenia" a wyst#puje przewanie u !udzi" ktrych
poszczeg!ne stawy s nadmiernie obcione "!ub d$ugo pozostaj w przymusowej
pozycji& .horobie tej sprzyja oty$o+" p$askostopie" wady postawy" d2wiganie
nadmiernych ci#arw itp& Gociec zwyrodniajcy umiejscawia si# te cz#sto w stawach
pa!cw rk :powstaj wtedy b!isko paznokci twarde guzki;" a!e zarwno w tych" jak i
innych stawach nie doprowadza do usztywnienia ani do tak duych zniekszta$ce%" jak to
ma miejsce w reumatoida!nym zapa!eniu staww&
.ho+ choroba zwyrodnieniowa staww i kr#gos$upa na og$ nie jest ci#kim
schorzeniem i nie powoduje ka!ectwa" to jednak dokucz!iwe b!e mog by+ przyczyn
niezdo!noci do pracy& <by nie dopuci+ do rozwoju tego schorzenia" na!ey w miar#
mo!iwoci unika+ wsze!kich urazw i ju od wczesnej m$odoci dba+ o zachowanie
prawid$owej postawy& 3ardzo wan ro!#" zarwno w zapobieganiu" jak i !eczeniu go+ca
zwyrodniajcego" odgrywa systematyczna gimnastyka oraz zabiegi /izykoterapeutyczne&
5iekiedy zwyrodnieniu staww towarzyszy reu,a&#z, &(ane( ,i/((ic$8
oko$ostawowych" ktrego charakterystyczn cech jest dokucz!iwy b!" g$wnie mi#ni i
przyczepw ci#gien :zesp$ bo!esnego barku" !umbago;& Fa posta+ reumatyzmu
wyst#puje bardzo cz#sto" cho+ nie ma on tak ci#kiego przebiegu" ani nie daje tak
powanych nast#pstw jak inne choroby reumatyczne& (przyjaj temu schorzeniu wady
postawy :np& skrzywienie kr#gos$upa" p$askostopie;" nadwaga i inne" powodujce
nadmierne obcienie pewnych grup mi#niowych" a take zimno" wi!go+" nag$e zmiany
temperatury" czynniki emocjona!ne&
Konsekwencje typu reumatycznego daj te niektre choroby przemiany materii" np&
dna" powodujca zmiany zwyrodnieniowe :artretyzm;" wskutek odk$adania si# z$ogw
kwasu moczowego w chrzstce stawowej& 8o rozwoju tej choroby przyczynia si# zbyt
due tworzenie si# kwasu moczowego w ustroju cz$owieka i zbyt ma$e wyda!enie
poprzez nerki" co moe by+ sk$onnoci wrodzon a!bo te wynikiem nieprawid$owego
odywiania&
E
KURAC?A PRZECIWREUMATYCZNA
Kuracj# na!ey zacz+ przede wszystkim od poprawy pracy nerek" poniewa ogromn
wi#kszo+ z$ogw reumatycznych ty!ko t drog mona z organizmu usun+& -sprawni+
na!ey wtrob#& Jee!i bowiem krew nie jest na!eycie oczyszczona przez te dwa organy"
z$ogi" ktre si# w niej tworz" !okuj si# w zastawkach y!nych w pob!iu nerww" co powoduje
ucisk" a w rezu!tacie b!e&
6nakomity zie!arz" 'ito!d Poprz#cki" d!a wspomoenia pracy wtroby za!eca$
stosowanie dziurawca" krwawnika" przy zaparciach rwnie zie!a kruszyny" a w ce!u
poprawienia pracy nerek, kwiat bzu czarnego" !ipy" mi#t#" !icie borwki" owoc ja$owca&
1adzi$ te stosowa+ zio$a rozgrzewajce" poprawiajce krenie krwi" a wi#c kwiat
czarnego bzu" mi#t#" rumianek i kor# wierzbow&
' kuracji przeciwreumatycznej godne po!ecenia s rwnie gotowe mieszanki
zio$owe, 1eumosan" 1eumogran" Pyrosan& 0ona je zmiesza+" zrobi+ z nich napar :$yk#
mieszanki za!a+ szk!ank wrztku; i pi+ 9)7 razy dziennie" s$abo os$odzony& 6im
stosowa+ poduszki gorczycowe !ub ki!kuminutowe ok$ady z utartego chrzanu&
'skazane s take kpie!e zio$owe" powodujce roz!u2nienie mi#ni i ust#powanie
do!eg!iwoci go+cowych& ' ich sk$ad wchodz, rumianek" kwiat w#wki" zie!e
macierzanki wonnej" babki !ancetowatej" zie!e nostrzyku" korze% ywokostu ) po 1
gramw& 8o jednej kpie!i bierze si# po$ow# tej porcji& *dwar z zi$ rozcie%czony w E
!itrach wody" po czym w!ewamy do wanny i uzupe$niamy wod& Kpie!e powinno
powtarza+ si# trzy razy w tygodniu przez dwa miesice&
-!g# przy b!ach reumatycznych przynosz te kpie!e z dodatkiem zmiksowanej
kapusty :9 g$wki na wann# wody; !ub ig!iwie sosny" wierku" jod$y& 5a!ey zagotowa+
p$ ki!ograma ig!iwia w ki!ku !itrach wody" odstawi+ do nacigni#cia i odcedzi+ do
wanny z wod& 8o kadej kpie!i doda+ troch# naparu z mi#ty oraz 1HC kg drody&
Kpie! powinna trwa+ oko$o p$ godziny" woda powinna by+ gorca& Po kadej kpie!i
natychmiast po$oy+ si# do $ka&
Przy sk$onnociach do tworzenia si# z$ogw w nerkach i stawach wane jest w$aciwe
odywianie" a wi#c jedzenie wieych produktw z uwzg!#dnieniem sporej i!oci warzyw
i owocw" picie odpowiedniej i!oci p$ynw" spoywanie otrb" nieoczyszczonej so!i :w
niewie!kiej i!oci;& 'skazane jest zapobieganie oty$oci" korzystanie z ruchu" ktry
pobudza organizm do sprawniejszego /unkcjonowania" a krew do szybszego krenia&
Proponuj# ponadto spoywanie octu jab$kowego" ktry doskona!e czyci nerki i stawy ze
wsze!kich z$ogw i nie dopuszcza do ich powstawania& Pi+ go na!ey dwa razy dziennie,
9 $yeczki octu" 9 $yeczki miodu na p$ szk!anki przegotowanej wody&
6a!ecam te popijanie wywaru z obierzyn ziemniaczanych z dodatkiem ptasiego rdestu&
Popija+ p$yn par# razy w cigu dnia" przynajmniej ki!ka ko!ejnych dni :i powtarza+
kuracj# co miesic;& 6amiast obierzyn ziemniaczanych osoby z nadwag mog stosowa+
s$om# owsian :gar+ s$omy za!a+ ! !itrem wody i gotowa+ przez p$ godziny;& *soby
szczeg!nie podatne na tworzenie si# z$ogw w nerkach" stawach" p#cherzyku $ciowym
powinny tak kuracj# stosowa+ ca$e ycie" przynajmniej ki!ka dni w miesicu&
E1
PODU3ZKA 5ORCZYCOWA
Kawa$ek p$tna !ub zwartej bawe$nianej tkaniny o wymiarach C na D cm sk$ada si#
na p$" zszywa dwa brzegi" odwraca na drug stron# Okieszonk#P& .a$o+ stebnuje si# co
9 cm& ' co drug kieszonk# nasypuje si# przez !ejek bi$a gorczyc#& 'tedy zaszywa si#
ostatni brzeg i otrzymuje poduszk# gorczycow" ktr przyk$adamy na noc na go$e cia$o
w miejscu" gdzie najbardziej dokucza nam reumatyzm !ub artretyzm& (ucha gorczyca nie
nagrzewa od razu" dopiero jak nagrzeje si# od cia$a" zaczyna si# jej dobroczynne dzia$anie
) promieniowanie&
?AK U3UNHA ZBBDNE Z9O5I:
6$ogi tworz si# z niestrawionych resztek pokarmowych" czy!i substancji
nierozpuszcza!nych" wydzie!ajcych si# w moczu i krwi w postaci cia$a sta$ego& '
nerkach" p#cherzyku $ciowym tworzy si# nierozpuszcza!ny piasek oraz kamienie" w
stawach natomiast stwardnia$e substancje" ktre atakuj b$on# maziow i ci#gna"
wywo$ujc stany zapa!ne& 6$ogi w nerkach i stawach s cz#sto przyczyn chorb
przew!ek$ych" trwajcych wie!e !at&
Kamica nerkowa powstaje w wyniku zaburze% przemiany materii" powodujcych
wytrcenie si# z moczu kryszta$kw rnych so!i" ktre norma!nie znajduj si# w moczu
w stanie rozpuszczonym& Powstawaniu z$ogw tych so!i sprzyjaj takie czynniki" jak np&
zastj moczu" jego nadmierne zag#szczenie spowodowane piciem zbyt ma$ych i!oci
p$ynw" szczeg!nie w !ecie i podczas pracy w gorcych pomieszczeniach" zapa!enie drg
moczowych" wreszcie jadanie pokarmw ob/itujcych w substancje tworzce z$ogi w
drogach moczowych :np& cz#ste spoywanie konserw i niewieych koncentratw"
nadmiar cukru i bia$ej so!i" twardej wody" niedobr wit& < i 8" przedawkowanie !ekw
itp&;& Pewn ro!# odgrywa tu rwnie noszenie zbyt ciasnego obuwia" siedzcy tryb ycia"
powodujcy powo!niejsze og!ne krenie krwi&
Podobne przyczyny powoduj powstawanie z$ogw w stawach" wi#c i kuracja jest
podobna&
6asadnicz zatem spraw przy sk$onnociach do tworzenia si# z$ogw w nerkach i
stawach jest przede wszystkim zapobieganie" po!egajce m&in& na odpowiednim
odywianiu& < wi#c jadanie wieych produktw" z uwzg!#dnieniem sporej i!oci warzyw
i owocw" odpowiednia i!o+ p$ynw" zapobieganie oty$oci" spoywanie otrb" nie)
oczyszczonej so!i :w ograniczonej i!oci;& 'skazany jest take ruch" ktry powoduje
sprawniejsze /unkcjonowanie ca$ego organizmu i sprawniejsze krenie krwi&
*sobom o sk$onnociach do tworzenia si# z$ogw po!ecam ocet jab$kowy" ktry
doskona!e czyci nerki i stawy ze wsze!kich z$ogw" nie dopuszcza do ich
powstawania& Przyrzdzamy go w nast#pujcy sposb& *bierzyny z jab$ek wrzucamy
do s$oja" za!ewamy przegotowan" os$odzon wod :7 $yki cukru na ! szk!ank#
wody;" nast#pnie obwizujemy s$j czyst p$cienn serwetk i po trzech tygodniach"
po przecedzeniu i prze!aniu do bute!ek" mamy ju wietny" zdrowy ocet& Pijemy go
dwa razy dziennie, 9 $yeczki z 9 $yeczkami miodu na p$ szk!anki przegotowanej
wody&
E9
8oskona$e rezu!taty daje take popijanie wywaru z ziemniaczanych obierzyn" z
dodatkiem rdestu ptasiego& *bieramy ! ki!ogram doskona!e wyszorowanych" wiosn
take OwyoczkowanychP" ziemniakw" za!ewamy obierzyny ! !itrem wody i gotujemy
p$ godziny pod przykryciem& ' wywarze zaparzamy 9)7 $yki rdestu ptasiego& Po
nacigni#ciu popijamy ki!kakrotnie w cigu dnia przynajmniej przez ki!ka ko!ejnych
dni& *soby szczeg!nie sk$onne do O$apaniaP z$ogw powinny tak kuracje prowadzi+
przez ca$e ycie" przynajmniej przez ki!ka dni w miesicu&&
8oskona!e dzia$aj take nasiadwki ze skrzypu& *pakowanie skrzypu gotujemy
przez p$ godziny" w!ewamy do wiadra i siadamy nad par na 9 minut&
Po!ecam rwnie noszenie w domu specja!nych kapci" tzw& /akirek" ktre
przyczyniaj si# do !epszego ukrwienia stp" a tym samym powoduj sprawniejsza
prac# nerek&
(kutecznym rodkiem jest tzw& pokuta" po!egajca na odtruciu ca$ego organizmu& Jest
to tzw& kuracja tybeta%ska" stosowana ch#tnie np& we ?rancji& 5a czym ona po!egaK *t
pacjent przed p!anowan OpokutP zaywa wieczorem jaki rodek przeczyszczajcy :np&
gorzk s!" rycyn# !ub pigu$k# zio$ow;" a nast#pnie przez pi#+ ko!ejnych dni ogranicza
si# jedynie do popijania bu!ionu& ' jednym garnku gotuje si# wywar z obierzyn
ziemniaczanych wed$ug podanego ju przepisu" w drugim garnku natomiast gotuje si# 7
cebu!e" 9 marchewki" 7 pietruszki" 9 pory :mog by+ z naci; oraz ! se!er& 'arzywa
za!ewamy 9 1H9 !itrami wody i gotujemy pod przykryciem przez godzin#& *dcedzamy i
$czymy z wywarem z obierzyn& 5ie so!imy& Popijamy ki!ka razy dziennie& *czywicie
kadego dnia przygotowujemy now porcj# bu!ionu& Poza nim nie jemy nic przez 4 dni&
Faki OpostP nie ty!ko doskona!e oczyszcza ca$y organizm z wsze!kiego niepotrzebnego
ba!astu" a!e take powoduje utrat# 7 kg wagi& < wi#c jest to jednoczenie doskona$y
sposb na pozbycie si# zb#dnych ki!ogramw& 0ona tak kuracj# powtarza+ co 9
miesice z bardzo dobrym e/ektem d!a zdrowia i urody&
ZAPALENIE ZATOK
Jeszcze nie tak dawno zapa!enie zatok obocznych nosa uwaano za chorob#
nieznanego pochodzenia i !eczono drog tzw& punkcji" czy!i przebijania ciany jednej"
potem drugiej komory i cigania stamtd zie!onej" g#stej ropy" ktra je rozsadza$a
powodujc uparty" /ronta!ny b! g$owy&
5iekiedy ropa przedostaje si# do nosa i mona j cz#ciowo wydmucha+& Faki
Ozatokowy katarP to stosunkowo $agodna /orma zapa!enia komr LighmoreWa" a!e
najcz#ciej przew!ek$a" jak si# to mwi ) chroniczna&
8zi wiemy" e zapa!eniu komr obocznych nosa winne s m&in& nerki& Fo ich z$a
praca" obciona jeszcze nadmiarem so!i w poywieniu" nikotyn itp&" sprawia" e rne
zanieczyszczenia krwi" nie majce ujcia z moczem na zewntrz" kr po ca$ym
organizmie szukajc miejsca" w ktrym mog$yby si# u!okowa+& Komory oboczne nosa
padaj wwczas o/iar" a na tym swoistym mietniku mno si# drobnoustroje i oto ) stan
zapa!ny&
6apa!enie komr mona !eczy+ zewn#trznie i wewn#trznie& *d zewntrz wi#c
stosujemy ok$ady& Gar+ kwiatu rumianku i zie!a nostrzyka k$adziemy na p$tnie"
zaparzamy po!ewajc wrztkiem i odsczamy ok$ad" pki ciep$y" k$adziemy na twarz tak"
E7
aby zapachem tych zi$ mona by$o g$#boko oddycha+& *k$ad trzymamy najmniej p$
godziny" czas dostateczny" aby rozgrza+ i Ouruchomi+P pewn cz#+ ropy zajmujcej
komory&
'ewn#trznie ) pijemy napary zi$ pomagajce oczyci+ krew przez nerki" przewd
moczowy& Fakie zio$a to pczki i !i+ brzozy" !i+ mcznicy" !i+ ma!iny" !i+ czarnej
porzeczki" zie!e rdestu ptasiego" jagody ja$owca" k$cze perzu" korze% wi!yny" na+ i
nasienie pietruszki" nasienie czarnuszki i nasienie kozieradki& 8wa !ub trzy z
wymienionych rodkw zio$owych wystarcz" aby nie ty!ko pozby+ si# b!w g$owy" a!e
i spowodowa+" by nigdy nie wrci$y&
<by przyrzdzi+ !eczniczy napj" na!ey pami#ta+" e zio$a" kwiaty" nasiona i jagody
parzymy zwyczajnie ) $yka sto$owa na szk!ank# wrztku" potrzyma+ pod przykryciem
1)14 min&" odcedzi+& 5atomiast zie!e skrzypu przyrzdza si# osobno" gdy na!ey
gotowa+ je pod przykryciem nie krcej ni 1H9 godziny :gar+ na !itr wody;& Po
ugotowaniu do garnka ze skrzypem wsypujemy pozosta$e sk$adniki naparu& Podobny
k$opot sprawiaj nam wszystkie korzenie" kora i k$cza& 8!atego od nich trzeba zacz+
przyrzdzanie napoju" a gotujemy je 4)1 min& w proporcji $yka na szk!ank# wody&
6 gotowych rodkw zio$owych korzystnych przy tym schorzeniu na!ey wymieni+,
?ito!izyn#" -rogan" sok $opianu i sok brzozy& (posb zaywania podano na opakowaniu&
' jad$ospisie" jak przy wszystkich niedomogach nerkowych" powinny zna!e2+ si#, se!er"
pietruszka" ka!a/ior" pieczarki" pomidory" szpinak i codzienne surwki z tych !ub innych
warzyw i owocw&
ACH8 TE CKORZONKID@
6apa!enie wie!onerwowe" zwane popu!arnie zapa!eniem OkorzonkwP :cho+ miejsca
bo!ce to nie s OkorzonkiP ty!ko zako%czenia nerww;" jest objawem zag$odzenia
witaminowego" a szczeg!nie niedoboru witaminy 3
1
w naszym poywieniu&
8o!eg!iwoci tej mog towarzyszy+ objawy chorobowe nie mniej dokucz!iwe i gro2ne"
jak np& jednostronny para!i nerwu twarzowego" ischias" zwyrodnienie nerww
obwodowych :rnego rodzaju para!ie;" czyraczyca" brak kwasw o$dkowych" a
kady b!" czy to od zwyk$ego uderzenia" czy spowodowany powaniejsz przyczyn"
chory taki odczuwa stokro+ mocniej ni cz$owiek zdrowy&
Frzeba przy tym wyjani+" e wszystkie nerwob!e s do siebie podobne w odczuciach&
<!e jee!i w wypadku ischiasu ju nagrzewanie poduszk e!ektryczn przyniesie u!g#
:podobnie jak b! z#ba nieco ze!eje przy pop$ukaniu rumiankiem !ub sza$wi;" to ataku
b!u" spowodowanego zapa!eniem wie!onerwowym" adnym nagrzewaniem nie da si#
rozp#dzi+& A po tym g$wnie poznaje si# t# chorob#& Poza tym rzadko si# zdarza" eby
zapa!enie wie!onerwowe przysz$o jako sprawa samoistna& 5ajcz#ciej pacjent ma ju na
swoim koncie jakie nerwice" jakie sensacje trawienne" ktre nie dokucza$y mu
wyra2nymi b!ami i d!atego nie zwraca$ na nie uwagi" a dosz$o do zapa!enia
wie!onerwowego&
6e rodkw dora2nych o do+ szybkim dzia$aniu mona stosowa+ zastrzyki biostyminy
:co drugi dzie% zastrzyk" 7 serie po 1 iniekcji;" ciep$e ok$ady z namoczonego"
zmie!onego siemienia !nianego !ub z gotowanej cebu!i& Jednak racjona!ny OdowzP
witaminy 3
1
musi po!ega+ przede wszystkim na w$aciwym odywianiu& ' codziennym
jad$ospisie musi si# znale/)( m!eko pe$ne" m!eko sproszkowane" $tko jaja" wtroba"
EC
wieprzowina" wiee ryby morskie" wiee ryby rzeczne" zboe z pe$nego przemia$u"
warzywa" ktrych jak najwi#cej na!ey jada+ na surowo" owoce" orzechy" a wreszcie
niezawodne w wi#kszoci chorb pochodzcych z braku witamin ) drode" 7)4 dag
dziennie zagotowane w szk!ance wrzcej wody&
'szystkie wie!owitaminowe artyku$y ywnociowe" jak groch" kapusta" podroby maj
opini# ci#ko strawnych" a!e warto wiedzie+" e ty!ko ta droga wiedzie do wy!eczenia&
Frzeba sobie wtedy przypomnie+ przyprawy trawienne" takie jak, kminek" majeranek"
pieprz prawdziwy i zio$owy" papryk#" kozieradk# :do serw;" chrzan" cebu!# i czosnek
:do mi#s" ryb i drobiu;& 5ie ty!ko bowiem brak artyku$w bogatych w witaminy" a!e i z$e
ich trawienie" a wi#c z$e przyswajanie" moe spowodowa+ awitaminoz#& 'itaminami
syntetycznymi i wyodr#bnionymi awitaminozy tak zaawansowanej" jak zapa!enie
wie!onerwowe !eczy+ si# nie da& Fy!ko w$aciwe odywianie jest rzeczywist terapi
chronic przed nawrotem&
MO?E 3PO?RZENIE NA NERWICE
5a!ey wiedzie+" e nerwica jest ty!ko jedna" ty!e" e atakuje rne organy wewn#trzne&
Jednak zawsze jej podstawowa przyczyna jest taka sama ) brak witamin 3
1
i 3
9
w
poywieniu a!bo te z$e trawienie pokarmw zawierajcych te witaminy& Fakie
witaminowe zag$odzenie powoduje ogromn i!o+ chorb, zapa!enie wie!onerwowe"
przykurcz mi#ni" chromanie przestankowe&&& 3!e towarzyszce innym chorobom
odczuwamy w tym stanie o wie!e si!niej& Poza tym przy awitaminozie 3
1
i 3
9
moe
wystpi+ zahamowanie przemiany materii" atonia o$dka i wreszcie ) wyniszczenie
ustroju&
6awczasu wi#c do poywienia na!ey wprowadzi+ groch" kapust#" wtrob#" nerki"
$tko jaj" drode" pieczywo razowe" orzechy" surwki" jak najcz#ciej wiee ryby
morskie" owoce i mid& Przyprawy trawienne" takie jak, kminek" majeranek" pieprz"
chrzan" ko!endra&" papryka nie ty!ko uczyni pokarmy strawniejszymi" a!e rwnie
zapewni !epsze przyswajanie witamin" o ktrych by$a mowa&
6 zi$ w stanach nerwicowych stosujemy gotow mieszank# 5erQosan" a tam gdzie
dopiero zaczynaj si# k$opoty trawienne ) 8iegestosan :szk!ank# naparu dwa razy
dziennie;&
5DY DOKUCZA TARCZYCA
Tarcz#ca sk$ada si# z dwu po$czonych ze sob p$atw& >ey po obydwu stronach
chrzstki tarczowatej i grnej cz#ci tchawicy& (k$ada si# z duej i!oci OzrazikwP" o
budowie p#cherzykowatej" zawierajcych w swym wiet!e ko!oid" zwany tyreog!obu!in&
Farczyca jest bardzo unaczyniona" w cigu godziny przep$ywa przez ni oko$o 4 !itrw
krwi& 'ydzie!a hormon" zwany tyroksyn" sk$adajcy si# w 4 proc& z jodu& Lormon ten
jest magazynowany w postaci tyreog!obu!iny& Prawid$owo pracujca tarczyca wymaga
OdowozuP 9 mg jodu na dob#& A!o+ wyda!anej tyroksyny regu!owana jest przez
przysadk#& 6aburzenia w pracy tarczycy po!egaj a!bo na nadmiernym
E4
wydzie!aniu tyroksyny :nadczynno+ tarczycy;" a!bo na zbyt ma$ym wydzie!aniu
:niedoczynno+ tarczycy;&
Nacz#nn"F0 &arcz#c# stwierdza si# przez powi#kszenie gruczo$u :wo!e;& 'yst#puje
ono znacznie cz#ciej u kobiet ni u m#czyzn" a przyczyn jego s zakaenia" urazy
psychiczne" zaburzenia wie!ogruczo$owe w okresie przekwitania" dojrzewania i ciy&
*bjawy, pobud!iwo+ nerwowa&" pocenie si#" bezsenno+" ko$atanie serca" biegunki"
chudni#cie& (kra jest rowa" wi!gotna i ciep$a& Farczyca moe powi#kszy+ si# w
kierunki przestrzeni pozamostkowej& 'idoczny jest wytrzeszcz ga$ek ocznych" objaw
rzadkiego mrugania& *czy maj bardzo si!ny po$ysk& 'yst#puje drenie wysuni#tych rk
i stany podgorczkowe& (erce jest powi#kszone" jego akcja przyspieszona& F#tno ) 1 na
minut#& .inienie t#tnicze krwi jest podwyszone& 0i#sie% serca u!ega uszkodzeniu przez
tyroksyn# i moe powsta+ niewydo!no+ krenia& Podstawowa przemiana materii jest
rwnie znacznie podwyszona& 5adczynno+ tarczycy jest chorob u!ecza!n& 8ieta
powinna by+ wysokoka!oryczna z dodatkiem witamin <" . i 3)comp!eS& (tosuje si# !eki
uspokajajce" podaje si# jod w ce!u zahamowania wydzie!ania tyroksyny oraz 0etiso!
pod kontro! !ekarz&
Nie"cz#nn"F0 &arcz#c#8 tzw& obrz#k !uzowaty" moe by+ spowodowana zanikiem
tarczycy po przebyciu zapa!enia gruczo$u tarczycowego" podawaniem mety!otiouracy!u w
zbyt duych dawkach" zabiegiem operacyjnym i zaburzeniami wydzie!ania
wewn#trznego& 5iedobr tyroksyny prowadzi do odk$adania si# w tkance podskrnej
substancji !uzowanej i powoduje obnienie si# podstawowej przemiany materii i
czynnoci wszystkich narzdw ustroju& 5iedoczynno+ tarczycy wyst#puje take
cz#ciej
u kobiet ni u m#czyzn&
.horzy s senni" apatyczni" maj uczucie zimna& 0wi i poruszaj si# wo!no& (kra
jest sucha" zimna i obrz#k$a& *brz#k$a twarz jest okrg$a i ma wyg!d ksi#ycowaty"
pozbawiony wyrazu& Powi#kszony j#zyk ma odciski z#bw na brzegach& '$osy )
szczeg!nie brwi" wypadaj& F#tno jest zwo!nione" obnione" podobnie jak cinienie
t#tnicze krwi" a serce ma powi#kszone wymiary wskutek odk$adania si# w nim substancji
!uzowatych& Kobiety nie miesiczkuj& Podwyszony jest procent cho!estero!u we krwi
:ponad 9 mg;& .horoba jest u!ecza!na& >eczy si# j podajc 7 razy dziennie thyroideum
w draetkach po "9 mg& ' miar# ust#powania schorzenia dawk# si# zmniejsza" istnieje
jeszcze schorzenie zwane w"*e, na=,inn#,> Przyczyn jego jest brak jodu w wodzie i
w pokarmach& 0ona wwczas podawa+ 4)procentowy roztwr >ugo!a" a zapobiegawczo
dodawa+ na!ey do spoywanej so!i 1 mg jodku potasowego na ! kg so!i& >eczenie
wszystkich schorze% tarczycy musi by+ oczywicie indywidua!ne" prowadzone przez
!ekarza& <!e z podanych wyej in/ormacji zainteresowani .zyte!nicy b#d mog!i w
przyb!ieniu okre!i+ rodzaj swojego stanu chorobowego i uda+ si# do w$aciwego
specja!isty& Fo bardzo wane&
RADY DLA DIABETYK4W
'ykaz usta!ony przez Mwiatow *rganizacj# 6drowia !okuje cukrzyc#" jak wi#kszo+
tzw& chorb cywi!izacyjnych" na !icie schorze% spowodowanych przez braki
odpowiednich sk$adnikw w poywieniu& 6darza si#" e cukrzyca przychodzi w tempie
do+ szybkim" np& w cigu p$ roku i d!atego wydaje si#" e najwaniejsze jest
przestrzeganie w$aciwej diety w codziennym jad$ospisie&
EE
(tan podcukrzycowy i p2niejsze przecukrzenie krwi s prawie zawsze nast#pstwem
z$ej przemiany materii" u podstaw ktrej do+ d$ugo !ea$o wad!iwe trawienie oraz
monotonne poywienie" w ktrym nie by$o na!eytej rwnowagi mi#dzy tym" co
gotowane" pieczone" smaone" a tym" co surowe& 'szystko to sprawi$o" e cukrzyca
zjawi$a si# niepostrzeenie" pacjent mg$ jej nie zauway+ i dopiero stwierdzenie cukru w
moczu by$o pierwszym sygna$em a!armowym&
Fymczasem podstawowy" znakomity rodek przeciwcukrzycowy mamy zawsze pod
r#k i jee!i cukrzyca moe nam zagrozi+" to najcz#ciej d!atego" e nie doceniamy
cebu!i& .ebu!# jada si# u nas do+ rzadko surow" nieco cz#ciej smaon" a!e gotowan"
np& z roso$u wyrzuca si# razem z ko+mi i innymi odpadkami& Fego si# nigdy nie jada" a
to jest w$anie naj!epszy rodek ) i zapobiegawczy" i !eczcy& *czywicie" inne artyku$y z
tej rodziny botanicznej" a wi#c szczypiorek" pory i czosnek" powinny rwnie /igurowa+
w naszym poywieniu&
*prcz cebu!i poziom cukru we krwi obniaj, perz" mie!one nasienie kozieradki
:znakomicie smakuje z bia$ym sercem;" owies !ub p$atki owsiane" strczyny /aso!i" zie!e
sza$wi" zie!e pokrzywy" owoc czarnej jagody" owoc borwki)brusznicy" se!er" zie!e
dziurawca" !icie czarnego bzu" korze% mniszka i k$cze kozio$ka&
' naszym poywieniu jarzyny" owoce" szczeg!nie surowe" powinny dominowa+ nad
w#g!owodanami i bia$kami" czy!i artyku$ami mi#snymi" nabia$em itp& Fe ostatnie
powinny by+ zawsze dobrze przyprawione rodkami trawiennymi&
6io$a" o ktrych wczeniej by$a mowa" zaparzamy po dwa" trzy w mieszance" bierzemy
$yk# takiej mieszanki i pijemy dwa" trzy razy dziennie"& (trczyny /aso!i i k$cza perzu
gotujemy w proporcji 1 g na E szk!anek wody& 'od# t# na!ey wygotowa+ do po$owy i
wypi+" podzie!iwszy na C dawki w cigu dnia& Astnieje rwnie gotowa mieszanka zio$owa
) 8iabetosan" do nabycia w aptekach i w sk!epach zie!arskich& 8wa trzy razy dziennie
na!ey p$ask $yeczk# takiego proszku zay+ i popi+ zimn wod" ostronie" eby si# nie
zach$ysn+&
9U3ZCZYCA * DIETA
>eczenie $uszczycy trwa zawsze do+ d$ugo" bo !eczy+ trzeba przede wszystkim
)w$aciwym ywieniem& OFestP na takie ywienie jest bardzo prosty, z o$wkiem w r#ku
zapisujemy kady artyku$ spoywczy" ktry w cigu miesica zna!az$ si# na naszym sto!e&
Powinno ich by+ najmniej E" przy czym wi#cej ni po$owa surowych& 5ie bjmy si# w
podobnym wypadku jada+ surowych jarzyn" ktre nie wiadomo d!aczego jada si# zawsze
gotowane, burak czerwony" szpinak" se!er" bia$a kapusta& 8odajc do nich chrzanu"
pieprzu !ub papryki" miodu !ub mietany moemy je w i!ociach niewie!kich sta!e
do$cza+ do naszego codziennego wyywienia" oczywicie" zmieniajc pozycje z tej !isty
w miar# tego" jak si# b#dzie zmienia$o zaopatrzenie rynku&
5ajpotrzebniejsza w !eczeniu $uszczycy jest witamina 3
E
" ktr znajdujemy w brukwi"
cebu!i surowej" grochach" kapustach" marchwi surowej" wieych ogrkach" czarnych
jagodach" cytrynie ze skrk" jab$kach" jeynach" more!ach suszonych" pomara%czach"
poziomkach" !iwkach" winiach" winogronach bia$ych" truskawkach" w pieczywie
pszennym" razowym" w baraninie" cie!#cinie" wieych rybach morskich" w tranie" jajku
surowym" drodach i miodzie&
8o+ cz#sto okazuje si#" e pacjent nie moe je+ wie!u z wyej wymienionych
artyku$w" bo mu one szkodz" a wi#c OrozsadzajP" powoduj wzd#cia" a nawet bo!eci&
EB
Frzeba wtedy sypa+ do tych potraw kminek" majeranek" pieprz !ub jeszcze inne
przyprawy trawienne" gdy chodzi tu nie ty!ko o trawienie" a!e i o przyswojenie witaminy
E9&
Ponadto konieczne jest doprowadzenie do codziennego wyprnienia" stosujc
.ho!egran !ub 5ormogran 9 razy dziennie $yeczk# przed jedzeniem& Fo wszystko
pomaga na $uszczyce" uzupe$niajc brak witamin w organizmie&
POMOC W 3TWARDNIENIU ROZ3IANYM
5ajwaniejszy prob!em w !eczeniu stwardnienia rozsianego to usuni#cie trzech
przyczyn wywo$ujcych t# chorob#& Pierwsz z nich jest niedobr magnezu" ktry u!eg$
wyparciu przez mangan z os$onek mie!inowych w$kien nerwowych" co spowodowa$o
zahamowanie przewodnictwa e!ektrycznego z mzgu do przyczepw mi#ni& ' ce!u
przywrcenia organizmowi potrzebnej i!oci magnezu za!ecam stosowanie produktw
spoywczych" o wsp$czynniku G :od nazwiska Grnickich; wi#kszym od 1" co
!ikwiduje t# przyczyn#&
Ow"ce i ic$ %"(i 5 botwina
papryka
rzodkiewka
pomidory
rabarbar
burak czerwony
rzepa
se!er !icie
se!er bu!wa
szparagi
szpinak
91B
=7
7
E
=7
1B4
1B4
1ED
B4
1E
BE
wieprzowina kot!et
wieprzowina szynka
wieprzowina wtroba
wieprzowina nerki
71E
7
E
1E
jab$ko
gruszka
more!a suszona
dakty!e
truskawki
/igi suszone
grejp/ruty
czerenie
mandarynki
me!ony
o!iwki
pomara%cze
brzoskwinie
!iwki
!iwki suszone
pigwa
rodzynki
agrest
B1
14
97
E4
9
974
1
1D
9B4
C94
CC
C
=1
17
1D
14
171
994
Z+")a i ,a(i 5
j#czmie%
p$atki owsiane
ry nie$uskany
ry $uskany
mka ytnia
bu$eczka
ch!eb ytni
ch!eb bia$y
99
7
B
9E
C7
9
7C
=
5rz#+# 5
pieczarki
drode
1EC
C9B
Orzec$# 5
T!u%zcze 5 orzechy ziemne
orzechy w$oskie
orzechy !askowe
migda$y
19
B
7E
177
mas$o
jajka surowe
94
9E
R#+# 5
w#gorz
w#gorz w#dzony
/!dra
karp
!ed2
dorsz
makre!a
E
1EE
144
14
17
9D
1E4
3!"#cze i nap".e 5
Warz#wa 5 mid
kakao
herbata
wino
1
19
do 1=
do 47
/aso!a bia$a
groch
marchew
ziemniaki
kapusta czerwona
kapusta bia$a
ka!arepa
dynia
czosnek
kukurydza
EE
B7
do 74
1E
1D
97
C74
7
94C
949
M*e(" 5
m!eko krowie
m!eko kozie
E4
1EC
Mi/%" 5
kurczak
wtroba z drobiu
o$dki z drobiu
cie!#cina kot!et
1D4
B7
19
47
ED
Gdy do je!it wraz z poywieniem przedostaj si# nierozpuszcza!ne /ityny wice i
wyda!ajce magnez" cynk" wap%" elazo i mied2" powoduj niedobr tych pierwiastkw w
ustroju ) to druga przyczyna powstawania (0& 'prawdzie enzym /itaza mg$by
rozpuci+ /ityniany" a!e z powodu spoywania pokarmw gotowanych" u!ega on
denaturacji& 8!atego te za!ecam picie surowych sokw oraz spoywanie jak najwi#kszej
i!oci surwek&
A wreszcie" przyczyna trzecia to bardzo twarde" wyst#pujce :rozsiane; w mzgu i
rdzeniu kr#gowym z$ogi z krzemianu manganu& 6$ogi te mog u!ec rozpuszczeniu w
wyniku d$ugotrwa$ego popijania okre!onych sokw ze wieych warzyw i owocw& 8!a
osoby chorej na (0 bardzo wane jest prowadzenie odpowiedniego trybu ycia i diety&
Po przebudzeniu si# na!ey naciera+ cia$o szorstk r#kawic zmoczon w zimnej wodzie
z so! :$yka szarej so!i kuchennej na szk!ank# zimnej wody;& 5a krtko przed posi$kiem
dobrze jest spoywa+ stare korzenie marchwi" ka!arepy" surowe owoce" kie$ki zb"
surowe jajka" surowe m!eko& 0ona zje+ troch# mietany" miodu kwiatowego" t$ustych
ziaren s$onecznika" orzechw w$oskich !ub !askowych" ch!eba z pe$nego przemia$u"
kompotu& 5ie za!ecam natomiast spoywania warzyw $odygowych" !iciastych" duych
i!oci ziemniakw" kapusty" szparagw" rabarbaru& (tosowa+ ma$e i!oci cukru" so!i
ra/inowanej i herbaty&
<by pokarm nie za!ega$ w o$dku" za!ecam zjadanie ty!ko trzech posi$kw dziennie i
dbanie o wyprnienie& ' za!enoci od apetytu proponuj# nast#pujc norm# dzienn
produktw spoywczych, ch!eb z pe$nego przemia$u do 194 g" jeden !itr m!eka" do 4 g
mas$a" jedno jajko" do 7 $yeczek miodu" nasion s$onecznika i orzechw 4)B g
dziennie&
'ykaz produktw spoywczych pod wzg!#dem przydatnoci d!a chorych na (0&
Produkty" ktrych wsp$czynnik G jest wyszy ni 1 s wskazane d!a chorych na (0&
Je!i kto b#dzie stosowa$ produkty ze wsp$czynnikiem mniejszym ni 1 G" na!ey
zbi!ansowa+ je produktami o wsp$czynniku wi#kszym ni 1 G&
.horzy na (0 powinni stosowa+ w swojej diecie produkty o najwyszym
wsp$czynniku G" a przyspieszy to ich powrt do zdrowia& 6 ko!ei d!a po!epszenia
rwnowagi neromi#niowej za!ecane s tab!etki /rancuskie O0agnesium G!icoco!eP oraz
0g.! :ch!orek magnezu; do nabycia w aptekach homeopatycznych&
BOLE3NY P49PA3IEC
P$pasiec& *gromne nieraz obszary cia$a pokrywa bardzo bo!esna wysypka" ktr uraa
nawet jedwabna bie!izna" wysypka ta rozszerza si# nieraz w cigu ki!ku godzin&
1acjona!ne ) i wzg!#dnie szybkie ) !eczenie p$paca po!ega na dostarczeniu
organizmowi witamin natura!nych i to wsze!kimi drogami" gdy p$pasiec ) moim
zdaniem ) to po prostu awitaminoza&
Na "(!a# ,ie.%c zaa&a("wan#c$ p'!paFce, %&"%u.e,#2
1; ma+ witaminow" w sk$ad ktrej wchodzi 1 g <zu!anu" 4 g na!ewki kupa!nikowej
:Finctura <rnicae; i 4 g na!ewki g!istnikowej :Finctura .ho!idonii;& Fo wszystko
na!ey wymiesza+ z trzykrotnie wi#ksz i!oci sma!cu i smarowa+ krosty cienko na
noc" a rano zmywa+ odwarem ze skrzypu :gar+ skrzypu na ! !itr wody" gotowa+ pod
przykryciem 1H9 godziny i odcedzi+;&
E=
9; ok$ady z papki zrobionej ze zmie!onego nasienia kozieradki" po!anego ciep$ wod" a
jeszcze !epiej ) o!ejem !nianym& *k$ad taki zak$adamy rwnie na ki!ka godzin" np&
na noc& Przy braku wszystkich wy!iczonych rodkw du u!g# mog przynie+
rwnie ok$ady z gotowanej cebu!i& 'szystko to jest oczywicie !eczeniem
dora2nym" a!e d!a zabezpieczenia si# przed nawrotami na!ey przede wszystkim
zre/ormowa+ ywienie&
< wi#c" codziennie, surwka z kapusty" marchwi" ogrkw wieych" pomidorw"
czarnej rzepy" bia$ej rzepy" rzodkiewki" cykorii" szpinaku" jab$ek i innych owocw&
(urwki takie robimy w dowo!nym rzecz jasna" zestawie" nie ze wszystkiego naraz&
6estawy na!ey zmienia+ i ) co najwaniejsze ) stosowa+ do nich kminek" pieprz
prawdziwy !ub zio$owy" papryk#" chrzan" tran& 6astrzyki z biostyminy :co drugi dzie%
zastrzyk; mog przypieszy+ !eczenie&
ANEMII MONA ZAPOBIEC
*bjawia si# ona og!nym z$ym samopoczuciem" d$ugotrwa$ym zm#czeniem" b!em
g$owy" b!adoci" czasem bezsennoci& .z$owiek /unkcjonuje jakby na zwo!nionych
obrotach& 5a anemi#" czy!i niedokrwisto+" cierpi zarwno dzieci" jak i doro!i&
5ajcz#stsz przyczyn jest niedobr elaza* rzadziej kwasu /o!iowego" miedzi" bd2
witamin z grupy 3&
- kobiet przyczyn anemii mog by+ okresowe utraty krwi" zw$aszcza w warunkach
zbyt ob/itych i przed$uajcych si# menstruacji& 8o niedokrwistoci przyczyniaj si# te
krwawice hemoroidy& *prcz tego niektre osoby" same nie wiedzc o tym" cierpi na
zaburzenia wch$aniania e!aza& 8zieje si# tak m&in& w wyniku niedokwasoty o$dka&
<nemi# wywo$uje take niew$aciwe odywianie" ma$o urozmaicone" ubogie w warzywa"
zw$aszcza zie!one& - dzieci przyczyn moe by+ obecno+ w tzw& trzeciego migda$ka
utrudniajcego oddychanie" cz#ste katary i nieyty nosa&
' zasadzie nasz organizm potrzebuje niewie!e elaza* przeci#tnie ok& 1)9 mg
dziennie& *soby wykonujce ci#k prac# /izyczn" uprawiajce intensywny trening
sportowy" potrzebuj go jednak wi#cej ni !udzie pracujcy umys$owo& Kobiety
menstruujce ) nawet 9)7 mg na dob#& .z#sto zakaenia" stany zapa!ne i gorczka"
powoduj zwi#kszenie zapotrzebowania na ten minera$&
*sobom cierpicym na anemi# przepisuje si# najcz#ciej preparaty elaza - <sco/er
czy Lemo/er" a take ?a!Qit& 5iestety" !ekarstwa te nie s dostatecznie skuteczne"
poniewa organizm nie jest w stanie wch$on+ ich w ca$oci" a jedynie oko$o 1 proc&
5aj!epszym i najskuteczniejszym !ekarstwem jest odpowiednie odywianie& *soby
cierpice na anemi# powinny zatem jada+ jak najwi#cej produktw" zawierajcych e!azo"
a take kwas /o!iowy" mied2 i witaminy" < wi#c jada+ duo warzyw i zie!eniny" czy!i
natk# pietruszki" koperek" sa$at#" wie kapust#" marchew" rzeuch#" se!ery" papryk#"
koperek" sa$at#" wie kapust#" marchew" rzeuch#" se!ery" papryk#" szczypior i cebu!#"
buraki" groch" /aso!# i soczewic#" nasiona dyni i s$onecznika" kukurydz#" a take more!e"
wreszcie razowy ch!eb" bia$y ser" jaja" drode& 'arzywa" zw$aszcza zie!one" chroni nas
nie ty!ko przed anemi" a!e rwnie przed przezi#bieniami" poprawi samopoczucie"
wzbogacaj krew w hemog!obin#& 8oskona$y jest
B
rwnie sok z pokrzywy bd2 zmie!one suszone zie!e dodawane do potraw& 'arto
wiedzie+" e elazo w po$czeniu z witamin . jest $atwiej przyswaja!ne&
0ona pi+ codziennie sok z marchwi i wieej kapusty bd2 zjada+ so!idn porcj#
kwanej kapusty z drobno posiekan cebu! i marchewk& (a$at# warto przyrzdzi+ z natk
pietruszki" rzeuch" a take 1)9 $yeczkami zmie!onej pokrzywy :take suchej;& '
!eczeniu anemii doskona!e dzia$a mid i py$ek kwiatowy" sprawiajce" e e!azo zawarte
w poywieniu staje si# bardziej przyswaja!ne& Pozytywne dzia$anie ma rwnie ocet
jab$kowy" pity regu!arnie" kadego dnia" naj!epiej z wod i miodem& 5a p$ szk!anki wody
bierzemy ! $yk# octu i 9 $yeczki miodu& Pijemy dwa razy dziennie&
< oprcz tego konieczny jest ruch i wiee powietrze" u$atwiajce przedostawanie si#
t!enu do organizmu& 0a to bowiem ogromny wp$yw na wszystkie procesy&
NIE DA?MY 3IB PRZEZIBBIENIU
' czasie jesiennych ch$odw" p!uchy" zmian temperatury" bardzo $atwo przezi#bi+ si#"
nabawi+ b!u gard$a czy z$apa+ gryp#& .zasami przez ca$ jesie% i zim# nie potra/imy
uwo!ni+ si# od chrypki" kasz!u" kataru& <!e s i tacy" ktrzy okres ten przeywaj w
doskona$ym zdrowiu" cho+ wszyscy dooko$a kichaj i choruj na gryp#& ( to zwyk!e
!udzie przebywajcy duo na wieym powietrzu" uprawiajcy rne sporty" odywiajcy
si# w$aciwie&
*d nas samych" w duym stopniu" za!ey zatem czy nasz organizm zahartuje si# i
uodporni na wahania temperatury" wirusy" bakterie&
Pierwsza sprawa to odywianie& 5iestety" cig!e jemy za ma$o warzyw" cho+ to one
w$anie wp$ywaj w ogromnym stopniu na odporno+ naszego organizmu" usprawniaj i
pobudzaj zachodzce w nim procesy& 6ach#cam wi#c gorco do spoywania jak
najwi#kszej i!oci warzyw" przede wszystkim w postaci surwek, kapust# kwaszon"
natk# pietruszki" marchew :ktra poprawia take wzrok;" se!ery" sa$at#" cykori#" dyni#
:usprawniajce m&in& prac# nerek;" a take czosnek i cebu!#& Poza tym na!ey pi+ m!eko"
je+ bia$y ser" mi#so natomiast w niewie!kich i!ociach& -nikajmy bia$ego pieczywa"
ciast" s$odyczy" cukru" jak najmniej uywajmy so!i& Przyprawy zio$owe )bazy!ia" kminek"
majeranek" rozmaryn" estragon" pieprz zio$owy" gorczyca :p$ $yeczki gorczycy popitej
wod poprawia trawienie" dzia$a $ciop#dnie;" podnosz nie ty!ko smak wsze!kich
potraw" a!e rwnie usprawniaj trawienie i przemian# materii&
Przed przezi#bieniem chroni nas take odpowiednie hartowanie organizmu& *to ki!ka
przyk$adw& 8o szk!anki zimnej wody wsypujemy $yk# so!i i nacieramy ca$e cia$o
szorstk r#kawic" zawsze w kierunku serca& 5ast#pnie wk$adamy ciep$y sz!a/rok i
gimnastykujemy si# przez 4 minut& Fym" ktrzy maj trudnoci z obudzeniem si# rano"
po!ecam inny sposb& 'chodzimy do wanny i przez p$ minuty po!ewamy zimn wod
krzy i ca$e nogi" po czym" ju bez wycierania" nak$adamy ciep$y sz!a/rok i
gimnastykujemy si# 4 minut& 0ona te such szczotk masowa+ ca$e cia$o :take kark i
uszy; zawsze w kierunku serca" a p2niej pogimnastykowa+ si# 4 minut w ciep$ym
sz!a/roku& Po kadym z tych zabiegw czujemy si# tak" jak bymy wypi!i najmocniejsz
kaw#&
1adz# rwnie" je!i to ty!ko mo!iwe" jak najd$uej przebywa+ na wieym powietrzu
:aby si# dot!eni+ i zahartowa+;" nawet w czasie s$oty& 0ona np& udajc si# do pracy czy
wracajc do domu" przej+ pieszo jeden czy dwa przystanki&
B1
Gdy jednak nie uda nam si# unikn+ przemarzni#cia" natychmiast po przyjciu do
domu przygotowujemy sobie du miednic# z gorc wod z dodatkiem sz!amu
!eczniczego" so!i ciechoci%skiej czy nawet zwyk$ej kuchennej oraz drug miednic# bd2
wiadro z bardzo zimn wod& 6anurzamy na chwi!# nogi w gorcej wodzie" a nast#pnie w
zimnej& A tak 9 razy& Pijemy take ciep$ herbat# z ma!inami" p!us p$ tab!etki Po!opiryny
( i wchodzimy do $ka" by si# dobrze wypoci+&
Kiedy po przemarzni#ciu zaczyna bo!e+ nas gard$o" p$uczemy je wod z so!" i je!i
mamy" propo!isem& 5a ! szk!ank# wody wsypujemy ! $yk# so!i p!us 9 krope!ki 1)proc&
propo!isu& 5ast#pnie przygotowujemy kompres na gard$o& 8o p$ szk!anki zimnej wody
w!ewamy 9 $yki octu spirytusowego" moczymy w tym roztworze du ciereczk# i
otu!amy szyj# $cznie z deko!tem i $opatkami& 5a ten kompres zawijamy jeszcze r#cznik
kpie!owy !ub ciep$y we$niany sza! i wchod2my do $ka" przykrywajc si# bardzo
ciep$o& Po dwch godzinach b! gard$a minie&
ZIO9A NA PRZEZIBBIENIE
5ajpopu!arniejsze zio$a przy przezi#bieniu mona podzie!i+ na dwie podstawowe
grupy,
- zio$a przeciwgorczkowe i napotne"
- zio$a dzia$ajce wykrztunie&
8o pierwszych specja!ici za!iczaj suszone ma!iny" bratki i kwiat czarnego bzu" kwiat
!ipy& 6io$a wykrztune to, suszone !icie podbia$u" any biedrzeniec" koper w$oski oraz
cebu!a&
6wo!ennicy zi$ orientuj si#" e przedstawione powyej zio$a maj zastosowanie nie
ty!ko przy przezi#bieniach& *dgrywaj take pewn ro!# w !eczeniu innych do!eg!iwoci&
Jednak stosowanie ich w sposb niej opisany nie powoduje szkod!iwych skutkw&
(posb przygotowywania napojw z omawianych zi$ jest zrnicowany& A tak np& z
suszonych ma!in" kopru w$oskiego czy !ipy przygotowuje si# napary" natomiast z bratkw
przyrzdza si# napary i odwary&
Przepisy przyrzdzania napojw zio$owych stosowanych przy przezi#bieniach
podajemy wed$ug proporcji zaczerpni#tych z prac pro/& dr& Jana 0uszy%skiego&
6> Nap'. z +ra&('w K,ie%zan(aL
l #yka ziela bratkw* l #yka suszonyc0 1alin* l #yka kwiatu ru1ianku* 2 szklanki
wody.
*dmierzon i!o+ zi$ za!a+ wrzc wod" gotowa+ 1 minut" przecedzi+& Pi+ co 9
godziny po p$ szk!anki&
M> Her+a&(a z (wia&'w czarne=" +zu K,ie%zan(aL
l #yka kwiatu czarnego bzu* l #yka bratkw* l #yka kwiatu lipowego* 2 szklanki wody*
sok z 1alin lub porzeczek.
6io$a wymiesza+" za!a+ dwiema szk!ankami wrzcej wody" przykry+" pozostawi+ na
14 minut& Przecedzi+" przyprawi+ dodatkiem soku ma!inowego !ub porzeczkowego&
Pi+ po 1H9 szk!anki co 9 godziny&
B9
7> Nap'. z %u%z"n#c$ ,a*in
,3-43 g suszonyc0 1alin* , szklanki wody.
(uszone ma!iny za!a+ wrzc wod" przykry+" pozostawi+ na 1)9 minut& *dcedzi+"
przyprawi+ do smaku miodem !ub cukrem& Pi+ w dowo!nych i!ociach w stanach
gorczkowych&
G> Napar z +ra&('w
.-53 g ziela bratkw* l szklanka wody.
6ie!e bratkw za!a+ wrzc wod" przykry+" pozostawi+ na 1)14 minut& *dcedzi+&
(tosuje si# jako rodek wykrztuny" szczeg!nie d!a dzieci&
N> CMi"e( ce+u*"w#D K%&"%"wan# prz# (a%z*uL
63 dag utarte7 cebuli* 63 dag 1iodu.
(k$adniki wymiesza+" podgrza+ do zawrzenia& Podawa+ co 7 godziny po $yce
sto$owej&
UWA5A<5RYPA@
Jest ona chorob zaka2n" wywo$ywan przez wirusy& 'yst#puje w postaci mniejszych
!ub wi#kszych epidemii i nie na!ey my!i+ jej z podobnie przebiegajcym przezi#bieniem&
6wyk!e jest to choroba niezbyt ci#ka" trwajca ki!ka dni" o i!e nie wystpi jakie
powik$ania& 5a szcz#cie zdarzaj si# one rzadko i dotycz zwyk!e dzieci i !udzi w
zaawansowanym wieku&
6aczyna si# niewinnie& Po okresie wy!#gania wirusa" co trwa 1)9 dni" zaczyna si# nag!e
gorczka" po$czona z b!em g$owy" b!ami mi#ni i staww i og!nym z$ym
samopoczuciem& 'yst#puje podranienie b$ony !uzowej gard$a i krtani" cz#sto suchy
kasze!& Potem pojawiaj si# chrypka" czasem take katar& 0$odsze dzieci reaguj
dodatkowo b!ami brzucha !ub wymiotami" starsze natomiast narzekaj na b!e ko%czyn"
p!ecw i drapanie w gard!e& Koniecznie wwczas na!ey zg$osi+ si# do !ekarza& '
!eczeniu niepowik$anej grypy wane jest po$oenie si# do $ka i pozostanie w nim
dostatecznie d$ugo" a do momentu ustpienia gorczki& *bserwacje wykazuj bowiem"
e powik$ania pogrypowe wyst#puj znacznie cz#ciej" gdy w pierwszych dniach chory
nie po$oy$ si# do $ka&
.horym podaje si# zwyk!e aspiryn# !ub Po!opiryn# p!us .a!cium :Po!/a; rozpuszczone
w p$ szk!anki wrzcej wody z ma!inami i due dawki witaminy ." !eki przeciwkasz!owe
i wykrztune& Jee!i do$czy katar" rwnie !eki dzia$ajce $agodzco na drogi
oddechowe" np& Fhiocodin#& <ntybiotyki w tym wypadku s abso!utnie zbyteczne"
poniewa wirusy grypy nie s na nie wra!iwe& Je!i jednak nastpi ponowny wzrost
temperatury :zw$aszcza u dzieci;" nasi!enie kasz!u" b! ucha" b!e przy oddawaniu moczu"
trzeba koniecznie zwrci+ si# do !ekarza" ktry" je!i trzeba" przepisze antybiotyki& Annym
powik$aniem pogrypowym moe by+ zapa!enie p$uc" ktre pojawia si# nieraz w drugim
!ub trzecim dniu choroby" a czasem dopiero po ki!ku dniach& ' takich wypadkach
rwnie pacjent !eczy si# antybiotykami" oczywicie wy$cznie z po!ecenia !ekarza&
Przy b!ach gard$a p$uczemy je wod z so!" i je!i mamy" propo!isem& 5a ! szk!ank#
wody wsypujemy ! $yk# so!i p!us 9 krope!ki 1 proc& propo!isu& Katar natomiast $agodzi
sok z cebu!i i czosnku& Po wycini#ciu nasczamy nim tamponiki z waty i wk$adamy do
nosa" niezbyt g$#boko" by mona je by$o $atwo usun+& *d czasu do czasu
B7
tamponiki zmieniamy& 0ona te wk$ada+ :do nosa take; z !ici mi#ty" geranium& 8otrze
jest stosowa+ !eki homeopatyczne, <pis .p!" 7 razy dziennie po 94 krop!i" Iuca!iptus .p!
7 razy po 94 krop!i na wodzie& ' wypadku kataru smarowa+ nos Iuca!iptusem" kasz!u )
.etraria As!andica .p! 7 razy dziennie po 94 krop!i& 8obrze jest take smarowa+ p!ecy"
piersi i stopy spirytusem <piscum 3ryoniae&
' czasie grypy pacjent powinien duo pi+" by uzupe$ni+ utrat# wody w organizmie
spowodowan poceniem si#& 0og to by+ domowe !emoniady z cytryny z dodatkiem
miodu a!bo soki owocowe !ub warzywne& 8oskona$e s herbatki z czarnego bzu" !ipy"
mi#ty" g$ogu i rumianku bd2 z Pyrosanu z ma!inowym sokiem& *soby gorczkujce
powinny wystrzega+ si# potraw t$ustych i ci#ko strawnych& Po!ecane s natomiast
gotowane mi#sa i drb" oczywicie w niewie!kich i!ociach" jaja w szk!ance czy na
mi#kko" twaroek z rnymi dodatkami" ga!aretki owocowe" kisie!e" budynie" m!eko"
jogurt i ke/ir& Frzeba koniecznie je+ wi#cej warzyw" nie ty!ko zreszt w tym okresie&
0aj one bowiem ogromny wp$yw na nasze zdrowie" uodporniaj nasz organizm i
pobudzaj zachodzce w nim procesy& 6ach#cam do spoywania surwek z kapusty
kwaszonej" natki pietruszki" marchwi" se!erw" porw" sa$aty" dyni" a take czosnku i
cebu!i& 1wnie w czasie grypy starajmy si# spoywa+ wi#cej ciemnego pieczywa" mniej
ciast i s$odyczy& 5ie bjmy si# przypraw& 3azy!ia" kminek" majeranek" rozmaryn"
esiragon" pieprz zio$owy" gorczyca nie ty!ko podnosz smak wie!u potraw" a!e poprawiaj
przemian# materii i proces trawienia&
' okresie epidemii grypy trzeba koniecznie unika+ !iczniejszych zgromadze%" nie
przegrzewa+ si#" przebywa+ jak najwi#cej na wieym powietrzu" wietrzy+ cz#sto
mieszkanie& < poza tym unika+ a!koho!u i wystrzega+ si# pa!enia papierosw" ktre
podraniaj drogi oddechowe i os$abiaj og!n kondycj# organizmu&
PRAWDA O A3PIRYNIE
*dkryto j przed B4 !aty& 8zi jest jednym z najpopu!arniejszych !ekw& 'chodzi w
sk$ad apteczki" zabieranej przez kosmonautw w przestworza& Jeden z ameryka%skich
kandydatw" przewidziany jako nast#pny do !otu na Ksi#yc" musia$ zrezygnowa+ z
podry jedynie d!atego" e jego organizm nie to!erowa$ aspiryny&
*statnio coraz cz#ciej jednak s$yszy si# g$osy o pewnych skutkach ubocznych"
wywo$ywanych przez naduycie tego niewinnego rodka& .o pi#+setna osoba $ykajca
aspiryn# cierpi na krwotoki z o$dka oraz na objawy uczu!eniowe ) ocenia jeden z
internistw o wiatowej s$awie& <spiryna pog$#bia niekorzystne zmiany w obrazie krwi u
osb ze z$ krzep!iwoci ) twierdzi znany hemato!og&
Prawd# mwic" powtpiewania o abso!utnej nieszkod!iwoci aspiryny nie s zupe$nie
nowe& Ju w 1=E= roku angie!ski !ekarz" pro/& 1ichards po przebadaniu D77 niemow!t
donis$ o pewnych k$opotach z noworodkami" ktrych matki w pierwszym kwarta!e ciy
pobiera$y preparaty sa!icy!owe& < do nich na!ey przecie aspiryna&
0ona mia$o powiedzie+" e praojcem tego rodka by$ Lipokrates& Ju na CC !at
przed nasz er genia!ny grecki !ekarz zna$ kojce b! i obniajce gorczk# dzia$anie
kory wierzbowej& <!e dopiero w 1D9D roku $agodzca b! substancja zosta$a w /ormie
krysta!icznego proszku wyizo!owana z kory wierzbowej i przez <ng!ika 'i!kinsona
nazwana sa!izin& Pi#tnacie !at p2niej '$och (pira uzyska$ z tego proszku kwas
sa!icy!owy& 6 biegiem !at odkryto da!sze zwizki chemiczne& Przynosi$y one ukojenie
BC
w cierpieniu przede wszystkim reumatykom" by$y jednak niesmaczne i drani$y b$on#
!uzow o$dka& *jciec ?e!iksa Lo//mana" chemika" z /abryki 3yera" take !eczy$ swj
reumatyzm tymi preparatami& (kargi na b!e o$dkowe sk$oni$y syna do poszukiwa%
!epiej to!erowanego rodka& *dkry$ go w 1D=B roku" a /armaceuta z koncernu 3ayera"
8reser" przebada$ jego terapeutyczne dzia$anie i w dwa !ata p2niej zg$osi$ !ek do
opatentowania& Kwas acety!osa!icy!owy ) bia$y" krysta!iczny proszek ) zosta$
przemianowany na aspiryn#&
*becnie jest ona rzeczywicie" najpopu!arniejszym !ekiem na wiecie&
(pord wie!u tysi#cy pub!ikacji na temat jej dobroczynnego dzia$ania" te ki!ka" ktre
mwi o skutkach ubocznych" wydaj si# wyjtkiem" niemniej s skrupu!atnie brane
przez naukowcw pod uwag#& 5ie ma na wiecie !eku o doskona$ym i bezb$#dnym
dzia$aniu& 0usz wi#c i aspiryn# obcia+ pewne OgrzechyP& 0oe powodowa+ uczu!enia
u osb nie to!erujcych sa!icy!anw" nie powinna by+ przyjmowana ani w zbyt duych
dawkach" ani przez zbyt d$ugi okres" przed uyciem na!ey j dok$adnie rozdrobni+ i
ob/icie popi+& Kobiety w ciy" ktre dotychczas przyjmowa$y aspiryn#" powinny
uzgodni+ z !ekarzem" czym ewentua!nie zastpi+ ten !ek& *soby sk$onne do krwotokw z
o$dka nie powinny przyjmowa+ aspiryny w og!e& 6awsze przed uyciem !eku z
aspiryn zay+ $yeczk# zmie!onego siemienia&
HARTOWAA CZY CHOROWAA:
'ie!e matek skary si#" e przy by!e okazji dzieci kasz!" kichaj" maj chrypk#" $api
wsze!kie in/ekcje& 8o tego samego zreszt maj sk$onnoci doro!i& .o zatem robi+" by
zahartowa+ i uodporni+ organizm na ty!e" by przemoczone buty" czy zimniejszy podmuch
wiatru" nie powodowa$y chorobyK
- naszych wschodnich ssiadw popu!arna jest ObaniaP" u ?inw OsaunaP" po jej
zayciu !udzie natychmiast kpi si# w przer#b!u a!bo biegaj po niegu przy siarczystym
mrozie& *soby" ktre tak robi" s zdrowe" odporne na wsze!kie choroby" sprawne
/izycznie i umys$owo&
*czywicie" nie po!ecam a tak skrajnych metod& 5iemniej jednak" na podstawie moich
d$ugo!etnich dowiadcze% mog# stwierdzi+" e organizm mona zahartowa+" a tym
samym uodporni+ na choroby" naj!epszym tego przyk$adem s !udzie" ktrzy przez ca$e
ycie pracuj na powietrzu" nie odczuwajc ch$odu i nie przezi#biajc si#&
6asadnicz spraw jest uodpornienie ng na zimno i przemoczenie& 0ona to osign+"
stosujc nacieranie ca$ego cia$a zimn wod z dodatkiem so!i :! $yka so!i na szk!ank#
wody; !ub octu& 5acieramy energicznie cia$o szorstk r#kawic" zawsze od do$u w
kierunku serca" po czym k$adziemy si# do ciep$ego $ka& >atem moemy biega+
codziennie przez ki!kanacie minut po trawie pokrytej jeszcze ros" nast#pnie op$ukujemy
nogi i wk$adamy ciep$e skarpety z we$ny owczej&
0ona take post#powa+ inaczej, do wanny na!a+ zimnej wody do wysokoci 1 cm i
drepta+ w niej 9)C minuty& 8odatkowo radz# po!ewa+ si# zimn wod& 1obimy to za
pomoc prysznicu" zaczynajc od ng do gry" poprzez ko!ana" po!adki" biodra" brzuch"
zawsze zgodnie z ruchem wskazwek zegara& Po!ewanie rk zaczynamy od pa!cw"
potem po!ewamy ramiona" nast#pnie piersi" wreszcie krzy i $opatki& Po ki!ku dniach
zaczynamy po!ewanie p!ecw i kr#gos$upa& Powinno to trwa+ krtko" najwyej 1)9
minuty& Po zabiegu nie wycieramy si#" wk$adamy ciep$y sz!a/rok i gimnastykujemy
B4
si# przynajmniej przez 4 minut& Powsta$e w ten sposb ciep$o rozgrzewa cia$o" pobudza
krenie krwi" a take poprawia prac# serca&
Je!i kto bardzo 2!e znosi zimn wod#" wszystkie zabiegi powinien dawkowa+
ostronie" powiedzmy od p$ minuty" a do momentu zupe$nego oswojenia si# z zimn
wod& 0ona te pocztkowo" stojc w wannie" obmywa+ si# zimn wod z octem !ub
so!& 0ona take jedynie po natarciu ng zimn wod z octem !ub so!" za$oy+ skarpety
i wej+ do $ka&
8oskona$e rezu!taty osiga si# take w inny sposb, co trzeci dzie%" bezporednio po
wstaniu z $ka" wchodzimy na p$ minuty do wanny z zimn wod" po czym nie
wycierajc si# nak$adamy ciep$y sz!a/rok i wracamy pod ko$dr#& < gdy organizm oswoi
si# z zimnem" zim moemy biega+ boso przez 1)9 minuty po wieym" dopiero co
spad$ym niegu" po czym rwnie na!ey wej+ pod ko$dr#&
6a!ecam rwnie spacery po wieym powietrzu i wycieczki rowerowe& 8oskona!e te
uodparnia i hartuje organizm czosnek i cebu!a" wreszcie kapusta kwaszona z dodatkiem
natki pietruszki" cebu!ki i zmie!onej" suszonej pokrzywy& 6apobiegawczo moemy take
zaywa+ propo!is, doro!i 94 krope!ek dziennie" dzieci dwa razy dziennie po ty!e
krope!ek" i!e maj !at&
6asad kuracji hartujcej jest rozpocz#cie jej p2n wiosn czy !atem i konsekwentne
kontynuowanie przez wszystkie pory roku&
A ostatnia wana sprawa, dobrze by$oby rano !ub wieczorem szorowa+ nogi wi!gotn
szczotk" rozpoczynajc zabieg od stp" a do pachwiny& Potem rozszerzy+ powierzchni#
masowania na ca$e cia$o" przy czym wane jest" aby zachowa+ kierunek do serca&
5ast#pnie cia$o sp$uka+ b$yskawicznie zimn wod" 'ytrze+ si# porzdnie ostrym
r#cznikiem& 6abieg ten systematycznie powtarzamy&
ZIO9A PRZECIW5ORHCZKOWE
8o zi$ przeciwgorczkowych na!e, kwiat bzu czarnego" s$onecznika" tawu$y"
kwiatostan !ipy" kora wierzby" zie!e /io$ka trjbarwnego" pczki topo!i" owoce ma!iny"
berberysu& (tosowanie tych zi$ wywo$uje poty" obnia gorczk# i hamuje rozwj
choroby& ' przew!ek$ych stanach gorczkowych zio$a te wp$ywaj na popraw#
samopoczucia chorego& ' bardzo wysokiej gorczce" grocej poraeniem orodkw
mzgowych i poraeniem mi#nia sercowego" niekiedy ratuj zdrowie choremu&
Mrodki przeciwgorczkowe na!ey stosowa+ w przypadkach zakae% bakteryjnych"
wirusowych" wysypek skrnych" w p$pacu& Gdy utrzymuje si# gorczka" wzrasta
przemiana materii" do czego przyczynia si# zwi#kszony rozk$ad bia$ek ustrojowych"
wyda!anie wody i e!ektro!itw" a w !ad za tym wzrasta zapotrzebowanie organizmu na
energi#& Je!i zapotrzebowanie nie zostanie pokryte przez poywienie ) organizm zaczyna
czerpa+ energi# z zapasw energetycznych ustroju" np& z tkanki t$uszczowej" bia$ek
mi#ni i z narzdw& (tan taki nie moe trwa+ d$ugo" bowiem nast#puje wyczerpanie
organizmu i os$abienie&
6a!ecam stosowanie diety !ekko strawnej& ' ce!u uzupe$nienia niedoborw bia$ka
na!ey choremu podawa+ m!eko" twarg" jaja na mi#kko" gotowan cie!#cin#" kurczaka"
chud ryb#" nadto witaminy w wi#kszych i!ociach& 'itaminy takie wyst#puj w sokach
ze wieych warzyw i owocw& 5admierne ubytki wody na!ey uzupe$nia+ podawaniem
BE
p$ynw w i!ociach co najmniej 9"4 !itra dziennie& 6a!ecam soki z marchwi" buraka
czerwonego" se!era" pietruszki" szpinaku" sa$aty i rzodkiewki& Ponadto napary z zi$
wzmacniajcych apetyt" do ktrych na!e, korze% arcydzi#g!a" mniszka" goryczki"
cykorii" zie!e majeranku" tysicznika" by!icy boego drzewka" drapacza !ekarskiego"
kwiat krwawnika" !i+ mi#ty" babki !ancetowatej" owoc anyu" ko!endry" kopru
ogrodowego&
Poywienie powinno by+ podawane w ma$ych i!ociach co trzy godziny& 6iemniaki
spoywane same" bez mi#sa" ryb" jajek" co u$atwia trawienie& ' przeciwnym wypadku
dochodzi do za!egania pokarmu w o$dku i jego psuciu si#& 5a!ey unika+
zdenerwowania i stresw&
6a!ecam stosowa+ Pyrosan" wit& 3
1
i 3
9
po 7 mg dwa razy dziennie& ' bezsennoci i
stanach podniecenia nerwowego podawa+ mieszank# zio$ow uspokajajc 5erQosan&
5a!ey dba+ o regu!arne wyprnianie" co obnia gorczk#& ' zaparciach podawa+
zio$owe rodki pobudzajce perysta!tyk# je!it ) a!oes !ub 5ormosan&
Po ustpieniu gorczki wskazane jest podawanie choremu przez ki!ka dni potraw
jarskich z cebu! i czosnkiem&
PORADY W B4LACH 59OWY
'szystkie przyczyny b!w g$owy nie s" niestety" jeszcze dotychczas znane& (am
mzg jest w pe$ni nieczu$y na b!e" natomiast opony i naczynia mzgowe mog by+
bo!esne& Fote przez d$ugi czas przypisywano przyczyny b!w g$owy skurczom naczy%
mzgowych& Poniewa jednak stosowane sta!e rodki !ecznicze nie usuwa$y do!eg!iwoci"
zacz#to opracowywa+ inne" skuteczniejsze terapie& ' za!enoci od umiejscowienia i
czasu trwania b!w g$owy mona okre!i+ rne przyczyny" ktre je wywo$uj&
6 powodu zdenerwowania i dzia$ania czynnikw psychicznych" takich jak gniew"
irytacja itp& powstaj krtkotrwa$e napady b!owe& *g!ne Obrz#czenieP w czaszce jest
zazwyczaj nast#pstwem przezi#bienia" grypy !ub innych chorb in/ekcyjnych& 3!e
g$owy towarzysz niedronoci nosa" zaparciom" niestrawnoci" naduywaniu a!koho!u i
nadmiernemu pa!eniu papierosw& 3!e czo$a" karku" a przy wstawaniu rano b!e z ty$u
g$owy" mijajce zwyk!e po jednej !ub dwch godzinach mog oznacza+" i chore s z#by"
e istnieje zapa!enie zatok bocznych nosa !ub procesy zwyrodnieniowe w kr#gach
szyjnych& 3!e z ty$u i z przodu czaszki" wywo$ujce nieraz wymioty i zak$cenia w
widzeniu" s cz#stym nast#pstwem nadcinienia krwi" miadycy" do!eg!iwoci nerek"
zapa!enia mzgu" guzikw mzgowych !ub podranienia mzgu przez stan gorczkowy&
Je!i pacjent ma uczucie" e jego czaszka jest wype$niona p$ynem" to przyczynami mog
by+ choroby in/ekcyjne" udar s$oneczny !ub rozpoczynajce si# zapa!enie opon
mzgowych& 'yst#pujce nag!e m#czce b!e skroniowe s spowodowane przez stany
zapa!ne obrz#k$ych arterii skroniowych" prawie zawsze wyst#pujcych jednoczenie u
pa!aczy& Promieniowanie b!u z oczu" si!ne jednostronne b!e g$owy s cz#sto sygna$ami
ostrzegawczymi ostrych atakw jaskry&
' wie!u z wymienionych przypadkw b!w g$owy" a w szczeg!noci dwch
ostatnich" konieczna jest natychmiastowa interwencja !ekarza& 1wnie b!e g$owy" ktre
trwaj d$uej ni trzy dni !ub powtarzaj si# cz#sto" w adnym wypadku nie powinny
BB
by+ !ekcewaone i wymagaj porady !ekarza& (amo!eczenie jest dozwo!one jedynie w
!ekkich przypadkach !ub jako pomoc natychmiastowa" dora2na&
.ierpicym na b!e g$owy pomaga nieraz jedna /i!ianka kawy" a przy wyst#powaniu
tych do!eg!iwoci wieczorem ) jedna szk!anka dobrego wina !ub piwa" zimny kompres na
czo$o i kark& *d b!w g$owy mona cz#sto uwo!ni+ si#" stosujc wed$ug starej metody
dr& Kneipa kpie!e ng" p$kpie!e" nasiadwki w wannie" po!ewanie zimn wod ko!an i
bioder :a!e nie zaraz po posi$ku;" wreszcie chodzenie boso po rosie" nad brzegiem rzeki
czy morza& 6a!eca si# rwnie stosowanie naparw z dziurawca" me!isy" mi#ty
pieprzowej" rozmarynu" kozika !ekarskiego" sza$wi !ekarskiej" !awendy" rumianku" sosny"
tymianku" urawin& 3!e $agodzi przy$oenie do czo$a chusteczki" zawierajcej !icie
brzozy& 6a!eca si# te picie sokw ze wieych warzyw" np& marchwi $czonej ze
szpinakiem" burakami" ogrkami czy sa$at" spoywanie cebu!i i czosnku&
8oradzam rwnie zastosowanie bursztynu, przez pocieranie cia$a bursztynem
przenikaj do organizmu e!ektrony" ktre aktywizuj procesy yciowe@ wzmacnia si#
organizm" a nawet ust#puj b!e g$owy i zm#czenie& 'ystarczy kawa$kiem bursztynu
potrze+ kark" skronie i nasady d$oni w miejscu wyczuwa!noci pu!su" by poczu+ u!g#&
3ursztyn mona rwnie rozpuci+ w spirytusie& P$uczemy go w ciep$ej wodzie w
szk!anym !ub /ajansowym naczyniu" a nast#pnie za!ewamy spirytusem w porcji 1,1&
3ursztyn rozpuszcza si# powo!i i d$ugo" a powstanie p$yn o zapachu ywicy" ktrym
mona naciera+ bo!ce miejsca&
*sobom" ktre cz#sto trapi b! g$owy czy migrena" radz# wysypia+ si#" jednak nie za
d$ugo" nie jada+ so!idnych ko!acji" ograniczajc si# do potraw !ekko strawnych" zje+
przed snem $yeczk# miodu !ub 1)9 jab$ka" a take unika+ stresw" zmartwie% i
przem#czenia& < przede wszystkim bezwzg!#dnie rzuci+ pa!enie papierosw" nie mwic
o a!koho!u& 0ona take pi+ napary z zi$" ktre w wie!u wypadkach maj korzystne
dzia$anie w zwyk$ych b!ach g$owy" natomiast w migrenie wspomagaj !eczenie
rodkami /armako!ogicznymi&
*sobom cierpicym na b!e g$owy o& Grzegorz ?ranciszek (roka w swym OPoradniku
zie!arskimP po!eca nast#pujc mieszank# zio$ow@ 0iesza si# razem po 1 g kwiatu
rumianku i kwiatu !ipy oraz po 4 g !icia me!isy" zie!e dziurawca" !icia mi#ty
pieprzowej" zie!a jemio$y i zie!a nostrzyku& Jednorazowo bierze si# ! !ub 9 $yeczki zi$
na ! szk!ank# wrztku& Po 9 minutach" gdy nacignie" przecedz si# i !ekko podgrzewa&
Pije si# je rano i wieczorem" oczywicie bez cukru&
POMOC W MI5RENIE
5a migren# cierpi wie!e kobiet" ktre ratuj si# jak mog& Ja jednak nie za!ecam
stosowania rodkw przeciwb!owych& 6aywane bowiem przez d$uszy czas niszcz
wtrob# i" co tu duo mwi+" ich dzia$anie jest ograniczone& Jestem zwo!enniczk terapii
natura!nych" ktrych zastosowanie nie powoduje skutkw ubocznych&
6> Terapia %"("wa
Popijanie sokw z dyni" szpinaku !ub mieszanego z marchwi" buraka i ogrka"
marchwi i se!era bd2 marchwi ze szpinakiem&
M> Terapia a(upre%ur"wa
5acisk pa!cem na zewn#trzn stron# duego pa!ca u nogi" w miejscu gdzie ko%czy si#
pa!ec i powstaje ma$e wg$#bienie" masa duego pa!ca od strony podeszwy oraz
BD
od strony wewn#trznej" tu przy pa!cu nast#pnym, masa skroni z jednoczesnym
uyciem spirytusu bursztynowego&
7> Terapia ,a=nez"wa
6ay+ rozpuszczone w wodzie 4 mg magnezu :tab!etka !ub granu!at;&
G> Terapia ciep!e,
Przy$oy+ do bo!cych skroni bute!k# z ciep$ wod# !ub puci+ na bo!ce miejsca
strumie% powietrza z suszarki& Je!i kto wo!i" moe za$oy+ ciep$ czapk#& .iep$o
powoduje rozszerzenie naczy% krwiononych&
N> Terapia w"na
'zi+ gorcy prysznic" kierujc strumie% wody na g$ow# i p!ecy" a w szczeg!noci
na partie wok$ kr#gos$upa&
O> Terapia zi"!"wa
Popijamy wo!no" ma$ymi $ykami" herbat# z me!isy" bazy!ii" !awendy !ub napar z
majeranku& 5apar przygotowujemy za!ewajc $yk# sto$ow zi$" /i!iank gorcej
wody i odstawiamy na osiem minut do nacigni#cia& Poniewa w aptekach zio$owych
s do kupienia o!ejki z tych zi$" mona np& 4 krop!i o!ejku !awendowego da+ na
kostk# cukru i wo!no ssa+&
0imo wie!o!etniej praktyki cz#sto ucz# si# od swoich pacjentw" ktrzy drog
samodzie!nych poszukiwa% zna!e2!i najskuteczniejsze d!a siebie metody !eczenia& A tak
np& wie!u osobom na b!e migrenowe pomaga /i!ianka gorzkiej kawy z dodatkiem 9
duych $yek soku cytrynowego& Anni stosuj masa brzucha" k$ad na skronie p!asterki
surowych karto/!i i mocz nogi w gorcej wodzie z dodatkiem gorczycy& 6nam te osob#"
ktrej pomaga tzw& rowerek" potem gorca kpie! i zjedzenie dwch jab$ek&
?AK PRZECIWDZIA9AA ZMBCZENIU:
'sp$czesna kobieta narzeka na sta$e zm#czenie& 6m#czona jest zarwno /izycznie"
jak i psychicznie& (ta$e napi#cie" popiech" cz#sto brak zadowo!enia i satys/akcji z pracy"
trudnoci i k$opoty domowe s gorsze w skutkach anie!i najintensywniejszy wysi$ek
/izyczny& 6darza si# nawet" e ju po ur!opie wstajemy rano z uczuciem ogromnego
znuenia& Jestemy senne" apatyczne" my! o najmniejszym wysi$ku wprowadza nas w
pop$och& *czywicie" to samo dotyczy rwnie niektrych m#czyzn& 3ardzo wane jest
przeciwdzia$anie zm#czeniu&
( na to rady i to do+ proste" ty!e e trzeba regu!arnie uywa+ budzika& >epiej
nastawi+ go na nieco wczeniejsz godzin#& Po przebudzeniu warto troch# poprze)ciga+
si# w $ku" zupe$nie rozbudzi+& Po wstaniu pobudzajco dzia$a krciutki" 1)9 min& zimny
prysznic i 4 minut gimnastyki" ki!ka so!idnych g$#bokich wdechw i wydechw& (zk!anka
zimnej wody !ub wody minera!nej bez gazu" wypita na czczo z $yk miodu i 7)C
$yeczkami octu jab$kowego" postawi nas na nogi& Przypominam przepis na ocet
jab$kowy, obierki z jab$ek wrzucamy do duego s$oja i za!ewamy os$odzon wod :na
szk!ank# wody trzy 1H9 $yki cukru;" przykrywamy gaz& Po trzech tygodniach ocet
przecedzamy przez !ejek z kawa$kiem waty i moemy go ju uywa+" naj!epiej dwa razy
dziennie&
Mniadanie powinno by+ posi!ne" uzupe$nione zie!enin& 0oe sk$ada+ si# ono z p$atkw
owsianych" za!anych poprzedniego dnia m!ekiem" p!us jedna $yka zarodkw
B=
pszennych i 9)7 $yki otrb" wreszcie garstka p$atkw kukurydzianych& 8o tego zie!ona
pietruszka" koperek& 1wnie m$odzie na niadanie powinna zje+ ta!erz m!ecznej zupy
z otr#bami& 6amiast kawy ) napar z mi#ty i dziurawca !ub me!isy& .odziennie przez
miesic radz# rwnie pi+ szk!ank# soku z surowej kapusty& *drzucamy zie!one !icie"
reszt# przepuszczamy przez sokowirwk#& (ok ten ma wspania$e w$aciwoci
wzmacniajce& >eczniczo dzia$a take na nerki" bo!ce stawy" nieyty o$dka i je!it" a
nawet chorob# wrzodow dwunastnicy&
8o pracy" zamiast s$odkich bu$ek" zabieramy so!idne Ozie!oneP kanapki& 5aj!epiej z
razowego ch!eba posmarowanego mas$em i posypanego kminkiem" majerankiem"
szczypiorkiem czy pietruszk z !istkiem sa$aty !ub cykorii& 8o tego pomidor" marchewka"
jab$ko" gruszka czy !iwki& Kawa$ek sera" jajko !ub p!asterek w#d!iny&
8oskona$a jest rwnie jarz#bina przesmaona z cukrem" ktr mona dodawa+ do
demw :!eczy naczynia krwionone; !ub zaparzy) razem z r czy dziurawcem& 0ona
j te zjada+ na surowo& 3erberys" zwany cytryn P$nocy" jest niezmiernie bogaty w wit&
." tak wan d!a zdrowia i samopoczucia& 0oemy z niego robi+ ga!aretki" demy"
powide$ka& 5a zm#czony organizm doskona!e dzia$a pokrzywa" ktr mona ususzy+
wiosn :!ub kupi+ w aptece; i przez ca$y rok pokruszon dodawa+ do potraw& 1wnie
!ubczyk i arcydzi#gie! oraz kwiat dzikiego bzu maj w$aciwoci wzmacniajce i
!ecznicze& 5a naszych sto$ach w okresie zimy powinna cz#ciej goci+ kapusta kwaszona"
ob/ite i" niestety" niedoceniane 2rd$o wit& .& 0ona do niej doda+ suszony koperek"
cebu!# drobno pokrojon" utart marchew !ub se!er&
Poza tym radz# jak najwi#cej przebywa+ na wieym powietrzu& < je!i w zabieganym
yciu nie moemy wygospodarowa+ sobie ki!ku minut" stajemy na chwi!# w otwartym
oknie !ub na ba!konie i g$#boko wdychamy powietrze" nast#pnie obydwoma r#kami
ciskamy do!n cz#+ eber oraz gr brzucha czy!i przepon# i robimy wydech&
Twiczenie powtarzamy pi#+ razy&
A jeszcze jedno, je!i w pracy spotka nas jaka przykro+" nie przenomy swych
/rustracji na teren domu i odwrotnie& >epiej wypi+ szk!ank# me!isy czy napar z szyszki
chmie!u bd2 $ykn+ p$ $yeczki 5erwogranu i popi+ go wod& < przede wszystkim
zapomnie+ o k$opocie" ktry wtedy nie stanie si# prob!emem" psujcym trawienie i nasze
samopoczucie&
PORADY NA UMBCZONE NO5I
Fak" tu b#dzie mowa o y!akach& Powstaj one w wyniku zaniku zastawek y!nych"
sta$ego przem#czenia ko%czyny i w nast#pstwie tego zwapnienie i rozszerzenia y!nych
naczy% krwiononych" cz#sto wyst#puje to przy niewydo!noci serca i z$ym kreniu" w
chorobach p$uc i wtroby& Ry!aki mog by+ rwnie skutkiem wrodzonego upo!edzenia
ciany i zastawek y$ !ub pozakrzepowej niedronoci y$ g$#bokich& Ry!aki mog by+
zamkni#te i otwarte& >eczenie ) zachowawcze& 6a!eca si# noszenie e!astycznych
po%czoch& Pomocne mog si# okaza+ zio$a jako napar do picia i ok$adw& 5apar do picia
przygotowuje si# biorc kwiat kupa!nika :arniki;" kwiat jarz#biny" k$cze perzu" kwiat
nagietka" kwiat rumianku" kwiat i kor# kasztanowca" zie!e krwawnika" zie!e rdestu
ptasiego" zie!e szanty i jemio$y& Jyeczk# wymieszanych zi$ wsypa+ do szk!anki
wrztku" gotowa+ 9)7 min&" naciga+ 9 min&" przecedzi+& Pi+ 9)7 razy dziennie po
jedzeniu& 5ie s$odzi+& 0ona stosowa+ rwnie odwar, kora kasztanowca" kora wierzby"
zie!e krwawnika" zie!e ruty& Gotowa+ 14)9 min&" odcedzi+" popija+ dwa
D
razy dziennie 1H7 szk!anki po jedzeniu& *k$ady, kwiat kasztanowca" k$cze tataraku" !i+
babki !ancetowatej" zie!e drapacza !ekarskiego" kwiat arniki" kwiat nagietka& 6miesza+"
wsypa+ 4 $yeczek do p$ !itra wody" gotowa+ 4 min&" odstawi+ na 9 min& do
nacigni#cia& 5amoczy+ kompres i przyk$ada+ do rany y!akowej dwa razy w cigu dnia i
na noc& *dwar do moczenia ng& Kora wierzbowa" kora d#bowa w rwnych i!ociach"
trzy $yki gotowa+ w czterech !itrach wody i w takim odwarze moczy+ codziennie nogi&
Fego samego odwaru mona uy+ 9)7 razy&
6a!ecenia, poprawi+ trawienie i stosowa+ prawid$owe zestawy produktw
spoywczych& 3ra+ 8igestosan !ub Gastrogran" dba+ o codzienne wyprnienia" do
posi$kw wprowadzi+ surwki z chrzanem !ub cebu!& *dpoczywa+ w cigu dnia
trzymajc nogi wyej" chodzi+ na krtkie spacery z !ask" nie sta+ d$ugo na nogach" przy
otwartych y!akach nie nosi+ po%czoch e!astycznych&
3A9ATKA DLA ZMBCZONYCH
>udzie szukaj skutecznych rodkw przeciwko objawom wiosennego zm#czenia" nie
zdajc sobie sprawy" e w wie!u przypadkach rosn one tu pod okiem" na przyk$ad na
trawniku" oka!ajcym b!oki" na $ce przy ogrdkach dzia$kowych !ub w najb!iszym parku& 6
weekendowej wyprawy mona ich przywie2+ ca$y bukiet" gromadzc zapas na najb!isze
dwa" trzy dni&
.hodzi o ro!in#" zwan mniszkiem" m!eczem !ub w !udowej gwarze ) niewieci
sta$oci& 3y$a ona znana ju w czasach staroytnych" a obecnie ronie wsz#dzie )w
Iuropie" w <zji" </ryce P$nocnej" w <meryce&
(a$atka ze wieych" m$odych" zie!onych" starannie wyp$ukanych !istkw mniszka :jest
troch# gorzkawa" przyprawia si# j odrobin czosnku" so!i i pieprzu" miesza z o!ejem i
odrobin soku z cytryny; zawiera witaminy" substancje krwiotwrcze" sk$adniki !eczce
do!eg!iwoci wtroby" poprawiajce przemian# materii" OoczyszczajceP nerki i krew& 6
tych wzg!#dw w$anie mniszek jest uwaany :szczeg!nie we ?rancji; za niezwyk!e
cenn ro!in# dietetyczn" przewyszajc swymi wartociami sa$at#" ktra ) notabene )
jest jego b!isk krewn&
Kto nie !ubi surwki z mniszka" moe przeprowadzi+ wiosenn kuracj# z uyciem
soku" wycini#tego z 1HC kg !istkw" usiekanych !ub przepuszczonych przez maszynk#& 6
tej i!oci uzyska si# 1H9 szk!anki witaminowego" !ikwidujcego brak apetytu" uczucie
zm#czenia oraz poprawiajcego wyg!d cery natura!nego !eku&
Kto nie ma czasu na przyrzdzanie sa$atki" ani na wyciskanie soku" moe po prostu
usieka+ par# op$ukanych i osuszonych !istkw" posypujc nimi posmarowany mas$em
razowy ch!eb&
ZIO9OWE ;RODKI NA WZMOCNIENIE
3ardzo nie!iczni wrd nas ciesz si# si$ i zdrowiem" znacznie wi#cej jest takich"
ktrzy uskaraj si# na os$abienie ) czy to z przepracowania" czy po chorobie" czy
)wreszcie wskutek trudnych warunkw ycia i pracy" A d!a nich w$anie przeznaczone s
ponisze uwagi" w zio$ach bowiem i w witaminach" ktrych zio$a s w stanie nam
dostarczy+" kryje si# ca$y arsena$ rodkw wzmacniajcych& Frzeba ty!ko wiedzie+" co i
kiedy stosowa+&
D1
6acznijmy od pacjentw najm$odszych& 8zieciom" ktrych os$abieniu ongi
przeciwdzia$a$ tran :dzi z powodu wzrastajcego zatrucia mrz o tran jest coraz trudniej;
dajemy siemi# !niane" mie!one z cukrem w proporcji 7 $yki siemienia U ! $yka cukru"
dwa razy dziennie $yeczk#" co oczywicie kade dziecko b#dzie wo!a$o od tranu" a
wzmacniajce dzia$anie siemienia jest ty!ko nieznacznie s$absze&
' miar# jak dziecko staje si# m$odzie%cem" na!ey przypomnie+" e porednie
dzia$anie wzmacniajce maj wszystkie przyprawy trawienne" takie jak, kminek"
majeranek" any" czarnuszka" pieprz prawdziwy i zio$owy" ko!endra" papryka" gorczyca
estragon ) jest wszystkich 4C&
Ach dzia$anie d!a organizmu !udzkiego jest ogromnie wane" szczeg!nie w
rekonwa!escencji" w os$abieniu pochorobowym" gdy wbrew og!nemu mniemaniu nie s
" to przyprawy ty!ko smakowe" a!e trawienne" u$atwiaj wi#c organizmowi !udzkiemu
przyswajanie wie!u sk$adnikw pokarmowych" ktre bez tych przypraw przechodz przez
nasz przewd pokarmowy nie strawione" a zatem ze znacznie mniejszym poytkiem d!a
organizmu&
*prcz tych" nazwijmy je" porednich" istniej jeszcze rodki zio$owe bezporednio i
wzmacniajce& 8o czo$owych rodkw regu!ujcych przemian# materii" dzia$ajcych j
odywczo i wzmacniajcych na!ey nasienie kozieradki& *czywicie ) mie!one& Poprawia
ono apetyt" zwi#ksza i!o+ krwinek czerwonych :wane przy anemiiN;" poprawia j
dzia$anie sokw trawiennych i jest dobrym dostawc wie!u witamin" a wi#c skutkuje przy
takich objawach" jak p#kanie warg" wrzodzianki" p!eniawki" $uszczyca" p#cherzyca czy
krwawnice" tzn& homoroidy&
8a!ej postawi+ na!ey inne Ozio$a do jedzeniaP" ktrych nie parzymy" ani nie gotujemy"
a!e jadamy w niewie!kich i!ociach& Pokrzywa ) oczywicie sproszkowana&
8owiadczone gospodynie wiejskie wiedz" e m$od pokrzyw# dobrze jest dawa+
ca$emu inwentarzowi ywemu w okresie rozwojowym, kurcz#tom" prosi#tom itp&" a!e
ma$o kto wie" e pokrzywa jest doskona$ym rodkiem odywczym rwnie d!a !udzi&
Pobudza ona prac# wtroby" trzustki" o$dka" zwi#ksza ) podobnie jak kozieradka ) i!o+
krwinek czerwonych" a ponadto !ikwiduje taki stan zag$odzenia witaminowego" ktry
objawia si# cuchncym potem& Jada+ dwa razy dziennie $yeczk#&
8o wzmacniajcych za!iczamy ponadto, zie!e rzepiku" krwawnika" by!icy pospo!itej"
bukowicy" wiet!ika" b!uszczyka" macierzanki" werbeny" tymianku" przetacznika" bratka
po!nego" kwiat stokrotki" owoc dzikiej ry" korze% podrnika" kuk!ika" !i+ czarnej
porzeczki" ma!iny" szyszki chmie!u ) kade z nich mona zaywa+ sproszkowane"
wystarczy raz na dzie% mniej ni p$ $yeczki&
.o jest w takiej zio$owej kuracji wzmacniajcej najwaniejszeK Fo" e adne ujemne
skutki uboczne nie wchodz w rachub#" zio$owe rodki wzmacniajce mona zaywa+
przez d$ugie !ata" przedawkowanie jednej ty!ko kozieradki moe si# objawi+ OkozimP
zapachem potu" a wtedy wystarczy dawk# dzienn zmniejszy+&
CKOBIECED ZIO9A
Fzw& choroby kobiece nie s przewanie chorobami" a!e objawami schorze% og!nych"
nieraz utajonych" inaczej wyst#pujcych u kobiet" inaczej u m#czyzn&
Przy pewnych stanach os$abienia pochorobowego" po niektrych antybiotykach" a
najcz#ciej przy zaburzeniach przemiany materii zdarza si#" e miesiczkowanie
D9
trwa tydzie% !ub d$uej" powtarza si# cz#ciej ni co cztery tygodnie" niekiedy jest tak
ob/ite" e ma charakter prawie krwotoku" a bardzo cz#sto jest ogromnie bo!esne&
5aj!epszym rodkiem przeciwkrwotocznym jest zie!e tasznika" samo !ub razem z
rdestem ostrogorzkim& *becnie jest w aptekach Finctura .a!endu!ae" ktr mona
uywa+ 9 razy dziennie po 4 krop!i" regu!uje ona radyka!nie prac# jajnikw& Przy
miesiczkowaniu skpym i bo!esnym stosujemy nagietek :suszone kwiaty
pomara%czowej odmiany tego kwiatu ) odmiana kanarkowo)$ta nie ma wartoci
!eczniczej;& Przy $agodniejszych b!ach stosujemy kwiat !ipy" bzu czarnego" mi#ty&
Przepis na odwar z wymienionych zi$ jest jeden, $yk# rozdrobnionego zie!a na!ey
za!a+ szk!ank wrztku" krtko zagotowa+ i pi+ 7 razy dziennie po jedzeniu&
'szystkich tych rodkw nie stosujemy w adnym wypadku" jee!i zachodzi
podejrzenie ciy& *czywicie ) chemicznych rodkw rozgrzewajcych :po!opiryny"
chininy itp&; rwnie wwczas stosowa+ nie wo!no&
RADY NA UP9AWY
Jest to do+ cz#sta do!eg!iwo+ kobieca spowodowana zak$ceniami w przemianie
materii& 3ywa te pochodn nadmiernej i!oci kwasw w moczu" braku wapna w
organizmie" b!ednicy itp& 3ia$e up$awy mog by+ objawem b!ednicy ju mocno
zaawansowanej& 6 zi$ stosujemy wwczas pokrzyw# we wszystkich mo!iwych
/ormach" poczynajc od m$odej" wiosennej" przyrzdzonej na szpinak& 8obrze dzia$a
na!ewka spirytusowa ze wieych !ici ) pita 7 razy dziennie po $yeczce" a take herbatka
ekspresowa -rtica /iS ) pita 7 razy dziennie po szk!ance :zaparzona z 9 torebek;& 0ona
stosowa+ mieszank#, sproszkowany suchy !i+ pokrzywy ) 9 i!oci" sproszkowany korze%
koby!aku ) ! i!o+" po 9 $yki takiego proszku w syropie" miodzie !ub m!eku 9 razy
dziennie& 8obry rwnie jest kwiat bia$ej konieczny& 6aparzamy go w proporcji ! $yka na
szk!ank# wrztku i pijemy 7 razy dziennie& Fym naparem mona te dokonywa+ irygacji&
(i!niejsze dzia$anie !ecznicze osigamy stosujc mieszank# z zie!a krwawnika"
majeranku" !ici rozmarynu" kwiatu jasnoty i k$cza pi#ciornika& Jyk# drobno poci#tego
zie!a" zmieszanego w rwnych i!ociach" na!ey za!a+ szk!ank wrztku" krtko
zagotowa+" odcedzi+ i pi+ 7 razy dziennie po jedzeniu&
Jee!i up$awom towarzyszy zwi#kszone parcie na mocz" cz#ste !ub zgo$a piekce
oddawanie moczu" mamy sygna$" e ich przyczyn jest niedostateczna praca nerek&
'wczas pijemy zio$a moczop#dne, !i+ brzozy" pczki brzozy" !i+ mcznicy" !i+
borwki)brusznicy" zie!e naw$oci" skrzyp" rdest ptasi" po$onicznik" korze% wi!yny"
!ukrecji" k$cze perzu" !i+ poziomki& 5a!ey ich szuka+ w sk!epach zie!arskich i zaparza+
wed$ug przepisw na torebkach& 8obrze dzia$aj gotowe preparaty" jak, mieszanka
-rosan" granu!at -rogranu" pasta ?ito!izyna" sok brzozy& ' naszym poywieniu powinny
si# zna!e2+ se!er" pietruszka i ka!a/ior" jadane w postaci surwki&
TRHDZIK M9ODZIEJCZY
Frdzik pospo!ity 8Acno 9ulgaris: zwany jest m$odzie%czym d!atego" e najcz#ciej
wyst#puje u m$odziey w wieku przejciowym" to znaczy ) u ch$opcw w okresie
mutacji" u dziewczt w okresie pokwitania&
D7
1opny stan trdzika wytwarza si# wok$ tzw& zaskrnika" czy!i czopu $ojowego w
podskrnych przewodach $ojowych& ' !ejszych /ormach trdzik uzewn#trznia si#
zwyk$ymi krostami" w da!szym jednak rozwoju" ktremu sprzyjaj, $ojotok" z$a
przemiana materii" brak s$o%ca i powietrza" zaburzenia w wydzie!aniu gruczo$w
dokrewnych :np& tarczycy;" zaburzenia w czynnociach przewodu pokarmowego czy
wreszcie jednostronne odywianie ) krosty poczynaj si# zmienia+ w coraz wi#ksze ropne
wrzodziki" ktre" nawet po starannym wy!eczeniu" zostawiaj po sobie !ady w postaci
mniejszych i wi#kszych dziur w skrze&
8!atego te ju z pojawieniem si# pierwszych" podejrzanych krostek na!ey si#
zainteresowa+ przyczynami wewn#trznymi" a nie t$umaczy+ sprawy naiwnie, Oto jest
ostra krewP" a!bo, Oto przejdzie z wiekiemP& 3o jednak !ady pozostaj na d$ugie !ata&
Astniej dwa gotowe rodki zio$owe do zwa!czania trdzika" dobrze jest zastosowa+ oba
jednoczenie& Pierwszy ) to maseczka zio$owa nr E ) jak opiewa napis na niej, O8!a cery
t$ustej z trdzikiemP :przepis uycia za$czony do opakowania; oraz gotowa maseczka
zio$owa 8egrosan" ktr naj!epiej zem!e+ i zaywa+ mniej ni p$ $yeczki takiego
proszku" ob/icie popijajc wod&
5ast#pnie bardzo wane jest wiee powietrze" kpie!e s$oneczne i wodne& Je!i to
mo!iwe :wanna; to te wodne na!ey wzbogaci+ zio$ami, tymiankiem" mi#t"
rumiankiem" skrzypem" korzeniem tataraku" ig!iwiem sosny !ub wierku" ktre mieszamy
w rwnych cz#ciach i w $cznej i!oci nie wi#cej ni 9 dag gotujemy w 9 ) 7 !itrach
wody przez 14 minut& -zyskany odwar w!ewamy do wody kpie!owej&
' ce!u szybkiego usuni#cia trdziku mona rwnie robi+ kompresy z odwar @ kwiatu
rumianku" kwiatu nagietka i kory wierzbowej zmieszanych w rwnych i!ociach )
gotowa+ t# mieszank# krtko" a nast#pnie ma$ $yeczk# odwaru rozcie%czy+ 1HC
szk!ank wody i w tym p$ynie macza+ gaz#" ktr przyk$adamy do twarzy na 1 godzin# i
na d$uej&
5ajwaniejsze b#d jednak zio$a do uytku wewn#trznego& Korze% $opianu" korze%
myd!nicy" korze% mniszka" zie!e bratka" zie!e macierzanki na!ey zmiesza+ w rwnych
i!ociach" odmierzy+ ! $yk# sto$ow mieszanki na szk!ank# wody i gotowa+ krtko&
Fakich szk!anek na!ey w cigu dnia wypi+ 9 do 7 przed jedzeniem&
*sobom sk$onnym do rozwo!nie% za!eca si# drugi zestaw zi$& *dwar przyrzdzamy z
korzenia dzi#g!a" korzenia $opianu" kory d#bowej" !icia poziomki" zie!a sza$wii" zie!a
dziurawca" zie!a pio$unu" zmieszanych w rwnych i!ociach" gotowanych krtko w
proporcji $yka mieszanki na szk!ank# wody& Jak poprzednio na!ey pi+ 9)7 szk!anki tego
odwaru dziennie" przed posi$kami&
Podkre!i+ trzeba" e nie da nam dobrych wynikw stosowanie wy$cznie zabiegw
zewn#trznych" bez zi$ Odo wewntrzP" jak rwnie ) picie odwarw zio$owych" bez
na!eycie urozmaiconego poywienia :duo owocw i warzyw;& .odziennie pi+ przez 9
miesice $yk# drody zagotowanych w 1H9 szk!anki wrzcej wody" ni s$odzi+&
PIELB5NAC?A W9O34W
'ypadanie w$osw moe mie+ rne pod$oe& 0asowe wypadanie w$osw :za
dopuszcza!ne uwaamy 4 w$osw dziennie; jest objawem chorob!iwym i na pewno ma
swoj powan przyczyn# wewn#trzn" ktr moe by+, niedomoga wtroby" z$e
trawienie i z$a przemiana materii" z$a praca nerek" s$aba praca trzustki" a wi#c sk$onno+
do cukrzycy !ub stan podcukrzycowy" z$e wydzie!anie $ci" zaparcia" zatrucia
DC
i stany pozatruciowe" brak witamin w wyywieniu" przebyte choroby :grypa" ty/us;"
zaburzenia pracy tarczycy" gruczo$w p$ciowych" zaburzenia czynnoci wydzie!niczych
skry g$owy" !eczenie !ekami cytostatycznymi" nawiet!anie promieniami rentgena oraz
wie!e innych mniej uchwytnych przyczyn" ktre internista moe i powinien usta!i+&
5iemniej jednak jednoczenie i nieza!enie od troski o sprawy wewn#trzne moemy
zastosowa+ zio$owe rodki zewn#trzne do ratowania i do zwyk$ej pie!#gnacji w$osw"
nawet nie zagroonych masowym wypadaniem&
3#d to, !i+ !ub ca$e zie!e pokrzywy" zie!e skrzypu" korze% $opianu" korze% tataraku"
kwiat rumianku" !i+ orzecha w$oskiego" zie!e nasturcji ogrodowej" chrzan" szyszki
chmie!u" kora d#bowa i inne& Pokrzywa osusza skr# g$owy" odt$uszcza i nadaje w$osom
!isk jedwabist puszysto+& 6ie!e skrzypu osusza skr# g$owy" dzia$a przy tym
dezyn/ekujce" nieco cigajce i odywczo na skr#" a wi#c powstrzymuje wypadanie&
0ocniejsze dzia$anie cigajce uzyskujemy za pomoc odwaru z kory d#bowej&
Powstrzymuj rwnie wypadanie w$osw, kwiat rumianku" k$cze tataraku i korze%
$opianu" ktre dzia$aj nieco rozjaniajce i !i+ orzecha" ktry przyciemnia w$osy& ' ce!u
radyka!nego zatrzymania wypadania w$osw moemy rwnie zrobi+ przed umyciem
g$owy ki!kuminutowy ok$ad ze wieo utartego chrzanu" !ub soku czarnej rzodkwi" po
czym w$osy sp$ukujemy a do znikni#cia ich chrzanowego zapachu& 5ast#pnie jeszcze
raz sp$ukujemy naparem !ub odwarem jednego z wymienionych zi$" za!enie od tego" co
chcemy osign+, odt$uszczenie" rozjanienie" przyciemnienie itp&
8o p$ukania w$osw mona rwnie stosowa+ mieszank# zio$ow Kapi!osan do
w$osw ciemnych" ktra zawiera, korze% myd!nicy" k$cze tataraku" zie!e skrzypu"
wrzosu" nostrzyka" kor# wierzby" !i+ pokrzywy i szyszki chmie!u& 8o w$osw jasnych
stosuje si#, korze% myd!nicy" k$cze tataraku" zie!e skrzypu" wrzosu" nostrzyka" kor#
wierzby i kwiat rumianku& 6apewnia to w$osom po$ysk" jedwabisto+ i mi#kko+&
' przypadku $upieu" $ojotoku i wypadania w$osw stosuje si# odwar z korzenia
$opianu i k$cza tataraku" ktrym p$ucze si# w$osy po kadym myciu& 8oskona!e dzia$a
nacieranie g$owy codziennie na noc watk zamoczon w preparacie (eboren !ub
(eboradin& 8o /!akonu (eborenu i (eboradinu na!ey doda+ po pi#+ ampu$ek wit& PP i 3
E
oraz 1 ampu$ek 3iostyminy&
3ardzo k$opot!iwym" a!e niekiedy ogromnie skutecznym rodkiem kosmetycznym jest
o!ej !niany" ktrym smarujemy na noc skr# g$owy" wk$adamy czepek kpie!owy" a rano
zmywamy w$osy najpierw myd$em" a p2niej tym czy innym naparem zio$owym& *!ej
!niany :niera/inowany jest !epszy; zawiera witaminy <" I i ?" ktre u!egaj wessaniu
przez skr#" wi#c gdy powodem wypadania jest awitaminoza ) skutek moe by+
nadspodziewanie dodatni& .o wi#cej" mamy wwczas wskazwk#" e taki w$anie o!ej"
jak i inne t$uszcze ro!inne powinnimy" bodaj w ma$ych i!ociach" nieco cz#ciej jada+&
Poza tym dobrze robi zabieg nast#pujcy, wiee zie!e nasturcji ogrodowej p$ na p$
ze wie rwnie pokrzyw przekr#ci+ przez sokowirwk#" a sok uzyskany w ten sposb
za!a+ spirytusem w tej samej i!oci& .a$o+ odstawi+ w ciemne miejsce" a po dwch
tygodniach otrzymujemy doskona$y rodek do pie!#gnacji w$osw& 5a!ewk tak
smarujemy ty!ko skr# g$owy" rozczesujc w$osy rano ) je!i mamy zamiar my+ g$ow#
wieczorem" !ub wieczorem" je!i zamierzamy my+ g$ow# rano&
6io$a parzymy w proporcji dwie $yki na szk!ank# wrztku" korzenie i kor# gotujemy
krtko" zie!e skrzypu d$uej ni p$ godziny pod przykryciem w tej samej proporcji&
D4
5a!ey jednak przede wszystkim pami#ta+ o jednoczesnym dzia$aniu na przyczyny
wypadania czy przet$uszczania si# w$osw itp& ) gdy inaczej wszystkie zabiegi b#d
skutkowa+ ty!ko dora2nie" a wymienione tu objawy chorobowe b#d nawraca+&
?AK ZWALCZAA HEMOROIDY:
Jest to choroba spotykana obecnie bardzo cz#sto& .ierpi na ni kobiety i m#czy2ni"
!udzie m$odzi i starzy& ' wyniku rozszerzenia y$ sp!otu odbytniczego tworz si# w nim
niebieskawe guzy" ktre $atwo krwawi ) zarwno wewntrz" jak i zewntrz odbytnicy&
<na!izy ) /izjo!ogiczna i metabo!iczna ) wskazuj" e przyczyn hemoroidw s
d$ugotrwa$e zaparcia& Przy pojawieniu si# takich objaww na!ey niezw$ocznie zasi#gn+
porady !ekarza& 'arto jednak wiedzie+ co wi#cej o tej do!eg!iwoci& A d!atego" aby si#
ich pozby+" musimy przede wszystkim wy!eczy+ t# przypad$o+& ' tym ce!u na!ey m&in&
stosowa+ w$aciwe zestawy produktw spoywczych z przewag surwek jarzynowych"
zawierajcych duo b$onnika& >eczenie zachowawcze po!ega rwnie na stosowaniu
nasiadwek w zimnej wodzie !ub ciep$ych kompresw z rozgotowanej na miazg# cebu!i"
odpowiednich czopkw" wreszcie zaywaniu !ekw przeciw zaparciom&
' przypadku ostrego nasi!enia zapa!enia y!akw uywa si# zewn#trznie zi$ do
nasiadwek i kompresw !ub wewn#trznie w postaci wycigw kasztanowca& 8ora2nie
mona stosowa+ sok wycini#ty z gotowanej cebu!i z dodatkiem 9 krop!i o!eju@
nasczamy nim tampon waty" ap!ikujc jako czopek do odbytnicy na noc" jee!i
krwawnice s po$oone wewntrz& Gdy natomiast umiejscowione s na zewntrz" ok$ad
robimy od zewntrz" rwnie z ugotowanej cebu!i :mona go przytrzyma+ opask
higieniczn;" zmieniajc co ki!ka godzin" by nie przysycha$& 0oemy zaywa+ rwnie
propo!is dwa razy dziennie po 14 krop!i& 8obrze dzia$a take gotowa mieszanka zio$owa
1ektosan" ktr mie!imy na proszek i przyjmujemy dwa razy dziennie" mniej ni p$
$yeczki" popijajc zimnym p$ynem" czy siemi# !niane zmie!one z cukrem :! $yka cukru
p!us 7 $yki siemienia; zaywane 9)7 razy dziennie po jednej $yeczce& 'e ?rancji do
!eczenia hemoroidw stosuje si# takie zio$a" jak np& dziewanna drobnokwiatowa"
kruszyna pospo!ita" kora d#bu" borwka czarna" skrzyp po!ny" mniszek !ekarski" winoro!"
cyprys" czosnek" cebu!a&
' ci#kich przypadkach hemoroidw na!ey stosowa+ codziennie przez 1C dni przez
E)19 s nasiadwki z zimnej wody oraz na przemian po!ewanie ni ud i ko!an" natomiast
rano obmywanie grnej cz#ci cia$a& Przez nast#pne 1C dni mona stosowa+ obmywanie
ud i p$kpie!e&
8o nasiadwek z zimnej wody mona doda+ otr#by oraz drode" co dzia$a
uspokajajco& 5a hemoroidy krwawnicze do nasiadwek mona stosowa+ wywar z kory
d#bowej :1 g na ! !itr wody; gotowany 14 minut& 6a!eca si# unikanie a!koho!u"
nadmiaru kawy i ostrych przypraw trawiennych&
5a uytek wewn#trzny za!eca si# popijanie naparw, parzymy korze% arcydzi#g!a p!us
pio$un" pokrzyw# i podbia$" skrzyp po!ny !ub bez czarny razem z jagodami ja$owca :przy
zdrowych nerkach; p!us babka !ancetowata wsko!istna& 8o tego mona doda+ sok z
czosnku& Ponadto warto stosowa+ wiee soki z marchwi :9D g; i szpinaku :1B g; oraz
marchwi :994 g;" szpinaku :1B g;" rzeuchy i rzepy :44 g;& Popija+ kompot z suszonych
!iwek i czarnych porzeczek&
DE
O KAWIE8 ALKOHOLU * ;NIE
5ie mona powiedzie+ jednoznacznie" e kawa powoduje bezsenno+" na pewno jednak
zak$ca w powanym stopniu prawid$owy sen& 0ona to stwierdzi+" rejestrujc na
przyk$ad ruchy ga$ek ocznych" napi#cie mi#ni" pu!s" oddech oraz ruchy cia$a osobie
picej" ktra na godzin# przed po$oeniem si# wypi$a du /i!iank# kawy& 6miany
zachodzce pod jej wp$ywem daj si# obserwowa+ w pierwszych trzech godzinach& ?aza
g$#bokiego snu jest krtsza" /azy !ekkiego snu oraz czuwania ) d$usze" ni przy nie
prawid$owym& Je!i w dodatku zdarzy si#" e po wypiciu kawy intensywnej nimy ) czas"
ktry pozostaje na prawdziwy" g$#boki sen znacznie si# ogranicza& 5ast#pnego dnia a!bo
budzimy si# z ogromnym trudem" a!bo czujemy si# OnieswojoP& Anteresujce jest przy
tym" e osoby o niskim cinieniu" ktre odczuwaj wyra2ne zak$cenia snu" dopiero po
wypiciu ma$ej kawy" wyrwnujcej cinienie do norma!nego poziomu" zasypiaj bez
trudnoci& .zy mocna herbata dzia$a w podobny sposbK ' istocie )tak& (zybko+
jednak" z jak o$dek i przewd pokarmowy wch$aniaj ko/ein# jest w przypadku tych
dwch uywek rna" przy herbacie wo!niejsza& 8opiero dodanie do kawy cukru i
mietanki zwa!nia proces przechodzenia ko/einy do krwiobiegu&
'ie!e osb pije kaw#" aby z!ikwidowa+ !ub przynajmniej os$abi+ skutki dzia$ania
a!koho!u& .zy to jest ce!owe i s$uszneK Kawa wypita d!a otrze2wienia dzia$a przejciowo
i krtko& 'prawdzie i a!koho!" i ko/eina maj wp$yw na te same orodki mzgowe" nie
znaczy to jednak" e kawa neutra!izuje jego dzia$anie& *bydwie uywki najpierw
pobudzaj mzg" potem os$abiaj jego sprawno+& ' przypadku a!koho!u ta pobudzajca
/aza jest bardzo krtka& 'iemy przecie" e przy przeciganiu si# Oa!koho!owego
wieczoruP narasta uczucie zm#czenia& (prawno+ umys$u ma!eje" ruchy staj si#
niezr#czne" powo!niejsze& 'ypita w tym stadium kawa ty!ko na krtko poprawia
sprawno+ my!enia i mi#ni& Potem nieuchronnie przychodzi /aza os$abienia&
Kiedy wi#c naj!epiej jest pi+ kaw#K *soby" na ktre dzia$a ona korzystnie" ktre
pobudza i oywia i ) co jest najistotniejsze ) ktrym !ekarz nie zakaza$ stosowania tej
uywki" powinny pi+ kaw# przed podejmowaniem pracy" je!i oceniaj j jako
wyczerpujc pod wzg!#dem /izycznym i psychicznym& ?i!ianka aromatycznego napoju
odsuwa wwczas moment zm#czenia& Fak wi#c kawa moe by+ nasz towarzyszk przy
pracy ) nie powinna natomiast by+ napojem pitym wwczas" gdy organizm znajduje si#
ju w stadium wyczerpania i wymaga snu czy odpoczynku&
PRZECZYTA? ZANIM ZAPALI3Z
' !iciach i korzeniach tytoniu wyst#puje nikotyna" ktrej zawarto+ w za!enoci od
gatunku waha si# od "4X do DX& Podczas ogrzewania przy pa!eniu papierosw znaczna
jej cz#+ uchodzi z dymem w postaci benzopirenu" ktry w ma$ych dawkach jest
pobudzajcy" w wi#kszych za poraajcy& Gdy dranica substancja dymu dostanie si#
wraz z oddechem do de!ikatnie rozga$#zionych drg oddechowych" benzopiren wp#dza
pa!acza w niebezpieczny" utajony stres&
(erce zmuszone jest do wzmoonej aktywnoci& 'ypa!anie 9 papierosw dziennie
obcia serce tak" jak np& D)godzinna jazda rowerem pod !ekki wiatr& 5ikotyna rujnuje nie
ty!ko bardzo wane d!a ycia naczynia wie%cowe" !ecz take drobne ko%cowe&
DB
3adania wykaza$y" e t#tnice cz$owieka 74)!etniego" ktry wypa!a$ dziennie 9
papierosw" s stwardnia$e i kruche jak naczynia krwionone niepa!cego starszego od
niego o 14 !at& 'czeniej wyst#puj te u pa!aczy zaburzenia krenia" ataki serca"
zawa$y i inne przykre skutki niedostatecznego ukrwienia&
3enzopiren" sk$adnik dymu papierosowego" uszkadza drobne naczynia t#tnicze w
nerkach :zatykajc je;" w ko%czynach ng i rk& Pojawia si# chromanie przestankowe i
pa!acz ku!eje" a nawet moe by+ konieczno+ amputacji nogi& 6 powodu uszkodzenia
wtroby pojawiaj si# uczu!enia& Gorzej odnawia si# krew w szpiku kostnym& Pojawia si#
anemia i b!e g$owy&
0#czcy kasze! pa!acza w rannych godzinach jest najcz#ciej pocztkow /az
p2niejszego bronchitu& 6niszczenie cianek p#cherzykw p$ucnych prowadzi w e/ekcie
do upo!edzenia /unkcji p$uc" krtkiego oddechu" rozedmy p$uc i zwi#kszonej podatnoci
na zakaenia in/ekcyjne& 5iebezpiecze%stwo nowotworu p$uc jest u pa!acza 14)krotnie
wi#ksze ni u niepa!cego& ' za!enoci od kondycji pa!cego" od rozmiarw i czasu
trwania na$ogu dochodzi po !atach do z$o!iwych zmian w komrkach rnych narzdw
organizmu& -jawnia si# nowotwr trudny do wy!eczenia& (tatystyka wykazuje" e pa!enie
papierosw niezaprzecza!nie moe wywo$a+ raka p$uc" jamy ustnej" prze$yku" krtani i
wtroby&
Kady pa!acz" ktry przynajmniej jeden raz prbowa$ odzwyczai+ si# od pa!enia
papierosw" doskona!e orientuje si#" jak trudne jest zerwanie z na$ogiem pa!enia& .z#sto
ju po ki!ku dniach czy tygodniach rezygnuje z tej wa!ki& 'ysokie opodatkowanie
wytwrcw i konsumentw papierosw okaza$o si# jako wyjcie z tej sytuacji ty!ko !ep
u!iczk& 3ardziej !ub mniej ostre zarzdzenie dotyczce papierosw $agodzi nieco
zagadnienie" !ecz go nie rozwizuje& Je!i jednak istnieje wewn#trzne pragnienie zerwania
z tym na$ogiem" to moe w tym pomc,
Pi&"&erapia8 reI*e(%"&erapia8 $ipn"za
6$otokap zwyczajny ;ytisus labu1u1 zawiera a!ka!oid zwany cytyzyn" ktry jest
rodkiem odwykowym d!a pa!aczy papierosw& 8zia$a podobnie jak nikotyna& Poraa
w#z$y uk$adu wsp$czu!nego i wykazuje dzia$anie wymiotne& >ek w postaci tab!etki
zawierajcej cytyzyn# nazywa si# OFabeSP :produkcji bu$garskiej;& Podanie tab!etek
zmniejsza g$d nikotynowy i u$atwia odzwyczajenie si# od pa!enia tytoniu&
Przeciwwskazaniem do stosowania OFabeSuP jest miadyca t#tnic i podwyszone
cinienie t#tnicze krwi& Pacjent stosujc !eczenie wed$ug wskaza% !ekarza powinien
porzuci+ pa!enie najp2niej pitego dnia& 0oe take d!a u$atwienia kuracji odwykowej
u+ powo!i i $yka+ po E owocw ja$owca dziennie !ub u+ i $yka+ suszone k$cze tataraku"
co poprawia rwnie trawienie& 0ona take" w ce!u uspokojenia zaywa+ 5erQosan 7
razy dziennie po ! $yeczce po jedzeniu&
1e/!eksoterapia po!ega na stosowaniu mikromasau w okre!onych miejscach na cie!e"
ktre zaznaczone s na rysunkach&
Pun(& pierw%z# znajduje si# na pocztku mostka& -ciska si# go pa!cem rodkowym
ki!ka razy dziennie przez 9)7 minuty w kierunku krtani&
Pun(& ru=i znajduje si# na szeroko+ pa!ca za p$atkiem ucha" w ma$ym zag$#bieniu
kostnym& Fen wany punkt uspokojenia uciska si# obustronnie ki!ka razy dziennie
ruchem okr#nym w !ewo" przez 9)7 minuty&
Pun(& &rzeci !ey nieopoda! stawu ko!anowego& 0ona go odna!e2+ w wyra2nym w
tym miejscu zag$#bieniu" k$adc d$o% z !ekko rozstawionymi pa!cami na ko!ano&
DD
-ciska si# go obustronnie" spokojnie bez popiechu za pomoc pa!ca rodkowego" w
kierunku pi#ty przez 9)7 minuty&
Pun(& czwar&# znajduje si# na dwie szerokoci pa!ca przed stawem d$oni& <taki
kasz!u" bezsenno+" uczucie niepokoju min dzi#ki de!ikatnemu wibrowaniu tego
wra!iwego na uciski punktu w kierunku pa!cw ki!ka razy dziennie przez 9)7 minuty&
Jako pierwsze uciska prawe przedrami#" potem !ewe&
' ce!u ca$kowitego odzwyczajenia si# od na$ogu pa!enia papierosw" na!ey za!ecane
zabiegi stosowa+ przez d$uszy czas przy jednoczesnym radyka!nym przerwaniu pa!enia
papierosw" a do de/initywnego zaniku ch#ci pa!enia&
BHDQ ZDR4W DO P4QNE? 3TARO;CI@
6drowie $atwiej osign+ tym !udziom" ktrzy s z natury genetycznie mocni" ktrzy
maj zdrowy przewd pokarmowy" ktrzy systematycznie uprawia!i sporty i mie!i mniej
trosk w yciu&
<!e jak maj uzyska+ zdrowie ci genetycznie s$absi" ktrzy maj czasem wie!e
do!eg!iwociK
(woje uwagi" d!a jasnoci obrazu" ujm# w punktach&
1& 3ardzo wane jest uporzdkowanie uz#bienia i dbanie o usprawnienie ucia" co
umo!iwi korzystanie z pokarmw surowych a do p2nego wieku&
9& Frzeba uczy+ si# prawid$owego oddychania ) tego poprzez ruch przepony& 6awsze
zaczynamy jednak od usprawnienia dronoci nosa i wy!eczenia przew!ek$ych
stanw zapa!nych zatok bocznych nosa" krtani" trbek s$uchowych& 5a przyk$ad
ssanie o!eju s$onecznikowego ) ! $yka 9 razy dziennie po 9 minut ) u$atwi
wy!eczenie nosogardzie!i" poprawi b$on# !uzow dzise$" a nawet moe !eczy+
paradentoz#& 'spomniane ju prawid$owe oddychanie powi#ksza pojemno+
oddechow p$uc" a wi#c ut!enianie w p$ucach krwi" ktra jest przesy$ana przez
porednictwo wtroby z przewodu pokarmowego wraz z przyswojonym ju
pokarmem& *ddychanie wraz z ruchem przepony powi#ksza w k!atce piersiowej
miejsce d!a serca" a wi#c zmniejsza do!eg!iwoci wie%cowe&
7& Poza g$#bokimi oddechami wraz z ruchem przepony" znacznie poprawi nasz
sprawno+ np& ki!ka przysiadw i sk$onw do przodu" do ty$u i na boki :je!i mamy
sprawne ko!ana i kr#gos$up;& 8obra jest gimnastyka wibracyjna" np& oko$o 4)krot)ne
unoszenie si# na pa!cach i bezw$adne opuszczanie na pi#ty przy wyprostowanym
kr#gos$upie& Twiczenie to wykonywane 9 razy dziennie pomaga zachowa+ sprawny
umys$" kr#gos$up i nogi bez y!akw&
C& Jako !ekarz z wie!o!etni praktyk du uwag# ka# przywizywa+ do regu!arnego
codziennego wyprniania& ' przypadku k$opotw mog nam pomc C $yki otrb
pszennych U 9 $yeczki siemienia !nianego U 9 $yki p$atkw owsianych !ub
kukurydzianych za!anych wrzcym m!ekiem !ub wod U natka pietruszki U odrobina
mie!onego kminku z majerankiem& .zasem trzeba dodatkowo pi+ rano" po
przebudzeniu szk!ank# zimnej wody z miodem i octem jab$kowym U 9 tab!etki
O3o!do!oinyP !ub 7 krop!i O(o!arenuP& 0ona te pomasowa+ brzuch wed$ug
wskaza% masau (hiatsu&
D=
4& 6a!ecam codzienne po!ewanie zimn wod ca$ych ng !ub ca$ego cia$a :po
Ozaprzyja2nieniuP si# z zimn wod; ! do 1"4 minuty" a p2niej szczotkowanie ca$ego
cia$a od obwodu do serca :co pobudza krenie obwodowe" podwysza cinienie i
powoduje nap$yw energii;& Faki masa zapobiega te sk$onnociom do in/ekcji&
'ieczorem nieocenione korzyci zdrowotne daje stosowanie akupresury stp,
najpierw na wa$ku drewnianym masujemy stre/y re/!eksyjne" znajdujce si# na
podeszwach stp ) natomiast pa!ce" grzbiety oraz boki stp masujemy r#cznie&
:0ona wtedy poprosi+ o pomoc drug osob#;& 0asowanie stp powoduje
przekrwienie i !epsze ut!enianie krwi we wszystkich narzdach wewn#trznych"
u$atwia take szybsze odtrucie i wyda!enie toksyn poprzez nerki" p$uca i skr#&
Przeciwdzia$a te obrz#kom i zastojom p$ynw w tkankach" zw$aszcza w ko%czynach
do!nych&
E& (tosowanie produktw pszcze!ich" np& propo!isu" przeciwdzia$a zakaeniom
wirusowym& Podobnie dzia$a zjedzenie na noc 9)7 zbkw czosnku& >udziom
os$abionym" 2!e przyswajajcym produkty spoywcze" za!ecam uywanie zmie!onego
pszcze!ego py$ku kwiatowego& 0ieszamy 1 dag py$ku ze szk!ank miodu i ssiemy )
7)C $yeczki" co poprawia zarwno umys$" jak og!n sprawno+ /izyczn" podobnie
dzia$a m!eczko pszcze!e&
B& 3ardzo korzystne d!a zdrowia s wsze!kie wycieczki piesze" jazda rowerem"
przebywanie i praca na dzia$ce& ($owem ) wypoczynek na $onie przyrody&
D& 'ane jest pozytywne my!enie" niezamartwianie si# na zapas sprawami" na ktre nie
mamy wp$ywu& 6reszt" wed$ug znanego powiedzenia, Onieszcz#cia przychodz
parami" a!e odchodz na szcz#cie trjkamiP& (zczeg!nie w starszym wieku
korzystne jest obcowanie z dzie+mi !ub osobami pogodnego usposobienia&
=& Rywienie powinno by+ dopasowane do kadego cz$owieka" do jego wydo!noci
krenia" nerek" wtroby" wydo!noci przewodu pokarmowego" wieku" trybu ycia i
zaj#+& 5a!ey uywa+ powszechnie wyst#pujcych przypraw& *czywicie" w rny
sposb powinnimy doradza+" jak dana osoba ma sobie uzupe$ni+ niedobory
mikroe!ementw, np& magnezu" cynku" krzemu" siarki i witamin ) naj!epiej w sposb
natura!ny& 3ardzo korzystne jest popijanie 9 razy dziennie octu jab$kowego ) ki!ka
$yeczek w szk!ance przegotowanej wody z dodatkiem miodu&
PRZYPRAWIAA
CZY
NIE
PRZYPRAWIAA
PRZYPRAWY
Przyprawami nazywamy potocznie dodatki aromatyczne po!epszajce smak i zapach
produktw spoywczych& 5auka o rodkach spoywczych zalicza je do uywek& 5ie
zawieraj one sk$adnikw odywczych bd2 ich i!o+ jest tak znikoma" e staje si#
nieistotna& 5ie dostarczaj te ustrojowi substancji budu!cowych np& do tworzenia krwi
czy b#dcych 2rd$em ciep$a& ' przyprawach wyst#puj g$wnie o!ejki eteryczne" ktre
sprawiaj" e pokarm staje si# smaczny oraz witaminy" mikroe!ementy i substancje o
w$aciwociach pobudzajcych orodkowy uk$ad nerwowy&
Przyprawy :korzenie" kora" nasiona !ub inne cz#ci ro!in; maj oprcz smakowych"
rwnie w$aciwoci trawienno)!ecznicze& -$atwiaj trawienie" a zarazem odtruwaj
organizm" !eczc go& <!e na!ey je stosowa+ z umiarem" gdy przedawkowane mog
drani+ nerki" wtrob# i b$on# !uzow przewodu pokarmowego&
' naszym k!imacie stosuje si# ponad 4 przypraw& 'ymieniam je niej w porzdku
a!/abetycznym z podaniem w$aciwoci !eczniczych& 8zi#ki przyprawom jedzenie staje
si# mniej monotonne" a zarazem pobudzane s /unkcje trawienne przewodu
pokarmowego& 'zmaga si# wydzie!anie sokw trawiennych" co niekiedy wywo$uje sam
zapach i widok przypraw& Przyprawy zawieraj ponadto w#g!owodory pachnce zwizane
z substancjami organicznymi zawierajcymi siark# i potas promieniujce& M!ina nie trawi
t$uszczw" a przyprawy to u$atwiaj" pobudzajc wydzie!anie $ci z wtroby&
' historii bardzo starej cywi!izacji spotykamy za!ecenia dotyczce stosowania
przypraw trawienno)!eczniczych& ' Igipcie wyryto takie za!ecenia ju oko$o C4 !at
przed nasz er na piramidzie w Gizie& .zosnek mia$ strzec budowniczych piramid przed
chorobami& Lebrajczycy sypa!i pieprz natura!ny na /aso!# i groszek" by u$atwi+ ich
trawienie& <rabowie stosuj przyprawy chronice przed pragnieniem na gorcej pustyni&
Przy tej okazji warto odnie+ si# do pog!du o rzekomej szkod!iwoci Oostrych
przyprawP& Pog!d ten jest bowiem nie ty!ko przestarza$y" nie ty!ko b$#dny" a!e d!a
o$dka !udzkiego wprost zabjczy& Gdyby np& pieprz" przyprawa naprawd# ostra" by$
szkod!iwy" gdyby nie by$ przypraw zdrow ) Furcy wymiera!iby na jak narodow
Ochorob# pieprzowP" ich kuchnia bowiem jest wybitnie pieprzna& '#grzy i 3u$garzy
by!iby n#kani przez jak Ochorob# paprykowP a ty!ko <ng!icy ze swoj md$ i
naprawd# niesmaczn kuchni by!iby wo!ni od takiej choroby i gastrycznie zdrowi" co si#
abso!utnie nie pokrywa z rzeczywistoci&
Gdyby pieprz by$ cho+by w najmniejszym stopniu szkod!iwy" wwczas w ktrym
pa%stwie zosta$yby wprowadzone ograniczenia w sprzeday tej OtruciznyP" a przecie od
wiekw na ca$ym wiecie pieprz jest dost#pny bez recept nawet d!a dzieci&
=7
.o wi#cej ) w adnej z k!inik badawczych nie zanotowano przypadku zatrucia pieprzem"
czy to jednorazowego" czy wskutek sta$ego naduywania tej przyprawy&
0usimy sobie uwiadomi+" e t# Oostro+P pieprzu :i papryki rwnie; odczuwamy
ty!ko w ustach :po prze$yk;@ da!ej natomiast przewd trawienny uzbrojony w inny uk$ad
nerwowy" a mianowicie wegetatywny" odbiera wszystko inaczej i np& pieprzu wca!e nie
odczuwa& 'szystkie przyprawy trawienne s przyjmowane przez o$dek bez sensacji" a
potraw doprawionych pieprzem nawet poch$onie on wi#cej i strawi je $atwiej" a w da!szej
drodze potrawa nie b#dzie przyczyn wzd#+" bo!eci" wiatrw" rozwo!nienia czy zaparcia&
Fo wszystko bardzo $atwo sprawdzi+ na w$asnym" zdrowym czy chorym o$dku&
'ystarczy zje+ porcj# kapusty bez przyprawy i porcj# z kminkiem" majerankiem"
pieprzem" ja$owcem czy ko!endra& Podobnie z grochem czy grochwk" z surwkami i
wie!oma innymi potrawami" ktre na!e do ci#ko strawnych& 6achowanie si# potraw
dobrze przyprawionych w naszym o$dku naj!epiej zawiadczy" e przyprawy s d!a
naszego uk$adu trawiennego nie ty!ko korzystne" a!e wprost nieodzowne& 0oe nam si#
zdarzy+" e zjemy co" co nam p2niej OrozsadziP& 'ystarczy wwczas Ozay+P p$
$yeczki jednej z nast#pujcych przypraw, kminku" majeranku" pieprzu prawdziwego"
pieprzu zio$owego" czbru" estragonu" gorczycy bia$ej" ko!endry" kopru" rozmarynu"
sza$wii" tymianku" aby te sensacje ustpi$y&
Any. 8zia$a przeciwskurczowo" wykrztunie" m!ekop#dnie i trawiennie& Jest poza tym
dobrym rodkiem odywczym& Fo znakomity dodatek do ciast" ciastek" !ikierw Ona
apetytP oraz do cukierkw" ktre dzieciom nie odbieraj ochoty do jedzenia& 5a co dzie%
wystarczy dodawa+ ki!ka ziaren do m!eka i zup m!ecznych&
Arcydzi$giel. <!e nie korze%" ktry jest stosowany w !ecznictwie" !ecz zie!one
pochewki !iciowe& (maone w cukrze na such kon/itur# jako tzw& Oane!ikiP uywane
do dekoracji tortw" mazurkw" rzadziej ciast czy keksw" maj wybitne dzia$anie
trawienne" wykrztune i wzmacniajce&
%azylia. 'zmacnia i pobudza czynnoci o$dka" znosi nadmiern /ermentacj# i
wzd#cia" dzia$a rozkurczowo" moczop#dnie" m!ekop#dnie" pobudza serce i nerwy& (tosuje
si# do zup rybnych" bu!ionw" roso$kw" a!e wskazane jest" by nie dodawa+ wwczas
innych przypraw" aby nie popsu+ smaku&
%erberys. Mci!e, owoc berberysu& Fo ca$kowicie zaniechana przyprawa trawienna"
cho+ oprcz trawiennego ma jeszcze dzia$anie $ciop#dne i jest dobrym dostawc
witamin" przede wszystkim witaminy .& Kon/itury z berberysu mia$y we wszystkich
starych ksikach kucharskich bardzo poczesne miejsce& 5ie na!ey przedawkowa+&
%orwka brusznica. 6awiera, prowitaminy < ) "99 mg" witaminy 3
1
) "17 mg" 3
9
)
"97 mg" 3
E
) "11 mg" 3
B
) 9C"C g" . ) 11B mg oraz antocyjany& ( to cia$a chemiczne o
charakterze kata!izatorw" spotykane rwnie w czarnych jagodach" burakach
+wik$owych i niebieskiej kapucie" ktre spe$niaj jakie wyra2ne /unkcje trawienne przy
wie!u ci#ej strawnych artyku$ach spoywczych& (os .umber!and do drobiu pieczonego
!ub duszonego robi si# w sposb nast#pujcy, zwyk$ zasmak# bia$ rozprowadza si#
sokiem z borwek przetartych surowych !ub smaonych"
=C
odpowiednio dokwaszajc cytryn !ub dos$adzajc cukrem ) powinien by+ wyra2nie
s$odki& 8oda+ odrobin# so!i&
;ebula. 6awiera, prowitaminy < ) "9D mg" wit& 3
1
) "7 mg" 3
9
) &9E mg" 3
E
) 1"9
mg" 3
B
) EC"C g" PP ) 1"DC mg i . ) BD"9 mg& *bnia cinienie krwi" dzia$a wykrztunie"
jest nieodzownym rodkiem trawiennym przy wszystkich ci#ej strawnych rodzajach
mi#s :zawsze z pieprzemN;" rwnie koniecznym dodatkiem do surwek& (urowa jest
znakomitym rodkiem dezyn/ekcyjnym wewn#trznym& -gotowana traci swoje dzia$anie
dranice :od ktrego np& oczy $zawi; i stosuje si# j w ok$adach & na wrzody" czyraki"
hemoroidy itp& sprawy ropne !ub zapa!ne& Komu trawienie cebu!i nastr#cza trudnoci"
powinien do niej dodawa+ kminek" majeranek" pieprz prawdziwy !ub zio$owy i raczej
!eczy+ o$dek i wtrob# ni odstawia+ cebu!#&
;0rzan. Jest dostawc nast#pujcych witamin, prowit& < ) "1 mg" 31 ) "BC mg" 3
9
)
"4D mg" 3
E
) "44 mg" PP ) 7"7 mg i . ) "E mg& Pobudza czynnoci o$dka i dzia$a
przeciwb!owo" moczop#dnie i przeciwreumatycznie" w ok$adach drani skr# a do
bb!i" a!e w ki!kuminutowych ok$adach jest naj!epszym zabiegiem
przeciwreumatycznym& .hrzanu nigdy nie na!ey gotowa+" a!e podawa+ na surowo do
mi#s i w#d!in na zimno" do ryb i innych zimnych przystawek&
;ytryna. 6awiera prowit& < ) "1 mg" 3
1
) "77 mg" 3
9
) "97 mg" 3
4
) 1"B7 mg" 3
E
)
"7D mg" 3
B
) 4 mg" PP ) 1"1 mg i . ) 7C" mg& (krka cytrynowa :$ta i bia$a
OpodszewkaP; na!ey do nie!icznej grupy rodkw obniajcych cinienie krwi w sposb
!eczniczy" a nie wy$cznie objawowy& 8o tej grupy na!e jedynie, czosnek" cebu!a"
rokitnik" urawiny" a z zi$ !eczniczych !i+ barwnika i zie!e jemio$y& (krk# cytrynow
mona po!eci+ nawet organizmom zniszczonym" adnych ubocznych skutkw ujemnych
obawia+ si# nie trzeba&
;zarne 7agody. Jada si# je w /ormie deseru" nadzienia do pierokw" a stosunkowo
najrzadziej stosuje jako przypraw#" cho+ s rodkiem !eczniczym o bardzo powanym
dzia$aniu przeciwbiegunkowym i przeciwrobaczym" nieco s$abiej dzia$aj jako rodek
bakteriobjczy i przeciwgorczkowy" a!e wszystkie te cechy s tak $agodne" e jagody
mona bez obawy podawa+ w chorobie nawet dzieciom&
;zarny bez. (tosowany gdzieniegdzie w dawnym zaborze pruskim" a poza tym
nigdzie w Po!sce" jest przypraw trawienn wybitnie niedocenian& *woc czarnego
bzu zawiera, wit& 3
1
) "C1 mg" 3
9
) "44 mg" PP ) 1"C mg" L ) 19"E mg" 3
B
) "19 mg
i . ) 19E" mg& *woc bzu dzia$a napotnie" nieco rozwa!niajco" moczop#dnie i
przeciwskurczowo& (urowy sok nastawiany" a nie wysmaany" mona zawsze do!a+
do kadego sosu mi#snego" oczywicie tu przed podaniem na st$&
;zarnuszka. 8zia$a trawiennie" pobudza czynnoci o$dka" dzia$a m!ekop#dnie"
odywczo i rozp#dza z$ogi reumatyczne& 'raz z nasieniem kopru" kminku i anyu
stanowi naj!epszy rodek przy wszystkich k$opotach !aktacyjnych u matek
karmicych&
;z+ber. 8zia$a trawiennie" pobudza czynnoci o$dka" dzia$a cigajce i
moczop#dnie& (tosujemy zie!e sproszkowane do serw topionych i w#dzonych oraz
do
=4
sosw mi#snych" korniszonw i ogrkw& 3u$garska czubryca ma takie samo dzia$anie"
a!e jest znacznie mocniejsza&
;zosnek. 6awiera wit& 3
1
) 1"BE mg" 3
9
) "B mg" K ) &4C mg" PP ) 4"9D mg i . )
197" mg& *bnia cinienie krwi" jest jednym z najsi!niejszych rodkw bakteriobjczych
:prawie zawsze wystarcza sam zapach; i w tym charakterze zaywany doustnie spisuje
si# jak naj!epszy antybiotyk" ponadto dzia$a wykrztunie i przeciwrobaczo& '
zastosowaniu zewn#trznym wywo$uje przekrwienie !oka!ne" potrzebne np& przy
reumatyzmie oraz dzia$a bakteriobjczo& 0i#so baranie naszpikowane czosnkiem dusi si#
z dodaniem !ici bobkowych i ja$owca" eby straci$o przykry odr baraniny" a nie straci$o
wartoci odywczych& < oto stara recepta na zapa!enie p$uc, cztery rednie ziemniaki"
wyd$uba+ oczka" skraja+ bez obierania" doda+ dwie $yki siemienia !nianego" jedn
zgniecion g$wk# czosnku" 4 szk!anek wody gotowa+ 9 minut& -zyskanym wywarem
robiono choremu !ewatyw#& Podobno jedna wystarcza$a&
<ynia. 3ardzo rzadko w naszej kuchni spotykana :chyba w /ormie konserwy zimowej;
ma dzia$anie !ekko rozwa!niajce" zarwno wiea" jak i gotowana& 8ynia zawiera@
prowit& < ) 17"B mg" 3
1
) "77 mg" 3
9
) "CE mg" 3
E
) "BB mg 3
4
) 9"D mg" 3
B
) E7 mg"
PP ) 7"4 mg i . ) E7 mg& 6iarno natomiast jest naj!epszym rodkiem przeciwrobaczym w
naszym k!imacie przeciw so!iterowi" a tak bezpieczne w stosowaniu" e mona je
podawa+ nawet dzieciom& Jest ono ponadto doskona$ym rodkiem odywczym" o duej
zawartoci /os/oru" wapnia itp& 0isz dyni starty na surowo z jab$kiem i przyprawiony
octem jab$kowym oraz miodem !eczy bia$komocz i obrz#ki nerczycowe u dzieci&
<zika ra. 0ia$a niegdy powodzenie ty!ko u zawo$anych gospody%" ktre nastawia$y
na owocu wino" z dre!owanego owocu robi$y kon/itury" a z pestek wypa!a$y kaw#
domow& *woc dzikiej ry dostarczy nam witamin 3
1
" 3
9
" I" K i PP" a w szczeg!noci
duo ." bo a D"17 grama w ki!ogramie owocu& 8zia$a poza tym moczop#dnie"
$ciop#dnie i kojco& 'ino z dzikiej ry :na gorco; jest naj!epszym napojem
rozgrzewajcym przy najsi!niejszych przezi#bieniach" na!ey je uzna+ za jedyny napj
a!koho!owy abso!utnie nieszkod!iwy :chyba" e kto przebierze miar#;&
Estragon. 6ie!e ogromnie w naszej kuchni niedoceniane" zawiera prowit& < )14" mg"
wit& . ) 1=" mg& Jest rodkiem wzmacniajcym o$dek" stosuje si# je w naparach przy
nerwicy o$dka i stanach nieytowych drg trawiennych& (proszkowane suche zie!e jest
dobr przypraw trawienn do zup i sosw" a ze wzg!#du na smak mona je stosowa+
tam" gdzie zdrowie pacjenta wymaga diety bezso!nej&
Gorczyca bia#a. 'ymaga$aby osobnego omwienia ze wzg!#du na to" e wykryto w
niej dzia$anie promieniujce" podobne do kasztana& ' p$tno" poprzeszywane wzd$u"
nasypuje si# gorczycy i taki ok$ad :suchy; nosi si# sta!e na miejscu zaatakowanym
reumatyzmem !ub artretyzmem& 5ajmocniejsze b!e ust#puj w cigu dwch miesi#cy"
przy jednoczesnym zastosowaniu 1eumogranu i rodkw natura!nych moczop#dnych" jak
se!er" pietruszka" ka!a/ior ) na surowo& Gorczyca dzia$a trawiennie" stosuje si# j do !edzi
marynowanych w occie" do ogrkw kwaszonych" a w /ormie
=E
musztardy spotykamy j przy wszystkich w#d!inach" rybach" szczeg!nie
konserwowanych itp& ci#ko strawnych artyku$ach& 6 musztardy" koncentratu
pomidorowego i o!iwy :!ub o!eju; robimy znakomity sos do !edzi !ub mi#s na zimno&
Jyeczka nasion po t$ustym obiedzie zapobiega niestrawnoci dzi#ki ich si!nemu
dzia$aniu $ciop#dnemu
Jarz$bina. 8zia$a moczop#dnie i cigajce" a!e ze wzg!#du na zawarto+ witamin jest
rwnie bardzo cennym artyku$em spoywczym& 3ez obawy przedawkowania jadamy ten
owoc przy hemoroidach i innych stanach zapa!nych na trasie przewodu pokarmowego&
*woc jarz#biny zawiera, so!i minera!nych 7"C g" wit& < ) 19"7 mg" wit& . ) C=" mg&
'ino z owocu jarz#biny :owoc p$ na p$ z" jakim s$odkim gatunkiem jab$ek" ki!o
obydwu owocw" ki!o cukru i E !itrw wody przegotowanej zimnej; dzia$a moczop#dnie i
$agodnie rozwa!nia& Jarz#biak domowy nastawia si# na owocu dobrze przemarzni#tym
:mona to zrobi+ w zamraa!niku !odwki" za!ewajc owoce spirytusem na dwa trzy
pa!ce wyej" odstawia si# w ciemne miejsce na dwa tygodnie" z!ewa i ponownie za!ewa
zwyk$ wdk C proc& na nast#pne dwa tygodnie" po czym obie na!ewki z!ewa si#
razem" s$odzi $yk cukru na !itr wdki i dobiera si# wod do uzyskania mocy C)C4 proc&
' umiarkowanych dawkach" np& p$ kie!iszka dziennie" dzia$a !eczniczo&
Ja#owiec. 6nakomity dodatek do kapusty d!a osb" ktrym trudno j trawi+, dodaje si#
$yeczk# na osob# na 1 minut przed ko%cem gotowania" zanim doda si# kminek !ub
majeranek& Rucie pojedynczych jagd :przedawkowania mona si# nie obawia+; ki!ka
sztuk ki!ka razy dziennie jest skuteczne przy cuchncym oddechu" zgadze" artretyzmie"
reumatyzmie i nieytach drg moczowych& Ptactwo karmione ja$owcem na miesic przed
zabiciem daje !epsze mi#so" smakiem zb!ione do dziczyzny& 6reszt w jakiejko!wiek
/ormie drb si# podaje ) do sosu troch# jagd dorzuci+ na!ey&
=1inek. >ikwiduje wzd#cia" jest rodkiem wiatroch$onnym" dzia$a pobudzajco na
serce i nerwy" z !ekka moczop#dnie" a podobnie jak any" czarnuszka i koper dzia$a
m!ekop#dnie" jest wi#c ponadto wskazany d!a karmicych matek& (ypiemy go wi#c
odwanie do serw" sosw mi#snych" do bigosu i innych potraw z kapusty" a przede
wszystkim dodajemy do razowego ch!eba& 6mie!ony z majerankiem w rwnych i!ociach
daje znakomity rodek dora2ny przeciw wzd#ciom" zgadze itp& sensacjom" ktre po
jedzeniu te si# mog pojawi+& 3ierze si# wwczas p$ $yeczki takiego proszku i popija
zimn wod" a je!i taki zabieg okae si# za ma$o skuteczny ) mona go powtrzy+
dowo!n i!o+ razy&
=olendra. Fo dobry rodek trawienny" przeciwskurczowy" odywczy i konserwujcy
np& do mi#sa" !edzi w occie" w w#d!inach itp& ' prostym uytku kuchennym wystarczy
zem!e+ ! $yeczk# na osob# i dosypa+ do sosu mi#snego" aby dan potraw# zmieni+ na
smaczn i !ekko strawn&
=oper. 5asienie dzia$a trawiennie" pobudza czynnoci o$dka" ma dzia$anie
wykrztune" wiatroch$onne i moczop#dne& Podobnie jak przy anyu" czarnuszce i kminku"
o!ejek koperkowy z m!ekiem matki przechodzi do o$dka niemow!#cia" gdzie rwnie
spe$nia /unkcj# trawienn& 6arwno nasienie" jak i na+ s niezb#dnymi dodatkami do
ogrkw wieych i kwaszonych& 5a+ koperku zawiera, prowit& <
=B
) C7"B mg& wit& 8 ) "CB Yg" I ) 44"D mg" K ) 9="D mg" 3
1
) 9"1C mg" 3
9
) 1"9 mg" L )
97"7 mg" 3K ) "=7 mg" PP ) 1"DE mg i . ) a DE4" mg&
Ma7eranek. 8zia$a trawiennie" wykrztunie" przeciwskurczowo" przeciwzapa!nie"
!ikwiduje wzd#cia" dzia$a !ekko rozgrzewajce& 0a+ majerankowa sprzedawana w
aptekach jest bardzo dobrym rodkiem na katar& ' kuchni stosujemy majeranek do
sosw" grochw" grochwek" mi#s pieczonych" duszonych itp&" dodajc go zawsze pod
koniec gotowania& 5apar z $yki tego zie!a na szk!ank# wrztku moemy wypi+ przy
pierwszych objawach przezi#bienia&
Malina. 6awiera prowit& < ) "CC mg" 3
1
) "97 mg" 3
9
) "4 mg" 3
E
) =" mg" PP ) 7"
mg i . ) 94" mg& Jest znana od wiekw jako rodek rozgrzewajcy" warto jednak
wiedzie+" e przy cz#stym stosowaniu czyni organizm !udzki odporniejszym na
przezi#bienia" co jest szczeg!nie wane d!a osb" ktre $atwo im u!egaj&
Marc0ew. *czywicie surowa i drobno utarta" gdy gotowanie marchwi to jaki duy
nonsens" ktry nie ma adnego uzasadnienia" wr#cz przeciwnie" powoduje due straty w
i!oci witamin w marchwi zawartych& 0archew dzia$a moczop#dnie" wzmacnia" czyci
krew i poprawia jej sk$ad np& przy bia$aczkach" dzia$a przeciwskurczowo" przeciwrobaczo
i dostarcza witamin, prowit& < ) EB"9 mg" 3
1
) "4E mg" 3
9
) "CE mg" 3
4
) 9"9C mg" 3
E
)
"4C mg" I ) 91"E mg" L ) C9" mg" 3K ) 4C"D mgN K ) "EE mg" PP ) EB"9 mg i . ) 7B"D
mg& ' soku marchwi i!oci witamin kszta$tuj si# inaczej, prowit& < ) 9E"9 mg" PP ) 1D7"
mg" i . ) 9B"D mg& 6 tego wynika jasno" e marchew na!ey je+ w ca$oci" tzn& utart" a
nie z sokowirwki&
>asturc7a ogrodowa. 8aje zie!one nasiona" ktre zagotowane w !ekkim" os$odzonym
occie :podobnie jak si# robi dyni# czy gruszki na zim#; jako kaparki by$y stosowane od
niepami#tnych czasw w /ormie dodatku do ci#ko strawnych mi#s i ryb :np& nigdzie dzi
nie spotykane Okoreczki w o!iwieP;&
Papryka :oczywicie ta w proszku" tzw& OostraP;& -$atwia trawienie" pobudza o$dek
do wydzie!ania sokw trawiennych" dzia$a z !ekka moczop#dnie i jest doskona$ym
dostawc witaminy <" 3" . ) w mniejszych i!ociach I" K" i PP& Mwiey" pe$not$usty ser z
bia$ papryk" niewie!kim dodatkiem mie!onej kozieradki" z mas$em !ub margaryn
przemieszany" jest doskona$ym Osmarowid$emP pieczywa&
Pietruszka. Korze% ma dzia$anie moczop#dne" napotne i trawienne@ na!ey go
koniecznie dodawa+ do surwek przy chorobach przewodu moczowego" a dostarcza
witamin, < ) "1D mg" 3
1
) "E1 mg" 3
9
) "44 mg" 3
E
) 1"C mg" PP ) 19"9 mg i . ) 94C"
mg& >i+ ma dzia$anie moczop#dne i trawienne ty!ko" a!e za to jest bogatszy w witaminy,
prowit& < ) CC" mg" 3
1
) "DC mg" 3
9
) 1"D mg" PP ) D"1 mg i . a ==E" mgN 6
surowego drobno utartego korzenia w zimie" a z drobno skrojonego !icia w !ecie mona
sporzdza+ znakomity sos do mi#sa w ten sam sposb" jak z borwek robi si# sos
.umber!and& 8robno krojony !i+ jest rwnie dobrym dodatkiem do kanapek z
czosnkiem" neutra!izujcym jego zapach&
=D
Pozio1ka. 8zia$a ch$odzce" z witamin zawiera prowit& < ) "47 mg" 3
1
) "9B mg" 3
9
)
"B mg" K ) "=4 mg" 3
7
) 7"C mg" 3
4
) C"C mg" 3
E
) "4B mg i . ) 4E9" mg& 3ywa
przyczyn uczu!enia" a!e na!ey pami#ta+" e w takich wypadkach nie poziomka winna"
a!e og!na dewitaminizacja organizmu i t# na!ey usun+&
Pokrzywa. 0oe by+ znakomitym dodatkiem do sa$atek" szpinaku i szczawiu" pki
m$oda i wiea" a nie ususzona& 0a dzia$anie przeciwcukrzycowe" poprawia przemian#
materii" czyci krew i prawdopodobnie jest artyku$em wysokowitaminowym& Jyka
utartej na proszek pokrzywy w zimie" a w !ecie $yka wieego soku z!ikwiduje w
krtkim czasie przykry odr potu z pod pach" z ng itp&
?okitnik. *ngi wyrabiano z niego soki" kon/itury itp&" dzi prawie wca!e nie spotykany
w po!skiej kuchni& *bnia cinienie krwi" dobry rwnie przy obnionej szcze!noci
naczy% krwiononych :drobne wybroczyny podskrne; do+ cz#ste" zw$aszcza w wieku
podesz$ym& *woc rokitnika dostarczy nam witamin, prowit& < ) =" mg" 3
1
) "9 mg"
3
9
) 1"7 mg" E4 ) "B mg& 3
4
) "= mg" PP ) 1"E mg" L ) 9" Yg" 3
B
) E1 mg" i . a 9"B
grama w ki!ogramie owocw& *!ej z rokitnika !eczy choroby skrne" oparzenia i rany&
?oz1aryn. Jako przyprawa trawienna u nas zupe$nie nie stosowany& 8zia$a
moczop#dnie" $ciop#dnie i trawiennie" pobudza dzia$a!no+ serca i nerww" jako
przyprawa dobra do t$ustych ryb i takich mi#s&
eler. -yty wewn#trznie dzia$a podobnie jak pietruszka" moczop#dnie" napotnie i
trawiennie" a!e uyty zewn#trznie w ok$adach i kpie!ach ma dzia$anie rozgrzewajce"
bardzo cenne w chorobach artretycznych i reumatycznych& Korze% se!era dostarcza nam,
prowit& <)"11 mg" 3
1
) "9E mg" 3
9
)"41 mg" 3
E
) 1"CE mg" 3
B
) 44"C mg" PP ) E"4B mg i .
) E"9 mg& 5a+ se!era ma rwnie bogaty wach!arz witamin" z czego prosty wniosek" e
zarwno korze%" jak i na+ !epiej jada+ na surowo" a nie wygotowywa+ w roso!e&
Po1ara"cza. (krka ma dzia$anie trawienne" dostarcza witamin 3 i .& 8obrze my+
gorc wod przed zdj#ciem skrki do ce!w konsumpcyjnych&
za#wia. >i+ ma dzia$anie trawienne" wzmacniajce" przeciwcukrzycowe"
bakteriobjcze" przeciwzapa!ne i cigajce& (uchy !i+ sproszkowany dodajemy do
dziczyzny" drobiu" ryb" nadzienia" zup /aso!owych" pomidorowych" jarzynowych itp&
@liwki Aw$gierkiB. 0aj znakomite dzia$anie trawienne" rozwa!niajce" szczeg!nie
gdy s ususzone& Mwiee dostarczaj witamin, < ) 1"C7 mg" 3
1
) "EE mg" 3
9
) "7E mg"
3
E
)"C9 mg" 3
4
) 1"99 mg" PP ) C"E mg i . ) 4E" mg& -wo!nione z pestek rozmoczone
!iwki dodajemy do /aso!i pod koniec gotowania" co nas zabezpieczy przed
wzdymajcym niekiedy dzia$aniu /aso!i" zjedzonej bez takiego dodatku& Poza tym
suszone !iwki mona dodawa+ do kadego sosu mi#snego i bigosu pod koniec
gotowania&
Carnina. 8zi ju chyba nigdzie nie uywana" jako dodatek do win" wdek i !ikierw
dzia$a przeciwzapa!nie" dezyn/ekcyjnie i przeciwbiegunkowe&
==
Cy1ianek. Pobudza dzia$anie o$dka" serca i nerek" dzia$a wykrztunie" przeciw)
skurczowo i cigajce& 6ie!e mona dodawa+ wsz#dzie" gdzie stosuje si# inne dodatki
zie!one" a wi#c do roso$u" bu!ionu" sosw mi#snych itp&
.zytajc powysze nietrudno zauway+" e zosta$y pomini#te,
Go/dziki. 8zia$aj, odm$adzajce" antyseptycznie" uspokajajco i rozgrzewajce&
Pieprz. Pobudza trawienie& Frzeba dawkowa+&
;yna1on. <ntyseptyczny" odm$adza&
Danilia. 0a w$aciwoci si!nie smakowe&
Ziele angielskie. 'zmacnia o$dek&
E1bir. *dm$adza" wzmacnia apetyt" wiatrop#dny&
Fi') bobkowy. 0oczop#dny" wzmacnia o$dek&
Ga#ka 1uszkato#owa. -$atwia trawienie t$uszczw" wzmacnia o$dek&
;zubryca. -$atwia trawienie bia$ek&
za!ran. Pobudza apetyt&
%iedrzeniec. Pobudza dzia$anie gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego&
=urku1a i inne. 8zisiaj mniej stosowane" cho+ na!e do tradycji po!skiej kuchni&
3y$y s$awne i drogie :import;& <!e moemy bez a!u odstpi+ od omawiania ich za!et"
bo mamy pod dostatkiem w$asnych" krajowych przypraw" wystarczy ty!ko je zna+ i
wiedzie+" jakie ogromne znaczenie maj d!a naszego zdrowia oraz pami#ta+" i
monotonne wyywienie na rwni ze z$ym trawieniem prowadz do bardzo wie!u chorb"
ktrych !eczenie jest znacznie bardziej trudne" anie!i na przyk$ad zwyk$ych spraw
zaka2nych" ktrym potra/i zaradzi) antybiotyki czy chemiczne rodki Oszybkiego
dzia$aniaP&
WARZYWA
MO5H
LECZYA
BURAK CZERWONY
%eta 9ulgaris >&
6nany w Po!sce od wiekw& *prcz
kapusty i marchwi jest najcz#ciej
stosowany w kuchni& ' krajach
rdziemnomorskich zacz#to spoywa+
korzenie buraka dzikiego ju D !at p&n&e&
' 3abi!onii stosowano !icie burakw jako
zie!e !ecznicze& 6 czasem wyhodowano
pod)gatunki, burak korzeniowy i burak
!iciowy" czy!i bo+wina& 6 korzeniowego
powsta$y trzy najwaniejsze odmiany,
s$awny od czasw 5apo!eona" cukrowy"
ktry zacz$ rywa!izowa+ z trzcin
cukrow oraz pastewny i +wik$owy
czerwony&
W9A;CIWO;CI i W3KAZANIA LECZNICZE
3urak pobudza apetyt" jest odwieajcy
i $atwostrawny& ' !eczeniu
natura!istycznym jest stosowany na
anemi#" deminera!izacj# organizmu"
nerwic#" gryp#" gru2!ic#" nowotwory"
przeciw zapa!eniu nerww i wtroby&
-tarty burak gotowany z utartym chrzanem
z dodatkiem kminku" czy!i +wik$a"
poprawia prac# wtroby" odkwasza" u$atwia
trawienie rnych mi#s& 3urak zawiera rodki hormona!ne i stymu!atory biogenne
podobne do estrogenw& Jest zasadotwrczy& 8zia$anie odkwaszajce buraka na organizm
jest nieza!ene od tego" w jakiej spoywamy go /ormie& 5awet na s$odko zachowuje te
w$aciwoci& 0a du warto+ bio!ogiczn ze wzg!#du na zawarto+ biopierwiastkw
promieniotwrczych :rubid i cynk;&
3PO34B UYCIA
3uraki spoywa si# gotowane" a!e naj!epiej je+ je na surowo" utarte i jako dodatek do
surwek" np& z jab$kami&
ok. Popija+ dziennie jedn szk!ank# z utartego buraka !ub sok z +wik$y&
17
=awa 0igieniczna z burakw. 1ozdrobnione buraki suszy si# i przypa!a w piecu&
*trzymany produkt mie!e si# w m$ynku e!ektrycznym& Fak otrzymany proszek jest
!epszy w miar# odpowiedniego przechowywania&
Feczniczo dzia#a barszcz kiszony z dodatkiem soku cytrynowego& 3o+wina" czy!i
burak !iciowy nie tworzy korzenia spichrzowego& ' dawnej Po!sce by$a bardzo
ceniona&
3o+win# gotujemy w duej i!oci wody" ktr od!ewamy" aby pozby+ si# kwasu
szczawiowego& Przepisy sporzdzania bo+winy znajdziemy w ksikach kucharskich&
' ce!u uzupe$nienia ubytku wapnia za!eca si# doda+ kawa$ek sera !ub szk!ank# m!eka&
CEBULA
Alliu1 cepa >&
.ebu!a ze wzg!#du na w$aciwoci !ecznicze
jest ceniona od czasw staroytnych& 6nane s
jej za!ety wzmacniajce i dezyn/ekujce" a take
geriatryczne& Fam" gdzie jada si# duo cebu!i"
np& w Gruzji i 3u$garii ) !udzie s$yn z
d$ugowiecznoci& Przemys$ /armaceutyczny
wie!u krajw stosuje cebu!# do produkcji
preparatw bakteriobjczych i
przeciwszkorbutowych&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
.ebu!a stosowana wewn#trznie jest rodkiem
antyin/ekcyjnym" przeciwreumatycznym"
antyseptycznym" przeciwsk!erotycznym"
przeciwszkorbutowym i przeciwzakrzepowym"
!eczy skr# i jej ow$osienie" wzmacnia i
upi#ksza paznokcie" !eczy gru2!ic# w#z$w
ch$onnych" jest rodkiem !ekko nasennym"
obnia poziom cukru we krwi" os$abia napi#cie
je!it" pobudza pop#d p$ciowy" wzmaga
czynnoci nerek" je!it" wtroby" uk$adu
nerwowego" jest rodkiem moczop#dnym" rozpuszcza i e!iminuje mocznik i ch!orki"
dzia$a przeciwczerwiowo" wykrztunie i wydzie!niczo" u$atwia trawienie produktw
mcznych" utrzymuje w rwnowadze prac# gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego& 8aje
dobre skutki w !eczeniu nast#pujcych chorb i do!eg!iwoci, angina" astma"
awitaminoza" biegunka" cukrzyca" do!eg!iwoci w oddychaniu" grypa" in/ekcje
moczop$ciowe" katar" kamica $ciowa" krzywica" nad/ermentacja je!itowa" nadmiar
ch!orkw we krwi" niedomogi prostaty" niemoc p$ciowa" nieyt nosa i pogrypowy"
obecno+ mocznika og!ne os$abienie /izyczne i umys$owe" obrz#ki" oty$o+" pasoyty
je!itowe" przezi#bienie" przerost uk$adu ch$onnego :stan !im/atyczny;" puch!ina brzuszna i
wodna" skpomocz"
1C
stwardnienie t#tnic" wad!iwa przemiana materii" zak$cenia wzrostu w$osw" zapa!enie
krtani" op$ucnej" osierdzia" oskrze!i i w#z$w ch$onnych" skrzepy :!eczy zw#enia naczy%
krwiononych" hamuje krzepni#cie krwi rozpuszczajc w$knik" czy!i /ibryn#" tj&
nierozpuszcza!ne bia$ko b#dce podstaw skrzepw;&
(tosowana zewn#trznie !eczy brodawki" brz#czenie w uszach" czyraki" g$uchot#"
migren#" nerwob! z#bowy" odmroziny" oparzenia" zapa!enia opon mzgowych"
wzmacnia porost w$osw" !eczy rany" ropie%" wrzody" zastrza$" ukszenia osy" umierza
b!" odstrasza komary&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
;ebula surowa. 8odawa+ do sa$atek" zaksek i zup& 0ona rwnie stosowa+ cebu!#
macerowan w o!iwie z o!iwek przez ki!ka godzin&
;ebula cienko siekana. 8odawa+ do m!eka !ub do roso$u" smarowa+ kanapki z mas$em
!ub o!ejem& Pacjent chory od 1D !at na gociec stawowy wy!eczy$ si# w ten sposb&
;ebula siekana. 0acerowa+ przez ki!ka godzin w ciep$ej wodzie& Popija+ rano na
czczo z dodatkiem ki!ku krope! cytryny&
>alewka. 0acerowa+ przez 1 dni wiee cebu!e w a!koho!u = proc& w stosunku 1,1&
Popija+ 7)4 $yeczek dziennie :! $yeczka zawiera 4 g cebu!i; na zaparcia i kamic#
moczow&
>alewka s#absza. 0acerowa+ cebu!# jak wyej w a!koho!u 9 proc& (tosowa+ 4)1 g
dwa razy dziennie z dodatkiem wody os$odzonej przy posi$kach& 8zia$a to bakteriobjczo
i pobudzajco na czynno+ wydzie!nicz je!it&
Dino z cebuli. 9 g cienko pokrojonej cebu!i" 1 g jasnego p$ynnego miodu" E g
wina bia$ego& 0acerowa+ przez CD godzin& Prze/i!trowa+& -ywa+ 9)C $yeczki dziennie
przy awitaminozie&
@wiey sok. (tosuje si# na y!aki odbytu i nieyt je!it& ?itoncydy wieego soku wdycha
si# w ce!u !eczenia anginy" ropni p$uc" nieytw grypowych i nieytu nosa&
>a gryp$( 0acerowa+ w p$ !itra wody dwie cebu!e pokrojone w p!asterki& Popija+
codziennie przez dwa tygodnie po jednej szk!ance przed snem&
>a biegunk$( gar+ skrek gotowa+ przez 1 minut w !itrze wody& Popija+ p$ !itra
dziennie&
>a biegunk$ u niemow!#cia, naciga+ trzy poci#te cebu!e w !itrze gotujcej si# wody
przez 9 godziny& *studzi+ i podawa+ dziecku& .ebu!a gotowana jest $atwo strawna&
>a pasoyty 7elitowe( macerowa+ przez E dni w !itrze wina bia$ego du cebu!#
pokrojon w p!asterki& Popija+ codziennie rano przez ! tydzie% :w okresie ostatniej
kwadry ksi#yca" wg& Va!neta;& Powtrzy+ po 9)7 miesicach&
>a reu1atyz1( trzy nie obrane" a!e pokrojone w p!astry cebu!e gotowa+ &w wodzie
przez 14 minut& Przecedzi+& Popija+ po jednej szk!ance rano na czczo i wieczorem&
>a ka1ic$ #ciow+( dusi+ du cebu!# cienko pokrojon w C $ykach o!iwy z o!iwek&
8oda+ 14 g wody i C g s$oniny nie so!onej& Gotowa+ 1 minut& Popija+ ciep$e raz za
razem i ki!kakrotnie& Przed u$oeniem si# do snu wypi+ /i!iank# wywaru z kruszyny
pospo!itej :9)4 g wysuszonej kory na ! /i!iank# wody;& Po gotowaniu zostawi+ na C
godziny do nacigni#cia& (tosowa+ ten zabieg raz w roku&
>a o#+dek( gotowana cebu!a usuwa skutki picia a!koho!u" zupa /rancuska& Je+ i
poci+ nast#pny dzie% po nadmiernych piciach a!koho!u&
14
5a uytek zewn/&rzn#
urowa cebula z p!astrem gorczycznym na reumatyzm" gociec" wysypki" odciski"
brodawki" piegi" wgry&
0iazga ze wieej cebu!i i sok !ecz rany" oparzenia" odmroenia" wrzody" urazy&
ok z 1iode1 - pi+ przy kasz!u" zapa!eniu oskrze!i i kok!uszu" przy zapa!eniu opon
mzgowych& Jako !eczenie uzupe$niajce ) pociera+ cebu! skronie& *win+ nogi na D)1
godzin w 1)9 kg posiekanej cebu!i&
Ca1pony starte7 cebuli w wacie !ub gazie przy grypie wk$ada si# trzy razy dziennie na
14 minut w nozdrza& 0ona rwnie stosowa+ miazg# z tartej cebu!i" jab$ka i miodu&
&k#ad na 1igren$. Przy$oy+ cebu!# do czo$a& Fo samo za!eca si# przy stwardnieniu
t#tnic mzgu&
&k#ad z surowe7 cebuli na do!n cz#+ brzucha na bezmocz !ub wstrzymanie moczu&
;ebula* sl 1orska i glinka w rwnych cz#ciach ) na +r"aw(i> Anny sposb, do
wydronej cebu!i w$oy+ grub s!& *trzymanym p$ynem pociera+ brodawk# rano i
wieczorem&
Mie7sca uk+szenia przez osy i komary pociera+ przez 1)9 minuty kawa$kiem cebu!i&
5ie zapomnie+ wycign+ d$a&
=ataplaz1y z cebuli gotowane7 - na ropie%" czyrak" hemoroidy& Jedna cebu!a upieczona
w piecyku" ciep$a" przyspiesza dojrzewanie ropnia" czyraka" ropowicy&
krk+ cebuli mona owin+ zastrza$" !eczy+ odmroenia" zadrapania !ub p#kni#cia
skry&
=o1pres z soku cebuli - na rany" zaci#cia" wrzody" oparzenia&
;ienka b#onka mi#dzy warstwami cebu!i stanowi ok$ad aseptyczny :ja$owy;&
5a$oy+ na uszkodzon skr#" przykry+ gaz i doko%czy+ opatrunek&
Z1iadon+ cebul+ a!bo sokiem z dodatkiem octu pociera+ piegi& 'atk# nasikni#t
sokiem z cebu!i umieci+ w uchu na szumy& Famponik z watki z sokiem" umieszczony w
wydreniu z#ba" usuwa jego b!&
Macerat ) 7 g soku z cebu!i i 7 g wdki" !ekko ociep!ony 7)C krop!e trzy razy
dziennie do ucha na g$uchot#&
;ebula rozci$ta - po$oona w pob!iu $ka odstrasza komary& 'ydzie!ajce si#
/itoncydy !ecz rwnie katar i $agodz stany zdenerwowania&
Zupa cebulowa - dzia$a dobrze na niestrawno+" wzd#cia" wiatry" na kaca" na wiosn#
za!eca si# szczypiorek" dymk# na surowo !ub w zupie&
yrop. Poci+ cebu!# w p!asterki" u$oy+ na ta!erzu" posypa+ cukrem& 0acerowa+ przez
9C godziny& (tosowa+ do 4 $yek dziennie&
Zupy 1leczne z posiekan+ cebul+ zjada+ dwa razy dziennie na puch!in# wodn&
Poprawa wyst#puje po tygodniu&
Gpieczon+ w piecyku cebul$ umieci+ na noc na podeszwach stp przy
do!eg!iwociach astmatycznych i sercowych&
ok z cebuli wzmaga porost w$osw" smarowa+ g$ow#& <rabowie dodaj jeszcze s! i
pieprz&
Mieszanina wyci+gu z cebuli z gliceryn+ jest stosowana do !eczenia pochwy u kobiet
przy zapa!eniu wywo$anym przez rz#sistka&
-waga& .hocia cebu!a odznacza si# doskona$ymi w$aciwociami !eczniczymi" to
na!ey pami#ta+" e nadmierne jej uywanie moe okaza+ si# szkod!iwe w przypadkach
ci#kich chorb nerek" wtroby" o$dka i serca& Przekrojona cebu!a nie powinna by+
przechowywana" $atwo bowiem ut!enia si# i moe sta+ si# szkod!iwa" a po d$uszym
1E
czasie ) toksyczna& .ebu!a obierana pod biec wod !ub nad gorc p$ytk kuchenn
nie wywo$uje $zawienia&
6apach cebu!i z oddechu usuwamy gryzc 9)7 ziarenka kawy" natk# pietruszki" jab$ko&
'yp$uka+ usta mi#towym a!koho!em& <by usun+ zapach cebu!i z rk& na!ey natrze+
d$onie wod so!on !ub wod z amoniakiem :9 $yki na !itr wody;&
CHRZAN
Ar1oracia lapat0i!olia 8Gilib:
(tosowany ju w staroytnoci np& w
Igipcie& ' Po!sce wyst#puje w stanie
dzikim i jako ro!ina ogrodowa& Jada si#
g$wnie korzenie, surowe" utarte" suszone i
konserwowane" a !ici uywa si# jako
przypraw do so!onych i konserwowanych
warzyw& *!ejki eteryczne zawarte w
chrzanie dzia$aj jak antybiotyk& 0a
w$aciwoci ro!in promieniujcych&
.hrzan dziki jest za ostry w smaku& '
zastosowaniach kuchennych !epszy jest
chrzan z upraw ogrodowych" natomiast w
!ecznictwie ze stanu natura!nego& .hrzan
gotowany ma niewie!k warto+ odywcz"
a trawiennej i !eczniczej prawie adnej&
5ajsmaczniejszy jest chrzan jednoroczny"
bia$y w przekroju& .hrzan zawiera C)4 razy
wi#cej witaminy . ni cytryny i
pomara%cze& 'e ?rancji miesza si# tarty
chrzan ze s$odk mietan z dodatkiem
$yki cukru& .z#sto przyprawia si#
gotowane pokrojone w p!asterki czerwone
buraki z chrzanem z dodatkiem octu
jab$kowego i $yki cukru :+wik$a;& 0ona
te doda+ $yk# demu ze !iwek& *trzymamy przypraw# do mi#sa o bardzo dobrym
dzia$aniu trawiennym i odkwaszajcym&
W3KAZANIA I W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Ane1ia* artretyz1 :miejsce zaatakowane artretyzmem ok$ada+ na ki!ka minut do p$
godziny warstw wieo utartego chrzanu" przy$oy+ ceratk#& *k$ad trzyma+ a pojawi
si# si!ne zaczerwienienie" a!e nie bb!e& *k$ad powtrzy+ gdy zniknie zaczerwienienie&
Jednoczenie poprawi+ prac# nerek stosujc -rogran" 1eumogran" -rosan" 1eumosan"
?ito!izyn#" czarnuszk#" skrzyp" se!er" ka!a/ior" pietruszk# itp&;& (tosowanie chrzanu jest
wskazane przy astmie" atonii w trawieniu :nieyty z niedoborem kwasu
1B
so!nego;" braku apetytu" wskazaniem jest bronchit chroniczny :zapa!enie oskrze!i;"
gociec" gru2!ica" niedobory witaminy . i a!ka!iw" para!i" przerost uk$adu ch$onnego"
stan !im/atyczny" puch!ina wodna" reumatyzm" skro/u!oza" up$awy bia$e" schorzenia
wtrobowe" stany zapa!ne nerek" kamica nerkowa" stany zapa!ne korzonkw nerwowych&
(tosowanie chrzanu powinno by+ ostronie dawkowane przy zapa!eniach przewodu
pokarmowego" wtroby i nerek& 5a!ey te pami#ta+ o niezgodnoci chrzanu z
w#g!anami pierwiastkw a!ka!icznych" z ch!orkiem rt#ci" z naparem z kory chinowej&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
3!e mi#niowe w p!ecach i w pasie" przezi#bienia" rany ropiejce" wrzody" zapa!enie
korzonkw nerwowych" zapa!enie uszu" piegi&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Macerat. 14)7 g chrzanu na ! !itr wody& 0acerowa+ 19 godzin& Popija+ dwie /i!ianki
dziennie mi#dzy posi$kami przy artretyzmie&
yrop. Korze% chrzanu pokroi+ w ta!arki" u$oy+ na ta!erzu" posypa+ cukrem& Jako
rodek $ciop#dny popija+ 1)9 $yeczki dziennie&
Dino. Gar+ wieo utartego chrzanu za!a+ p$ !itra bia$ego wina gronowego& 8obrze
zakorkowa+ i postawi+ w miejscu ch$odnym ) w piwnicy" a jeszcze !epiej w !odwce& Po ki!ku
dniach mona zaywa+& Przy niestrawnoci" niedomodze wtroby" nerwicy o$dka i
nieytach przewodu trawiennego zaywa+ 9)7 razy dziennie ! $yk# przed jedzeniem& Jako
rodek przeciwszkorbutowy pi+ 7)C g dziennie&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Mi+sz w postaci kataplaz1u :ok$adu; stosowa+ na gociec" przy obrz#ku stawu 7
minut" do!eg!iwociach p$ucnych" b!ach reumatycznych&
Hu) korze" c0rzanu na wzmocnienie z#bw i dzise$ przy paradentozie& Po czosnku i
cebu!i chrzan ma najwi#cej /itoncydw& Gdy zaczyna si# trze+ korze% chrzanu" wwczas
z uszkodzonych komrek wyzwa!a si# mirozynaza" ktra rozk$ada o!ejek eteryczny
synigryn#" powodujc wydzie!anie piekcego w smaku o!ejku gorczycznego"
powodujcego $zawienie& 5aj!epiej wi#c uciera+ chrzan przy otwartym oknie !ub
przekr#ci+ przez maszynk# do mi#sa& 5a wy!ot maszynki mona za$oy+ woreczek z
/o!ii&
Aby zapobiec psuciu si$ produktw spoywczyc0* przysypuje si# je rozdrobnionymi
korzonkami chrzanu !ub ok$ada !i+mi" co chroni mas$o przed je$czeniem&
Fotne ole7ki eteryczne c0rzanu s pomocne przy napadach kasz!u" si!nych i
uporczywych b!ach g$owy" podranieniach oczu i bo!esnym os$abieniu ng&
D przypadku sensac7i sercowyc0* niedomogw mi#nia sercowego" niedomyka!noci
zastawek serca i ko$ataniach serca mona nosi+ na szyi w oko!icy serca niewie!ki
woreczek" zawierajcy drobno ostrugany i ususzony chrzan !ub ma$ poduszeczk# z
nasionami bia$ej gorczycy a!bo krek rednicy E cm z b!achy miedzianej&
<la reu1atykw chrzan powinien stanowi+ sta$ przypraw# do wsze!kich mi#s" ryb itp&
1D
CZO3NEK
Alliu1 sati9u1 F.
.zosnek pospo!ity zajmuje czo$owe
miejsce wrd jarzyn i warzyw mogcych
si# przyczyni+ do utrzymania dobrego
zdrowia& (poywano go ju w 3abi!onii
C4 !at przed nasz er" w Igipcie za
strzeg$ budowniczych piramid przed
chorobami& ' b& 6(11 ekstrakty z
czosnku s stosowane jako antybiotyki&
'yst#pujca w czosnku a!!istatyna
niszczy gronkowce& .zosnek zawiera
zwizki hormona!ne i antybiotyczne& Po
desty!acji rozdrobnionego czosnku z par
wodn otrzymuje si# !otne o!ejki eteryczne&
' swoim dzia$aniu zb!iony jest do
preparatw z kitu pszcze!ego& ' czasie AA
wojny wiatowej w przy/rontowych
szpita!ach radzieckich pod rany zak$adano
p$askie pude$eczka" wymiarem wi#ksze od
rany" nape$nione utartym czosnkiem i
cebu! p$ na p$& 0asa ta nie dotyka$a ran&
' oparach czosnku i cebu!i rany goi$y si#
szybko" nawet u takich chorych" u ktrych
dotychczas wszystko goi$o si# 2!e& 0ia$am okazj# stwierdzi+ to pracujc w szpita!u
przy/rontowym w oko!icach 0i%ska 0azowieckiego& 5ieprzyjemny zapach czosnku
usuwa zie!ona natka pietruszki" jab$ko" bb surowy" ziarna pa!onej kawy&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<rtretyzm" astenia" og!ne os$abienie" astma" atonia uk$adu trawiennego" biegunka"
dyzenteria :czerwonka;" b!e brzucha" brak apetytu" gociec stawowy" hemoroidy"
kamienie nerkowe" kok!usz" krztusiec" kurcze naczyniowe" nadcinienie t#tnicze krwi"
niektre cz#stoskurcze serca" nadmierne ukrwienie naczy% krwiononych" niedostateczne
wydzie!anie sokw trawiennych" obrz#k ng" odbijanie" odtruwanie wtroby" pasoyty
je!itowe" piasek moczowy" pro/i!aktyka chorb zaka2nych" puch!ina wodna" reumatyzm"
ropie% p$uc" rzeczka" skurcze je!itowe" skpomocz" stwardnienie naczy% t#tniczych"
miadyca" trawienie utrudnione" wzd#cia" wiatry" b#bnica" zaburzenia rwnowagi w
pracy gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego" zakaenia gard$a i krtani" zakaenia drg
oddechowych" zapobieganie nowotworom przez dzia$anie przeciwgni!ne w je!itach"
zapa!enie p$uc" oskrze!i" zak$cenia krenia krwi z powodu nadmiernej krzep!iwoci"
zak$cenie czynnoci $ciotwrczych" zak$cenie czynnoci ukrwienia naczy%
mzgowych" zm#czenie serca" zgorze!" zaka/ne pochodzenie nieytw o$dka i je!it"
y!aki" zaburzenia pracy p$uc" rozedma" ropie% p$uc&
1=
Na u)#&e( zewn/&rzn#
3! ucha" brodawki" modze!e" twardziny" g$uchota" guzy nowotworowe" grzybica
woszczynowa" odciski" przetoki" rany 2!e gojce si#" rany zakaone" ropie% zimny :na t!e
gru2!icy stawowej !ub koci;" ropie% skrny" reumatyczne b!e" wierzb" torbie!e" cysty"
ukszenia owadw" wrzody&
Przeciww%(azania2 ostry nieyt o$dka i je!it" niedocinienie t#tnicze" okres
karmienia oseskw& 5ie jest wskazany d!a nerkowcw& 5ie trzeba jada+ za duo czosnku"
gdy jest ci#ko strawny i drani b$ony !uzowe przewodu pokarmowego&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
;zosnek surowy. (tosowa+ do sa$aty i rnych produktw spoywczych& Jeden do
trzech zbkw czosnku stosowa+ codziennie rano na gociec i na uzdrowienie og!ne&
8wa zbki czosnku posieka+ z natk pietruszki& 8oda+ ki!ka krop!i o!iwy z o!iwek& 6uy+
nazajutrz rano do kanapek&
>alewka czosnkowa( 4 g pokrojonego czosnku i 94 g wdki C proc& 0acerowa+ 1
dni& .z#sto wstrzsa+& *d/i!trowa+& (tosowa+ jako antyseptyk" do rozszerzania naczy%
krwiononych" na obnienie cinienia krwi t#tniczej" na b!e reumatyczne& 5a astm# )
pokropi+ kostk# cukru pi#cioma krop!ami na!ewki i ssa+ w chwi!i ataku& 5a!ewka
czosnkowa o dzia$aniu przeciwmiadycowym i obniajcym cinienie krwi& 5a ! g
czosnku ) 4 g wdki& 3ra+ dwa razy dziennie do 7 krop!i przez ki!ka dni&
Dyci+g spirytusowy* 9)7 krop!i 9 razy dziennie" na chroniczny nieyt oskrze!i"
rozedm# p$uc" nadcinienie&
;zosnek tarty( 7)C zbki doda+ do /i!ianki gorcej wody !ub m!eka& 0acerowa+ przez
noc@ 'ypi+ nazajutrz na czczo& (tosowa+ przez trzy tygodnie na pasoyty je!itowe&
Dywar. 94 g czosnku gotowa+ 9 minut w "94 ! wody !ub m!eka& Przez 7)C dni
popija+ 9 razy dziennie przy ostatniej kwadrze ksi#yca :wg& J& Va!neta" ?rancja; na
pasoyty je!itowe& 'znowi+ po miesicu&
6etrze+ zbki jednej g$wki czosnku i gotowa+ 9 minut w m!eku& Popija+ na czczo
codziennie rano a do wyp#dzenia tasiemca& ' tym czasie nie jada+ do po$udnia&
ok z czosnku. 9 g czosnku na 9 g m!eka ciep$ego& Popija+ na czczo na robaki&
yrop przeciwczerwiowy. 4 g czosnku na 1 ! wrzcej wody& 5aciga+ ! godzin#&
Prze/i!trowa+& ($abo pos$odzi+& 'ypija+ 9 do 7 $yeczek na czczo.
5a u)#&e( zewn/&rzn#
Ma') z drobno zmiadonego czosnku z dodatkiem t$uszczu i o!eju rozpuszcza ropie%
zimny&
?oztwr 1 ) proc& soku z czosnku z dodatkiem ! do 9 proc& a!koho!u s$uy do
odkaenia ran i wrzodw&
Enny przepis. Kompres z 7 g czosnku startego i macerowanego przez 1 dni w "4 !
octu&
;zosnek z ole7e1 ka1!orowy1 w stosunku 1,9 na wcieranie na strupie% woszczynowy"
na wierzb& 0ona rwnie przemywa+ wywarem z czosnku :E zbkw na 1 ! wody;&
11
.zosnek z o!ejem kam/orowym w stosunku 1,9 wciera+ w miejsca reumatyczne i
wzd$u kr#gos$upa na os$abienie og!ne&
>a g#uc0ot$ poc0odzenia reu1atycznego wprowadzi+ co wieczr do ucha wacik
:tampon; nasikni#ty sokiem z czosnku&
>a bl uc0a wprowadzi+ do ucha d$ugi kawa$ek gazy :eby mona z powrotem go
wycign+;" zawierajcy starty zbek czosnku&
>a odciski* kurza7ki* 1odzele* twardziny. Przy$oy+ wieczorem zmiadony zbek
czosnku w postaci katap!azmu i ochroni+ przy!epcem przyczepionym do zdrowej skry&
5a wynik pozytywny czeka si# do 9 tygodni& 0ona rwnie przy$oy+ gorcy zbek
czosnku upieczony w piecu& (tosowa+ 7 razy dziennie&
P!asterek z zbka czosnku przy$oy+ na pewien czas& (tosowa+ to rano i wieczorem&
>a torbiele* cysty. Pociera+ kawa$kiem czosnku ki!ka razy dziennie& Przy$oy+ pod
koniec !eczenia p!asterki z g!inki&
Gk+szenie owadw. 'ycign+ d$o i pociera+ kawa$kiem czosnku&
>a lewatyw$ przeciw owsikom uciera si# 9)7 zbki czosnku i dodaje si# 1H9 !itra ciep$ej
wody& 6abieg taki powtarza si# co 9 dni :taki jest okres rozwojowy owsika; dopki" nie
stwierdzi si#" e owsikw nie ma& Poniewa owsiki ywi si# g$wnie witamin ." a ta
u!ega wessaniu do krwi dopiero w odbytnicy" trzeba pacjentowi dawa+ wi#cej witaminy
." aby ustrzec si# przed szkorbutem&
&le7ek czosnkowy wyda!a si# z ustroju !udzkiego przez skr#" p$uca" nerki i gruczo$y
m!eczne" d!atego mona czosnek uzna+ za natura!ny antybiotyk" o duej si!e dzia$ania"
bez skutkw ubocznych&
Cz"%ne( nie .e%& w%(azan# prz# (a%z*u za+arwi"n#, (rwi-8 w prz#pa(u
="r-cz(i &"warz#%z-ce. zapa*eniu p!uc>
=orale z z+bkw czosnku maj zapobiega+ $taczce :wg !iteratury !udowej;" a noszone
w oko!icy p#pka maj chroni+ przed chorobami zaka2nymi&
Preparaty z czosnku maj due znaczenie w geriatrii" gdy maj korzystny wp$yw na
stan naczy% mzgowych" przep$yw krwi i !epsze doprowadzenie t!enu&
Przetwory z czosnku" jak, <!!io/i!" <!!iostabi! nie pozostawiaj przykrego zapachu&
KAPU3TA
%rassika oleracea* 9el capitata alba* 9el sabauda* 9el capitata rubata.
*sobny rozdzia$ w /itoterapii zajmuje !eczenie za pomoc warzyw" owocw i zb" a
czo$owe miejsce na tej !icie ) obejmujcej ponad sto pozycji" na!ey si# bez wtpienia
kapucie& Je!i wzi+ z !isty 1 najbardziej skutecznych ro!in" a w$aciwoci !ecznicze
kapusty przyj+ za 1 proc&" to pozosta$e = b#dzie mie+ nast#pujc warto+, zboe )7
proc&" cytryna ) 9= proc&" marchew ) 9E proc&" czosnek ) 94 proc&" cebu!a )97"4 proc&"
borwka ) 91"4 proc&" ziemniak ) 9 proc&" winogrona ) 1D proc&" i pietruszka ) 14 proc&
Kapucie zatem" ktrej za!ety dawno odkry$a medycyna !udowa" powi#cimy wi#cej
miejsca i uwagi w naszej O<ptece naturyP& Kapusta bia$a" w$oska i czerwona ma
zastosowanie na uytek zewn#trzny i wewn#trzny" a !ecznicze w$aciwoci maj wiee
!icie" a take kapusta gotowana" duszona i kiszona oraz surwka , i wiey sok&
111
(zczeg!ne w$aciwoci maj wiee !icie&
(tosowane zewn#trznie !ecz nast#pujce
choroby i do!eg!iwoci, op$ucn)p$ucn
:katar" zapa!enie oskrze!i;" o$dkowo)
je!itowe" wtrobowe" p#cherzowe" egzem#"
opryszczki" trdzik" $upie" gangreny i
martwice" guzy i nowotwory" hemoroidy"
rne in/ekcje :ropienie" ropowica" czyraki"
zastrza$;" nerwob!e reumatyczne :nerwob!
!#d2wiowy" czy!i postrza$" rwa ku!szowa;"
nerwob!e z#bowe nerwu twarzowego"
dnawy" ko!k# nerkow" oparzenia" p#kni#cia i
odmroziny z p#cherzami" p$pasiec i gorczki
napadowe" przerost w#z$w ch$onnych"
wykwity skrne w ki!e" ropie% zimny"
gru2!ic# stawow i kostn" st$uczenia" siniaki"
si!ne b!e g$owy" migreny" ukszenia"
zapa!enia op$ucnej" astma" zapa!enie naczy%
ch$onnych" w$oniczek" do!eg!iwoci
naczyniowe" y!aki" chorobowy obrz#k
migda$kw podniebiennych& Przy
owrzodzeniach y!akowych go!eni" egzemach" ranach zaniedbanych !ub zakaonych"
!icie kapusty wywo$uj niekiedy zaostrzenie si# ropienia !ub ponownie bardziej !ub
mniej ostrych b!w& 6jawiska te potwierdzaj proces odtruwania i regeneracj# !eczonych
tkanek& ' takim przypadku na!ey stosowa+ !eki przez jedn do dwu godzin z przerwami
E)19 godzin& ' przypadku stwierdzenia nieto!erancji :sw#dzca wysypka skrna; na!ey
przerwa+ przyk$adanie !ici i zastpi+ je ok$adem z czystej o!iwy z o!iwek" z migda$w
!ub ze s$onecznika& Gdy ustpi zapa!enie" mona wznowi+ przyk$adanie !ici
ograniczajc" jee!i zachodzi potrzeba" czas trwania ok$adu& ' przypadku nieto!erancji
nie stanowi ujmy d!a naszej metody" zdarza si# bowiem bardzo rzadko :a najcz#ciej z
powodu stosowania chemicznych rodkw owadobjczych;& Podobne zjawisko
wyst#puje przy stosowaniu naparu z rumianku, u jednej osoby na tysic wywo$uje
bezsenno+" podczas gdy u innych dzia$a !eczniczo&
8o !eczenia mona rwnie uywa+ mi#sistych !ici kapusty czerwonej !ub w$oskiej&
Am wiesza" tym skuteczniejsze ich dzia$anie& Przed uyciem na!ey je umy+" wysuszy+"
wykroi+ rodkow y$# g$wn" a w przypadku przyk$adania na wrzd !ub czu$ ran#
take reszt# unerwienia& 1ozgnie+ !icie wa$kiem do ciasta !ub bute!k na czystej
sto!nicy& Gdy ukae si# sok na powierzchni" mona przystpi+ do sporzdzania ok$adu&
Jeden !ub warstw# z dwu" trzech !ici" przy$oy+ i owin+ bandaem& ' przypadku
bardzo czu$ej rany moczy+ !icie we wrztku przez dwie sekundy" co je zmi#kcza" a przed
na$oeniem na wrzd o brzegach obrz#kni#tych" twardych i pop#kanych macerowa+ !icie
przez p$ godziny w o!eju s$onecznikowym" co powi#ksza ich anty)toksyczno+ i czyni je
bardziej gojcymi& 5a ran# zakaon !ub wrzd" egzem# sczc mona przyk$ada+
pasemka !ici zachodzce na siebie brzegami& (ok wwczas sczy si# znacznie $atwiej i
sp$ywa na ran#& 5a postrza$" nerwob! !#d2wiowy" b!e pochodzenia
119
reumatycznego i rne do!eg!iwoci p#cherzykowe za!ecam katap!azmy przyrzdzane z
dwch !ub trzech !ici gotowanych w ma$ej i!oci wody przez 9 minut z dodatkiem 9
cebu! i ! $yki otrb& Po wyparowaniu wody umieszcza si# wszystko na gazie i ciep$e
przyk$ada do rany& 5ie na!ey przyk$ada+ gorcych ok$adw na o$dek" ktry bo!i&
8iagnoz# do!eg!iwoci powinien postawi+ !ekarz" gdy w przypadku zapa!enia wyrostka
robaczkowego !ub przydatkw macicy nie przyk$ada si# gorcych opatrunkw&
Kapusta na uytek wewn#trzny w postaci surwki !ub wieego soku jest za!ecana na
do!eg!iwoci gastryczne" je!itowe" uk$adu oddechowego" og!ne os$abienie&
Re!azo" magnez i mied2 zawarte w kapucie !ecz anemi# :nie pi+ p$ynw o
temperaturze wyszej ni C4Z.;& Kapusta by$a i jest naj!epszym !ekiem na szkorbut& 5a
marsko+ i puch!in# brzuszn mona spoywa+ z korzyci sok z kapusty :C g dziennie
w porcjach po 9 g; !ub kapust# gotowan bd2 surow :surwki;&
(ok z kapusty za!eca si# a!koho!ikom i na wrzd trawienny& (poywanie kapusty
za!eca si# take cukrzykom&
'$aciwoci gojce i zab!i2niajce soku z kapusty s wykorzystywane przy !eczeniu
zapa!enia wrzodziejcego okr#nicy& (kutek !eczniczy zawdzi#czamy k!eistym !uzom
ro!innym" siarce" so!om potasowym i witaminie - :chroni !uzwki;" witaminie K
:przeciwkrwotoczna;& 'itamina -" rozpuszcza!na w wodzie" i wiee enzymy rozk$adaj
si# podczas gotowania" tote na!ey spoywa+ kapust# w stanie surowym&
8o surwki z kapusty na!ey dodawa+ zmie!ony kminek z majerankiem" co u$atwia
trawienie& Fak wi#c kapusta wbrew uprzedzeniom" e jest ci#ko strawna" okazuje si#
nadzwyczaj korzystna d!a o$dka i je!it" w szczeg!noci w postaci wieego soku&
Korzystna d!a organizmu jest rwnie kapusta kiszona& 6awiera ona enzymy
pomagajce w trawieniu t$uszczw i b$onnika& 8odawanie do kapusty nadmiernych i!oci
w#d!in czyni pokarm trudniej strawnym& Inzymy m!ekowe kapusty dzia$aj si!nie
dezyn/ekujce na przewd pokarmowy& 5ie na!ey wi#c ich niszczy+ i nie p$uka+ kapusty
kiszonej& 5a do!eg!iwoci przewodw moczowych" uk$adu oddychania" je!itowe dobrze
robi popijanie ! szk!anki wieego soku prosto z sokowirwki&
(ok z kapusty nie jest przyjemny w smaku" tote za!eca si# go pi+ z dodatkiem soku z
marchwi" a w przypadkach rnych typw kamicy nerkowej soku z sa$aty g$owiastej"
kapusty w$oskiej bd2 rowej" buraka cukrowego" szparagu" ogrka" dyni" m$odej
kukurydzy" pomidorw" natki pietruszki" papryki" ka!a/iora" cebu!i& 0a to zasadnicze
znaczenie" gdy organizm kumu!uje aminokwas cysteinowy powodujcy kamic#
cysteinow&
W%(azania *ecznicze
8na podstawie danyc0 !rancuskic0:
1& A!onia. (ok z kapusty z ma$ym dodatkiem miodu do spoywania i do p$ukania&
(poywa+ surwk# z kapusty z burakiem czerwonym&
9& Alko0oliz1 :rodki odwykowe;& (poywanie kapusty surowej !ub duszonej oraz
wieego soku dzia$a odtruwajce i odwykowo&
7& Ane1ia. Jedna do dwu szk!anek dziennie soku z surowej kapusty&
C& Angina. >icie z kapusty jako ok$ad na szyj# na noc umierzaj b!e i pomagaj w
detoksykacji poprzez wyda!anie trucizn z organizmu& P$ukanie gard$a sokiem z
kapusty ma dzia$anie czyszczce" gojce i zab!i2niajce&
117
4& Astenia* z1$czenie* s#abo') oglna. 8ziennie popija+ do 9 szk!anek soku& (tosowa+
regu$y prawid$owych zestaww produktw spoywczych& -nika+ zdenerwowania i
niew$aciwej przemiany materii&
E& Ast1a* zapalenie oskrzeli. 7)C !icie kapusty jako ok$ad na pier i na szyj#" u
podstawy p$uc !ub na $opatki" wed$ug !oka!izacji b!u& 6ostawi+ na 7)C godziny" a
nast#pnie ca$ noc& 5a przew!ek$y bronchit stosowa+ mieszank#, wywar z E g
kapusty gotowanej w "4 ! wody przez ! godzin#& Pod koniec gotowania doda+ E g
miodu& Popija+ do 9 szk!anek soku dziennie&
B& %ezsenno'). 5a noc przy$oy+ 7 !icie na kark i niekiedy na nogi&
D& %iegunka. (tosowa+ przez ca$ dob# ok$ady z kapusty na brzuch& (poywa+ kapust#
d$ugo gotowan i popija+ wywar& (poywa+ sok gotowany z borwki czarnej i py$ek
kwiatowy& Przyczyn moe by+, nieodpowiedni zestaw pokarmw" zatrucie
po!ekowe& * wyborze rodka zio$owego decyduje !ekarz& 3ardzo korzystnie dzia$a
syrop z niedojrza$ych orzechw w$oskich drobno posiekanych i zasypanych cukrem&
6aywa+ p$ $yeczki co godzin#&
=& %l g#owy :si!ny i uporczywy;& Przy$oy+ dwa !icie do czo$a i 7 !icie na kark na C
godziny !ub na ca$ noc& Przy$oy+ !icie do stre/y wtroby&
1& %ronc0it. Post#powa+ jak przy astmie& :Patrz pkt& E;&
11& %l l$d/wiowy :postrza$;& Przy$oy+ 7 warstwy z !ici na C godziny !ub na noc&
Kontynuowa+ a do umierzenia b!u& Konsu!towa+ u !ekarza&
19& %le reu1atyczne* ble 1i$'ni* dna. Przyk$ada+ !icie kapusty& Popija+ sok&
17& %le o#+dkowe* 7elitowe. :Jak pkt& D;&
1C& ;0oroba serca. Przyk$adanie miejscowe !ici zmniejsza przekrwienie i norma!izuje
krwiobieg& 6ostawi+ 7 !icie na ki!ka godzin& Jest to !eczenie pomocnicze&
14& ;zyrak* ropie"* w+glik. Przyk$ada+ surowe !icie na 9 do C godzin !ub na ca$ noc"
a do e!iminacji ropienia& Popija+ wiey sok i je+ kapust# surow !ub duszon&
1E& <iabetes 1ellilus :cukrzyca;& Popija+ do dwch szk!anek soku dziennie& (poywa+
cebu!#& (tosowa+ !icie pe!argonii&
1B& <ennatoza* c0oroba skrna :Patrz !iszaje" egzemy" opryszczki;&
1D& <na-artretyz1. :Patrz b!e reumatyczne;&
1=& Egze1y. (tosowa+ ok$ady z kapusty przez ! miesic" godzin# dziennie& Jee!i
egzema jest sucha" na!ey uprzednio o!iwi+ kady !i+& Je+ kapust# surow i
duszon& Popija+ wiey sok&
9& Gangrena :Patrz rany" nekroza" martwica;&
91& G#uc0ota. 'krap!a+ do uszu mieszank# sokw z kapusty :4 proc&; i z cytryny :4
proc&;&
99& Gru/lica. 6apa!enie op$ucnej& 8e!ikatne dzia$anie rewu!syjne !icia z kapusty jest
bardzo korzystne& Przyk$ada si# 7)C !icie na miejsce do!eg!iwe na ca$ noc& Popija+
do dwu szk!anek soku ze wieej kapusty dziennie&
97& Grypa. Popija+ do 7 szk!anek soku dziennie& Popija+ rozcie%czone o!ejki eteryczne
:!awenda" sosna;&
9C& Ie1oroidy. (tosowa+ zio$a 1ektosan& 'k$ada+ do odbytu !icie w /ormie czopka na
noc na C godziny&
94& Jelita :nieyt !ub zapa!enie a!bo in/ekcja;& Popija+ sok& 6jada+ rano 9 $yki kapusty
kiszonej&
9E& =a1ienie 1oczowe. Popija+ 9 szk!anki soku dziennie&
11C
9B& =atar. (tosowa+ ! $yk# syropu 7)C razy dziennie do naparu przeciwkasz!owego&
(k$ad syropu , 4 g soku z kapusty czerwonej" 4 g sza/ranu" 94 g miodu&
6agotowa+&
9D& =atar sienny* nieyt a!ergiczny sezonowy :Patrz astma;&
9=& =rzywica. Popija+ do 9 szk!anek soku dziennie&
7& =rta" :zapa!enie; :Patrz a/onia i katar;&
71& Fisza7ec. Popija+ sok&
79& Jo7otok. Popija+ sok&
77& Martwica. 5ekroza& Przyk$ada+ !icie&
7C& Maseczki kos1etyczne. Przyk$adanie !ici oywia tkanki i absorbuje nieczystoci&
Przyk$adanie kapusty na p$ godziny regeneruje i oczyszcza skr#" poprawia
krwiobieg" absorbuje skupiska t$uszczu z tkanki podskrnej& Podobnie dzia$a
brzoskwinia" truskawka" ogrek&
74& Migrena. Przy$oy+ 9)7 warstwy !ici na zbo!a$e miejsce" nadto na wtrob# !ub na
do!n cz#+ brzucha w za!enoci od 2rd$a migreny&
7E& >erwowo'). Popija+ 9 szk!anki soku dziennie&
7B& >erwobl :z#bowy" twarzowy" reumatyczny" rwa ku!szowa;& Przyk$adanie !ici na
przebiegu bo!esnego nerwu uspakaja stopniowo b!& >ici nie ogrzewa+& Frzy
warstwy !ici przyk$ada si# na C godziny pod koniec dnia !ub na ca$ noc&
7D& >ogi :do!eg!iwoci;" y!aki" zapa!enie t#tnic& *k$ady z !ici zmniejszaj
przekrwienie& 8otyczy to rwnie ci#kich ng" sinicy skry& 5a noc przy$oy+ 7
warstwy !ici na powierzchni# wi#ksz ni obj#t do!eg!iwoci& Przykry+ wat&
>ekko zabandaowa+& <ktywuje to krwiobieg" oywia tkanki" oczyszcza w$oniczki
z nieczystych substancji&
7=& &brz$k. Popija+ 1)9 szk!anki soku dziennie&
C& &czy :podranione" $zawice" zaczerwienione;& 'prowadzi+ do oka ki!ka krop!i
wieego soku wieczorem przed snem& 0ona rwnie przemywa+ oczy naparem z
rumianku" chabru" b$awatka" p$atkw z ry" wody so!onej :! $yeczka so!i morskiej
na 4 g wody;" cytryn :! krop!a do kadego oka 9)7 razy dziennie;&
C1& &d1roenia z p$c0erzyka1i. Przyk$ada+ !icie&
C9& &parzenia. Jak najszybciej przy$oy+ !icie dobrze zmiadone& -mierza to b!e i
dzia$a gojco& 5a oparzenia A stopnia mona przy$oy+ gotowane obierki z
ziemniaka !ub tartej marchwi& ' przypadku oparzenia AA stopnia i AAA stopnia
powinien zdecydowa+ !ekarz&
C7& &pryszczki skrne. Przyk$ada+ !icie na noc i zmywa+ rano sokiem& .z#sto
potrzebna jest konsu!tacja u !ekarza&
CC& &wrzodzenia ylakowe goleni. 6arejestrowanych typw owrzodze% jest co najmniej
7C& Kapusta jest tutaj wyborowym !ekiem& Przyk$adanie !ici na C godziny dziennie
!ub na noc ko%czy si# przewanie zgojeniem rany&
C4& P$c0erzyk #ciowy. Przy$oy+ na noc 7 !icie na grn cz#+ brzucha" w razie
potrzeby take w cigu dnia& :Patrz wtroba;&
CE& P$c0erz 1oczowy :zapa!enie;& Jak wyej oraz na do!n cz#+ brzucha i krocze&
CB& P#pasiec. >icie umierzaj b!e& (tosowa+ 7)C razy dziennie po C godziny& 5a
p#cherzyki p$paca pomagaj !epiej o!ejki eteryczne& P$pasiec w pocztkowej
/azie jest do wy!eczenia w cigu ki!ku dni& >ekarz decyduje jak post#powa+&
CD& Prostata. Przyk$ada+ co drugi wieczr !icie na do!n cz#+ brzucha" a w wo!ne dni
na krocze na ca$ dob#&
114
C=& Przekrwienie 1zgu* udar s#oneczny. Przyk$ada+ 7)C !icie na g$ow# i na kark co C
godziny z przerw 9)7 godzin&
4& ?any zwyk#e* nie gojce si#" ktre wycigajc nieczystoci inicjuj korzystne
procesy ropienia& 'tedy na!ey oczyci+ ran# z ropy i sczernia$ej krwi& *bmy+
gotowan wod :jedn szk!ank#; z dodatkiem so!i morskiej :! $yeczk#;& 6mienia+
bandae a do komp!etnego zagojenia rany& 5a pocztku zmienia si# ok$ad z kapusty
co 9 godziny" a p2niej co C godziny& 3anda wieczorny pozostaje na ca$ noc" jee!i
przypadek nie jest gro2ny& ' przeciwnym wypadku zmienia+ banda cz#ciej i
oczyszcza+ ran#&
41& ?obaki 7elitowe. Popija+ rano przez 7 ko!ejne dni szk!ank# soku& 8!a dzieci 9)7 g
dziennie& ' razie potrzeby uzupe$ni+ ok$adem z !ici do!n cz#+ brzucha na noc&
0ona rwnie podawa+ choremu czosnek" nasiona kapusty" dyni# zwyczajn&
49& ?opie" zi1ny :gru2!ica stawowa !ub koci;& Przyk$ada+ !icie i popija+ sok do 9
szk!anek dziennie&
47& kra pop$kana. Przyk$ada+ miejscowo !icie moczone w o!eju s$onecznikowym !ub
o!iwkowym&
4C& inusitis* nieyt nosa* katar. Jest to zapa!enie zatok przynosowych :jam obocznych
nosa" zatok bocznych nosa;& Przy$oy+ 7 warstwy !ici& 1ano i wieczorem wpuci+
p$ $yeczki soku do nozdrzy& (tosowa+ inha!acje z mieszanki o!ejkw eterycznych
z ig!iwia sosny" tymianku" !awendy z euka!iptusa" dajc 9 krop!i do czaszy z gorc
wod&
44& t#uczenie* kontuz7a. Przyk$ada+ !icie&
4E& tan depres7i. Popija+ dziennie do 9 szk!anek soku&
4B& kra :do!eg!iwoci;& ' ce!u u$atwienia rewita!izacji tkanek i wyda!enia cz#ci
zmartwia$ych" przyk$ada si# !icie i popija wiey sok&
4D& #uc0 :przyt#pienie;& :Patrz g$uchota;&
4=& k+po1ocz. Popija+ do 9 szk!anek soku dziennie&
E& zkorbut. Popija+ do 9 szk!anek soku dziennie& Je+ surwk#&
E1& Gk+szenie owadw& (zybko natrze+ !iciem i zrobi+ banda z !ici& (tosuje si#
rwnie, por" cebu!#" czosnek" sza$wi#" !awend#" natk# pietruszki i inne" zawierajce
o!ejki eteryczne&
E9& Gtrudnione trawienie. Z7ada) dziennie 9)7 $yki kapusty kiszonej&
E7& Gtrata soli 1ineralnyc0* odwapnienie. Popija+ sok&
EC& Drzd o#+dka. Popija+ mi#dzy posi$kami do 9 szk!anek soku ze wieej kapusty&
0ona rwnie popija+ wywar z obierek karto/!anych a!bo z !ukrecji g$adkiej&
E4& C$tnicze nadci'nienie krwi. Przyk$ada+ !icie do $ydek" na pas !#d2wiowy" na kark na
9)7 godziny !ub na ca$ noc&
EE& Hy#y. :patrz nogi pkt& 7D;&
EB& Hylaki* :patrz nogi pkt& 7D;&
ED& Zastrza#* :patrz pkt& 14;&
E=& Cr+dzik. Przyk$ada+ !icie i popija+ sok&
B& C$tnica :zapa!enie;& Przy$oy+ 7)C !icie jako ok$ad na noc& -mierza to b!e i
poprawia krenie krwi&
B1& D$z#y c0#onne :zapa!enie;& Przyk$adanie !ici uspokaja b!e i pomaga w usuni#ciu
toksyn&
B9& kaza 1oczowa. Popija+ 9 szk!anki soku dziennie&
11E
B7& kaza dnawa. Popija+ 9 szk!anki soku dziennie&
BC& D+troba :twarda;& Przyk$ada+ !icie" ktre maj dzia$anie rewu!syjne i zmniejsz
przekrwienie& 8zia$a to uspokajajco" $agodzco i umierzajco na b!e wtroby w
przypadkach do!eg!iwoci p#cherzyka $ciowego i niewydo!noci wtroby&
Przyk$ada+ warstw# z 7 !ici zarwno w dzie% co C godziny" jak i na noc& 8o zi$
!eczcych wtrob# za!iczmy, czarn rzodkiew" !icie karczocha" naw$o+ pospo!it"
ostropest p!amisty" korze% mniszka" korze% podrnika :sk$adnik !ekw Lerba)po!u,
(y!imaro! i ?ito!izyna;&
B4& Zdolno') prawid#owe7 prze1iany 1aterii* od1#adzanie si$. Popija+ sok" je+
surwk# i kiszon kapust#&
BE& Zdolno') prawid#owego* bezbolesnego 1iesi+czkowania przy blac0. Przyk$ada+
!icie do do!nej cz#ci brzucha na 9)7 godziny&
BB& Zdolno') utrzy1ania prawid#owe7 pracy nerek. 8o!eg!iwoci nerek jest 94 rodzajw"
np& ko!ka nerkowa" zatrzymanie moczu" kamica nerkowa" zapa!enia rnego
rodzaju& Przyk$ada+ !icie na C godziny i na ca$ noc na nerki i p#cherz moczowy&
BD& 6K. Zapalnic 1acicy. Przy$oy+ !icie do do!nej cz#ci brzucha" co zmniejsza
przekrwienie w pasie miednicowym& Konsu!towa+ u !ekarza&
B=& Zapalenie naczy" c0#onnyc0. (tosowa+ !icie&
D& Zapalenie zatok przynosowyc0 w niskim !ub wysokim cinieniu atmos/erycznym&
Przy$oy+ 9 !icie na C godziny !ub na ca$ noc& 1ano i wieczorem wprowadza+ do
nozdrzy 1H9 $yeczki wieego soku& (tosowa+ inha!acje z o!ejkw eterycznych&
D1& Zapalenie zatok czo#owyc0* :jak pkt& D;&
D9& Zapalenie zatoki szcz$kowe7* :jak pkt& D;&
D7& Zapalenie zatoki klinowe7* :jak pkt& D;&
DC& Zapalenie zatoki sitowe7* :jak pkt& D;&
D4& Zapalenie okr$nicy Przy$oy+ 7)C !icie na noc na brzuch& Popija+ 1)7 szk!anki
soku dziennie mi#dzy posi$kami& Po miesicu zrobi+ ki!kudniow przerw#& 6a!eca
si# rwnieH stosowanie o!ejkw aromatycznych i py$ku kwiatowego& Korzystny jest
rwnie sok z borwki&
DE& Zapalenie spo7wek* :patrz oczy;&
DB& Zaparcie. Popija+ wod# z gotowanej kapusty 9)C szk!anki dziennie&
DD& D+trobowa kolka* #ciowa kolka. 8o zbo!a$ego miejsca przyk$ada+ !icie&
'szystkie inne !eki uspokajajce s rwnie pochodzenia ro!innego&
D=& D+trobowa 1arsko'). Popija+ sok ze wieej kapusty& Popija+ g!ink#&
=& Zapalenie w#o'niczek. Popija+ po ! szk!ance soku dziennie
=1& Zapalenie powiek* :patrz oczy;&
=9& Zwic0ni$cia. Przyk$ada+ rano i wieczorem po 7 !icie" przykry+ wat i
zabandaowa+ de!ikatnie& (przyja to odp$ywowi wysi#ku z uszkodzonej cz#ci
ko%czyny& 6mniejsza przekrwienie&
=7& Ho#+dek :wrzd;& Popija+ 9)7 szk!anki soku dziennie&
=C& Z#y stan uk#adu nerwowego. 3ra+ 9 razy w tygodniu kpie!e z dodatkiem roztartej w
mikserze g$wki kapusty i naparu ze 1 g mi#ty U 1H9 kg drody piekarniczych&
=4& Z1$czenie oglne. Przyrzdzi+ w mikserze koktaj! z soku kapusty" cytryny" natki
pietruszki i ! jab$ka" doda+ szczypt# przypraw trawiennych i pi+ raz dziennie&
=E& Ho#+dkowy nieyt przewlek#y. (tosowa+ sok z surowej kapusty z dodatkiem ki!ku
krope! cytryny& Popija+ przez tydzie% po p$ szk!anki dziennie&
11B
=B& Zapalenie staww. Pi+ sok& Je+ kapust# duszon na o!eju s$onecznikowym z
dodatkiem szczypty kminku" robi+ na noc ok$ady z !ici wieej kapusty&
=D& Zapalenie oskrzeli* kasze!& (tosowa+ sok z kapusty z dodatkiem soku z czarnej rzepy
i ki!ku krope! cytryny" os$odzony cukrem !ub miodem&
==& Za1roczenia alko0olowe. Pi+ sok z kiszonej kapusty&
1& <olegliwo'ci uk#adu nerwowego. Pi+ sok z kapusty z sokiem z se!era w proporcji
1,1&
MARCHEW 3IEWNA
<aucus carota F.
0archew" ktrej ojczyzn jest rejon
rdziemnomorski" znajduje si# na cze!e
ro!in ba!daszkowych& ' Po!sce jest
uprawiana w ki!ku odmianach o rnym
kszta$cie i barwie korzenia& 5a!ey do jarzyn
o najwyszych w$aciwociach
!eczniczych& &Fako ro!ina astra!na kumu!uje
energi# wiat$a s$onecznego i promieni
kosmicznych" co sprawia" e korze%
odznacza si# du si$ wita!n& 6achodzce
w marchwi procesy przemiany kwantw
energii wiet!nej" krzemu i innych substancji
dzia$aj stymu!ujce" szczeg!nie u dzieci" na
orodkowy uk$ad nerwowy i maj korzystny
wp$yw na przemian# materii :tworzenie
tkanki kostnej" pobudzanie wzrostu;&
Jako surowiec !eczniczy stosuje si# rdze%
:mi#kisz; korzenia" sok nasiona i !icie&
5asiona marchwi zawieraj do 19 proc&
t$uszczu" do 1"4 proc& o!ejku eterycznego@
kwiaty ) antycyjany i /!awonoidy@ zie!e )
karotenoidy i wit& 3
9
:rybo/!awina;& 'ycig
z nasion dzia$a spazmo!itycznie i rozszerza naczynia wie%cowe& 0archew stosuje si# w
ce!ach pro/i!aktycznych i !eczniczych przy hipowitaminozie& Powi#kszona !iczba
czerwonych krwinek i hemog!obiny odnawia komrki naskrka" pobudza czynnoci
wtroby" pozwa!a uzyska+ zdrow i $adn skr#" dzia$a uspokajajco& 0archew na!ey do
ro!in najbogatszych w karoten" cho+ mo!iwoci jego wykorzystania przez organizm s
mniejsze anie!i w przypadku innych warzyw" zw$aszcza !iciastych :np& szpinaku;&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Korze%, dzia$a wzmacniajco" ma w$aciwoci reminera!izujce" przeciwanemiczne"
dzia$a przeciwcukrzycowo" pobudza natura!ne si$y obronne" jest czynnikiem wzrostu"
regu!uje czynnoci je!it i dzia$a przeciwbiegunkowe" przeczyszczajce" przeciwgni!nie"
11D
gojco na je!ita i przewd pokarmowy" oczyszcza krew" rozpuszcza $+" sprzyja
wydzie!aniu m!eka u karmicych matek" goi rany" dzia$a wykrztunie" moczop#dnie"
usuwa robaki" uwa!nia z g$#bi skr; zrakowacia$e komrki i tkanki& 5asiona, dzia$aj
rozkurczowo&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stenia :os$abienie og!ne;" anemia" biegunka u dzieci" b!ednica" zaburzenia przemiany
materii :trawienne;" dermatozy" bia$aczka" deminera!izacja" do!eg!iwoci p$ucne :gru2!ica"
bronchit chroniczny" astma;" dna" artretyzm" reumatyzm" hemoroidy" in/ekcje je!it"
krzywica" krwawienia o$dkowo)je!itowe" $uszczyca" niedomogi wtrobowo)$ciowe"
niedobr m!eka u karmicych matek" nadcinienie t#tnicze" niedokrwisto+" obniona
ostro+ widzenia" miadyca" pasoyty je!itowe" p#cherzyca& Pro/i!aktycznie, choroby
zaka/ne i zwyrodnieniowe" a take zmarszczki" skro/u!oza" wrzd o$dka i dwunastnicy"
stany nerwicowe" zapa!enie je!ita cienkiego i okr#nicy" oczyszczanie krwi zatrutej
toksynami" regu!acja krwawienia miesi#cznego" zaparcia" $taczka" stwardnienie
rozsiane" cukrzyca&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
1any" wrzody" oparzenia" czyraki" egzemy" $upie" !iszajec twarzy" odmroziny"
p#kni#cia skry" ropie%" nowotwr piersi :!eczenie pomocnicze;" nab$oniak" nowotwr
nab$onkowy" trdzik twarzy&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
5asienie marchwi brane trzy razy dziennie :szczypta na ko%cu noa; pomaga w
niedomodze wtroby" w b!ach i kurczach o$dka oraz je!it" nerwicy o$dka"
zatrzymaniu moczu&
@wiey sok. 4 ) 4 g popija+ rano i wieczorem w ce!ach odywczych" przy
niespokojnym nie" przeciw robakom :dzieciom dodawa+ wody;&
>a zaparcia. Ki!ogram marchwi gotowa+ przez dwie godziny w !itrze wody& Przepuci+
pr# maszynk# do mi#sa& (poywa+ porcjami w cigu dnia&
%iegunka u dzieci. Podawa+ zup# marchwiow& P$ kg obranej i pokrojonej na kawa$ki
marchwi gotowa+ do mi#kkoci w !itrze wody z dodatkiem p$ $yeczki so!i morskiej&
Przepuci+ przez wyciskacz do jarzyn& (poy+ w cigu 9C godzin&
Marc0ew 7est wskazana d!a niemow!t i dzieci chorych na bia$aczk#" d!a dzieci z
uczu!eniem na bia$ko" cierpicych na choroby a!ergiczne przewodu pokarmowego& '
tych przypadkach stosuje si# kuracj# w cigu trzech miesi#cy z 1)9 !itrw zupy z
marchwi dziennie& Po tym czasie w$cza si# do diety soki z se!era" burakw czerwonych"
jarzyn i owocw" m&in& sok z winogron" take mid& - starszych dzieci po szeciu
miesicach w$cza si# do diety gotowane jarzyny i sa$at# zie!on& 5atomiast rzadziej
stosuje si# mi#so i produkty zboowe&
Marc0ew leczy artretyz1* c0oroby nerek* stany przedrukowe. Popija+ dziennie !itr soku
z marchwi z dodatkiem p$ !itra soku z se!era& Przy raku je!ita grubego dodawa+ sok z
zie!onych !ici mniszka !ekarskiego" pietruszki" buraka czerwonego i rzeuchy& Po szeciu
miesicach dawa+ stopniowo sa$atk# jarzynow i wiee owoce@ wstrzyma+ si#
11=
od jedzenia mi#sa przez rok& 5a zmian# diety organizm reaguje wzmoeniem stanu
chorobowego" a dopiero p2niej wyst#puje /aza powrotu do zdrowia& *rganizm uwa!nia
si# wwczas od toksyn powsta$ych przy z$ym metabo!izmie&
Zup$ z 1arc0wi za!eca si# ze wzg!#du na jej w$aciwoci reminera!izujce i
odtruwajce oraz zdo!no+ przywracania w organizmie rwnowagi kwasowo)zasadowej&
6upa taka wskazana jest d!a osb oty$ych& 0a ona w$aciwoci moczop#dne" poprawia
krenie krwi" pobudza czynnoci gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego& 0archew i jej
!icie powinny by+ dodawane do wszystkich zup jarzynowych" w ktrych wyst#puje por"
cebu!a" czosnek" tymianek" rozmaryn" ka!arepa"" go2dziki" !i+ !aurowy" se!er" pietruszka&
Uwa=a> 5a!ey dba+" aby uywana marchew nie zawiera$a azotanw pochodzcych z
preparatw chemicznych stosowanych w uprawach& ( to substancje szkod!iwe i
!oka!izuj si# w zewn#trznej skrce marchwi& 6upa z marchwi musi by+ skonsumowana
w dniu sporzdzenia& 6awiera wwczas mniej azotanw&
ok ze. 'wiee7 1arc0wi zawiera zwizki sprzyjajce rozwojowi je!itowych bakterii
bezt!enowych wytwarzajcych kwas m!ekowy i octowy" ktre utrzymuj kwany odczyn
rodowiska je!it" co je chroni przed rozwojem gni!nych drobnoustrojw& Geriatrzy
za!ecaj !udziom starszym sok z marchwi jako !ek przemywajcy naczynia krwionone"
regu!ujcy o$dek" utrzymujcym w zdrowiu wtrob# i oczy" wzmacniajcy w$osy i
paznokcie& (ok z marchwi dzia$a pro/i!aktycznie na kamic# nerkow i usuwa stany
zapa!ne& >eczy nadczynno+ tarczycy" stwardnienie t#tnic" chorob# wie%cow& (ok :!ub
marchew utarta; z miodem zagotowany w m!eku stanowi !ek na przezi#bienia" zaburzenia
w trawieniu" niemoc p$ciow&
l kg 1arc0wi usuwa g!isty przewodu pokarmowego w cigu 9C godzin" je!i nie
przyjmuje si# innego pokarmu& (poywajc regu!arnie po jednej marchewce na czczo i
wieczorem" niszczy si# owsiki&
>a biegunk$ u dzieci( utrze+ p$ ki!ograma marchwi i gotowa+ w !itrze wody przez
godzin#& Przetrze+ przez sito i uzupe$ni+ wod do !itra& Podawa+ do popijania" przesta+ z
chwi! ustpienia biegunki& Poda+ m!eko& Kuracja marchwiowa !eczy bia$aczk# z
niedomog !edziony i sk$onnoci do wymiotw& Popija+ sok zaczynajc od ki!ku $ykw
dziennie" by stopniowo doj+ do !itra dziennie& >eczenie takie musi trwa+ ki!ka miesi#cy
:p$tora roku;& 5apar z ! $yki nasion na szk!ank# wrztku dzia$a moczop#dnie" pobudza
$aknienie" wywo$uje miesiczk#" jest m!ekotwrczy& Przy dawce 1)4 g nasion ma
w$aciwoci wiatrop#dne&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Dywar z korzenia !ub wieych !ici" marchew utarta" wiee zmiadone !icie
stosowa+ do ok$adu !ub do przemywania ropnia" nowotworu piersi" na wie bd2
zastarza$ ran#" wrzd na nodze" oparzenie" czyraki" $upie" !iszajec i inne& 'ywaru z !ici
uywa+ do p$ukania gard$a :na a/ty" ropie% ust itp&; oraz obmywa% p#kni#+ skry"
odmroe%&
ok z 1arc0wi jest doskona$ym kosmetykiem do pie!#gnacji skry twarzy i szyi&
*bmywanie daje uczucie wieoci" zapobiega zmarszczkom" uj#drnia skr#" daje $adn
karnacj#& ' przypadku suchej skry mona stosowa+ maseczki& 1egu!arnie" rano i
wieczorem" smarowanie skry wieym sokiem nada jej $adn" jasnobrzow barw#
OgubicP piegi& (krze pozwo!i+ wyschn+" a nast#pnie masowa+ j o!iw& Popija+ co
dzie% szk!ank# soku&
19
0archew powinna by+ sta$ym sk$adnikiem menu pa!aczy tytoniu& Jest take za!ecana
d!a oty$ych" gdy nie tuczy :w 1 g jest 1 ka$&;&
0archew jest wprawdzie uniwersa!nym rodkiem !eczniczym" pro/i!aktycznym i
kosmetycznym" a!e przy jej stosowaniu na!ey przestrzega+ ki!ku zasad& ' cz#ci
korzenia" ktry wystaje nad ziemi" marchew wytwarza so!anin# :widoczn jako
zazie!enienie;" ktra jest toksyczna" tote na!ey ten /ragment odci+& 5a!ey rwnie
pami#ta+ o koniecznoci odpowiedniego przechowywania marchwi" w przeciwnym
bowiem przypadku dochodzi do powstawania a/!atoksyny&
5a!ey zwraca+ uwag# na pochodzenie marchwi" gdy" podobnie jak niektre inne
warzywa :buraki" szpinak" szczaw" rabarbar" wszystkie kapustne;" ma ona w$aciwoci
zatrzymywania i gromadzenia szkod!iwych azotanw" wyst#pujcych w g!ebie
nadmiernie zasi!anej nawozami azotowymi bd2 pochodzcych z innych 2rde$ :dymy"
py$y" cieki" pestycydy;& Faka marchew czy sok z niej moe wywo$a+ gro2ne" szczeg!nie
u ma$ych dzieci" zatrucia& <zotany przemieniaj si# w azotyny" ktre z ko!ei zmieniaj
hemog!obin# w methemog!obin#& *stre zatrucia azotynami charakteryzuj si#
zaczerwienieniem twarzy i pow$ok skrnych" a w ci#kich przypadkach sinic
spowodowan poraeniem uk$adu krenia i obecnoci methemog!obiny we krwi&
'yst#puje take rozszerzenie obwodowych naczy% t#tniczych i spadek cinienia
t#tniczego krwi" czasem wymioty" biegunka" b!e g$owy" drgawki& <zotany znajdujce si#
w wodzie pitnej zajmuj eksponowane miejsce w zatruciach ma$ych" do p$ roku ycia"
dzieci& 6atrucia te jedynie przy natychmiastowej pomocy" wobec si!nych objaww
methemog!obinemii" nie ko%cz si# mierci& 5iemow!#tom nie na!ey podawa+
szpinaku" ktry zawiera "7E proc& azotanw&
0archew moe take zawiera+ resztki pestycydw" ktre !oka!izuj si# w cz#ciach
pery/eryjnych korzenia i daj si# stosunkowo $atwo wye!iminowa+ przez staranne
skrobanie& 5a!ey jednak pami#ta+" e nawet marchew rosnca z da!a od najwi#kszych
2rde$ zanieczyszcze% tymi toksycznymi zwizkami nie musi by+ ca$kowicie ich
pozbawiona" co na!ey mie+ na uwadze starannie przygotowujc przed spoyciem& Fo
konieczny warunek" by" marchew" ktrej warto+ bio!ogiczna substancji czynnych
przewysza wie!e innych warzyw !eczniczych" w pe$ni z poytkiem wykaza$a swoje
w$aciwoci&
PIETRU3ZKA ZWYCZA?NA
Petroselinu1 sati9u1 Io!!1.
Jest ro!in o ogromnych wartociach !eczniczych" podobnie jak czosnek" cebu!a"
kapusta" marchew" por" mniszek& 8o ce!w !eczniczych wykorzystuje si# korze%" !icie"
owoce i nasiona& 5atka pietruszki jest bardzo cennym produktem spoywczym i
!eczniczym& 0a C razy wi#cej witaminy . ni pomara%cze i kapusta" a 9 razy wi#cej ni
mniszek&
9 g natki dostarcza CD mg witaminy . na dzienne zapotrzebowanie organizmu B4 mg&
5a+ daje C razy wi#cej prowit& < :19 mg;" ni potrzeba :7 do C mg;& 6awiera ch!oro/i!"
aminokwasy" sporo o!ejkw eterycznych& 5asiona zawieraj znacznie wi#cej o!ejku
eterycznego i /!awonoidw ni korzenie i d!atego dzia$aj si!niej moczop#dnie i
przeciwszkorbutowo&
191
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<nemia" astenia" atonia p#cherzyka
$ciowego" brak $aknienia" do!eg!iwoci
wtrobowe" stany nowotworowe" gorczka
przerywana" gociec" kamienie moczowe"
miesiczkowanie bo!esne" niestrawno+"
pasoyty je!itowe" reumatyzm" skpomocz"
stany nerwowoci" wady krwi" wzd#cia"
zakaenie&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Kontuzje" nerwob!e" piegi" rany"
ukszenia owadw" up$awy" zapa!enie oka"
zastj m!eka w sutku&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. 94 g nasion" korzenia !ub natki na
p$ !itra wody& Gotowa+ 7 minuty& 5aciga+
14 minut& Popija+ 1HC szk!anki 9)7 razy
dziennie przed posi$kami& 5a reumatyzm" kamienie moczowe" skpomocz" zaburzenia
miesiczkowania" zimnic# :ma!ari#;&
>a owsiki( szczypta natki pietruszki" korze% se!era i /io$ka wonnego& Gotowa+ 7 min&
w "9 !itra wody" naciga+ 14 min& 'ypija+ rano na czczo&
Dywar. >eczy biegunki& 0ieszank# 94 g korzenia pietruszki" ! g skrki pomara%czowej
i ! g skrki grejp/rutowej gotowa+ w ! !itrze wody" a zostanie "4 !& *s$odzi+ miodem&
Pi+ codziennie rano na czczo&
Dyci+g z suc0yc0 nasion* czy!i apio! :do nabycia w aptekach;& 6aywany w i!ociach
"9 do "C g dziennie w postaci kapsu$ek e!atynowych na ki!ka dni przed menstruacj
$agodzi b!e napi#cia przedmiesiczkowego&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Przemywanie 9 razy dziennie sokie1 lub napare1 na piegi&
>atka z1iadona. Jako ok$ad antyseptyczny i gojcy na rany" zranienie i ukszenie
pszcz$" os" $agodzi b!e i e!iminuje opuch!izn#& Faki ok$ad przy$oony do piersi wysusza
m!eko karmicie!ki oraz $agodzi zapa!enia sutkw przy zastoju pokarmu&
ok z korzenia pietruszki ze spirytuse1 53 proc. w rwnych i!ociach $agodzi
nerwob!e& Przy nerwob!u z#bowym zwi!a+ pa!ec i pociera+ wzd$u przebiegu nerwu
dzis$a i po!iczki& ?!akonik z sokiem trzyma+ szcze!nie zamkni#ty&
Dywar z nasion. 1 g na ! !itr wody w postaci irygacji dopochwowych !eczy bia$e
up$awy&
>a zapalenie oka. 'krap!a+ 1)9 krop!e wieego soku z korzenia 9)7 razy dziennie
!ub stosowa+ jako ok$ad na noc&
199
>a roz7a'nienie cery. 0y+ twarz rano i wieczorem przez tydzie% ciep$ym wywarem z
korzenia pietruszki& (tosowa+ ! gar+ rozdrobnionej pietruszki na "4 !itra wody& Gotowa+
14 min&
5atk# pietruszki na!ey je+ przez ca$y rok i uywa+ do kanapek" surwek" zup& sosw"
mi#s" kasz" ryu" jaj" co dzia$a uzdrawiajco& 5atk# mona mie+ przez ca$ zim# sadzc
korzenie pietruszki do ziemi w skrzynkach !ub w doniczkach& Pietruszka wchodzi w sk$ad
mieszanek moczop#dnych -rogran& -rosan" a wycig wodno)a!koho!owy z nasion jest
dodawany do ?ito!izyny&
Dzia!anie u+"czne> (tosowanie przez d$uszy czas duych dawek wycigu z nasion
pietruszki powoduje kurcze macicy przez mirystycyn#" uszkodzenie b$on !uzowych
przewodu pokarmowego z powodu apio!u" pobudzenie orodkowego uk$adu nerwowego
:o!ejek;& 0a$ym dzieciom" i kobietom w ko%cowym okresie ciy za!eca si# ostrono+
przy doustnym przyjmowaniu nasion pietruszki& *!ejek si!nie drani nerki i moe by+
przyczyn poronie%& ?ito!izyn# powinno si# dawkowa+ ostronie i podawa+ z przerwami&
POR
Alliu1 porru1
Por jest jarzyn towarzyszca cz$owiekowi od tysi#cy !at& 6nany w Po!sce od ki!ku
wiekw" podobnie jak czosnek i cebu!a" z w$aciwoci !eczniczych i odywczych& Jest
!ekko strawny& 0ona go je+ na surowo" po ugotowaniu i duszeniu& 1 g porw
dostarcza oko$o 7 ka!orii" wi#c nie tuczy& Por jest zasadotwrczy& 6ast#puje kuracj#
wodami minera!nymi& 6a!eca si# go jako
odtrutk# po zatruciach np& grzybami"
niewieym pokarmem" o$owiem ze spa!in
samochodowych !ub par o$owiu w
drukarniach& (ok ze wieych porw jest
dobrym rodkiem !eczcym wsze!kie /ormy
kamicy moczowej i nieyty drg moczowych"
podnosi potencj# seksua!n m#czyzny i jest
za!iczany do a/rodyzjakw& (yrop z porw
dzia$a korzystnie na kok!usz u dzieci&
8zia$anie, wzmacnia nerwy" jest
antyseptyczny" $atwo strawny" budu!cowy"
moczop#dny" oczyszczajcy krew&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<nemia" arteriosk!eroza& artretyzm"
gociec :reumatyzm;" azotemia :zatrucie
amoniakiem;" do!eg!iwoci drg moczowych"
kamica moczowa" gru2!ica" niestrawno+"
niewydo!no+ nerek" oty$o+" zaparcie&
197
Na u)#&e( zewn/&rzn#
.zyraki" hemoroidy" nagniotki" odciski" ropnie" rany" krwawienie z nosa" pie!#gnacja
twarzy" wrzody" ukszenia owadw" zastj moczu&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
=orzonki oczyszczone* rozdrobnione z dodatkiem m!eka za!ecane s na robaki& 5ie
na!ey obawia+ si# przedawkowania&
>a azote1i$( 7 g korzonkw macerowanych przez 1 dni w !itrze bia$ego wina&
'ypija+ codziennie rano duy kie!iszek&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
ok oraz 1leko lub serwatka. *bmywa+ zaczerwienienia i wysypki na twarzy& (ok U
mi#kisz ch!eba daje misz przyspieszajcy dojrzewanie wrzodw" czyraka&
%ia#e li'cie pora ugniecione w ma$ej i!oci os$odzonej wody daj misz na
katap!azmy na czyraki&
>a zast7 1oczu i na zapa!enie p#cherza moczowego gotowa+ na ma$ym ogniu E
porw przykrytych o!ejem& .iep$e pory przy$oy+ do podbrzusza jako ok$ad&
>a brodawki i odciski. 0acerowa+ !icie porw w occie przez 9C godziny& 5a noc
przy$oy+ na mokre cz#ci cia$a& 5azajutrz zdrapa+ odciski" brodawki& (twardnienie
:modze!owato+; ob$uska si#& ' razie potrzeby zabieg ponowi+&
>a uk+szenie owadw. Po uprzednim wyj#ciu ko!ca" d$a bo!ce miejsce naciera+
trzonem poru rozci#tego na dwie cz#ci&
>a rany. Przy$oy+ !i+ pora" ktry zadzia$a jak banda antyseptyczny i gojcy&
>a stan przepicia :a!koho!owego;& 6je+ nazajutrz bu!ion z porw&
Zewn$trzne ok#ady z porw gotowanych w m!eku s stosowane do przyk$adania na
ropiejce rany" wrzody" opuch!izny reumatyczne" postrza$y& Jako za$czniki do
a/rodyzjakw za!ecam, soki z se!era i pokrzywy" imbir" cynamon" wani!i# jako
przyprawy& 6awieraj one substancje czynne" mi#dzy innymi /os/or dzia$ajcy
pobudzajco& 6wizki zawarte w a/rodyzjakach dzia$aj wzmacniajco og!nie& 8ue
i!oci podobnych zwizkw mona zna!e2+ w preparatach otrzymywanych z produktw
pszcze!ich" takich jak" kit pszcze!i ) propo!is" m!eczko pszcze!e" py$ek kwiatowy" pierzga&
-ywajc ich obok wieych sokw z pokrzywy majowej" porw" se!era" otrzymuje si#
skuteczne !eki d!a pacjentw nieza!enie od p$ci i wieku& 8zia$aj one wzmacniajco i s
korzystne przy os$abieniach" a take po ci#kich chorobach !ub operacjach&
RZODKIEWKA O5RODOWA
?ap0anus sati9us F
-prawiana we wszystkich krajach jako ro!ina spoywcza i przyprawowa& - nas
uywana do sa$atek& 0a mnstwo entuzjastw na ca$ym wiecie& Jej w$aciwoci korzystne d!a
zdrowia znane s od tysi#cy !at& 'iedziano o tym w .hinach" Igipcie" Grecji&
19C
(twierdzono e poprawia wzrok" usprawnia
inte!ekt" poprawia pami#+" uzdrawia ca$y
organizm&
5auka dopiero w ostatnich
dziesi#cio!eciach rozpozna$a procesy
wyst#pujce w przemianie materii po
zjedzeniu rzodkiewki" a w szczeg!noci
zdo!no+ stwarzania w organizmie
przewagi jonizacji ujemnej"
przyczyniajcej si# do norma!nego
przebiegu procesw oddychania"
ukrwienia" reminera!izacji" aktywizacji"
metabo!izmu" po spoyciu enzymw"
witamin" pierwiastkw makro)" mikro) i
!adowych& 'ie!u specja!istw z dziedziny
/itoterapii za!eca chorym na nowotwory
spoywanie mi#dzy innymi rzodkwi na
surowo wraz z gotowanymi !i+mi& Pord
19 pierwiastkw" jakie zawiera rzodkiewka"
wany jest zestaw, ?e U .u U 0n" ktry
poprawia ukrwienie&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
1zodkiewka ma w$aciwoci antybiotyczne" dzia$a bakteriostatycznie" grzybobjczo"
drenuje nerki i wtrob#" pobudza $aknienie i trawienie" poprawia ukrwienie organizmu"
porost w$osw" dzia$a przeciwb!owe" przeciwkrzywicznie" przeciwszkorbutowo"
wykrztunie" $ciotwrczo i $ciop#dnie&
W3KAZANIA LECZNICZE
(poywanie rzodkiewki za!eca si# przy anemii" artretyzmie" astmie" braku $aknienia"
deminera!izacji organizmu" do!eg!iwociach oskrze!owych i wtrobowych" kamieniach
nerkowych i $ciowych" krzywicy" nad/ermentacji je!itowej" reumatyzmie" szkorbucie"
wypadaniu w$osw" zmarszczkach&
3PO34B UYCIA
Jako produkt spoywczy& (tosowa+ przepisy ku!inarne podane w ksikach
kucharskich& 'ykorzystywa+ !icie rzodkiewek" ktre dzia$aj jako a/rodyzjaki i
odm$adzajce& 6jada+ wi#c rzodkiewki z OserduszkiemP& 0$ode !istki rzodkiewek
dodawa+ do sa$atek i zup&
194
RZODKIEW CZARNA
?ap0anus niger Mill.
8o ce!w !eczniczych stosuje si# korze%
bez czarnej skry&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
.zarna rzodkiew dzia$a moczop#dnie"
pobudza czynnoci wtroby" $aknienie i
trawienie" ma si!ne w$aciwoci
przeciwszkorbutowe" za!ecana przy
wypadaniu w$osw sprzyja oprnianiu
p#cherzyka $ciowego" uspokaja nerwy"
wzmacnia czynnoci oddychania&
W3KAZANIA LECZNICZE
<stma" artretyzm" bronchit chroniczny"
do!eg!iwoci p$ucne" egzema" kamica
moczowa i $ciowa" kok!usz" krzywica"
niedomoga wydzie!nicza wtroby"
niestrawno+" reumatyzm" szkorbut"
uczu!enia" zapa!enie p#cherzyka $ciowego
i drg $ciowych&
3PO34B UYCIA
(urwka& 6etrze+ rzodkiew na tarce z
ma$ymi oczkami" doda+ opiekan cebu!#" sok z cytryny !ub $yeczk# 1osaQitu i $yeczk#
mietany& 6jada+ wiee& (tanowi to przystawk# do zakski&
(ok wiey& Popija+ 9 ) 4 g dziennie rozcie%czonego soku" a w przypadku kamicy
$ciowej 1 ) 9 g" take rozcie%czonego i ma$ymi porcjami&
(yrop na kasze!& Krki rzodkwi posypa+ cukrem& Po 1 godzinach zebra+ sok& Popija+
C)E $yek dziennie" co dzia$a wzmacniajco& 6a!ecany d!a dzieci&
3A9ATA
Factuca sati9a F.
Gatunek ten !iczy ponad 9 odmian botanicznych& 8o najbardziej popu!arnych
na!e, sa$ata g$owiasta :Qar& capitata >&;" pospo!icie uprawiana& >icie s jadane na
surowo" sa$ata szparagowa :Qar& augustana;" uprawiana w Po!sce na ma$ ska!#& Jadane s
zgrubia$e $odygi" sa$ata k#dzierzawa :Qar& crispa >&;" 0$ode !icie uywane s na sa$at#&
(urowiec !eczniczy, !icie" $odyga" nasiona& (urowiec zawiera !actucarium ) sok o
dzia$aniu podobnym do opium" a!e o wie!e s$abszy&
19E
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
(a$ata odwiea i oczyszcza organizm"
pobudza gruczo$y trawienne do
aktywniejszego dzia$ania" ma w$aciwoci
minera!izujce" przeciwb!owe"
znieczu!ajce i uspokajajce" dzia$a
nasennie" przeciwkasz!owo" obnia poziom
cukru we krwi" poprawia prac# wtroby"
korzystnie wp$ywa na krenie krwi&
Zaleca* si# przy nerwicy objawiajcej si#
okresami !#kw i natr#ctw" przy ko$ataniu
serca" skurczach trzewnych" b!ach
o$dka" nasieniotoku" pobud!iwoci
p$ciowej" bezsennoci" w za pa!eniu
oskrze!i" kasz!u nerwowym" astmie"
cukrzycy" zapa!eniu nerek" bo!esnym
miesiczkowaniu" $taczce" zapa!eniu
wtrobowym" zaparciach oraz jako rodek
przeciwszkorbutowy i moczop#dny&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. Pokroi+ 4 !ub wi#cej !ici na paseczki& 6a!a+ "941 wrztku& 5aciga+ 4 minut&
Popija+ porcjami 9)7 $yeczki" co uspokaja miesiczkowanie bo!esne&
Dywar z li'ci. B4 g !ici sa$aty na !itr wody& *grzewa+ na s$abym ogniu do 7 minut&
Popija+ trzy szk!anki dziennie mi#dzy posi$kami&
ok zawiera7+cy lactucariu1. (tosowa+ dawki oko$o "1 do ! g dziennie" co ma
dzia$anie uspokajajce&
Dyci+g wodno-alko0olowy. (tosowa+ "4 do "7 g dziennie& Przy cukrzycy bra+ po E
krop!i przed posi$kami&
>asiona - wywar. 5a "4 ! wody da+ C)4 nasion& Popija+ 9 do 7 szk!anek dziennie na
astm#" na zapa!enie p$uc&
>apar z 23 g sa#aty. Popija+ 9 $yki dziennie" ! przed snem" co ma dzia$anie
przeciwskurczowe i nasenne&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Dywar z li'ci na tr+dzik. *k$ady z gotowanych !ici sa$aty z niewie!k i!oci o!eju
sojowego" s$onecznikowego !ub z o!iwek na czyraki" wrzody i na oparzenia& 'ywarem z
nasion przemywa+ oczy przy o/ta!mii :zapa!enie oka;& 'e wszystkich cz#ciach wieych
zie!onych ro!in wyst#puje karoten" ktry jest prowitamin <& Prowitamina < i witamina
< s rozpuszcza!ne w t$uszczach" d!atego radzimy dodawa+ do sa$aty zie!onej troch#
o!eju& >epsze przyswajanie witaminy < u$atwiaj witaminy 8 i I& (a$at# podawan do
mi#s :u$atwia ich trawienie; dobrze jest po!ewa+ mietan !ub jogurtem& (a$aty nie
powinno si# spoywa+ przed posi$kiem&
19B
3ELER
Apiu1 gra9eolens F.
' Po!sce se!er uprawiany jest jako ro!ina
warzywna" ogrodowa& ' stanie natura!nym
wyst#puje na wi!gotnych g!ebach
nadmorskich" na wyspie -znam nad
6a!ewem (zczeci%skim& -prawia si# g$wnie
odmian#" ktrej korzenie i !icie uywane s
jako przyprawa kuchenna" korzenie za jako
jarzyna& *dmiana !iciasta s$uy rwnie jako
jarzyna& >icie i korzenie zawieraj surowce
!ecznicze&
Zawar&"F0 =!'wn#c$ zwi-z('w w %e*erze
.ho!ina" asparagina" mannit" g!utamina"
!uzy /!awonowe" g!ikozydy w tym apina
:nadajca se!erowi eteryczny zapach;" o!ejki
eteryczne i inne zwizki typu /urokumaryn" z
ktrych najbardziej czynny jest pso!aren&
'itaminy, <" prowit& <" 3
1
" 3
9
" 3
E
" PP" I"
." kwas nikotynowy& '#g!owodany :cukry i
skrobia;" t$uszcze i bia$ka& 'oda& = wanych
aminokwasw w tym wa!ina" wspomagajca
mechanizm widzenia" kwas jab$kowy"
cytrynowy& 0ikroe!ementy, sd" potas" magnez" mangan" ch!or" siarka" wap%" /os/or"
e!azo& Ki!ogram se!era daje C ka!orii&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
(e!er surowy stosowany wewn#trznie dzia$a wzmacniajco" rozwa!niajco" wzbogaca
organizm w sk$adniki minera!ne" !eczy gociec kamic# moczow" wzd#cia" ko!ki
o$dkowe" $agodzi sk!eroz#" przy schorzeniach p#cherza moczowego $agodzi
wydzie!anie moczu" $agodzi nieprawid$owoci miesiczkowania" dzia$a
przeciwszkorbutowo" OdrenujeP krew" !eczy reumatyzm" oty$o+" poprawia przemian#
materii" dzia$a odm$adzajco" wzbogaca prac# nerek" wtroby" dzia$a korzystnie na
do!eg!iwoci sercowe" jest dobrze to!erowany przez cukrzykw i dzia$a korzystnie na
nieyt oskrze!i& (tosowany zewn#trznie dzia$a kojco na rany i odmroenia i to bardzo
$agodnie" nie parzc jak chrzan i papryka@ !eczy zapa!enie powiek i miejscowe
odbarwienie skry&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Korze% utarty na tarce jarzynowej z dodatkiem rnych warzyw wymieszany z $yk
mietany i majonezu oraz przyprawami zio$owymi jest znakomit surwk& (k$ad jej
19D
mona sta!e zmienia+" aby unikn+ monotonii i dodawa+ niekiedy ziemniak" jab$ko"
papryk# i inne jarzyny" szczypt# cynamonu i imbiru&
>a wz1ocnienie( utrze+ 9 g se!era i zmacerowa+ w !itrze bia$ego wina przez CD
godzin w ciemnym miejscu& *dcedzi+& *trzymany p$yn o smaku ananasowym pi+ po
kie!iszku dwa razy dziennie przed jedzeniem&
Z utartego selera i cukru w proporcji 4,1 otrzymujemy sok dzia$ajcy korzystnie na
samopoczucie og!ne i przy krwiopochodnym zapa!eniu nerek& 3ra+ jedn do dwch
$yeczek dziennie po jedzeniu&
>apar z li'ci i nasion uywany jest przy wzd#ciach" ko!kach je!itowych& >i+ se!era
drobno pokrajany dodajemy do surwek" zup i sosw przed podaniem na st$&
>alewka. 5asypa+ do bute!ki pokrajane !icie" za!a+ spirytusem i odstawi+ na 9
tygodnie w ciemne miejsce& 6!a+ i za!a+ ponownie" a!e zwyk$ wdk" znw na dwa
tygodnie" po czym obie na!ewki po$czy+ razem i zaywa+ 9)7 razy dziennie po $yeczce
od herbaty przy astmie" reumatyzmie" ischiasie& 5a!ewk# na!ey trzyma+ w ciemnej
bute!ce&
(e!er oprcz pietruszki i ka!a/iora" jest najcenniejszym !ekiem kuchennym we
wszystkich do!eg!iwociach drg moczowych& 5asiona se!era dzia$aj pobudzajco na
$aknienie" trawienie i s gazop#dne&
En0alac7e z soku selera !ecz migren#" b!e g$owy& (e!er gotowany jest $atwo strawny&
<by nie utraci+ jego aromatu w bu!ionie" na!ey pokrojone !icie !ub kawa$ki korzenia
da+ na krtko przed uko%czeniem gotowania& 5a ! !itr bu!ionu da+ 7 g !ici !ub 4 g
korzenia&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
ok z selera stosuje si# do obmywania ran" do kpie!i" jako ok$ady i kompresy na rany& 5a
odmroenia stosujemy wywar z $odyg !ub bu!wy& 3ierzemy 94 g na ! !itr wody i gotujemy co
najmniej p$ godziny& 0o!iwie gorca kpie! cz#ci cia$a" w ktrej wyst#puje do!eg!iwo+"
powinna by+ stosowana 9 razy dziennie przez 1 minut& Po kpie!i os$oni+ to miejsce
r#cznikiem&
>ecznicze w$aciwoci maj rwnie suszone !icie" $odygi i bu!wy se!era& (e!er do jedzenia nie
powinien by+ zbyt d$ugo gotowany" aby nie utraci$ pachncych o!ejkw eterycznych oraz
wartociowych witamin& P$yn z parzonych obierzyn se!era do kpie!i odmroonych rk i ng daje
dobry e/ekt !eczniczy& (e!er obnia cinienie krwi&
3ZPINAK
pinacia oleracea F.
-prawiany na ca$ym wiecie& >icie m$odego szpinaku s wartociow jarzyn
wie!owitaminow& 6awiera m&in& karoten" tj& prowitamin# < :94)4 g w szpinaku
zaspokaja dzienne zapotrzebowanie organizmu na prowitamin# <;" witamin# K
:przeciwkrwotoczna" nie rozpuszcza si# w t$uszczach;" cho!in#" ktra zapobiega i
!ikwiduje ot$uszczenie wtroby i regu!uje odk$adanie si# t$uszczu w ca$ym organizmie&
(zpinak jest zasadotwrczy" bogaty w ch!oro/i!" zawiera spinacyn#" dzia$a si!nie
krwiotwrcze&
19=
6awiera !iczne biopierwiastki" m&in& $atwo
przyswaja!ne e!azo& 0roony i w puszkach
traci wie!e ze swych w$aciwoci&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
8zia$a przeciwanemicznie"
przeciwszkorbutowo" dezyn/ekujce
:/itoncydy;" krwiotwrcze" odm$adzajce"
reminera!izujco" wzmacnia prace serca"
aktywuje wydzie!anie soku trzustkowego"
oczyszcza przewd trawienny&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<nemia" astenia /izyczna i nerwowa"
krzywica" szkorbut" $uszczyca" p#cherzyca"
nowotwory" wyrzuty skrne"
rekonwa!escencja" starzenie si#" stwardnienie
rozsiane&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
*parzenia" !iszaje" rany" wyrzuty skrne"
$uszczyca" p#cherzyce&
3PO34B UYCIA
>a surowo do sa#atek. (zpinak jest $atwo przyswaja!ny& 0og go jada+ zdrowi" dzieci"
m$odzi i osoby starsze" prowadzce siedzcy tryb ycia" cierpice na zaparcia& Jadanie
szpinaku jest korzystne d!a anemicznych i rachitycznych& Przy kadej chorobie
spowodowanej niedoborem witamin i mikroe!ementw za!eca si# go jako warzywo
witaminizujce i minera!izujce.
Dino szpinakowe* l szk!ank# wina czerwonego zmiesza+ z 1H4 szk!anki wieego soku
ze szpinaku& 'skazane d!a rekonwa!escentw ) popija+ porcjami&
ok. Popija+ ! szk!ank# soku ze szpinaku i mniszka codziennie rano przy depresji
/izycznej i nerwowej&
@wiey sok surowy jest rodkiem przeciw b!ednicy" niedokrwistoci i bia$aczce&
>apar z nasion. 4)1 g nasion na szk!ank# wrztku& Zaparza) . minut& Popija+ 7 razy
dziennie przy zaparciach
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Fi'cie szpinaku gotowane w o!eju s$onecznikowym" sojowym !ub o!iwkowym s
dobrymi ok$adami na oparzenia" nie gojce si# rany" opryszczki" $upie itp&
Przeciww%(azania> 8o!eg!iwoci przewodu pokarmowego" wtroby" artretyzm"
reumatyzm" gociec" zapa!enia gastryczne i je!itowe" do!eg!iwoci nerek z powodu
nadmiaru szczawianw wapnia i potasu :oko$o 7 g na ! kg;& 0ona uchy!i+ te przeciw)
17
wskazania" gdy w dniu spoywania szpinaku pije si# sok cytrynowy" napary z mi#ty"
rozmarynu" tymianku bd2 wod# gotowan z obierzyn karto/!anych !ub 9 szk!anki m!eka&
ok ze 'wieego szpinaku z soka1i innyc0 ro'lin pomaga w !eczeniu wie!u ci#kich
chorb& Przyswajanie takich sokw w je!itach trwa do 9 minut& 6a!ecamy nast#pujce
kombinacje :proporcje w nawiasach;,
1& (zpinak U burak U marchew :1@1@9"4;
9& (zpinak U se!er U marchew :1@1"4@9;
7& (zpinak U mniszek U marchew :1,1,9"4;
C& (zpinak U marchew :1,1"4;
4& (zpinak U se!er U ogrek U pietruszka :1,9"4,1,"B;
E& (zpinak U se!er U mniszek :1,9,1;
B& (zpinak U se!er U sa$ata :1,9,1"7;
D& (zpinak U sa$ata U marchew :1,1"4,9"4;
1ecepty te s stosowane w !aboratorium chemii produktw spoywczych w 5owym
Jorku" a take przez specja!istw /itoterapii w wie!u krajach wiata& (oki te u$atwiaj
detoksykacj# organizmu u dzieci" wyda!anie kwasu moczowego z organizmu :mi#ni;
oraz nadmiaru !uzw i niestrawionej skrobi" take cukru" rozk$adajcego si# w
organizmie na a!koho! i kwas octowy" co wywo$uje bia$aczk#& 'ymienione soki podnosz
wytrzyma$o+ tkanek" a dzia$ajc bakteriobjczo norma!izuj przemian# materii"
przywracaj rwnowag# kwasowo)zasadow" chroni organizm przed czynnikami
nowotworowymi& (k$adniki tych sokw wyst#puj w postaci zjonizowanej& Ach wiee
enzymy kata!izuj procesy przemiany materii" u$atwiajc prawid$owe przyswajanie&
*dywiane s wtedy komrki" krew i nerwy& Jest to wane d!a chorych na (0& 3ia$ko
szpinaku zawiera D aminokwasw egzogennych niezb#dnych do ycia oraz wane d!a
dzieci aminokwasy cz#ciowo egzogenne& Przy niedoborze aminokwasw wyst#puj
zak$cenia przemiany materii" a przy ich d$ugotrwa$ym braku pacjent umiera& 0archew"
burak" mniszek" sa$ata" ogrek" se!er i pietruszka zawieraj aminokwasy egzogenne w
rnych i!ociach& ' podanych sokach aminokwasy te sumuj si# wzmagajc
w$aciwoci !ecznicze" a ich nadmiar nie jest stracony" gdy s$uy organizmowi do ce!w
energetycznych& 0archew i se!er zawieraj duo magnezu" ktry neutra!izuje szkod!iwe
dzia$ania kwasu szczawiowego tworzcego osady szczawianu wapnia i potasu w stawach&
'szystkie reakcje biochemiczne s w organizmie !udzkim sterowane przez
biokata!izatory" do ktrych za!iczamy wiee enzymy&
ZIEMNIAK
olanu1 tuberosu1 F.
6iemniak na!ey do rodziny psiankowatych 8olanaceae:* ktra !iczy = rodzajw i
94 gatunkw :m&in& pomidor" papryka" tyto%" bak$aan" a z zi$ ) ko!cowj szkar$atny"
pokrzyk wi!cza jagoda" !u!ek czarny" miechunka rozd#ta" psianka czarna trujca" psianka
s$odkogorz trujca" bie!u% k#dzierzawa trujca" bie!u% surmikwiat;& Psiankowate
odznaczaj si# swoist aureo!&
171
6iemniak zosta$ przywieziony do Iuropy z
Peru przez Liszpanw oko$o 147 r& Powo!i
przyj$ si# we wszystkich krajach Iuropy" a w
Po!sce pojawi$ si# za Jana (obieskiego" a
rozpowszechni$ w czasach saskich& 6iemniaki
wypar$y u nas wie!e warzyw z ogrodu i
kuchni&
6iemniaki na!e do najwaniejszych ro!in
uprawnych& ' ywieniu odrywaj du ro!#"
cho+ s inne warzywa" bogatsze w witaminy&
6iemniak jest pokryty brunatn skrk"
ktra powinna by+ g$adka" rwna"
jednobarwna& *czka znajduj si# w pob!iu
wierzcho$ka" to jest ko%ca" ktrym karto/e!
ronie& 'ierzcho$ek przeciwny jest
przyroni#ty do $odygi podziemnej zwanej
roz$ogiem& ' kadym oczku jest 7 do 4
pczkw" z ktrych wyrastaj p#dy nowej
ro!iny& Rywi si# one pokarmami
nagromadzonymi w bu!wie macierzystej"
dopki nie pokryj si# zie!onymi !i+mi i nie zapuszcz w g!ebie korzeni& 8obra odmiana
ziemniakw powinna mie+ oczka jak najmniej wg$#bione&
6iemniak w przekroju ma korkowin#" kor#" piercie% naczyniowy bogaty w witamin#
." wa!ec osiowy i rdze%& A!o+ skrobi zmniejsza si# od piercienia do rdzenia& (urowa
skrobia jest 2!e trawiona przez cz$owieka& Podczas gotowania ziarna skrobi p#czniej"
rozp$ywaj si#& Powstaje poywny i $atwo strawny k!ej skrobiowy& 'ywar z gotowanych
ziemniakw jest troch# !epki& 5ajbardziej wartociow cz#ci karto/!a jest warstwa
gruboci 9)7 mm pod skrk& Am starszy ziemniak" tym szybciej ciemnieje na powietrzu&
6iemniaki wczesne i m$ode" a take stare :nie s sypkie; gotuj si# d$ugo& 'odniste
ziemniaki wczesne maj cienk skrk# i nie nadaj si# do przechowywania& '
pierwszych tygodniach przechowywania ziemniakw i!o+ skrobi nieco wzrasta&
6iemniaki wczesne za!iczamy do warzyw" p2ne za zajmuj miejsce na pograniczu
warzyw i produktw mcznych& ' ziemniakach przechowywanych w piwnicy !ub kopcu
zachodz z czasem zmiany i skrobia przechodzi w cukier" ktry nieustannie spa!a si#"
woda u!ega wyparowaniu& 6mniejsza si# warto+ odywcza i witaminowa ziemniaka& Pod
wp$ywem wiat$a zie!enieje warstwa bezporednio pod skrk& Powstaje toksyczny
g!ikoa!ka!oid ) so!anina" rozpuszcza!na w wodzie& 0acierzystym zwizkiem so!aniny jest
cho!estero!& Fakie ziemniaki musz by+ grubiej obrane" a wywar wy!any&
<by zapobiec niszczeniu ziemniakw" na!ey obrywa+ powyrastane p#dy& 6iemniaki
marzn przy minus 1)CZ." staj si# s$odkie" niesmaczne" gbczaste i podatne na gnicie&
6mniejsza si# w nich i!o+ witamin& 'szystkie cenne sk$adniki zachowuj ziemniaki
gotowane !ub pieczone w mundurkach& 8o gotowania na!ey je za!ewa+ wrztkiem"
dzi#ki czemu nie traci si# witamin& 'ywar z ziemniakw zawiera take wie!e
wartociowych sk$adnikw i powinien by+ uyty do zup i sosw& 6iemniak wie!e traci
podczas ucierania" np& na p!acki& 'itaminy u!egaj ut!enianiu" gin take podczas
smaenia& 6iemniaki gotowane w $upinach trac ty!ko 1 proc& witaminy ." a obrane
179
co najmniej 94 proc& 6iemniaki po E tygodniach przechowywania zawieraj ju ty!ko 1
mg" a stare" na wiosn#" najwyej B)D mg wit& .& 5aj!epiej gotowa+ ziemniaki na parze&
Frzymanie obranych ziemniakw w wodzie ki!ka godzin przed gotowaniem powoduje" e
do wody przenika witamina . i witaminy z grupy 3 oraz wie!e biopierwiastkw& Gotuje
si# wiec ziemniaki zaraz po ich obraniu" w niewie!kiej i!oci wody" aby prawie ca$kowicie
si# wygotowa$a& 6iemniaki prawie nie zawieraj t$uszczu" s niskoka!oryczne" bardzo
!ekko strawne i bardzo $atwo przyswaja!ne" bogate w potas i magnez& 0aj bia$ko w
naj!epszym gatunku& ' za!enoci od sposobu przygotowania ziemniaka do spoycia ma
oj odmienny sk$ad&
6iemniak 6iemniak
gotowany smaony :/rytki;
woda B4g
C7g
bia$ko 9"4Dg
7"==g
t$uszcze "1g
E"7Dg
w#g!owodany 99"9Eg
CC"E4g
so!e minera!ne 1"Bg
1"B7g
warto+ ka!oryczna == 77E
'ynika z tego" e /rytki s ci#ko strawne& 6iemniak w $upinie upieczony jest naj!ej
strawny& *ty$ym za!eca si# jada+ wieczorem ki!ka pieczonych karto/!i i 1)9 g sera
bia$ego& 6iemniaki me tucz" jee!i s spoywane bez dodatkw t$uszczowych& 6iemniak
gotowany nie powinien by+ trzymany w !odwce d$uej ni 9C godziny& Karto/!e s wi#c
bardzo korzystne d!a zdrowia" a!e bez so!aniny& 5awet !ady so!aniny szkodz"
wywo$ujc b!e artretyczne" podranienia !uzwki" pa!enia w gard!e" nudnoci" wymioty"
zapa!enie nerek" p#cherzyka $ciowego" os$abienie serca" pocenie" !#ki& 6iemniak jest
jedyn ro!in" ktra przez d$uszy czas moe stanowi+ wy$czne poywienie cz$owieka&
F# w$aciwo+ determinuje dua i!o+ skrobi oraz wszystkie aminokwasy egzogenne
potrzebne i niezb#dne cz$owiekowi do ycia&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
6iemniak, jest zdrowym produktem spoywczym" $atwo strawnym" zw$aszcza pieczony
!ub gotowany w mundurku& 8ostarcza duo energii :1 g skrobi daje 7E ka$&;& 0og go
spoywa+ diabetycy i oty!i" jest pow!ekajcy& (przyja pracy je!it& Jest przeciwwrzodowy&
0a w$aciwoci gojce& 8zia$a zmi#kczajco& -spokaja !uzwk# przewodu
pokarmowego& 8zia$a przeciwskurczowo i moczop#dnie :ze wzg!#du na du zawarto+
potasu;& Pary u!atniajce si# podczas gotowania dzia$aj korzystnie na drogi oddechowe&
'zmacnia naczynia w$osowate&
8zia$a przeciwnowotworowo& Lamuje rozwj grzybw i bakterii dzi#ki zawartoci
g!ikoa!ka!oidu ) tomazyny oraz niszczy je& 8zia$a korzystnie na nerki" rozpuszczajc
kamienie& 'ywar z obierzyn karto/!i rozpuszcza wsze!kie z$ogi w nerkach& Poprawia stan
og!ny chorych" cierpicych na odbijania" zgagi" md$oci" wymioty& 8zia$a korzystnie na
serce ze wzg!#du na zawarto+ rutyny& 0a w$aciwoci przeciwszkorbutowe" zawiera
duo witaminy .& >eczy egzem# i inne choroby skrne& Fomatyna przeciwdzia$a
rozszerzaniu si# naczy% krwiononych" co ma znaczenie przy !eczeniu a!ergii& *dgrywa
ro!# przy !eczeniu obwodowego i orodkowego uk$adu nerwowego& 0czka
ziemniaczana jest najcz#stszym dodatkiem do rnych pigu$ek i tab!etek& Jest rwnie
177
dobrym pudrem na poparzenia s$oneczne& 8odana do kpie!i !eczy wid" wysypki suche
i mokre& Mwiey sok z surowego ziemniaka !eczy przew!ek$ nadkwasot#" zaparcia"
cuchniecie z ust i rne /ormy niedomogw wtroby& *dwar z ziemniakw moe by+
stosowany do !eczniczych !ewatyw odywczych" np& z dodatkiem m!eka w proszku"
mie!onego siemienia !nianego& '$aciwoci !ecznicze ziemniaka s znane od dawna
medycynie !udowej wie!u krajw na ca$ym wiecie& ($ynny dr Kneipp za!eca$ stosowanie
papki z ziemniakw ugotowanych w mundurkach" r#cznie zmiadonych" bez grudek
umieszczonych w woreczku z p$tna jako ok$adw do umierzania b!w" skurczw w
przewodzie pokarmowym" przy opuch!iznach" odwodnieniach" zwichni#ciach"
zapa!eniach" os$abieniu gruczo$w wydzie!enia wewn#trznego" katarze grnych drg
oddechowych" nieycie przewodu pokarmowego" zapa!eniu op$ucnej" zapa!eniu staww"
zapa!eniu pochewki ci#gna" zapa!eniu przymacicznym :parametrium;" po obnieniu
temperatury" przy ischiasie" !umbago :postrza$;" zesztywniajcym zapa!eniu staww
mi#dzykr#gowych" dnie" artretyzmie" czyrakach" zapa!eniach skrnych i oty$oci&
3PO3OBY UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>alewka. 2 razy dziennie po 9 krop!i na wodzie przed posi$kiem !ub po posi$ku na
do!eg!iwoci o$dkowe&
ok z surowego zie1niaka. Popija+ po 1H9 szk!anki 7 razy dziennie" 7 minut przed
jedzeniem" przez miesic przy owrzodzeniu o$dka i dwunastnicy" przy cukrzycy& 0ona
doda+ troch# miodu" soku z marchwi !ub z cytryny& 5a inne schorzenia popija+ 1H9 szk!anki
raz !ub 9 razy dziennie&
a#atka z zie1niakw z dodatkie1 .3 g ole7u s#onecznikowego. 6jada+ przez 7 ko!ejne
wieczory na pasoyty je!itowe&
Dywar z gotowanyc0 obierek karto!lanyc0* pity przez pewien czas" rozpuszcza kamienie
nerkowe" ktre sk$adaj si# g$wnie z szczawianu wapnia nierozpuszcza!nego w wodzie&
*dk$adaniu si# w stawach nierozpuszcza!nych w wodzie so!i szczawianw wapnia
przeciwdzia$aj potas i magnez" ktre rugujc wap%" tworz so!e rozpuszcza!ne w wodzie& Fak
wi#c potas i magnez dzia$aj przeciwartretycznie& 'iadomo" e woda z obierzyn
karto/!anych rozpuszcza osad wapienny w garnku" oczyszcza szk$o z p!am" jak rwnie
powierzchni# posrebrzanych przedmiotw& 'ywar z ziemniakw jest dobrym rodkiem
odywczym w wyczerpaniu pochorobowym&
?ecepta na leczenie lewatyw+ zapalenia p#uc. 6 trzech ziemniakw wyci+ oczka" nie
obiera+" pokroi+ w kostk#" doda+ 9 $yki siemienia !nianego" jedn g$wk# czosnku" 4
szk!anek wody i gotowa+ 9 minut& (o!i nie dodawa+& 6 odwaru zrobi+ pacjentowi !ewatyw#
raz dziennie przez ki!ka dni&
ok wyci'ni$ty ze startego zie1niaka surowego. Pi+ 9 razy dziennie po 9 $yki sto$owe przed
jedzeniem przy nadkwasocie" zaparciu" zgadze" cuchni#ciu z ust i schorzeniach wtroby&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
=+piel w kroc01alu. 1ozprowadzi+ 1HC do 1H9 kg mki ziemniaczanej w zimnej
wodzie i do!a+ do gorcej wody w wannie& *studzi+ do 7Z. i po!ee+ w takiej kpie!i 7
minut w przypadku widu" wysypek suchych i mokrych& Przy $uszczycy za!eca si#
17C
dodawa+ do takiej kpie!i napar z mi#ty" kwiatu czarnego bzu" bukwicy i korzenia
$opianu&
&k#ady na lisza7e. 1 g mki ziemniaczanej bez wody !ub z dodatkiem ! !itra wody&
(tare ziemniaki surowe s dobrym ok$adem na oparzenia" odmroenia" p#kni#cia skry"
niegojce si# rany" na obrz#ki powiek& 0ona doda+ troch# o!eju s$onecznikowego&
Mwiey sok z surowego ziemniaka moe s$uy+ do p$ukania gard$a w przypadku stanu
zapa!nego&
Frawienie ziemniaka zaczyna si# ju w ustach" gdy enzym ptia!ina zawarty w !inie
rozk$ada skrobi#" a!e dzieje si# tak" gdy w ustach nie ma jednoczenie bia$ka" t$uszczu !ub
w#g!owodanw& 6a!eca si# karto/!e jada+ osobno" gdy w przeciwnym przypadku mzg
nie przesy$a rozkazw do !inianek" aby wydzie!a$y ptia!in#& 6iemniaki mona jada+ z
warzywami" a!e nie na!ey ich jada+ z owocami s$odkimi& 6iemniaki zjadane wbrew tym
za!eceniom za!egaj d$ugo w o$dku :do ki!ku dni;" powodujc rozk$ad i nad/ermentacj#"
co wywo$uje mnstwo chorb" np& zaparcia" hemoroidy itp&
Przy codziennym spoywaniu 1)1"4 kg ziemniakw przez diabetyka" ust#puj objawy
chorobowe" jak cukromocz" wie!omocz" nadmierne pragnienie& Poprawia si# og!ny stan
zdrowia& Przyczynia si# do tego dua zawarto+ potasu" magnezu" kwasw organicznych
:cytrynowego" ma!inowego;" ktre regu!uj rwnowag# kwasowo)zasadow krwi&
Ki!kudniowa dieta ziemniaczana !eczy ci#kie stany u chorych z zapa!eniem nerek" z
podwyszon i!oci mocznika i kreatyniny&
Po 4)dniowej diecie karto/!anej :piure" zupa karto/!ana" ziemniaki pieczone" k!uski
karto/!ane" p!acki karto/!ane" k!uski !skie; obniaj si# wartoci mocznika i kreatyniny&
.hory czuje si# !epiej&
! kg ziemniakw dostarcza organizmowi 4 g potasu" ktry regu!uje przemian#
wapniow" dzia$ajc przeciwzapa!nie& Inzym oksydaza zawarty w ziemniaku u$atwia
wizanie wodoru z t!enem&
6iemniak posiada aminokwasy egzogenne i cz#ciowo endogenne" bogate w siark#&
5admiar zwizkw siarki rozdyma czasem o$dek" tote dzienne spoycie ziemniakw
na!ey ogranicza+ do 1HC kg& Mrodkiem przeciwwrzodowym ziemniaka jest witamina -"
ktra wyst#puje rwnie w soku surowej kapusty&
UZDRAWIA?HCE
3OKI
'prawdzie od najdawniejszych czasw cz$owiek ze smakiem spoywa$ soki z owocw
i jarzyn" co ukazuj na przyk$ad starogreckie ma!owid$a i przekazy o 1zymianach
!ubujcych si# w aromatyzowaniu codziennych napojw w$anie sokami" wprawdzie
dawno odkryto" e s nie ty!ko smaczne" a!e i zdrowe" !ecz stosunkowo niedawno soki
zosta$y uznane za doskona$e !eki& Pierwsze prace na temat !eczniczych w$aciwoci
sokw z jarzyn" warzyw i owocw zosta$y opub!ikowane w drugiej po$owie !at
trzydziestych w -(<" wkrtce te po odkryciu biochemicznych mechanizmw dzia$ania
sokw ich ranga w !eczeniu natura!nym wydatnie wzros$a&
6naczenie sokw jako !eku wie si# z ich sk$adem& 6najduj si# w nich
pe$nowartociowe sk$adniki ) $atwo przyswaja!ne cukry" t$uszcze" bia$ka" w tym
aminokwasy egzogenne oraz wiee enzymy na!ece do biokata!izatorw sterujcych
reakcjami biochemicznymi w organizmie" nadto substancje k!eikowate" antybiotyki"
hormony" witaminy" biopierwiastki& 'ane jest" e sk$adniki te wyst#puj w /ormie
zjonizowanej" co sprzyja utrzymywaniu rwnowagi kwasowo)zasadowej w organizmie" a
zatem chroni organizm przed czynnikami rakotwrczymi& 'szystkie te uwagi dotycz
sokw wieych" nies/ementowanych i nie przetworzonych w sposb szkod!iwy d!a
cz$owieka& Pe$nowartociowe soki uzyskuje si# z warzyw i owocw dok$adnie startych"
aby najwaniejsze sk$adniki mog$y przedosta+ si# do soku" ktry staje si# $atwo i szybko
przyswaja!ny :przyswajanie soku trwa 1)14 min&; przez organizm& (urowe i wiee
:koniecznie na!ey podkre!i+ to s$owo, wiee; soki s ) co udowodniono ) czynnikiem
dzia$ajcym stabi!izujco na organizm i zaopatrujcym go w brakujce sk$adniki&
Mwiey sok zawiera wod# organiczn wysokiej jakoci potrzebn komrkom i
tkankom& Jedynym 2rd$em wody organicznej jest ro!ina" a zatem i soki& Pasteryzacja i
konserwowanie psuj wod# organiczn i odbieraj jej przydomek ywej&
A!e soku mona wypi+ w cigu dniaK
' og!e za!ecam codziennie popijanie wieych sokw& Jako norm# dzienn mona
przyj+ E g" a!e w przypadku stosowania sokoterapii" czy!i uywania sokw do
!eczenia na!ey t# i!o+ zwi#kszy+ do 1)1"4 !itra" a w szczeg!nych przypadkach nawet do
czterech !itrw dziennie&
Przedstawiam niej ro!iny" ktre mog by+ wykorzystane do robienia sokw&
6estawienie pierwsze obejmuje soki proste" drugie ) soki z$oone" podajc w gramach
proporcje poszczeg!nych kombinacji& 5a!ey zwrci+ uwag#" e najcz#stszym
sk$adnikiem tych kombinacji jest marchew" stanowica doskona$y rodek natura!ny
oczyszczajcy organizm z nadmiaru !uzw& Pami#tajmy" aby odci+ u marchwi mniej
wi#cej
17=
centymetr z ko%ca" z ktrego wyrastaj !icie& 5a!ey te pami#ta+" i buraki" mniszek"
rzodkiewka i rzepa s$u do wykorzystywania na soki w ca$oci ) z !i+mi" $odyg i
korzeniem&
3OKI PRO3TE
1& 0archew" 9& 8ynia" 7& 3urak" C& 3rukse!ka" 4& Kapusta" E& (e!er" B& *grek" D&
0niszek" =& .ykoria& 1& (zparag zie!ony" 11& .hrzan" 19& (a$ata" 17& Pietruszka" 1C&
1zodkiewka" 14& (zpinak" 1E& Groszek zie!ony" 1B& 1zepa" 1D& 1zeucha" 1=& >ucerna" 9&
Jab$ko&
3OKI Z9OONE
91& 0archew )7E4" burak ) D4&
99& 0archew )7E4" burak ) D4" 1 jab$ko
97& 0archew )994" burak ) D4" se!er ) 1C&
9C& 0archew )9D" burak ) D4" ogrek ) D4&
94& 0archew )94" burak ) D4" sa$ata ) 11&
9E& 0archew )9" burak ) D4" rzepa ) 11" sa$ata ) E&
9B& 0archew )9" burak ) D4" szpinak ) D4&
9D& 0archew )71" kapusta ) 1C&
9=& 0archew )9" kapusta ) 11" se!er ) 1C&
7& 0archew )994" kapusta ) 11" sa$ata 11&
71& 0archew )94" se!er ) 9&
79& 0archew )94" se!er ) 1C" cykoria ) 44&
77& 0archew )9" se!er ) 1C" sa$ata ) 11&
7C& 0archew )94" se!er ) 1C" pietruszka ) 44&
74& 0archew ) 994" se!er ) 1C" rzodkiewka ) D4&
7E& 0archew )9" se!er ) 1C" szpinak ) 11&
7B& 0archew )997" se!er ) 1B" rzepa ) 44&
7D& 0archew )774" ogrek ) 11&
7=& 0archew )774" mniszek ) 11&
C& 0archew )94" mniszek ) D4" sa$ata )11&
C1& 0archew )9D4" mniszek ) D4" szpinak ) D4&
C9& 0archew )71" mniszek ) D4" rzepa ) 44&
C7& 0archew )7B" cykoria ) D4&
CC& 0archew )91" se!er ) 1C" cykoria ) 44" pietruszka ) 44&
C4& 0archew )774" szparagwka zie!ona ) 11&
CE& 0archew )9D4" sa$ata ) 1B&
CB& 0archew )94" sa$ata ) 11" !ucerna ) D4&
CD& 0archew )9" sa$ata ) 1C" ogrek ) 11&
C=& 0archew ) 994" sa$ata ) 1C" szpinak ) D4&
4& 0archew ) 94" sa$ata ) 11" groszek zie!ony ) D4&
41& 0archew ) 1B" sa$ata ) 11" groszek zie!ony ) D4" brukse!ka ) D4&
1C
49& 0archew ) 9D4" sa$ata ) 11" rzepa ) 44&
47& 0archew ) 77" pietruszka) 11&
4C& 0archew ) 71" rzepa ) 1C&
44& 0archew ) 9D4" szpinak ) 1B&
4E& 0archew ) 994" szpinak ) 11" rzeucha ) 44&
4B& 0archew ) 77" rzepa ) 11&
4D& 0archew ) 9D4" rzepa ) D4" rzeucha ) D4&
4=& 0archew ) 77" rzeucha ) 11&
E& 0archew ) 77" !ucerna ) 11&
E1& 0archew ) 94" jab$ko ) 9&
E9& 0archew ) 94" koper ) 9&
E7& 0archew ) 1C" se!er ) 1C&
EC& (e!er 994" ogrek ) D4" pietruszka ) 44" szpinak ) D4&
E4& (e!er 9D4" ogrek ) 11" rzepa ) 44&
EE& (e!er 994" mniszek ) 11" szpinak ) 11&
EB& (e!er 71" cykoria ) D4" pietruszka ) 44&
ED& (e!er 9" sa$ata ) 1C" szpinak ) 11&
E=& (e!er 9D4" pietruszka) 44" szpinak ) 11&
B& (e!er 77" groszek zie!ony ) 11&
B1& 3rukse!ka )) 9" groszek zie!ony ) 94&
B9& 3rukse!ka ) 1B" groszek zie!ony ) 1C&
B7& 0archew ) 994" szparag ) 11" sa$ata ) 11&
BC& 0archew ) 994" rzeucha) 11" rzodkiewka ) 11&
B4& 0archew ) 1B" pasternak) 11" rzeucha ) 44" ziemniaki ) 11 &
'ymienione soki mog by+ stosowane do !eczenia poniszych chorb 6osta$y podane
ty!ko numery sokw& ' niektrych przypadkach zna!az$y si# take dodatkowe za!ecenia&
1& A!onia* zanik g#osu( !" C9" CB" 44&
9& Alergia pokar1owa( !" 9C" 44&
7& Ane1ia( 9" 97" 9C" 94" C" C9" C=" 44" E9" B7& :Przyczyny, wap%" spoywanie duych
i!oci skrobi" m!eka pasteryzowanego" konserw;&
C& Angina( !" 9"9C"44& :8uo odpadw w organizmie" ktre zbieraj si# na migda$kach;&
4& Apopleks7a* udar( 2* 97" 77" 44" 4E& :*dk$adanie si# wapna nieorganicznego w
wyniku spoywania duych i!oci skrobi" koncentratw@ za!eganie odpadw w
je!itach i tworzeniu si# toksyn;&
E& Artretyz1( 9" 14" 9C" 7C" 47" 44& 5ie je+ t$ustych mi#s" nie pi+ a!koho!u" ktre
szkodz na stawy" koci" wizad$a&
B& Astenia( 9" 9C" 7C" 44&
D& Ast1a( 11" 71" 74" 4C" 44& :5admiar !uzu bronchitowego" co przeszkadza przy
oddychaniu;&
=& Astyg1atyz1( !" 9C" CC" 44& :5admiar osadw w gruczo$ach wydzie!ania
wewn#trznego" wtrobie" p#cherzyku $ciowym" trzustce" przytarczyczkach;&
1& %ezsenno')( 9C" 71" 44& :5admierne napi#cie i niedostateczne wyda!anie odpadw z
organizmu;&
11& %ezp#odno')( !" 9" 9C" 7C" C9" 44& :Przyczyn moe by+ wie!o!etnie niew$aciwe
odywianie si#" odk$adanie odpadw;&
1C1
19& %ia#aczka( !" 7" C9& CB& :0oe by+ wywo$ana przez gotowane produkty" nadmiar
skrobi" mi#sa i cukru" jadanie konserw;&
17& %ia#ko1ocz( l* 9C" &7C" 47" 44&
1C& %iegunka( J" 9& :1ozstrj je!it" nadmiar skrobi;&
14& ;i+a( !" 19" 17" 9&
1E& ;ukrzyca( 2* 7C" CC"C=& 41& 44& :5admierne spoywanie w#g!owodanw" skrobi i
cukru;&
1B& ;zyraczyca( 9C" C=" 44& :5admiar odpadw toksycznych w organizmie;&
1D& <y!teryt 8b#onica:( 2* 9C& 7C" C1" 44&
1=& <yspeps7a( l* 2* 14" 9C" 44& :5admiar kwasw;&
9& <yzenteria 8czerwonka:( l* D" 9C" 44& 6robi+ !ewatyw# i detoksykacj# organizmu&
:5admiar !uzu i odpadw;&
91& Epileps7a( 2* 14" 9C" 7C" 44& -sun+ toksyny z organizmu nawet przez g$odwk#&
99& Gard#o* ble i c0oroba %asedowa( 19" 47" 44& Pomaga organiczny jod z wodorostw
i trawy morskiej" szkod!iwy jest sd nieorganiczny&
97& GastrisLnieyt o#+dka( !" 14" 9C" 94& Je+ surwki skr#cone w maszynce do mi#sa"
nie je+ ostrych produktw :pieprzu" musztardy" octu;& 5ie pa!i+ papierosw&
9C& G#owa* bok( 9" 14" 9C" C=" 44& -normowa+ sk$ad krwi&
94& G#uc0ota( 11" 7C" 74" 44&
9E& Gru/lica( !" 9" 11" 9C" 71" 7C" 74" 7=" 44& :5admiar !uzu w organizmie od krowiego
m!eka" sprzyja rozmnaaniu bakterii;&
9B& Gru/lica w$z#w szy7nyc0 c0#onnyc0( 2* 14" 9C" 7C" 44& :5admiar produktw
nieorganicznych w poywieniu;&
9D& Grypa( 2*11"9C"74"C="44& :3akterie chorobotwrcze dzia$ajce na drogi oddechowe;&
9=& Guzy 1zgu( 9C" 7C" 44" 4E& :*dk$adanie osadw na ciankach naczy%
krwiononych mzgu prowadzi do utraty zdo!noci ruchu" mowy i my!enia;&
7& Guzy* naro'l+( 9C" 7C" 44" 4E& :'yst#puj w brzuchu" wtrobie" kociach" mzgu&
Przyczyn moe by+, nadmiar skrobi" zaburzenia psychiczne" napi#cie" gniew"
strach;&
71& Ie1oroidy( 2* 44" 4E& *peracja nie usuwa przyczyny wynikajcej ze spoycia
duych i!oci skrobi&
79& E1potenc7a( !" 14" 99" 9C" 94" 7C" 47&
77& =alce1ia( 97" 9C" 7C" 47" 44& :5admiar wapna;&
7C& =a1ienie nerkowe( 9C" 7C" 44" sok z cytryny& 8o kubka z gorc wod wcisn+
cytryn#& Pi+ wywar z czystych obierzyn karto/!anych&
74& =a1ienie #ciowe( 9C" 7C" 44" sok z cytryny& :Przyczyn jest wapno nieorganiczne;&
7E& =atar( 11" 9C" 74" 4C" 44& (sa+ kit pszcze!i&
7B& =aszel( sok z cytryny& Je+ cebu!# gotowan w ma$ej i!oci wody Umid co !
godzin# ! $yk#&
7D& =olka 7elitowa( 9C" 44& >ewatywa dajca u!g#& :5agromadzenie si# opadw i gazw
w organizmie;&
7=& =rosty( !" 14" 9C" 44& :3akterie dzia$ajce niekorzystnie na skr# poprzez system
!im/atyczny;&
C& =rzywica( !" 7" 9C& 71" C" C9" 44& :8e/ormacja koci;" brak witaminy 8
7
" z$e
przyswajanie wapnia&
C1& =urcze ( 2,. 44" brak magnezu i potasu&
1C9
C9& =wasica( 2,* 44& :(kutki nagromadzenia w organizmie nieroz$oonych produktw"
pochodzcych z koncentratw" skrobi" cukrw i smaonych mi#s t$ustych" co
wywo$uje stan toksycznoci;&
C7& Fu1bago* tj& bo!esne kurcze mi#ni !#d2wiowych, !" 9" 7C" 4C& :5admiar odpadw w
organizmie" niedobr witamin z grupy 3&
CC& Juszczyca( !" 9" 14" 9C" 44&
C4& Malaria( l* 11" 14" 9C" 74" 44&
CE& Melanc0olia( 9" B" 14" 9C" 71" 44& :Produkty toksyczne dzia$aj na uk$ad nerwowy&
'yst#puje utrata wiary we w$asne si$y&
CB& Miadyca( 9" 97" 44" ED& :5iedobr wapna organicznego i nadmiar wapna
nieorganicznego& Mcianki naczy% w$osowatych trac e!astyczno+;&
CD& Migda#y* zapalenia( !" 9" 9C" 44&
C=& Migrena( 2* 14" 9C" 71" C1" 44& :'yst#puje b! ugniatajcy po$ow# g$owy;&
4& Moczenie nocne( 9C& Je+ gotowany szpinak" pokrzyw# przygotowan jak szpinak&
41& >adci'nienie( 9" 14" 9C" 44& :6mniejszenie dronoci naczy% krwiononych na
skutek odk$adania si# z$ogw i toksyn" pochodzcych z gotowanych pokarmw"
konserw" skrobi" cukru& 0oe by+ dziedziczne;&
49& >erki* ble( 9C" 7C" 47" 44& -nika+ a!koho!u i octu&
47& >erki* piasek( 9C" 7C" 47" sok z cytryny& -nika+ wapna nieorganicznego" bia$ego
ch!eba" ciasta" octu&
4C& >erki* zapalenie( !" 97" 9C" 7C" 47" 44& :5agromadzenie kwasu moczowego w
k$#buszkach nerkowych i miedniczkach wywo$uje stan zapa!ny;&
44& >erwica( !" 9C" 7C" 47" 44& (zkodzi niedobr organicznych a!ka!ii&
4E& >erwobl( 14" 9C" 7C" 41" 44& :3o! 2!e odywione nerwy;" pi+ zagotowane drode"
uywa+ !eQitan&
4B& >erw kulszowy* zapalenie( 97"9C"7C"47"44& :5admiar kwasu moczowego w
organizmie;&
4D& >eurastenia( 7" 9C" 71" 7C" C=" 44& -nika+ napi#+ nerwowych&
4=& >iedoci'nienie( !" 9" 14" 9C" 44& (oki pomno i!o+ czerwonych krwinek&
P$godzinny sen popo$udniowy pomaga" a!koho! i papierosy szkodz&
E& >ieprzy7e1na wo" z ust( 44& Przeprowadzi+ detoksykacj#" u+ owoce ja$owca"
oczyci+ woreczek $ciowy&
E1& >ieyt 7elita grubego( !" 9C" 44& (tosowa+ !ewatywy& :Przyczyny mog by+ /izyczne
i psychiczne;" usprawni+ trawienie i wyda!anie sto!ca&
E9& >ieyt krtani 8zapalenie:( l* 2,* 44& :nadmiar odpadw w organizmie;" wy!eczy+
zatoki boczne nosa&
E7& >ieyt nosa( 11" 9C" 7C" 44& :6a duo !uzu w koci sitowej;&
EC& >i1!o1ania( 2* 14" 9C" 7C" 44&
E4& >owotwory( !" 44& :Przyczyn moe by+ nadmierne spoywanie konserw" mi#sa"
skrobi;&
EE& &czy* ble( !" CC" 44&
EB& &rc0it 8zapalenie 7+der u 1$czyzn z powodu nagro1adzenia si$ substanc7i
patologicznyc0:( 2,* 71" 7C" 7B" 44&
ED& &skrzela* zapalenie 8bronc0it:( !" 11" 9C" 71" 74" 7=" C4" 4C& Pomagaj !ewatywy z
czosnku" uywa+ kit pszcze!i& Lartowa+ si# zimn wod i szczotkowa+ ca$e cia$o&
E=& &spa( !" 9" 9C" 71" 7C" CB" C=" 44& :5admiar odpadw w organizmie /aworyzuje
rozwj bakterii& Ammunitet daje w$aciwe odywianie si#;&
B& &spa wietrzna( !" 9" 9C" 44& :' !uzach wyst#puj mikroorganizmy" ktre najcz#ciej
i pochodz z niedobrych produktw m!ecznych;&
1C7
B1& &steo1oalac7a( CB" E& :dotyczy koci i szpiku;&
B9& &steo1yelitis* zapa!enie utkania kostnego, !" 9C"7B"C9"44 ) w przypadku rozpadu
tkanki kostnej@ w razie zmniejszenia si# procesw ut!eniania ) 9C" 71" C" C=" 44&
B7& &trzewna* zapalenie( 14" 9C" 7C" 44&
BC& &ty#o')( !" 14" 9C" 9D" 44& *granicza+ skrobi#&
B4& Parali( E" 9C" 7C" 44&
BE& Parali dzieci$cy( !" 9" 9E" 7C" 44& :Przyczyn moe by+ nadmierne spoywanie
m!eka pasteryzowanego" skrobi" cukru;&
BB& Parli po#owiczy( 9" E" 9C" 7C" C1" 44& -sprawni+ uk$ad nerwowy i odywianie&
BD& P$c0erz 1oczowy* ble( 9C" 4C& :Przyczyn jest ukazanie si# kamieni i piasku;&
B=& P$c0erz 1oczowy* zapalenie( 9C" 7C" C4" 44&
D& Pl+sawica( 2*77"7C"44& :Przeprowadzi+ detoksykacj# organizmu& 'yst#puje
przewanie u dzieci z powodu braku witaminy 3
1
;
D1& Pleurit* ble przy oddyc0aniu( 9C" 7C" 44& :6apa!enie op$ucnej;&
D9& P#uca* zapalenieM 11" 9C" 74" 44& :5admiar skrobi" cukru i m!eka;" in/ekcja
wirusowa&
D7& Pokrzywka pokar1owa( l* 14" 9C" 44" 4E& :6akwaszony organizm;&
DC& Prostata* ble( !" 97" 9C" 44" B7& -rozmaici+ jedzenie" zio$a moczop#dne" masowanie
stp&
D4& Przekwitanie( 2* 9C"9E" 44& Po!epszy+ wyywienie w ce!u wzmocnienia krwi i
organw&
DE& Prze1iana 1aterii* z#a( 11" 14" 9C" 74" CC" 44& >eczy si# podobnie jak astm#&
:5admierne spoywanie m!eka" skrobi" ciast;&
DB& Przepuklina( !" 9" 14" 9C" 44& (oki te zwi#kszaj wytrzyma$o+ tkanki otaczajcej&
DD& Przetoka( !" 11" 9C" 44& Przyczyna :5admiar skrobi w diecie" m!eka i cukru;&
D=& Przezi$bienie( 11" 9C" 74" 4C" 44" sok z cytryny z gorc wod& 5apar kwiatu bzu
czarnego" Propo!is 1X 4 razy dziennie&
=& Puc0lina( 11" 77" 7C" 47" 44&
=1& ?eu1atyz1( 9C" 44" sok z cytryny& :8uo kwasw w organizmie" ktre krysta!izuj
si# powodujc b!e;&
=9& ?opotok( !" 9" 9C" 44& :3rak surwek w diecie" gromadzenie si# odpadw w
organizmie" wywo$ujcych procesy /ermentacji i gnicia;&
=7& ?ozed1a p#uc( 5.. 1zuci+ papierosy" +wiczy+ oddychanie z ruchem przepony"
=C& ?ze+czka( 14" 9C" 7C" 47" 44" EC&
=4& ?ycaM 2* 9C" 7C" 44&
=E& erce* ble( 2* 9C" 44& :Krew roznosi po organizmie czsteczki skrobi z ch!eba i
ciast& (krobia nie rozpuszcza si# w wodzie" natomiast zanieczyszcza krew" tworzc
osady powodujce b!e;&
=B& erce* c0oroba wie"cowa( 2* 9C" 44& 'yst#puj b!e wie%cowe" b!e mi#ni i
zastawek serca& 'zrasta cinienie gazw w je!icie grubym" daje ucisk na serce&
=D& erce* zawa#( 11"9C"44& :6akrzepy naczy% wie%cowych;" podawa+ wycigi
kasztanowca"
==& kleroza( 9C" 9E" 44" 4E& :5iew$aciwe odywianie komrek mzgowych i nerww;"
1& kra* wykwity( !" C=" 44& :Powodem s roz$oone produkty spoywcze" a!e nie
przyswojone ca$kowicie przez ustrj" co dzia$a niekorzystnie na skr#;" poprawi+
prac# wtroby i nerek&
11& po7wki* zapalenie( !" CC" 47" 4C& 3ra+ witamin# < i 3
9
" ok$ady na noc na oczy z
naparu wiet!ika&
19& tawy* zapalenie* go'ciec( E"9C"71"44&:*dk$adanie si# w chrzstkach
nieorganicznego wapna;" zio$a moczop#dne U kora wierzby i !ici brzozy"
masowanie stp&
1CC
17& tawy* zapalenia torebek( 9C" 44" BC& :3rak mazi w stawach;" podawanie e!atyny&
1C& twardnienie rozsiane( !" 9" 7C" 47" 44& Popija+ do 7 !itrw soku dziennie&
:6$agodzenie pracy nerww i komrek mzgowych& 5admiar skrobi ten stan
pogarsza;&
14& y!ilis( 9C" C" C4" CE" E& *granicza+ spoywanie mi#sa" skrobi" m!eka
pasteryzowanego" gdy to sprzyja rozwojowi niekorzystnych drobnoustrojw&
1E& zkarlatyna( 9C" C1" 44" E" E9&
1B& zkorbut( 2* 14" 9C" 44& :6a ma$o substancji organicznych w poywieniu;&
1D& @lepa kiszka* zapalenie wyrostka robaczkowego( !" 9" 9C" 44& :6a!eganie odpadw w
je!icie grubym& M!epa kiszka jest gruczo$em ochronnym i jej wydzie!iny usuwaj
produkty gni!ne w je!icie grubym& 6apa!enie !epej kiszki moe nastpi+ przy
cz#stym ywieniu konserwami&)
1=& @wiat#owstr$t( 9C" 44& Przeprowadzi+ detoksykacj#" pi+ sok z marchwi&
11& Cy!us( !" E" 9C" 71" 44" sok z cytryny. 8>iedobr 1ikroele1entw* co u#atwia rozw7
bakterii:* gotowa) i dezyn!ekowa) poywienie* dodawa) do cukru czosnek* pro-polis
i c0rzan.
111& Gre1ia( 9C" 7C" 47" 44& :*becno+ moczu we krwi;" zatrzymanie oddawania moczu&
119& Gtrata przyto1no'ci( 2* 2,* 7C" 44& :Przyczyn moe by+ niew$aciwe odywianie
nerww@ mi#nie u!egaj stwardnieniu" niedokrwienie mzgu;&
117& D+troba* ble( !" 9C" 7C" C" 44& :(poywanie nadmiaru koncentratw" skrobi i
cukru" zaparcia sto!ca" st$uszczenie wtroby" z$e odywianie;&
11C& D+troba i nadnercze* c0oroby( 19" 9" 7" ED& (tosowa+ diet# ubog w sd" a bogat
w potas& Je+ sa$at#& :Produkty niepe$nej przemiany materii dzia$aj 2!e na gruczo$y
nadnercza;&
114& D+troba* 1arsko')( !" 9C" 44& *graniczy+ t$uszcze" regu!owa+ czynnoci przewodu
pokarmowego i wyda!ania sto!ca&
11E& Doreczek #ciowy* ble( 9C" 7C" 44& *graniczy+ mi#so odstawi+ szpinak& :6$e
przyswajanie t$uszczu" nadmiar kwasw;&
11B& Drzody o#+dka i dwunastnicy( !" 4" E" 9C" 71" 44& :Procesy /ermentacji i gnicia" z$e
odywianie" stresy;&
11D& Dstrzy1anie 1oczu( 9C" 7C& :' nerkach i w p#cherzu moczowym wyst#puj
kryszta$y szczawianw wapnia;" zio$a moczop#dne" zmiana ywienia&
11=& Za)1a( !" 9C" 7C" CC" 44& Je+ wiee produkty zawierajce witamin# <" karoteny i
intensywnie masowa+ stopy&
19& Zak#cenie rozwo7u u1ys#owego( !" 9" 14" 9C" 71" 77" 7C" 44
191& Zakrzepica( 2* 9C" 44" 4E& :5admiar skrobi z ch!eba i ciast" nierozpuszcza!ne w
wodzie;" nadmiar p$ytek krwi&
199& Ziarnica 8c0oroba w$z#w c0#onnyc0:( !" 44& :nagromadzenie !uzu i odpadw przy
nadmiernym spoywaniu m!eka krowiego" skrobi i cukru;&
197& Zapalenie 1zgu( 9C" 71" 77" 7C" 44&
19C& Zaparcie( !" 14" 9C" 44& :*becno+ toksyn w je!icie grubym;&
194& Zatrucie pokar1owe( 14" 44& Pomaga kit pszcze!i&
19E& Ho#+dek* nadkwasota( 9C" 7C" 47" 44& :5admierna i!o+ odpadw i kwasw& 6$y
sk$ad poywienia& Pieczenie w o$dku; oraz sok wiey z surowego ziemniaka
utartego" pi+ 7 minut przed jedzeniem 7 razy dziennie przez 1 miesic&
19B& H#taczka( !" 9C" 7C" 44& :Fake ok$ad na noc ze wieej kapusty na wtrob#
codziennie przez ! miesic;&
1C4
19D& Hy#y* rozszerzenie( 2* 14" 9C" 44" 4E& :Koncentraty" skrobia" cukier" tworz osady na
ciankach naczy%;&
19=& Hy#y* zapalenie( 9" 9C" 44& :5admiar wapna" skrobi;" preparaty kasztanowca" ok$ady
ze wieej kapusty&
17& Hylaki goleni( !" 9C" 44& :5admiar wapna nieorganicznego i wynikajce z tego
niedomogi krenia krwi& 1wnie niedobr witaminy 3;" take ok$ady ze wieej
kapusty na noc na go!enie U suche opatrunki bez ceratki&
OLE? 39ONECZNIKOWY ?AKO LEK
0etod# t# mona stosowa+ do !eczenia b!w g$owy" zapa!enia oskrze!i" zapa!enia
zakrzepowego y$" chronicznych chorb krwi" para!iu" zapa!enia korzonkw nerwowych"
egzemy" epi!epsji" guzw o$dka" je!it" serca" p$uc" nerek" chorb kobiecych" nowotworw
z$o!iwych" zawa$w serca" zapa!enia mi#nia sercowego" zapa!enia mzgu" zapa!enia zatok
bocznych nosa" przy paradentozie i zesztywniajcym zapa!eniu staww kr#gos$upa&
(marowa+ w nosie miodem@ wciga+ nosem" odczeka+" ko!ejno oczyci+ nos@ smarowa+ w
nosie maci propo!isow@ zakrop!i+ witamin# I do nosa& (sa+ o!ej s$onecznikowy U ! krop!a
denstosept 9 razy codziennie po 7HC $yki po 9 minut" wyp!u+ i wyp$uka+ usta, (tosowa+
C do E miesi#cy&
Twiczy+ 9 do 7 razy dziennie po 4 do E g$#bokich oddechw z ruchem przepony& 1ano
ob!ewa+ ca$e nogi zimn wod przez ! minut#& 'ytrze+ nogi& Po 9 tygodniach ob!ewa+
ca$e cia$o zimn wod& '$oy+ ciep$y sz!a/rok bez wycierania& (tosowa+ 7)minutow
gimnastyk#&
.zysty o!ej s$onecznikowy ssany przez 14)9 min& jak cukierek stanowi !ek obdarzony
szerokimi w$aciwociami& *!ej na!ey ssa+ w przedniej cz#ci jamy ustnej
przepuszczajc go mi#dzy z#bami dbajc" aby o!eju nie po$yka+& 5a!ey przyj+ pozycj#
siedzc& 6abieg ssania na!ey powtarza+ dwa" najwyej trzy razy w cigu dnia ) rano"
nast#pnie w godzinach p2niejszych" a po raz ostatni wieczorem&
*!ej w ustach staje si# g#sty" a!e w miar# ssania zmienia si# jego konsystencja i ko!or&
(taje si# rzadki" w barwie przypomina m!eko& Po zako%czeniu ssania pozosta$oci o!eju
na!ey wyp!u+ do musz!i i sp$uka+ j ki!kakrotnie dok$adnie" ciecz ta bowiem ma
w$aciwoci chorobotwrcze& 5a!ey dobrze wyp$uka+ usta&
Je!i po zako%czeniu ssania okae si#" e pozosta$a ciecz ma barw# $t ) przy
nast#pnym zabiegu na!ey czas ssania przed$uy+" a!e najwyej do 94 min&
Jednym z pierwszych zauwaa!nych skutkw tego !eczenia jest ustpienie krwawienia
dzise$" je!i pacjentowi ta przypad$o+ do!ega$a" oraz oczyszczenie i wybie!enie z#bw&
Podczas stosowania tej metody mog wystpi+ stany krytyczne choroby" szczeg!nie u
!udzi cierpicych na przew!ek$e i d$ugo nie !eczone do!eg!iwoci& .hory ma wraenie"
jakby stan jego zdrowia pogarsza$ si#& *bjawy te oznaczaj" e zaczynaj si# rozprasza+
ogniska chorobowe& 5iekiedy moe wystpi+ podwyszona temperatura& >eczenia jednak
nie na!ey przerywa+& 5iektre zachorowania" szczeg!nie nag$e i ostre" przy stosowaniu
tej metody mog ustpi+ bardzo szybko" po trzech ) pi#ciu dniach" w innych przypadkach
!eczenie moe trwa+ do roku i do 9 !at&
1CE
OWOCE
MO5H LECZYA
A5RE3T
Grossularia reclinata Mill.
<grest zwyczajny na!ey do rodziny
ska!nicowatych :(aSi/ragaceae;& Jest jedn z
najm$odszych u nas ro!in uprawnych" a!e
zyska$ du popu!arno+ i wyst#puje w
ponad 4 gatunkach" uprawianych
w ogrodach" jako agrest wczesny"
redniowczesny" redniop2ny i p2ny"
g$adki" szczeciniasty" w rnych ko!orach i
wie!kociach& 1ozmnaa si# za pomoc
odk$adw" sadzonek dzie!nych i
zdrewnia$ych" jak rwnie przez podzia$
krzeww&
5iedojrza$e !ub p$dojrza$e owoce mog
by+ kandyzowane !ub przerabiane na
kompoty" kon/itury" demy" marmo!ady i
nadzienia do cukierkw& 8ojrza$e spoywane
s na surowo" zamraane" przerabiane na
powid$a" soki i dobre wina& <grest
niedojrza$y zawiera sporo pektyn i nadaje si#
wietnie na ga!aretki !ub jako dodatek
ga!aretujcy do owocw" ktre pektyn nie
zawieraj !ub maj ich za ma$o" np&
truskawki&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
0oczop#dne" oczyszczajce" pobudzajce apetyt" przeczyszczajce" reminera!izujce"
trawienne" zmniejszajce przekrwienie wtrobowe" wzmagajce ruch robaczkowy je!it"
$ciop#dne" przeciwb!owe" rozwa!niajce" odchudzajce&
W3KAZANIA LECZNICZE
<rtretyzm" gociec" reumatyzm" brak $aknienia" deminera!izacja" do!eg!iwoci
gorczkowe" nadmierne ukrwienie" przew!ek$e schorzenia wtrobowe" zapa!enie
przewodu pokarmowego" zapa!enie uk$adu moczowego" zaparcia" oty$o+"
niedokrwisto+" choroby skrne" do!eg!iwoci p$ucne" stany zapa!ne jamy ustnej i gard$a&
1C=
3PO34B UYCIA
ok. Popija+ 1 do 7 g dziennie w 9 !ub 7 porcjach z domieszk wody !ub bez wody&
*woc agrestu nastawiony na sok surowy na!ey trzyma+ z da!a od wiat$a s$onecznego"
naj!epiej w miejscu ciemnym&
CYTRYNA
;itrus li1on %ur1
.ytryna wyst#pujca w !icznych
odmianach rnicych si# wie!koci i
kszta$tem owocu uchodzi$a w staroytnej
Grecji i 1zymie za symbo! zdrowia& 5a!ey
do owocw cytrusowych bogatych w
witaminy& (ok i misz z jednej stugramowej
cytryny zawiera B g wit& ." a wi#c ty!e" i!e
wynosi dzienne zapotrzebowanie organizmu
doros$ego cz$owieka&
5ie jest powszechnie znany /akt" e owoce
cytrusowe zrywane w stanie niedojrza$ym ju
nie dojrzewaj& 'wczas )podobnie jak
owoce przejrza$e ) s kwane i ruguj z
organizmu biopierwiastki a!ka!iczne o
ogromnym znaczeniu d!a zdrowia& 8otyczy
to w szczeg!noci wapnia :.a;&
.ytryny" ktre s spryskiwane rnymi
rodkami chemicznymi" a podczas zrywania
przechodz z rk do rk ) powinny by+
dok$adnie myte" naj!epiej ciep$ wod&
0ycie" a nawet parzenie wrztkiem jest
konieczne rwnie d!atego" e hurtownicy"
aby nada+ owocom ko!or z$ocisto$ty"
gazuj je ety!enem bd2 acety!enem& Fakie cytryny s podatne na psucie" wi#c owijane s
przez producentw w bibu$k# nasczon dwu/eny!em" co nie dopuszcza do p!enienia& Po
usuni#ciu bibu$ki szybko u!atnia si# nieprzyjemny zapach dwu/eny!u&
.ytryna s$usznie cieszy si# opini owocu bardzo zdrowego& 6anim szerzej i w
szczeg$ach przedstawi# jej za!ety ) podaj# w ki!ku punktach najwaniejsze w$aciwoci
cytryny" decydujce o jej znaczeniu odywczym i !eczniczym&
1& (ok cytrynowy z tartym chrzanem w stosunku 1,C rozpuszcza drobne skrzepy krwi
wyst#pujce w naczyniach wie%cowych" co ma znaczenie pro/i!aktyczne d!a !udzi
sk$onnych do zawa$w serca&
9& .ytryna zawiera witamin# P :.9;" ktra chroni witamin# . :kwas askorbinowy;
przed zbyt szybkim ut!enianiem" a wi#c jej dzia$anie odda!a symptomy szkorbutu"
ktremu sama witamina . nie jest w stanie zapobiec ani go usun+&
14
7& 'itamina .9 :P; sprzyja dzia$aniu adrena!iny" ktra znacznie podnosi wytrzyma$o+
naczy% w$osowatych :krwiononych; i przepuszcza!no+ jonw wodorowych& Gdy
w organizmie wyst#puje niedobr witaminy P" to witamina ." ktra norma!nie jest
przyswajana przez cz$owieka dopiero na ko%cu je!ita grubego" nie spe$nia swej
/unkcji i wwczas powstaje nieyt" a po pewnym czasie wrzody" wreszcie nowotwr
ko%cowej cz#ci je!ita grubego :odbytnicy;&
C& .ytryna" podobnie jak czosnek" marchew" kapusta bia$a" posiada za!ety bardzo
cenione w medycynie natura!nej& 'skazana d!a !udzi starszych jako rodek
umierzajcy b!e& 6a!ecam stosowanie nie ty!ko soku :kwas askorbinowy
otrzymywany z pu!py cytrynowej;" a!e rwnie zjadanie bia$ej skrki&
4& .ytryna zawiera bardzo duo sk$adnikw biochemicznych z przewag sk$adnikw
a!ka!icznych :zasadowych; i moe z tego powodu by+ stosowana pod rnymi
postaciami& .ytryna jest w ustach kwana" natomiast w o$dku zasadowa& 1 g
soku z cytryny zawiera E g kwasu askorbinowego&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
1ne in/ekcje p$ucne" je!itowe itp&" stany gorczkowe" zimnica :ma!aria;" os$abienie
:astenia;" brak $aknienia" puch!ina brzuszna" wodobrzusze" artretyzm" reumatyzm" dna" kamica
nerkowa i $ciowa" nadkwasota o$dkowa" wrzd o$dka" niestrawno+ :utrudnione
trawienie;" po$ykanie powietrza" szkorbut" miadyca naczy%" y!aki" zapa!enie y$" $am!iwo+
w$oniczek" nadmierne wype$nienie naczy% krwi :przekrwienie;" nadmierna !epko+ krwi
:kuracja cytrynowa zast#puje upust krwi;" oty$o+" nadcinienie" deminera!izacja" zaburzenia
w okresie wzrostu" rekonwa!escencja" anemia" $taczka" wymioty" niedomogi wtroby i
trzustki" przekrwienie wtroby" hemo/i!ia :krwawiczka;" krwotok :krwawienie z nosa"
krwotok o$dkowy i je!itowy;" krwiomocz" wzd#cie je!itowe" czerwonka :dyzenteria;"
biegunka" pasoyty wewn#trzne :owsiki;" astma" zapa!enie oskrze!i" grypa" starzenie si#"
uporczywe b!e g$owy&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Katar i nieyt nosa :ostry;" krwawienie z nosa" zapa!enie zatok przynosowych" ucha"
jamy ustnej i j#zyka" angina" a/ty" wykwity !uzwki w jamie ustnej" zapa!enie powiek"
wysypka" wykwit" rumie%" czyraki" !iszaje" migrena" brodawki" opryszczka" odmroziny"
rany zakaone i gnijce" ukszenia owadw" grzybica woszczynowa" wierzb" $ojotok
/izjo!ogiczny twarzy" p!amy" piegi" zmarszczki :pro/i!aktycznie;" $am!iwe paznokcie"
pie!#gnacja skry rk&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
;ytronada. Pokroi+ cytryn# na p!asterki i w$oy+ do wody !ub da+ sok z cytryny do p$
szk!anki wody s$odzonej& (tanowi to napj d!a gorczkujcych" wymiotujcych i
majcych krwotoki&
=urac7a z soku z cytryny pomagajca rozpuci+ kamienie $ciowe :recepta /rancuska;&
1ozpocz+ kuracj# od 1H9 cytryny U ! $yka o!eju z o!iwek przed jedzeniem 7 razy
dziennie i powi#ksza+ progresywnie a do = cytryn dziennie" a nast#pnie kadego dnia
141
zmniejsza+ dawk# do p$ cytryny& Kuracja trwa C)4 tygodni& Kontynuowa+ t# kuracj#
stosujc codziennie 7 razy po 1H9 cytryny mniej jak na pocztku 7 razy po 1H9 cytryny&
@rodek przedwczerwiowy. Z1iady) cytryn#" macerowa+ 9 godziny w wodzie z
dodatkiem miodu& Przecedzi+ po wycini#ciu cytryny& 'ypi+ przed snem&
Dywar z ca#ego owocu wskazany jest przy pasoytach je!itowych&
&wsiki. 6miady+ nasiona" doda+ miodu i zjada+ codziennie rano na czczo&
Przekrwienie w+troby. 'ieczorem za!a+ wrzc wod 7 rozkrojone cytryny& 'ypi+
nazajutrz rano na czczo&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
=atar nosa i zatoki nosowe( 'prowadzi+ 7 razy dziennie ki!ka krop!i soku do nosa&
=rwawienie z nosa( '$oy+ do nosa wacik nasikni#ty sokiem cytrynowym&
A!ty* zapalenie 7a1y ustne7( P$uka+ przez ki!ka minut jam# ustn sokiem z cytryny z
miodem i wod i po$yka+&
Angina( P$uka+ gard$o sokiem cytrynowym rozpuszczonym w ciep$ej wodzie&
Zapalenie powiek u noworodka( 'prowadzi+ do oczu 1)9 krop!e soku cytrynowego&
Migrena( Przy$oy+ na czo$o kompres z soku cytrynowego !ub p!asterek cytryny do
skroni i mocno cisn+ g$ow# chustk&
?any zakaone( Przy$oy+ czysty !ub rozrzedzony sok z cytryny&
&d1roziny( 'ciera+ sok cytrynowy& 0ona to robi+ rwnie pro/i!aktycznie&
Zapalenie uc0a( 'prowadzi+ 9 krop!e soku cytrynowego do ucha co drugi dzie%&
Po miesicu nast#puje poprawa s$uchu&
%rodawki( (marowa+ dwa razy dziennie mocnym octem" w ktrym macerowano przez
tydzie% skrki z 9 cytryn&
Ja1i+ce si$ paznokcie( Przyk$ada+ sok z cytryny rano i wieczorem przez tydzie%&
C#usta skra( *bmywa+ twarz rano i wieczorem przez tydzie% watk przesikni#t
sokiem cytrynowym& (uszy+ 9 minut& Posmarowa+ kremem i upudrowa+&
ok z 6 cytryny na ! !itr wody moe by+ stosowany do dezyn/ekcji wody pitnej" jak
rwnie do mi#sa" ryb i innych produktw&
' ce!u spreparowania m!eka zsiad$ego z sokiem cytrynowym na!ey wcisn+ krop!ami
! cytryn# do 1H9 !itra m!eka" mieszajc je $yk a uka si# granu!ki&
Produkc7a le1oniady( 3eczu$k# pi#cio!itrow wype$ni+ wod" doda+ ! cytryn# poci#t
na p!asterki $cznie ze skrk& Porusza+ beczu$k 9 razy dziennie& Po tygodniu roz!a+ do
bute!ek" zakorkowa+ je i u$oy+ w pozycji poziomej&
>apar ze skrek z 9)7 cytryn na ! !itr wody daje doskona$y napj& 8oda+ ki!ka krope!
wieego soku cytrynowego&
Fe1oniada przeczyszcza7+ca( (tosuje si# w#g!an magnezu 11 g U kwas cytrynowy 1D
g U woda 7 g& <romatyzowa+ sokiem z cytryny& (tosowa+ 7 razy dziennie ! $yk#&
>ap7 uzdrawia7+cy( (ok z jednej cytryny" napar z $yki me!isy w ! szk!ance wrztku U
kie!iszek a!koho!u&
;ytryna parzona we wrztku przez 4 minut daje o wie!e wi#cej soku ni zazwyczaj&
Przez popijanie soku cytrynowego z wod neutra!izuje si# rwnie nadkwasota o$dka&
.ytryna ma zastosowanie w codziennej sztuce ku!inarnej&
(e!ery" jab$ka" gruszki i pieczarki pokropione sokiem cytrynowym nie ciemniej&
Ki!ka krope! soku dodanych do mi#sa czyni je !ej strawnym&
Ki!ka krope! soku usuwa specy/iczny zapach ryb morskich&
(krka z cytryny dodana do ciast poprawia ich smak i aromat&
149
(ok cytrynowy rozpuszczony w wodzie zast#puje ocet jab$kowy i winny&
Ki!ka p!asterkw z cytryny nadaje pieczonej !ub gotowanej baraninie specy/iczny
korzystny aromat&
;ytryna wybiela i wydelikatnia skr$ r+k. 8o g!iceryny w p$ynie dodaje si# ki!ka
krope! cytryny i tym mona smarowa+ r#ce po umyciu& [
Potrawy z cytryny& 0!eczko cytrynowe, 8o szk!anki m!eka wcisn+ sok z p$ cytryny"
taki !ekko zwarzony serek wypija+ na czczo&
6upa cytrynowa, do przecedzonego roso$u mi#snego doda+ p$ szk!anki mietany" !
cytryn# i ki!ka $yek ugotowanego ryu& Krem cytrynowy, e!atyna" piana z bia$ek" cukier
zwyk$y i wani!iowy" $tka i sok z 9 cytryn@ przybra+ kon/itur&
Pra(&#czne za%&"%"wanie c#&r#n#2
' ce!u oczyszczenia sczernia$ej miedzi na!ey j pociera+ po$wk cytryny pokryt
grub so!& 3iuteri# srebrn czyci si# przez pocieranie p!asterkiem cytryny& 6my+
gorc wod i osuszy+ skrk zamszow& ' ce!u oczyszczenia kominka z bia$ego
marmuru na!ey pociera+ go po$wk cytryny w miejscu" gdzie jest p!ama& 'ytrze+ !ekko
nao!iwionym p$tnem&
1dzy z bia$ej bie!izny usuwa si# umieszczajc p!asterek cytryny mi#dzy dwiema
warstwami materia$u& Przy$oy+ do p!amy bardzo gorce e!azko i mocno przyciska+&
Powtrzy+ w razie potrzeby&
-mywa!k# pop!amion pociera+ mieszanin z 1H9 /i!ianki soku cytrynowego z garci
so!i&
Forebka z wysuszonymi skrkami z cytryny w sza/ie odstrasza mo!e&
(p!enia$a cytryna odstrasza mrwki&
CZERE;NIA
;erasus a9iu1 >& syn& Prunus aQium >&
.zerenia na!ey do rodziny rowatych :1osaceae;" charakteryzujcej si# obecnoci
garbnikw dzia$ajcych cigajce i koagu!ujcych bia$ko oraz wie!o/eno!owych
prekursorw katechiny" !eukoantycjanw" ponadto trjterpenw i /!awonoidw& 1owate
zawieraj rwnie g!ikozydy /eno!owe" mi#dzy innymi /!orydzyn# i sorbit&
8o rodziny rowatych na!e, brzoskwinie" gruszka" jab$ko" ma!ina" more!a"
poziomka" ra" !iwka" truskawka" pi#ciornik" rzepak pospo!ity" migda$" jarz#bina&
(urowcem !eczniczym s owoce" szypu$ki i guma czereniowa&
.zerenie s zasadotwrcze& 6awieraj m&in& $atwo przyswaja!n przez cukrzykw
!ewu!oz#& 1 g czereni daje ty!ko E ka!orii&
.zereni nie na!ey popija+ wod" gdy mog wywo$a+ rozwo!nienie& 5ie na!ey jada+
czereni przed posi$kiem mi#snym" gdy utrudniaj jego trawienie&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
<ntyin/ekcyjne" antyartretyczne" antyreumatyczne" antytoksyczne" moczop#dne"
odwieajce" odtruwajce" pobudzajce wzrost cebu!ek w$osowych" odm$adzajce
tkanki" powi#kszajce natura!ne reakcje obronne organizmu" przeczyszczajce" si!nie
147
oczyszczajce" reminera!izujce" regu!ujce
prac# wtroby i o$dka" rozwa!niajce"
upi#kszajce skr# i cer#" uspokajajce"
usprawniajce prac# gruczo$w wydzie!ania
wewn#trznego&
W3KAZANIA LECZNICZE
<rtretyzm :opuch!izna rk" zniekszta$cenie
staww;" cukrzyca" deminera!izacja
organizmu" do!eg!iwoci p#cherza
moczowego" gociec" do!eg!iwoci serca"
kamienie moczowe" kamienie $ciowe"
nad/ermentacja je!itowa" nadmierne
wype$nienie naczy% krwi" miadyca
:stwardnienie t#tnic;" oty$o+" op2nienie
wzrostu" przew!ek$e schorzenia wtroby"
reumatyzm" zaparcia" sta$e uczucie
zm#czenia&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
=urac7a 'wiey1 sokie1 czere'niowy1 pomaga przy do!eg!iwociach wymienionych
we wskazaniach !eczniczych&
Jedno- lub dwudniowa kurac7a wy$cznie czereniowa doskona!e oczyszcza organizm i
sprzyja wyda!aniu toksyn&
=o1pot z gotowanych czereni oraz syrop !ub kon/itury dobre s na zaburzenia
p#cherzowe u dzieci i osb starszych&
>apar- herbata z ogonkw czereni s$uy jako rodek odchudzajcy i moczop#dny&
&dwar z kory dzia$a przeciwrobaczycowo&
=urac7a czere'niowa na artretyz1. Jeden posi$ek zastpi+ przez 1H9 kg czereni&
(tosowa+ przez ki!ka dni w cigu sezonu !etniego& 8aje to dobre wyniki przy opuchni#ciu
i zniekszta$ceniu staww pa!cw rk& Popijanie soku z pomidorw i krtko zagotowanych
drody wspomaga !eczenie& -st#puj obrz#ki" b!e ramion" ko!an" duego pa!ca u nogi"
nieza!enie od wieku pacjenta&
;0orzy z niedoczynno'ci+ tarczycy powinni jada+ czerenie" ktre zawieraj do 9BC mg
jodu& Farczyca wychwytuje jod z krwi" aby produkowa+ tyroksyn#" hormon regu!ujcy
przemian# materii i wzrost u dzieci&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Plaster ze z1iadonyc0 czere'ni przy$oony do czo$a $agodzi migren#& Faki sam
p!aster po$oony na szyj# wzmacnia i odm$adza skr#&
&le7 z nasion czere'ni produkowany we ?rancji $agodzi b!e reumatyczne i usuwa
kurzajki oraz p!amy na skrze& (marowa+ rano i wieczorem&
14C
Hywica sp#ywa7+ca z pnia czere'ni z dodatkiem wody zrobiona na past# moe s$uy+
jako !ek na !iszaje" a take na artretyzm&
Przewd pokarmowy cz$owieka przekazuje z produktw spoywczych do krwi takie
sk$adniki odywcze" jak, aminokwasy" g!ukoza" kwasy t$uszczowe" witaminy"
biopierwiastki& 'skutek niew$aciwego odywiania si# przenikaj do krwi produkty
/ermentacyjne rozpadu cukrw ) a!koho! i kwas octowy oraz produkty gni!ne rozpadu
bia$ka ) /eno!" skato! i inne substancje toksyczne& Jednoczenie w przewodzie
pokarmowym zwi#ksza si# wydzie!anie !uzw&
M!uz to substancja ochronna" wycie!ajca wn#trze organizmu" przewd pokarmowy"
drogi oddechowe i gruczo$y wydzie!ania wewn#trznego& .hroni wewn#trzne tkanki cia$a
przed substancjami dranicymi i rcymi&
5admierne wydzie!anie !uzu ronie pod wp$ywem kwanych pokarmw i bia$ka" ktre
drani b$on# !uzow jamy ustnej&
Anny rodzaj !uzu chroni wewn#trzne cianki przewodu pokarmowego i dzia$a jak smar"
towarzyszc przechodzeniu pokarmu przez je!ita& M!uz wydzie!any w ustach u$atwia
prze$ykanie pokarmu& ' o$dku" gdzie zaczyna si# trawienie bia$ka" wydzie!a si# duo
!uzu& Podobnie w dwunastnicy" gdzie przebiega da!szy proces trawienia bia$ka pod
wp$ywem dzia$ania trypsyny&
5admiar !uzu b!okuje przewd pokarmowy tworzc zatory" utrudniajce
przedostawanie si# strawionego pokarmu do je!ita cienkiego pokrytego kosmkami" przez
ktre substancje odywcze" uprzednio roz$oone przez enzymy" przenikaj do krwi& Gdy
kosmki je!itowe s pokryte bardzo grub warstw !uzu" dua cz#+ strawionej" a!e nie
wessanej masy pokarmowej przechodzi do je!ita grubego i jest wyda!ona bez adnego
poytku d!a organizmu& 'wczas na!ey zastosowa+ kuracj# oczyszczajc i uwo!ni+
je!ita z za!egajcych pok$adw !uzu& Pomaga temu popijanie wieych sokw z warzyw i
owocw oraz octu jab$kowego& >eczy to wsze!kie do!eg!iwoci przewodu pokarmowego
oraz nadmierne wydzie!anie !uzu w grnych drogach oddechowych i chroniczne
schorzenia oskrze!i&
?AB9OJ
Malus do1estica* syn. sil9estris
Jab$o% na!ey do rodziny rowatych :1osaceac;" ktra !iczy 19 rodzajw i C
gatunkw& Powszechnie uprawiana w umiarkowanych stre/ach k!imatycznych& ' Po!sce
wyst#puje w ponad 7 odmianach& 8o tej samej rodziny na!e, brzoskwinie" czerenie"
gruszka" ma!iny" more!e" poziomki" ra" !iwki" truskawki" g$g" pi#ciornik g#si" rzepik
pospo!ity itp& ' wiatowej produkcji owocw jab$ko zajmuje drugie miejsce po
winogronach& *jczyzn dzikich gatunkw jab$oni s .hiny&
Jab$ko zawdzi#cza swoj popu!arno+ przede wszystkim wa!orom spoywczym& <!e
chocia jak najs$uszniej uchodzi za owoc bardzo zdrowy" jego za!ety !ecznicze nie s
dostatecznie znane& < jab$ko jest znakomitym rodkiem terapeutycznym" zas$ugujcym na
szersze upowszechnienie& * jego w$aciwociach !eczniczych decyduj sk$adniki"
spord ktrych zwr+my uwag# na potas :17B mg; oraz inne biopierwiastki" pektyny"
kwasy organiczne oraz witaminy" g$wnie .&
144
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Jab$ko wzmacnia mi#nie i uk$ad nerwowy"
dzia$a moczop#dnie" przeciwkamicowo"
przeciwreumatyczne" trawiennie"
odwieajco" dzi#ki pektynom obnia poziom
cho!estero!u we krwi" ochrania przewd
pokarmowy" wp$ywa pobudzajco na prac#
wtroby i zmniejsza jej przekrwienie" wp$ywa
oczyszczajce na krew" odchudza tkanki&
Pektyny jab$kowe regu!uj /!or# bakteryjn
je!it" neutra!izuj substancje toksyczne"
rozpuszczaj cho!estero!" wi radioaktywny
koba!t" stront i o$w" pobudzaj wydzie!anie
kwasu moczowego przez nerki& 'ap% i krzem
skrki jab$ka dzia$aj korzystnie na w$osy i
paznokcie&
W3KAZANIA LECZNICZE
<nemia" artretyzm" bezsenno+" b!e
o$dka z obrz#kiem jego b$ony !uzowej na
t!e artretycznym" cia" dna" do!eg!iwoci
oskrze!i" in/ekcje je!itowe" miadyca"
nadcinienie t#tnicze" nadmierne wype$nienie naczy% krwi" niedobr minera$w"
nerwowo+" opryszczka" os$abienie /izyczne i umys$owe" oty$o+" przem#czenie"
rekonwa!escencja" reumatyzm" rozwo!nienie" schorzenia przew!ek$e wtroby" schorzenia
mi#nia sercowego" skpomocz" stany gorczkowe" uporczywy b! g$owy" zaparcia"
zawa$y&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Jab#ko surowe* umyte" zjada+ ze skrk bogat w rne substancje !ecznicze& 6a!ecane
w gerontoterapii& Jako oczyszczajce zjada+ jedno jab$ko rano" jako przeczyszczajce )
jedno wieczorem&
=o1pot. 8o gotujcych si# jab$ek doda+ sok z 1H9 cytryny&
Jab#ko tarte na biegunk# u dzieci& 8awa+ dziecku trzy razy dziennie po 9 g& 8o
popijania po 1H9 godz& herbat# !ekko pos$odzon&
>a zapalenie 7elita cienkiego i okr$nicy* na biegunk# w okresie zbkowania& Podawa+
dziecku jab$ko tarte 9 razy dziennie przez dwa dni& 8awa+ to samo na dyzenterie"
niestrawno+ i wrzody gastryczne&
<icta z surowyc0 7ab#ek na gryp# do 1H9 kg& dziennie jako wy$czne poywienie w
cigu 9)7 dni& Jab$ko utrze+&
>apar z 2-N poci$tyc0 na plasterki* nie obranych ze skrki jab$ek na ! !itr wody&
Gotowa+ 14 minut& Popija+ w ki!ku porcjach w cigu dnia& 8oda+ ki!ka kawa$kw
korzenia !ukrecji na zapa!eni&K oskrze!i" reumatyzm" do!eg!iwoci je!itowe" d!a
prowadzcych siedzcy tryb ycia&
14E
>apar ze z1ielonyc0 wysuszonyc0 skrek 7ab#ek. 0ona doda+ ki!ka !ici czarnej
porzeczki& (tosowa+ ! $yk# na szk!ank# wrztku& 5aciga+ 14 minut& Popija+ C szk!anki
dziennie na skpomocz" reumatyzm" artretyzm" zaparcia :wypija+ na czczo;" do!eg!iwoci
wtroby" je!it" egzem#& Mwiey sok z jab$ek d!a !udzi w podesz$ym wieku" aby nie
obciy+ zbytnio o$dka& -j#drnia to tkanki piersi u kobiet" wyg$adza skr# twarzy"
obnia poziom cho!estero!u& N4 g pektyny utrzymuje cho!estero! w normie& Lerbatka z
suszonych skrek renety na bezsenno+& Gotowa+ 14 minut" odcedzi+& *s$odzi+ miodem i
wypija+ ! szk!ank# przed snem&
yrop 7ab#kowy :nektar; z utartych renet& 0acerowa+ przez 9 godziny& 'ycisn+ sok&
'ypija+ po 9 $yeczki przed kadym posi$kiem" co dzia$a wykrztunie" przeczyszczajce
i rozwa!niajco&
Jab#ko z dodatkie1 soku cytrynowego u$atwia trawienie w#g!owodanw&
=urac7a 7ab#kowo-po1idorowa pomaga w !eczeniu cukrzycy u dzieci&
Jab#ko z7edzone wieczore1 czyci z#by& Kwasy organiczne i pektyny niszcz bakterie&
Jab#ecznik ma w$aciwoci przeciwreumatyczne&
>apar z kwiatw 7ab#oni w i!ociach 7 g na ! !itr wody na kasze!&
Jab#ko dla palaczy i drukarzy dzia$a odtruwajce& 'ie o$w itp& Jab$ko z dodatkiem
ryu obnia cinienie t#tnicze" obrz#k pochodzenia nerkowego i sercowego&
<ieta 7ab#kowa( 1)1"4 kg jab$ek zjadanych dziennie jako jedyne poywienie pomaga
przy biegunce" odcia krenie krwi i przemian# materii&
Przetwory s naj!epsze z jab$ek niezbyt dojrza$ych i z niedojrza$ych spadw& 6 jab$ek
mona przyrz+dzi) dobre demy" wina" ga!aretki" kompoty" marmo!ady" susz" musy i
bardzo !eczniczy ocet :patrz rozdzia$ nast#pny;& Przyjemna kwasowo+ jab$ek pobudza do
wydzie!ania si# !iny w ustach i wszystkich sokw trawiennych przewodu pokarmowego&
6awarte w jab$ku so!e potasowe s bardzo wane d!a prawid$owych przebiegw
procesw yciowych& Krew i p$yny komrkowe uzyskuj trwa$ rwnowag# cinieniow&
<!ka!iczny mocz staje si# kwany& Potas usprawnia prac# mi#nia sercowego" uk$adu
nerwowego" uk$adu kostnego" wzmacniajc go" daje zdrow krew" j#drn skr#" $adn
cer#" przyspiesza przebieg rekonwa!escencji po chorobach zaka2nych" pomaga w !eczeniu
chorb na t!e niedokrwistoci&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
%l uc0a. Przy$oy+ jab$ko upieczone&
@wierzb* grzybica woszczynowa. Przepo$owi+ jab$ko" wybra+ b!aszki gniazd nasiennych
i pestki& '$oy+ do wn#trza troch# zmiadonej siarki& 6wiza+ po$wki jab$ka i upi#+&
Z1iady) i pociera+ tym chore miejsce&
?any zwiotcza#e. Jab$ko zmiadone i ugotowane we w$asnym sosie przy$oy+ do rany&
0ona rwnie stosowa+ sok z takiego jab$ka z dodatkiem o!eju w rwnych cz#ciach&
(ok z jab$ka mona stosowa+ jako rodek kosmetyczny na twarz" szyj#" pier" brzuch i
egzem#&
OCET ?AB9KOWY
*cet jab$kowy stosowany jest powszechnie w medycynie !udowej ze wzg!#du na du
zawarto+ potasu" a ponadto /os/oru" ch!oru" sodu" magnezu" wapnia" siarki" e!aza"
/!uoru" krzemu i innych pierwiastkw !adowych& (tosowanie octu jab$kowego
rozpowszechni$o si# w -(< wraz z ukazaniem si# prac pro/& Jarwisa w 1=E1 roku&
14B
Jego przepisy przesz$y do makrobiotyki& *cet jab$kowy dzia$a pro/i!aktycznie i
!eczniczo w przypadku wie!u chorb" jak np& reumatyzm" przezi#bienie" zaburzenia
trawienne" wyczerpanie og!ne" b!e i zawroty g$owy" b!e gard$a" nadmiar !uzu w
przewodzie pokarmowym" zaburzenia zwizane ze zmian pogody" oty$o+" choroby
skrne& 5apoje powsta$e w wyniku /ermentacji bezt!enowej z sokw owocowych oraz z
jab$ek i pigwy s znane pod og!n nazw cydru& Przygotowanie cydru jest podobne do
produkcji s$abego wina wytrawnego o zawartoci a!koho!u od 9 do D proc& Fakie wina
produkuje si# we ?rancji g$wnie z jab$ek gorszych gatunkw& (tosujc /ermentacj#
t!enow mona otrzyma+ wysokogatunkowy cedrowy ocet spoywczy&
3p"%'+ prz#="&"wania "c&u>
6 umytych jab$ek wyci+ zepsute !ub robaczywe cz#ci" owoce zgnie+ !ub przetrze+
na tarce& 0ona zuy+ rwnie skrki z jab$ek oraz resztki pozosta$e podczas
sporzdzania kompotu& ' naczyniu ze szk$a !ub drewna :np& beczu$ka; bd2 ema!iowanej
g!iny za!a+ t# surow miazg# ciep$" przegotowan wod w i!oci "4 !itra na "C kg
miazgi& 5a kady !itr wody doda+ 1 g miodu !ub cukru" a w ce!u przyspieszenia
/ermentacji octowej )1 g drody piekarniczych i 9 g suchego ch!eba razowego&
5aczynia nie zakrywa+ i trzyma+ w pomieszczeniu o temperaturze 9)7Z. w miejscu
ciemnym" promienie u!tra/io!etowe szkodz bowiem przebiegowi reakcji /ermentacyjnej&
6a!an miazg# na!ey 9)7 razy dziennie miesza+ drewnian $yk" po 1 dniach z!a+
wszystko do woreczka z gazy& *trzymany po wycini#ciu sok przecedzi+ ponownie do
naczynia z szerokim otworem& 5a kady !itr soku mona doda+ 4)1 g miodu !ub
cukru& 0iesza+ do pe$nej homogenizacji& ' ce!u przeprowadzenia drugiego stadium
/ermentacji" na!ey nakry+ naczynie gaz i trzyma+ je w ciep$ym miejscu& ?ermentacja
jest zako%czona" kiedy p$yn uspokoi si# i przybierze ko!or jasny& ' za!enoci od jakoci
soku ocet jab$kowy b#dzie gotowy do uytku po up$ywie C)E dni& 1urk p!astikow
prze!a+ ocet do bute!ek /i!trujc p$yn za pomoc !ejka wy$oonego gaz& 3ute!ki korkuje
si# szcze!nie" za!ewa woskiem !ub !akiem i przechowuje w odpowiednim miejscu&
P"a./ &e) upr"%zcz"n# %p"%'+ prz#="&"wania "c&u .a+!("we=">
*bierzyny ze zdrowych jab$ek w$oy+ do szk!anego naczynia& 6a!a+ s$odzon wod
przegotowan w proporcji 9 $yki cukru na ! szk!ank# wody& 6awiza+ naczynie p$tnem&
Po 7)C tygodniach otrzymamy ocet gotowy do uytku&
*cet jab$kowy stosuje si# jako przypraw# do sa$at i do innych potraw" wed$ug potrzeby
organizmu pacjenta" jako kwany dodatek do spoywanego pokarmu&
6godnie z za!eceniami pro/& Jarwisa ocet jab$kowy mona stosowa+ jako produkt
dietetyczny i jako rodek !eczniczy" co stwierdzi$am w cigu ostatnich ki!kunastu !at
praktyki !eczc rnorodne" nieraz ci#kie choroby wed!e wskaza% wie!u terapii z
medycyn !udowych& 6e wzg!#du na w$aciwoci octu :uodparnia na in/ekcje" dostarcza
sk$adnikw niezb#dnych do utrzymania rwnowagi kwasowo)zasadowej w organizmie;
po!ecam pro/i!aktyczne jego zaywanie w nast#pujcej i!oci&
8oro!i, dwa razy dziennie 9)C $yeczki octu z 9 $yeczkami miodu na p$ szk!anki
wody przegotowanej& 8obrze wymiesza+&
8zieci, ! $yeczka octu z dodatkiem 9 $yeczek miodu rozpuszczonego w 1H9 szk!anki
wody przegotowanej&
14D
Recep&#
1& Angina. 2 $yeczki octu jab$kowego i 9 $yeczki miodu wymiesza+ w 1H9 szk!anki
ciep$ej" przegotowanej wody& P$uka+ gard$o bardzo powo!i& 'ypija+ ki!ka $yeczek
tej mieszanki" co ki!ka minut bardzo powo!i po$ykajc& Powtarza+ p$ukanie C razy
dziennie& ' przypadku wra!iwego" de!ikatnego gard$a" np& u m$odziey do 14 roku
ycia" za!eca si# p$ukanie jeden raz rano" a drugi wieczorem" i ty!ko po ! $yeczce
octu jab$kowego& 8zieciom do 4 roku ycia za!eca si# popijanie ! $yeczki octu
jab$kowego z dodatkiem ! $yeczki miodu i 7 $yeczek ciep$awej wody& Po$ykanie
powinno by+ bardzo powo!ne&
9& Ast1a. 5aciera+ k!atk# piersiow czystym octem jab$kowym !ub jee!i naskrek jest
kruchy" zmieszanym w rwnej cz#ci z naparem kwiatu !awendy& P$ynu tego mona
uywa+ te do ok$adw na k!atk# piersiow i p!ecy& 5aj!epiej do tego ce!u nadaje si#
!niana ciereczka& (topy i go!enie na!ey owin+ suchym r#cznikiem" sza!em a!bo
chust we$nian& Fo !eczenie moe by+ stosowane w chwi!ach kryzysu i na pocztku
ataku dusznoci&
7& %ezsenno'). Po posi$ku rano i wieczorem pi+ 9 $yeczki octu jab$kowego z 9
$yeczkami miodu na 1H9 szk!anki wody przegotowanej&
C& %le g#owy. Przy$oy+ na czo$o kompres z gazy namoczonej w roztworze wodnym,
1H9 szk!anki wody zimnej" 9 $yeczki octu jab$kowego i 9 $yeczki miodu& 6mieni+
ok$ad gdy si# nagrzeje& Faki kompres mona rwnie przy$oy+ na kark&
4& <er1atozy( :choroby skrne suche ze z$uszczaniem !ub !ekko ociekajce;& 5ie
przemywa+ myd$em& 0iejsca chore my+ roztworem z$oonym z 1H7 octu
jab$kowego" 1H7 wywaru z korzenia $opianu i 1H7 o!eju z migda$w s$odkich !ub
o!iwy z o!iwek& Fo wszystko powinno by+ dobrze zemu!gowane& Kawa$kiem gazy
wk!epa+ w chor skr#& Po osuszeniu przy$oy+ troch# kremu witaminowego&
6abieg ten powtarza+ rano i wieczorem&
E& =aszel. 3ra+ co dwie godziny ! $yeczk# syropu o sk$adzie, wiey sok z 1H9 cytryny
z tak sam i!oci octu jab$kowego" ! $yka miodu akacjowego i ! $yeczka
g!iceryny& 'ymiesza+ do uzyskania syropu" ktry okae si# bardzo smaczny&
0ieszanina taka powinna by+ zuyta w cigu 1C godzin& ' przypadku si!nego
kasz!u na!ey zaywa+ ! $yk# syropu co 9 godziny w cigu ca$ego dnia" a w
przypadku napadu kasz!u take w nocy& 8zieci powyej !at 9 mog zaywa+ ten
syrop co godzin#" a!e w zmniejszonej i!oci :1HC $yeczki 7 razy co godzin# rano i
podobnie po po$udniu;& (yrop ten jest bardzo cenny w przypadku zapa!enia
tchawicy i kok!uszu" gdy uspokaja ataki kasz!u&
B& =atar sienny :a!ergiczny;& Pro/i!aktycznie mona uywa+ ! $yeczk# miodu
rozmarynowego !ub tymiankowego przed posi$kami& 'ieczorem przed snem wypi+
roztwr 9 $yeczek miodu akacjowego z ! $yeczk octu jab$kowego i odrobin
wody minera!nej& Po 9"4 miesicach za!eca si# popija+ codziennie ! szk!ank# wody
minera!nej z 9 $yeczkami miodu i 9 $yeczkami octu jab$kowego z dodatkiem 4)1
krop!i wieego soku cytrynowego& Kontynuowa+ !eczenie pro/i!aktyczne& .a$
kuracj# mona przerwa+ po 9 tygodniach" gdy w zasadzie gro2ba kataru siennego
zosta$a w ten sposb odda!ona&
D& =urcze 1i$'ni. Przy$oy+ do miejsc bo!esnych zimne kompresy z roztworu wody i
octu jab$kowego w rwnych cz#ciach& 'od# mona zastpi+ wywarem z me!isy&
14=
=& Fisza7ec. Gdy poka si# pryszcze" na krosty stosowa+ ok$ady z gazy namoczonej
octem jab$kowym& Po 9)7 dniach !iszajec zniknie& >iszajec jest zaka/n+ chorob
skrn&
1& >a niepok7 i l$ki. .odziennie rano po przebudzeniu zaywa+ 9 $yeczki octu
jab$kowego z naparem z tarniny !ub po$ow szk!anki wody& 3ra+ przez 7 tygodnie w
cigu miesica od dnia nowiu ksi#yca& 'iadomo" e wiat$o ksi#yca w
przeciwie%stwie do wiat$a s$onecznego wywo$uje niepokj&
11& >udno'ci* 1d#o'ci. Gdy zaczn+ si# nudnoci" za!eca si# wypi+ roztwr ! $yeczki
octu jab$kowego na 1H9 szk!anki wody przegotowanej& Gdy nudnoci s
spowodowane przez ci#" wypi+ rano po przebudzeniu ! $yeczk# octu jab$kowego
z 1H9 szk!anki wody minera!nej i zje+ suchy biszkopt :suchar;& Jee!i nudno+
wyst#puje po kadym posi$ku" na!ey po jedzeniu wypi+ ! $yeczk# octu jab$kowego
z 1H9 szk!anki naparu z me!isy&
19& &parzenia. <by unikn+ p#cherzy" na!ey mo!iwie najszybciej nasyci+ oparzone
miejsce czystym octem jab$kowym& (tosowa+ take przy oparzeniach s$onecznych&
17& P$kni$cia skry. 5ie przemywa+ myd$em& 8o chorego miejsca przy$oy+
mieszanin# z rwnych cz#ci g!iceryny" octu jab$kowego i wywaru !ub soku z
korzenia $opianu& 0ieszanin# przygotowa+ ponownie po 9 dniach i stosowa+ do
zab!i2nienia rany&
1C& Pokrzywka. 6 chwi! wystpienia objaww" popija+ co godzin# przez 7 godziny !
$yeczk# octu jab$kowego z 1HC szk!anki wody minera!nej& 8zieciom podawa+
po$ow# tej porcji& 0iejsca dotkni#te pokrzywk zwi!a+ roztworem, wywar z
pokrzyw wieych !ub suszonych :! !itr wody na gar+ pokrzyw@ wyparowa+ wod#;
p!us 7 $yki octu& *studzi+" smarowa+ wie!okrotnie&
14& ?ana. 6my+ ran# roztworem z octu jab$kowego i naparu z kwiatw bzu czarnego w
rwnych i!ociach& Przy$oy+ kompres z tego roztworu&
1E& ?ana ci$ta. *czyci+ ran# roztworem z$oonym w B4 proc& z octu jab$kowego i w
94 proc& z wody so!onej& Po!ewa+ powo!i ran# a do usuni#cia wszystkich [
nieczystoci& Przy$oy+ do rany p$atek kwiatu !i!ii bia$ej nasikni#tej octem
jab$kowym& Przykry+ gaz i zrobi+ opatrunek& 6amiast p$atka !i!ii mona przy$oy+
warstw# gazy nasikni#tej octem jab$kowym&
1B& Crawienie niedobre. Po spoyciu posi$ku o duej zawartoci bia$ka i t$uszczw
za!eca si# wypi+ ! $yk# octu jab$kowego z 1HC szk!anki wody musujcej
:gazowanej;& ' przypadku niestrawnoci spowodowanej niewieym produktem pi+
! $yk# octu w 1HC szk!ance wody&
1D& Gk+szenie owada. Przy$oy+ ok$ad z octu jab$kowego& *cet u!otni si#& 5a!ey wiec
ok$ad powtrzy+&
1=& Draliwo') na zi1no. Zaleca si# hartowanie organizmu przez branie 9)7 razy w
tygodniu kpie!i w ciep$ej wodzie z dodatkiem ! !itra octu jab$kowego i ! kg so!i
morskiej& Ponadto na!ey codziennie rano bra+ prysznic na przemian z wody ciep!ej
i zimnej& 5atrze+ cia$o octem jab$kowym i ubra+ si#& Po ki!ku dniach takiego
hartowania poprawi si# krenie krwi i zniknie wra!iwo+ na zimno&
9& Zwic0ni$cia. (porzdzi+ mazid$o z 9 $yeczek octu jab$kowego" 9 $yeczek wywaru
z tymianku" ! $yeczki esencji terpentynowej i ! $tka& 'ymiesza+ jak emu!sj# i
masowa+ zbo!a$e miejsce& Preparat ten moe by+ stosowany w przypadkach b!w
mi#niowych z powodu przezi#bienia !ub duego wysi$ku& 6a!ecana jest rwnie
g!inka zmieszana z octem jab$kowym&
1E
91& Hylaki. 1ano masowa+ nogi ruchem do gry" stosujc roztwr z wywaru !ici
winogrona czerwonego :! !itr wody" gar+ !ici; i octu jab$kowego w proporcji 1,7&
'ieczorem popija+ ! $yeczk# octu jab$kowego z 1H9 szk!anki wody przegotowanej&
Recep&# *a (a)e=" pac.en&a
1& >ap7 pobudza7+cy #aknienie. 4 g octu jab$kowego" 194 g miodu tymiankowego
!ub !awendowego" ! $yeczka cynamonu" ! $yeczka esencji chinowej& 0acerowa+ 1C
godzin& Popija+ $yeczk# na 1HC szk!anki wody przed kadym posi$kiem& 8zieciom
podawa+ p$ $yeczki na 1HD szk!anki wody&
9& P#yn wz1acnia7+cy do prze1ywania skry. 1H9 szk!anka octu jab$kowego" 1H9
szk!anki naparu z me!isy" 1H9 wody ko!o%skiej" 1H9 szk!anki wody minera!nej&
'ymiesza+ i obmywa+ skr# rano& Po 1 dniach mieszanka traci w$aciwoci
!ecznicze&
7& P#yn do prze1ywania dla sportowcw* ! szk!anka wywaru z tymianku" ! szk!anka
wywaru z !awendy i ! szk!anka wody przegotowanej& 'ymiesza+& >ekko naciera+
cia$o po wysi$kach /izycznych" w szczeg!noci w czasie upa$w i nadmiernego
pocenia si#&
Oce& .a+!("w# i p"&a%
*cet jab$kowy ma due znaczenie ze wzg!#du na zawarto+ potasu" a ponadto
dziewi#ciu innych wymienionych na wst#pie mikroe!ementw" to jest pierwiastkw
wyst#pujcych w 1 gramach produktu spoywczego w i!ociach wi#kszych od !
mi!igrama" a mniejszych od ! grama& Potas odgrywa ogromnie wan ro!# w organizmie&
Jest niezb#dny dzieciom do wzrostu& Potas op2nia stwardnienie naczy% krwiononych" a
wi#c przeciwdzia$a procesom miadycowym& 5adto niszczy bakterie wyst#pujce w
komrkach organizmu zabierajc im wod#& 8zia$a antyseptycznie ) uwa!nia organizm od
sta/y!okokw i streptokokw&
Nie"+'r p"&a%u p"zwa*a r"zp"zna0 na%&/pu.-ce "+.aw#2
1& *s$abienie wieoci psychicznej" trudnoci w podejmowaniu decyzji" os$abienie
pami#ci&
9& 'ra!iwo+ na zimno" sk$onno+ do spoywania ciep$ych potraw& 6imne nogi i r#ce&
7& Podatno+ ng na odciski& Fwardnienie skry na podeszwach&
C& (k$onno+ do zaparcia&
4& Podatno+ na przezi#bienia i choroby in/ekcyjne&
E& 3rak $aknienia" nudnoci z wymiotami"
B& Frudnoci w !eczeniu zranie%&
D& .z#ste sw#dzenie skry&
=& Psucie z#bw&
1& 'yst#powanie pryszczy na skrze&
11& 8rgawki powiek i kcikw ust&
19& .z#ste" bardzo bo!esne kurcze ng w nocy&
17& -trudniony wypoczynek& (ta$y stan napi#cia wewn#trznego"
1C& .oraz gorszy sen&
14& 3!e w stawach& 1ozwija si# artretyzm&
.z$owiek starszy potrzebuje dwukrotnie wi#cej potasu w postaci miodu" wieych i
warzyw i owocw" jab$ek !ub octu jab$kowego&
1E1
8zienne zapotrzebowanie na potas mona pokrywa+ jedzc papryk#" popijajc ocet
jab$kowy z miodem i wod przegotowan" popijajc soki" np& winogronowy" jab$kowy" z
czarnej porzeczki&
*cet jab$kowy ma wsze!kie w$aciwoci !ecznicze jab$ka& 8ozowanie octu zaley od
stanu chorobowego& *soby nie znoszce octu jab$kowego mog go zastpi+ s$odkim
moszczem z jab$ek&
8obroczynny wp$yw octu jab$kowego na organizm wie si# z jego w$aciwociami
zakwaszajcymi& 6wracam przy okazji uwag#" by unika+ potraw dajcych reakcje
a!ka!iczne :zasadowe;& (i!nie a!ka!iczn)reakcj# wywo$uje np& myd$o& (kra staje si#
b!ada& 5orma!nie ukrwiona skra ma wyg!d rowy z po$yskiem& (kr# umyt myd$em
mona naciera+ octem jab$kowym& 'ane" aby skra by$a !ekko kwana& 'tedy znika
sw#dzenie& (w#dzenie skry g$owy mona usun+ stosujc do moczenia grzebienia p$yn
z ! $yeczki octu jab$kowego na ! szk!ank# wody&
5a!ey jada+ wi#cej w#g!owodanw :owoce" warzywa !iciaste" mid;" a mniej bia$ka
:jajka" mi#so" ser" /aso!a" orzechy;& Jab$ka" ocet jab$kowy" winogrona" porzeczki czarne
zakwaszaj krew i wyrwnuj jej cinienie& Gdy zasadowo+ krwi ronie" staje si# ona
g#sta i $atwiej tworz si# skrzepy& .inienie krwi obnia ocet jab$kowy" kukurydza"
czosnek" cebu!a" cytrynowa bia$a skrka& Am wi#cej jada si# bia$ka" pszenicy" &tym
bardziej cinienie krwi wzrasta& Pszenica" nadmiar so!i bia$ej" bia$a mka" bia$y cukier
ra/inowany" mi#so" owoce cytrusowe daj mocz a!ka!iczny&
'yst#puj wwczas zawroty g$owy" do!eg!iwoci $ciowe" nudnoci" szum w uszach i
zak$cenia s$uchu& ' przypadku moczu a!ka!icznego na!ey przez 1)9 miesice stosowa+
kuracj# octem jab$kowym& Przy a!ka!icznej reakcji moczu wyst#puje migrena& Picie octu
jab$kowego z miodem do kadego posi$ku !ikwiduje migren#& .hore migda$ki !eczy si# w
cigu 19 godzin" p$uczc co godzin# gard$o roztworem ! $yki octu i $yki miodu w !
szk!ance przegotowanej wody& Jyka+ troch# tej mieszaniny&
Potas ch$onc wod# !ikwiduje $zawienie oczu" nosa" kasze! z powodu nadmiaru !uzu
w gard!e& 'i!gotno+ organizmu wraca do normy& 8otyczy to !udzi starych& >eczenie
trwa 9)C tygodnie& 8otyczy to rwnie zatok czo$owych i zatok nosogardzie!i&
*cet jab$kowy jako produkt spoywczy i !ek z rwn skutecznoci" moe by+
podawany zwierz#tom gospodarskim& Astniej ana!ogie w odywianiu i !eczeniu
organizmu !udzkiego i zwierzt& .z$owiek" ktry przy posi$ku wypije ! $yeczk# octu
jab$kowego rozpuszczonego w 1H9 szk!anki wody" zjada mniej" gdy odczuwa syto+&
Krowa" ktra otrzymuje ocet jab$kowy jako dodatek do pokarmu" zjada mniej siana i
mniej zboa& Krowom za!eca si# podawa+ 9 razy dziennie ! $yeczk# octu jab$kowego na
kade 4 kg wagi cia$a :!udziom podobnie" a wi#c doros$ym do 9 $yeczek" natomiast
dzieciom ! $yeczk# na 1H9 szk!anki wody z dodatkiem $yeczki miodu;& Fakie
dawkowanie pozwa!a unikn+ wie!u k$opotw zwizanych z utrzymaniem organizmu w
dobrym zdrowiu oraz ochroni+ przed przedawkowaniem potasu&
*cet jab$kowy dostarcza organizmowi oko$o 4 biopierwiastkw& *rganizm !udzki i
np& krowy regu!uj sobie w ten sposb rwnowag# kwasowo)zasadow i w$aciwoci
kata!ityczne enzymw z$oonych" co umo!iwia poprawny przebieg w komrkach oko$o
1 reakcji biochemicznych na sekund#& -sta!a si# prawid$owy procentowy zestaw
biopierwiastkw w wartociach optyma!nych" a wi#c zdrowotnych" bardzo korzystnych&
*cet jab$kowy neutra!izuje szkod!iwe dzia$anie spoytego w nadmiarze bia$ka& Przy
niedoborach w#g!owodanw bia$ka dostarczaj energii mi#niom" dajc przy tym
1E9
odpady azotowe" ktre organizm musi wyda!i+& Fo t$umaczy d!aczego nadmierne
spoywanie bia$ek dzia$a toksycznie& 3ia$ka s wra!iwe na rne czynniki /izyko)
chemiczne" pod ktrych wp$ywem u!egaj denaturacji& 3ia$ka" mimo e s
podstawowymi sk$adnikami wszystkich organizmw zwierz#cych i ro!innych" musz
by+ stosowane z umiarem&
Kury" ktre otrzymuj ocet jab$kowy z wod pitn" rosn szybciej" s due i bardziej
odporne na czynniki zewn#trzne& Pisk!#ta po up$ywie 7 tygodni s ca$kowicie upierzone i
wypuszczaj pira ogonowe& 8rb staje si# bardziej mi#sisty i $atwiejszy w gotowaniu&
Andyki" pijce wod# z octem jab$kowym" maj de!ikatniejsze mi#so i czerwony szpik" co
wskazuje na !epsze tworzenie si# krwinek czerwonych&
Pokarm norek zawierajcy wi#cej ni 9 proc& bia$ek powoduje ich zgon& Ach p#cherz
moczowy wype$nia si# kamieniami moczowymi&
(poywanie nadmiaru bia$ka przez cz$owieka powoduje rwnie powstawanie kamieni
w nerkach i p#cherzu moczowym&
- zwierzt domowych na!ey obniy+ podawanie bia$ka do 11 proc&
5admiar bia$ka w poywieniu norek powoduje objaw 0\niereWa" ktry znika po
dodaniu do pokarmu 1H9 $yeczki octu jab$kowego&
5iedobory biopierwiastkw" potasu" magnezu" miedzi" e!aza" jodu" boru i in& wywo$uj
!iczne choroby u zwierzt& Kata!ityczne dzia$anie tych pierwiastkw regu!uje i
przyspiesza przemian# materii& 5atomiast ich niedobory powoduj denaturacj# enzymw
komp!eksowych& - krw mog wystpi+ nast#pujce objawy,
1& 6apa!enie wymion chroniczne i ostre" co powoduje zakaenie m!eka paciorkowcami
i innymi bakteriami&
9& Poronienie i bezp$odno+ oraz trudne porody&
7& 3rak $aknienia" wychudzenie" os$abienie&
C& <rtretyzm" puchni#cie ko!an" co utrudnia k$adzenie si# i powstawanie&
4& Podatno+ na przezi#bienia i cz#ste stany grypowe zim&
E& Poraenia" bezw$ad ko%czyn po ocie!eniu&
B& .ig$e zaparcia&
D& ($abe nowo narodzone cie!#ta&
*to k$opoty i troski hodowcw krw& 3adania odczynu pokarmu np& za pomoc
papierka !akmusowego wykazuj w takich przypadkach zasadowo+ poywienia& Krowy
broni si# przed tym poszukujc poywienia o odczynie kwanym& Krowy uwa!niaj si#
od wyej wymienionych schorze%" gdy otrzymuj poywienie z dodatkiem octu
jab$kowego& Ach m!eko zawiera wtedy znacznie mniej rnych bakterii" jest smaczniejsze"
bardziej t$uste i zdrowsze& *cet jab$kowy jest powszechnie stosowany w wie!u krajach"
np& w 3u$garii" (zwajcarii" <ustrii" 5iemczech& *cet jab$kowy !eczniczy powinien
zawiera+ E proc& kwasu octowego&
Przeciww%(azania> *cet jab$kowy nie jest wskazany d!a wrzodowcw i przy zakazie [
stosowania produktw spoywczych kwanych& ' takich przypadkach ewentua!ne
dawkowanie na!ey do decyzji !ekarza&
1opne zapa!enie wymion u krw znika szybko" jee!i podaje si# ocet jab$kowy& 'tedy
i!o+ otrzymanego m!eka moe si# podwoi+&
*wce" norki" !udzie itp& choruj nieraz na zawroty g$owy pochodzenia usznego& i
.horoba ta zwana zespo$em 0\niereWa" spowodowana jest zaburzeniami czynnocio)
1E7
wymi wewntrzb$#dnikowymi ucha wewn#trznego" objawiajcymi si# napadowymi
zawrotami g$owy z os$abieniem s$uchu" szumem w uszach oraz niekiedy oczop!sem&
<tak zawrotu g$owy z zak$ceniami rwnowagi powoduje u norek i owiec zataczajcy
bieg w k$ko& 6wierz#ta te kr#c si# woko$o siebie" $api koniec ogona& Gdy ten stan trwa
d$uej" norki ogryzaj coraz bardziej swj ogon& Jee!i to zdarza si# u samca" to staje si#
on niezdo!ny do rozp$odu" gdy nie majc ogona nie moe opiera+ si# przy kryciu
samiczki& ' medycynie !udowej uwaa si# takie zak$cenie rwnowagi za skutek
nadmiaru spoywania bia$ka& 5orki yjce na wo!noci regu!uj swoje pL" to jest odczyn
kwasowo)zasadowy" jedzc jagody i !icie o odczynie kwanym& Fe /unkcje regu!ujce
moe spe$ni+ ocet jab$kowy" dodawany w niewie!kiej i!oci :p$ $yeczki; do kadego
pokarmu&
PORZECZKA CZARNA
?ibes nigru1
Porzeczka czarna na!ey do rodziny ska!nicowatych :(aSi/ragaceae;" do podrodziny
porzeczkowatych :1ibesioidae;" ktra !iczy 11 gatunkw& ( one szeroko uprawiane
jako cenne ro!iny pokarmowe i !ecznicze&
Porzeczka czarna jest bogatym 2rd$em witaminy . :w 1 g zawiera jej 4)C mg" co
za!ey od k!imatu@ w upa!ne !ato i!o+ wit& . moe doj+ do 9 mg; oraz P i pod
wzg!#dem ich zawartoci ust#puje ty!ko owocom ry i rokitnika& Przyswajanie witaminy
. u$atwia wyst#pujca w czarnej porzeczce wit& P ) cytryn& 6awiera take wit& K oraz
!iczne biopierwiastki& .harakterystyczny
zapach jagodom i !iciom czarnej porzeczki
nadaj substancje sk$adowe" g$wnie o!ejki
eteryczne&
.zarna porzeczka wyst#puje w stanie
dzikim" a!e surowiec !eczniczy uzyskuje si#
z krzeww uprawnych& 'ysoka )1)1"4 proc&
) zawartoci pektyn pozwa!a zesta!a+ owoce
na surowo jako ga!aretki utrwa!ane cukrem&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
.zarna porzeczka dzia$a moczop#dnie i
napotnie" ma w$aciwoci przeciwgni!ne"
przeciwartretyczne" przeciwbiegunkowe"
przeciwszkorbutowe" wzmacniajce
o$dek&
W3KAZANIA LECZNICZE
<ngina" artretyzm" reumatyzm" gociec"
biegunka" do!eg!iwoci wtrobowe"
szkorbut" zm#czenie og!ne" kamica
moczowa" zatrzymanie moczu" miadyca"
1EC
migrena" nerwica o$dka" niedokrwisto+" nieyty drg trawiennych" przyz#bica" skaza
krwotoczna" za+ma soczewkowa" z$a krzep!iwo+ krwi" $taczka" wypadanie w$osw i
z#bw" z$e trawienie" niedomoga nerek" zapa!enie gruczo$u krokowego" nadmiar kwasu
moczowego" in/ekcje bakteryjne" os$abienie og!ne" zatrucia&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Angina. Jada) owoce i p#uka) gard#o wyware1 z 43 g li'ci na litr wrz+tku. >aci+ga) 6.
1inut.
>apar. Gar+ !ici na ! szk!ank# wrztku& Popija+ rano i wieczorem po p$ szk!anki" co
dzia$a odtruwajce" wzmacniajco i uspokajajco&
ok ze 'wieyc0 7agd czarne7 porzeczki stosuje si# przy przyz#bicach i zapa!eniu
krtani& Popija+ 7 razy dziennie po ! $yce&
ok na cukrze nastawiony w cieniu" z da!a od promieni s$onecznych" stosuje si# 9 razy
dziennie po 1HC szk!anki przy niedomodze nerek i wtroby" na szkorbut" przyz#bic#" skaz#
krwotoczn" za+m# soczewkow" $taczk#" niedokrwisto+" wypadanie w$osw&
LiF0 czarne. p"rzecz(i .e%& %(!ani(ie, wie*u ,ie%zane( zi"!"w#c$2
1& >a rw$ kulszow+. ' rwnej i!oci !icie czarnej porzeczki" poziomki" brzozy oraz
kwiaty tawu$y $kowej i pczki topo!i& 5apar z ! $yki zi$ na 1HC szk!anki wody
gotowa+ 7 minuty i popija+ 9 razy dziennie mi#dzy posi$kami&
9& >a zapalenie gruczo#u krokowego. >i+ czarnej porzeczki z dodatkiem !ici borwki
brusznicy" ma!iny i jeyny& 5apar sporzdza si# jak w punkcie 1& 5apar zwi#ksza
i!o+ wyda!anego kwasu moczowego" powodujc stopniowy zanik obrz#kw"
popraw# krenia krwi i czynnoci serca& Garbniki i zwizki boru wywieraj
dzia$anie przeciwzapa!ne na b$ony !uzowe o$dka i je!it" hamuj rozwj
drobnoustrojw" dzia$aj s$abo cigajce&
7& @rodek 1oczop$dny. >i+ czarnej porzeczki" owoc ja$owca" zie!e hyzopu" kwiat
!awendy" kwiat wrzosu zwyczajnego" korze% wi!yny" zie!e skrzypu" korze%
pietruszki" nasienie /aso!i" zie!e naw$oci&
C& D skazie 1oczanowe7 :pomocniczo;& 8o naparu doda+ kwiat wi#zwki" zie!e
marzanki wonnej" kor# jesionu pospo!itego&
4& D nieycie 7elit i o#+dka. 8o !ici czarnej porzeczki doda+ zie!e rdestu ptasiego" !i+
poziomki" korze% ywokostu" zie!e dziurawca" !i+ mi#ty pieprzowej" !i+ pokrzywy"
!i+ orzecha w$oskiego" zie!e drapacza !ekarskiego&
E& 5a reu1atyz1. >icie czarnej porzeczki 1 g" jesion mannowy" pczki sosny&
(tosowa+ ! $yeczk# mieszanki na szk!ank# wrztku& Popija+ dwa razy dziennie po
jednej szk!ance&
B& Przy detoksykac7i oraz kurac7i wz1acnia7+ce7 i uspoka7a7+ce7 za!eca si# pi+, rano
)napar z !ici czarnej porzeczki" w po$udnie ) napar z mi#ty" a wieczorem ) napar z
!ici !ipy& Jednoczenie spoywa+ surowe owoce przy zapa!eniu p$uc" gru2!icy"
b!ach g$owy i zapa!eniu gard$a&
8zi#ki inhibitorowi ut!eniania kwasu askorbinowego wit& . zawarta w czarnej
porzeczce rozk$ada si# bardzo wo!no :do 14 proc& w cigu roku;&
1E4
.zarne porzeczki na!ey je+ dojrza$e" z czarnej porzeczki robi si# ga!aretki" demy"
soki" na!ewki i wina& >icie wiee dodaje si# jako przypraw# do so!onych ogrkw&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
&k#ady z !ici !ub z rozgniecionych owocw na krwawice rany" na nie gojce si# rany
y!akowe& Gojce dzia$anie wywiera wit& K i o!ejki eteryczne" ktre maj w$aciwoci
antyseptyczne" bakteriobjcze" antytoksyczne" przeciwwirusowe" si!ne dzia$anie
energetyczne i niezaprzecza!ne mo!iwoci gojenia ran& 5a te w$aciwoci wp$ywaj
wydzie!ane przez ca$ ro!in# o!ejki eteryczne ) zapach o ujemnej jonizacji&
>a uk+szenie owadw. 6gnie+ !icie czarnej porzeczki i pociera+ miejsce ukszenia&
>apar z !ici stosuje si# w ok$adach do !eczenia ran" do p$ukanek jako rodek
przeciwbakteryjny i cigajcy&
tosowa) p#ukank$ w zapa!eniu b$on !uzowych jamy ustnej" gard$a z dodatkiem !ici
sza$wi" kwiatu krwawnika" !ici babki !ancetowatej&
Podrodzina porzeczkowatych ) 1ibesioidae zawiera pektyny" ktre maj w$aciwoci
!ecznicze na uytek zewn#trzny i wewn#trzny& 'odny roztwr pektyny u$atwia gojenie
si# ran dochodzcych do koci i przyspiesza powstawanie nowej zdrowej tkanki&
8obrymi 2rd$ami pektyn s czerenie" porzeczki" agrest" ma!iny" more!e" pomidory"
winogrona&
3$onnik i pektyny" wit& ." wap%" magnez chroni cz$owieka przed zatruciami
wywo$anymi przez skaone rodowisko&
PORZECZKA CZERWONA
?ibes rubru1
Porzeczka czerwona jest krzewem z rodziny ska!nicowatych& 'yst#puje u nas w
odmianach, czarnej" czerwonej" rowej i bia$ej& *woce jadane s na surowo" w
przetworach :kon/itury" demy" soki" wina;& 8o ce!w !eczniczych s$u rwnie !icie&
Porzeczka zawiera m&in& garbniki" ktre powoduj" e wina $adnie k!aruj si# i dobrze
przechowuj" utrzymujc w ca$oci wit& . i wit& P" kwasy organiczne& 6 biopierwiastkw
na!ey zwrci+ uwag# na e!azo" ktre jest dwuwartociowe" a wi#c $atwo przyswaja!ne&
'chodzi ono w sk$ad hemog!obiny i enzymw oddechowych komrek i jest za!ecane
przy niedokrwistoci& ' takie e!azo ob/ituj czerenie" winie" agrest" urawiny" burak
czerwony" pomidory itp& 5atomiast e!azo trjwartociowe jest toksyczne& 0ied2& 0a
ona znaczenie w procesach krwiotwrczych& 5iedobr miedzi wywo$uje niedokrwisto+
u dzieci i kobiet w ciy& Mwiee i suszone !icie porzeczki zawieraj ponadto /itoncydy i
s przypraw dodawan do so!onej i kwanej kapusty" ogrkw" pomidorw" jab$ek w
za!ewie i konserwowych owocw&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
0oczop#dne" oczyszczajce" odwieajce" pobudzajce $aknienie :stosowa+ na
czczo;" przeczyszczajce" tamujce krwawienia" trawienne :spoywa+ godzin# po
posi$ku;" wzmacniajce&
1EE
W3KAZANIA LECZNICZE
<rtretyzm" reumatyzm" gociec"
puch!ina wodna" brak $aknienia"
do!eg!iwoci gorczkowe" kamienie
moczowe" nie)strawno+ z powodu
niedoboru sokw trawiennych"
niewydo!no+ wtrobowa" przew!ek$e
schorzenia wtroby" schorzenia skrne"
zapa!enie wtrobowe" zapa!enie drg
moczowych" zapa!enie drg trawiennych"
zaparcia" miadyca naczy%" nieyt
p#cherza" ko!ki" migreny" do!eg!iwoci
serca&
3PO34B UYCIA
(ok czysty !ub z domieszk wody 1
do 4 g dziennie w trzech porcjach&
*dwar z !ici i z pczkw jest !ekiem na
gociec" puch!in# wodn" skaz#
!im/atyczna" krwotoki i jako rodek
napotny& (urowy sok jest dobrym
rodkiem na nad)kwasot#" cuchncy oddech" zgag#& Pija si# dwa razy dziennie 1HC
szk!anki&
=+piele z odwaru z li'ci porzeczek stosuje si# w skazie !im/atycznej" przy rnych
wysypkach i chorobach skrnych& Kpie!e takie pobudzaj czynnoci kory nadnercza&
?ozgniecione 7agody porzeczki !ecz piegi& 5a!ey przez 9 miesice codziennie
smarowa+ piegi ki!ku rozgniecionymi jagodami" zaczynajc od chwi!i" gdy na krzewach
pojawiaj si# zie!one porzeczki" a do czasu" gdy owoce na krzewach s czerwone i
dojrza!e& 1ozgniecione jagody porzeczki mog s$uy+ do ok$adw na krwawice rany" na
nie gojce si# rany y!akowe&
Porzeczki na!e do owocw kwanych& 6godnie z za!eceniami z makrobiotyki nie
powinny by+ zjadane podczas posi$ku sk$adajcego si# z bia$ka :mi#so" jajka" ryby"
warzywa;& >epiej jest wi#c zjada+ porzeczki ! godzin# po takich posi$kach& (przyja to
!epszemu trawieniu i zapobiega zbytniemu za!eganiu produktw spoywczych w o$dku
oraz unikaniu szkod!iwej nad/ermentacji" b#dcej przyczyn wie!u chorb przewodu
pokarmowego i uk$adu krenia&
Ga!aretka z porzeczek& 'ycisn+ sok do naczynia" ktre stawia si# na s$abym ogniu"
dodajc cukier w stosunku 1,1"4& Powo!i doprowadzi+ do zagotowania& -sun+ piank# po
4 minutach& '$oy+ do s$oika" gdy konsystencja ga!aretki jest dostateczna& 8o ! kg
ga!aretki doda+ 1 poziomek" co poprawia jako+ ga!aretki&
Krzewy porzeczkowe rosn bardzo cz#sto b!isko szos i autostrad& 'p$ywa to na wzrost
zanieczyszczenia rodowiska meta!ami ci#kimi& 'iadomo" e pojazdy mechaniczne"
spa!inowe wydzie!aj do atmos/ery o$w" kadm" bery!" ktre w wi#kszej dawce s
toksyczne d!a cz$owieka dzia$ajc szkod!iwie na orodkowy uk$ad nerwowy& *d)trutk s
mi#dzy innymi magnez oraz witaminy < i . zawarte w porzeczkach&
1EB
TRU3KAWKA
Oragaria ananassa 8uch
Fa by!ina z rodziny rowatych jest bardziej
dzie$em cz$owieka ni2!i przyrody" nie ma
bowiem truskawek pochodzcych z dzikiego
stanu& Pospo!icie uprawiana w bardzo wie!u
odmianach i krzywkach&
' 1 g truskawek znajduje si# E mg wit&
." 1 mg wit& 3
9
" 7 mg wit 3
1
" wit& 3
7
i
pewne niewie!kie i!oci wit& <& Fruskawki
zawieraj sporo potasu" wapnia" magnezu"
e!aza" manganu" nieco miedzi" siarki i innych
pierwiastkw& ( zasadotwrcze& Ach
kwano+ pochodzi przede wszystkim od
kwasu cytrynowego& 6awieraj = proc& wody
i niewie!e 7D ka!orii& 6 truskawek sporzdza
si# smaczne przetwory ) kon/itury" kompoty"
demy& Pasteryzowane w s$oikach
przechowuj si# dobrze przez E)D miesi#cy" a
p2niej trac swoj pi#kn purpurow barw#&
5a!ey pami#ta+" e truskawki najpierw si#
myje" a dopiero potem obiera&
(urowcem !eczniczym s !icie i korzenie"
ktre zawieraj kwas krzemowy&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Fruskawka przejawia dzia$anie
wzmacniajce" cigajce" przeciwbiegunkowe" hemostatyczne" moczop#dne"
przeciwreumatyczne" regu!uje prac# wtroby i wydzie!anie $ci" pobudza $aknienie&
W3KAZANIA LECZNICZE
8o!eg!iwoci drg moczowych :cysta;" wtroby" krwawienia je!itowe" krwotok
maciczny" zapa!enie je!ita cienkiego i okr#nicy" up$awy bia$e" kamica moczowa" ko!ka
nerkowa" reumatyzm" dna" astma" $taczka oraz angina :p$ukanie naparem z !ici;&
3PO3OBY UYCIA
&dwar z gar'ci 1#odyc0 li'ci na p$ !itra wody stosowa+ na biegunk#" $taczk#" ko!k#
nerwow&
N3 g korzenia na !itr wody !ub gar+ !ici z korzeniami na !itr wody" gotowa+" naciga+
1 min& Popija+ na artretyzm" miadyc#" nadcinienie" do!eg!iwoci drg moczowych i
astm#&
>apar z korzeni. 9 g na !itr wody ) na biegunk# u dzieci& Korzenie barwi sto!ec na
czerwono" a mocz na rowo&
&dwar z li'ci na angin$ :gargaryzm;" na up$awy bia$e" krwawienia maciczne& 6
krwawnika i !ici truskawek mona przygotowa+ napar do nasiadwek przy
do!eg!iwociach p#cherza i cewki moczowej :przy stanach zapa!nych;& >icie wiee"
zgniecione mona stosowa+ do ok$adw :katap!azmw; na podbrzusze na noc U bez
ceratki ciep$e opatrunki&
>ici truskawek mona uywa+ do zup&
1ED
KLA3YPIKAC?A
ZI49
WED9U5
W9A;CIWO;CI
LECZNICZYCH
3ardzo cz#sto w mojej praktyce spotykam si# z pytaniami o dzia$anie poszczeg!nych
zi$& 8owodzi to zapotrzebowania na popu!arne" podobne zwi#z$emu przewodnikowi"
opracowanie grupujce rodki zie!arskie wed$ug ich w$aciwoci !eczniczych& 5aprzeciw
zainteresowaniu" ktre wyraaj te pytania" wychodzi niniejsza k!asy/ikacja
wymieniajca w trzydziestu szeciu grupach przede wszystkim og!nie" bez recepty"
dost#pne w sprzeday rodki zio$owe" a take niektre inne" bardzo powszechne i o
usta!onej renomie w /itoterapii rodki !ecznicze" np& cebu!a i czosnek& Podzia$ ten ma
istotne znaczenie praktyczne& Pozwa!a bowiem na zast#pcze stosowanie zi$ :np& w
przypadku braku w sprzeday jednych; o tym samym dzia$aniu" nadto wskazuje na
bardzo podan ze wzg!#du na skuteczno+ !ecznicz ) mo!iwo+ stosowania mieszanek
z zi$ o wsp!nym kierunku dzia$ania& 5a!ey bowiem wiedzie+" i przy tej samej dawce
naparu z mieszanki osigniemy znacznie !epszy rezu!tat ni2!i z jednego zie!a&
1& %akteriob7czo 8dezyn!eku7+co: dzia#a7+( czosnek" cebu!a" !i+ mcznicy" !i+
borwki" owoce czarnej jagody" zie!e pio$unu" dziurawca" szanty" mi#ty" majeranku"
sza$wii" macierzanki" tymianku" kwiat rumianku pospo!itego" wrotyczu" korze%
omanu" k$cze kosa+ca" kora wierzbowa&
9& Go7+ rany i skaleczenia( kwiat nagietka" jasnoty" rumianku pospo!itego" zie!e
drapacza" dziurawca" !nicy" rdestu ptasiego" sza$wii" korze% ywokostu" !i+ orzecha
w$oskiego i pczki topo!i&
7& Ia1u7+ krwawienia zewn$trzne i wewn$trzne( zie!e krwawnika" tasznika" skrzypu"
rdestu ptasiego i ostrogorzkiego" !i+ pokrzywy" barwinka i k$cze pi#ciornika" kora
ka!iny&
C& =rew czyszcz+ ze z#ogw i pozosta#o'ci po zatruciac0( zie!e bratka po!nego"
przetacznika" poziomki" b!uszczyku" skrzypu" drapacza" ogrecznika" kwiat
stokrotki" kocanki" !i+ barwinka" borwki" ma!iny" brzozy" korze% $opianu"
podrnika" mniszka" szyszki chmie!u i nasienie czarnuszki&
4& Moczop$dnie 8czyszcz+c i lecz+c nerki* poprawia7+c ic0 prac$ i znosz+c parcie na
1ocz: dzia#a7+( zie!e po$onicznika" skrzypu" poziomki" rutwicy" drapacza" rzepiku"
1B1
pio$unu" by!icy pospo!itej" macierzanki" naw$oci" werbeny" bratka po!nego" hyzopu"
nostrzyka" bazy!ii" rdestu ptasiego" p$ucnika)miodunki" czbru" pokrzywy"
przetacznika" k$cze perzu" tataraku" korze% $opianu" podrnika" !ukrecji" myd!nicy"
omanu" kosa+ca" !ubczyka" goryszu" pietruszki" !i+ mcznicy" brzozy" brusznicy"
czarnej jagody" kwiat stokrotki" wrzosu" b$awatka" kocanki" jasnoty" bzu czarnego"
!ipy" owoc kminku" jarz#biny" ja$owca" dzikiej ry" szyszki chmie!u" pczki topo!i"
strczyny /aso!i" znami# kukurydzy" nasienie pietruszki i czarnuszki&
E& Mlekop$dnie 8nieodzowne dla kar1i+cyc0 1atek we wszystkic0 k#opotac0
laktacy7nyc0: dzia#a7+( kminek" koper w$oski" any" zie!e rutwicy" bazy!ii" !i+
barwinka i nasienie pietruszki&
B& >apotnie 8wskazane przy wszystkic0 rodza7ac0 przezi$bie": dzia#a7+( kwiat !ipy" bzu
czarnego" wrzosu" naw$oci" korze% $opianu" omanu" goryszu" pietruszki" k$cze
tataraku" zie!e przetacznika" rutwicy" ogrecznika" bratka po!nego" !i+ brzozy"
nasienie pietruszki" pczki topo!i" owoc ma!iny i bzu czarnego&
D& >asennie i uspoka7a7+co wp#ywa7+ ( zie!e nostrzyka" !i+ me!isy" barwinka" korze%
koz$ka" zie!e macierzanki i kurzego !adu" szyszki chmie!u" kwiat !awendy&
=& &bnia7+ ci'nienie krwi 8bez obawy przedawkowania* ktre 1og#oby wywo#a)
u7e1ne skutki uboczne:( cebu!a" czosnek" skrka bia$a cytrynowa" urawiny" a
dawkowane pod kontro! !ekarsk ) zie!e jemio$y i !i+ barwinka&
1& <zia#anie os#ania7+ce 8przy podranieniac0 uk#adu oddec0owego i trawiennego:
wykazuj, !i+ !azu" babki" podbia$u" kwiat !ipy" dziewanny" korze% !azu"
ywokostu" nasienie gorczycy" kozieradki i siemi# !niane&
11& ;zynno'ci o#+dka 8przy Aw+tpliwo'ciac0B natury trawienne7: pobudza7+( zie!e
krwawnika" dziurawca" przywrotnika" drapacza" szanty" mi#ty" bazy!ii" majeranku"
czbru" naw$oci" przetacznika" kwiat !awendy" rumianku pospo!itego" korze%
!ubczyka" goryszu" myd!nicy" mniszka" k$cze pi#ciornika" rzewienia" !i+ me!isy"
bobrka i nasienie kozieradki&
19& Przeciwkrwawnicowo 8do stosowania doustnego przy 7ednoczesny1 zadzia#aniu z
zewn+trz: dzia#a7+( zie!e krwawnika" drapacza" kora kasztanowca" korze%
ywokostu" cebu!a surowa" siemi# !niane mie!one" !iwki suszone& 8o stosowania
zewn#trznego w ok$adach, kwiat rumianku !ub gotowana cebu!a&
17& Pobudza7+ dzia#anie serca* nerww( zie!e dziurawca" hyzopu" bazy!ii" !i+
rozmarynu i korze% goryszu" kwiat g$ogu&
1C& D#a'ciwo'ci przeciwartretyczne 1a7+( zie!e rzepiku" kora wierzbowa" gbka
s$odkowodna" !i+ czarnej porzeczki i nasienie czarnuszki&
14& Przeciwcukrzycowo 8pro!ilaktyka* leczenie cukrzycy i stanw przedcukrzycowyc0:
dzia#a7+( k$cze perzu" strczyny /aso!i" !i+ pokrzywy" czarnej jagody" orzecha
1B9
w$oskiego" zie!e rdestu ptasiego" dziurawca" krwawnika" sza$wii" g!istnika" rutwicy"
korze% mniszka" $opianu" cebu!a surowa i gotowana&
1E& Znosz+ gor+czk$( !i+ mi#ty" bobrka" kwiat !ipy" kwiat bzu czarnego" rumianku
rzymskiego" rumianku pospo!itego" s$onecznika :same p$atki kwiatowe;" kora
wierzby" kasztanowca" owoc czarnej jagody" zie!e tysicznika i drapacza&
1B& D#a'ciwo'cia1i przeciwgo')cowy1i odznacza7+ si$( !i+ brzozy" czarnej porzeczki"
kora wierzbowa" gbka s$odowodna" kwiat tawu$y $kowej" zie!e skrzypu" nasienie
czarnuszki i gorczycy bia$ej :suche ok$ady;&
1D& Przeciwrobaczo dzia#a7+( czosnek" nasiona dyni" zie!e pio$unu" macierzanki"
tymianku" kwiat wrotyczu" owoc czarnej jagody i borwki brusznicy&
1=& Przeciwzapalnie 8do uytku wewn$trznego: dzia#a7+( kwiat rumianku pospo!itego"
rumianku rzymskiego" nagietka" b$awatka" zie!e srebrnika i wiet!ika&
9& Przeciwzapalnie 8do uytku zewn$trznego w !or1ie ok#adw z naparu: dzia#a7+(
zie!e hyzopu" !nicy" majeranku" sza$wii" !i+ babki" k$cze pi#ciornika" cebu!a
gotowana i kwiat rumianku pospo!itego&
91& Przeciwskurczowo dzia#a7+( zie!e jask$cze" po$onicznika" nostrzyka" bazy!ii"
majeranku" srebrnika" sza$wii" macierzanki" tymianku" werbeny" owoc ko!endry"
anyu" kminku" kopru w$oskiego" bzu czarnego" kwiat !awendy" rumianku
pospo!itego" !ipy" dziewanny" korze% goryszu" kora wierzbowa i znami# kukurydzy&
99& Przeciwalergiczne w#a'ciwo'ci 1a7+( kwiat rumianku" zie!e dziurawca" korze%
koz$ka :mona stosowa+ $cznie;&
97& Przeciw stano1 zapalny1 7elit stosowa)( korze% !ukrecji" kwiat rumianku" zie!e
dziurawca i krwawnika&
9C& Przeczyszcza7+ i rozwalnia7+( kora kruszyny" k$cze rzewienia" owoc bzu czarnego"
zie!e tysicznika" !nicy" kwiat kocanki" siemi# !niane i strczki sensesu&
94& D#a'ciwo'ci przeciwszkorbutowe wykazu7+( zie!e b!uszczyku" owoc dzikiej ry"
owoc jarz#biny" korze% chrzanu" !i+ orzecha w$oskiego&
9E& ?egeneru7+ 'luzwk$ drg oddec0owyc0 i trawiennyc0( !iwki suszone" siemi#
!niane" zie!e bukwicy" rzepiku" !i+ podbia$u i korze% ywokostu&
9B& ?egulu7+ krwawienia okresowe kobiet( kwiat nagietka" kwiat jasnoty" bia$ej
koniczyny" wrotyczu" zie!e dziurawca" szanty" sza$wii" tymianku" korze% !ubczyka"
kminek" czarnuszka i nasienie pietruszki&
9D& @ci+ga7+ca 8przeciwbiegunkowa: dzia#a7+( kora d#bowa" kasztanowca" wierzbowa"
korze% kuk!ika" ywokostu" k$cze pi#ciornika" zie!e rzepiku" przywrotnika" wiet)
1B7
!ika" dziurawca" rdestu ptasiego" srebrnika" p$ucnika)mioduszki" sza$wii" czbru"
naw$oci" macierzanki" tymianku" werbeny" przetacznika" kwiat rumianku" !i+
orzecha w$oskiego" czarnej porzeczki" ma!iny" pokrzywy" czarnej jagody" borwki"
barwinka" owoc dzikiej ry" jarz#biny i czarnej jagody&
9=& Crawiennie dzia#a7+( zie!e by!icy boodrzewu" pio$unu" by!icy pospo!itej"
macierzanki" tysicznika" drapacza" dziurawca" hyzopu" nostrzyka" majeranku"
sza$wii" naw$oci" przetacznika" czosnek" cebu!a" k$cze tataraku" korze% arcydzi#g!a"
podrnika" owoc kminku" ko!endry" kopru w$oskiego" ja$owca" kwiat rumianku"
wrzosu" kocanki" !awendy" szyszki chmie!u" !i+ pokrzywy" nasienie czarnuszki"
gorczycy i korze% chrzanu&
7& Gspoka7a7+ uk#ad nerwowy( korze% koz$ka" arcydzi#g!a" owoc dzikiej ry" zie!e
by!icy pospo!itej i macierzanki&
71& G'1ierza7+ ble( owoc kasztanowca" zie!e nostrzyku" zie!e mi#ty" !i+ barwnika i
kwiat rumianku&
79& <zia#a7+ dobroczynnie na w+trob$ 8na niedo1og$ itp.:( zie!e dziurawca" krwawnika"
tysicznika" g!istnika" dymnicy" !awendy" ja$owca" dzikiej ry" bzu czarnego" korze%
podrnika" mniszka" k$cze rzewienia" kora kruszyny" !i+ bobrka" rozmarynu i
znami# kukurydzy&
77& Dykrztu'nie i przeciwkaszlowo dzia#a7+( surowa i gotowana cebu!a" k$cze tataraku"
kosa+ca" korze% arcydzi#g!a" !ukrecji" omanu" myd!nicy" kwiat kasztanowca" any"
koper w$oski" zie!e b!uszczyku" po$onicznika" hyzopu" szanty" majeranku" p$ucnika)
miodunki" macierzanki" tymianku" przetacznika" bratka po!nego" !i+ podbia$u i
nasienie kozieradki&
7C& Dz1acnia7+( zie!e rzepiku" krwawnika" by!icy)boodrzewu" pio$unu" by!iny
pospo!itej" bukwicy" wiet!ika" b!uszczyku" dziurawca" macierzanki" tymianku"
werbeny" przetacznika" bratka po!nego" kwiat stokrotki" kminek" ko!endra" owoc
dzikiej ry" korze% podrnika" kuk!ika" goryszu" mniszka" !i+ czarnej porzeczki"
ma!iny" pokrzywy" barwinka" nasienie kozieradki" szyszki chmie!u i siemi# !niane&
74& Dp#ywa7+ dodatnio na prze1ian$ 1aterii( zie!e rzepiku" poziomki" dymnicy"
dziurawca" krwawnika" k$cze perzu" !i+ orzecha w$oskiego" gbka s$odkowodna"
nasienie kozieradki i znami# kukurydzy&
7E& Znosz+ nad1iern+ !er1entac7$ i wzd$cia( korze% arcydzi#g!a" !ubczyka" goryszu"
kminek" koper w$oski" any" kwiat !awendy" rumianku pospo!itego" !i+ mi#ty"
ma!iny" zie!e czbru i nasienie pietruszki&
1BC
ZIO9A8
ICH W9A3NO;CI
I 3TO3OWANIE
ALOE3
AloP arborescens 0i!!&
Fa wie!o!etnia ro!ina mieszkaniowa jest
wiecznie zie!onym suku!entem z rodziny
!i!iowatych& Fen rodzaj obejmuje 1D
gatunkw wyst#pujcych na wszystkich
kontynentach& ' Iuropie znany od 1B r&
' mieszkaniach kwitnie bardzo rzadko&
5ie znosi przymrozkw&
(urowcem !eczniczym jest sok ze
wieych !ici& >icie trzy!etnie s$u do
otrzymywania wodnych wycigw
zawierajcych tzw& stymu!atory biogenne&
Przed wykorzystaniem a!oesu do ce!w
!eczniczych na!ey go nie pod!ewa+ w !ecie
przez dwa tygodnie" a w zimie co najmniej
przez miesic&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
5iedomogi miesiczkowania" zapa!enia
kory mzgu" oskrze!owa dychawica"
podostry i przew!ek$y nieyt je!ita grube
go" stany zapa!ne i zwyrodnienia rogwki i
siatkwki" uporczywe b!e g$owy"
nerwob!e" wyczerpanie nerwowe" zanik nerwu wzrokowego" zm#tnienie rogwki" stany
zapa!ne przewodu pokarmowego" choroba wrzodowa" zanikowy nieyt b$ony !uzowej
o$dka" owrzodzenie odbytnicy i okr#nicy" zaparcia :gdy ruchy perysta!tyczne
okr#nicy zanikaj" gdy brak jest parcia na zwieracz odbytu u osb w wieku podesz$ym i
u oty$ych;&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
3!izny" odmro2my" uszkodzenia naskrka" owrzodzenia podudzia" nieyt nosa"
zapa!enie zatok bocznych nosa :wkrap!anie i przemywanie;" owrzodzenie" p#kni#cia
skry" wysypki a!ergiczne i ropne" 2!e gojce si# rany oraz oparzenia termiczne i
promieniami
1BB
rentgenowskimi" uk$ucia owadw" zapa!enie !uzwki jamy ustnej" a/ty" paradentoza"
zapa!enie sromu :ok$ady; i pochwy :tamponowanie;&
'odne wycigi !ub miazga ze wieych !ici a!oesu wykazuj w$aciwoci
biostym!ujce, wzmacniaj mechanizmy obronne organizmu i uaktywniaj enzymy
ustrojowe" zw$aszcza te" ktre zawieraj mikroe!ementy& Poprawia si# sprawno+
bio!ogiczna chorych tkanek i przemiana materii w ca$ym ustroju oraz po!epsza si# jego
rwnowaga :homeostaza;& 3io!ogiczne stymu!atory s szybko wch$aniane i z krwi
docieraj do rnych narzdw& 5ie uaktywniaj si# w kwanym rodowisku o$dka&
5ie s niszczone przez enzymy tkankowe i d!atego wycigi z !ici a!oesu mona podawa+
pozaje!itowo)doustnie !ub zewn#trznie na skr# i b$ony !uzowe& 'ycigi !ub miazg# ze
wieych !ici a!oesu stosuje si# w stanach zapa!nych przewodu pokarmowego" w
chorobie wrzodowej" w zanikowym nieycie b$ony !uzowej o$dka" przy owrzodzeniu
okr#nicy i odbytnicy&
' postaci zastrzykw biostyminy podaje si# rekonwa!escentom po zabiegach
chirurgicznych i po d$ugotrwa$ych chorobach" osobom w podesz$ym wieku z ubytkiem si$
i przy zwi#kszonej podatnoci na choroby in/ekcyjne oraz przy wyczerpaniu nerwowym&
>ecznicze w$aciwoci wysuszonego soku z a!oesu" zwanego a!on s znane od
tysic!eci& (yrop z a!oesu z e!azem :<sko/er; jest rodkiem krwiotwrczym&
Przeciww%(azania> Krwotok macicy" menstruacja" do!eg!iwoci maciczne" rne
krwotoki" powi#kszona prostata" zapa!enie p#cherza moczowego" dyzenteria" zapa!enie
okr#nicy" zapa!enie trzewi" niepe$ny skurcz serca" wiek dzieci#cy" ostre !ub podostre
zapa!enie wyrostka robaczkowego i k$#buszkw nerkowych" zaawansowana cia :od B
miesica;" okres miesiczkowania" bezporednio po operacji przewodu pokarmowego"
y!aki odbytu" ci#ka niedomoga serca i naczy% krwiononych" nadcinienie" krwotoki&
Dzia!ania u+"czne> 'i#ksze dawki preparatu a!oesu mog by+ niebezpieczne d!a
kobiet ci#arnych :gro2ba poronienia !ub przedwczesnego porodu; oraz w przypadku
przekrwienia okr#nicy i narzdw miednicy mniejszej& Przy duych dawkach wyst#puje
og!ne os$abienie" spowo!nienie pu!su" obnienie temperatury cia$a :hipotermia;" a przy D
g proszku mier+& <ntagonistami a!oesu s narkotyki i kwasy&
5iezgodno+ wywo$uj garbniki" elazo* jod" mento!" tymo!" /eno!" tote nie powinno
si# tych rodkw uywa+ jednoczenie z a!oesem&
3PO34B UYCIA
Proszek z suc0yc0 li'ci. Jednorazowo "1)"9 g w op$atku wieczorem z 1H9 szk!anki
p$ynu jako rodek przeczyszczajcy :purgans;" 9)7 mg jednorazowo 9)7 razy dziennie
przed posi$kami jako stomachicum :na o$dek; pobudzajce $aknienie&
Dyci+g z aloesu w dawce 1H9)1 $yeczki na 1H9 szk!anki wody wieczorem jako
purgans@ 4)1 krop!i na o$dek& Preparaty, <!aS :Lerbapo!;" biostymina :Lerbapo!"
ampu$ki a 9 m!;& ' dychawicy oskrze!owej po 1)1"4 m! dziennie w cigu 1)14 dni"
nast#pnie ta sama dawka co drugi dzie%& *g$em 94)74 wstrzykni#+&
ok ze 'wieyc0 li'ci aloesu. 8oustnie po ! $yeczce 9)7 razy dziennie 7 minut przed
jedzeniem jako rodek o$dkowy i przeciwgorczkowy :antiph!ogisticum;&
1BD
6ewn#trznie w postaci przymoczek" ok$adw w rnych dermatozach" jako ma+ w
oparzeniach termicznych i promieniami rentgena&
>apar z suc0yc0 li'ci. Jyeczka na szk!ank# wrztku dziennie jest dobrym rodkiem
o$dkowym" wtrobowym i trawiennym& (proszkowany !i+ dzia$a podobnie jak pio$un&
(zczypt# na ko%cu noa w 1 cm wrztku zaparzy+" odstawi+ do nacigni#cia i
przecedzi+& (tosuje si# do przemywania przy schorzeniach rogwki oka i ropnych stanach
zapa!nych spojwki 9)7 takie porcje dzienne na!ey rwnie wypi+&
>alewka spirytusowa na 'wiey1 li'ciu. 8obry rodek gojcy przeciw ropniom i
ropiejcym ranom& 5iekiedy wystarczy napar na sproszkowanym !iciu w /ormie ok$adu&
5a!ewk# spirytusow na rwni z winem z a!oesu i sproszkowanym a!oesem na!ey
przechowywa+ w opakowaniach ciemnych" szcze!nych i z da!a od wiat$a" nawet
e!ektrycznego&
ARCYDZIB5IEL LITWOR
Arc0angelica o!!icinalis Lo//m&
Jest za!iczany do najcenniejszych ro!in !eczniczych& 6nany od dawna" a je!i nie
wspomina o nim pimiennictwo staroytne" to d!atego" i b#dc ro!in
p$nocnoeuropejsk nie by$ znany w basenie 0orza Mrdziemnego& 5atomiast wie!e o
za!etach !eczniczych arcydzi#g!a pisz redniowieczni autorzy z obszarw na p$noc od
<!p&
' Po!sce spotyka si# arcydzi#gie! w (udetach i Fatrach" nad brzegami potokw"
miejscami na niu& Jest najcz#ciej ro!in dwu!etni" w wyjtkowych warunkach
)cztero!etni& 8orasta wysokoci dwu i p$
metra& >i+ i ku!ki kwiatowe roztarte w
pa!cach wydaj przyjemny" korzenno)
ywiczny zapach" podobne s w smaku&
Korze%" ktry jest surowcem !eczniczym"
w smaku jest pocztkowo s$odka)wy"
p2niej pa!cy" wreszcie korzenno)gorzki&
<rcydzi#gie! bywa uprawiany d!a ce!w
!eczniczych" kosmetycznych oraz
spoywczych&
6awiera !iczne zwizki" m&in& o!ejek
eteryczny" zwizki kumarynowe i
/uranokumarynowe" garbniki" kwasy
organiczne" /!awonoidy i so!e minera!ne&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Korze% dzia$a rozkurczowo" kojco"
moczop#dnie" wykrztunie" pobudza
czynnoci o$dka" wzmacnia nerwy"
naczynia krwionone jest rodkiem na
uspokojenie serca" wzmacnia og!nie" jest
wietnie dzia$ajcym rodkiem gorzkim"
1B=
regu!uje krwawienia miesi#czne" dzia$a napotnie" pomaga w za/!egmieniu p$uc" ko!ce
je!itowej" wzd#ciach" zimnicy" b!ednicy" kurczowych wymiotach" nerwowych b!ach
g$owy" przew!ek$ych nieytach przewodu oddechowego" reumatyzmie" szkorbucie"
padaczce" histerii" bia$ych up$awach" kasz!u" niedronoci je!it" pomaga narkomanom w
kuracjach odwykowych" wskazany po zatruciach a!koho!em i nikotyn" !eczy !uzwki
ust" gruczo$w wydzie!niczych" o$dka" je!it" pomaga na bezsenno+" gryp#"
przezi#bienie" przemian# materii" obrz#k gruczo$w ch$onnych" pobudza $aknienie" jest
wiatrop#dny" stanowi odtrutk# na be!!adonn#" atropin# :i inne a!ka!oidy;" zimowit
jesienny i cykut#& Pobudza wytwarzanie pepsyny i pentagastryny w o$dku" pomaga w
wyda!aniu toksyn z organizmu drog nerek& Pochodne /uranokumaryny& i niektre
sk$adniki o!ejku eterycznego dzia$aj rozkurczowo na mi#nie g$adkie przewodu
pokarmowego i drg $ciowych& <nge!icyna" zawarta w przetworach z arcydzi#g!a"
dzia$a uspokajajco& <rcydzi#gie! jest sk$adnikiem po!skiej mieszanki z pi#ciu krajowych
zi$ wzmacniajcych" co przypomina dzia$anie e%)szenia& Ksantotoksyna" ksantotokso!"
ange!icyna i inne pochodne /uranokumaryny wykazuj dzia$anie /otodynamiczne i
zwi#kszaj wytwarzanie pigmentu me!aniny w skrze po wystawieniu jej na dzia$anie
wiat$a s$onecznego& *!ejek eteryczny z arcydzi#g!a wykazuje w$aciwoci
bakteriobjcze i grzybobjcze&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<nemia" b!ednica" astma nerwicowa" bronchit chroniczny" b!e w okresie
miesiczkowania" zw$aszcza pierwszego dnia" bia$e up$awy" kurcze o$dka i je!it"
gru2!ica" migreny nerwicowe" miesiczkowanie zaburzone" nadkwano+ soku
o$dkowego" niewydo!no+ i niedomoga wtroby" nieyt je!it" niemoc seksua!na"
os$abienie og!ne" os$abienie :atonia; trawienia u osb s$abych" po$ykanie powietrza" u
nerwicowych spazmatyczne wymioty" wzd#cia" obrz#kni#te stawy" szkorbut" zawroty
g$owy i omd!enia" zapa!enie skry" zapa!enie p#cherzyka $ciowego i drg $ciowych"
przewodu trzustkowego" zwa!czanie stresw" zaparcia sto!ca& ' wiekach rednich
stosowano arcydzi#gie! przeciw dumie&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8o wciera% przeciwb!owych" przeciwzapa!nych" przeciwwidowych" na
do!eg!iwoci jamy ustnej" b!e reumatyczne" st$uczenia stosuje si# o!ejek arcydzi#g!owy&
3PO34B UYCIA
&dwar. C $yki drobno poci#tego korzenia gotowa+ w dwu !itrach wody pod
przykryciem" na bardzo wo!nym ogniu& 8oda+ do kpie!i d!a ozdrowie%cw&
>apar. Jyk# zie!a gotowa+ w szk!ance wrztku 1)7 min&" naciga+ 1 min " odcedzi+&
Pi+ dwa razy dziennie po p$ szk!anki przy os$abieniu o$dka" do!eg!iwociach p$ucnych
i zimnicy&
&dwar. Jyeczk$ korzenia gotowa+ 14 min& w 1HC ! wody" popija+ 9 razy dziennie w
ce!u uregu!owania miesiczkowania :gdy jest skpe" bo!esne bd2 nieregu!arne !ub zbyt
ob/ite i d$ugotrwa$e;&
1D
' kuracjach odwykowych od narkotykw" po zatruciach a!koho!em i nikotyn oraz
wyczerpaniu stosuje si# popijanie odwaru z C $yek korzenia jak wyej&
Przy wrzodach o$dka stosuje si# odwar z korzenia w po$czeniu z naparem z pio$unu
i sza$wii@ zaywa+ $yk# co p$ godziny&
*dwar z korzenia gotowanego p$ na p$ w winie i wodzie dzia$a wiatrop#dnie i
wiatroch$onnie&
>apar z korzenia arcydzi$gla. 1H9)1 $yki rozdrobnionych korzeni za!a+ 1)1
j
H9 szk!anki
wody wrzcej i naparza+ pod przykryciem przez 14 minut& *dstawi+ na 1 minut i
przecedzi+& Pi+ po 1HC)1H7 szk!anki 9)7 razy dziennie na godzin# przed jedzeniem jako
rodek pobudzajcy wydzie!anie sokw trawiennych a!bo po posi$kach jako !ek
wiatrop#dny i czyszczcy krew&
Jako rodek orze2wiajcy przy zapaciach" stanach wyczerpania nerwowego na skutek
chorb zaka2nych stosuje si# odwar !ub na!ewk#& Wraz z wa*erian- i arni(- p"pi.a %i/
napar z arc#zi/=*a .a(" Fr"e( wz,acnia.-c# napi/cie nacz#1 (rwi"n"Fn#c$ prz#
ni%(i, ciFnieniu (rwi>
Recep&# na ,ie%zan(i z ("rzenia arc#zi/=*a
1& Korze% arcydzi#g!a" k$cze pi#ciornika" zie!e krwawnika" kora wierzbowa" pczki
topo!i i zie!e serdecznika w rwnych i!ociach& 6 $yki mieszanki zrobi+ odwar do
stosowania przy hemog!obinurii&
9& Korze% arcydzi#g!a" k$cze turzycy" zie!e g!istnika" !i+ bobrka" zie!e dziurawca"
korze% ywokostu" !i+ mi#ty w rwnych i!ociach& 6robi+ odwar z p$torej $yki
mieszanki na p$torej szk!anki wrztku& Pi+ przy zapa!eniu o$dka&
7& 6io$a o$dkowe& 6miesza+ po 9 g rozdrobnionych korzeni arcydzi#g!a" zie!a
drapacza !ekarskiego" !ici mi#ty pieprzowej i !ici me!isy oraz po 1 g
rozdrobnionych korzeni omanu" zie!a g!istnika i zie!a szanty& P$torej $yki
mieszanki za!a+ w termosie 9] szk!ankami wody wrzcej& Pi+ po 9H7 szk!anki 9)7
razy dziennie przed posi$kiem jako rodek pobudzajcy trawienie :wydzie!anie
enzymw trawiennych;" przeciwskurczowy" przeciwzapa!ny i og!nie
wzmacniajcy&
Przetwory z arcydzi#g!a stosowane w za!ecanych dawkach nie maj dzia$ania
szkod!iwego na organizm& Pochodne /uranokumarynowe zawarte w surowcu zwi#kszaj
wra!iwo+ skry na promienie s$oneczne i mog powodowa+ miejscowy obrz#k"
przekrwienie !ub powstanie p#cherzy ju po krtkim nawiet!aniu s$o%cem&
pirytus arcydzi$glowy z#oony. (tosuje si# do wciera% $agodzcych b!e w zapa!eniu
i korzonkw nerwowych" nerwob!ach i b!ach go+cowych&
Dyci+g p#ynny z korzenia wchodzi w sk$ad p$ynu 5erQoso! :OLerbapo!P;" stosowanego
w stanach zwi#kszonego napi#cia nerwowego" uczuciu niepokoju" trudnoci w
zasypianiu&
D cukiernictwie wykorzystuje si# zie!one pochewki !iciowe i m$ode p#dy oraz $odygi
smaone w cukrze na such kon/itur# tzw& ane!iki" ktre s uywane do dekoracji ,
tortw" mazurkw" keksw ze wzg!#du na pi#kny ko!or zie!ony& Jest to znakomity rodek
trawienny@ jeden" najwyej dwa !istki trzeba dobrze pou+ i popi+ czymko!wiek" a okae
si# to nies$ychanie skuteczne po najci#szym obiedzie& Pomaga w trawieniu&
6 m$odych p#dw i ogonkw !iciowych mona przyrzdzi+ surwk$* mona je
dodawa+ do innej surwki" a!e wtedy trzeba j pos$odzi+& 5a korzeniu arcydzi#g!a :do 1
dag wieego korzenia i ki!ku cm $odygi nad korzeniem na !itr spirytusu"
1D1
postawi+ w ciemnym miejscu na dwa tygodnie" rozcie%czy+ gotowan wod do w$aciwej
mocy zwyk$ej wdki" mona os$odzi+; gra!e podha!a%scy robi swoj s$ynn
Od2wigoniwk#P" ktra jednak d!a osb o wysokim cinieniu krwi jest niewskazana&
&le7ek arcydzi$glowy* oprcz zastosowa% medycznych" jest uywany w przemy!e
myd!arskim" kosmetycznym i chemii gospodarczej& 'ycigw z owocw i korzeni uywa
si# w po$czeniu z innymi surowcami ro!innymi do wyrobu !ikierw zio$owych !ub
aromatycznych wdek& ' krajach ang!osaskich i nordyckich korze% arcydzi#g!a stosuje
si# w kompozycji z innymi surowcami zio$owymi do aromatyzowania piwa&
ARNIKA 54R3KA
Arnica 1ontana >
Jest do+ rzadk" wyst#pujc na $kach i
obrzeach !asu na niu by!in" cz#ciej
spotykana na (uwa!szczy2nie& 8o ce!w
!eczniczych zbiera si# w dni s$oneczne" po
obeschni#ciu rosy" na p!antach kwiatostany )
koszyczki& ' pocztkowym okresie
kwitnienia" na!ey je suszy+ w miejscu
suchym i przewiewnym& Jatwiejsza w
uprawie jest arnika $kowa& 8o ce!w
!eczniczych wykorzystuje si# oprcz
kwiatw take !icie i korze%&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Pobudza uk$ad nerwowy :kwiaty;"
pobudz mzg po urazach :skrajne
wyczerpanie;" ma w$aciwoci wymiotne&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
'ybroczyny krwawe&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
(twardnienie t#tnic" kurcze t#tnicze" kok!usz" kontuzje" siniaki" st$uczenia" niektrej
poraenia :para!i;&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
-razy" kontuzje" krwiaki" zwichni#cia" rozerwanie mi#ni&
1D9
3PO3OBY UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
(tosowa+ z du ostronoci" moe bowiem wywo$a+ zawroty g$owy" drgawki
nerwowe& >epiej jako !ek homeopatyczny&
>apar. 4 g !ici bd2 kwiatw na !itr wody& 1annym daje si# ma$e i!oci w niewie!kiej
/i!iance a do wystpienia norma!nych ko!orw skry twarzy&
&dwar. 1)9 g korzeni !ub !ici na !itr wody& Gotowa+ 14 min&" popija+ 9 /i!ianki
dziennie przy kok!uszu u doros$ych i w niektrych para!iach&
Zio#a z arnik+. 6miesza+ po 4 g kwiatw kasztanowca" kwiatw jarz#biny i kwiatw
g$ogu oraz 9 g kwiatw arniki& Jyk# mieszanki za!a+ w termosie dwiema szk!ankami
wody wrzcej& Po godzinie przecedzi+& Pi+ ma$ymi porcjami w cigu dnia w stanach
zapa!nych i zakrzepowych naczy% krwiononych w ko%czynach do!nych&
>alewka arnikowa. (tosowa+ po 4 krop!i raz dziennie w kie!iszku wody po jedzeniu w
spadku cinienia krwi" obnieniu czynnoci serca i dusznoci& Korzystnie jest $czy+ z
na!ewk z g$ogu&
>apar arnikowo-ru1iankowy* miesza+ po 7 g kwiatw arniki j kwiatw rumianku"
za!a+ dwie $yki mieszanki p$ !itrem wody wrzcej" postawi+ pod przykryciem" po
ostudzeniu przecedzi+&
' zaburzeniach krenia wie%cowego i mzgowego krwi" sk$onnociach do y!akw i
os$abieniu serca" stosowa+ <rnicorin produkowany w 5iemczech&
Przetwory z arniki dzia#a7+ korzystnie na uk$ad krenia" zwi#kszaj !iczb# skurczw
serca i jego obj#to+ wyrzutow" zmniejszaj opory w naczyniach obwodowych i
poprawiaj krenie w ko%czynach i mzgu" pobudzaj oddech" dzia$aj przeciwzapa!nie
i przeciwobrz#kowo w obr#bie obwodowych naczy% y!nych i naczy% mzgowych"
podnosz nieznacznie wydzie!anie soku o$dkowego i $ci" u$atwiaj jej przep$yw do
dwunastnicy" zwi#kszaj i!o+ wydzie!anego moczu i dzia$aj rozkurczowo na mi#nie
g$adkie przewodu pokarmowego i drg moczowych& Po wnikni#ciu do naczy% wyra2nie
zwi#kszaj aktywno+ /ibryno!ityczn krwi" przeciwdzia$aj ag!utynacji p$ytek krwi i
zapobiegaj powstawaniu zakrzepw y!nych& Przetwory z arniki stosuje si# doustnie w
zaburzeniach wie%cowego i mzgowego krenia krwi u osb w podesz$ym wieku oraz
tzw& sercu starczym o post#pujcym os$abieniu mi#nia sercowego na t!e miadycowym"
a take w stanach zapa!nych i zakrzepowych naczy% krwiononych w ko%czynach
do!nych&
Przeciww%(azania> 6byt due dawki arniki stosowane doustnie mog spowodowa+
b!e g$owy i brzucha" wymioty" biegunk#" os$abienie pracy serca" oddechu" zw#enie
2renic& 5ie mona przyjmowa+ arniki doustnie w stanach zapa!nych o$dka i je!it"
krwawieniach w przewodzie pokarmowym" stanach pozawa$owych i !eczeniu stro/antyn
oraz g!ikozydami naparstnicy&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
6wizki czynne kwiatw arniki stosowane zewn#trznie $atwo przenikaj przez skr#"
wzmacniaj ciany naczy% w$osowatych" a w przypadku uszkodze%" np& na skutek
kontuzji !ub obrz#kw" zapobiegaj przenikaniu osocza poza $oyska y!ne& 6mieniaj
rwnie cinienie na zewntrz i wewntrz drobnych naczy% podskrnych" u$atwiaj
resorpcj# p$ynu wysi#kowego oraz zmniejszaj obrz#ki i b!e przez nie powodowane&
5a!ey unika+ stosowania arniki na otwarte rany" oparzenia AAA stopnia" roz!eg$e otarcia
naskrka i ostre stany zapa!ne skry" gdy moe to wywo$a+ si!ne podranienie tkanek&
1D7
<o ok#adw i ko1presw mona stosowa+ mieszank# z 9 g na!ewki arnikowej z
dodatkiem 4 g g!iceryny" E g wody i p$ $yeczki octu&
Jako 'rodek #agodz+cy ble stosuje si# arnik# w zakrzepowym !ub zarostowym
zapa!eniu y$ i w b!ach pooperacyjnych&
&dwar. 2 $yeczki kwiatw arniki gotowa+ 4 min& (tosowa+ jako kompresy ciep$e na
kontuzje bez ran&
BABKA WH3KOLI3TNA
Plantago laceolata >&
3abka wsko!istna a!bo !ancetowata
:nazwa pochodzi od kszta$tu !ici;" podobnie
jak babka rednia :P!antago media >&; oraz
zwyczajna :P!antago major >&;" na!ey do
najpopu!arniejszych ro!in ziemi& 5ie
wyst#puje ty!ko na szczerym piasku&
*jczyst krain wszystkich trzech gatunkw
babki jest Iuropa" skd ro!ina ta zosta$a
zaw!eczona na wszystkie kontynenty& 5azwa
Op!antagoP jest pejoratywem od $aci%skiego
Op!antaP" ro!ina" co na po!ski mona
prze$oy+ jako Oro!iniskoP" a wi#c chwast"
zie!sko&
3abka wsko!istna trzyma si# wi!gotnych
$k i pastewnych ro!in uprawnych" rednia i
zwyczajna natomiast przydroy" obej+
domowych" trawnikw& 3abka kwitnie od
maja do wrzenia" ma drobniutkie kwiaty
osadzone na jednej $odydze" zaczyna kwitn+
od dom i kwitnienie & posuwa si# ku grze&
Kwiaty s zapy!ane przez wiatr&
3abka zwyczajna jest star !udow ro!in
!ecznicz& Jej !icie i nasiona zbierano w
.hinach ju przed trzema tysicami !at& (tarogrecka i rzymska medycyna za!eca$y
nasiona przy czerwonce& 6ie!e babki ma s$aby zapach" w smaku jest cierpkie" gorzkie i
s$one& 'ysuszone !icie zawieraj m&in& g!ikozydy" !uz" /!awonoidy" karoten" wit& ."
gorycze" garbniki" kwasy organiczne" so!e minera!ne" a wrd nich krzemionk# i so!e
cynku" siark#&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
3abka ma w$aciwoci antyo/ta!miczne" wzmaga krzep!iwo+ krwi" dzia$a cigajce"
oczyszcza krew" p$uca i o$dek" ma sk$onnoci przeciwzapa!ne" zmniejsza przekrwienie
b$on !uzowych i nadmiern przepuszcza!no+ w$osowatych naczy% krwiononych"
1DC
dzia$a rozkurczowo na mi#nie g$adkie grnych drg oddechowych" a take nieznacznie
wykrztunie oraz moczop#dnie& .hroni organizm przed wirusami i nowotworami
wywo$ywanymi przez wirusy onkogenne przedostajce si# do komrek& .zynnymi
zwizkami babki s wie!ocukry ro!inne" g!ukany !ub aminog!ukany o bardzo duej masie
czsteczkowej&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8zia$a gojco na rany" wp$ywa regenerujce na naskrek" stosuje si# na wysypki i
wrzody&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
3iegunka" dyzenteria" bia$e up$awy" krwotok" w tym maciczny" krwiop!ucie" gru2!ica"
chroniczne zapa!enie oskrze!i" og!ne os$abienie" utrata wagi" op2nienia rozwojowe u
dzieci" zapa!enia gard$a i angina" zapa!enie krtani" stany zapa!ne nerek" gorczka" nieyt
drg oddechowych i za/!egmienie gard$a" astma" kok!usz" zaburzenia trawienne"
uszkodzenia !uzwki o$dka" bezkwano+ o$dka i dwunastnicy" endogenne toksyny
bakteryjne&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
-szkodzenia skry wsze!kiego pochodzenia" stany zapa!ne i wid sromu" zapa!enie
spojwek i powiek" ukszenia owadw i mii" zapa!enie dzise$" !iszajec" dermatozy
strupiaste" wierzb" wrzody na nogach&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
1ecepta do stosowania przy niestrawnoci" zgadze" odbijaniu si#" cuchni#ciu z ust& >i+
babki wsko!istnej" !i+ bobrka" korze% goryczki" skrka pomara%czowa w rwnych
i!ociach" zem!e+ i zaywa+ mniej ni p$ $yeczki przed jedzeniem&
?ecepta przy wrzodzie o#+dka. >i+ babki" !i+ pokrzywy" siemi# !niane" korze%
arcydzi#g!a w rwnych i!ociach@ $yk# korzenia arcydzi#g!a za!a+ czterema szk!ankami
wody" zagotowa+" wsypa+ $yeczk# siemienia i $yk# babki razem z pokrzyw" odstawi+ &
do nacigni#cia i wypija+ ma$ymi i!ociami w cigu dnia&
Zio#a przeciw 0e1oroido1. 6miesza+ po 94 g !ici babki !ancetowatej i !i+ ma!iny oraz
1 g mieszanki zio$owej Vagosan& 8o dwu !itrw ciep$ej wody doda+ 4)E $yek zi$"
powo!i ogrzewa+ przez 1)14 min& w temperaturze 7B)7D st& .& *suszy+ odbyt i
posmarowa+ maci nagietkow a!bo Formentio!em bd2 8ermosanem& (tosowa+
nasiadwki z cz#stot!iwoci w za!enoci od zaawansowania choroby&
Zio#a do ok#adw na oczy. 6miesza+ po 9 g !ici babki zwyczajnej !ub !ancetowatej i
kwiatw ma!wy czarnej oraz po 1 g kwiatw jasnoty bia$ej i kwiatw rumianku& 6a!a+
1H9 $yki mieszanki 9H7 szk!anki wrzcej wody i naparza+ 14)9 min& *dstawi+ na 1
min& i przecedzi+& (tosowa+ na oczy jako rodek przeciwzapa!ny" bakteriobjczy i
os$aniajcy&
Zio#a przeciwbiegunkowe. 6miesza+ po 14 g !ici babki" kwiatu rumianku" kory
d#bowej" owocw borwki czarnej i zie!a rdestu ptasiego oraz po 1 g k$cza pi#cior)
1D4
nika i porostu is!andzkiego& 6a!a+ $yk# zi$ szk!ank wody ciep$ej& *grzewa+ do wrzenia
i $agodnie gotowa+ pod przykryciem przez 7)4 minut& *dstawi+ na 1 min& i przecedzi+&
Pi+ 9)7 razy dziennie przed jedzeniem jedn szk!ank# jako rodek przeciwzapa!ny"
przeciwb!owy" os$aniajcy oraz przeciwbiegunkowy&
yrop wykrztu'ny. 1 g wieych !ici babki poci+ na drobne kawa$ki" doda+ 1 rai
ostudzonej" przegotowanej wody i zmiksowa+ a!bo przekr#ci+ przez maszynk#" wycisn+
sok z miazgi" przesczy+ i rozpuci+ w nim 1 g cukru" po czym ogrzewa+ do wrzenia&
1oz!a+ do ma$ych bute!ek i przechowywa+ w !odwce& (tosowa+ po $yeczce" najwyej
po p$ $yki ki!ka razy dziennie jako rodek wykrztuny i przeciwkasz!owy d!a dzieci i
m$odziey&
&dwar z li'ci babki. 5a p$torej szk!anki ciep$ej wody wzi+ $yk# !ici" ogrzewa+ do
wrzenia& Gotowa+ $agodnie pod przykryciem przez 7 min& *dstawi+ do nacigni#cia na
1 min& i przecedzi+& Pi+ dwa razy dziennie po p$ szk!anki w nieycie je!it i biegunce&
Fen sam odwar mona stosowa+ zewn#trznie do p$uka%" ok$adw i przemywa%& 8o oczu
rozcie%czy+ przegotowan wod# w proporcji 1,1& 8wie $yki odwaru na szk!ank# wody
mona stosowa+ do sp$ukiwania g$owy po umyciu w$osw" co sprzyja usuwaniu $upieu&
>apar z li'ci. ' i!oci 1)9 szk!anki dziennie a!bo 7 razy dziennie $yk# soku e!
wieej ro!iny na wodzie stosowa+ przy nieytach grnych drg oddechowych" nieycieN
szczytw p$uc" astmie i kok!uszu& Mwiey sok ma w$aciwoci przeciwgorczkowe& J
8o ce!w !eczniczych wykorzystuje si# take korze% babki& Korze% gotowany !ubi
uty usuwa b! z#ba& 5apar z korzenia stosuje si# przy biegunkach" os$abieniu p#cherza"
krwawieniu z p$uc" kasz!u" niedomodze wtroby" $taczce i zgadze&
' kadym wypadku" szczeg!nie" gdy zaywamy babk# w ce!u wp$yni#cia na popraw#
dzia$ania drg oddechowych ) d!a wzmocnienia e/ektu !eczniczego babk# na!ey miesza+
z tak sam i!oci p$ucnika 8Ierba plu1onariae:.
>asiona babki s+ 1oczop$dne. I!iminuj kwas moczowy i ch!orki& (tosuje si# odwar z
1 g na !itr wody&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Mwiee !icie ca$e !ub roztarte stosuje si# na wsze!kie zaognienia zewn#trzne skry
ok$ady przy ry" czyrakach" wysypkach zaka2nych" oparzeniach i wrzodach& Mwiey sok
zawiera witaminy <" . i K&" ktre u!egaj wch$oni#ciu przez skr#" std szerokie
zastosowanie soku&
<o p#ukania ust przy zapaleniu gard#a* b!ach z#bw" do przemywania oczu" irygacji
dopochwowej przy bia$ych up$awach stosuje si# napar z *iFci>
P#yn do prze1ywania oczu. 'ycig wodny z 4 g babki" 4 g wody z p$atkw ranych"
7 g siarczanu cynku&
P#yn 'ci+ga7+cy. 1 g !ici babki" 4 g kwiatkw nostrzyka" 4 g kwiatw chabru"
b$awatka" 14 g wrzcej wody& 5aciga+ 14 min& Przecedzi+ przez czyste p$tno i
obmywa+ spojwki oraz powieki w stanie zapa!nym&
Ma') do leczenia tr+dziku. (tosowa+ wodny wycig z babki" 4 g !ano!iny" 1 g bia$ej
waze!iny" ! krop!a o!ejku ry&
1DE
BEZ CZARNY
a1bucus nigra >&
Fen drzewokrzew z rodziny
przewiertniowatych" osigajcy wysoko+
4)1 m mona za!iczy+ do chwastw
dendro!ogicznych& 0a niewie!kie
wymagania g!ebowe" potrzebuje troch#
prchnicy i nie zacienionego miejsca& Krzew
rozsiewaj ptaki" o krtkich ogonkach i
drobno pikowanych brzegach na !icie o
krtkich ogonkach" kwiat kremowy"
pi#ciop$atkowy" drobny pikowany" zebrany w
due ba!dachy" w zapachu duszcy& Kwitnie
w maju" natomiast w sierpniu ukazuj si# w
ba!)daszkach granatowe jagody& 0$ode
ga$#zie maj gruby" bia$y rdze%&
6 tego krzewu" ktry ma wie!e odmian"
pozyskujemy d!a ce!w !eczniczych kwiaty"
kor#" korze%" !icie i ku!iste owoce& 6
owocw przyrzdza si# soki" kon/itury"
kwiaty mona zapieka+ w ciecie !ub uywa+
jako namiastk# herbaty& 6biera si# take kor#
z korzeni i ca$e korzenie&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Kwiaty dzia$aj napotnie" moczop#dnie" uszcze!niaj ciany naczy% w$osowatych i
dzi#ki rutynie zwi#kszaj ich e!astyczno+& *woce dzia$aj rozwa!niajco" napotnie"
moczop#dnie" rozkurczowo" przeczyszczajce" przeciwb!owe;" usuwaj z organizmu
toksyny egzogenne i szkod!iwe produkty przemiany materii" maj w$aciwoci
przeciwreumatyczne i przeciwzapa!ne& >icie maj w$aciwoci moczop#dne i napotne"
dzia$aj s$abo $ciop#dnie i rozwa!niajco" zwi#kszaj odporno+ na choroby zaka2ne&
1dze% bia$ych m$odych ga$#zi dzia$a moczop#dnie" przepuszczajce" antyreumatycznie"
zapobiega dnie" rozpuszcza kamic# nerkow i $ciow" ma w$aciwoci przeciw)
padaczkowe& 8awki !ecznicze stosowane z umiarem nie wywo$uj niepodanych
skutkw ubocznych&
W3KAZANIA LECZNICZE
*woce :jagody;, nerwice" stany zapa!ne o$dka" biegunka" niedomoga wtroby"
niestrawno+" $taczka" zaparcia" nerwob!e" kamica moczowa& 1dze% bia$y,
reumatyzm" artretyzm" dna" puch!ina wodna" zapa!enie nerek" kamica moczowa" padaczka
samoistna" gromadzenie si# wody w tkankach& Kwiaty, astma" katar" gorczka
podwyszona z wysypk" ryczka" reumatyzm" szkar!atyna" zapa!enie p#cherza
moczowego" zapa!enie oskrze!i" gru2!ica" choroby skrne" czyraki" do!eg!iwoci oczu"
nerek&
1DB
>icie, zewn#trznie ) zwi#kszona przepuszcza!no+ w$osowatych naczy% krwiononych"
zapa!enie jamy ustnej i gard$a" zapa!enie spojwek :ok$ady;" kpie!e kosmetyczne&
Kwiaty bzu czarnego wchodz w sk$ad mieszanki zio$owej Pyrosan :OLerbapo!P;
stosowanej jako !ek napotny i przeciwgorczkowy& *woce wchodz w sk$ad granu!atu
3etagran :OLerbapo!P; i p$ynu 3etaso! :ten sam producent; oraz mieszanek zio$owych
5ormosan i 5eonormosan uywanych w zaparciach& *woce podaje si# jako rodek
odtruwajcy i u$atwiajcy usuwanie z organizmu szkod!iwych produktw przemiany
materii" zw$aszcza w chorobie go+cowej" chorobach zaka2nych i niektrych
schorzeniach skrnych" jako rodek przeciwb!owy w rwie ku!szowej" zapa!eniu nerwu
trjdzie!nego i b!ach neura!gicznych&
3PO3OBY UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Jagody. (tosowa+ 9)7 g soku rano przy zaparciach i nerwob!ach&
%ia#a kora. *dwar z dwu $yek rozdrobnionej bia$ej kory na !itr wody@ wygotowa+ do
po$owy" pi+ w cigu dnia przy reumatyzmie" go+cu" gromadzeniu si# wody w
organizmie&
Dyci+g wodny. (tosowa+ "9)1 !itra dziennie&
>apar. (tosowa+ 4 jagd ze 14 g ciep$ej wody& 5aciga+ CD godzin& 'ypi+ rano na
czczo w dwu porcjach w odst#pie 14 min& (tosowa+ co drugi tydzie% przez dwa miesice
przy epi!epsji samoistnej&
=wiaty. Gar+ kwiatw na !itr wody wrzcej" naciga+ 1 min& Popija+ w dowo!nych
porcjach przy zapa!eniu oskrze!i" reumatyzmie" gorczce z wysypk&
>apar 1oczop$dny. 1 g kwiatw bzu" 1 g kwiatw ogrecznika !ekarskiego" 1 g
nagietka !ekarskiego" 9 g pomornika" E g wody wrzcej& 5aciga+ przez godzin#"
nast#pnie napar wycisn+ i doda+ 1 g syropu mi#towego& Popija+ ki!ka szk!anek w
cigu doby&
&dwar 1oczop$dny. 1 g korzenia bzu na C g wody& Gotowa+ 9 min&" naciga+ 1
min& 8oda+ N g wycigu z ja$owca& (tosowa+ jedn $yk# co dwie godziny na puch!in#
wodn" brzuszn i zapa!enie nerek&
Dino 1oczop$dne. 1:4 g bia$ego rdzenia bzu i !itr bia$ego wina& 0acerowa+ 9 dni"
stosowa+ 1 g dziennie&
&dwar z kory poprawia sk$ad sokw trawiennych&
Jyka powide# z owocu :robi si# je przez proste smaenie i odparowanie; pomaga )
bra+ na noc ) przy przew!ek$ych zaparciach& Powid$a grubo smarowane na bu$ce je+ na
zwa!czanie wrzodw o$dka i dwunastnicy&
ok nastawiony na cukrze dzia$a korzystnie na drogi moczowe& Jyka soku na
szk!ank# herbaty rano !ikwiduje moczenie nocne u dzieci" pobudza czynno+ nerek u
doros$ych" dzia$a regu!ujce w biegunkach& (ok moe si# zwinowa+" a!e nie traci
w$aciwoci& ' ustach zostawia posmak zje$cza$ego mas$a&
En0alac7e parami z naparu z kwiatw pomagaj w przew!ek$ych nieytach drg
oddechowych i uporczywym kasz!u& 5a!ey zachowa+ pewn od!eg$o+ od wrztku" tak
aby czu+ zapach naparu" a!e nie naraa+ si# na wysok temperatur#&
Recep&# na ,ie%zan(i zi"!"we z za%&"%"wanie, (wia&u +zu czarne="
1& Kwiat bzu czarnego" zie!e wiet!ika" zie!e pio$unu" korze% arcydzi#g!a" !i+ sza$wii i
korze% goryczki w rwnych i!ociach sproszkowa+ i zaywa+ mniej ni p$ $yeczki
na p$ godziny przed jedzeniem" co pobudza wydzie!anie sokw o$dkowych&
1DD
9& Kwiat bzu czarnego" kwiat tawu$y $kowej" pczki topo!i" kora wierzby" !i+ brzozy"
!i+ poziomki" !i+ czarnej porzeczki w rwnych i!ociach zmiesza+" przygotowa+
napar" stosowa+ przy ischiasie&
7& Kwiat bzu czarnego" zie!e bukowicy" zie!e rzepiku" !i+ mi#ty" !i+ ruty" !i+ czarnej
jagody" morszczynu" kwiat krwawnika" mie!one nasienie kozieradki@ cztery z tych
sk$adnikw sproszkowa+ i zaywa+ w stwardnieniu rozsianym" dbajc o prawid$owe
odywianie&
>apar z kwiatw bzu dzia$a si!niej ni napar z kwiatu !ipy przy kasz!u" przezi#bieniach"
za/!egmieniu p$uc i katarze i moe by+ podawany niemow!#tom&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
&k#ad. 2 #yki kwiatw bzu na !itr wody wrzcej" naparza+ 1 minut& (tosowa+ do
$agodzcego ok$adu i ciep$ych kpie!i na odmroziny& *bmywa+ oczy w przypadku
do!eg!iwoci" egzemy powiek&
Z kwiatu bzu w po#+czeniu z kwiate1 ru1ianku robi si# ok$ady z rozparzonego zie!a
pod ceratk na godzin#& *dwar z kwiatw bzu z dodatkiem po$owy $yeczki <zuca!enu
mona stosowa+ zewn#trznie do ok$adw i p$ukania jamy ustnej&
BOBREK TR4?LI3TNY
Menyant0es tri!oliata F.
Fa bardzo rozpowszechniona ro!ina
wie!o!etnia z rodziny goryczkowatych
8;entanaceae: !ubica rodowisko
wi!gotne ) bagna" podmok$e $ki" nadbrzea
wd stojcych ) sta$a si#" w wyniku
masowo przeprowadzanych me!ioracji
gatunkiem zanikajcym& Kwitnie w maju p
i czerwcu" kiedy te ) w pocztkach
pojawiania si# kwiatw o bia$o rowym
zabarwieniu zebranych w stojcy na
osobnej $odyce kwiatostan ) na!ey
zbiera+ w ce!ach !eczniczych !icie bobrka"
ktre s biurowcem zie!arskim& 3obrek nie
ma charakterystycznego swoistego
zapachu" !icie roztarte maj smak gorzki&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
>i+ bobrka ma w$aciwoci
przeciwszkorbutowe" przeciwmigrenowe i
przeciwczerwiowe" dzia$a oczyszczajce"
np& na ! krew" pobudza przywsp$czu!ny
uk$ad
1D=
nerwowy" spowa!nia wsp$czu!ny uk$ad nerwowy" ma w$aciwoci przeczyszczajce"
sprzyja menstruacji" wzmacnia organizm" pobudza wydzie!anie soku o$dkowego i
kwasu so!nego" poprawia samopoczucie psychiczne" dzia$a przeciwzapa!nie"
$ciop#dnie" wzmacnia dzia$anie gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego" przeciwdzia$a
za)parciom" wzd#ciom" zapobiega niedomogom wtroby& ' po$czeniu z pio$unem i
tysicznikiem dzia$a znacznie mocniej i jest stosowany jako !ek w zimnicy& 3obrek
wchodzi w sk$ad granu!atu zio$owego Gastrogran" mieszanki 8igestosan" !icie s
rwnie jednym ze sk$adnikw na!ewki gorzkiej :Finctura amara z OLerbapo!uP; i krop!i
o$dkowych&
W3KAZANIA LECZNICZE
Ane1ia* brak apetytu" dermatozy" gorczka naprzemienna" niestrawno+" krzywica"
szkorbut" dna" reumatyzm" migreny po posi$kach" menstruacja nieregu!arna" pasoyty
je!itowe" os$abienie og!ne&
3PO3OBY UYCIA
6e wzg!#du na zawarto+ witamin" naj!epiej zaywa+ bobrek sproszkowany stosujc 9)
7 razy dziennie !ub w op$atku po "4 g&
'e wszystkich wyej wymienionych chorobach i do!eg!iwociach mona stosowa+
na!ewk# ze wieych !ici :14)7 krop!i na cukier !ub wod# przed kadym posi$kiem i
mniej ni p$ $yeczki proszku;&
>apar przy niestrawno'ci po$czonej z brakiem kwasw o$dkowych !ub og!n "
nadkwasot& >i+ bobrka" !i+ mi#ty" kminek" krwawnik" zie!e tysicznika" zie!e pio$unu"
korze% omanu w rwnych i!ociach& Popija+ p$ szk!anki przed jedzeniem&
>apar przy zi1nicy. 7 cz#ci !icia bobrka" C cz#ci !ici pio$unu i 9 cz#ci kwiatu
s$onecznika&
Dino 63-procentowe( 1 g wieych !ici bobrka na 1 g gorcego wina czerwonego&
5aciga+ p$ godziny& Popija+ 1)9 $yeczki przed jedzeniem&
Mieszanka pobudza7+ca #aknienie. . g na!ewki z bobrka" 4 g na!ewki z drapacza
!ekarskiego" E g na!ewki chmie!owej i 1 g roztworu a!koho!owego z wrotycza
pospo!itego& (tosowa+ 94 krop!i na kwadrans przed obiadem i ko!acj&
&dwar pobudza7+cy trawienie i wz1acnia7+cy. P$ $yeczki !ici bobrka za!a+ szk!ank
j wrztku" ogrza+ do wrzenia i gotowa+ $agodnie pod przykryciem 7 min& *dstawi+ na j
1 min& i przecedzi+& Pi+ 1)9 $yki 7 razy dziennie na godzin# przed posi$kiem&
Zio#a o#+dkowo-trawienne. 6miesza+ po 94 g !ici bobrka" !ici mi#ty pieprzowej"
k$czy tataraku" korzeni !ukrecji" zie!a krwawnika" zie!a nostrzyka i zie!a tymianku&
Jyk# zi$ za!a+ szk!ank wrzcej wody i przez 9)7 min& powo!i gotowa+ pod
przykryciem& *dstawi+ na 1 min& przecedzi+ do termosu& Pi+ trzy razy dziennie po
+wier+ szk!anki przed jedzeniem przy bezkwanoci" w nieycie" wzd#ciach i innych
zaburzeniach trawiennych&
(tosowanie bobrka w zbyt duych dawkach moe spowodowa+ md$oci" wymioty i
biegunk#&
1=
BUKWICA
%etonica o!!icinalis >
3ukowica jest pospo!it ro!in wie!o!etni
z rodziny wargowatych 8Fabiatae:* ma
prost $odyg# wysokoci 7)D cm"
naprzemian!eg$e" karbowane i bezogonkowe
!icie& ' ich ktach znajduj si# kwiaty !ub
$odyki kwiatowe& A!o+ kwiatw
ok$kowych zwi#ksza si# ku grze
przechodzc w row wiech# z odcieniem
/io!etowym& 1onie przewanie pojedynczo"
a je!i gromadnie to w duym rozproszeniu&
'yst#puje na ziemi dobrej" prchniczej i
wi!gotnej" na skraju bagien" w rowach"
zaro!ach" na $kach i w !asach& Kwitnie od
czerwca do wrzenia" a zbir surowca ) !ici"
kwiatw i korzeni ) zaczyna si# ju w
kwietniu& Mwiee zie!e ma nieprzyjemny
zapach" w smaku jest cierpkie i gorzkie"
wysuszone traci przykr wo%& 'ysuszon i
zmie!on bukwic# na!ey przechowywa+ w
miejscu ciemnym" na s$o%cu bowiem
p$owieje i traci wie!e ze swych w$aciwoci
!eczniczych& Korzenie zbiera si# w
pa2dzierniku i !istopadzie& 3ukwica zawiera o!ejek eteryczny" garbniki :do 19 proc&;"
zwizki aminowe" jak betaina" stachydryna" betonicyna" turycyna" kwas kawowy" gorycz"
cho!in#" so!e minera!ne" !ady a!ka!oidw" wit& .&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
*czyszcza drogi oddechowe" !eczy b$on# !uzow o$dka i je!it" hamuje biegunk#"
wstrzymuje utrat# wody" a zatem i so!i minera!nych" pobudza apetyt" zapobiega ma$ym
krwawieniom wewn#trznym z uszkodzonych w$aniczek w przewodzie pokarmowym"
dzia$a przeciwbakteryjnie" w tym rwnie wobec szczepw antybiotykoodpornych"
niszczy bakterie i ich toksyny" dzia$a przeciwzapa!nie na je!ita" dwunastnic# i o$dek"
zwi#ksza krzep!iwo+ krwi" ma w$aciwoci wymiotne i przeciwnowotworowe :korze%;"
przeciwartretyczne i przeciwreumatyczne" wzmacnia os$abiony uk$ad nerwowy" dzia$a
wykrztunie i przeciwgorczkowo" !eczy schorzenia kobiece&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8zia$a przeciwgni!nie" przyspiesza regeneracj# naskrka" goi rany" niszczy bakterie i
wirusy" odkaa miejscowo i hamuje krwawienie" gdy koagu!uje krew&
1=1
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stma" b!e g$owy" bezsenno+" biegunka z obecnoci krwinek w ka!e" artretyzm"
reumatyzm" gociec stawowy przew!ek$y" do!eg!iwoci p$ucne" ischias" krwiop!ucie"
nieyt o$dka i je!it" skpe wydzie!anie soku o$dkowego" migreny" os$abienie
nerwowe" padaczka" para!i po$owiczy" zawroty g$owy" $taczka" za/!egmienie drg
oddechowych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
1any zakaone bakteriami ropotwrczymi i grzybkami" owrzodzenie skry ng" guzy
twarde przechodzce w tkank# nowotworow&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Jyk$ 'wieego soku z miodem pi+ 7 razy dziennie przy puch!inie wodnej" $taczce i
zaparciu&
Ziele bukwicy* zie!e rzepiku" !i+ pokrzywy" nasienie kozieradki w rwnych i!ociach
sproszkowa+ i zaywa+ mniej ni p$ $yeczki przy paradentozie&
Ziele bukwicy* zie!e rzepiku" k$cze tataraku" !i+ ruty" sproszkowane" dwa razy
dziennie mniej ni p$ $yeczki przy nieregu!arnym okresie u kobiet&
>apar. Gotowa+ 7 min& ! $yeczk# korzenia w jednej szk!ance wody& Parzy+ 1 min&
Popija+ C razy dziennie po 1HC szk!anki na kasze!& 5a to samo, napar z 14 g !ici na "4
!itra wody& 'ypija+ dziennie ! szk!ank# w trzech porcjach&
>alewka. (tosowa+ 7 razy dziennie po 1 krop!i dawkuje !ekarz przy powi#kszonych
w#z$ach ch$onnych pachwinowych& Przy zaparciu" puch!inie wodnej i $taczce stosowa+
wiey sok z bukwicy z miodem& Pi+ 7 razy dziennie po ! $yce&
Dywar z korzenia w winie !eczy schorzenia kobiece& *dwar z zie!a bukwicy podaje si#
doustnie przy biegunkach o rnym stopniu nasi!enia" w nieycie o$dka i je!it" !ekkich
zatruciach pokarmowych" przy b!ach brzucha i wzd#ciach wywo$anych nad/ermentacj
oraz przy nieznacznych krwawieniach wewn#trznych z ma$ i!oci krwi i !uzu w ka!e&
Proszek z bukwicy. (tosowa+ 1)9 g proszku dziennie na astm#" nadmiar !uzw w
przewodzie pokarmowym" nowotwory i owrzodzenia& Faki proszek na!ey uywa+
ostronie" gdy przedawkowanie powoduje kichanie" a nieraz i wymioty&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Gotowa+ 1 g bukwicy w !itrze wody i stosowa+ do ob1ywania zanieczyszczonyc0
ran i na ok#ady na owrzodzenia ng" w nadmiernej pot!iwoci stp :obmywanie;" na
czyraki" zakaenia skry bakteriami ropotwrczymi" zarodnikami grzybw
pasoytniczych i drodakami& 8o katap!azmw stosuje si# !icie wiee" drobno poci#te&
Jako 'rodek przeciwkrwotoczny na uytek zewn#trzny i wewn#trzny stosuje si#
mieszank# z tysicznika U /io$ek trjbarwny U krwawnik& ' mieszance
przeciwbiegunkowej i przeciwkrwotocznej stosuje si# wewn#trznie zie!e bukwicy ^/ !i+
pokrzywy U zie!e tysicznika U zie!e tasznika pospo!itego U !i+ orzecha w$oskiego U !i+
babki !ancetowatej U !i+ ma!iny&
1=9
' <ng!ii do !ici tytoniu dodawane s !icie podbia$u i !icie bukwicy" co pono+
odpowiada tamtejszym pa!aczom tytoniu& 0aksyma!na i!o+ bukwicy stosowana do
otrzymywania naparu wynosi 7 do E g na ! do 9 szk!anek wrztku i tej dawki nie na!ey
przekracza+&
BRZOZA BRODAWKOWATA
%etula 9errucosa Ihrh& syn& %etula alba >&
BRZOZA OM3ZONA
%etula pubescens Ihrh&
1odzina brzozowatych 8%ealulaceae:
jest do+ !iczna" obejmuje bowiem sze+
rodzajw i prawie sto gatunkw& 'szystkie
zawieraj garbniki" a cz#stym ich
sk$adnikiem s g!ikozydy /!awonoidowe&
5ajwi#ksze znaczenie w !ecznictwie maj
brzoza brodawkowata i brzoza omszona&
3rzoza brodawkowata jest pospo!itym w
Po!sce drzewem" wyst#puje na ca$ym niu
oraz w niszych partiach grskich& 1onie
w !asach na suchym sied!isku" powszechna
w parkach" cz#sto obecna w pob!iu
!udzkich siedzib& *siga 9 m wysokoci&
0a bia$" okr#nie $uszczc si# kor#&
0$ode" zwisajce ga$zki s ciemne i
nagie" pokryte krope!kami ywicy w
postaci brodawek& Kwitnie w kwietniu i
maju& (urowcem !eczniczym jest !i+" ktry
na!ey zebra+ w maju i suszy+ w miejscach
przewiewnych i zacienionych& 8rewno
brzozy jest bardzo cenne i uywane w
meb!arstwie& 6 odpadw drzewnych
otrzymuje si# wysokoka!oryczny opa$" z drewna ) w#gie! drzewny" z przerbki
chemicznej :sucha desty!acja; drewna" korzeni i kory ) szereg cennych produktw" jak
smo$a" dziegie+" o!ej juchtowy" o!ejek brzozowy i in& Kora s$uy do wyrobu pude$ek"
m$ode ga$zki uywane s do wyrobu miote$ i koszykw& 'iosn ze ska!eczonych pni
wycieka sok" z ktrego po s/ermentowaniu otrzymuje si# napj o pewnej zawartoci
a!koho!u& 5a pniu tworz si# naro! dajce drewno o bardzo $adnym rysunku :tzw&
czeczotka; uywane do ozdobnych wyrobw sto!arskich&
3rzoza omszona ronie w miejscach wi!gotnych i podmok$ych& 6 ga$#zi cinanych
zim !ub bardzo wczesn wiosn zbiera si# pczki i kor#& 8o ce!w !eczniczych
wykorzystuje si# !icie" pczki" kor# i sok&
1=7
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
>icie dzia$aj moczop#dnie e!iminujc ch!orki z moczem" kwas moczowy" ponadto
oczyszczajce" napotnie@ pczki usuwaj zastj gruczo$w ch$onnych@ kora oczyszcza
:np& krew;" ma w$aciwoci trawienne i przeciwgorczkowe@ wiey sok dzia$a
przeczyszczajce" usuwa kamic# moczow& Mwiey sok z !ici brzozy pobudza
przesczanie w k$#bkach nerkowych i zwi#ksza wyda!anie szkod!iwych produktw
przemiany materii oraz potu i $ci& Luba brzozowa" a w$aciwie czyr brzozowy :czytaj
osobny rozdzia$ w tej ksice; dzia$a przeciwzapa!nie" przeciwbakteryjnie"
wzmacniajco" zwi#ksza odporno+ organizmu i zwa!cza wirusy szkod!iwe d!a
organizmu" ma wi#c znaczenie przeciwnowotworowe" zmniejsza niebezpiecze%stwo
przerzutw& *dwary podawane doustnie dzia$aj przeciwzapa!nie na b$ony !uzowe
przewodu pokarmowego" a w irygacjach ) na b$ony !uzowe narzdw rodnych&
Przetwory z brzozy musz by+ dawkowane przez !ekarza&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
*brz#k pochodzenia sercowo)nerkowego" skpomocz" nadmiar zwizkw azotowych
we krwi dajcy zawroty g$owy" b!e g$owy" reumatyzm" nadmiar kwasu moczowego we
krwi" kamica moczowa" b!e nerkowe" puch!ina wodna" oty$o+" nadmierne wype$nienie
naczy% krwi" artretyzm" bia$komocz" nadcinienie i wywo$ane przez nie zaburzenia
:mzgowe" zawroty g$owy" muszki przed oczami;" pasoyty je!itowe" miadyca
:stwardnienie t#tnic;&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
.horoby skrne" zapa!enie w#z$w ch$onnych" rany&
3PO3OBY UYCIA
>apar z li'ci. C g !ici na !itr wody wrzcej" naciga+ 1 min& Pi+ po /i!iance mi#dzy
posi$kami jako rodek moczop#dny" przeciwobrz#kowy i przeciwzapa!ny&
&dwar z p+czkw. 14 g pczkw na !itr wrztku& 8oda+ ! g w#g!anu sodu" aby
rozpuci+ ywic#& Pi+ /i!iank# przed posi$kiem na gorczk#&
&dwar z kory. (tosowa+ $yeczk# na szk!ank# wrztku& >ek na $uszczyc#&
ok ze 'wieyc0 li'ci. Pi+ trzy razy dziennie po C krop!i w 1HC szk!anki wody jako
rodek moczop#dny i !ekko napotny" antyreumatyczny&
ok wycieka7+cy z naci$tego pnia. Pi+ trzy razy dziennie po 1H9 szk!anki mi#dzy
posi$kami na kamic# moczow" zapa!enie nerek i p#cherza moczowego& (ok
przechowywa+ w !odwce i pi+ wiosn do 1 !itrw na ca$ kuracj#&
Zio#a w skazie 1oczanowe7. C g !ici brzozy i korzenia wi!yny" 9 g !ici porzeczki
czarnej i korzenia pokrzywy& 8wie $yki tej mieszanki na 7 szk!anki wody ciep$ej" ogrza+
do wrzenia& Gotowa+ do 4 min&" przecedzi+ do termosu& Pi+ 7 razy dziennie mi#dzy
posi$kami&
Zio#a w zapaleniu p$c0erza. Po 7 g !ici brzozy i zie!a janowca" po 9 g na owocni
/aso!i" kwiatw rumianku i owocw ja$owca" po C g owocw dzikiej ry i zie!a
skrzypu& 8wie $yki tej mieszanki gotowa+ przez 7 min& w dwu szk!ankach wody&
1=C
Przecedzi+ do termosu" os$odzi+ miodem& Pi+ po p$ szk!anki dziennie mi#dzy posi$kami
w zapa!eniu miedniczek nerkowych i p#cherza&
Preparaty OLerbapo!uP z zawartoci sk$adnikw z brzozy, 1eumosan" 3etagran"
3etaso!" ?ito!izyna" 1eumogran" -rogran&
5a uytek zewn#trzny :ok$ady i obmywania w chorobach skrnych i na rany;& 5a !itr
wrztku dawa+ dwie $yki !ici i 7 g kory brzozy& Gotowa+ 1 min&
CZYR BRZOZOWY
Ennotus obliQuus
'zrastajce zainteresowanie brzoz" a
w$aciwie trzema jej gatunkami
:brodawkowat" omszon i bia$;" wie si#
m&in& z wykryciem szerokich w$aciwoci
!eczniczych pasoytujcego na tym
drzewie grzyba" popu!arnie" a!e my!nie
zwanego hub& ' nauce nosi on nazw#
w$knouszka ukonego 8Ennotus obliQuus:M
naro! ta" czy!i czyr wyst#puje na rnych
gatunkach drzew" m&in& na modrzewiu"
!ipie" o!sze" d#bie" k!onie& (twierdzono
jednak i najsi!niejsze dzia$anie !ecznicze
ma czyr brzozowy" szczeg!nie odchodzcy
z drzew rosncych na tor/owiskach& 3rzoza
zawiera cenne saponiny :9 proc&;" taniny"
/!awonog!ikozydy" w szczeg!noci
hiperozydy" myrecytyn#" ga!aktozyd"
betu!ino!" garbniki" o!ejki !otne" so!e
minera!ne oraz inne substancje jeszcze nie
do ko%ca zidenty/ikowane )wi#c te same
sk$adniki zawiera take pasoyt ywicy
si# pokarmem czerpanym z drzewa&
.zyr osiga ci#ar 9 kg" w wyjtkowych
wypadkach 4 kg& 0a powierzchni# chropowat" moe by+ rnej barwy ) od ciemnej"
przez brzow do bardzo jasnej& 3ardzo twardy po wysuszeniu& .zyr doprowadza z
biegiem czasu do obumierania drzewa" jednak najwysze w$aciwoci !ecznicze
zachowuje naro! zebrana z drzew ywych& ' medycynie !udowej wycigi z czyra by$y
stosowane do !eczenia chorb o$dka" wtroby" !edziony" nerek" p#cherza moczowego"
z$o!iwych guzw i obrz#kw&
8o !eczenia stosuje si# odwary z czyra suszonego na wieym powietrzu !ub przy
ciep$ym piecu w temperaturze do E st& .& 'ysuszony surowiec mie!e si# np& w m$ynku
e!ektrycznym na proszek& P$ $yki bia$ego i ty!e samo czarnego czyra za!ewa si# 7HC
szk!ankami przegotowanej wody na noc" rano podgrzewa si# do wrzenia i ostudzony
macerat $ykami podaje choremu w cigu dnia&
1=4
>ecznicze w$aciwoci czyra by$y sprawdzane w k!inikach wie!u krajw" gdzie
stosowano ekstrakty do !eczenia choroby wrzodowej" nieytw o$dka oraz
nowotworw z$o!iwych& -czona z 3ia$oruskiej <kademii 5auk" 5iko$ajewa" ktrej
wyniki bada% nad czyrem brzozowym pub!ikowa$a prasa radziecka w !atach
sze+dziesitych" za!eca zem!e+ 1 g huby na proszek& 8wie $yeczki tego proszku na
p$ szk!anki ciep!ej" przegotowanej wody" nastawi+ na noc do nacigni#cia& 1ano
zagotowa+ i pi+ trzy razy dziennie po $yce& ?rancuski uczony Kars" nazwa$ !ecznicz
substancje czyra beto!inus& 6awiera on kwas po!iporowy o si!nym dzia$aniu
przeciwzapa!nym i przeciwnowotworowym" nie s$abszym ni2!i kortyzon& Kars !eczy$
czyrem guzy schorza$ej b$ony !uzowej jamy ustnej& 5iko$ajewa t# substancj# !ecznicz
nazywa /unginami&
.zyr stosuje si# w homeopatii jako !ek w postaci na!ewki i ekstraktu w chorobie
wrzodowej o$dka&
' !iteraturze zie!arskiej mona spotka+ in/ormacj#" e wycigi z czyra wzmacniaj
mechanizmy obronne organizmu os$abionego przez chorob# nowotworow& - chorych z
nowotworami" !eczonych wycigami stwierdzono popraw# stanu og!nego" obrazu
mor/o!ogicznego krwi" popraw# $aknienia" przybieranie na wadze& 1wnie korzystne
rezu!taty osiga si# w !eczeniu wycigami z czyra chorych bia$aczkowych& 8$ugotrwa$e
podawanie wycigu wp$ywa na przed$uenie ycia !udziom z zaawansowan chorob
nowotworow& *pisano wie!e przypadkw wyra2nego zahamowania wzrostu tkanki
nowotworowej oraz zmniejszenie sk$onnoci do jej przerzutw&
'ie!u autorw twierdzi" e czyr dzia$a regu!ujce na procesy metabo!iczne ustroju&
6a!ecaj oni przyjmowa+ dwa razy dziennie po odrobinie :na ko%cu noa; proszku z
czyra jako rodek w !eczeniu raka o$dka i p$uc oraz w !eczeniu chorb o$dkowo)
je!itowych&
CZHBER O5RODOWY
ature7a 0ortensis F.
Pochodzi ze wschodniej cz#ci basenu 0orza Mrdziemnego& 5a!ey do rodziny
wargowych 8Fabiatae:* ktra dostarcza wie!u zi$ !eczniczych :tymianek pospo!ity"
macierzanka piaskowa" szanta" sza$wia !ekarska" mi#ta" rozmaryn" !awenda" me!isa"
hyzop" majeranek" bazy!ia;& Femperatura ich suszenia ma duy wp$yw na i!o+
zachowanych substancji czynnych& Podczas suszenia nie na!ey przekracza+ temperatury
74 st& .&" co uchroni substancje !otne :o!ejki eteryczne; z!oka!izowane we w$oskach
gruczo$owych&
(pord !icznych odmian czbru naj!epszy jest ba$ka%ski :bu$garska czubrica;" ktry
ma si!niejsze dzia$anie ni czber uprawiany w Po!sce& (urowcem !eczniczym jest ca$e
zie!e czbru&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
.zber dzia#a moczop#dnie" pobudza czynnoci o$dka" inte!ektu i prac# kory
nadnerczy& 8zi#ki zawartoci karwakro!u ma w$aciwoci przeciwbakteryjne" przeciw)
gni!ne" przeciwrobaczycowe w szczeg!noci u dzieci" przeciwzapa!ne" regu!ujce
perysta!tyk# je!it" rozkurczowe ) zwa!nia napi#cie mi#ni g$adkich" ma dzia$anie trawien)
1=E
ne" uspokajajce" wiatrop#dne" wykrztune"
u$atwia przyswajanie pokarmu" znosi
wzd#cia i nad/ermentacj#" zwa!nia napi#cie
mi#ni g$adkich przewodu pokarmowego&
6ie!e czbru ma zapach macierzanki i
wchodzi w sk$ad pieprzu zio$owego& ($uy
jako przyprawa do konserw mi#snych i
jarzynowych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
0a w$aciwoci gojce" rozpuszczajce"
zab!i2niajce&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stenia inte!ektua!na i seksua!na" astma"
atonia wywo$ana zwi#kszonym napi#ciem
mi#ni g$adkich" biegunki przew!ek$e"
b!ednica" b!e gastryczne" g!ista !udzka"
kurcze je!itowe" nad/ermentacja je!itowa"
niedokwano+ soku o$dkowego" nieyt
przewodu pokarmowego" nerwice o$dka i og!ne" os$abienie og!ne" os$abione
przyswajanie sk$adnikw pokarmowych" pasoyty je!itowe" zapa!enie oskrze!i" wzd#cia&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
.zyraki" guzy" os$abienie s$uchu" rany" st$uczenia" ukszenia owadw" wrzody&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. 4 g zie!a na szk!ank# wody wrzcej& Gotowa+ 9)7 minuty" naciga+ 1 min&
Popija+ ! szk!ank# 7 razy dziennie po posi$ku przy biegunkach" przew!ek$ych nieytach
przewodu pokarmowego" nerwicy o$dka" nerwicy og!nej" wzd#ciach" b!ednicy"
og!nym os$abieniu" pasoytach je!it&
&le7ek cz+browy z apteki& (tosowa+ 7)4 krop!i z miodem 9)7 razy dziennie pod koniec
posi$kw przy tych samych do!eg!iwociach&
;z+bru sproszkowanego uywa si# do sa$atek" mi#s" twarogw" szczypt# na ko%cu
noa&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
>apar z ca#e7 ro'liny. 94)7 g na 1 ! wody stosuje si# do ok$adw i jako p$yn do
przemywania ran&
>apar z cz+bru na g#uc0ot$. 'prowadzi+ 7)C krop!e do ucha 7 razy dziennie
1=B
Uwa=a> Przy chorobach nerek i wtroby oraz przy do!eg!iwociach sercowych na!ey
ogranicza+ dawki czbru&
6ie!e czbru wchodzi w sk$ad mieszanek o dzia$aniu wiatrop#dnym i regu!ujcym
trawienie& 0ieszanka taka zawiera k$cze tataraku" !i+ mi#ty" koszyczek rumianku" zie!e
dziurawca" korze% !ukrecji i owoc kopru w$oskiego w rwnych i!ociach&
Mieszanki przeciwbiegunkowe( k$cze pi#ciornika" owoc borwki czarnej" zie!e rdestu
ptasiego" i!o+ pokrzywy" !i+ babki !ancetowatej" kwiat krwawnika i korze% !ubczyka"
korze% koby!aka w rwnych i!ociach& Fakie mieszanki mog by+ take uywane do
kpie!i przy czyraczycy" wrzodach" guzach" st$uczeniach z wybroczynami&
' Iuropie 6achodniej" np& we ?rancji" wywar z czbru jest stosowany do p$ukania ust
przy owrzodzeniu dzise$& -mierzano nerwob! z#bowy przez nacieranie sprchnia$ego
z#ba o!ejkiem z czbru" przy czym jedn krop!# o!ejku wprowadzano do ucha& *!ejek
czbrowy dzia$a jak antybiotyk&
CHMIEL ZWYCZA?NY
Iu1ulus lupulus >&
Fa pnca ro!ina z rodziny konopiowatych
8;annabaceae: dorasta 4 m wysokoci"
wyst#puje na obszarze ca$ej Po!ski"
powszechna wrd wi!gotnych zaro!i oraz w
!asach o!chowych& (urowcem !eczniczym s
owocostany" zwane szyszkami chmie!owymi&
(zyszki uywane s take do produkcji piwa&
0$ode p#dy chmie!u mona spoywa+ jako
sa$atk#& 6 w$kien p#dw wytwarzane s
grube tkaniny& ' niektrych regionach kraju
rozpowszechnione s p!antacje chmie!owe&
*wocostany chmie!u zbiera si# w sierpniu"
na pocztku dojrzewania" wwczas" gdy
szyszki nabieraj zie!ono$tego odcienia& 5a
powierzchni szyszek wyst#puj w$oski
gruczo$owe wype$nione $t substancj&
Podczas suszenia owocostanw w$oski te
cz#ciowo okruszaj si#& Fak powstaje
surowiec !eczniczy majcy posta+
zie!onkawo)$tego" a p2niej
pomara%czowego proszku" zwanego !upu!in
!ub mczk chmie!ow&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
.hmie! dzia$a oczyszczajce" moczop#dnie" pobudza $aknienie" dzia$a
przeciwszkorbutowo& 'p$ywa regenerujco na krew" uspokaja pocig p$ciowy" ma
w$aciwoci przeciwskro/u!iczne" przeciwgorczkowe" przeciwrobacze" wspomaga porost
w$osw"
1=D
dzia$a nasennie" wskazany jest przy niedokwanoci" nadmiernej /ermentacji je!itowej"
wzd#ciach i odbijaniu" koi uk$ad nerwowy" zapobiega zmazom nocnym&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Jagodzi bo!#&
W3KAZANIA LECZNICZE
<nemia" b!ednica" brak $aknienia :zw$aszcza u dzieci;" dna" dermatozy :egzemy"
p$pasiec" !iszajec;" gorczka wiosenna i jesienna" kamica" krzywica" !im/atyzm" puch!ina
wodna" obrz#ki" nieyt je!itowy" podniecenie" moczenie mimowo!ne" nerwowo+ i
bezsenno+" niestrawno+ i zaburzenia trawienia" pasoyty je!itowe" pobud!iwo+
seksua!na" skro/u!oza" szkorbut" up$awy bia$e" zapa!enie w#z$w ch$onnych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
3!e reumatyczne" dna" nowotwr zewn#trzny" wrzody" zapa!enia korzonkw
nerwowych" stany zapa!ne skry" czyraki" trudno gojce si# rany" wypadanie w$osw&
'ycig z szyszek chmie!owych wchodzi w sk$ad preparatw uspokajajcych, krop!i
5erQoso! :OLerbapo!P;" syropu Passipasmin :OLerbapo!P; i krop!i nasercowych
0i!ocardin :OPo!/aP;&
3PO3OBY UYCIA
Mieszanka zio#owa. (zyszki chmie!u" kwiat wrzosu" kwiat !awendy" !i+ mi#ty w
rwnych i!ociach@ zmiesza+" sproszkowa+ i zaywa+ dwa razy dziennie na koniec noa
przy histerii&
>apar* ! $yk# szyszek chmie!u za!a+ szk!ank wody wrzcej i postawi+ pod
przykryciem na parze na 1 min& *dstawi+ na 1 min& i przecedzi+& Pi+ 9 razy dziennie
po 1HC)1H7 szk!anki na p$ godziny przed posi$kiem" jako rodek poprawiajcy trawienie"
rozkurczowy" wzmacniajcy i $agodnie uspokajajcy&
>apar. 6miesza+ po 7 g szyszek chmie!owych" zie!a dziurawca i korzenia kozika oraz
po 9 g !ici mi#ty pieprzowej i zie!a serdecznika !ub !ici me!isy& 6a!a+ 9 $yki tej
mieszanki 9 1H9 szk!ankami wrztku" postawi+ na p$ godziny na parze pod przykryciem"
odstawi+ na 1 min" i przecedzi+ do termosu& Pi+ 9H7 szk!anki dwa razy dziennie po
jedzeniu przy bezsennoci wywo$anej przez nerwice narzdowe oraz w og!nym
pobudzeniu nerwowym i uczuciu niepokoju&
>ap7 w nadpobudliwo'ci p#ciowe7. 8o bute!ki jasnego piwa wsypa+ po $yeczce
szyszek chmie!owych" !ici mi#ty" pozostawi+ na 19 godzin i przecedzi+& Pi+ od 1H9
szk!anki do ca$ej bute!ki" za!enie od wieku i stopnia nasi!enia nadpobud!iwoci :za!ecane
d!a kobiet i m#czyzn;" rwnie w zmazach nocnych" przy sk$onnociach do onanizmu i
bezsennoci na t!e erotycznym&
&dwar. 6miesza+ po 7 g szyszek chmie!owych" rozdrobnionych korzeni $opianu" zie!a
skrzypu po!nego oraz D g rozdrobnionych korzeni myd!nicy i 9 g kwiatu rumianku" 1)9
$yki sto$owe mieszanki wsypa+ do 9 szk!anek zimnej wody i gotowa+ powo!i pod
przykryciem 14)7 min& *dstawi+ na 14 min& i przecedzi+& Pozosta$e po przecedzeniu
zio$a za!a+ ponownie dwiema szk!ankami wody" zagotowa+" a po !ekkim ostudzeniu
przecedzi+ i doda+ 9 $yki szk!anki ciep$ej wody& Pierwszym p$ynem zmoczy+ w$osy i
pa!cami masowa+ skr# g$owy" odczeka+ 14 min& i umy+ g$ow# wod
1==
pozosta$ z drugiego odwaru& Jest to zabieg wzmacniajcy" ktry na!ey stosowa+ przy
wypadaniu w$osw" $ojotoku" $upieu" nawet grzybicy& Korzystne jest" aby bezporednio
po umyciu nie osusza+ w$osw i skry" a!e zawiza+ na p$ godziny turban z r#cznika&
zyszek c01ielu 1ona uywa) na katap!azmy na zbierajce wrzody oraz na
hemoroidy& 5a ta!erzyk po$oy+ gaz# o wymiarach dwukrotnie wi#kszych od wrzodu"
nasypa+ grub warstw# poci#tych szyszek" za!a+ wrztkiem" !ekko odcisn+" a po
ostudzeniu przy$oy+ na zbierajcy wrzd&
>upu!in# jako rodek kojcy zaywa si# w i!oci "4 do ! g dziennie" jako rodek
nasenny ) do 9 g w dwu" trzech dawkach przed jedzeniem" podobnie przy zmazach
nocnych" zaburzeniach histerycznych u kobiet" take do pudrowania ng wydajcych
nieprzyjemny zapach przy poceniu" po uprzednim umyciu w odwarze ze skrzypu&
>upu!in# na!ey przechowywa+ w zamkni#tych naczyniach" w ciemnym i koniecznie
ch$odnym miejscu" w ciep!e bowiem zmienia ko!or na brunatny" je$czeje i nabiera
nieprzyjemnego zapachu zepsutego sera& *!ejek eteryczny zawarty w !upu!inie wchodzi
w sk$ad 'a!cordinu zaburze% sercowo)naczyniowych" nerwic wegetatywnych i skurczw
je!it& Przedawkowanie !upu!iny moe by+ niebezpieczne& 5a!ey bowiem pami#ta+" e
chmie! jest ro!in trujc i d!atego wsze!kie preparaty z chmie!u musz by+
przyjmowane na za!ecenie !ekarza i zgodnie z jego wskazwkami&
Produkowany przez OLerbapo!P preparat Passispasmin na!ey stosowa+ w sposb
nast#pujcy, doro!i po ! $yeczce syropu 7)C razy dziennie po jedzeniu w zaburzeniach
nerwowych i niepokoju" a przy bezsennoci ! $yk# sto$ow przed snem& 8zieciom
podawa+ p$ $yeczki 9)7 razy dziennie" a przy bezsennoci podwjn dawk# przed snem&
DZIURAWIEC ZWYCZA?NY
Iypericu1 per!oratu1 F.
' medycynie !udowej rwny popu!arnoci rumiankowi i mi#cie" wykorzystywany do
ce!w !eczniczych od najdawniejszych czasw& 5a!ey do rodziny dziurawcowatych
8%utti!erae: !iczcej prawie 9 gatunkw& 8ziurawiec" ktry bardzo $atwo rozpozna+
wrd wie!u innych zi$ o $tych kwiatach" zawdzi#cza swoj nazw#
charakterystycznym" owa!nym !istkom" ktre wzi#te pod wiat$o wyg!daj niczym
podziurawione cienk szpi!eczk& Gdy patrze+ na !istki z gry ) tworz one krzyyk" std
inna nazwa dziurawca ) krzyowe zie!e& 5azywaj go te zie!em wi#toja%skim"
poniewa cho+by !ato by$o najbardziej sp2nione zawsze zakwitnie do 9C czerwca&
1onie na piaskach" bagnach" suchych $kach" ugorach" miedzach" wrd zaro!i&
Fworzy sztywn" tward $odyg# dorastajc E cm wysokoci" zako%czon
pi#ciop$atkowymi kwiatami& ' smaku gorzki" a!e bez zapachu& *we wspomniane
OdziurkiP na !iciach s zbiorniczkami o!ejkw eterycznych& Potarte kwiaty wydzie!aj
krwistoczerwony sok& 8o ce!w !eczniczych wykorzystuje si# kwitnce" nie zdrewnia$e
m$ode p#dy z pczkami" ktre na!ey zbiera+ od czerwca do po$owy !ipca" a nast#pnie w
ko%cu sierpnia" gdy przyci#te ro!iny odrosn i ponownie zakwitn& Mwiee kwiaty i zie!e
s$u do otrzymywania wycigu o!ejowego&
9
(urowiec !eczniczy" ktrym s wysuszone
nadziemne cz#ci dziurawca" zawiera m&in&
/!awonoidy" o!ejek !otny" garbniki"
na/todwuantrony :m&in& hiperycyna;" zwizki
ywicowe i cukrowe" kwas askorbinowy&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
8ziurawiec dzia$a antyseptycznie"
antybakteryjnie :hamuje wzrost gronkowca
z$ocistego i innych drobnoustrojw Gram)
dodatnich;" cigajce :garbniki;"
antynadkwanie" przeciwskurczowo na
mi#nie g$adkie przewodu pokarmowego"
drg $ciowych i naczynia krwionone o)
raz w mniejszym stopniu na drogi moczowe
:powoduje powo!ny" stopniowy spadek
napi#cia cian w tych narzdach wywo$any
przez /!awonoidy i hiperycyn#;"
moczop#dnie" garbniki dzia$aj na drobne
naczynia krwionone" zw$aszcza na w$oniczki i t#tniczki przedkapi!arne" podobnie jak
witamina P& Liperycyna kata!izuje procesy wewntrzwydzie!nicze i wp$ywa korzystnie na
mechanizmy :hiperycyna wyst#puje w soku z dziurawca i w jego o!eju@ w odwarze i w
naparze jej brak" gdy nie rozpuszcza si# w wodzie;& 8ziurawiec pobudza $aknienie"
poprawia trawienie" dzia$a ba!samicznie" przeciwgorczkowo" robakobjczo"
przeciwdepresyjnie :popijanie soku;" /!awonoidy skutecznie dzia$aj przy nadcinieniu
t#tniczym&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8ziurawiec u$atwia !eczenie ropni" zakaonych ran" oparze% AA i AAA stopnia" wrzodw"
ropnych zapa!e%" zakae% skry" zapa!e% sutka" ostrego nieytu nosa i zapa!e% gard$a"
owrzodzenia y!akowego& 3ywa stosowany na miejsca pozbawione pigmentu przy
bie!actwie nabytym& 8zia$a przeciwzapa!nie i cigajce&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stma" do!eg!iwoci p$ucne" biegunka" do!eg!iwoci przewodu pokarmowego" nieyt i
stany zapa!ne o$dka" je!it oraz przewodu $ciowego" niedokwano+ treci o$dka"
przekrwienie wtroby i zaburzenia czynnociowe" skpomocz" bezsenno+" niedomogi
kreniowe" b!e g$owy" wyczerpanie nerwowe" zarostowe zapa!enie t#tnic" choroby
zaka2ne u dzieci" gorczka przerywana" niestrawno+" zapa!enie oskrze!i" wywo$ane przez
stresy stany skurczowe wsp!nego przewodu drg $ciowych i trzustki przy wejciu do
dwunastnicy" wrzodziejce zapa!enie je!ita grubego" skurcz od2wiernika
91
i naczy% y!nych" do!eg!iwoci miszu niektrych narzdw" up$awy bia$e" zapa!enie
p#cherza moczowego" zapa!enie nerek" nadcinienie t#tnicze" zapa!enie okr#nicy" grypa"
angina" gociec stawowy" skaza !im/atyczna" moczenie nocne" czyraki" ob/ite
menstruacje& Jest uywany jako rodek uspokajajcy" na apetyt oraz zmniejszajcy
przepuszcza!no+ naczy% w$osowatych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
1any" oparzenia" owrzodzenia ng" !ikwidacja przykrego zapachu z jamy ustnej"
zapa!enie dzise$ oraz rodek na ich wzmocnienie" zapa!enie jamy ustnej" ropne zapa!enie
skry& (tosuje si# przemywanie i inha!acje&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. 14)7 g kwiatw i zie!a na !itr wrztku& Gotowa+ 9 min&" naciga+ 1 min& Pi+ 7
razy dziennie przed jedzeniem po 1H9 szk!anki" co dzia$a wzmacniajco"
przeciwbakteryjnie" uspokajajco" pobudza apetyt" u$atwia trawienie& 8zieciom podawa+
napar rozcie%czony" kierujc si# zasad" im mniejsze dziecko" tym napar O!ejszyP& Fen
sam napar moe by+ stosowany jako p$ukanka&
>aparz dodatkie1 1i$ty. Jyk# sto$ow kwiatw i zie!a dziurawca i $yk# !ici mi#ty
za!a+ szk!ank wrztku& Gotow 9 min& pozostawi+ pod przykryciem& Po 7 min&
odcedzi+& Pi+ 9 razy dziennie po szk!ance w przypadkach skpego wyda!ania moczu"
kamicy $ciowej" zastojach krenia w ko%czynach" nadmiernej przepuszcza!noci i
$am!iwoci w$oniczek oraz przew!ek$ym go+cu i skazie moczanowej" w og!nym
wyczerpaniu nerwowym" stanach depresyjnych wywo$anych zaburzeniami
czynnociowymi" urazami !ub okresem przekwitania" w psychozach okresowych"
zaburzeniach rwnowagi nerwowej" objawach niepokoju" moczeniu nocnym u dzieci"
!#ku nocnym i w stanach nerwicowych& Pomocniczo w depresjach po wstrznieniu
mzgowym" ci#kich kontuzjach i operacjach&
Mieszanka do leczenia zapalenia oskrzeli* ast1y* zapalenia p$c0erza 1oczowego. '
rwnych i!ociach dziurawiec" b!uszcz pospo!ity" korze% o!szyny& Jedn $yeczk#
mieszanki wsypa+ do szk!anki wrztku" gotowa+ 9 min&" naciga+ 1 min& Popija+ 9 razy
dziennie po 1H9 szk!anki przed !ub mi#dzy posi$kami& 0ieszanka ta pobudza odnow#
uszkodzonej i poraonej tkanki nerwowej :w jednym przypadku pomog$a mi !eczy+ zanik
przednich p$atw mzgowych u 1C)!etniej dziewczynki" ktra otrzymywa$a dwuch!orek
magnezu;" zmniejsza b!e menstruacyjne&
&dwar z ziela. Gotowa+ przez 4 min& $yk# zie!a w 9 szk!ankach wody" odstawi+ na 1
min& Przecedzi+ do termosu& Pi+ 7 razy dziennie przed jedzeniem& *dwar ten gotowany z
korzeniem wi!yny" owocem ja$owca" zie!em naw$oci pospo!itej" !iciem brzozy i
owocem dzikiej ry dzia$a moczop#dnie i oczyszcza organizm&
>alewka. 1 dag kwiatw" pkw i !ici dziurawca za!a+ 1H9 !itrem spirytusu& Frzyma+
w ciemnym miejscu" po 9 tygodniach przecedzi+ i wycisn+ przez gaz#& Pi+ raz dziennie !
$yeczk# tej na!ewki na 1H9 szk!anki m!eka !ub wody" co dzia$a cigajce"
przeciwbakteryjnie i wzmacniajco" a take jest rodkiem uspokajajcym&
Dyci+g wodny. Popija+ ! $yeczk# w kie!iszku wody 9 razy dziennie po jedzeniu"
dzieciom dawa+ 9)C krop!i jednorazowo na popraw# $aknienia&
99
Przeciww%(azania :dotyczy na!ewki spirytusowej;& 'ra!iwo+ na promienie
nad/io!etowe" uszkodzenia wtroby i nerek oraz wysoka gorczka&
6ie!e dziurawca jest sk$adnikiem granu!atu Gastrogran" 5ormogran i .ho!egran oraz
mieszanek zio$owych .ho!agoga nr ! i 9& 'ycigi z zie!a dziurawca wchodz w sk$ad
preparatw Lerbogastrin" krop!i o$dkowych i Lemostinu&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Ziele* kwiaty i ole7 z dziurawca s stosowane do !eczenia trudno gojcych si# ran"
poniewa dzia$aj przeciwzapa!nie" odkaajco i cigajce& Liperycyna rozpuszczona w
wodzie ma w$aciwoci uczu!ajce na promienie u!tra/io!etowe wiat$a s$onecznego i
moe wywo$a+ zapa!enia i poparzenia skry" znajduje si# w na!ewce a!koho!owej&
&le7 dziurawcowy nr 6. 4 g wieych kwiatw" o!ej z o!iwek" 1H9 !itra bia$ego wina&
0acerowa+ 4 dni" gotowa+ w kpie!i wodnej a do wyparowania wina& 5amoczy+ gaz# i
stosowa+ do ok$adw na rany" oparzenia" owrzodzenia oraz nacierania nerwob!u
reumatycznego&
&le7 dziurawcowy nr 2. 4 g wieych kwiatw zwi!y+ 4 m! =4 proc& spirytusu"
doda+ 94 min o!eju s$onecznikowego" postawi+ w naczyniu na parze" ogrzewa+ 9
godziny" a kwiaty stan si# kruche" odcedzi+& Antensywnie czerwony p$yn prze!a+ do
bute!ki& (tosowa+ do !eczenia dermatoz" to jest chorb skry" robic ok$ady i obmywania&
ok wycini#ty z kwiatw dziurawca s$uy do p#dze!kowania i smarowania dzise$&
Preparaty z dziurawca maj zastosowanie w homeopatii w przypadkac0 uszkodze"
nerww obwodowych spowodowanych ci#ciem" ukuciem" zmiadeniem !ub
rozerwaniem" z si!nymi b!ami przebiegajcymi wzd$u nerww@ wstrznienia mzgu
!ub rdzenia przed$uonego@ stany depresyjne u osb z miadyc" przede wszystkim
naczy% mzgowych !ub po wstrznieniu mzgu bd2 udarze mzgowym&
*prcz naparw" odwarw" o!eju i roztworw uywa si# 1a'ci i zasypki* ktre dzia$aj
antyseptycznie i zarazem sprzyjaj podsychaniu powierzchni ran oraz pobudzaj
regeneracj# tkanek&
>aparz dziurawca z 1a#y1 dodatkie1 1i$ty* z!any p$ na p$ ze spirytusem i !ekko
os$odzony :$yka cukru na p! !itra gotowanej wdki; da nam prawie odtrut wdk#&
Fene napar na drugi dzie% rano po ko!acji nadmiernie zakropionej innymi a!koho!ami"
okae si# rodkiem nies$ychanie skutecznym w uwo!nieniu organizmu od a!koho!u&
8ziurawiec wraz z innymi zio$ami moe by+ stosowany do kpie!i przez chorych na
cukrzyc#&
Recep& z za%&"%"wanie, ziurawca
1& 5a zapa!enie nerek i p#cherza& 6ie!e dziurawca C" g U nasienie !nu C" U korze%
ywokostu C" U k$cze pi#ciornika 9" U kwiat wrotyczu 1"& Jyk# zi$ za!a+
rano szk!ank wody" wieczorem podgrza+ do wrzenia i wypi+ ciep$e przed snem&
9& Przy kamicy /os/oranowej i w#g!anowej& 6ie!e dziurawca 94" U zie!e bratka
po!nego 7" U zie!e skrzypu po!nego 7" U zie!e rdestu ptasiego 94" U korze%
mniszka 94"& ! $yka zi$ na ! szk!ank# wody& Gotowa+ 1 min&" odstawi+ na 1H9
godz& Pi+ ciep$y odwar 7 razy dziennie&
7& 5a zwi#kszenie perysta!tyki je!it :regu!acja uk$adu trawiennego i nerwowego oraz"
poprawa czynnoci je!it;& 6ie!e dziurawca 9" U zie!e me!isy 4" U kwiat nagietka
97
1" U kwiat bzu czarnego 1" U kora kruszyny 9"& ! $yka zi$ na ! szk!ank#
wrztku& Gotowa+ 9 min& Pi+ po 1H9 szk!anki przed posi$kiem&
C& 5a bezsenno+& 6ie!e dziurawca 1" U zie!e mi#ty pieprzowej 1" U korze%
wa!eriany 7" U kwiat !awendy 1" U zie!e me!isy 9"& 9 $yki zi$ za!a+ 1H9 !
gorcej wody" odstawi+ na 7 godziny" po$ow# od!a+ do innego naczynia" reszt#
zagotowa+" z!a+ razem" pi+ ciep$e 9 razy dziennie po ! szk!ance rano i wieczorem&
4& Przy nerwicy o$dka& 6ie!e dziurawca" !icie mi#ty" !icie me!isy" korze% omanu"
szyszki chmie!u w rwnych i!ociach& 5apar wypi+ na p$ godziny przed jedzeniem&
E& Przy zapa!eniu miedniczek nerkowych& 6ie!e dziurawca" zie!e wiet!ika" kwiat
krwawnika" !i+ pokrzywy" !i+ podbia$u w rwnych i!ociach& 5apar popija+ 7 razy
dziennie po 1H9 szk!anki&
B& Przy miadycy& 6ie!e dziurawca D" U !i+ czarnej jagody D" U !i+ poziomki
4" U zie!e wiet!ika 9"& 6miesza+" 9 $yki zi$ za!a+ 9 szk!ankami ciep$ej wody"
pozostawi+ 1 godzin" z!a+ i wypi+ po po$owie rano i wieczorem&
D& Przy z$ym wydzie!aniu $ci& 6ie!e dziurawca C" U k$cze koz$ka 74" U kwiat
kocanki i kwiat rumianku po 9"& 'ypija+ szk!ank# naparu na godzin# przed snem&
=& Przy histerii& 6ie!e dziurawca" k$cze koz$ka" k$cze perzu" korze% arcydzi#g!a i
szyszki chmie!u w rwnych i!ociach& Przygotowa+ odwar&
8!a !udzi m$odych napar z dziurawca z ma$ym dodatkiem mi#ty jest nieodzown
herbatk& 6arwno d!a sportowca" jak i mzgowca@ pierwszemu zapewni apetyt i dobre
trawienie" drugiemu przyswajanie /os/oru" bez ktrego rozwj umys$owy m$odego
cz$owieka jest do+ trudny&
6ie!e dziurawca ma korzystne dzia$anie trawienne i u$atwia przyswajanie witamin typu
3" dzi#ki czemu wp$ywa na odywienie tkanki nerwowej i !epsze jej /unkcjonowanie" !
' warunkach domowych mona przygotowa+ wie!e bardzo skutecznych przetworw z
dziurawca" zw$aszcza ze wieych kwiatw" a!e trzeba pami#ta+" i na!ey je ! nastawia+ i
przechowywa+ z da!a od wiat$a&
5945 DWU3ZY?KOWY
;artaegus oRyacant0a F.
Jest ciernistym krzewem" niekiedy wyst#puje w postaci niewie!kiego drzewka& '
Po!sce pospo!ity w niszych partiach grskich" na zachodnim niu po 'yyn#
0a$opo!sk" Kujawy i Pomorze& 1onie w !asach" parkach" ogrodach" wzd$u u!ic"
uywany do ywop$otw& *siga wysoko+ 4 m& 0a bia$e" zebrane w ba!dachogronach
kwiaty" czerwony jajowaty bd2 ku!isty owoc& Kwitnie w maju !ub w czerwcu& 8o ce!w
!eczniczych zbiera si# rozkwitajce kwiatostany z 9)4 najb!iszymi !i+mi i suszy
mo!iwie szybko& (uszone zbyt d$ugo !ub pogniecione przy zbiorze $atwo ciemniej i
trac warto+ !ecznicz& Podobn warto+ co kwiatostany" zwane cz#sto po prostu
kwiatami" maj take kwiaty i owoce g$ogu jednoszyjkowego& G$g szkar$atny majcy
kwiaty czerwone" cz#sto sadzony w parkach ) nie nadaje si# do ce!w !eczniczych&
Preparaty z g$ogu znajduj zastosowanie w chorobach serca w starszym wieku"
zw$aszcza miadycy" dusznicy bo!esnej" nadcinieniu" w zaburzeniach cinienia krwi"
9C
w przew!ek$ej i ma$o nasi!onej
niewydo!noci wie%cowej" przy
post#pujcym os$abieniu mi#nia
sercowego na t!e zaburze% metabo!icznych
po przebytych chorobach zaka2nych" w
upo!edzonym kreniu krwi w naczyniach
mzgowych" zawrotach i b!ach g$owy
oraz przy og!nym zm#czeniu& Preparaty z
g$ogu nadaj si# do d$ugotrwa$ego
stosowania& Ach dzia$anie jest powo!ne&
Kwiatostan g$ogu wchodzi w sk$ad
mieszanki zio$owej .ardiosan stosowanej
w chorobach serca" a kwiatostany i owoce
w sk$ad mieszanki (k!erosan uywanej w
pocztkowych stanach miadycy& 'ycigi
a!koho!owe s sk$adnikami krop!i .ardio!"
5eocardina i Ke!icardina podawanych w
chorobach serca" a take syropw
5eospasmina i Passispasmina uywanych
jako !eki $agodnie uspokajajce& 'szystkie
wymienione tu !eki s produkcji
OLerbapo!uP&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
'zmacnia serce" obnia cinienie krwi dzi#ki rozszerzaniu naczy% krwiononych"
dzia$a przeciwskurczowo" jest rodkiem nasennym i przeciwgorczkowym& Korzystnie na
preparaty z g$ogu reaguj naczynia mzgowe& Ach rozszerzenie umo!iwia doprowadzenie
z krwi zwi#kszonej i!oci t!enu oraz sk$adnikw odywczych" co przeciwdzia$a
anemizacji mzgu& 1ozkurczowe dzia$anie g$ogu na drogi moczowe powoduje
nieznaczne zwi#kszenie i!oci wyda!anego moczu& 'yst#puje spadek cinienia krwi" je!i
nie jest ono pochodzenia nerkowego& Preparaty z g$ogu stosowane w za!ecanych przez
!ekarza dawkach nie wywo$uj szkod!iwego dzia$ania ubocznego& 5ie s za!ecane przy
niskim cinieniu t#tniczym krwi& *woce dzia$aj cigajce i rozpuszczaj kamic#&
W3KAZANIA LECZNICZE
3iegunka" b!e serca" bezsenno+" cz#stoskurcz i arytmia serca" dusznica bo!esna"
kamica nerkowa i $ciowa" ko$atanie serca" kurcze naczyniowe" miadyca" nadcinienie
t#tnicze" nadmierna pobud!iwo+" niestrawno+" przekrwienie narzdw" nerwica
wegetatywna przebiegajca z zaburzeniami wywo$ujcymi zawroty g$owy" szum w
uszach i niepokoje&
3PO3OBY UYCIA
>apar z kwiatw. Jyeczka na szk!ank# wrztku& Pi+ dwie szk!anki dziennie&
Dyci+g alko0olowy 23proc. 3ra+ 9 krop!i przed kadym posi$kiem przez 7 tygodnie w
miesicu na nadcinienie i C krop!i przed snem jako rodek przeciwskurczowy i
nasenny&
94
Dyci+g wodny. 1)14 krop!i dziennie w przypadkach nadmiernej pobud!iwoci&
Ierbatka z owocw. 14 g na !itr wody" wypija+ 9)7 szk!anki dziennie&
Mieszanka przeciwskurczowa. 9 g tinktury z g$ogu" 1 g tinktury z zie!a m#czennicy"
wycig a!koho!owy z zie!a %allota !oetida. 3ra+ C)E krop!i 7 razy dziennie&
Enna 1ieszanka* ! g tinktury z pokrzyku" 1 g tinktury z g$ogu" 1 g tinktury z
m#czennicy& 3ra+ 9 krop!i na wodzie 9 razy dziennie w przypadkach !#kw i nerwicy
wegetatywnej&
>a kurcze naczy" stosu7e si$ take nast$pu7+c+ 1ieszank$( po 7 g tinktury z g$ogu i
m#czennicy" C g wycigu z wa!eriany" = m! wycigu wodnego z mi#ty& 3ra+ $yeczk#
mi#ty na $yk# wody&
Mieszanka zio#owa naparu przy puc0linie wodne7 i niedo1odze w+troby. ' rwnych
i!ociach kwiat g$ogu" kwiat bzu czarnego" kwiat tawu$y" zie!e serdecznika" zie!e
krwawnika" zie!e kopytnika z korzeniami" kora kruszyny& Pi+ co 9)7 godziny szk!ank#
naparu&
&dwar przy 1iadycy. Kwiat g$ogu" zie!e jemio$y po C" zie!e morszczynu 4& 6 dwu
$yek zrobi+ szk!ank# odwaru i wypija+ w cigu dnia pojedynczymi $ykami&
Mieszanka o wielokierunkowy1 dzia#aniu. Kwiat g$ogu 4" !i+ czarnej porzeczki 9"
owoc dzikiej ry 7& Jyk# zi$ za!a+ szk!ank zimnej wody na D godzin" nast#pnie
zagotowa+& Pi+ 9 razy dziennie po jedzeniu przy niedokrwistoci" zwapnieniu y$" stanach
nerwowych" zatrzymaniu moczu&
=on!itury z owocu i kwiatu zaywane dwa razy dziennie po $yce dobre s w kuracjach
odchudzajcych& 0ona to stosowa+ przez czas d$uszy&
?A9OWIEC PO3POLITY
Juniperus co11unis F.
Ja$owiec znany ze swych w$aciwoci !eczniczych ju w staroytnoci" na!ey do
rodziny cyprysowatych zawierajcej monoterpeny z !iczn grup zwizkw
terpenoidowych" wyst#pujcych g$wnie w o!ejkach !otnych :juniperyna; o si!nym
zapachu& *!ejki te stosowane wewn#trznie dzia$aj dranico na b$ony !uzowe przewodu
pokarmowego i nerki" maj wi#c w$aciwoci $ciop#dne" $ciotwrcze i odkaajce&
8zia$aj bakteriostatycznie i dezyn/ekujce& 8rani rwnie b$ony !uzowe drg
oddechowych i wywieraj dzia$anie wykrztune oraz odkaajce oskrze!i& 'i#ksze dawki
terpenw wywo$uj objawy toksyczne i uszkodzenie nerek&
Ja$owiec wyst#puje w ki!kudziesi#ciu gatunkach w postaci drzewa i krzewu& 0oe
rosn+ w g!ebie ja$owej& *wocem ja$owca jest szyszkojagoda" ktra w pierwszym roku
jest zie!ona" a dojrzewa na drug" trzeci jesie%" we wrzeniu& ' miar# dojrzewania
zmieniaj ko!or ) przez brzowy" /io!etowo granatowy" by sta+ si# czarnym z sinym
na!otem& ' ssiedztwie ja$owca $atwo przyjmuj si# i szybko rosn sadzonki sosny" a w
m$odych !asach z ja$owcem szybko pojawiaj si# grzyby" gdy rozk$adajce si# ig!iwie
ja$owca wytwarza yzn prchnic#&
(urowcem !eczniczym s szyszkojagody" !icie" drzewo&
Ja$owiec zawiera m&in& o!ejki eteryczne :9 proc&; kwasy organiczne" substancje
ywicowe i woskowe" zwizek goryczkowy" a!koho! terpine!owy" so!e minera!ne"
biopierwiastki&
9E
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<rtretyzm" bia$komocz" bo!esne
miesiczkowanie" cukrzyca" dna"
do!eg!iwoci drg moczowych" kamienie
moczowe" nad/ermentacja je!itowa"
puch!ina wodna" reumatyzm" skpomocz"
stwardnienie t#tnic" zm#czenie og!ne i
organiczne" up$awy bia$e" nadczynno+
tarczycy&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8ermatozy" b!e z#bowe" rany :rany
niegojce;" owrzodzenia" trdzik" wyprysk
mokncy" nast#pstwa para!iu& 0ona
uywa+ ja$owca do dezyn/ekcji mieszka%&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
%ezsolna 7a#owcowa kapusta dla
nadci'nieniowcw( przygotowa+ g!iniany"
wewntrz g!azurowany" pi#cio!itrowy garnek& 5a tak obj#to+ daje si# 14 g ja$owca w
ziarnkach !ub zmie!onego oraz ty!e samo kminku i majeranku& Mwie bia$ kapust#
cienko posieka+ i mocno ubija+ warstwami w garnku" a ukae si# sok& Przesypa+
ja$owcem" kminkiem i majerankiem& 8oda+ p$ szk!anki octu jab$kowego" przykry+
czyst deseczk" obciy+ kamieniem& Przechowywa+ w temperaturze 9)9E st& ." aby
szybciej przebiega$a /ermentacja& Po ki!ku dniach ) jee!i nie dodano octu jab$kowego )
zebra+ szumowiny& 6abieg ten powtarza+ co trzeci dzie%" pami#tajc o przemyciu
deseczki i kamienia& Gdy szumowina przestaje ukazywa+ si# ) proces /ermentacyjny
dobieg$ ko%ca& Po dwu tygodniach mona spoywa+ tak kapust#& Przechowywa+ j w
s$oikach w !odwce& Proces kiszenia bezso!nej kapusty mona przyspieszy+ sypic na
dno garnka dwie czubate $yki mki ytniej" pszennej !ub j#czmiennej" ktr na!ey
nakry+ !i+mi kapusty& 3ezso!na kiszona kapusta jest korzystna d!a nadcinieniowcw i
stanowi !ek przeciw obrz#kom& 0og j jada+ osoby z wra!iwym przewodem
pokarmowym& Jest $atwo strawna& .horzy na wtrob# i serce mog jada+ codziennie z
dodatkiem siekanej cebu!i" tartego se!era" siekanego pora z $yeczk o!eju
s$onecznikowego !ub sojowego& Faka kapusta : syci i nie tuczy& 3ezso!na kapusta kiszona
jest bogata w witaminy& 6awiera ty!e j wit& . co cytryna" nadto witaminy <" I" K i 3)
komp!eks& 6 biopierwiastkw zawiera potas" wap%" siark# :korzystn na cer#" w$osy i
paznokcie;" sd" e!azo" mied2" /os/or" arsen& 3&"%une( ,a=nezu " ,an=anu w#n"%i
M7R8 c" .e%& ("rz#%&ne *a c$"r#c$ na %&warnienie r"z%iane>
Jagody 7a#owca suc0e* wiee bd2 gotowane s skuteczne przy nieprzyjemnym i
oddechu i zgadze& Rucie ki!ku jagd dwa razy dziennie !eczy artretyzm" reumatyzm"
nieyt drg oddechowych& Jagody gotowane w winie dzia$aj moczop#dnie" rozpuszczaj
piasek" kamienie $ciowe i moczowe& Przy nieytach o$dka Kneipp za!eca$
9B
u+ jagody pierwszego dnia C sztuki" kadego nast#pnego dnia o jedn wi#cej a do 14&
5ast#pnie" ujmujc po jednym dziennie" wrci+ do C dziennie& 5ieprzyjemna wo% z ust
jest oznak" e norma!na /!ora bakteryjna w je!itach u!eg$a niekorzystnym zmianom w
wyniku in/i!tracji :przenikania; bakterii gni!nych" bardzo szkod!iwych" do je!it" a
nast#pnie do krwi& Futaj gromadz si# substancje toksyczne powodujce upo!edzenie
czynnoci enzymw i biotykw komp!eksowych&
&woce 7a#owca s stosowane jako sk$adniki nast#pujcych ,ie%zane( zi"!"w#c$2
)'!ci"p/ne. .ho!agoga nr ! i 7" ,"cz"p/ne. z owocni /aso!i zwyk$ej" zie!em naw$oci
pospo!itej" korzeniem wi!yny" !iciem brzozy" owocem ry" k$czem perzu" zie!em
skrzypu@ pobudzajcej trawienie wraz z zie!em tysicznika" zie!em drapacza zie!arskiego"
korzeniem omanu" korzeniem mniszka" !iciem mi#ty pieprzowej" koszyczkiem
rumianku" zie!em krwawnika&
&le7ek 7a#owcowy wchodzi w sk$ad m&in& preparatw, roztwr spirytusowy z owocu i
korzenia arcydzi#g!a do wciera% w nerwob!ach i doustnie w zaburzeniach trawiennych
1)9 krop!i 9)C razy dziennie oraz mazid$o saponatocamphoratum do wciera%
przeciwb!owych&
Dzia!anie u+"czne> 5admiar doustnych dawek z wycigu z jagd ja$owca i o!ejek
eteryczny ja$owcowy" stosowane same uszkadzaj nerki i powi#kszaj nadmiernie
diurez#" tj& i!o+ dobowego wydzie!ania moczu& ' moczu zaczynaj ukazywa+ si#
krwinki bia$e i czerwone& *!ejek stosowany zewn#trznie powoduje na og$ zapa!enie
skry z obrzmieniem i b!ami& 5ie jest wskazane" a przynajmniej na!ey ogranicza+ do
dawek homeopatycznych" np& do 8E" wycig z jagd ja$owcowych w przypadkach
nast#pujcych, ostre i podostre stany zapa!ne je!it" nerek" wyrostka robaczkowego"
choroba wrzodowa" okres ciy" okres bezporednio po operacjach przewodu
pokarmowego i drg $ciowych" marsko+ wtroby& 8otyczy to rwnie reakcji
a!ergicznych na o!ejek ja$owcowy& Przyczyn tego jest obecno+ w#g!owodoru )
juniperyny ) w jagodach i o!ejku eterycznym&
Podr#czniki medycyny !udowej za!ecaj stosowanie ja$owca w nast#pujcych
postaciach, napar" wycig wodny" wycig a!koho!owy" na!ewka spirytusowa" wywar z
szyszkojagd" ucie jagd" proszek ja$owcowy" syrop" wino ja$owcowe" wdka
ja$owcowa" o!ejek" powid$a" kora ja$owcowa" szyszkojagody pa!one" mazid$o" przyprawa
ja$owcowa" kpie!e z ja$owcem" popi$ ja$owcowy" piwo ja$owcowe&
>apar z szyszko7agd. 1)9 g jagd na !itr wody !ub ! $yeczk# jagd na /i!iank#
wody& 5aciga+ 7 minuty& Popija+ 7 /i!ianki dziennie jako !ek moczop#dny" $ciop#dny
i trawienny& 5apar przedawkowany dzia$a dranico na przewody moczowe& Podobnie
dzia$a nikotyna" ktra zatyka k$#buszki nerkowe i powoduje z$ prze!otowo+ nerek& (!
kuchenna ra/inowana jest rwnie szkod!iwa d!a nerek& ($aba praca nerek powoduje
gociec stawowy i do!eg!iwoci serca& 5apar u$atwia wyda!anie szkod!iwych produktw
przemiany materii" co odtruwa organizm" przywraca apetyt" poprawia samopoczucie&
5apar s$uy rwnie jako sk$adnik win gatunkowych" zw$aszcza we ?rancji&
Dyci+g wodny. (tosowa+ 1)4 g dziennie w postaci napoju jako rodek pomocniczy" w
kamicy moczowej" przy niewydo!noci wtroby przy zastoju w przewodach $ciowych"
niedostatecznym wytwarzaniu $ci i zwizanych z tym zaburzeniach trawiennych" np&
przy nad/ermentacji&
Dyci+g alko0olowy. (tosowa+ 9 razy dziennie do 14 krop!i na wodzie" co dzia$a
$agodnie przeczyszczajce& 'ycig ten jest sk$adnikiem .ho!eso!u&
9D
>alewka spirytusowa. Pije si# przy zapa!eniu korzonkw nerwowych&
Hucie 7agd. Zaywa) na czczo w ce!u umierzania b!u o$dka" przy cuchncym
oddechu" zgadze" b!ach artretycznych&
Proszek 7a#owcowy. (poywa+ dziennie oko$o 1 ziarenek z wod" po 14 dniach zrobi+
przerw# do ! miesica i wznowi+ stosowanie& 8zia$a to jako !ek przeciwcukrzycowy" przy
puch!inie wodnej" zwapnieniach" przy piasku moczowym" zapa!eniu p#cherza
moczowego antyseptycznie przy up$awach bia$ych" rzeczce" os$abionym organizmie&
Proszek taki zawiera magnez" potas" mied2" cynk&
yrop antyartretyczny. 1 g jagd ja$owca U 1 g wycigu p$ynnego ze skrzypu&
Popija+ 9)4 $yeczek dziennie&
3"(i w= za*ece1 ,=r> Iar,> Ewara 5"+ieca2 soki te zrobi$y ogromn karier# w
-(< przed AA 'ojn Mwiatow&
1& 'ymiesza+ soki z ja$owca 1 g U z dziurawca 94 g U z brzozy 14 g U z bratka 14 g U
z mniszka 14 g& (tosowa+ 9 razy dziennie do 7 krop!i w 1HC szk!anki wody
przegotowanej& 5a choroby nerek i p#cherza ze skpym wydzie!aniem moczu&
9& (ok z ja$owca 9 g U sok z brzozy E g U wycig z naparstnicy& 8wa razy dziennie
1H9 $yeczki i w 1H9 szk!anki odwaru z kwiatu b$awatka :! $yeczka kwiatw na !
szk!ank# wody@ parzy+ 14 minut;& 5a wodobrzusze&
7& (ok z ja$owca 9 g U sok z zie!a mi$ka wiosennego 1 g& Frzy razy dziennie po 14
krope! na wodzie& 5a puch!in# z jednoczesn niedomog mi#nia sercowego& 5a
obrz#k skry i tkanki podskrnej&
C& (ok z ja$owca 1 g U sok z dziurawca 94 g U sok z brzozy 14 g U sok z mniszka U
wycig z jask$czego zie!a& 8wa razy dziennie po 4 krope! w 1HC szk!anki wody
przegotowanej& 5a kamic# nerkow i $ciow&
4& (ok z ja$owca 1 g S sok z mniszka po 14 g& Frzy razy dziennie po C krop!i na
wodzie na chorob# zwyrodnieniow staww&
E& (ok z dziurawca 1 g U sok z ja$owca 1 g U sok z mniszka 14 g U sok z rumianku
14 g U wycig z mi#ty 14 g& 8wa razy dziennie 1H9 $yeczki w 1HC szk!anki wody&
Przy zaparciu podawa+ w 1H9 szk!anki odwaru z kory kruszyny& 5a niedomog#
wtroby" o$dka" niestrawno+" b!e&
B& (ok z ja$owca U sok z dziurawca U sok z brzozy U sok z kwiatu krwawnika U sok z
korzenia $opianu po 9 g& (tosowa+ dwa razy dziennie 1H9 $yeczki w 1HC szk!anki
wody na artretyzm" reumatyzm" ischias&
D& (ok z ja$owca 9 g U sok z czosnku 1 g U wycig z jask$czego zie!a 1 g U syrop
ywokostowo)podbia$owy 9 g& 8wa razy dziennie ! $yk# sto$ow na nieyt
oskrze!i&
=& (ok z ja$owca 9 g U syrop z ywokostu 1 g& 8wa razy dziennie 1H9 $yeczki w
m!eku& 5a gru2!ic# u dzieci" wzmaga odporno+ organizmu" pobudza przemian#
materii" $aknienie i przyrost na wadze&
Dino 7a#owcowe. 8ua zawarto+ cukru w jagodach ja$owca umo!iwia przerabianie
ich na wino i na wdk# :do 7 proc&;&
1& -t$uc 7 g owocw" doda+ 14 poci#tych ga$zek ja$owca" za!a+ ! !itrem bia$ego wina
i ogrzewa+ do wrzenia& Pozostawi+ do zmacerowania przez C dni" przecedzi+ do
bute!ki i doda+ 7 g cukru& Popija+ ! kie!iszek dziennie na wzmocnienie orga)
9=
nizmu" na apetyt" jako !ek moczop#dny" na kamic# moczow i na stany
podgorczkowe& 8zia$anie tonizujce wzmocni szczypta pio$unu i 14 g korzenia
chrzanu&
9& -t$uc B"4 g jagd ja$owca" doda+ B"4 g gorczycy bia$ej i za!a+ ! !itrem wina bia$ego&
0acerowa+ 4 dni& Przecedzi+ do bute!ki& Popija+ dwa razy dziennie po 1H9 szk!anki"
co wzmacnia apetyt i o$dek&
7& -t$uc 94 g owocw ja$owca" doda+ 4 g naparstnicy" doda+ 14 g cebu!i morskiej U 4
g octu jab$kowego U 1 g wdki U = g bia$ego wina& Popija+ 9 razy dziennie po
1H9 szk!anki jako wino moczop#dne&
Ddka 7a#owcowa. Jest popu!arna w krajach ang!osaskich i w Lo!andii" gdzie jest
niema! trunkiem narodowym& 8!a nas wdki te maj zbyt si!ny zapach i smak ja$owca
oraz racy posmak ywic& Ja$owcwk# bezbarwn mona sporzdzi+ z o!ejku
ja$owcowego" wdk# o barwie $tawej za przyrzdza si# z owocw wieych !ub
suszonych&
&le7ek 7a#owcowy :producent OLerbapo!P;& Mwiee jagody z ja$owca zawieraj ok& 1"4
proc" o!ejku eterycznego ze zwizkami g$wnie mono) i seskwiterpenowymi& Jagody
suszone powyej 94 st& . matowiej i trac o!ejki eteryczne oraz substancje ywiczne&
*!ejek ja$owcowy $atwo rozpuszcza jod" ktry traci przy tym zdo!no+ do jego
norma!nych reakcji& Podobnie dzia$a i potas& *!ejek ja$owcowy stosuje si# przy
zaburzeniach trawienia" schorzeniach uk$adu wtrobowo)$ciowego" drg moczowych i
p#cherza&& 5ie na!ey stosowa+ wi#cej ni "1 g o!ejku ja$owcowego w a!koho!u ! raz
dziennie& *!ejek ja$owcowy nadaje moczowi zapach /io$ka& 1ozszerza nieznacznie
naczynia w$osowate i jest si!nie bakteriobjczy& Powyej 4 krope! podanych doustnie
powoduje senno+" oszo$omienie i moe porazi+ orodkowy uk$ad nerwowy" gdy
zawiera nadmiar manganu" co podrania rwnie przewd pokarmowy& 0oe by+
:o!ejek; stosowany zewn#trznie& *!ejek zwi#ksza przekrwienie skry& Jednorazowa
dawka jagd ja$owca moe wynosi+ "4 g :1 jagd;& 6a!ecana jest wi#c ostrono+&
Powid#a 7a#owcowe. Mwiee jagody ut$uc de!ikatnie" by nie uszkodzi+ nasion" co
po!epsza smak i aromat& 6a!a+ wod tak" aby zakry$a owoce& Gotowa+ 1H9 godziny na
wo!nym ogniu" przecedzi+ przez p$tno& Po wycini#ciu smay+ na ma$ym ogniu do
konsystencji miodu& 8oda+ troch# cukru !ub miodu" ! $yk# powide$ U 9 $yki wina !ub
wody& 6aywa+ po jedzeniu i na noc& 5a astm# mona stosowa+ kon/itur# otrzyman ze
smaenia m$odych wierzcho$kw p#dw z cukrem" dodajc mid po usmaeniu&
=ora 7a#owcowa bia#a to jest druga kora" stosowana jest jako !ek na czyraki" wrzody&
(tosuje si# do 7 g na !itr wody& 'ywar popija+ dwa razy dziennie po jedzeniu w i!oci
do 9 g&
zyszko7agody pa!one mona stosowa+ do inha!acji przy katarze" a take do
dezyn/ekcji mieszkania&
Mazid#o w postaci p$ynnej homeopatycznej 8)E moe by+ uywane wewn#trznie i
zewn#trznie na niedow$ad po$owiczy& (tosuje si# 9 g o!ejku ja$owcowego U ! g mento!u U
9 g o!eju terpentynowego U 19 g spirytusu = proc& na uytek zewn#trzny do wcierania&
Popi# z 7agd i igliwia ja$owca dzia$a przeczyszczajce&
Przyprawa. Jagody ja$owca s stosowane w przemy!e mi#snym do w#dzenia" ga$zki
jako przyprawa do kie$bas& 8rb tuczony jagodami ja$owca na miesic przed zabiciem
daje smaczniejsze mi#so& 8o sosw dodaje si# ki!ka jagd ja$owca& 8odanie 7 ziarenek
do gotowanej !ub kiszonej kapusty i buraczkw po!epsza ich smak i aromat& Ja$owiec
91
dodaje si# do marynat" np& do grzybkw nie posiadajcych w$asnego zapachu" jak, kurki"
gski itp& 8o pasztetw dodaje si# jagody ut$uczone& 6nakomite jest piwo ja$owcowe&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
>alewka spirytusowa - do nacierania przy b!ach reumatycznych& Przy b!ach ucha
wk$ada si# watk# zwi!on t na!ewk do ucha&
=+piele. 6agotowa+ 9 kg m$odych ga$#zi z garci szyszkojagd i w!a+ do kpie!i&
(tosowa+ na reumatyzm" wypryski skrne i podagr#& Przy oty$oci doda+ do kpie!i
jagody ja$owca" !i+ mi#ty" kwiat !awendy" zie!e me!isy" zie!e nostrzyku" zie!e
macierzanki" k$cze tataraku& 5a !itr wrztku da+ 9 garcie zi$&
=ora 7a#owcowa. (tosowa+ 4 g na ! !itr wody& Gotowa+ 1 minut& 8o przemywania
ran gnunych" owrzodze% zastarza$ych& -$atwia gojenie&
&le7ek 7a#owcowy wciera si# przy b!ach go+cowych" nerwob!ach i zapa!eniu
korzonkw nerwowych&
Ja$owiec dostarcza pszczo$om duo py$ku kwiatowego" a!e nie dostarcza nektaru&
Jagody ja$owca zachowuj w$aciwoci !ecznicze do 7 !at& Jagody ja$owca zbiera si#
jesieni po przymrozkach&
?EMIO9A
Tiscu1 albu1 F.
Jemio$a" ktra jest ro!in pasoytujc
na rnych gatunkach drzew" obdarzona
jest" zas$ugujcymi na szersze
upowszechnienie i stosowanie"
w$aciwociami !eczniczymi& 8o ce!w
!eczniczych stosuje si# zie!e jemio$y
:owoce s szkod!iwe i mona je stosowa+
ty!ko zewn#trznie;" naj!epiej zrywanej z
d#bu" topo!i i brzozy" gdy na tych
drzewach osiga najsi!niejsze dzia$anie
!ecznicze&
Jemio$a :zie!e; obnia cinienie krwi"
dzia$a przeciwkrwawnicowo i
rozkurczajce" wzmacnia dzia$anie
gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego"
poprawia o)bieg krwi" wp$ywa regu!ujce
na przemian# materii" wzmaga prac#
trzustki" dzia$a og!nie wzmacniajco&
' ce!u wzmoenia dzia$ania !eczniczego
jemio$y za!ecam $czy+ j ze skrzypem w
sposb nast#pujcy, gar+ skrzypu na !itr
wody gotowa+ p$ godziny pod
przykryciem i zasypa+ $yk drobno
poci#tego
911
zie!a jemio$y i odstawi+ do nacigni#cia& Jest to dzienna dawka" ktr na!ey popija+
ma$ymi $ykami i powo!i& ' przypadkach wymagajcych odwapnienia organizmu ) do
poywienia na!ey dodawa+ p$atki owsiane w i!oci nie mniejszej" ni dwie $yki
dziennie" jako drugi ) oprcz skrzypu ) rodek odwapniajcy&
0acerat z zie!a jemio$y stosuje si# przeciw zaparciu" zwapnieniu y$ i innym
chorobom na t!e miadycowym" przy kurczach" nadcinieniu" padaczce" przy zbyt
ob/itych krwawieniach miesi#cznych" krwotokach p$ucnych" pro/i!aktycznie ) jako rodek
wp$ywajcy hamujco na wy!ewy krwi do mzgu& Jemio$a !eczy ponadto ko!k# w
brzuchu" choroby nerek" wtroby i p#cherza moczowego&
8o masau przy przezi#bieniach mona stosowa+ cienkie $odyki z jagodami :z
czubkw jemio$y wycina si# ma$e !isteczki z $odygami i zbiera jagody;" ktre po
przepuszczeniu przez sokowirwk# dadz sok& 5a!ey go po$czy+ ze sma!cem
wieprzowym&
'ed$ug ks& Kneippa jemio$# mona stosowa+ $cznie z wsami kukurydzy do !eczenia
nowotworw& 'sy kukurydzy na!ey zbiera+ od czerwca do sierpnia i suszy+ w cieniu&
5apar z jemio$y powinni popija+ chorzy na nowotwory oraz nadcinienie& 5a!ey
zaywa+ napar przez p$ roku na p$ godziny przed trzema posi$kami& Kuracj# najey
przerwa+ po p$ roku i zrobi+ p$roczn przerw#" po czym kontynuowa+ picie zi$" je!i
chory cierpi na z$o!iw posta+ nowotworu&
Jemio$# mona te stosowa+ do kpie!i& 3ierze si# wwczas C $yki zi$ na 9 !itry
wrztku& *grzewa+ pod przykryciem" a!e nie gotowa+& Kpie! powinna trwa+ 14 min&
(tosowa+ dwa razy w tygodniu przez dwa miesice jako zabieg oczyszczajcy skr#&
6ie!e jemio$y moe by+ uyte do sporzdzania mieszanki zio$owej do stosowania )
oprcz zastrzykw witaminy 3)komp!eks" biostyminy i odpowiedniego poywienia
surwkowego ) przy ziarnicy z$o!iwej& O&" recep&a2 1 g zie!a jemio$y" po 9 zie!a
dziurawca" zie!a ruty" korzenia $opianu" korzenia przest#pu& Przygotowa+ odwar&
KA3ZTANOWIEC ZWYCZA?NY
Aesculus 0ippocastanu1 >&
*jczyzn tego pospo!itego drzewa jest po$udniowa cz#+ P$wyspu 3a$ka%skiego&
Kasztanowiec cieszy si# opini drzewa dekoracyjnego" tote ch#tnie jest wysadzany w
parkach i wzd$u drg tworzc e/ektowne a!eje dzi#ki swojej g#stej i roz$oystej koronie&
0a charakterystyczne" siedmiopa!czaste !icie" kwiaty rowo nakrapiane na zebrane w
okaza$e" wzniesione kwiatostany& *woce to ku!iste" ko!czaste torebki" w ktrych znajduje
si# zwyk!e jedno due" okrg$awe i nieco sp$aszczone nasienie" czy!i po prostu kasztan&
' uprawie spotyka si# odmiany o kwiatach od barwy bia$ej przez $t i row do
czerwieni& ' !ecznictwie ma znaczenie odmiana bia$o kwitnca&
Kasztanowiec jest dobr ro!in miododajn& 0a mi#kkie" $atwe do barwienia drewno"
cenione w rze2biarstwie&
919
Kasztanowiec dostarcza ki!ku surowcw
!eczniczych& 'iosn zdejmuje si# kor# z
m$odych" g$adkich i zdrowych ga$zek i
suszy w przewiewie& ' czerwcu" w pe$ni
kwitnienia cina si# ca$e kwiatostany" a
nast#pnie obrywa pojedyncze kwiaty z
szypu$kami i suszy rozk$adajc cienk
warstw# w miejscu zacienionym i
przewiewnym& ' ko%cu !ipca zrywa si#
niedojrza$e owoce i w stanie wieym
przerabia w przetwrniach na intrakty
:wycigi;& Jesieni zbiera si# dojrza$e
nasiona kasztanowca" ktre s$u do wyrobu
k!eju dekstrynowego i saponin" a w 3u$garii
do produkcji antybiotykw& 5iekiedy do
ce!w !eczniczych wykorzystuje si# !icie
kasztanowca&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
6wizki czynne zawarte w przetworach
kasztanowca uszcze!niaj ciany naczy%
w$osowatych i doprowadzaj ich
przepuszcza!no+ do stanu norma!nego dzi#ki zmniejszeniu kruchoci naczy%& -sprawnia
si# przep$yw krwi w naczyniach y!nych" co hamuje krzep!iwo+ krwi i przeciwdzia$a
powstawaniu zakrzepw wewntrznaczyniowych& 'spomniane zwizki podane na skr#
dzia$aj przeciwbakteryjnie" przeciwzapa!nie i $agodnie cigajce& Garbniki zawarte w
kasztanowcu wywieraj na przewd pokarmowy dzia$anie rozkurczowe" przeciwzapa!ne"
przeciwbakteryjne i $agodnie zapierajce& 0wic w skrcie ) w$aciwoci kasztanowca
s nast#pujce, 1& 'zmacnia cianki y$ ko%czyn& 9& 1ozrzedza krew& 7& -$atwia
wyda!anie moczu przy przerocie prostaty& C& 8zia$a cigajce& Kora kasztanowca
przewysza nasiona i kwiaty w dzia$aniu uszcze!niajcym na drobne naczynia
krwionone&
5ie przedawkowywa+ za!ecanych dawek Ant& Lypocastani" ktre wynosz 7 razy 7
krop!i&
W3KAZANIA LECZNICZE
Lemoroidy" do!eg!iwoci w okresie k!imakterium" stany zapa!ne wtroby" gruczo$u
krokowego" miednicy mniejszej" y!aki ng" y!ak powrzka nasiennego" odmroziny"
obrz#ki skry i tkanki podskrnej" obrz#ki g$oni" p$uc" a nawet mzgu" krwiaki"
zapa!enie ci#gna" zakrzepowe zapa!enie y$&
6ewn#trznie przetwory z kasztanowca podaje si# w postaci ok$adw w !eczeniu
oparze%" odmroe%" ubytkw naskrka" zapa!enia naczy% w$osowatych skry& Kwiaty
kasztanowca wchodz w sk$ad mieszanki zio$owej 1ektosan :OLerbapo!P; uywanej w
!eczeniu hemoroidw& Antrakt ze wieych niedojrza$ych owocw !eczy zakrzepy i zastoje
y!ne" nadmiern przepuszcza!no+ naczy%" jest take stosowany w stanach
917
zapa!nych i nieytowych o$dka i je!it& 'ycig g#sty z nasion kasztanowca jest jednym
ze sk$adnikw czopkw Lemoro! :OLerbapo!P; i draetek Venescin :OLerbapo!P;
stosowanych przy hemoroidach& 5adto wchodzi w sk$ad pasty ?itoQen&
3PO3OBY UYCIA
&dwar z kory kasztanowca :! $yka kory na dwie szk!anki wody; pi+ trzy razy dziennie
po p$ szk!anki przy czerwonce" biegunce" os$abieniu przewodw trawiennych"
hemoroidach i p#kajcych y!akach&
&woc kasztanowca upieczony i sproszkowany* zaywany dwa razy dziennie na ko%cu
noa" !eczy nieyt je!it" biegunk#" ko!k#" wzd#cia i hemoroidy&
Mieszanka przeciwobrz$kowa nr 6. 6miesza+ 4 g kwiatw !ub !ici kasztanowca" 7 g
zie!a krwawnika i 9 g zie!a nostrzyka& P$torej $yki zi$ za!a+ dwiema szk!ankami
ciep$ej wody i powo!i ogrzewa+ do wrzenia pod przykryciem !ub postawi+ nad par na 7
min& i wypi+ w dwu porcjach mi#dzy posi$kami& (tosowa+ w kontuzjach" obrz#kach
urazowych" podskrnych i wynaczynieniach&
Mieszanka przeciwobrz$kowa nr 2. 6miesza+ 4 g rozdrobnionych !ici !ub kwiatw
kasztanowca" 7 g zie!a hyzopu i 9 g !ici babki& 7)4 $yek z jedn $yk p$atkw
owsianych rozrobi+ z wod na papk#" ogrzewa+ w naczyniu" przenie+ na p$tno"
przy$oy+ na chore miejsce i owin+& 6mienia+ ki!ka razy dziennie& (tosowa+ w
kontuzjach" siniakach" obrz#kach pourazowych" b!ach po zwichni#ciach staww rk i
ng&
Inne recep&#
1& Kwiat kasztanowca i kwiat jarz#biny po 9 i!oci" jedn i!o+ kwiatu kupa!nika
zmiesza+ i popija+ napar 9 razy dziennie przy y!akach&
9& 9 cz#ci kwiatu kasztanowca" po jednej cz#ci zie!a tasznika i zie!a rdestu ostro)
gorzkiego zmiesza+" przygotowa+ napar" pi+ przy nieregu!arnym miesiczkowaniu&
7& 6miesza+ w rwnych i!ociach kor# kasztanowca" kwiat jasnoty" zie!e tasznika" zie!e
rdestu ostrogorzkiego i k$cze pi#ciornika" przygotowa+ odwar i pi+ 1HC szk!anki 7
razy dziennie przy krwiomoczu&
C& 5a!ewk# spirytusow ze wieych kwiatw stosuje si# do p#dz!owania sw#dzcych
wysypek" odmrozin i oparze%&
4& Przy przew!ek$ych chorobach artretycznych !ub reumatycznych stosuje si# ok$ady z
kasztanowcw na miejsca szczeg!nie zaatakowane na sta$e&
E& Przy chorobach reumatycznych za!eca si# noszenie w kieszeniach kasztanw& Fo
samo po!ecam kobietom w okresie k!imakterium&
B& 8ojrza$e kasztany neutra!izuj szkod!iwe promieniowanie podziemnych ciekw
wodnych" przywracaj sen" zmniejszaj do!eg!iwoci reumatyczne w cigu nocy& '
tym ce!u pod $kiem na!ey umieci+ trzy woreczki po 14 kasztanw& Po roku
na!ey kasztany wymieni+&
91C
KMINEK
;aru1 car9i F.
Jest cennym sprzymierze%cem naszego
trawienia& 5a!ey do ro!in znanych ju w
epoce &kamiennej& (urowcem !eczniczym
jest owoc kminku&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Kminek e!iminuje gazy powsta$e z
powodu nadmiernych procesw gni!nych"
w je!itach" dzia$a m!ekop#dnie"
moczop#dnie" pasoytobjczo" pobudza
czynnoci serca i uk$adu nerwowego"
poprawia apetyt" regu!uje krwawienia
miesi#czne" u$atwia przyswajanie
sk$adnikw pokarmu" usuwa stany
skurczowe w przewodzie pokarmowym"
wzmacnia ruchy perysta!tyczne je!it"
wzmacnia procesy przemiany materii przez
aromatyzacj#" poprawia trawienie" dzia$a
$ciop#dne&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
3!e brzucha" brak apetytu" s$aba !aktacja u matek karmicych" skpe i niedostateczne
miesiczkowanie" nad/ermentacja" nadmierna wra!iwo+ na rodki pobudzajce prac#
serca i naczy% krwiononych" niedostateczne wydzie!anie sokw trawiennych" niedomogi
wtroby" niestrawno+ i zaburzenia trawienia" pasoyty je!itowe" skurcze o$dka i
wrzody o$dka i dwunastnicy" wzd#cia brzucha" za/!egmienie grnych drg
oddechowych" zapa!enie oskrze!i i p$uc" zaparcie z powodu przew!ek$ej !ub przejciowej
atonii je!it" sensacje o$dkowo)wtrobowe" zaburzenia $ciowe :niewydo!no+
p#cherzyka $ciowego;&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Kminek poprawia os$abiony s$uch" p#dzi pasoyty" dzia$a przeciwwierzbowo" !eczy
wypryski skrne i zastoinowe zapa!enie sutka&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar* l #yeczka kminku na ! szk!ank# wrzcej wody& Gotowa+ 7 sekundy i naciga+
1 minut& 'ypija+ szk!ank# 14 min& po posi$ku& (tosuje si# przy zaburzeniach je!itowych"
niedomogach p#cherzyka $ciowego" zapa!eniu oskrze!i i p$uc&
914
=1inek z1ielony. (tosuje si# doustnie od "9 do 9 g z miodem !ub powid$ami 9)C razy
dziennie jako !ek wiatrop#dny&
>alewka. (tosowa+ 1)7 g dziennie&
>alewka spirytusowa. (tosowa+ 1)14 g dziennie&
&le7ek* ! do 7 krop!i 9)7 razy dziennie w roztworze a!koho!owym !ub z miodem&
(tosuje si# przy za/!egmieniu grnych drg oddechowych&
=1inkwka do1owa* l !itr wdki" C g owocu kminkowego i 9 g cukru& 0acerowa+
D)1 dni& *dcedzi+& 3ra+ po posi$ku 194 g przy wzd#ciach i niestrawnoci&
=1inkwka na 'wiey1* do7rza#y1 zielony1 k1inku* l !itr wdki" p$ szk!anki kminku&
5aciga+ w cieniu dwa tygodnie& ' ce!u z!ikwidowania objaww niestrawnoci stosowa+
p$ kie!iszka tej kminkwki na p$ szk!anki ciep$ej herbaty& Pi+ przez ! godzin# po trochu&
&woc k1inku stosuje si# w /ormie przyprawy do wszystkich ci#ej strawnych potraw"
ktre wzdymaj" wywo$uj skurcze" wiatry itp& ' takich ce!ach naj!epiej jest zmiesza+
p$ na p$ z majerankiem" zem!e+ w niewie!kiej i!oci i trzyma+ w szcze!nym s$oiku&
8odawa+ do t$ustych mi#s" pasztetw" grochu" kapusty" sa$atek& Je!i po obiedzie !ub
ko!acji rozpoczn si# sensacje wtrobowe" bra+ p$ $yeczki takiego proszku i popi+
ch$odnym p$ynem" eby nie zakrztusi+ si#&
-nikanie kminku w potrawach kapustnych" grochu" wieprzowinie" razowym ch!ebie
moe zawsze doprowadzi+ do wzd#+ i bo!eci" nawet przy zupe$nie zdrowym o$dku" a
w konsekwencji do skre!enia tych potraw z jad$ospisu& ' nast#pstwie tego wywo$uje si#
niedobory witamin z grupy 3" skpe wydzie!anie $ci" co moe by+ przyczyn m&in&
nerwicy wegetatywnej i $uszczycy& Przedawkowanie kminku w potrawach czy w ce!ach
!eczniczych nie wchodzi w rachub# i nie moe zaszkodzi+&
Dodny wyci+g k1inku d!a karmicych matek poprawia trawienie u oseskw& (tosuje
si# 1 $yeczk# owocw kminku zmie!onych na 1"4 szk!anki wody& Popija ) 1HC do 1H9
szk!anki 9 razy dziennie& 8!a dzieci stosowa+ "4)1"4 $yeczki tego naparu 9)7 razy po
posi$kach :wiatrop#dne;&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
=ataplaz1y. 5a zapa!enie zastoinowe sutka&
Dywar. ' przypadku os$abienia s$uchu wprowadzi+ ki!ka krope! do ucha&
&le7ek k1inkowy. *trzymuje si# z dojrza$ych owocw przez desty!acj# z par wodn&
&woc k1inku jest stosowany w przemy!e kosmetycznym jako rodek zapachowy&
Kminek wchodzi w sk$ad mieszanek zio$owych OLerbapo!uP" 5ormosan" 8igestosan"
1ektosan" Gastrocho!" 1he!aS
*woce kminku mona stosowa+ jako przypraw# trawienn z innymi zio$ami
wiatrop#dnymi :rumianek" !i+ mi#ty" zie!e tymianku" owoc kopru w$oskiego" k$cze
tataraku" korze% arcydzi#g!a;&
91E
KOZ9EK LEKAR3KI
Taleriana o!!icinalis F.
Koz$ek !ekarski" zwany wa!erian" jest
by!in z rodziny koz$owatych" wyst#puje
powszechnie w !esistych i wi!gotnych
rejonach Iuropy" <zji 0niejszej" 6achodniej
i Mrodkowej a po Japoni#& ' Po!sce ronie
w ca$ym kraju w wi!gotnych zaro!ach" a
nawet na ska$ach" je!i ty!ko w pod$ou jest
dostatek prchnicy& 6 ki!ku odmian
najcz#ciej wyst#puje i jest uprawiany
koz$ek szeroko!istny o $odydze do 9 m
wysokiej" niezbyt !icznych" e!iptyczno)
!ancetowanych !istkach& Kwitnie od czerwca
do sierpnia& owoce bardzo drobne" nagie !ub
ow$osione& Koz$ek wytwarza jajowate !ub
stokowate k$cza o d$ugoci do 4 cm oraz
bardzo !iczne" wa!cowate korzenie o
gruboci do 7 mm i d$ugoci do 7 cm&
Korze% w smaku jest s$odki" a!e zostawia
posmak gorzki& Mwiea ro!ina nie pachnie&
(woistego zapachu nabiera dopiero w czasie
suszenia& 8o ce!w /armaceutycznych
jesieni !ub wiosn" w maju przed
kwitni#ciem ro!iny" zbiera si# korzenie i k$cza" ktre si# suszy&
Korze% koz$ka zawiera m&in& "4)9" proc& o!ejku eterycznego o charakterystycznym
zapachu" a!ka!oidy terpenowe :pord nich aktynidyna dzia$ajca podniecajco na koty;"
kwasy organiczne& Podstawowe zwizki czynne koz$ka stanowi trjestrowe po$czenia"
zwane wa!epotriatami w i!oci "1) "= proc&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
*!ejek eteryczny w nieduych dawkach umiarkowanie pobudza orodkowy uk$ad
nerwowy" zw$aszcza orodki oddechowy i naczyniowe)ruchowy" natomiast w duych
dawkach dzia$a hamujco na orodkowy uk$ad nerwowy zmniejszajc pobud!iwo+
odruchow i os$abiajc wra!iwo+ zako%cze% nerwowych& Ponadto o!ejek obnia
napi#cie mi#ni g$adkich i rozszerza naczynia wie%cowe& Preparaty koz$ka maj dzia$anie
skuteczne jako rodek uspokajajcy" przeciwskurczowy i wzmacniajcy przy rnych
zaburzeniach czynnociowych orodkowego uk$adu nerwowego" a przede wszystkim w
og!nych stanach nerwicowych :bezsenno+" migreny i histeria;& ' skojarzeniu z
bromkami preparaty koz$ka dzia$aj skutecznie w !eczeniu schorze% narzdw
wewn#trznych" czynnociowych zaburzeniach wydzie!ania wewn#trznego" pocztkowego
stadium choroby nadcinieniowej" choroby 3asedowa i wierzbiczek& 8zia$anie
!ecznicze stwierdzono take przy ko$ataniu serca i skurczu naczy% wie%cowych w zespo!e
objaww b!u :dusznica rzekoma;" skurczach mi#ni g$adkich" napadowych skurczach
91B
je!it" nadczynnoci tarczycy" nim/omanii" omd!eniach" histerii" neurastenii" zapa!eniu
skurczowym oskrze!i" gru2!icy p$uc& K$cze dzia$a uspokajajco" rozkurczowo"
przeciwepi!eptycznie" nasennie" znosi nad/ermentacj# je!itow i wzd#cia" jest
czerwiop#dne i przeciwdrgawkowe" dzia$a take przeciwcukrzycowo" zmniejsza
cz#stot!iwo+ oddawania moczu i os$abia uczucie pragnienia" dzia$a przeciwrobaczycowo
na owsiki i g!isty je!itowe& 6ewn#trznie dzia$a korzystnie na skr# g$owy przy $upieu i
$ojotoku" przy dermatozach i w stanach zapa!nych oczu&
Preparatw koz$ka nie na!ey stosowa+ przez czas d$uszy" poniewa powoduj
zaburzenia czynnoci przewodu pokarmowego& Przy chorobach przew!ek$ych uywa si#
ich w odst#pach czasu okre!onych przez !ekarza& Po miesicu stosowania k$czy koz$ka
na!ey zrobi+ dwutygodniow przerw#" nie na!ey te przedawkowa+" gdy mog
wystpi+ b!e g$owy i omd!enia&
W3KAZANIA LECZNICZE
<stma nerwicowa" bezsenno+" cz#stoskurcz napadowy" zaburzenia czynnociowe"
przyspieszone bicie serca na t!e nerwowym" b!e g$owy" pu!sowanie w skroniach"
zaburzenia naczyniowo)ruchowe" zawroty g$owy" napady padaczkowe cz#ciowe"
upo!edzenie mowy" wzroku" s$uchu" nerwice wegetatywne" przekwitanie u kobiet i u
m#czyzn" owsiki" niepokj" nadpobud!iwo+ psychiczna i czuciowa" konwu!sje
dzieci#ce" neurastenia" histeria" przekrwienie czynne" nadmierny nap$yw krwi do
narzdw" epi!epsja" nad/ermentacja je!itowa" omd!enia" wzd#cia" ko!ka je!itowa"
pokrzywka" z$e wydzie!anie $ci i soku trzustkowego" cukrzyca" dychawica sercowa"
wierzb" wyrzuty skrne" zaburzenia uk$adu krenia" migrena&
3PO34B UYCIA
>apar. K$cze koz$ka E" g" !i+ mi#ty 7" g" !i+ me!isy 7" g" kwiat rumianku 14"
g" kwiat g$ogu 14" g& Pi+ 9)7 razy dziennie przy przekwitaniu&
&dwar. K$cze koz$ka" !i+ brzozy" kwiat bzu czarnego" korze% goryczki" korze%
arcydzi#g!a" k$cze tataraku" kora kruszyny w rwnych i!ociach& Jyka mieszanki na
dwie szk!anki wody& Popija+ 7 razy dziennie przy pokrzywce&
&dwar. K$cze koz$ka" k$cze perzu" zie!e dziurawca" korze% arcydzi#g!a" szyszki
chmie!u w rwnych i!ociach& Pi+ przy histerii&
>apar. K$cze koz$ka" zie!e by!icy pospo!itej" zie!e me!isy" kwiat rumianku w rwnych
i!ociach& Pi+ przy padaczce&
>apar. K$cze koz$ka" !i+ mi#ty" zie!e dziurawca" zie!e by!icy pospo!itej" szyszki
chmie!u" w rwnych i!ociach& Popija+ rano i wieczorem po szk!ance przy z$ym
wydzie!aniu $ci&
&dwar. K$cze koz$ka" korze% $opianu" korze% koby!aka" !i+ me!isy" w rwnych
i!ociach& Pi+ przy nieytowym zapa!eniu je!it&
&dwar. K$cze koz$ka" znamiona kukurydzy" zie!e srebrnika" zie!e krwawnika w
rwnych i!ociach& Pi+ przy dychawicy sercowej&
Zio#a sedatywne 8uspoka7a7+ce:. 6miesza+ rwne i!oci rozdrobnionego korzenia
koz$ka" zie!a serdecznika" !ici mi#ty" !ici sza$wii oraz me!isy& P$torej $yki zi$ za!a+ w
termosie szk!ankami wody wrzcej& 6amkn+ termos i zostawi+ na godzin#& Pi+ 9H7
szk!anki 9 razy dziennie po jedzeniu w stanach pobudzenia nerwowego i bezsennoci&
91D
Zio#a rozkurczowe. 6miesza+ rwne i!oci rozdrobnionych korzeni kozika" szyszek
chmie!owych" zie!a macierzanki" owocw kopru w$oskiego i zie!a dziurawca& P$torej"
dwie $yki zi$ za!a+ w termosie 9 szk!ankami wody wrzcej i po zamkni#ciu odstawi+ na
godzin#& Pi+ 1H9 szk!anki 7 razy dziennie po jedzeniu w nerwicy wegetatywnej z
zaburzeniami o$dkowo)je!itowymi& Je!i objawem nerwicy s zaburzenia sercowo)
naczyniowe" to zamiast zie!a macierzanki doda+ tak sam i!o+ mieszaniny kwiatw
g$ogu i owocw g$ogu&
Dino walerianowe. 8o bute!ki wina gronowego :"B 1; w!a+ 14 g na!ewki !ub intraktu
z korzenia wa!eriany" doda+ $yeczk# do herbaty !ici me!isy" zie!a dziurawca i
pozostawi+ na 1C dni" cz#sto wstrzsajc& Przecedzi+ i pi+ po $yce sto$owej 1)9 razy
dziennie" naj!epiej na godzin# przed snem" jako rodek og!nie uspokajajcy& '
przypadku nadmiernej pobud!iwoci p$ciowej" przyrzdzi+ wino dodajc szyszek
chmie!owych zamiast zie!a dziurawca& 8awki usta!a !ekarz&
>alewka koz#kowa. :Finctura Va!erianae;& 8oros$ym podawa+ doustnie 9)E krop!i w
kie!iszku wody 7 razy dziennie po jedzeniu w stanach nerwowych i nerwicy
wegetatywnej& Pomocniczo w stanach padaczkowych bez utraty przytomnoci po 1H9 !
$yeczce na!ewki w 1HC szk!anki wody 7 razy dziennie po jedzeniu&
>ap7 uspoka7a7+cy z Daleriana. E krop!i na!ewki koz$kowej doda+ do szk!anki
gorcego m!eka" !ekko ostudzi+ do C4 st& . i os$odzi+ $yk miodu& 6miesza+" wypi+ na
godzin# przed snem jako rodek uspokajajcy i przywracajcy spokojny sen&
Koz$ek wchodzi w sk$ad preparatw zio$owych produkowanych przez OLerbapo!P& *to
jak na!ey je stosowa+&
5erQogran& 8oros$ym za!eca si# doustnie 7 razy dziennie po $yeczce granu!atu po
jedzeniu" popijanego 1HC szk!anki ciep$ej wody w nerwicach rnego pochodzenia"
pobudzeniu nerwowym i trudnoci w zasypianiu&
5erQosan& 9 $yki zi$ za!a+ 9 szk!ankami wody wrzcej" nakry+ i postawi+ nad par na
9 min&" odstawi+ na 1 min& i przecedzi+ do termosu& Pi+ 9H7 szk!anki po jedzeniu rano i
wieczorem na godzin# przed snem w stanach pobudzenia nerwowego i bezsennoci&
Entrakt ze 'wieyc0 korzeni kozika dzia$a si!niej od na!ewki& 8oros$ym za!eca si#
doustnie 7)E krop!i w kie!iszku wody 9)7 razy dziennie" w ce!u zmniejszenia
niepokoju" napi#cia i strachu" przy agresywnoci& Pomocniczo stosowa+ w napadach
padaczkowych cz#ciowych po 1H7)1H9 $yeczki w kie!iszku wody ki!ka razy dziennie
mi#dzy posi$kami&
Przetwory z korzeni koz$ka maj zrnicowan warto+ !ecznicz w za!enoci od tego"
czy s to wycigi a!koho!owe czy wodne" poniewa g$wne sk$adniki czynne" jak o!ejek
eteryczny i wa!epotriaty rozpuszczaj si# !epiej w a!koho!u ni w wodzie&
KRWAWNIK PO3POLITY
Ac0illea 1ille!oliu1 >
1onie wsz#dzie" gdzie ziemia jest cho+ troch# !epsza od szczerych piaskw" a!e nie
podmok$a i majca dostatek azotu& Fa by!ina z rodziny z$oonych 8;o1positae: na!ey do
najbardziej popu!arnych" a zarazem najbardziej poytecznych ro!in krajo)
91=
wych& 6azwyczaj jest wie!koci 1)D cm"
charakteryzuje si# g#stym u!istnieniem i
aromatycznym zapachem& 0a bezogonkowe"
ciemnozie!one podwjnie pierzaste wiotkie
!istki" prawie prost $odyg#" bia$e" drobne"
pi#ciop$atkowe zebrane w ba!)daszki kwiatki&
Kwitnie od !ipca do p2nej jesieni& Krwawnik
ma mocno zio$owy zapach" w smaku bardzo
gorzki&
8o ce!w !eczniczych wykorzystuje si#
grne cz#ci p#dw o d$ugoci do 94 cm" ktre
na!ey cina+ od czerwca do wrzenia" w
czasie rozkwitania& Po ususzeniu otrzymuje si#
zie!e krwawnika& 0ona rwnie zbiera+ i
suszy+ same kwiaty&
6ie!e krwawnika zawiera m&in& pewne i!oci
o!ejku eterycznego" /!awonoidy" cho!in#"
garbniki" kwas askorbinowy oraz so!e
minera!ne ob/itujce w zwizki manganu"
azotu" potasu" /os/oru&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Krwawnik wzmacnia dzia$anie gorzkie i cigajce" wp$ywa uspokajajco na macic# i
jajniki" sprzyja menstruacji" ma w$aciwoci $ciop#dne i moczop#dne" hamuje
krwawienia" dzia$a przeciwczerwiowo :robakobjczo;" pobudza czynnoci o$dka"
poprawia przemian# materii" dzia$a wykrztunie i przeciwzapa!nie&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Jest znakomitym rodkiem dezyn/ekujcym" gojcym i przeciwzapa!nym& (tosuje si#
go jako !ek na up$awy" hemoroidy" b!e reumatyczne" zapa!enie skry i !uzwek"
dermatozy" owrzodzenia go!eni" p#kni#cia sutka i na przetoki oraz na rne rany&
3PO3OBY UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. 7 g ba!daszka kwiatowego na !itr wody wrzcej" naciga+ 19 min& Popija+
trzy /i!ianki dziennie mi#dzy posi$kami przez d$uszy czas na nieyty i nerwice drg
trawiennych" krwiop!ucie" na kurcze o charakterze sercowym" kamic# $ciow !ub
moczow" hemoroidy" astm#" zimnic#" b!ednic#" szczeg!nie u m$odych dziewczt przy
zbyt cz#stych i ob/itych miesiczkach&
Dyci+g wodny. (tosowa+ 9)7 g dziennie na hemoroidy&
99
Cinktura. (tosowa+ 9)7 krop!i trzy razy dziennie" co wywo$uje miesiczkowanie&
yrop. 1 g wieych !ici krwawnika" 19 g cukru" E g wody& Gotowa+ do
konsystencji syropu& (tosowa+ 9)7 g dziennie&
>apar z ziela. Jyk# zie!a za!a+ wrztkiem w i!oci p$torej szk!anki i naparza+ pod
przykryciem 14 min& *dstawi+ na 14 min& stosowa+ w przew!ek$ych zaburzeniach
trawiennych z krwawieniem& ' zaburzeniach miesiczkowania i d!a usuni#cia z
organizmu zwizkw toksycznych pi+ trzy razy dziennie po 9H7 szk!anki naparu&
>apar z kwiatw. Jyk# kwiatw krwawnika za!a+ wrztkiem z p$torej szk!anki i
naparza+ pod przykryciem !4 min& *dstawi+ na 14 min& i przecedzi+& Pi+ 7 razy dziennie
porcjami w stanach zapa!nych przewodu pokarmowego& 5apar ten mona stosowa+ do
p$ukania w stanach zapa!nych jamy ustnej i gard$a" do sporzdzania przymoczek i
przemywania oczu& 0oe take zast#powa+ rumianek&
ok na spirytusie. 4 g wieo zebranego" kwitncego zie!a przepuci+ przez
maszynk#" zmiksowa+ !ub odcisn+ w sokowirwce& *trzymany sok przecedzi+ i doda+
d!a utrwa!enia jedn cz#+ spirytusu =4 procentowego na C cz#ci soku& Przechowywa+ w
!odwce& Pi+ trzy razy dziennie po $yeczce w 1HC szk!anki wody !ub soku owocowego&
(ok ten zachowuje wszystkie w$aciwoci !ecznicze przypisywane krwawnikowi&
A "&" (i*(a recep& z za%&"%"wanie, (rwawni(a
1& 8wie cz#ci zie!a krwawnika i po jednej cz#ci zie!a rdestu ostrogorzkiego i kory
kasztanowca uy+ do sporzdzenia naparu" ktry po!ecam przy hemoroidach :trzy
razy dziennie po p$ szk!anki;&
9& Mwiey sok z zie!a os$odzony miodem i rozprowadzony m!ekiem pi+ na czczo po 9)
7 $yki dziennie przy wsze!kiego rodzaju awitaminozach&
7& 1 g zie!a krwawnika" 4 g zie!a rdestu ostrogorzkiego" 4 g zie!a tasznika"
zmiesza+" zaparzy+ ! 1H9 $yki zi$ na ! 1H9 szk!anki wrztku do termosu" napar
popija+ trzy razy dziennie po p$ szk!anki od chwi!i zajcia w ci# :przy ronieniu
nawykowym;&
C& *dwar z mieszanki zi$ krwawnika" zie!a bratka" zie!a drapacza" kwiatu rumianku"
korzenia biedrze%ca" kory kruszyny i !ici mi#ty w rwnych i!ociach stosowa+ przy
zaparciu przew!ek$ym&
4& *dwar z zie!a krwawnika ) C g" zie!a srebrnika ) 9 g" zie!a dziurawca ) 7" zie!a
tasznika ) 9 " k$cza tataraku ) 1E" k$cza koz$ka ) 14" zie!a jemio$y ) 9@ pi+ przy
przekwitaniu na nadmierne poty&
E& 5apar z zie!a krwawnika ) 9 cz#ci oraz po jednej cz#ci k$cza tataraku i nasienia
kozieradki popija+ na wzmoenie potencji przed E rokiem ycia&
-waga& Kwiaty krwawnika mona stosowa+ podobnie jak zie!e& 0aj one jednak
si!niejsze dzia$anie przeciwzapa!ne i rozkurczowe& 'ycigi z kwiatw mona podawa+
doustnie w stanach nieytowych przewodu pokarmowego nawet wwczas" gdy nastpi$o
uszkodzenie b$on !uzowych" jak choroba wrzodowa" owrzodzenia je!ita grubego i
hemoroidy&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
6ebrane do bute!ki ba!daszki kwiatu krwawnika za!a+ wdk ytniwk 9 cm powyej
zie!a& (tosowa+ do wcierania w chory kr#gos$up" ko!ana" take nadgarstki przy
zwyrodnieniach go+ca&
991
8o stosowania zewn#trznego sporzdza si# napar z dwu $yek zie!a na jedn szk!ank#
wody& 8o kpie!i bra+ 9)7 garcie zie!a na 9 !itry wody&
(ano/i! :prod& OLerbapo!P; w aerozo!u stosowa+ w sposb nast#pujcy, zmienion
chorobowo skr# spryska+ z od!eg$oci ki!ku centymetrw" a wytworzon pian#
rozprowadzi+ cienk warstw& Post#powa+ tak trzy razy dziennie w !eczeniu pokrzywki"
wyprysku a!ergicznego" wierzbiczki i kontaktowego zapa!enia skry&
Krwawnik wchodzi w sk$ad nast#pujcych preparatw produkowanych przez
OLerbapo!P, .ho!agoga AA" 8igestosan" 1ektosan" Pu!mosan" 5erQosan" (k!erosan oraz
.a!magina&
LAWENDA LEKAR3KA
Fa9andula o!!icinalis
.haiS eS Vi!!ars
>awenda !ekarska do+ powszechnie
uprawiana w krajach europejskich" w tym i w
Po!sce" jest znan od stu!eci ro!in !ecznicz&
Pochodzi z rejonu 0orza Mrdziemnego&
6ie!e !awendy charakteryzuje si# swoistym
przyjemnym zapachem" a w smaku jest
gorzkie i szczypice& Kwitnie od czerwca do
wrzenia& Kwiatostany cina si# p$tora
tygodnia po rozwini#ciu pierwszych kwiatw&
( one surowcem !eczniczym" z ktrego jest
pozyskiwany o!ejek !awendowy&
G$wnym sk$adnikiem !awendy jest o!ejek
eteryczny" zawierajcy do E proc& octanu
!ina!o!u&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Kwiaty !awendy maja w$aciwoci
antyseptyczne i bakteriobjcze" dzia$aj
znieczu!ajco i antyreumatycznie" hamuj
nadmierny rozwj /!ory bakteryjnej" dzia$aj
moczop#dnie" wiatrop#dnie i napotnie oraz
$ciotwrczo" przeciwdzia$aj wzd#ciom i b!om brzucha spowodowanym
nagromadzeniem gazw" sprzyjaj wydzie!aniu sokw trawiennych i wzmagaj ruchy
perysta!tyczne je!it" uspokajaj akcj# serca i podnosz jego odporno+& *!ejek !awendowy
wywiera jakociowo takie samo dzia$anie jak kwiaty" !ecz znacznie si!niejsze& Podany
doustnie dzia$a si!nie na przewd pokarmowy" dobrze si# resorbuje" jest wyda!any
cz#ciowo z moczem" cz#ciowo przez p$uca z wydychanym powietrzem&
999
Na u)#&e( zewn/&rzn#
>awenda moe by+ uyta jako rodek antyseptyczny" odkaajcy" gojcy"
pasoytobjczy i owadobjczy& 1egu!uje nerwowy uk$ad skrny& -yta do ok$adw bd2
kpie!i drani nieco skr#" rozszerzajc naczynia w$osowate" dzia$a przeciwb!owe&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stma" bezsenno+" biegunka" b!ednica" choroby in/ekcyjne" depresja" do!eg!iwoci
drg oddechowych" gru2!ica" drgawki" dur" gorczka z osutk :z wypryskami na twarzy;"
grypa" histeria" kasze! napadowy" migreny" nadcinienie" nadmierna pobud!iwo+"
pozosta$o+ po para!iu" pasoyty je!itowe" miesiczkowanie bo!esne i skpe" reumatyzm"
robaki" skpomocz" rzeczka" skro/u$y :gru2!ica w#z$w ch$onnych;" skurcze mi#ni"
wt$o+ dzieci#ca" up$awy bia$e" zapa!enie oskrze!i" zawroty g$owy" zwiotczenie o$dka i
je!it" wzd#cia je!itowe" zapa!enie p#cherza moczowego" zmniejszenie $aknienia u dzieci"
m$odziey i osb starszych" wegetatywne nerwice" pobudzenie nerwowe& ' tych
przypadkach stosuje si# napar kwiatw&
*!ejek !awendowy stosuje si# rzadko i raczej jako !ek pomocniczy w zakaeniach
oskrze!i" nieycie oskrze!i z rozedm" nieycie u pa!aczy tytoniu i w pocztkowym
okresie ropnia p$uc&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
1any rnego rodzaju" wrzody na nogach :proste i zakaone" zgorze!inowe;" przetoka
odbytu" kroczowa" egzemy chroniczna !ub oko$oodbytowa" up$awy bia$e" oparzenia"
do!eg!iwoci p$ucne" trdzik m$odzie%czy i rowaty" ukszenia owadw" ugryzienie
zwierzt" mij :!eczenie pomocnicze;" wszawica" wierzb" $ysienie" jako rodek przeciw
przew!ek$ym b!om mi#niowym i stawowym" zapa!eniu korzonkw nerwowych" do
inha!acji !ub w aerozo!u w nieycie jamy ustnej" gard$a" oskrze!i i przewodw nosowych&
'ycig z kwiatw !awendy jest sk$adnikiem krop!i 5erQoso!" a o!ejek !awendowy )
zasypki 0ykodermina&
Przeciww%(azania> 5ie na!ey stosowa+ o!ejku !awendowego w ostrych i podostrych
zapa!eniach o$dka" je!it i wyrostka robaczkowego" chorobie wrzodowej czynnej" w
krwawieniach w przewodzie pokarmowym" powanych schorzeniach wtroby i nerek&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar* ! $yeczka kwiatw na szk!ank# wrztku& 5aciga+ 1 min& Pi+ dwie szk!anki
dziennie mi#dzy posi$kami jako !ek wiatrop#dny !ub uspokajajcy" a take przy nieytach
i zaburzeniach drg trawiennych" puch!inie wodnej" md$ociach :szczeg!nie
nerwicowych;" do!eg!iwociach serca i uderzeniach krwi do g$owy&
4 kropli ole7ku na cukrze poprawia apetyt i trawienie" usuwa md$oci&
>alewka alko0olowa. C krop!i trzy razy dziennie na $yce przegotowanej wody& 8zia$a
moczop#dnie&
997
&le7ek eteryczny. 9)4 krop!i z miodem !ub roztworem a!koho!owym uywa+ dwa razy
dziennie jako rodek znieczu!ajcy& Gram o!ejku wzi#ty na czczo hamuje wra!iwo+ nie
naruszajc sprawnoci inte!ektu&
>apar z pi$ciu kwiatw. 1 g !awendy oraz po 4 g kwiatw kacze%ca b$otnego"
ogrecznika !ekarskiego" arnowca i bratka po!nego& Jyk# tej mieszanki wsypa+ do
szk!anki wrztku" naciga+ 1 minut& 'ypija+ dwie szk!anki dziennie przy chorobach
in/ekcyjnych i gorczkach napadowych" a take jako rodek moczop#dny&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
&dwar. Gar+ kwiatw gotowa+ przez 1 min& w !itrze wody& 8oda+ !itr wody i
stosowa+ do irygacji przy up$awach&
Ma'). Gar+ kwiatw wsypa+ do "4 ! o!eju z o!iwek i trzyma+ w kpie!i wodnej przez
dwie godziny& 0acerowa+ przez jedn noc" przesczy+ przez p$tno& (tosowa+ na egzem#
such&
Alko0olat. :Jedna cz#+ !awendy U 4 cz#ci spirytusu;& (tosowa+ na reumatyzm" do
wciera% i przemywa%&
8o przemywania i bandaowania ran :take po oparzeniach; stosowa+ mieszank#
wodn o st#eniu 9)C proc& ze 1 g o!ejku !awendowego oczyszczonego z terpenw i
= g siarkorycynianu sodu& 0ieszank# :9 proc&; mona uywa+ do rozpy!ania w
!oka!ach uytecznoci pub!icznej" co jest praktykowane m&in& we ?rancji&
Recep&# z w#("rz#%&anie, (wia&'w *awen# +-S "*e.(u
1& P$yn :napar; do kpie!i d!a oty$ych& ' rwnych i!ociach kwiat !awendy" jagody
ja$owca" !i+ mi#ty" zie!e ma!iny" zie!e nostrzyku" zie!e macierzanki" k$cze tataraku&
6aparza+ gar+ zi$ na !itr wrztku" po czym w!a+ do kpie!i&
9& 5apar przy nerwicy o$dka& Kwiat !awendy" any" kwiat wrzosu" korze%
prawo!azu" nasienie kozieradki" siemi# !niane" w rwnych i!ociach& 6aparza+ !
$yk# zi$ na ! szk!ank# wrztku&
7& 5apar przy opuszczeniu o$dka i przeczu!icy& Kwiat !awendy" kwiat tarniny" zie!e
dziurawca" zie!e rzepiku" zie!e bazy!ii& (tosowa+ ! $yk# mieszanki na ! szk!ank#
wrztku& Popija+ porcjami w cigu dnia&
C& 5apar przy dychawicy oskrze!owej& Kwiat !awendy" kwiat bzu czarnego" kwiat !azu
dzikiego" !i+ sza$wii" !i+ podbia$u& Pi+ dwa razy dziennie przed jedzeniem po !
szk!ance&
4& 5apar przy nerwicy serca& Kwiat !awendy" kwiat tarniny" !i+ mi#ty" !i+ me!isy&
(tosowa+ ! $yk# zi$ na szk!ank# wrztku& Pi+ dwa razy dziennie przed jedzeniem
po 1H9 szk!anki naparu&
E& 5apar przy nadcinieniu& Kwiat !awendy" kwiat ruty" zie!e g!istnika" zie!e jemio$y&
Pi+ w rwnych i!ociach dwa razy dziennie po 1H9 szk!anki naparu&
B& 5apar przy migrenie& Kwiat !awendy" zie!e dziurawca" zie!e bukwicy" zie!e
prze$cznika" k$cze tataraku& Pi+ dwa razy dziennie przed jedzeniem po 1H9
szk!anki naparu&
D& 5apar na wrzd o$dka& Kwiat !awendy" !i+ sza$wii" !i+ pokrzywy" zie!e tasznika"
zie!e krwawnika" korze% mniszka& Pi+ dwa razy dziennie przed jedzeniem po 1H9
szk!anki naparu&
99C
=& 5apar przy bezsennoci& Kwiat !awendy" kwiat wrzosu" korze% !ubczyka" kwiat
g$ogu" !i+ me!isy& Pi+ dwa razy dziennie przed jedzeniem i na noc po 1H9 szk!anki
naparu&
1& 5apar przy histerii& Kwiat !awendy" !i+ mi#ty" !i+ rozmarynu" !i+ me!isy& Pi+ dwa
razy dziennie przed jedzeniem po ! szk!ance&
11& 5apar przy schizo/renii& Kwiat !awendy" kwiat tarniny" korze% arcydzi#g!a" !i+
rozmarynu& Pi+ dwa razy dziennie przed jedzeniem po ! szk!ance naparu&
19& 5apar przy padaczce& Kwiat !awendy" !i+ pokrzywy" szyszki chmie!u" !i+ orzecha
w$oskiego" zie!e ruty" korze% $opianu" k$cze koz$ka !ekarskiego" koszyczki
rumianku aa 4&& Pi+ dwa razy dziennie po ! szk!ance naparu&
17& Krem do smarowania p#kni#+ odbytnicy" ! g !awendy bezterpenowej" 4 g o!eju
waze!inowego" 1 g t!enku cynku" 14 g bia$ej waze!iny" C g azotanu bizmutu&
1C& Krem przeciwko wierzbowi& Po jednym gramie nast#pujcych o!ejkw,
!awendowego" cytrynowego" mi#towego" cynamonowego i go2dzikowego U
waze!iny bia$ej&
14& Mrodek na ukszenia owadw& 0iejsce ukszenia smarowa+ mieszank o!ejku
!awendowego" o!ejku mi#towego i a!koho!u w rwnych i!ociach&
5a zako%czenie tego artyku$u o w$aciwociach !eczniczych !awendy dodajmy ki!ka
jeszcze in/ormacji& 'arto wiedzie+" e o!ejek !awendowy w st#eniu C"4 proc& zabija
bakterie ty/usu" a w st#eniu 4 proc& gronkowca i dy/terytu" natomiast przy st#eniu "9
proc& ) bakterie gru2!icy& '$aciwoci antyseptyczne o!ejku !awendowego s si!niejsze
ni /eno!u" krezo!u i gwajako!u& >otne wydzie!iny o!ejku !awendowego :opary; niszcz w
cigu dwunastu godzin pneumokoki i paciorkowce&
' !ecznictwie !udowym o!ejek !awendowy uywany jest do wciera% w b!ach
mi#niowych" stawowych i zapa!eniu korzonkw nerwowych" a take na miejsca
st$uczone" zwichni#cia" dotkni#te para!iem& ' 3u$garii stosuje si# o!ejek !awendowy w
stomato!ogii oraz do inha!acji przy nieycie nosa" zapa!eniu krtani i p$uc&
(uszony kwiat !awendy moe by+ stosowany jako rodek przeciwko wszom" do
aromatyzowania pocie!i i kpie!i oraz zabezpieczenia tkanin przed mo!ami&
' staroytnoci" do !eczenia zapa!enia powiek" stosowano wod# !awendow&
*trzymuje si# j z mieszanki E g wieych !ici !awendy i !itra C proc& a!koho!u" co
na!ey macerowa+ przez miesic" a nast#pnie od/i!trowa+ przez czyst wat# i !ejek&
LIPA 3ZEROKOLI3TNA
Cilia platyp0yllos (cop&
LIPA DROBNOLI3TNA
Cilia cordata 0i!i&
5a!ey do pospo!itych" szczeg!nie popu!arnych na niu" drzew przydomowych i
przydronych" wyst#puje take cz#sto w parkach& >ipa szeroko!istna zakwita w
pocztkach !ipca" drobno!istna dwa tygodnie wczeniej" dzi#ki czemu zbir kwiatw z
obu gatunkw nie nak$ada si# w czasie& >ipa na!ey do ro!in miododajnych wysoko
cenionych przez pszcze!arzy&
994
(urowcem !eczniczym jest kwiatostan"
ktry zbiera si# wraz z szypu$k i
przykwiatkiem w /ormie !ancetowatego
!istka& Kwiatostany maj przyjemny"
de!ikatny zapach" w smaku s !uzowate
s$odkie& ' mi#kiszu komrki kwiatostanu
znajduj si# !uzowe gruz$y szczawianu
wapniowego&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Kwiatostan" uywany najcz#ciej w postaci
naparu" wykazuje w$aciwoci napotne"
przeciwskurczowe" uspokajajce"
moczop#dne" wskazany jest na wzmoenie
krzep!iwoci krwi&
W3KAZANIA LECZNICZE
(kurcze" niestrawno+" bezsenno+"
nerwice" histeria" miadyca" in/ekcje drg
oddechowych" gorczka nosa" gard$a&
3PO3OBY UYCIA
>apar. (zczypta kwiatw na szk!ank# wrztku :14)7 g na !itr wody;& 5aciga+ 1
min& Popija+ 7 razy dziennie&
>apar z kwiatw lipy z li')1i po1ara"czy. Pi+ przy nerwicy" astmie" kasz!u" migrenie"
wymiotach nerwowych" konwu!sjach&
>apar. Kwiat !ipy" zie!e sza$wii" zie!e krwawnika" k$cze pi#ciornika w rwnych
i!ociach& Pi+ 7 razy dziennie przy z$ej pigmentacji skry" piegach" p!amach
wtrobowych&
Zio#a napotne. 6miesza+ kwiat !ipy" kwiat bzu czarnego i owoc berberysu !ub k$cze
perzu& 6a!a+ 9 $yki zi$ dwiema szk!ankami wrztku i postawi+ na parze pod
przykryciem na 14 min& *dstawi+" po 1 min& przecedzi+" doda+ 9 $yki syropu
ma!inowego" .iep$e wypi+ wieczorem przed snem" jednoczenie przyjmowa+ wit& . i
po!opiryn# ( !ub scorbo!amid&
Zio#a uspoka7a7+ce. 6miesza+ po 9 g kwiatw !ipy" korzeni koz$ka i !ici me!isy&
Jyk# mieszanki za!a+ szk!ank wrztku i naparza+ pod przykryciem 14 min& *dstawi+
na 1 min& i przecedzi+& Pi+ 1H7 szk!anki 7 razy dziennie po posi$kach w stanach
pobudzenia nerwowego&
Zio#a do k+pieli. 6miesza+ 4 g kwiatw !ipy" 7 g rozdrobnionego k$cza tataraku
oraz po 9 g kwiatw !awendy i kwiatw !ub zie!a wrzosu& 6io$a za!a+ dwoma !itrami
wrzcej wody i pozostawi+ na parze pod przykryciem na p$ godziny" bd2 ogrzewa+ nie
doprowadzajc doi wrzenia& Przecedzi+ i w!a+ napar do wanny& 'ytrawione po
odcedzeniu zio$a umieci+ w woreczku p$ciennym" zawiza+ i zanurzy+ w wannie
wype$nionej do 1H7 wod o temperaturze do C st& .& Pozosta+ w kpie!i 9 min& Po
99E
wyjciu z wanny nie wyciera+ si#" a!e owin+ przecierad$em kpie!owym po$oy+ do
$ka i ciep$o okry+& Faka kpie! dzia$a uspokajajco" u$atwia zasypianie" regeneruje
skr# i czyni j e!astyczn" usprawnia transpiracj# i ma w$aciwoci przeciwskurczowe"
dzia$a napotnie i cz#sto przerywa ostry nieyt nosa& Korzystnie jest wzi+ wit& ."
1utinoscorbin i popi+ ciep$ herbat z dodatkiem soku ma!inowego U szczypta imbiru U
sok z 1H9 cytryny i cynamonu&
Kpie! oraz !icie kwiatw !ipy mona stosowa+ przy konwu!sjach dzieci#cych i
zm#czeniu" do obmywa% oraz irygacji" pie!#gnowania cery" usuwania piegw" przy
podranieniu i widzie skry&
=wiat lipy stosuje si# zewn#trznie do ok$adw na rany i wrzody oraz do p$ukania jamy
ustnej przy stanach zapa!nych&
=wiat lipy wchodzi w sk$ad 8egrosanu i Pyrosanu produkowanych przez OLerbapo!P&
D$giel lipowy 8;arbo Ciliae:. (tosowa+ 1)9 $yki z m!ekiem !ub wod" zaywa+ przy
biegunkach" zatruciach" wiatrach" a zewn#trznie jako zasypk# przy ropiejcych i
cuchncych ranach i wrzodach& Proszek z dodatkiem sproszkowanych !ici sza$wii s$uy
take do czyszczenia z#bw& 8o uytku wewn#trznego stosuje si# w#gie! przynajmniej w
godzin# po zayciu rodka przeczyszczajcego&
Z drewna lipowego uzyskuje si# dobry w#gie! rysunkowy" z nasion otrzymuje si# o!ej
jada!ny&
Fipa dziki 8Cilia sil9estris: jest rwnie ro!in !ecznicz" a jako surowiec !eczniczy
wykorzystuje si# kwiaty i drzewo& 'skazana jest do drenowania wtroby i $ci" ma
w$aciwoci moczop#dne" rozpuszcza kwas moczowy" dzia$a przeciwskurczowo" obnia
cinienie t#tnicze krwi& 3&"%"wa0 .a(" "war> C g drewna bez kory i rdzenia
rodkowego gotowa+ w !itrze wody" a zostanie 1HC odwaru& 'ypija+ na ciep$o w cigu
dnia podczas posi$ku !ub mi#dzy posi$kami& Kuracja trwa 1)9 dni& Powtrzy+ po
czterech miesicach&
MACIERZANKA PIA3KOWA
C0y1us serpyllu1 >&
0acierzanka piaskowa na!ey do rodziny wargowatych 8Fabiatae: i ma zastosowanie
jako przyprawa podobnie jak tymianek" a wi#c do roso$w" sosw gotowanych" mi#sa
pieczonego i mie!onego" do nadzienia mi#snego& Posiekane !istki mona dodawa+ do
sa$aty& ' Po!sce jest pospo!ita na niu" na piaskach i w !asach sosnowych& 6nanych jest
szereg odmian& (urowcem !eczniczym macierzanki jest zie!e&
G$wne zwizki, o!ejek eteryczny :do "E proc& zawiera mi#dzy innymi, p)cymen"
karwakro!" tymo!" terpineo!;" garbniki" zwizki goryczkowe" /!awonoidy" kwasy
organiczne" so!e minera!ne& 6awarto+ /eno!i dochodzi do E proc& wszystkich
sk$adnikw&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
6ie!e macierzanki stosowane wewn#trznie dzia$a wykrztunie :drani b$on# !uzow
o$dka" co wywo$uje e/ekt wydzie!niczy w oskrze!ach;" dezyn/ekcyjnie :dzi#ki
zawartoci zwizkw /eno!owych;" cigajce" przeciwzapa!nie" pobudza serce i nerwy
:wi#c
99B
za!ecane przy neurastenii;" przy przew!ek$ym
suchym kasz!u :inha!acje z naparu;" b!ednicy"
niedokrwistoci" puch!inie wodnej" chorobach
p#cherza moczowego" nieycie o$dka"
nieycie drg oddechowych" kurczach
je!itowych" niedomodze wtroby" biegunkach"
wzd#ciach" niedokwano+& (tosowane
zewn#trznie dzia$a bakteriobjczo"
przeciwzapa!nie" a na b$ony !uzowe jamy
ustnej" gard$a" sromu i pochwy ) nieznacznie
cigajce" jest za!ecane na uszkodzony
naskrek" uk$ucie owadw" oparzenia"
zranienia&
Ks& .zes$aw K!imuszko stosowa$ zie!e
macierzanki do !eczenia rozedmy p$uc i
nieytu oskrze!i" krztuca :kok!usz;"
niewydo!noci wie%cowej" dusznicy bo!esnej"
dychawicy sercowej" nerwicy serca"
zwiotczenia o$dka" kamicy nerkowej
/os/oranowej i w#g!anowej" mimowo!nego
moczenia nocnego" widu :stosowa+
kpie!e;" ostrego sw#dzenia warg sromowych
i przedsionka pochwy :kompresy;" zapa!enia
przydatkw&
>apar 1acierzanki jest stosowany w przypadku upartego" przew!ek$ego" suchego
kasz!u" b!ednicy" niedokrwistoci" przeciwko puch!inie wodnej" chorobom p#cherza"
nieytom o$dka" nieytom drg oddechowych" przy kurczach je!itowych" niedomodze
wtroby" biegunkach" bronchitach i astmie" nadmiernym wydzie!aniu wtroby"
biegunkach" bronchitach i astmie" nadmiernym wydzie!aniu $ci" wzd#ciach" g!istach&
5apar dodaje si# do kpie!i wzmacniajcych d!a nerwowo wyczerpanych" d!a dzieci
cierpicych na krzywic# !ub skro/u!oz#" d!a poprawienia krenia" przy ischiasie"
reumatyzmie" artretyzmie" do przemywania oczu noworodkom w stanach zapa!nych&
6ie!e wchodzi w sk$ad (eptosanu&
>apar na zapalenie okostnej z#bowej& 6ie!e macierzanki" kwiat rumianku" !i+ mi#ty"
!i+ sza$wii& P$uka+ z#by co kwadrans ciep$ym naparem& Przy zapa!eniu okostnej na!ey
uzupe$ni+ niedobr witaminy <" 8" I" wapnia oraz potasu& ' tym ostatnim przypadku
mona popija+ 9 $yeczki octu jab$kowego z ! $yeczk miodu na szk!ank# wody ciep!ej
:nie gorcej;&
>apar 1acierzanki dzia$a jako rodek wykrztuny i powi#kszajcy $aknienie !ub po
posi$ku jako rodek wiatrop#dny& ! $yka zie!a macierzanki na 1"4 szk!anki gorcej wody"
naciga+ 1 minut" odcedzi+ i popija+ do 1H9 szk!anki 9)7 razy dziennie na p$ godziny
przed posi$kiem&
0acierzanka jest rzadko uywana osobno& 6wyk!e wchodzi w sk$ad wie!ozio$owych
mieszanek& 5apar do p$ukania ust i do obmywa% przygotowa+ z rumiankiem" sza$wi"
nostrzykiem $tym" a do tamponowania i irygacji dodawa+ krwawnik pospo!ity :kwiat;"
nagietek !ekarski :kwiat;" babk# wsko!istn :!ancetowat;" !ip# drobno!istn
99D
!ub szeroko!istn& 5apar taki mona dodawa+ do kpie!i d!a rekonwa!escentw i osb
starszych&
Py#ek kwiatowy z macierzanki jest bardzo korzystny d!a usprawnienia krwiobiegu"
cechuje si# w$aciwociami wzmacniajcymi i nieco wzbudza czynno+ p$ciow& Ponadto
wzmacnia dzia$a!no+ umys$ow& Py$ek z macierzanki z miodem jest rwnie stosowany
przeciw kasz!owi i jako rodek antyseptyczny&
MA?ERANEK O5RODOWY
&riganu1 1a7orana >&
Ma7orana 0ortensis 0oench&
0ajeranek towarzyszy cz$owiekowi od
niepami#tnych czasw& - nas wyst#puje w
uprawie& '$aciwoci !ecznicze ma ca$e
zie!e majeranku& (uszone zie!e uywane
jest jako przyprawa&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stma" bezsenno+" migrena" kurcze
mimiczne" kurcze drg oddechowych"
kurcze trawienne :po$ykanie powietrza;"
!#ki" obawy" nadmierna wra!iwo+
seksua!na" neurastenia" niezrwnowaenie
psychiczne" nieyt o$dka i je!it" para!i"
zapa!enie t#tnic" zapa!enie przewodw
nosowych i niedronoci nosa przy
oddychaniu&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
3rak si$" nerwob!e reumatyczne"
wt$o+" og!ne os$abienie" wycie%czenie"
przew!ek$y katar nosa oraz przew!ek$e
zapa!enie zatok bocznych nosa&
3PO34B UYCIA
Ma'). *tarty z $odyg majeranek utrze+ p$ na p$ ze sma!cem" a nast#pnego dnia
przetopi+ i odcisn+ przez g#ste p$tno zie!onkawy t$uszcz" do ktrego mona doda+
o!ejku majerankowego" sosnowego !ub ja$owcowego w proporcji jedna krop!a na ! dag
maci& 'prowadza+ na waciku do nosa ki!ka razy dziennie !ub na noc przy katarze
przezi#bieniowym i przy b!ach g$owy spowodowanych zapa!eniem zatok bocznych
nosa& Fake do smarowania miejsc st$uczonych i spuchni#tych& Jest gotowa ma+
majerankowa" wietna przy katarach nosa u dzieci&
99=
>apar. P$ $yeczki zie!a na p$ szk!anki wrztku& 5aciga+ 1 minut& Popija+ 9)7 razy
dziennie przy przezi#bieniach& 5aciga+ 1 minut& Popija+ 9)7 razy dziennie przy
przezi#bieniach" za/!egmieniu p$uc" ko!ce je!itowej" braku apetytu i przy kadym objawie
niestrawnoci&
>apar. Ziele majeranku" krwawnika" tysicznika oraz k$cze tataraku i koper po 1" g"
zie!e szanty C" g& Popija+ przy nadkwasocie napar z ! $yki mieszanki& 'chanie naparu
z majeranku przeciwdzia$a katarowi&
&le7ek 1a7erankowy kupowany w aptece. (tosowa+ 7)C krop!e 9)7 razy dziennie z
miodem& *!ejek o st#eniu "C proc& niszczy zarazki gru2!icy i wirusy grypy&
Dyci+g wodny. 4)9 g dziennie mona stosowa+ dodatkowo z innymi !ekami
przeciwskurczowymi&
Dyci+g wodny( 4 g majeranku oraz po 94 g kozika !ekarskiego i sa$aty g$owiastej&
Popija+ 1)7 $yeczki przed snem na bezsenno+ i !#ki&
&le7ek przeciwskurczowy. 4 krop!i o!ejku z majeranku" po 94 g cukru i !aktozy& 3ra+ !
$yeczk# z naparem przed snem& 5apar z majeranku s$odzonego wp$ywa korzystnie na
jako+ g$osu u piewakw&
Ziele 1a7eranku wchodzi w sk$ad mieszanki wiatrop#dnej d!a dzieci wraz z
rumiankiem" mi#t" babk zwyczajn" korzeniem !ubczyka" koprem ogrodowym"
hyzopem !ekarskim i zie!em !ebiodki&
N33 kropli nalewki z arniki ze 633 1l wyci+gu wodnego z 1a7eranku uywa+ po !
$yeczce 9 razy dziennie przy artretyzmie&
Ma7eranek z1ielony z k1inkie1 dodawa+ do grochu" kapusty" wieprzowiny" /aso!i"
sa$atek" razowego ch!eba&
MELI3A LEKAR3KA
Melissa o!!icinalis >&
Fa ciep$o!ubna" pochodzca z rejonu rdziemnomorskiego by!ina z rodziny
wargowych" charakteryzuje si# si!nym" przyjemnym zapachem cytrynowym i !ekko
gorzkawo)korzennym smakiem pochodzcym z o!ejku eterycznego wydzie!anego przez
!icie z gruczo$w zawierajcych do "C proc& substancji zapachowych& ' Po!sce jest
uprawiana przez pszcze!arzy oraz na p!antacjach zie!arskich& 8orasta do 194 cm
wysokoci" kwitnie w !ipcu i sierpniu& (urowcem !eczniczym s grne cz#ci $odygi z
kwiatami oraz !icie" ktre na!ey zbiera+ przed okresem kwitnienia i ponownie w
sierpniu& >icie i zie!e" ktre wykorzystywane s take w przemy!e kosmetycznym"
na!ey przechowywa+ w miejscu ch$odnym" suchym i ciemnym& >icie me!isy s
bogatsze w substancje czynne ni p#dy& *wocem me!isy jest roz$upnia zawierajca do 9
proc& t$uszczu&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
0e!isa dzia$a uspokajajco w niektrych postaciach astmy" w neurastenii" nerwicach
serca" poprawia apetyt i trawienie" jest wskazana w chorobach o$dka& 8zia$a
wzmacniajco na mzg" serce" macic#" uk$ad trawienny oraz przeciwskurczowo i
rozkurczowo na mi#nie g$adkie je!it" zmniejsza napi#cie mi#ni je!ita grubego& Jest
97
rodkiem pobudzajcym /izycznie i
umys$owo" a wi#c wp$ywa na przed$uenie
ycia& 8zia$a przeciwb!owe"
przeciwbakteryjnie" przeciwwirusowo"
przeciwczerwiowo& Jest rodkiem
napotnym i wiatrop#dnym" $agodzi b!e
menstruacyjne i wp$ywa regu!ujce na
menstruacj#& 6mniejsza nadpobud!iwo+
p$ciow" wzmacnia pami#+" przeciwdzia$a
niedokrwistoci& Jest rodkiem przeciw)
wymiotnym u kobiet ci#arnych oraz
m!ekop#dnym& 'ykazuje take s$abe
dzia$anie moczop#dne" nasenne oraz
przeciwzapa!ne&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
0igrena wywo$ana z$ym trawieniem"
nerwob!e twarzy" z#bw" ucha" g$owy"
astma" niedokrwisto+" nadmierne bicie
serca" b!e serca" drgawki dzieci#ce"
epi!epsja" napady nerwowe" pobud!iwo+"
choroby o$dka" omd!enie" zawroty g$owy" szum w uszach" anemia" menstruacja bo!esna"
niestrawno+" zaniki pami#ci" me!ancho!ia" depresja" skurcze" spazmy" bezsenno+"
uczucie niepokoju" stany zapa!ne drg $ciowych i trzustki" ko!ka je!itowa" s$abe
przyswajanie sk$adnikw pokarmowych" skpe miesiczkowanie" zapa!enie jajnikw&
6nosi nadmiern /ermentacj# i wzd#cia&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
-kszenia owadw" urazy" wrzody" b!e go+cowe i reumatyczne" rany&
3PO34B UYCIA
>icie me!isy wchodz w sk$ad preparatw i mieszanek zio$owych :5erQosan" granu!at
5erQogran" wycig p$ynny jest sk$adnikiem krop!i 5erQoso!@ w sprzeday s herbatki
ekspresowe 0e!issa)/iS;&
>apar lub sproszkowane ziele :po $yeczce; stosowa+ 9)7 razy dziennie przy b!ednicy"
wymiotach ci#arnych" braku m!eka u karmicych" neurastenii" niedow$adzie nerwowym
pochodzenia reumatycznego&
>apar. Jedn $yk# me!isy za!a+ w termosie szk!ank wrztku i naciga+ przez !
godzin#& Popija+ do trzech $yek dwa razy dziennie jako rodek uspokajajcy i
rozkurczowy& ' podobny sposb stosuje si# torebki ekspresowe z me!isy&
Dywar* ! $yk# wierzcho$kw me!isy z kwiatami za!a+ ! 1H9 szk!anki wrztku" gotowa+
1)7 min&" naciga+ 1 min& Popija+ 9 razy dziennie po 1H9 szk!anki&
971
Dino 1elisowe. 9E g rozdrobnionych !ici me!isy macerowa+ 7 dni w p$ !itra bia$ego
wina gronowego@ przecedzi+& Popija+ po 9 $yki 7 razy dziennie jako rodek uspokajajcy
i przeciwskurczowy&
Doda 1elisowa. Frzema !itrami wina a!koho!izowanego o mocy do 7 proc& za!a+
mieszank# sk$adajc si# z 4 g !ici i kwiatw me!isy" 1E g korzenia arcydzi#g!a i 194 g
skrki pomara%czowej& 0acerowa+ = dni" potrzsa+ zawarto+ raz dziennie& Przecedzi+
przez p$tno i doda+ 9 g ko!endry" C g zmiadonej ga$ki muszkato$owej" C g
sproszkowanego cynamonu i 9 g go2dzikw& 6akorkowa+ naczynie i macerowa+ D dni"
potrzsa+ raz dziennie& Przecedzi+ i doda+ 74 g wody desty!owanej& Po 9C godzinach
prze/i!trowa+" roz!a+ do bute!ek" zakorkowa+& Popija+ po kie!iszku raz dziennie jako
rodek pobudzajcy $aknienie" poprawiajcy prac# o$dka oraz jako rodek
przeciwskurczowy otwierajcy wsp!ny przewd idcy z wtroby i trzustki do
dwunastnicy& 5a skutek stresw przewd ten spazmatycznie zamyka si# i wwczas $+
oraz sok trzustkowy wracaj swoimi przewodami w kierunku wtroby i trzustki
wywo$ujc ich stany zapa!ne&
0e!isy mona uywa+ do sporzdzania mieszanek zio$owych&
O&" (i*(a recep&
1& 0ieszanka o dzia$aniu uspokajajcym i nasennym& Po 94 g !ici me!isy i kwiatw
rumianku" po 14 g zie!a dziurawca i zie!a boego drzewka oraz 1 g szyszek
chmie!i$ i !ici mi#ty& P$ $yki zi$ za!a+ szk!ank wrztku i naparza+ pod
przykryciem 14 min& Przecedzi+" wypi+ ca$o+ na 9 godz& przed snem&
9& 0ieszanka o dzia$aniu przeciwnerwicowym& Po 9E g me!isy i zie!a krwawnika oraz
po 1 g !ici pokrzywy" kwiatw nagietka" rozdrobnionego korzenia arcydzi#g!a i
korzenia koz$ka oraz rozgniecionych owocw kopru w$oskiego& P$torej $yki zi$
za!a+ w termosie 9 szk!ankami wody wrzcej& 6amkn+ termos" odstawi+ na
godzin#& Popija+ po p$ szk!anki 7 razy dziennie po posi$kach&
7& 0ieszanka do !eczenia nerwicy serca& Po 94 g !ici me!isy i rozdrobnionego
korzenia biedrze%ca" po 14 g rozgniecionego owocu g$ogu i zie!a serdecznika oraz
po 1 g zie!a jemio$y i zie!a srebrnika& P$torej $yki naparza+ w 9 szk!ankach wody
wrzcej w termosie przez 9 godziny& Popija+ po przecedzeniu p$ szk!anki 9 razy
dziennie po jedzeniu" za!enie od zaawansowania schorzenia&
C& ' stanach zwi#kszonego napi#cia nerwowego" uczucia niepokoju i przy
trudnociach z zasypianiem mona stosowa+ 5erQoso!& Jest to p$yn zawierajcy
wycigi z me!isy" !awendy" koz$ka !ekarskiego" arcydzi#g!a i szyszek chmie!u&
8oros$ym za!eca si# 7 krop!i na +wier+ szk!anki wody trzy razy dziennie po
jedzeniu :w razie potrzeby dawk# mona zwi#kszy+ do jednej $yeczki przed snem;"
dzieciom na!ey podawa+ odpowiednio mniej" stosownie do wieku& Preparaty z zie!a
me!isy stosowane w za!ecanych dawkach nie wywieraj dzia$ania szkod!iwego& 5ie
za!eca si# popijania me!isy w przypadku upa$w i nadmiernego pragnienia&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
&k#ady z naparu ze wieej me!isy stosuje si# na rany" co dzia$a J#czco" ch$odzce i
kojco&
&le7ek z 1elisy s$uy do wciera% przy migrenie oraz na bo!ce miejsca reumatyczne&
&dwar z 1elisy mona dodawa+ do kpie!i" co dzia$a uspokajajco w przypadku
schizo/renii i innych zaburze% uk$adu nerwowego" a take w przypadkach bo!esnego
miesiczkowania oraz kurczw mi#ni&
979
>a uk+szenie os przyk$ada+ sok ze wieej me!isy&
=o1pres z !ici me!isy stosuje si# na sutek przy zastoju pokarmu u matki karmicej" a
take na wybroczyn krwawe&
Fi'cie 1elisy s$u jako przyprawa do zup" sa$at i potraw z drobiu" mi#sa i grzybw"
sosw" do !edzi marynowanych" do kwaszenia ogrkw i pomidorw" do napojw
owocowych" do koktaj!w" herbaty" !ikierw" do aromatyzowania octw&
MIBTA PIEPRZOWA
Ment0a piperita >&
0i#ta pieprzowa jest wie!o!etni"
kwitnc od czerwca do sierpnia" ro!in z
rodziny wargowych wyst#pujc w ki!ku
odmianach i /ormach uzyskanych drog
hodow!i& P!iniusz uwaa$" e mi#ta pobudza
dzia$a!no+ mzgu" tote uczniowie
rzymskich /i!ozo/w zwyk!i nosi+ na g$owie
wianki ze wieych ro!in& 0i#ta na!ey do
najbardziej popu!arnych ro!in !eczniczych&
Pro/& (tanis$aw Koh!m_nzer w swoim
podr#czniku O?armakognozjaP podaje" e
spord ponad 9 ro!in !eczniczych
uprawianych w Po!sce na wi#ksz ska!#"
mi#ta zajmuje pierwsze miejsce&
(urowcem !eczniczym s !icie" ktre
zawieraj mento! w o!ejku eterycznym" take
m&in& kwas askorbinowy :wit& .;" karoten"
rutyn#" betain# oraz !adowe i!oci o!ejku
jasmonu" ktry wyst#puje g$wnie w
m$odych !iciach nadajc im
charakterystyczny" przyjemny zapach&
>icie mi#ty pieprzowej s sk$adnikiem
granu!atw .ho!egran" 5erQogran i 5ormogran oraz mieszanek .ho!agoga 9" 8igestosan"
5erQosan" 5ormosan" (eptosan i Fannosan& *!ejek mi#towy jest sk$adnikiem granu!atw
.ho!egran i Gastrogran" draetek 1aphacho!in i 1apha!amid oraz pasty ?ito!izyna&
6 mi#ty otrzymuje si# szereg preparatw" np& napar" wod# mi#tow" pasty!ki" o!ejek i
mento!&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
'ycig z !ici dzia$a pobudzajco na uk$ad nerwowy i wzmaga czynno+ wydzie!nicz
o$dka" wtroby" pobudza wydzie!anie soku o$dkowego i $ci w wtrobie"
977
u$atwia trawienie" pobudza $aknienie" zmniejsza napi#cie mi#ni g$adkich je!it i drg
$ciowych" przywraca prawid$owe ruchy perysta!tyczne" umo!iwia prawid$owy pasa
treci je!itowej i przeciwdzia$a zastojom $ci w p#cherzyku $ciowym" dzia$a
wiatrop#dnie" u$atwiajc odejcie gazw i zmniejszajc wzd#cia" dzia$a
przeciwskurczowo i antyseptycznie og!nie" a w szczeg!noci w je!itach" niszczc
drobnoustroje Gram)dodatnie i Gram)ujemne" dzia$a uspokajajco" obnia nieco cinienie
krwi" !ekko pobudza pop#d p$ciowy" zmniejsza wydzie!anie m!eka" znieczu!a" os$abia
b!e je!itowe" wywo$uje miesiczk#& Przy duych dawkach ogranicza i hamuje senno+&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8zia$a antyseptycznie" przeciwpasoytniczo" przeciwskurczowo" $agodzi b!e"
odstrasza owady&
*!ejek mi#towy dzia$a tak samo jak !icie" !ecz znacznie si!niej& ' postaci aerozo!u
jest bardzo si!nym rodkiem bakteriobjczym rwnie d!a szczepw
antybiotykoodpornych" ma w$aciwoci przeciwb!owe" po zastosowaniu na b$ony
!uzowe nosa take ch$odzce i zmniejszajce obrz#ki w nieytach& 5a nie uszkodzon
skr# mento! dzia$a przeciwwidowo" drani zako%czenia nerwowe" wywo$uje uczucie
ch$odu" zmniejsza b! i stan zapa!ny" niszczy bakterie&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>icie mi#ty i ich wycigi po!eca si# na zaburzenia trawienne np& b!e brzucha"
wzd#cia" utrat# $aknienia" przy utrudnionym trawieniu t$uszczw np& w dwunastnicy" w
stanach nieytowych przewodu pokarmowego" w ko!ce je!itowej" przy nieprawid$owej
/ermentacji w je!itach" przy zapa!eniu p#cherzyka $ciowego i przewodw $ciowych"
przy !ekkiej niewydo!noci wtroby i zbyt ma$ym wytwarzaniu $ci" w kamicy
$ciowej" $taczce" skurczu mi#ni je!it i przewodw $ciowych" obecnoci bakterii
chorobotwrczych w je!itach" wymiotach" biegunkach" opuch!i2nie" zaburzeniach
miesiczkowania" nerwicach wegetatywnych& *!ejek mi#ty stosuje si# doustnie ty!ko w
bakteryjnym zapa!eniu drg $ciowych& ' schorzeniach wtroby" je!it i p#cherzyka
$ciowego o!ejek mi#towy jest sk$adnikiem z$oonych preparatw zio$owych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
P$ukanie jamy ustnej i gard$a naparem" smarowanie maci !ub emu!sj przy nieycie
nosa i obrz#ku b$ony !uzowej i w niektrych chorobach skrnych& Przy b!ach
nerwowych" migrenowych" reumatycznych stosuje si# smarowanie o!ejkiem& Jako pasta
do z#bw i w postaci cukierkw do ssania odkaa i odwiea usta& Anha!acje w nieytach
gard$a i oskrze!i& 0ento! stosuje si# zewn#trznie w b!ach neura!gicznych i mi#niowych"
np& zawiesin# o!ejow w chorobach skrnych i widzie" w nieycie jamy ustnej" gard$a i
krtani&
3PO34B UYCIA
>apar* ! $yka !ici mi#ty na ! szk!ank# wrztku& Popija+ po 1H9 szk!anki 9 razy
dziennie w do!eg!iwociach wyej wymienionych&
97C
Dyci+g alko0olowy z 1i$ty. 8oustnie 9 krop!i w kie!iszku wody 7 razy dziennie na
zaburzenia trawienne& (tosowa+ ! cz#+ surowca na 4 cz#ci a!koho!u&
Doda 1i$towa. 0acerowa+ i $yeczk# mi#ty w ! szk!ance wody przez ! godzin#&
(tosowa+ do p$ukanek" a take w zaburzeniach pokarmowych po ! $yeczce 9 razy
dziennie&
Ma') 1i$towa :mi#ta U kwas borny;& 8o nosa w nieycie&
Algor0in. Krop!e do nosa !ub do inha!acji&
Gargarin. Proszek do sporzdzania p$ukanki do gard$a&
Mentol :syn& Via!ido!;& Krop!e i tab!etki przy zaburzeniach neurowegetatywnych&
Ment0olu1 Talerianicu1. P$syntetyczna pochodna mento!u o dzia$aniu
uspokajajcym& ' staroytnoci znane by$o dzia$anie odkaajce mieszanki z$oonej z
mi#ty" sza$wii" tymianku i macierzanki& Fe substancje dzia$aj odkaajco i hamuj
wzrost bakterii chorobotwrczych&
Recep&#
1& 6ie!e mi#ty" korze% omanu" korze% !ukrecji" korze% biedrze%ca" zie!e szanty" zie!e
macierzanki w rwnych i!ociach& 5apar przy nerwicy o$dka& Pi+ 9)7 razy
dziennie po ! szk!ance naparu&
9& >i+ mi#ty 4 cz#ci" kwiat kocanki 9 cz#ci" !i+ bobrka 14 cz#ci" owoc ko!endry
94 cz#ci& 5apar przy kamicy $ciowej :! $yka zi$ na ! szk!ank# wrztku;& Pi+ 9
razy dziennie ! szk!ank#&
7& >i+ mi#ty" korze% $opianu" kora d#bu" k$cze pi#ciornika" !i+ orzecha w$oskiego"
any" w rwnych i!ociach& *dwar przy zapa!eniu nieytowym je!it& (tosowa+ !
$yk# zi$ na ! szk!ank# wrztku&
C& >i+ mi#ty" korze% mniszka" zie!e g!istnika" zie!e piorunu" kwiat kocanki w rwnych
i!ociach& 5apar rano i wieczorem po ! szk!ance przy $taczce&
4& >i+ mi#ty" zie!e szanty" zie!e krwawnika" strczyny /aso!i" !i+ pokrzywy" kora
kruszyny" korze% !ukrecji" w rwnych i!ociach" 9 razy dziennie szk!ank# naparu
przy z$ej przemianie materii&
E& >i+ mi#ty" szyszki chmie!u" kwiat !awendy" !i+ me!isy" kwiat wrzosu" w rwnych
i!ociach& 5apar przy histerii&
B& 5a wierzb@ o!ejek eteryczny mi#towy U !awendowy U cytrynowy U go2dzikowy U
cynamonowy po ! g&
D& Przy zanikaniu miesiczkowania" ! $yka !ici mi#towych U rozmarynu U sza$wii U
by!icy pospo!itej U nagietka& 5aciga+ na zimno D dni w 9 !itrach wina czerwonego&
Przecedzi+ i popija+ na czczo rano ! szk!ank# w cigu 1 dni&
Przy nerwicy o#+dka mi#t# z sza$wi i dziurawcem na!ey popija+ sta!e a do
zupe$nego wy!eczenia&
Jyka drobno poci$tego ziela* 1H9 szk!anki wody i ty!e wina" gotowa+ 4 minut&
(tosowa+ przy cuchni#ciu z ust&
proszkowany li') na wszystkie wyej wymienione do!eg!iwoci zaywa si# 7 razy
dziennie na koniec noa&
=+piele. 6ie!e mi#ty !ub !i+ :oko$o 1 g zaparzy+ dwoma !itrami wrztku; dodaje si#
do kpie!i d!a osb nerwowo wyczerpanych" wycie%czonych chorob" !ub obsypanych
!iszajami" jak rwnie do kpie!i rozgrzewajcych d!a reumatykw& 3ardzo dobrze
974
jest dawa+ do ciep$ej p$kpie!i "4 kg drody piekarniczych" siedzie+ w wodzie 7
minut& Po!ewa+ ca$e cia$o&
Mi$ta* podobnie jak kasztan i gorczyca" dzia$a promieniujco&
Dyci+g alko0olowy z 1i$ty. (tosuje si# 9 krop!i w ! szk!ance wody os$odzonej&
&le7ek lotny moe by+ stosowany ki!ka razy dziennie do 4 krop!i jako napj z miodem&
8awka rednia "94)"7 g dziennie :C4 krop!i na ! gram;&
Eliksir pobudza7+cy ca#y organiz1. <!koho! mi#towy 9 g" syrop z cukru 1 g" woda
cynamonowa 4 g& Popija+ $yeczk#&
>ap7 o#+dkowy. <!koho! mi#towy i anyowy po 14 g" syrop cynamonowy 1 g" woda
!ipowa 19 g& Popija+ $yeczk# na ca$y dzie% w dwch porcjach&
En0alac7e z ole7ku. (tosuje si# w przypadku astmy" zapa!enia oskrze!i i zapa!enia zatok
przynosowych&
&dwar z 1c0u korsyka"skiego* do ktrego dodano napar z $yeczki !ici mi#towych
jest naj!epszym rodkiem przeciw robakom u dzieci&
&le7ek eteryczny z 1i$ty zabija gronkowce w cigu 7"4 godziny& Przy dawce "C proc&
neutra!izuje bakcy!a gru2!icy& .zuwajcy w nocy mog wypi+ wieczorem napar z mi#ty&
8awkowanie !ekw z mi#ty przy ko$ataniu serca" zawrotach g$owy" para!iu" dreniu rk"
niemocy p$ciowej ) usta!a !ekarz&
Poza !ecznictwem o!ejek mi#towy uywany jest w per/umerii" przemy!e spoywczym
i cukierniczym& >icie mi#ty usmaone w cukrze U bia$ko jaj stanowi u!ubiony
przysmak dzieci&
6 wych$odzonego o!ejku eterycznego mi#ty wydzie!aj si# kryszta$y s$uce do
produkcji a!koho!u mi#towego" ktry ma dzia$anie antyseptyczne i usuwa b!e
miejscowe" a!e stosowany wewn#trznie musi by+ dawkowany" gdy podrania o$dek& '
gospodarstwie domowym stosuje si# kicie kwiatu mi#ty jako przypraw# do serw" zup"
sa$at" potraw mi#snych" rybnych" warzywnych" do aromatyzowania sosw" napojw" win"
na!ewek" herbatek i octu& 0i#t# uywa si# przy wypieku pieczywa i do sporzdzania
kwasu ch!ebowego& (os mi#towy jest przypraw do da% mi#snych i warzywnych&
8odanie !ici mi#ty do m!eka zapobiega jego skwanieniu& 0id z mi#ty ma przyjemny
smak i dzia$a dezyn/ekujce na gard$o i przewd pokarmowy&
Dzia!anie u+"czne> Fy!ko w i!oci nadmiernej o!ejek mi#towy podany doustnie moe
wywo$a+ wymioty" b! brzucha" a po duych dawkach zachwianie rwnowagi i g$#boki
sen& (tosowany zewn#trznie moe wywo$a+ pokrzywk#" wid i przekrwienie skry" b!
g$owy& - niemow!t i u ma$ych dzieci wyciek z nosa" sinic#" skurcz g$oni" zatrzymanie
oddechu" a w !ad za tym i serca&
MNI3ZEK LEKAR3KI
CaraRacu1 o!!icinale 'eb&
5osi rne nazwy !oka!ne :dmuchawiec" brodawnik" wi!czy zb" papawa" wo!e oczy; i
jest pospo!itym chwastem wyst#pujcym w ca$ym kraju&
8o ce!w !eczniczych wykorzystuje si# korze%" kwiaty i !icie& 0niszek jest ro!in
$ciop#dn bardzo korzystn d!a chorych na wtrob#& 8zia$a przep$ukujce na k$#buszki
) /i!try nerkowe oraz uwa!nia misz wtroby od toksyn&
97E
W!aFciw"Fci2 drenuje wtrob# i
przewody $ciowe u$atwiajc przep$yw
$ci do dwunastnicy" zwi#ksza
wydzie!anie soku o$dkowego i u$atwia
trawienie pokarmw" poprawia krenie"
dzia$a moczop#dnie i wyda!a zwizki
azotowe z moczem" obnia poziom
g!ukozy we krwi w pocztkowym okresie
cukrzycy" oczyszcza krew" ma w$aciwoci
przeciw)gni!ne i przeciwszkorbutowe oraz
sa!uryczne :usuwa z organizmu nadmiar)
jonw 5a i K;" wzmacnia i wzbogaca
apetyt przez dzia$anie na wtrob#"
zmniejsza przekrwienie w jamie brzusznej i
os$abia stany skurczowe w przewodach
$ciowych i w p#cherzyku $ciowym&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<nemia" astenia" azotemia" dermatoza u
wtrobowcw :ciemne p!amy na twarzy" choroby skrne" jak opryszczka" $upie" egzema"
trdzik;" czyraki" hemoroidy" kamica $ciowa i nerkowa :szczawianowa i /os/oranowa;"
atonia mi#ni g$adkich i skurcze przewodw $ciowych" nadmiar cho!estero!u we krwi"
chroniczne nawrotowe zapa!enie drg $ciowych" zapa!enie wtroby" niewydo!no+ oraz
marsko+ wtroby i nast#pcze os$abienie czynnoci $ciotwrczej komrek wtroby"
niewydo!no+ nerek" zwi#kszona obecno+ mocznika i innych cia$ azotowych we krwi"
oty$o+" paradentoza" reumatyzm" gociec" skpomocz" szkorbut" stwardnienie t#tnic
:miadyca;" zapa!enie je!ita cienkiego i okr#nicy" obrz#ki i zapa!enie tkanki podskrnej"
zaparcia" nad/ermentacja je!itowa" zak$cenia w kreniu krwi" sinica" zatrucie krwi
mocznikiem i innymi cia$ami azotowymi" zbytnie przekrwienie naczy% w jamie
brzusznej" $taczka" y!aki go!eni&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
3ie!mo rogwki i jej zm#tnienie" kurzajki" brodawki" piegi&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. Poci+ 4 g :gar+; korzeni i !ici& 'sypa+ do ! !itra wody& Gotowa+ 9 minuty&
5aciga+ 1 minut pod przykryciem& Przecedzi+ do termosu& Popija+ 1H9 szk!anki
dziennie na 7 minut przed posi$kami& Fen napar stosuje si# przy chorobach drg
moczowych" $ciowych" wtroby" niestrawnoci" $taczce" zaparciach nawykowych"
przew!ek$ych trudnociach w oddawaniu moczu" miadycy" trdziku m$odzie%czym"
upartych wysypkach i p$pacu" z$ej przemianie materii&
97B
>apar z kwiatu stosuje si# przy niedomodze jajnikw" zapa!eniu przydatkw" skpych
krwawieniach macicznych i zak$ceniach miesiczkowania&
>apar z korzenia zie!a stosuje si# przy niedomodze wtroby" kamicy $ciowej"
nerwicy o$dka" puch!inie wodnej" ischiasie" biegunkach" krwawieniach wewn#trznych&
>alewka alko0olowa na soku z mniszka 8succus taraRaci - jest w aptekach;& 3ra+ "14)
9 krop!i na wodzie" 9)7 razy dziennie przy posi$kach&
Dino na kwiatac0 1niszka. 94 g kwiatu" ! kg cukru" 9 !itry wody" 4 dag drody
winnych nastawi+ w ciemnym miejscu na ki!ka tygodni& Gdy kwiat opadnie na dno"
z!ewa si# wino do bute!ek i przechowuje w ciemnym miejscu& 6aywa+ dwa razy
dziennie ma$y kie!iszek przed jedzeniem przy do!eg!iwociach kobiecych i trawiennych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Mleczko bia#e. Korze% w prze$omie" !i+ czy kwiat wieo zerwany daj m!eczko"
ktrym mona przypa!a+ kurzajki" brodawki& Fen sposb stosowa!i <rabowie ju w VAA i
VAAA wieku& Po rozrzedzeniu wod desty!owan do przemywania oczu&
>apar z wod+ destylowan+( do obmywania p!amek na twarzy&
0niszek wchodzi w sk$ad mieszanek, 8iabetosan" 8egrosan" .ho!agoga AA" 5ormosan"
Pu!mosan& 'ycig jest sk$adnikiem proszku Gastrocho! i p$ynu .ho!eso!&
0niszek na!ey do ro!in !eczniczych moczop#dnych tzw& zimnych" podobnie jak
cykoria" poziomka ananasowa" szczaw" w przeciwie%stwie do moczop#dnych ciep$ych,
cebu!a" pietruszka i jej natka" !ubczyk ogrodowy i koper w$oski&
=orze" upalony wchodzi w sk$ad dobrej kawy zboowej i cykorii domowej& 0$ode
!icie mniszka s dobre do sporzdzania sa$aty& Gdyby by$y zbyt gorzkie ) na!ey !ekko je
poso!i+ i zostawi+ pod przykryciem na dzie% nast#pny& 8oda+ miodu i mietany&
NA5IETEK
;alendula o!!icinalis F.
3adania i dowiadczenia nad dzia$aniem przeciwnowotworowym zi$" skierowa$y w
ostatnich ki!kunastu !atach uwag# !ekarzy zajmujcych si# zio$o!ecznictwem i
homeopati na nagietek !ekarski& *d wiekw jest on znany i wysoko ceniony we ?rancji"
a take w wie!u innych krajach& - nas jest uprawiany w ogrdkach" a!e wyst#puje te w
stanie dzikim& Kwiaty nagietka s uywane take jako przyprawa kuchenna& 8awniej
!icie jada$o si# jako jarzyn#" a soku ze zmiadonych p$atkw kwiatowych uywano do
/arbowania sera i mas$a& '$anie p$atki maj najsi!niejsze dzia$anie !ecznicze i to
szczeg!nie te w intensywnie pomara%czowym ko!orze&
6 nagietka u!atnia si# przenik!iwy zapach aromatyczny i ywiczny& Karoteny nagietka i
inne w#g!owodory" np& armodio! przechodz w przewodzie pokarmowym cz$owieka w
wit& < i tym t$umaczy si# si!ne dzia$anie nagietka w !eczeniu wewn#trznym !uzwek"
oczu" krwi" drg moczowych" mi#ni" koci i skry& 5agietek zawiera rwnie witamin#
. oraz inne witaminy z grupy 3& 5ie wszystkie sk$adniki nagietka rozpuszczaj si# w
wodzie i d!atego stosuje si# roztwory w a!koho!u :biorc zazwyczaj wdk# C proc&; i w
o!eju&
97D
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
5agietek dzia$a moczop#dnie"
nieznacznie pobudzajco na akcj# serca
obniajc cinienie krwi poprzez
rozszerzenie naczy% obwodowych"
rozkurczowo" przeciwnowotworowo"
przeciwzapa!nie" antyseptycznie i gojco&
8oskona!e !eczy rany zewn#trzne"
przyspieszajc proces ziarninowania i
regeneracji naskrka" dzia$a uspokajajco i
stymu!ujco wywo$ujc nieznaczne
zwi#kszenie wydzie!ania si# potu i $ci&
8zia$a cudownie regu!ujco na stany
skurczowe w przewodzie pokarmowym"
zapobiegajce na uszkodzenie b$ony
!uzowej o$dka" przeciwszkorbutowo"
$agodzco na b!e z#bw :uywany do
smarowania dzise$;&
(tosowany wewn#trznie jest rodkiem
pomocniczym" m&in& w !eczeniu stanw
!#kowych i depresji" b!w w okresie
miesiczkowania" szczeg!nie u
nerwicowych i anemicznych dziewczt" stanw przekrwiennych wtroby" owrzodzenia
o$dka i je!it" nerwob!w reumatycznych" b!w szyi" mi#ni i p!ecw&
(tosowany zewn#trznie pomaga !eczy+ powaniejsze odmroenia" oparzenia"
uszkodzenia skry powierzchniowe i g$#bokie" wrzodzianki i brodawki" stany zapa!ne
gard$a" jamy ustnej spojwek :wycigu w /ormie kompresw;" trdzik" egzemy"
opryszczk# itd&
3PO3OBY UYCIA
D" ce*'w wewn/&rzn#c$
>apar. Jedn $yeczk# deserow kwiatu suszonego wsypa+ do /i!ianki i za!a+
wrztkiem" pozostawi+ na 1 minut a nacignie& 'ypi+ tak porcj# przed kadym
posi$kiem& Przy b!ach miesiczkowych pi+ napar przez tydzie% przed przewidzian
menstruacj&
&dwar. 5a ! !itr gotujcej si# wody wsypa+ 7 g suchych kwiatw i !ici& *dstawi+ i
naciga+ przez 1 min& Pi+ 7 /i!ianki dziennie :tak recept# za!eca$ pro/esor J& Va!net z
Parya w 1=B9 r& swoim pacjentom podejrzanym o zmiany nowotworowe" oczywicie"
przy rwno!eg$ym !eczeniu pod kierunkiem specja!istw onko!ogw;&
>ap7 na uspoko7enie blw 1iesi+czkowania :take recepta Va!neta;& 'ycig z
kwiatw nagietka 1 g" na!ewka z psianki 7 g" z ziemniaka 4 g" z me!isy 4 g" syrop
owocowy 9 m!&
>alewka. 5aj!epiej zamwi+ j w aptece homeopatycznej" a stosowa+ po 4 krop!i na
wodzie dwa razy dziennie&
97=
D" ce*'w zewn/&rzn#c$
&dwar. 1 $yeczek suszonego kwiatu na ! !itr wody& Gotowa+ 1 minut& (porzdzi+
kompres i po$oy+ na ran# oparzeniow" odmroeniow" ropiejc" na !iszaje"
wrzodzianki" trdzik&
Ma'). 5a wrzody" oparzenia" gotujc C4 minut w 7 g wody& *d/i!trowa+& 8oda+ 94
g s$oniny i gotowa+ a do wyparowania wody&
ok. (porzdzi+ z zie!a i z kwiatw z dodatkiem wdki w stosunku C,1& Fo uspokaja
stan zapa!ny b$on !uzowych jamy ustnej" zapa!enia gard$a" b!e z#bw i migren#&
Przepis na p#ukanie gard#a przy przew!ek$ych nieytach gard$a krtani i przy
przew!ek$ych zapa!eniach migda$kw, ! $yeczka so!i kuchennej U ! szk!anka
przegotowanej wody U 1 krop!i <zuca!enu :nagietek U <zu!an; U 9 krop!e 1 proc&
propo!isu U 4 krop!i <pis .p!& P$uka+ ki!ka razy dziennie gard$o" a take nos w przypadku
przew!ek$ego kataru&
urowiec nagietka wchodzi w sk$ad mieszanki zio$owej Lerbapo!u Vagosan& Mwiee
!icie nagietka mog by+ dodawane do sa$atek&
>agietek jest bardzo wanym rodkiem !eczniczym" stosowanym w homeopatii&
(zczeg!n skuteczno+ wykazuje jako esencja z zie!a zbieranego w okresie kwitni#cia
!ub z samych p$atkw kwiatowych& Isencja taka jest !epsza od na!ewki jodowej i ma si!ne
w$aciwoci antyseptyczne i dezyn/ekujce&
' by$ym 6(11 sporzdza si# z nagietka preparat przeciwnowotworowy" stosowany w
nieoperacyjnych /ormach raka o$dka&
.zas trwania kuracji nagietkowej powinien usta!i+ !ekarz internista w za!enoci od
stanu zdrowia pacjenta& (tosowanie nagietka pozwa!a wy!eczy+ wie!e ci#kich chorb i z
tego wzg!#du b#dzie doskona$ym !ekiem take w przysz$oci&
PELAR5ONIA
Pelargoniu1 >`Lerit&
5a!ey do rodziny bodziszkowatych 8Ge1niaceae:* ktr tworz ro!iny trwa$e !ub
podkrzewy o !iciach d$oniastych !ub d$oniastodzie!nych& (i!nie pachn& 6 !ici otrzymuje
si# o!ejek eteryczny uywany w per/umerii i !ecznictwie& 'yst#puj w stanie dzikim
:wi#kszo+ gatunkw pochodzi z </ryki Po$udniowej;" uprawiane s jako ro!iny
doniczkowe i kwietnikowe&
'rd gatunkw doniczkowych dominuj, pasiaste" z brunatn smug na grnej
powierzchni !ici" b!uszczo!istne o $odygach p$ocych si# i !iciach pi#ciok!apowych i
wie!okwiatowe angie!skie o kwiatach podobnych do bratkw&
' Po!sce spotyka si# pe!argoni# pokojow 8Geraniu1 species:* ktra jest krzewem
bd2 krzewink o szarozie!onych i duych !iciach pierzasto !ub d$oniasto k!apowanych&
8ue" rowate kwiaty maj dwa grne p$atki d$usze i szersze od do!nych& .a$a ro!ina
jest pokryta wie!okomrkowymi w$osami gruczo$owymi& Kwitnie w maju i czerwcu"
czasem ponownie w pa2dzierniku i !istopadzie& (urowcem !eczniczym s wiee !icie"
ktre mona wykorzystywa+ przez ca$y rok& G$wnym sk$adnikiem s o!ejki eteryczne&
9C
0a w$aciwoci antyseptyczne& (tosuje si#
przy b!ach i k$uciach ucha wewn#trznego&
>i+ zwini#ty i wsuni#ty do ucha usuwa b! i
stan zapa!ny& Przy b!ach reumatycznych
stosuje si# ok$ady z !ici& Przy katarze
wcha+ !icie& Pobudza seksua!nie&
B"zi%ze( cuc$n-c# 8Geraniu1 ?ober-
tianu1 >&; jest niewie!k ro!in roczn&
8orasta C cm wysokoci i jest do+ rzadko
spotykany ze wzg!#du na specy/iczne
wymagania g!ebowe& Potrzebuje ziemi
wi!gotnej" prchniczej" !ubi dostatek azotu w
g!ebie" miejsca raczej cieniste" ma$o
przewiewne" na przyk$ad pod p$otem" gdzie
chowa si# pord innych cienio!ubnych
ro!in& >apar z ziela bd2 wiey sok
dzia$aj moczop#dnie" cigajce"
rozkurczowo" bakteriobjczo" tamuj
krwawienie" poprawiaj przemian# materii&
(tosuje si# 1)9 szk!anek naparu !ub 1)9
$yeczki wieego soku" a wreszcie 7 krop!i
na!ewki przeciw $taczce" kamicy
moczowej" puch!inie wodnej" zimnicy" ischiasowi" biegunkom" czerwonce" w przetokach
wrzodowych i krwotokach wewn#trznych& >alewka :ki!ka razy dziennie po 1 krop!i na
cukier; dobrze dzia$a przeciw nieytom drg oddechowych" krwiomoczu" opuchni#tym
gruczo$om ch$onnym& @wiey sok powstrzymuje krwawienia z nosa" ran zewn#trznych"
dobry jest take przeciw rakowatym wrzodom" st$uczeniom" wyrzutom o najz$o!iwszej
uporczywoci& Lomeopatia produkuje esencj# ze wieej kwitncej ro!iny o dzia$aniu
krwiotamujcym&
Pe*ar="nia Irancu%(a 8Pelargoniu1-Geraniu1 odorantissi1u1:. Pochodzi z <!gierii"
0adagaskaru i Gwinei& (urowcem jest ca$a ro!ina& tosu7e si$ napary* ole7ki otrzy1ane
przez destylac7$ w parze. -waano" e jest wyjtkowo korzystnym rodkiem do !eczenia
ran i konso!idujcym :$czcym; z$amane koci" przeciwdzia$a nowotworom& (tosuje si#
w przypadkach rnego rodzaju os$abie% :de/icyt wydzie!ania przez kor# nadnerczy;"
przy biegunce" nieycie o$dka" i je!it" wrzodach o$dka" krwotoku macicznym"
krwiop!uciu" cukrzycy" kamicy moczowej" bezp$odnoci" owsicy" g!istnicy" nowotworach&
5a uytek zewn#trzny natomiast w zastoju :przekrwieniu; piersi" ranach" oparzeniach"
owrzodzeniach" odmroeniach" zapa!eniu jamy ustnej" a/tach" nerwob!u nerwu
twarzowego i p$pacu" do!eg!iwociach p#cherza moczowego" b!ach o$dka" b!ach
!#d2wi" chorobach skrnych :!iszajec" egzemy suche;" wszawicy" podatnoci na raka" w
nowotworze macicy&
(tosowa+ ma$ $yeczk# geranium na szk!ank# wrztku&
&le7ek eteryczny* 9)C krop!e stosowa+ 9 razy dziennie w roztworze a!koho!owym&
>a uytek zewn$trzny stosowa) gar') ziela na litr wody. Gotowa+ 1 min& P$uka+
gard$o przy anginie i zapa!eniu j#zyka&
9C1
@wieo zgniecione li'cie stosowa+ na zapa!enie ucha&
>a ble g#owy* twarzy* o#+dka* l$d/wiowe - stosowa+ ok$ad z odwaru z !ici&
=re1 z li'ci leczy od1roziny. 6gnieciony !i+ u$atwia gojenie ran& 0a+ !eczy zapa!enie
piersi& >icie zawieraj koagu!ant i maj w$aciwoci insu!iny& 6mniejszaj wi#c
zawarto+ cukru w moczu& 6gniecione !icie !ub ok$ad z ich odwaru stosowa+ na obrz#ki
ng" przekrwienie piersi" !iszajec" egzemy suche&
PERZ
Agropyron repens 8F.: P&3&
Criticu1 repens F.
Perz" ten najbardziej rozpowszechniony i
najbardziej dokucz!iwy chwast w uprawach
dzia$kowych" jest znakomit" a!e cig!e
jeszcze niedostatecznie cenion ro!in
!ecznicz" znajdujc zastosowanie przy
!icznych schorzeniach&
'$aciwoci !ecznicze ma k$cze perzu&
Podziemne z$ogi s$omkowego ko!oru na!ey
ususzy+" a nast#pnie uwo!ni+ od czarnych
korzonkw i poci+&
Perz zawiera nast#pujce zwizki, inozyt"
kwasy organiczne" jak krzemionki" zwizki
cukrowe :m&in& mannit i trytycyna;" so!e
potasowe" wit& <" wit& 3" o!ejki eteryczne )
!ady m&in& kapi!ina i karwon&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Perz goi tkanki" dzia$a moczop#dnie i
oczyszczajco" obnia poziom mocznika i
ch!orkw" pobudza gruczo$y wydzie!ania
wewn#trznego" poprawia przemian# materii" dzia$a przeciwgorczkowo i
przeciwczerwiowo" zwi#ksza odporno+ b$on !uzowych i naskrka" ma w$aciwoci
przeciwcukrzycowe" zmi#kczajce i $ciop#dne" wzmaga procesy ut!eniania w tkankach&
W3KAZANIA LECZNICZE
<rtretyzm" egzemy" b!ednica" gociec stawowy" kamica $ciowa" kamica moczowa"
krwawienia :hemoroidy;" nieyt drg oddechowych" niedokrwisto+" podwyszenie
poziomu cho!estero!u we krwi" przekwitanie" przew!ek$e schorzenia wtroby" skpo)
mocz" $taczka" zapa!enie drg moczowych i trawiennych" rne stany zapa!ne" reu)
9C9
matyzm" przew!ek$e niedomogi, b$on !uzowych" narzdw wewn#trznych" naczy%
krwiononych" skry" tkanki $cznej&
3PO34B UYCIA
K$cze perzu zmie!one moe s$uy+ jako dodatek do wypieku ch!eba ) pumpernik!a d!a
cukrzykw" d!a osb o niezdrowej wtrobie" oty$ych" zreumatyzowanych z kamic
moczow i nerkow&
Dywar. Gotowa+ poci#te k$cze perzu w wodzie przez ! min& 'y!a+ wod#& Z1iady)
perz i gotowa+ da!ej w 1H9 ! wody a do wyparowania do "9 ! wody& 8oda+ 1 g !ukrecji
g$adkiej& *studzi+ i przecedzi+& Popija+ w cigu dnia ma$ymi porcjami&
8o ! wywaru jw& doda+ 14 g korzenia marzanny barwierskiej i 9 g korzenia !ukrecji
g$adkiej& 5aciga+ przez 9 min& Popija+ trzy szk!anki dziennie& (tosuje si# w
przypadkach zapa!enia drg $ciowych" $taczki" zapa!enia p#cherzyka $ciowego i
drg moczowych& 8o sporzdzenia wywaru bra+ 7)C $yki suchego k$cza perzu na 1 !
wody&
Dyci+g wodny. (tosowa+ C)4 g dziennie :! $yka perzu na ! szk!ank# wody;&
Ierbatka 1oczop$dna. 'ywar z perzu )11" syrop z 4 korzeni ) D g& Popija+ /i!iank#
tej herbaty w cigu dnia&
Ierbatka( 9 g perzu i 9 g j#czmienia" 1"4 ! wody& Gotowa+ 9 min& 8oda+ 9 g
korzeni !ukrecji g$adkiej& Przecedzi+ godzin# p2niej& 8zia$a moczop#dnie&
Przy ka1icy 1oczowe7* ! $yka perzu na ! !itr wody& Gotowa+ 14 min& 8oda+ troch#
korzeni truskawek" agrestu" mniszka" rzepiku& Gotowa+ ki!ka minut& Popija+ porcjami w
cigu dnia&
&dwar. 'skazany jako odywka i zapobiegawcza $er+a&(a *a zieci ze %(az-
+ia!("w-> 8odaje si# zazwyczaj soku owocowego& (ta$e pijanie perzu zabezpiecza przed
skaz bia$kow" b!ednic" niedokrwistoci" a w po$czeniu z zie!em dziurawca < prze
n"cn#, ,"czenie, %i/ zieci>
Mie%zan(i zi"!"we z perze, p"prawia.-ce prze,ian/ ,a&erii>
=#+cze perzu 7 i!oci" strczyn /aso!i ) C" kory kruszyny ) 9" rdestu ptasiego ) 9" zie!e
rutwicy ) 9" !icie borwki ) 9" !icie poziomki" k$cze koz$ka" zie!e skrzypu po 4 gramw&
6miesza+ razem& (porzdzi+ odwar ! $yka mieszanki na ! szk!ank# wrztku& Popija+ dwa
razy dziennie przy z$ej przemianie materii ze sk$onnoci do tycia&
Mieszanka uspoka7a7+ca( k$cze perzu" !i+ pokrzywy" !i+ orzecha w$oskiego" !i+
ma!iny" korze% $opianu" korze% ywokostu w rwnych i!ociach zmiesza+& (tosowa+ 9
$yki na szk!ank# wody& Gotowa+ 9 minuty& *dwar wypi+ ma$ymi porcjami w cigu dnia
przy p!sawicy u dzieci&
Inna recep&a2 k$cze perzu" korze% prawo!azu" !i+ me!isy" k$cze koz$ka" korze%
arcydzi#g!a" owoc dzikiej ry w rwnych i!ociach zmiesza+& (tosowa+ trzy $yki
mieszanki na 7HC ! wody& Postawi+ na 1 godzin& Podgrza+ do wrzenia i odstawi+ do
nacigni#cia& (tosowa+ przy zwiotczeniu o$dka" nerwicy o$dka itp&
K$cze perzu stosuje si# zwyk!e jako sk$adnik mieszanek zio$owych, moczop#dnych"
metabo!icznych" przeciwcukrzycowych& Perz wchodzi w sk$ad 8egrosanu" 5ormosanu"
?ito!izyny&
9C7
PIO9UN PO3POLITY
Arte1isia Absynt0iu1 F.
'yst#puje powszechnie w ca$ej Po!sce"
zw$aszcza w cz#ci niowej" !ubi przydroa"
nieuytki" zbocza" pob!ie zabudowa%& 3ywa
uprawiany w ogrdkach& Jest znanych ki!ka
odmian tego gatunku o rnym stopniu
goryczy oraz sk$adzie o!ejku eterycznego&
.a$a ro!ina jest szarozie!ona" spodem janiej"
wierzchem ciemnej" /i!cowana" dorasta
wysokoci p$tora metra& Pio$un ma
drobniutkie" jasno$te !iczne kwiaty
koszyczkowo)ku!iste& .a$a ro!ina ma
specy/iczny zapach zio$owy i bardzo gorzki
smak" wyczuwa!ny nawet w rozcie%czeniu
1,D&
6ie!e pio$unu ze stanu natura!nego bd2
p!antacji zbiera si# od pocztku !ipca" a na!ey
je suszy+ w temperaturze poniej 74 st& .&
(urowiec !eczniczy stanowi u!istnione
wierzcho$ki kwitncych ro!in oraz !icie&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Pio$un ma w$aciwoci trawienne" dzia$a
przeciwgorczkowo" moczop#dnie i $ciop#dnie" przeciwczerwiowo" pobudza apetyt"
sprzyja menstruacji" o!ejek ma w$aciwoci odkaajce" dzia$a rozkurczowo na przewd
pokarmowy" przewody $ciowe" trzustkowe" moczowe i na macic#" usuwa owsiki"
pasoyty skrne :wierzbowce" wszy;&
W3KAZANIA LECZNICZE
5a uytek wewn#trzny anemia" atonia trawienna :o$dek i je!ita;" do!eg!iwoci
gastryczne" kurcze o$dka" brak apetytu" gorczkowanie" wzd#cia" op2nienia
miesiczkowania" pasoyty je!itowe" up$awy bia$e" zaburzenia wtrobowe" zatrucia bie!
o$owiow" bo!esne miesiczkowanie" biegunka" $taczka" reumatyzm" ko!ka je!itowa"
zaparcia" niestrawno+&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
1any zwiotcza$e" wrzody" !iszaje" ukszenia owadw&
3PO3OBY UYCIA
>apar. Jyeczk# zie!a pio$unu za!a+ szk!ank wrztku wody i trzyma+ pod
przykryciem przez p$ godziny& *dstawi+ na 1 minut i przecedzi+& Pi+ p$ do jednej
$yki na godzin# przed posi$kami przez ki!ka dni jako rodek pobudzajcy trawienie"
wzma)
9CC
gajcy apetyt i dzia$ajcy og!nie wzmacniajco& 5aparu tego mona uywa+ w postaci
!ewatyw przeciwko owsikom u dzieci oraz do wciera% i obmywa% przeciw
wierzbowcom& 5apar jest dobrym rodkiem czyszczcym d$onie ze smarw i o!ejw&
Mieszanka zio#owa. 6ie!e pio$unu" !i+ mi#ty" kminek" zie!e krwawnika" zie!e
tysicznika" korze% omanu w rwnych i!ociach& Przygotowa+ napar" pi+ po p$ szk!anki
przed jedzeniem przy niestrawnoci po$czonej z brakiem kwasw o$dkowych !ub
og!n niedokwasot&
Zio#a gorzkie. 6miesza+ po 9 g zie!a piorunu" zie!a tysicznika" !ici bobrka" !ici
mi#ty pieprzowej i kwiatw rumianku oraz 1 g owocw kminku& Jyk# zi$ za!a+
szk!ank wrzcej wody i pozostawi+ na 14 minut pod przykryciem na parze& *dstawi+ na
1 min& i przecedzi+& 'ypi+ porcjami w cigu dnia na 7 min& przed jedzeniem jako
rodek pobudzajcy wydzie!anie soku o$dkowego" poprawiajcy trawienie i
przywracajcy apetyt&
Zio#a w kolce 7elitowe7. 6miesza+ po 1 g zie!a pio$unu i korzenia arcydzi#g!a oraz po
94 g kwiatw rumianku" zie!a pi#ciornika g#siego i k$czy tataraku& 8wie $yki zi$ za!a+
p$torej szk!anki wrzcej wody i postawi+ pod przykryciem na parze na 14 min& *dstawi+
na 4 min& i przecedzi+ do termosu& Gorcy napar porcjami +wier+" p$ szk!anki dziennie"
pi+ ma$ymi $ykami&
Dino pio#unowe. ' !itrze wina bia$ego macerowa+ przez cztery dni 7 g wierzcho$kw
kwiatowych piorunu !ub !ici& Przecedzi+& 3ra+ jeden kie!iszek przed jedzeniem d!a
pobudzenia apetytu" jeden kie!iszek po jedzeniu na usprawnienie trawienia" jeden
kie!iszek rano przeciwczerwiowo&
yrop. Przez 4 godzin naciga+ w !itrze wrzcej wody 14 g wierzcho$kw
kwiatowych !ub !ici pio$unu" gotowa+" zredukowa+ obj#to+ do 1H7 !itra& Przecedzi+"
doda+ 4 g miodu& Gotowa+ na ma$ym ogniu do konsystencji syropu i stosowa+ jako
rodek trawienny i przeciwczerwiowy&
Proszek pio#unowy. 1)4 g w dowo!nym p$ynie ) przeciw gorczce, "E)9 g na og!ne
wzmocnienie organizmu, C)1 g przeciwczerwiowo&
>alewka pio#unowa :OLerbapo!P;& Frzy razy dziennie przed posi$kiem pi+ po 1)9
krop!i jako !ek gorzki" pobudzajcy wydzie!anie sokw trawiennych" rwnie trzy razy
dziennie przed posi$kami" a!e po 9)E krop!i na +wier+ szk!anki wody jako !ek
$ciop#dny rozkurczowy i og!nie wzmacniajcy&
Arte1isol :OLerbapo!P;& Jest to p$yn zawierajcy wycig a!koho!owy z zie!a pio$unu i
kwiatw wrotyczu& Przy wszawicy g$owy i wszawicy $onowej zwi!y+ ob/icie w$osy
zwitkiem waty namoczonej tym preparatem" zawiza+ g$ow# chust !ub r#cznikiem i
pozostawi+ co najmniej na dwie godziny" po czym w$osy dok$adnie wymy+ i wyczesa+
g#stym grzebieniem zwi!onym w occie" by usun+ gnidy& 6abieg powtrzy+ po 9C
godzinach i po E dniach&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
&dwar. Gar+ piorunu na !itr wody" gotowa+ 4 minut& (tosowa+ jako antyseptyk i
rodek zab!i2niajcy do obmywania zwiotcza$ych ran" wrzodw" na ukszenia owadw&
Fi'cie pio#unu z czosnkie1 i !i+mi d#bu gotowane w m!eku stasowa+ do ok$adw na
brzuch u dzieci zarobaczonych&
Pio#un trzymany w sza/ach niszczy mo!e i p!uskwy&
9C4
Dzia!ania niep")-ane> 5iektre sk$adniki o!ejku eterycznego" zw$aszcza tujon i tujo!"
s toksyczne" szkod!iwe szczeg!nie d!a kobiet w ciy& Przetwory z pio$unu na!ey
stosowa+ ostronie przez krtki czas" robi+ przerwy i nie przekracza+ za!ecanych dawek i
cz#stot!iwoci zaywania& *dst#pstwa od powyszych wskaza% mog powodowa+
zawroty g$owy" ataki epi!eptyczne" przekrwienia narzdw wewn#trznych" a nawet
poronienie&
Przeciww%(azania> Karmienie piersi :m!eko staje si# gorzkie;" przekrwienie mzgu"
temperament $ciop#dny" przekrwienie narzdw" pobud!iwo+ o$dkowa i je!itowa&
POKRZYWA
Grtica dioica >&
' Po!sce wyst#puj trzy gatunki
pokrzywy, konopio!istna 8Grtica canabina
>&;" ktra ma parzce w$oski ty!ko na
kwiatostanach" zwyczajna 8Grtica dioica >&;
wie!ka" dochodzca do 9 metrw wysokoci i
egawka 8Grtica urens >&;" ktra ma oko$o
p$ metra wysokoci i ca$a jest pokryta
parzcymi w$oskami@ ronie jako chwast w
ogrodach i przy drogach&
Pokrzyw# zbiera si# od maja do wrzenia
w dni pogodne& 5a!ey j suszy+ w cieniu" w
miejscu pozbawionym wi!goci& Pokrzywy po
zwi#dni#ciu trac w$aciwoci parzce& Jatwo
si# zaparzaj i brunatniej" d!atego
rozk$adamy je cienk warstw w miejscu
dobrze przewietrzanym& Po wysuszeniu
osmykuje si# zie!e odrzucajc $odyg#& 5iej
omawiam w$aciwoci pokrzywy wie!kiej i
egawki&
Pokrzywa zawiera mikroe!ementy :wap%"
magnez" /os/or" e!azo" siark#" potas" jod"
krzem i sd;" witaminy :<" ." 3)9" K)1"
karotenoidy;" jest wi#c czynnikiem
witaminizujcym& ' !iciach pokrzywy wyst#puj take /!awonoidy" kwasy organiczne
:g!icero!owy" g!iko!owy" mrwkowy i in&;" a ponadto ch!oro/i!" serotonina" histamina"
garbniki i acety!ocho!ina&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Pokrzywa oczyszcza organizm ze z$ogw kwasu moczowego" zw#a naczynia
krwionone" hamuje krwawienie" odprowadza z$ogi $ciowe z drg przewodw
$ciowych" poprawia prac# wtroby i dzi#ki temu odtruwa organizm" wzmacnia o$dek"
zmniejsza nadmiern pot!iwo+& 0a dzia$anie przeciwbiegunkowe" przeciwin/ekcyjne"
przeci)
9CE
wanemiczne" przeciwkrwotoczne" przeciwgo+cowe i rewu!syjne& Poprawia og!n
przemian# materii" pobudza wytwarzanie enzymw trzustkowych i zwi#ksza produkcj#
czerwonych krwinek i hemog!obiny&
Pokrzywa stosowana do wewntrz jest rodkiem wspomagajcym w !eczeniu rnego
rodzaju krwawie% :krwiop!ucie" wymioty krwawe" krwinkomocz" krwawienia maciczne"
krwawienia z nosa" hemo/i!ia" krwawiczka;" anemii" krzywicy" og!nego os$abienia"
wyrzutw skrnych" ran oparzeniowych i zapa!enia skry" do!eg!iwoci zwi+zanyc0 z
okresem k!imakterium" z go+cowym zapa!eniem staww" p#cherza" nerek" kamicy
wtroby" $taczki" wrzodw o$dka" stanw przedcukrzycowych" biegunki" wzd#cia"
moczenia mimowo!nego u dzieci" nieytu !uzowo)b$oniastego je!it&
6ewn#trznie za!eca si# stosowa+ pokrzyw# przy $ojotoku skry g$owy i $upieu"
naderkach :a/tach;" w in/ekcji jamy ustnej" grzybicy skry" b$on !uzowych" guzw"
naro!i i nowotworw&
3PO34B UYCIA
>alewka ze 'wiee7 pokrzywy uyta p$ na p$ z zie!em nasturcji jest skutecznym
rodkiem odywczym d!a cebu!ek w$osowych" !eczy $ojotok i $upie& 8o tego ce!u mona
uywa+ korzenia" ktry powoduje take !ekkie przekrwienie skry g$owy&
;zopek z waty zwilony sokie1 z pokrzywy* wprowadzony do otworu nosa" wstrzymuje
krwawienie&
?ozcie"czony sok 'wiee7 pokrzywy jest stosowany do p$ukania ust przy a/tach"
in/ekcjach gard$a" ust" b$ony !uzowej" jamy ustnej&
@wiee7 pokrzywy uywa si# do ch$ostania cz#ci cia$a zaatakowanych reumatyzmem"
artretyzmem" ischiasem :rw ku!szow; z b!ami korzonkw nerwowych& 8zia$anie jej
jest skuteczniejsze" je!i jednoczenie zio$ami poprawia si# prac# nerek& Gdy ustanie b!
powsta$y w wyniku poparzenia ust#puj po natarciu skry o!iw& Gdy ty!ko znikaj
zaczerwienienia ) mona zrobi+ ponowne ObiczowanieP&
M#ode pokrzywy mona przyrzdza+ podobnie jak szpinak& 8odaje si# je take do zup"
a cienko pokrojone ) do sa$atek jarzynowych" ktrych warto+ odywcza w ten sposb
bardzo wzrasta&
Jako ziele najcz#ciej i z najwi#ksz korzyci uywane s !icie pokrzywy" ktre
wchodz w sk$ad 1eumosanu" 8iabetosanu i Vagosanu&
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar z li'ci i korzeni. 94 g na p$ !itra wody& Gotowa+ do 7 min& 5aciga+ do 9 min&
Popija+ w cigu dnia w 9)7 porcjach :przy reumatyzmie" przy biegunkach i d!a
oczyszczenia organizmu;&
ok 'wiee7 pokrzywy. Popija+ 7 razy dziennie po 74 g& 0a to dzia$anie hemostatyczne i
zw#a naczynia&
ok z 1iode1. 0id z sokiem wieej pokrzywy konserwuje si# dwa do trzech !at&
Pokrzyw# na!ey op$uka+ przegotowan wod" przekr#ci+ w maszynce do mi#sa"
wycisn+ sok& 1ozpuci+ mid w garnku na gazie nieznacznie podgrzewajc& Jedn cz#+
soku z pokrzywy p!us cztery cz#ci miodu wymiesza+" w!a+ do s$oikw twistowych&
8zieciom podawa+ dwa razy dziennie ! $yeczk# przez ca$ zim#&
ok ze 'wiee7 pokrzywy. Przyrzdzony z cukrem mona przechowywa+ rwnie d$ugo i
podobnie dawkowa+ zim i na wiosn#&
9CB
Dywar z poci$tyc0 #odyg i korzeni. 2. g na p$ !itra wody& Gotowa+ 1 min& 'ypija+
porcjami mi#dzy posi$kami przez dwa dni przy reumatyzmie&
yrop. 194 g soku wycini#tego z miazgi pokrzywowej" 194 g cukru& Gotujc
doprowadzi+ do konsystencji syropu& 'ypija+ przy chorobach przewodu pokarmowego&
;iastka. 14 g nasion pokrzywy" E g mki ytniej p!us woda" p!us drobina miodu&
6robi+ E ciastek i upiec& 8awa+ dziecku jedno dziennie& (tosowa+ kuracj# przez dwa
tygodnie& Jest to przepis za!ecany przy mimowo!nym moczeniu dzieci&
Pokrzywa o s1aku szpinaku. 0$oda pokrzywa p!us !icie rzodkiewek i szczypior z
cebu!i w rwnych cz#ciach przyrzdzi+ jak szpinak w ma$ej i!oci wody" ktr na!ey
wyparowa+" a nie od!a+& Przyprawi+ do smaku jajkiem" pieprzem" kminkiem"
majerankiem i Qeget" co daje doskona$ w smaku potraw#& Przez ! miesic podaje si#
codziennie 9)7 $yki jako jarzyn#& ' ten sposb mona wy!eczy+ wie!e ci#kich chorb"
np& artretyzm" anemi#&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Dyci+g spirytusowy do pie!#gnacji w$osw przy $upieu& 6 posiekanych !ici
zmieszanych ze spirytusem w proporcji 1,7 otrzymuje si# macerat" ktrym mona
naciera+ skr# w$osw raz w tygodniu&
Dywar. 2. g drobno poci#tej pokrzywy na p$ !itra wody" gotuje si# 9 min& Popija+ w
cigu CD godzin mi#dzy posi$kami !ub stosowa+ zewn#trznie&
Macerat. Przekr#ci+ przez maszynk# do mi#sa w rwnych i!ociach pokrzyw# z
nasturcj :kwiaty i !icie; i za!a+ spirytusem& Po 1C dniach od!a+ p$yn i macerat za!a+
ponownie wdk& Po 9 tygodniach z!a+ i zmiesza+ z poprzednio z!anym spirytusem&
8obry rodek do nacierania w$osw& 0ona te stosowa+ przepis /rancuski, korze%
$opianu ) 4 g" korze% pokrzywy ) 4 g" rozmaryn ) 4 g i ! !itr wdki& 0acerowa+
wszystko dwa tygodnie" po czym mona !ek stosowa+ do nacierania skry g$owy przeciw
wypadaniu w$osw&
Pokrzywa jest cennym pokarmem d!a kur" u ktrych zwi#ksza nono+ jaj& Mwiee
!icie" krzywy dodaje si# do karmy !atem" a suszone zim&
POZIOMKA PO3POLITA
Oragaria 9esca >&
Fa ro!ina z rodziny rowatych 8?osaceae: od niepami#tnych czasw towarzyszy
cz$owiekowi" a!e do !ecznictwa wprowadzi$a to zie!e Li!degarda w pierwszej po$owie aAA
stu!ecia& 'yst#puje niema! w ca$ej Iuropie" w <zji si#ga po 3ajka$& >ubi !asy przejrzyste"
ma skromne wymagania sied!iskowe" unika ty!ko ziemi wyra2nie kwanej& 6nane s
rne odmiany uprawne" a najwyej jest ceniona poziomka bezroz$ogowa" d$ugo
owocujca&
8o ce!w !eczniczych zbiera si# z ro!in dzikich rosncych przez ca$y okres wegetacji
zdrowe" zie!one !icie" mona je zrywa+ z ogonkami& Fen surowiec zie!arski na!ey
suszy+ w warunkach natura!nych" w cieniu" w miejscu przewiewnym&
*woce" zarwno z ro!in dzikich rosncych" jak i uprawnych" wykorzystywane s do
ce!w spoywczych" niekiedy mog wywo$a+ uczu!enie&
' !iciach poziomki stwierdzono ok& E garbnikw pirokatechinowych" /!awonoidy"
kwasy organiczne" !ady o!ejku eterycznego i so!e minera!ne& ' wieych owocach
9CD
wyst#puj karotenoidy" zwizki cukrowe"
kwasy organiczne" wit& ." antocyjany i so!e
minera!ne&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Poziomka :!icie; dzia$a cigajce"
moczop#dnie" przeczyszczajce"
trawiennie" przeciwbiegunkowe i
bakteriobjczo& *woce poziomki maj
dzia$anie odywcze i witaminizujce& (ok i
owoce maj w$aciwoci odtruwajce"
czyszcz krew i regu!uj przemian#
materii&
W3KAZANIA LECZNICZE
8o!eg!iwoci nerek" zaparcia" bo!esne
miesiczkowanie" stany zapa!ne"
niedokrwisto+" niestrawno+" opryszczka
jamy ustnej" nieyt drg oddechowych"
kasze!& >icie poziomki mog wchodzi+ w
sk$ad herbatek domowych z dodatkiem
!ici me!isy i zie!a macierzanki& Faka
herbatka z powodzeniem zast#puje
herbatk# chi%sk&
3PO3OBY UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. Jedn $yeczk# !ub trzy !icie poziomki za!a+ szk!ank wrztku& 5aciga+ 1
min&" popija+ porcjami w cigu dnia& 5apar taki zawiera w#g!owodany" t$uszcze" bia$ko"
wap%" prowit& < oraz witaminy 31" 39" 37GPP" 3E i .& 5apar ten ma w$aciwoci
orze2wiajce" rozwa!niajce" rozpuszcza kamie% naz#bny i z$ogi miadycowe w
naczyniach krwiononych&
Recep&# z za%&"%"wanie, *iFcia p"zi",(i
1& >i+ poziomki" !i+ czarnej porzeczki" k$cze kosa+ca i !i+ orzecha w$oskiego w
rwnych i!ociach sproszkowa+" zmiesza+ z trzykrotnie wi#ksz i!oci miodu i
zaywa+ trzy razy dziennie po $yeczce@ doro!i ) przy wyczerpaniu nerwowym"
przepracowaniu" wyniszczeniu pochorobowym" dzieci ) przy skro/u!ozie" b!ednicy i
niedokrwistoci&
9& >i+ poziomki" me!isy" zie!e krwawnika w rwnych i!ociach zmiesza+ i stosowa+ C
$yki zi$ na 7HC !itra wrztku& Gotowa+ 7 min& i zaywa+ $yeczkami przy zapa!eniu
wyrostka robaczkowego& 5ie stosowa+ adnych rodkw przeczyszczajcych" nawet
zio$owych&
7& 6miesza+ 9 g !ici poziomki" C g zie!a naw$oci i k$cza pi#ciornika kurzego zie!a"
E g owocw ry" C g zie!a skrzypu oraz 1 g zie!a dziurawca& P$torej $yki zi$
za!a+ dwiema szk!ankami ciep$ej wody i gotowa+ powo!i E min& pod przykry)
9C=
ciem& *dstawi+ na 1 min& i przecedzi+& Pi+ porcjami w cigu dnia w nieycie nerek i
p#cherza moczowego oraz kamicy moczowej" a pomocniczo w go+cu i przy
do!eg!iwociach skrnych" jako p$yn do przemywania oczu i p$ukania gard$a oraz jamy
ustnej&
R4A DZIKA
?osa canina >&
Podobnie jak g$g" pi#ciornik kurze zie!e"
ma!ina" truskawka" !iwa" jarz#bina" na!ey do
!icznej" obejmujcej 19 rodzajw i b!isko
C gatunkw ) rodziny rowatych" ktra
charakteryzuje si# m&in& zawartoci
garbnikw" trjterpenw" /!awonoidw"
g!ikozydw /eno!owych" saponin&
1a dzika osiga wysoko+ do 9 m" ronie
w ca$ym kraju" pospo!ita w zaro!ach" na
brzegach !asw" w pob!iu domostw" na
miedzach i nieuytkach& 0a due"
promieniste" rowe !ub niema! bia$e kwiaty&
*woc pozorny" wewntrz ktrego znajduje si#
wie!e owocw w$aciwych w postaci ma$ych"
bia$awych orzeszkw" powstaje przez
umi#nienie dna kwiatowego& >iczne
podgatunki ry rni si# mi#dzy sob"
g$wnie zbkowaniem !ici&
1a jest dostawc wie!u witamin"
zw$aszcza w duej i!oci wit& .& 6awiera
wie!e kata!izatorw i biostymu!atorw
potrzebnych do utrzymania zdrowia&
Kwitnie od maja do ko%ca !ipca@ owoce dojrzewaj w sierpniu" wrzeniu i pozostaj na
ga$zkach do zimy& 6ebrane owoce na!ey wysuszy+ i w takim stanie mog by+
przechowywane dwa !ata&
(urowcem !eczniczym ry s owoce" kwiaty i !icie&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
*woce" ktre zawieraj oprcz wymienionych sk$adnikw" take taniny" g!ukoz#"
ywice" wani!i#" dzia$aj cigajce" hemostatycznie :tamujc krwawienie;" moczop#dnie"
oczyszczajce" przeciwanemicznie" przeciwszkorbutowo i og!nie wzmacniajco&
94
W3KAZANIA LECZNICZE
<witaminoza" biegunka" kamica moczowa" krwawienie" os$abienie og!ne" up$awy
bia$e" zaparcia" g!isty" nieyt drg trawiennych" nieyt p#cherza i drg moczowych"
bezsenno+" stany pobudzenia nerwowego&
3PO3OBY UYCIA
yrop z owocw. 6a!ecany przy awitaminozie i jako rodek cigajcy przy biegunkach"
schorzeniach nerek" p#cherza" p#cherzyka $ciowego" przy owrzodzeniach jamy ustnej i
zapa!eniu gard$a&
>apar. 4)1 owocw za!a+ szk!ank wrztku" gotowa+ 1)9 min&" przecedzi+ przez
p$tno& Pi+ 7 razy dziennie po szk!ance&
&dwarze skrki owocu. 1 g na !itr wody" co daje ponad 1 g wit& .&" gdy dzienne
zapotrzebowanie na t# witamin# wynosi 4 mg&
>apar na biegunk$. 9)94 owocw na p$ !itra wody& Gotowa+ 9 min&" przecedzi+&
Popija+ w cigu dnia&
Recep&# z za%&"%"wanie, "w"cu zi(ie. r')#
1& 14" owocu dzikiej ry oraz po 9" korzenia arcydzi#g!a" korzenia omanu" !ici
podbia$u i zie!a rdestu ptasiego& Przygotowa+ odwar" pi+ trzy razy dziennie po
szk!ance przy p#cherzycy&
9& 9" owoc dzikiej ry dre!owany oraz po 9" kwiat tawu$y" kwiat stokrotki i zie!e
przywrotnika& 6miesza+" dwie $yki zi$ za!a+ po$ow !itra wody na 4 godzin"
zagotowa+ i wypi+ w cigu dnia przy zapa!eniu przydatkw&
7& *dwar zi$ w chorobie wrzodowej& 6miesza+ 4 g rozdrobnionych owocw dzikiej
ry oraz po 94 g owocw kopru w$oskiego" !ici bobrka trj!istnego" kwiatw
wrotyczu" zie!a krwawnika" zie!a tysicznika i zie!a rdestu ptasiego& 8wie $yki zi$
za!a+ w termosie dwu i p$ szk!anki wody wrzcej" pozostawi+ na godzin#& Pi+ rano
i w po$udnie po p$ szk!anki naparu& 'ieczorem dwie godziny po ko!acji wypi+
reszt# naparu" po$oy+ si# i co 7)4 min& zmienia+ pozycj#" uk$adajc si# na wznak"
na bok !ewy i prawy" na brzuchu& ' cigu dnia przyj+ trzy razy po jednej tab!etce
wit& 3
1
oraz po jednej kapsu$ce wit& < U I& (tosowa+ w zapa!eniu o$dka i je!it" we
wrzodzie o$dka" a take po zabiegu chirurgicznym" co u$atwia b!iznowacenie& '
przypadku wrzodu dwunastnicy pije si# napar bez wykonywania zmian podczas
!eczenia& 0ona przygotowa+ napar na m!eku zamiast na wodzie&
C& 5apar przy wirusowym zapa!eniu wtroby& 6miesza+ po 4 g owocw ry" !ici
mi#ty pieprzowej i zie!a by!icy pospo!itej oraz po 94 g zie!a ostroenia warzywnego"
!ici brzozy i korzenia arcydzi#g!a& 6a!a+ 9 $yki zi$ w termosie dwiema
szk!ankami wrzcej wody" przykry+ i pozostawi+ na p$ godziny& Pi+ trzy razy
dziennie po p$ szk!anki mi#dzy posi$kami po przebytym wirusowym zapa!eniu
wtroby w pocztkowym okresie :7)C miesice; zdrowienia&
4& (yrop zawierajcy zag#szczony wodny wycig z owocw ry z dodatkiem cukru
moe by+ stosowany w zapa!eniu p#cherzyka $ciowego i wtroby& 3ardzo dobrym
wycigiem natura!nym z owocw dzikiej ry jest wino& *woc dre!uje si#" sieka
drobno !ub mie!e" zasypuje cukrem i za!ewa przegotowan wod w proporcjach,
ki!ogram owocu" ki!ogram cukru" cztery !itry wody& Po ustaniu /ermentacji
:wwczas" gdy owoc przestaje kry+ w gr# i d$ i wszystek opadnie
941
na dno; wino z!ewa si# do sk!arowania" owoc ponownie zasypuje cukrem i za!ewa
wod w tych samych proporcjach nast#pne ) wytrawne wino& Po drugiej /ermentacji
obydwa gatunki wina z!ewa si# razem i po ca$kowitym sk!arowaniu roz!ewa do
bute!ek& Pozosta$ po ca$ej operacji pu!p# dos$adzamy i jadamy po 9)7 $yki
dziennie przy niedomodze wtroby" w stanach po$taczkowych" wyczerpaniu" po)
chorobowym" zaparciu& 6arwno ba!on z winem" jak i bute!ki" do ktrych zosta$o
z!ane" dobrze jest owin+ czarnym papierem" w kadym razie na!ey je trzyma+ z
da!a od wiat$a" zw$aszcza s$onecznego& Kosmate pestki pozosta$e po dre!owaniu
na!ey ususzy+" odwia+ w$oski" a pestki po ut$uczeniu bd2 zmie!eniu stosowa+ do
odwaru :$yk# na szk!ank# wody; przeciw takim chorobom" jak puch!ina wodna"
krwiomocz" kamica moczowa" kasze! i przew!ek$e nieyty drg trawiennych& *dwar
ma przyjemny zapach wani!iowy i mona go pija+ jako zwyk$ herbatk# domow do
posi$kw&
E& *dwar z owocw dzikiej ry moe by+ stosowany trzy razy dziennie po jedzeniu
jako rodek witaminowy i regu!ujcy przemian# materii& 'it& . zawarta w owocach
wp$ywa dobroczynnie przy !eczeniu nowotworw" dobrze dzia$a na wzmocnienie
og!nej odpornoci organizmu" zw$aszcza u dzieci" osb starszych"
rekonwa!escentw oraz kobiet w ciy i karmicych& Przyjmuje si# przy tym 4
tab!etek wit& . po "9 g 'it& . hamuje powstawanie w przewodzie pokarmowym
szkod!iwych nitrozoamin" ktre s zwizkami rakotwrczymi" powstajcymi w
przewodzie pokarmowym w wyniku spoywania warzyw uprawianych z nadmiarem
nawozw sztucznych azotowych& 'ycig z owocw za!eca si# w !eczeniu ran"
oparze%" b!izn pooperacyjnych" wrzodu o$dka i dwunastnicy oraz je!ita grubego" w
stanach zapa!nych drobnych naczy% krwiononych skry i wybroczynach" w
niektrych chorobach wtroby" drg $ciowych" nerek i przewodu pokarmowego
oraz w zakaeniach bakteryjnych przebiegajcych z wysok gorczk" jak rwnie
w przypadkach powizanych z utrudnionym wch$anianiem wit& . z pokarmw" np&
w niektrych nieytach o$dka i je!it" biegunkach" wrzodzie o$dka i dwunastnicy i
in& 'it& . wp$ywa hamujco na starzenie si# ustroju" zmiany miadycowe i
zaburzenia trawienne&
B& *!ej rany otrzymywany z nasion stosuje si# zewn#trznie do !eczenia egzem"
uszkodze% sutkw karmicych matek" od!eyn" ran" wysypek i oparze%&
D& *woc dzikiej ry wchodzi w sk$ad mieszanki zio$owej .ardiosan stosowanej w
chorobach serca" zw$aszcza u osb starszych" a wycig p$ynny jest sk$adnikiem
krop!i nasercowych 5eocardina oraz p$ynu .ho!eso! podawanego w schorzeniach
wtroby i p#cherzyka $ciowego& 5eocardina zawiera nadto wycig z kwiatw
g$ogu" zie!a konwa!ii" zie!a jemio$y i korzenia koz$ka& 8oro!i przyjmuj 9)7 razy
dziennie po 9)7 krop!i po jedzeniu w kie!iszku wody& 8$usze stosowanie na!ey
uzgodni+ z !ekarzem&
W!aFciw"Fci *ecznicze (wia&'w i *iFci zi(ie. r')#
Kwiaty dzia$aj rozwa!niajco" czyszczce i wzmacniajco" !icie ) wzmacniajco i
zab!i2niajce :do ran zewn#trznie;& 6astosowanie kwiatw i !ici, brak si$" og!na s$abo+
ustroju" kamica nerkowa" rany" wrzody zwiotcza$e" oparzenia&
>apar. Kwiaty !ub !icie poci#te" $yeczka na szk!ank# wrztku" naciga+ 1 min& Pi+
7)C szk!anki naparu dziennie& 5apar ten jest smaczny i przyjemny w smaku& 0oe by+
te wykorzystany do obmywania ran i wrzodw&
949
RZEPIK PO3POLITY
Agri1onia eupatoria F.
8zieje /itoterapii notuj" e 0itrydates
Iupator" kr! Pontu" pierwszy zastosowa$
rzepik do !eczenia swojej chorej wtroby i za
jej skuteczno+ obdarzy$ ro!in# kr!ewsk
$ask& (td nazwa OeupatoriaP& 8zia$o si# to
w roku 19 p&n&e& nad 0orzem .zarnym&
Przyjemny" ywiczny zapach tej ro!iny
zwrci$ uwag# /itoterapeutw" ktrzy
odkry!i" e mona ni !eczy+ nowotwory" co
zreszt czyni# w mojej codziennej praktyce
!ekarskiej&
1zepik pospo!ity na!ey do rodziny
rowatych 8?osaceae:. Jest ro!in trwa$ i
dobrze ronie gromadnie na dobrej ziemi" w
miejscach nas$onecznionych" rozsiewajc
de!ikatny" aromatyczno)terpenowy zapach
zarwno z korzeni" jak te z !ici i gruczo$w
wyst#pujcych na $odydze& 8orasta do wys& !
m" na prostej $odydze pi#ciop$atkowe
niewie!kie $te kwiatki rozwijaj si# od
do$u ku grze jak u ma!wy i dziewanny& 0a
nie!iczne naprzemian!eg$e $odyki" z
nierwno i nieparzyste pierzastymi !i+mi& .a$a ro!ina jest szczeciniasto omszona"
pczki kwiatowe !epkie& ' /achowej !iteraturze /rancuskiej opisuje go dr J& Va!net" prezes
wiatowej /ederacji zie!arzy" a w pimiennictwie po!skim doc& <!eksander *arowski&
(urowcem !eczniczym jest cz#+ nadziemna, !icie i kwiaty :najbardziej skuteczne s
wieo zerwane;&
G$wne znane zwizki, o!ejek eteryczny" zwizek goryczkowy" garbniki
pirokatechinowe do 4 proc&" /!awonoidy np& kwercetyna" witaminy :m&in& PP G 37 i wit&
.;" kwasy organiczne :m&in& cytrynowy;" cho!ina" so!e minera!ne :m&in& krzemionka i
pierwiastki !adowe;" /itostero!" taniny" gumy i inne&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
1zepik ma w$aciwoci cigajce i odkaajce" dzia$a moczop#dnie" przeciwzapa!nie"
przeciwcukrzycowo" zapierajce" przeciwkrwawieniowo" przeciwbiegunkowe" hamuje
nadmierny rozwj /!ory bakteryjnej w je!itach " zapobiega nadmiernemu z$uszczaniu"
wzmacnia w$oniczki" wzmacnia i regu!uje prac# wtroby" p#cherzyka $ciowego"
o$dka je!it" regu!uje przemian# materii&
947
Na u)#&e( zewn/&rzn#
'zmacnia b$on# !uzowe jamy ustnej i gard$a przy awitaminozach" goi rany"
$uszczyc#" p$pasiec" rozp#dza i powoduje rozejcie si# wrzodu" ma w$aciwoci
cigajce" przeciwbakteryjne" przeciwzapa!ne&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
3iegunka krwawa" krwiop!ucie" bia$komocz" cukrzyca" astma" oty$o+" schorzenia
wtroby" puch!ina wodna" artretyzm" reumatyzm" przezi#bienia" up$awy bia$e" robaki
ob$e" ko!ka nerkowa" kamica nerkowa" hemoroidy" trdzik" zapa!enie spojwek" egzemy"
zatrucia pokarmowe u dzieci" pro/i!aktycznie angina" chroniczne schorzenia skry&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
6apa!enie jamy ustnej" zwiotcza$e rany" zwichni#cia" kontuzje" p!eniawki" rany
in/ekcyjne&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. 7)4 g na ! !itr wody wrzcej& 5aciga+ 1 minut& Popija+ 7 razy dziennie po
1H9 szk!anki mi#dzy posi$kami przy bia$ych up$awach" wstrzymaniu moczu" biegunce"
kamicy nerkowej" astmie" cukromoczu&
>alewka spirytusowa* ! cz#+ rzepiku na 4 cz#ci spirytusu& (tosowa+ 9 razy dziennie
po 9 krop!i przy go+cu&
Ierbatka. Popija+ na wymioty krwawe" krwiop!ucie& 'skazana d!a nadmiernie
pa!cych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
(tosowa+ ok$ady" przemywania" p$ukanki" katap!azmy&
&dwar. 9)7 $yki na ! !itr wody& Gotowa+ 1 minut& 5a irygacje przy bia$ych up$awach&
8o p$ukania i kompresw z dodatkiem ! $yeczki miodu& 5a zapa!enie gard$a" angin#"
zapa!enie j#zyka" a/ty" zapa!enie jamy ustnej&
=o1presy ciep$e na wywichni#cie i kontuzje" rany na nodze" rany zakaone" 2!e gojce
si#" owrzodzenia y!akowate" wypryski skrne&
=ataplaz1y z !ici na migren#" zapa!enie nerwu" zwiotcza$e rany" uk$ucia pszczo$y&
5a ok$ady mona stosowa+ wiee pogniecione zie!e" jak rwnie zie!e sproszkowane&
7 razy dziennie po 1H9 $yeczki&
>apar przy wypadaniu w$osw& 6ie!e rzepiku" zie!e dziurawca" zie!e krwawnika" owoc
dzikiej ry i kwiat !ipy w rwnych i!ociach& 8o p$ukania g$owy stosowa+ 7 $yki
mieszanki na ! !itr wody&
>a zapalenie 1igda#kw. 6ie!e rzepiku" zie!e dziurawca" zie!e krwawnika w rwnych
i!ociach zmiesza+& 7 $yki strczyn /aso!i na !itr wody" gotowa+ 14 minut" zasypa+
94C
$yk takiej mieszanki" odstawi+ do nacigni#cia& -zyskany odwar wypi+ w cigu dnia w
7 porcjach przed jedzeniem& 1zepik wchodzi w sk$ad .ho!egranu i Gastrogranu&
3KRZYP POLNY
EQuisetu1 ar9ense >&
(krzyp po!ny" powszechny w stre/ie
umiarkowanej chwast rosncy na pod$ou
kwanym :nie wyst#puje na g!ebach z
dodatkiem wapna; ) jest znanym od stu!eci
rodkiem !eczniczym& 1odzina
skrzypowatych !iczy 9C gatunki&
6astosowanie w medycynie znajduje ty!ko
skrzyp po!ny" a ci!ej ) zbierane od ko%ca
maja do wrzenia ) tzw& ro!iny p$onne"
podobne do ma$ych" wiotkich choinek&
'czesn wiosn skrzyp wypuszcza
soczysty" czerwony !ub $tobrunatny p#d
zarodnikowy" ktry po wysianiu
zarodnikw zasycha i ginie" a wyrastaj"
niekiedy ca$ymi $anami" owe ro!iny
p$onne ) choinki" b#dce cennym
surowcem !eczniczym&
5owoczesna /itoterapia" w nast#pstwie
bada% i ana!iz" potwierdza !ecznicze
w$aciwoci skrzypu i jego wysok
skuteczno+& ?rancuska k!asy/ikacja zi$
najwyszej mocy !eczniczej stawia skrzyp
na pierwszym miejscu pord dwudziestu
ro!in obdarzonych nadzwyczajnymi
w$aciwociami&
Ta+e*a &a prze%&awia %i/ na%&/pu.-c"2
1& (krzyp po!ny& >eczy wrzody nowotworowe" oczy" wzmacnia w$osowate naczynia
krwionone :kapi!ary;" dzia$a przeciwkrwotocznie&
9& 5agietek& Lamuje wzrost nowotworw poprzez zdo!no+ wizania zwizkw
toksycznych powsta$ych w wyniku wad!iwej przemiany materii" gdy nie s
przestrzegane prawid$owe zestawy produktw spoywczych& 8zia$a bakteriobjczo"
antybiotycznie podobnie jak penicy!ina& 'zmacnia si$y obronne organizmu&
7& Pokrzywa& *bdarzona wszechstronnymi w$aciwociami !eczniczymi" dzia#a m&in&
antybiotycznie" przeciwnowotworowo" insu!inopodobnie" zwi#ksza i!o+
hemog!obiny" !eczy choroby popromienne" odm$adza" wzmacnia cebu!ki w$osowe"
wp$ywa na wzrost poprzez dzia$anie hormonw ro!innych" a w tym sekretyny&
944
C& 0niszek !ekarski& >eczy anemi# z$o!iw" choroby uk$adu krwiotwrczego" w tym
bia$aczk#&
4& Fymianek& 8zia$a odkaajco i wykrztunie&
E& Fatarak& Pobudza krenie krwi" dzia$a bakteriobjczo" odwykowo u pa!aczy
tytoniu" !eczy wzrok" wzmacnia cebu!ki w$osowe&
B& .zarna jagoda& 8zia$a przeciwnowotworowo" odm$adza" oczyszcza organizm z
toksyn" jest !ekiem na cukrzyc# i biegunki bakteryjne" dzia$a antybiotycznie&
D& 3ukwica&
=& 1zepik&
1& <rcydzi#gie!&
11& Mwiet!ik&
19& Jask$cze zie!e&
17& Jopian&
1C& 1uta&
14& Pietrasznik p!amisty&
1E& Ja$owiec&
1B& .zerwona koniczyna&
1D& Luba brzozowa&
1=& Luba modrzewiowa&
9& Kora d#bowa&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
(krzyp ma w$aciwoci moczop#dne :co ma znaczenie przy stanach zapa!nych drg
moczowych" przy chorobach serca" wtroby i kamicy nerkowej;" reminera!izujce i
antydegenerujce :korzystnie dzia$a na stan naczy% krwiononych narzdw
wewn#trznych" skry" w$osw" paznokci koci;" cigajce i hemostatyczne" hamuje
wsze!kie krwawienie" hemopoetyczne :krwiotwrcze@ pobudza powstawanie czerwonych
krwinek i hemog!obiny" sprzyja norma!nej miesiczce;" gojce& Mwiee zie!e jest bardziej
aktywne i pobudza przemian# materii&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
(kpomocz" puch!ina wodna" zapa!enie p#cherza moczowego" in/ekcje nerkowe"
bia$komocz" dna" krwotok" krwiop!ucie" wymioty krwawe" krwiomocz" krwawienia z
nosa" krwotok maciczny" biegunka bakteryjna" utrata so!i minera!nych :np& odwapnienie;"
do!eg!iwoci p$ucne i w pocztkowych stadiach gru2!icy" krzywica" t#yczka" astenia"
:og!na s$abo+;" z$amania" uszkodzenia i rany kostne" niewydo!no+ miesiczkowania"
nadcinienie t#tnicze" miadyca :stwardnienie t#tnic;" choroby zwyrodnieniowe staww
:artroza;" nerwowo+" stany nowotworowe" wypadanie w$osw :$ysienie;" padaczka
:dawa+ drobno pokrojone suszone zie!e skrzypu;" nadto jako rodek poprawiajcy
e!astyczno+ i odporno+ naskrka tkanki $cznej i b$on !uzowych" take produkt
regu!ujcy przepuszcza!no+ cian naczy% krwiononych" utrudniajcy zaraze1
odk$adanie si# w nich t$uszczw& (krzyp poprawia aktywno+ hormo)
94E
na!n u !udzi starszych i jest skutecznym specy/ikiem na skr# d!a osb w podesz$ym
wieku o obnionej i!oci krzemu&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
1any" owrzodzenia ng" nowotwr owrzodzony" a/ty :p$ukanie jamy ustnej przy
stanach zapa!nych;" przemywanie ci#ko gojcych si# ran i przy odmrozinach& Pomaga w
konso!idacji z$ama% kostnych" gdy sprzyja przyswajaniu /os/oru" ktry jest czynnikiem
reminera!izujcym&
1ozpuszczona w wodzie krzemionka jest $atwo wch$aniana przez przewd pokarmowy
i wyda!ana g$wnie z ka$em" w mniejszym stopniu z moczem" w ktrym spe$nia ro!#
jednego z ochronnych ko!oidw przeciwdzia$ajcych krysta!izacji sk$adnikw
minera!nych w przewodach moczowych&
' homeopatii stosuje si# o!ejek ze wieego skrzypu zebranego p2nym !atem& (krzyp
b$otny jest zakazany do stosowania& Mwiey o!ejek ze skrzypu po!nego zawiera kwas
!inowy" !inoo!einowy" o!einowy" stearynowy& Mwiee zie!e zawiera 9 do 9E mg wit&
.Hkg& 1o!ina wysuszona :chroni+ przed wiat$em; daje 1C proc& popio$u" w tym E"C
krzemu" co k!asy/ikuje skrzyp do zi$ bogatych w ten pierwiastek&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
@wiey sok. (tosowa+ dziennie 9)7 $yeczki&
Dywar. 6e wieej ro!iny, 4)1 g na !itr wody" gotowa+ 7 min& na wo!nym ogniu@ z
ro!iny suchej@ 1)9 g na !itr wody& 8!a dzieci stosowa+ 1)9 $yeczki dziennie" d!a
doros$ych 9E g dziennie&
Proszek. (tosowa+ 1)9 g w p$atkach aptecznych 9 razy dziennie przed posi$kiem !ub po
posi$ku&
Dyci+g p#ynny. (tosowa+ 9)4 g dziennie przy chorych nerkach@ 4)9 g homeostatycznie
dziennie&
Cinktura. (tosowa+ 9)4 krop!i 9 razy dziennie&
0$ode pczki mona zjada+ jako sa$at#&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
(tosowa+ wywar do kompresw !ub obmywania ran" owrzodzenia ng" nowotworu
owrzodzonego&
Uwa=a> Przy d$uszym stosowaniu skrzypu" np& po miesicu" na!ey jednoczenie
przyjmowa+ tab!etki wit& 3
1
po 7 mg dziennie a do ustpienia objaww zapa!enia
wie!onerwowego i zmniejszenia t#tna serca& Podobny e/ekt mona uzyska+ wchodzc
rano na ! minut# do wanny z niewie!k i!oci :do poziomu 1 cm; zimnej wody& (tpa+
nogami" a po wyjciu z wody po$oy+ si# na 1)minutowy odpoczynek" aby utrzyma+
t#tno serca w cigu dnia w norma!nym stanie&
6ie!e skrzypu wchodzi w sk$ad granu!atw -rogran" 1eumogran" 3etagran oraz
mieszanek zio$owych .ardiosan" -rosan" 1eumosan" Pu!mosan& 'ycigi ze skrzypu
wchodz w sk$ad pasty ?ito!izyna i p$ynw 3etaso! i .ho!eso!&
.hcc uzyska+ odwapnienie w przypadku z$ogw reumatycznych" artretycznych"
y!akw" miadycy" przerostu prostaty !ub wzmocni+ uk$ad naczy% krwiononych
94B
i p$uc ) na!ey gotowa+ skrzyp w wodzie deszczowej !ub w wodzie mi#kkiej co najmniej
p$ godziny pod przykryciem& ' pozosta$ych potrzebach wystarczy skrzyp parzy+&
Gdy nie chcemy traci+ wit& . :od 14 do 9D mg; i prowit& < :1"B do B mg;" !epiej jest
sproszkowa+ skrzyp i zaywa+ go np& z miodem& (proszkowany skrzyp trzeszczy w
z#bach i skrzypi" gdy go si# uje&
Inne za*ecane p"%&acie *e(u
2 #yki skrzypu na 9 szk!anki wody gotowa+ 1 minut" przecedzi+ do termosu& Popija+
po 1H9 szk!anki 7 razy dziennie mi#dzy posi$kami na popraw# przemiany materii i na
wyda!anie z$ogw z moczem&
Ziele skrzypu* !i+ mcznicy" !i+ brzozy" pczki brzozy" kwiat b$awatka popija+ w
postaci naparu przy bia$komoczu&
Ziele skrzypu* zie!e tasznika" zie!e rdestu ostrogorzkiego" k$cze pi#ciornika zmiesza+
w rwnych i!ociach i jako odwar popija+ przy krwotokach i krwawiczce a do
ca$kowitego ustpienia objaww&
>a #upie. 6ie!e skrzypu" korze% myd!nicy" korze% $opianu" !i+ pokrzywy w rwnych
i!ociach& Gotowa+ 9 garcie tej mieszanki w !itrze wody p$ godziny pod przykryciem&
*dwarem sp$uka+ g$ow# po dok$adnym umyciu&
Palaczo1 pragncym pozby+ si# m#czcego kasz!u po!ecamy recept#, 9 $yki zie!a
skrzypu gotowa+ p$ godziny pod przykryciem w 1H9 !itra wody" zasypa+ $yk korzenia
!azu" gotowa+ jeszcze ki!ka minut i odstawi+ do nacigni#cia& *dwar popija+ porcjami w
cigu dnia& Kuracja trwa 9 tygodnie& 6aniedbywanie wy!eczenia kasz!u prowadzi do
rozedmy p$uc" astmy i innych nieytw drg oddechowych" szczeg!nie w przypadku
odst#pstw od prawid$owych zestaww produktw spoywczych&
Pod koniec ery pa!eozoicznej i na pocztku ery mezozoicznej sk$ad g!eby i atmos/ery
sprzyja$ rozwojowi wyszych paprotnikw" wid$akw" skrzypw i ro!in nasiennych"
ktre osiga$y ko!osa!ne rozmiary& Fa bujna ro!inno+ utrzymywa$a si# co najmniej ki!ka
mi!ionw !at& ' tym czasie wyst#powa$y si!ne ruchy tektoniczne zmieniajce
ukszta$towanie powierzchni ziemi& Powsta$o wtedy 0orze .zarne" a grube warstwy
zdrewnia$ych ro!in o o!brzymich rozmiarach zna!az$y si# na jego dnie& 6najdujemy je
obecnie w postaci grubych skamienia$ych warstw" zwanych po bu$garsku chum" a po
po!sku g!ink& Podobn substancj !eczy si# we ?rancji oko$o 1B chorb& (kamienia$
ro!in dominujc w g!ince jest w$anie skrzyp&
' Po!sce jest rwnie duo podobnej g!inki" o czym mwi$am niejednokrotnie w
moich wystpieniach pub!icznych& G!ink# cz#sto stosowa$ przy !eczeniu wie!u chorb"
odnoszc sukcesy" ks& Kneipp dzia$ajcy w 5iemczech 19 !at temu&
(krzyp dzia$a odtruwajce" oczyszcza krew" usuwa z$ogi" absorbuje toksyny" podobnie
jak !icie z bia$ej kapusty" ktre ju po ki!ku dniach przyk$adania !ikwiduj maty guzek na
piersiach kobiet !ub obrz#k po zwichni#ciu stawu& 3y$o to znane w Igipcie" w staroytnej
Grecji i 1zymie"& <rab ii gdzie !eczono zwichni#cia i z$amania koci ok$adami ze skrzypu
i g!inki& (krzyp absorbuje toksyny" ma zdo!noci kumu!owania energii promieniowania
s$onecznego" dzia$a absorbujce :wydzie!a szkod!iwe sk$adniki z organizmu przez ich
wizanie i wyda!anie;&
Przy podejrzeniu o nowotwr za!eca si# stosowanie naparu ze wieej !ub suszonej
pokrzywy i nagietka oraz ciep$ych ok$adw z zie!a skrzypu po!nego w oko!icy o$dka"
Przy artretyzmie i reumatyzmie za!eca si# nast#pujc recept#, zie!e skrzypu 9 cz#ci"
zie!e brzozy 7 cz#ci" zie!e krwawnika 1 cz#ci" zie!e pokrzywy 1 cz#ci&
94D
owoc ja$owca 1 cz#ci" wi!yna ciernista 1 cz#ci" 9 $yki mieszanki zi$ za!a+ 1H9
!itrem wrzcej wody" przykry+ i macerowa+ przez noc& 1ano zagrza+ i popija+ na ciep$o
porcjami&
(krzyp ma zastosowanie jako zio$o antyrakowe&
O&" recep&a2 9 $yki utartej huby brzozowej i 9 $yki zie!a skrzypu po!nego gotowa+ w
"B4 ! wody pod przykryciem 14)9 minut i popija+ w cigu dnia& Przy schorzeniach
macicy !ub jajnikw z ob/itymi" bo!esnymi krwawieniami mona stosowa+ recept# ks&
Kneippa, zie!e skrzypu 9 cz#ci" zie!e jemio$y 9 cz#ci" zie!e krwawnika 1 cz#ci&
Gotowa+ 1 min& 9 $yki zi$ na ! szk!ank# wody i przy krwawieniach popija+ 9 $yki co
14 minut& Przy si!nych do!eg!iwociach stosuje si# na podbrzusze kompresy z zi$
szwedzkich !ub ok$ady z !etni papk zio$ow skrzypu po!nego& Krwawienia ustaj po 1)9
dniach&
Przy paraliu polowy twarzy* oka" na!ey stosowa+ kompresy z a!oesowej wody i
ok$adw z papki ze wieego skrzypu po!nego i babki szeroko!istnej&
Przy c0orobac0 w+troby* marskoci wtroby za!eca si# stosowanie ciep$ych ok$adw z
zie!a skrzypu po!nego i zi$ szwedzkich 9 razy dziennie" po 9 godziny i na noc na oko!ic#
wtroby&
Przy c0orobac0 nerek i p$c0erza 1oczowego stosuje si# napar wed$ug recepty, zie!e
skrzypu 9 cz#ci" !icie brzozy 9 cz#ci" zie!e krwawnika 1 cz#ci" korze% !ukrecji 1
cz#ci" naw$o+ pospo!ita 1 cz#ci& 9 $yki zi$ za!a+ 1H9 !itra wody i gotowa+ 14 minut&
*dstawi+ do nacigania i popija+ 7 razy dziennie porcjami&
Przy ka1icy !os!oranowe7 i w$glanowe7 stosuje si# recept#, zie!e skrzypu 7 cz#ci"
zie!e bratka po!nego 7 cz#ci" zie!e dziurawca 94 cz#ci" zie!e rdestu ptasiego 94 cz#ci&
Gotowa+ 14 minut& *dwar z ! $yki zi$ na ! szk!ank# wody popija+ 7 razy dziennie&
Przyspiesza to proces !eczenia&
Przy wszelkic0 sc0orzeniac0 nerek na!ey stosowa+ wywar z czystych obierzyn
ziemniaczanych" napar ze skrzypu po!nego" pokrzywy" mniszka !ekarskiego& (tosowa+
rwnie do sa$atek po ki!ka !ici nasturcji" odrobin# soku cytrynowego oraz o!ej z o!iwek&
>eczy to in/ekcje drg moczowych na t!e bakteryjnym&
'ie!ostronno+ !eczniczego dzia$ania skrzypu po!nego wynika z jego rnorodnych
sk$adnikw" so!i minera!nych" w szczeg!noci w postaci krzemionki& (krzyp jest
pomocniczym !ekiem przy chorobach nowotworowych" gdy norma!izuje utracon
rwnowag# w gospodarce krzemem w organizmie&
;LAZ LE;NY
Mal9a sil9estris F.
Fa dwu!etnia" pospo!ita na ca$ym niu i w niszych partiach grskich ro!ina"
powszechna na przydroach i w rumowiskach" a!e trzymajca si# ziemi !epszej i nie
kwanej ) wyst#puje pod !icznymi nazwami !oka!nymi i jest znana jako !az dziki" !az
zaj#czy" !az g#si" !az po!ny" ma!wa dzika" k#dzierzawiec" guziczkowe zie!e& *siga
ponad metr wysokoci" jej $odyga jest szorstko ow$osiona" w ktach !ici zebrane s po
ki!ka rowe bd2 purpurowe kwiaty pozbawione zapachu& M!az kwitnie od !ipca do
wrzenia&
94=
8o ce!w !eczniczych wykorzystuje si#
wieo rozwini#te kwiaty" ktre zbiera si#
przez ca$e !ato w okresie zakwitania& 5a!ey je
suszy+ w cieniu" w miejscu przewiewnym& 8o
ce!w !eczniczych mona take uywa+ !ici"
ktre na!ey zbiera+ w okresie kwitnienia
ro!iny& >icie zrywamy bez ogonkw" na!ey
uwaa+" by byty czyste i bez p!am& G$wnym
sk$adnikiem !azu jest !uz :zawarto+ w
kwiatach, 9"4)= proc&;&
W3KAZANIA LECZNICZE
5a u)#&e( wewn/&rzn#
M!az uywany jest jako rodek pow!ekajcy
i os$aniajcy" a take zmi#kczajcy :rwnie
zewn#trznie; w stanach katara!nych i
zapa!nych drg oddechowych" przy nieytach
przewodu trawiennego" wrzodach o$dka i
dwunastnicy" nerwicy o$dka& M!uz zawarty w
kwiatach i !iciach pow!eka b$ony !uzowe
jamy ustnej i gard$a chronic je przed
podranieniem" $agodzi kasze!" przywraca ruch nab$onka rz#skowego" u$atwia
odkrztuszanie i zmniejsza stan zapa!ny danego narzdu& 8zia$anie ochronne !uzu ze
!azu jest krtkotrwa$e&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
*k$ady na wrzody" oparzenia" zapa!enie spojwek" stany zapa!ne jamy ustnej&
3PO34B UYCIA
5apary !ub odwary z kwiatw stosuje si# w schorzeniach grnych drg oddechowych"
nieycie gard$a i krtani" suchym kasz!u ze skp wydzie!in" utrudnionym odkrztuszaniu i
chrypce" do p$ukania jamy ustnej w stanach zapa!nych b$ony !uzowej oraz w zaparciach
u oty$ych& Kwiat !azu dzikiego jest domieszk do zi$ p$ucnych OLerbapo!uP"
wykrztunych" przeciwzapa!nych" np& wraz z zie!em tymianku" owocem anyu" !iciem
podbia$u" korzeniem !ukrecji" !iciem babki !ancetowatej" kwiatem pierwiosnki !ekarskiej"
!iciem sza$wii&
Mieszanka do p#ukania gard#a w ostrych i przew!ek$ych stanach zapa!nych& 6miesza+
!i+ !azu" !i+ prawo!azu" kwiat bzu czarnego" kwiat rumianku" przygotowa+ napar&
>apar 'lazowy 1)9 $yki mieszaniny kwiatw i !ici !azu za!a+ 1)1"4 szk!anki wody
wrzcej i naparza+ pod przykryciem przez 1 min&" nast#pnie naciga+ jeszcze 14 min& i
przecedzi+& Popija+ po 1H7 szk!anki trzy razy dziennie przy suchym kasz!u i chrypce&
5apar ten mona stosowa+ take do p$ukania w stanach nieytowych i zapa!nych dzise$"
ust i gard$a&
9E
&dwar. 8wie $yki kwiatw !azu i jedna $yka !ici prawo!azu na dwie szk!anki wody"
gotowa+ 7)4 min& 'ypi+ w dwu porcjach& 8o stosowania przez osoby starsze i oty$e oraz
przy zaparciach atonicznych oraz w stanach zapa!nych o$dka i prze$yku&
>apar p#ukanka. 6miesza+ po 4 g !azu" kwiatw !ipy" kwiatw krwawnika i !ici
sza$wii" za!a+ jedn $yeczk# tej mieszanki szk!ank wrzcej wody i naparza+ pod
przykryciem przez 14 min&" naciga+ 1 min&" przecedzi+& (tosowa+ do p$ukania jamy
ustnej i gard$a w stanach zapa!nych b$on !uzowych&
=+piel 'lazowa. Gar+ rozdrobnionych kwiatw i !ici !azu oraz 7)C $yki kwiatw
!ipy" krwawnika i rumianku za!a+ w garnku dwoma !itrami gorcej wody i pozostawi+
pod przykryciem na godzin#" nast#pnie ogrza+ do wrzenia :nie dopuszcza+ do
zagotowania; i ca$o+ wraz z zio$ami w!a+ do wanny" ktr dope$ni+ wod do 1H7
obj#toci& Femperatura kpie!i powinna wynosi+ 7E)7DZ." a czas kpie!i 1)9 min&
Kpie! taka dzia$a regenerujce na skr#" przeciwzapa!nie" przeciwwidowo i ma
w$aciwoci kosmetyczne&
8o ro!in !uzowych" majcych zastosowanie w !ecznictwie" za!iczamy take kwiat
ma!wy czarnej& Jego !uz moe by+ stosowany podobnie jak kwiat !azu dzikiego&
;WIETLIK LEKAR3KI
Eup0rasia rostko9iana Layne
Po rosyjsku i po bu$garsku ) oczanka" po
/rancusku ) Lerb a !`ophta!mie" po
niemiecku ) <ugentrost" po angie!sku
)8rug Iyebright& >udowe nazwy, ptasie
oczko" wiecznik" z$odziej m!eczny i inne&
* tej ma$ej" niepozornej ro!inie" pisa$ w
1=C= r& Jan 3iega%ski w ksice
O6io$o!ecznictwoP" podajc ki!ka
przypadkw wy!eczenia ok$adami z
naparw ze wiet!ika na noc z zupe$nej
!epoty po ki!ku tygodniach& Prace
dowiadcza!ne nad !eczniczymi
w$aciwociami wiet!ika s prowadzone w
wie!u krajach" a szczeg!nie aktywnie w
(zwajcarii i we '$oszech&
Mwiet!ik na!ey do rodziny
tr#downikowatych& Jest to ro!ina
jednoroczna" drobna" rzadko dorastajca do
wysokoci 9))7 cm& Jodyg# ma sztywn"
s$abo rozga$#zion" drobne !icie
rwnomiernie pokrywajce $odyg#" o
kszta$cie jajowatym" o brzegach
zbkowatych& Mwiet!ik ma ma$e kwiaty kszta$tu !wiej paszczy o rednicy C)4 cm ko!oru
bia$o)/io!etowego" y$kowate z $t p!amk na do!nej wardze& Kwitnie od !ipca do
wrzenia&
Mwiet!ik jest p$pasoytem& Jego korzenie pobieraj pokarm z korzeni innych ro!in&
1onie na $kach i pastwiskach" w zaro!ach nad rowami" a take na terenach" gdzie
9E1
dawniej by$a puszcza" prchno bowiem jest bardzo dobr poywk d!a wzrostu wiet!ika&
1o!iny te s drobne" schowane wrd trawy i d!atego ich zbieranie jest uci!iwe& .z#sto
ki!kugodzinne zbieranie daje ki!ka dekagramw suchego surowca& (urowiec ten jest
najcz#ciej mieszank wiet!ika gajowego i !ekarskiego&
G$wne zwizki, g!ikozydy /!awonowe zb!ione w dzia$aniu do rutyny i do witaminy
P" zwizki garbnikowe" ywicowe" woskowe" o!ejki oraz so!e minera!ne" w szczeg!noci
miedzi" magnezu oraz kwasy, krzemowy" kawowy" smo$y" kumaryna i inne&
ZA3TO3OWANIE LECZNICZE
5apar wiet!ika pobudza czynnoci wydzie!nicze o$dka" wtroby i je!it" dzia$a
cigajce i przeciwzapa!nie& ?rancuzi za!ecaj stosowanie wiet!ika w chrypce" kasz!u"
katarze nosa" a take przy biegunkach i nadkwasocie o$dka&
'szyscy zgodnie za!ecaj i zachwycaj si# korzystnymi e/ektami przy !eczeniu *czu&
Mwiet!ik dzia$a skutecznie przy schorzeniach siatkwki oka" zapa!eniu spojwek"
t#czwki i $zawieniu oraz regu!uje cinienie w ga$ce ocznej" !eczy zapa!enie wiosenne
spojwek i uporczywe stany zapa!ne brzegw powiek i skry powiek& Poprawia
tworzenie si# purpury wzrokowej na siatkwce w p!amce $tej" czy!i w czopkach i w
pozosta$ej cz#ci siatkwki" czy!i w pr#cikach" u$atwia przyswajanie witaminy <" ktra
jest g$wnym czynnikiem decydujcym o ostroci wzroku i o widzeniu zarwno w
wiet!e" jak i o zmierzchu&
>eczenie wiet!ikiem cz#sto tak poprawia wzrok" e mo!iwa jest zmiana oku!arw na
s$absze&
Mwiet!ik wspomaga pami#+ i jest skuteczny w !ekkich zakaeniach& ' -(< wycigiem
ze wiet!ika !ecz przew!ek$e katary nosa& - nas w aptekach homeopatycznych mona
kupi+ wycig ze wiet!ika&
D" *eczenia "czu2 1H9 $yeczki sproszkowanego zie!a zaparza) w 1H7 szk!anki wrzcej
wody przez 4 minut jak herbat# i stosowa+ do ok$adw na oczy na noc& >eczenie takie
kontynuowa+ przez dwa do czterech miesi#cy& Pozosta$y p$yn wraz z proszkiem wypi+&
Inne za%&"%"wania2 zaparza) przez . minut dwie $yeczki na 9 szk!anki wrzcej wody&
Po ostygni#ciu pi+ porcjami przed jedzeniem przy braku $aknienia" nadkwasocie i
nieycie o$dka&
*becnie" przy schorzeniach przewodu pokarmowego" stosuje si# take inne zio$a" z
powodu trudnoci otrzymania wiet!ika" na przyk$ad mieszank# zio$ow OLerbapo!uP
8igestosan !ub Gastrogran" ktre s doskona$e w dzia$aniu& Jako katap!azmy stosowa+ 7
$yeczki wiet!ika zmacerowanego w 9 gramach gorcej wody" po !ekkim och$odzeniu"
przyk$ada+ ciep$e na 1)14 minut&
@wietlik 1ona #+czy) do kataplaz1y z kwiatem rumianku" kwiatem nagietka" kwiatem
b$awatka" owocem kopru" zie!em me!isy" nostrzyka $tego i innymi& Korzystne jest
rwnie dodanie niewie!kiej i!oci !icia naparstnicy ze wzg!#du na skuteczne dzia$anie
zwizkw kardeno!idowych na oczy& Fe katap!azmy z surowca" jak podano" s pomocne
w kurczu powiek" j#czmieniu" zm#czeniu wzroku" spowodowanym promieniowaniem z
duych kineskopw te!ewizyjnych i d$ugim czytaniem&
<o prze1ywania oczu stosowany jest we ?rancji napar ze wiet!ika, ! $yka na 1 g
wrzcej wody p!us 4 g z kwiatu b$awatka i z !ici babki po 94 g& 5aciganie trwa 1H9
godziny&
9E9
>a ob!ite wycieki 'luzu z nosa. (tosowa+ 9)7 razy dziennie tampon wie!koci grochu
nasikni#ty maci ze wiet!ika :wycig a!koho!owy; 4 g" waze!iny 14 g" !ano!iny 4 g"
o!ejku bergamotowego ) dwie krop!e&
3ZA9WIA LEKAR3KA
al9ia o!!icinalis
(za$wia jest p$krzewem z rodziny
wargowych 8Fabiatae:. 3a!samicznie
pachnie" ma specy/iczny" korzenny smak"
jest cierpka i gorzka& Jest ro!in uprawn&
0ona j hodowa+ w ogrdkach
przydomowych i dzia$kowych&
(za$wia wytwarza !iczne $odygi"
wysokie do B cm" wzniesione" u do$u
drewniejce& 0a omszone"
naprzemian!eg$e !icie zmniejszajce si# ku
grze" $odyg# zako%czon k$osowat
wiech z$oon z E)1 jasno/io!etowych
kwiatw&
8o ce!w !eczniczych zbiera si# w maju"
przed kwitnieniem" w pe$ni wykszta$cone
!icie oraz zie!e" ktre jest od nich nieco
ubosze w zwizki czynne& Ponownie w
drugiej po$owie sierpnia cina si# grne
cz#ci $odyg ponad pierwszym
rozga$#zieniem& (urowce te na!ey
przechowywa+ w szcze!nym opakowaniu
w miejscu suchym i ch$odnym" z da!a od
wiat$a&
(za$wia ma zastosowanie !ecznicze" ku!inarne i kosmetyczne& Jako przyprawa u$atwia
trawienie" przede wszystkim mi#s& *!ejek sza$wiowy jest stosowany w per/umerii jako
utrwa!acz& ' kosmetyce uywany jest do odkaania skr" przeciwdzia$a zbytniemu
przet$uszczaniu i rozszerzaniu porw" wypadaniu w$osw i $upieowi& 8awniej sza$wia
by$a uywana jako dodatek do wina i piwa& >icie" kwiaty" o!ejek eteryczny stosowane w
nadmiarze mog by+ toksyczne d!a uk$adu nerwowego& Jest ona dwa razy bardziej
toksyczna ni pio$un& 8awki usta!a !ekarz&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>i+ dzia$a dezyn/ekujce" przeciwzapa!nie" wykrztunie" rozkurczowo" cigajce"
pobudza serce i nerwy" wzmacnia o$dek" zmniejsza przekrwienie b$on !uzowych i
skry oraz mikrokrwawienia z nadmiernie rozszerzonych !ub uszkodzonych naczy%
w$osowatych& ' przewodzie pokarmowym wycigi z sza$wii hamuj intensywny wzrost
9E7
sapro/itycznej /!ory bakteryjnej" przeciwdzia$aj nadmiernej /ermentacji i bo!esnym
wzd#ciom spowodowanym stanem skurczowym w je!itach i gromadzeniem si# gazw"
powi#kszaj i!oci wydzie!onej $ci& Przetwory z sza$wii dzia$aj estrogennie i
pobudzaj miesiczkowanie w przypadkach" gdy jest ono zbyt skpe& 5a!ewka !ub
wycig p$ynny hamuj wydzie!anie potu" nadmiern !aktacj# u karmicych matek"
dzia$aj te przeciwcukrzycowo" pobudzaj kor# nadnercza" dzia$aj moczop#dnie"
powi#kszaj cinienie krwi" dzia$aj tonizujco i uspokajajco" dzia$aj
przeciwnowotworowo i antyseptycznie" oczyszczajce na krew" sprzyjaj zap$odnieniu&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8zia$aj cigajce" gojco b!izny" antyseptycznie" wzmacniaj skr#&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<stenia" astma" biegunka" bezp$odno+" brak si$" b!e i zawroty g$owy" gorczka z
przerwami" neurastenia" brak $aknienia" apop!eksja z krwotokiem" do!eg!iwoci nerwowe"
drgawki" para!i" chroniczny nieyt oskrze!i" ob/ite pocenie si# rk" niedostateczne
wyda!anie moczu" niedocinienie t#tnicze krwi" miesiczkowanie bo!esne i zaburzenia
miesiczkowania" podatno+ na powstawanie raka" okres poprzedzajcy pord" zapa!enie
w#z$w ch$onnych pachy" przerost uk$adu ch$onnego" zapa!enie oskrze!i" chroniczny
nieyt o$dka" os$abienie pracy uk$adu trawiennego" schorzenia wtroby" p$uc" drg
moczowych" wzmocnienie rekonwa!escentw" uszkodzenie w$osowatych naczy%
krwiononych w cianie je!it" wrzd o$dka i dwunastnicy" skurcz je!it" niedokwano+
soku o$dkowegoN" pocztkowe objawy cukrzycy" nadmierna pobud!iwo+ nerwowa"
nadczynno+ tarczycy" zatrucia pokarmowe" dychawica oskrze!owa u osb starszych"
kamica moczowa&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
</ty" angina" astma" atoniczne rany i owrzodzenia" b! z#ba" bia$e up$awy" debi!no+
dzieci#ca" dermatozy :egzemy;" dezyn/ekcja mieszkania" sw#dzenie pochwy" ukszenie
osy" $ysienie" zapa!enie jamy ustnej" zapa!enie krtani" skro/u!oza" stany zapa!ne dzise$ i
gard$a" sw#dzce wypryski" st$uczenia" !ekkie oparzenia" y!aki ng" podudzi" odbytu"
czyraki" ska!eczenia drobne&
3PO34B UYCIA
>apar sza#wiowy. 9 $yeczki !ici za!a+ szk!ank wody wrzcej" naparza+ pod
przykryciem 1 min& i przecedzi+& Pi+ 9 razy dziennie po p$ szk!anki przed jedzeniem w
nieycie o$dka i je!it" biegunce" wzd#ciach" nadmiernej !aktacji u karmicych matek&
8!a pobudzenia apetytu za!eca si# 9 $yki naparu 9 razy dziennie na 7 min& przed
posi$kiem& Fen sam napar stosuje si# do p$ukania jamy ustnej i gard$a" sporzdzaniu
przymoczek na skr#" obmywania zewn#trznych narzdw p$ciowych" tamponw
dopochwowych oraz do irygacji& 0ona doda+ do 9 krop!i <zu!anu !ub <zuca!enu na
1HC szk!anki naparu uywanego zewn#trznie& 8o irygacji mona napar rozcie%czy+ rwn
i!oci wody&
9EC
>apar z li'ci sza#wii popija+ 9 razy dziennie po p$ szk!anki przy zaburzeniach
trawiennych" biegunkach" nerwicach o$dka" nocnych potach" nieytach grnych drg
oddechowych" cukrzycy" bia$ych up$awach" zaburzeniach miesiczkowania" reumatyzmie"
nieytach drg moczowych" a zewn#trznie do p$ukania gard$a przy anginie" zapa!eniu
okostnej" szkorbucie" p!eniawkach" zapa!eniu migda$kw&
proszkowane li'cie dosypywane do takich potraw" jak groch" kapusta" wieprzowina"
t$uciejsze ryby itp& dzia$aj jak napar&
(za$wia wchodzi w sk$ad 8iabetosanu" Pektosanu" 5eopektosanu" (eptosanu"
Fannosanu i Vagosanu& Przetwory, Lerbogastrin&
P#ynny wyci+g sza#wiowy. 9 g wieych !ici zmiksowa+ z 9 m! etano!u C proc&
*dstawi+ na 7 min& i przecedzi+ do bute!ek& 3ra+ do 4 krop!i w kie!iszku wody 7 razy
dziennie jako rodek przeciwpotny" pobudzajcy trawienie i hamujcy !aktacj#& (tosowa+
1H9 $yeczki na 1HC szk!anki naparu sza$wiowego z $yeczk <zu!anu i ! g boraksu@
stosowa+ do p$ukania jamy ustnej i gard$a&
P#ukanka. Jyeczka p$ynnego wycigu sza$wiowego na 1HC szk!anki wody a!bo 1HC
szk!anki naparu sza$wiowego z $yeczk <zu!anu i ! g boraksu stosowa+ do p$ukania
jamy ustnej i gard$a w p!eniawkach" anginie i stanach ropnych&
Recep&# na ,ie%zan(i zi"!"we z za%&"%"wanie, *iFci %za!wii
1& >i+ sza$wii" kwiat !ipy" zie!e krwawnika" k$cze pi#ciornika w rwnych i!ociach
zmiesza+& (tosowa+ $yk# mieszanki na szk!ank# wrztku i pi+ dwa razy dziennie
przeciw piegom&
9& >i+ sza$wii" !i+ mi#ty" kwiat rumianku w rwnych i!ociach zmiesza+& 5apar z !
$yki tej mieszanki na szk!ank# wrztku stosowa+ do p$ukania gard$a !ub zaywa+ co
kwadrans jeden $yk przy przew!ek$ym nieycie tchawicy&
7& >i+ sza$wii" !i+ pokrzywy" zie!e tysicznika" zie!e piorunu& (tosowa+ $yk#
mieszanki na szk!ank# wrztku i popija+ 9 razy dziennie@ tym samym naparem
zmywa+ miejsca zaatakowane wierzbem&
C& >i+ sza$wii 9 i!oci" !icie mi#ty i kwiatu rumianku po jednej& Gar+ zi$ rozparzy+
na p$tnie i przy$oy+ p$tnem na miejsca bo!ce przy ischiasie&
4& >i+ sza$wii C" !i+ orzecha w$oskiego 1" !i+ me!isy 1" zie!e krwawnika 9" zie!e
skrzypu 9& 6robi+ odwar i popija+ po p$ szk!anki 7 razy dziennie przy
nadmiernych potach&
Inne za%&"%"wania %za!wii
>asiadwka sza#wiowa. 6miesza+ 4 g !ici !ub zie!a sza$wii oraz po 94 g zie!a
krwawnika i kwiatu nagietka" za!a+ ca$o+ 7 ! wody wrzcej& 5akry+ i odstawi+ na 14
min& Przecedzi+ do miski& Po ostudzeniu do 7E st& . stosowa+ nasiadwki przez 14 min"
przy hemoroidach" widzie i zapa!eniu zewn#trznych narzdw p$ciowych&
=+piel sza#wiowa. 1 g zie!a sza$wii" 94 g !ici babki" 94 g kwiatw rumianku i
kwiatw !ipy za!a+ 7) C ! wody wrzcej i odstawi+ pod przykryciem na 14 min&
Przecedzi+ do wanny wype$nionej do 1H7 obj#toci wod o temperaturze 7B st& .&
Pozosta$e zio$a umieci+ w p$ciennym woreczku i zanurzy+ w wannie& .zas kpie!i do
9 min& *win+ mokre cia$o przecierad$em kpie!owym i odpoczywa+ C min& (tosowa+
w rnych schorzeniach skrnych" jak pokrzywka" wid skry" od!eyny" odmroenia"
nadmierne pocenie si#" miejscowe podranienie" zapa!enie skry i wysypki a!ergiczne&
9E4
>alewka sza#wiowa. 94 g wysuszonych i rozdrobnionych !ici za!a+ 1 min a!koho!u
B proc& i macerowa+ 1C dni" cz#sto wstrzsajc& Przecedzi+" wycisn+ wytrawione !icie"
po$czone p$yny przechowywa+ w !odwce& Pi+ po p$ $yeczki w 1HC szk!anki wody
jako !ek hamujcy !aktacj# i przeciwpotny& 6ewn#trznie s$uy do p$ukania jamy ustnej i
gard$a oraz do przymoczek&
Fi') sza#wii wchodzi w sk$ad proszku i tytoniu przeciwastmatycznego <stmosan
:OLerbapo!P; oraz papierosw 5eoastmosan :OLerbapo!P; uywanych w stanach
dusznoci" spowodowanych skurczem oskrze!i i w dychawicy oskrze!owej u osb
starszych&
8esty!owany z !ici i zie!a sza$wii o!ejek eteryczny jest sk$adnikiem pasty ?ito!izyna
:OLerbapo!P; stosowanej pomocniczo w kamicy moczowej&
;zopek wywo#u7+cy 1iesi+czk$. "94 g wycigu p$ynnego z sza$wii" ! g mas$a
kakaowego i ! g wosku bia$ego& (tosowa+ 1)9 razy dziennie przy braku miesiczki"
zaburzeniach miesiczkowania" bezp$odnoci&
@rodek przeciw #ysieniu. (tosowa+ do pociera% skry g$owy na!ewk# sza$wiowa
zmieszan z rumem w rwnych i!ociach&
Zgniecione li'cie sza#wii przyk$ada+ na ukszenia owadw" owrzodzenia ng" rany
atoniczne" dermatozy i egzemy&
Dino pobudza7+ce astenikw i neurastenikw" !udzi wyczerpanych /izycznie i prac
umys$ow" do stosowania take w przypadkach nerwicy wegetatywnej i gorczki
przerywanej& >icie sza$wii macerowa+ przez tydzie% w ! !itrze wina& Popija+ 1)7 $yki po
posi$ku&
TATARAK ZWYCZA?NY
Acorus cala1us >&
Fatarak" wesp$ z arcydzi#g!em" chmie!em" dziurawcem" !awend" !ip" me!is i
koz$kiem !ekarskim :wa!erian;" tworzy grup# omiu ro!in" ktre od niepami#tnych
czasw kr!uj w rnych mieszankach zio$owych& Powszechno+ stosowania ro!iny te
zawdzi#czaj nast#pujcym w$aciwociom, zawieraj wie!e bardzo aktywnych
bio!ogicznie substancji" ktre pobudzaj si$y obronne organizmu" oraz zwizki
organiczne" do ktrych organizm !udzki jest przyzwyczajony od tysic!eci& 1o!iny te
dzia$aj synergicznie :tj& zespo$owo i wspomagajce;" powi#kszajc tym samym swoj
aktywno+& 6awieraj sk$adniki niezb#dne do norma!nego /unkcjonowania narzdw
!udzkiego organizmu" a zw$aszcza do trawienia" przyswajania pokarmw" wyda!ania i
odtruwania produktw przemiany materii& 'szystkie te zio$a mona stosowa+ bez obawy
przedawkowania" ich nadmiar bowiem jest $atwo wyda!any przez organizm& 6io$a
stosowane zespo$owo nie ty!ko !ecz ca$y organizm" a!e rwnie u$atwiaj jego
regeneracj# i maj w$aciwoci antybiotyczne i biostym!ujce" aktywuj ca$y organizm
nie powodujc dzia$a% ubocznych&
Powysze uwagi charakteryzuj zatem due znaczenie tataraku& 5a!ey on do rodziny
obrazkowatych 8Araceae:* jest by!in pochodzc z <zji Mrodkowej" zosta$ prze)
9EE
niesiony do Iuropy Mrodkowej i 6achodniej"
natomiast do Po!ski zosta$ zaw!eczony przez
Fatarw" std nazwa ro!iny&
Fatarak od k$czy a po ko%ce !ici ma
swoisty aromat i drapico)gorzkawy smak&
1ozmnaa si# z korzeni" w naszym k!imacie
bowiem nie wydaje nasion& 0a grube"
rozga$#zione" czo$gajce si# po brzegu wd
stojcych !ub wo!no p$yncych k$cze" !icie
mieczowate dochodzce do metra d$ugoci"
kwiatostan w /ormie brzowej ko!by&
Kwitnie w czerwcu i !ipcu& (urowcem
!eczniczym jest k$cze" ktre na!ey zbiera+
od wiosny do jesieni& 5a!ey je oczyci+ z
!ici" $odyg i korzeni" umy+ dok$adnie"
poci+ na kawa$ki d$ugoci do 9 cm" cz#ci
grubsze mona przeci+ wzd$u& (uszy+ w
suszarniach&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Fatarak :k$cze; stosowany jako !ek
wzmacnia og!nie" a wi#c wp$ywa na przed$uenie ycia& Poprawia prac# gruczo$w
wydzie!ania wewn#trznego" dzia$a krwiotwrcze" moczop#dnie" nieco napotnie" pobudza
czynnoci o$dka" $agodzi b!e menstruacyjne i do!eg!iwoci kostne" uspokaja" dzia$a
przeciwb!owe" przeciwgorczkowo" goi wrzody" jest rodkiem przeciwrobaczym"
wiatrop#dnym" insektycydem" wp$ywa na wydzie!anie !iny i soku o$dkowego&
Gryzienie kawa$kw k$czy wzmacnia wydzie!anie $ci" dzia$a rozkurczowo na drogi
moczowe i $ciowe& (tosowany zewn#trznie na skr# g$owy dzia$a przeciwzapa!nie"
cigajce i bakteriobjczo& *!ejek tatarakowy zmniejsza do!eg!iwoci reumatyczne"
artretyczne" !eczy bezkwano+ o$dkow" ko!k# je!itow itp&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<tonia trawienia" zwiotczenie o$dka" utrudnione trawienie" nieyt o$dka" zapa!enie
o$dka i je!it" wzd#cia" zaburzone miesiczkowanie" gorczki naprzemienne" skpomocz"
artretyzm" dna" krzywica" skro/u!oza" kasze!" reumatyzm" do!eg!iwoci wtroby i
p#cherzyka $ciowego" do!eg!iwoci w#z$w ch$onnych" b!e nerek" brak $aknienia"
stany wyczerpania nerwowego" niepokoju i trudnoci w zasypianiu&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
8o!eg!iwoci jamy ustnej i jej b$ony !uzowej" gard$a" $ojotokowe zapa!enie skry"
wypadanie w$osw" $upie&
9EB
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar. Jyeczk# korzeni tataraku za!a+ szk!ank wrztku" gotowa+ 7 min&" naciga+ 1
min& Popija+ po 1H9 szk!anki 7 razy dziennie&
Proszek. (tosowa+ 9) C g dziennie z dodatkiem syropu owocowego&
>alewka. (tosowa+ 4 krop!i przed posi$kiem na wzmocnienie $aknienia" a po posi$ku
jako rodek wiatrop#dny i przy b!ach o$dka&
&dwar. Gotowa+ $yeczk# k$czy w 1HC ! wody przez 1 min& 'ypi+ w 9 porcjach
dziennie przy nerwicy o$dka i dwunastnicy" $taczce" b!ednicy" niedokrwistoci"
reumatyzmie" nadmiarze kwasw o$dkowych" przy zaburzeniach miesiczkowania na
t!e b!ednicy" niedokrwistoci i niew$aciwego wyywienia&
&dwar na wrzody o#+dka i dwunastnicy. K$cze tataraku" kwiat rumianku" korze%
ywokostu w rwnych i!ociach& Jyk# mieszanki gotowa+ w 9 szk!ankach wody przez 7
min&" naciga+ 1 min& 5isze wrzodowe znikaj po 7)4)tygodniowym podawaniu tych
zi$&
>alewka aro1atyczna. 4 g k$czy tataraku i 4 g go2dzikw za!a+ !itrem czerwonego
wina" postawi+ w ciep$ym miejscu na 1 dni " wstrzsa+ raz dziennie& Popija+ 7 razy
dziennie po ! $yce na przemian# materii&
=+piel. 14 g k$czy tataraku" 14 g zie!a tymianku" 4" g nasion gorczycy" gotowa+
7 min& i w!a+ do kpie!i d!a pacjenta os$abionego po chorobie oraz przy skro/u!ozie i
krzywicy u dzieci&
Recep&# na ,ie%zan(i zi"!"we z (!-cze, &a&ara(u
1& 6io$a przeciwpadaczkowe& 6miesza+ po 4 g k$cza tataraku" zie!a serdecznika i
zie!a g!istnika oraz po 94 g zie!a dziurawca" zie!a macierzanki wonnej" !ici bobrka"
!ici me!isy i szyszek chmie!u& 'sypa+ do termosu 9)7 $yki zi$" za!a+ 9
szk!ankami wody wrzcej& 6amkn+ i odstawi+ na godzin#& Pi+ po 1H9 szk!anki 9)7
razy dziennie mi#dzy posi$kami" jako rodek rozkurczowy i uspokajajcy& (tosuje
si# pomocniczo przy nerwicy wegetatywnej" podnieceniu nerwowym i trudnociach
w zasypianiu& 8!a m$odziey przeciw po!ucjom za!eca si# po$ow# dawki&
9& 5a kamic# $ciow& 6miesza+ rwne cz#ci k$czy tataraku" zie!a g!istnika" !ici
mi#ty pieprzowej" korzeni mniszka" kory kruszyny" zie!a szanty i zie!a pi#ciornika
g#siego" 9 $yki zi$ za!a+ 9"4 szk!ankami ciep$ej wody" odstawi+ na godzin#" by
nap#cznia$y" nast#pnie ogrza+ do wrzenia& *dstawi+ na 1 minut" po czym
przecedzi+& Pi+ 9H7 szk!anki 7 razy dziennie jako rodek przeciwbakteryjny"
rozkurczowy" $ciotwrczy i przeciwzapa!ny w zapa!eniu p#cherzyka $ciowego"
drg $ciowych& Pomocniczo dzia$a w zapa!eniu trzustki i kamicy $ciowej&
7& 5a do!eg!iwoci trzustki& 6miesza+ po C g k$czy tataraku i korzeni mniszka oraz
po 9 g szyszek chmie!u" zie!a mi#ty pieprzowej" korzenia pokrzywy i zie!a
macierzanki& 6io$a sproszkowa+ w m$ynku e!ektrycznym i przechowywa+ w
zamkni#tym s$oiku& 8o 9 g miodu !ub demu" powide$" kon/itur doda+ 4 $yek
sproszkowanych zi$ i wymiesza+& 3ra+ po 9 $yeczki 1)9 razy dziennie przez
miesic& 1egu!uje to wydzie!anie $ci i soku trzustkowego" poprawia trawienie"
przyswajanie pokarmw i dzia$a przeciwzapa!nie&
9ED
C& 5a reumatyzm& K$cze tataraku" k$cze perzu" k$cze paprotki" korze% biedrze%ca"
korze% arcydzi#g!a" !i+ brzozy" zie!e serdecznika& (tosowa+ $yk# mieszanki na 9
szk!anki wrztku" naciga+ 1 min& Popija+ po p$ szk!anki 7 razy dziennie&
4& 5a og!ne wzmocnienie organizmu& 6miesza+ po C g tataraku" zie!e pi#ciornika
g#siego i kwiatw nagietka oraz po 9 g !ici me!isy" !ici pokrzywy i zie!a ruty& 8o
9 szk!anek wody ciep$ej wsypa+ p$torej $yki zi$" pozostawi+ 7 min& do
nap#cznienia" ogrza+ na ma$ym ogniu do wrzenia :nie gotowa+;" odstawi+ na 9
min&" przecedzi+& Pi+ 9 razy dziennie po 9H7 szk!anki mi#dzy posi$kami i
jednoczenie przyjmowa+ po kapsu$ce wit& I&
Ca*,a=ina> Fab!etki OLerbapo!uP zawierajce k$cze tataraku" wycigi z krwawnika i
tysicznika oraz o!ejek koprowy& Przyjmuje si# doustnie !) 9 tab!etki 9 razy dziennie na
7 min& przed posi$kiem" popijajc ma$ i!oci wody w braku $aknienia i nieytach
przewodu pokarmowego&
D leczeniu nieytw i nadkwa'no'ci mona stosowa+ tab!etki Gastron :Po!/a;" tab!etki
Wi(a*ina :Po!/a;& 6awieraj one sk$adniki ro!inne" w tym rwnie sproszkowane k$cze
tataraku oraz so!e bizmutowe i magnezowe&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
=+piel wz1acnia7+ca. 6miesza+ C g k$czy tataraku oraz 9 g zie!a przywrotnika !ub
!ici pokrzywy i kwiatw !ipy& 6a!a+ 9)7 !itrami ciep$ej wody i powo!i ogrzewa+ pod
przykryciem do wrzenia" odstawi+ na 1 min& i przecedzi+& '!a+ do wanny wype$nionej
do 1H7 obj#toci wod o temperaturze 7E)7D st& .& Pozosta$e po przecedzeniu zio$a
umieci+ w p$ciennym woreczku i w$oy+ do wanny& .zas kpie!i 1)9 min& Kpie!
powtarza+ co 9)7 dni przez 9 tygodnie" p2niej co 7)4 dni przez 9 miesice& 8zia$a to
og!nie wzmacniajco i zwi#ksza potencj#&
proszkowany korze" tataraku dobrze dodawa+ do pasty do z#bw" co wzmacnia
dzis$a&
&k#ady i ob1ywania 2!e gojcych si# ran odwarem z k$cza tataraku przyspieszaj
gojenie&
&dwaru z k#+czy tataraku uywa si# do sp$ukiwania w$osw po umyciu" co wzmacnia
cebu!ki w$osowe i rozjania w$osy" usuwa $upie i $ojotokowe zapa!enie skry g$owy&
*dwar moe by+ rwnie stosowany do p$ukania jamy ustnej i gard$a w stanach
zapa!nych b$on !uzowych" obmywania sromu i odbytu" a po rozcie%czeniu rwn i!oci
wody do irygacji&
&le7ek tatarakowy wchodzi w sk$ad draetek -!deno! i -!Qentro!" moe by+ stosowany
do wciera% w b!ach go+cowych i rwie ku!szowej&
Hucie suc0ego tataraku pomaga zwa!cza+ na$g pa!enia tytoniu" a ucie z popijaniem
maceratu wodnego z krwawnika usuwa objawy raka p$uc po E miesicach&
Przyjemny zapach tataraku jest wykorzystywany w per/umerii i do produkcji wdek o
smaku tataraku
Fatarak wchodzi w sk$ad niektrych kuchennych mieszanek przyprawowych w postaci
proszkw&
9E=
TYMIANEK
C0y1us 9ulgaris
' !ipcu 1=CC r&" b#dc wwczas studentk
czwartego roku medycyny" wstpi$am do
radzieckiego przy/rontowego szpita!a w
0i%sku 0azowieckim& Fra/i$am do dzia$u
chirurgii kostnej& Przeprowadzano g$wnie
operacje o$nierzy rannych w g$ow#& 1annych
by$o bardzo wie!u" tote ja i moje trzy
ko!eanki" rwnie studentki medycyny"
mia$ymy wie!e pracy& Jako rodek
antyseptyczny" odkaajcy i bakteriobjczy
stosowa$ymy 1iQano!um" a!e mia$ymy go o
wie!e za ma$o w stosunku do potrzeb&
1adziecki major)!ekarz" ktry kierowa$ tym
szpita!em" pozwo!i$ nam stosowa+ rodki
dezyn/ekujce z medycyny !udowej& A w ten
sposb naby$am duo dowiadczenia w
stosowaniu !otnych o!ejkw eterycznych
wyst#pujcych w czosnku" cebu!i i tymianku&
' ce!u naukowego rozpoznania
w$aciwoci !eczniczych o!ejkw eterycznych
/rancuska /armacja zbada$a CE ro!in& 6 ! kg
zie!a tymianku otrzymano 9 gramy tymo!u i
karwakro!u" to jest g$wnych o!ejkw
eterycznych pochodzcych z tymianku& 'ykonano nast#pujce dowiadczenie, !itr
bu!ionu mi#snego zakaono zarazkami bakterii" wirusw i gronkowcw" a nast#pnie
bu!ion odkaano przez wprowadzenie do niego o!ejkw eterycznych z ro!in
aromatycznych& 'ystarczy$o "B cm o!ejku eterycznego tymianku" aby !itr bu!ionu sta$ si#
stery!ny" a wi#c pozbawiony zarazkw bakteryjnych" wirusowych i gronkowcw& '
przypadku innych ro!in aromatycznych trzeba by$o dawa+ 1)= cm o!ejku eterycznego&
Fak wi#c mona powiedzie+" e tymianek zajmuje pierwsze miejsce wrd CE ro!in
aromatycznych&
8zi wiadomo" e o!ejki eteryczne !ecz ponad = chorb z ponad 14 narzdw
g$wnych organizmu !udzkiego&
Fymianek w$aciwy :pospo!ity; jest ro!in aromatyczn stosowan w !ecznictwie
!udowym od najdawniejszych czasw" o czym mona znale/) zapisy u staroytnych
Igipcjan" Grekw i Itruskw& Fymianek" w za!enoci od gatunku" zawiera od "1 do 1"4
proc& o!ejku eterycznego& Astnieje ponad 4 podgatunkw tymianku& 5iektre z nich" np& z
rejonu 0orza Mrdziemnego" zawieraj do 7"4 proc& o!ejku eterycznego o sk$adzie, tymo!
:do 4 proc&;" karwakro!" p)cymo!& a!/a)pinen" !ina!o! :ok& 17 proc;" borneo! :do 14 proc&;"
cyneo!" ponadto garbniki :do 1 proc&;" kwasy po!i/eno!owe :kawowy i ch!orogenowy;"
zwizki trjterpenowe :np& kwasy urso!owy i o!eano!owy;" /!awonoidy :!uteo!a i jej
g!ikozydy;" substancje goryczkowe&
8wa /eno!e tymianku, tymo! i karwakro! !ecz podobnie jak o!ejek eteryczny tymianku
w ca$oci i s uywane w /armacji jako sk$adniki rnych preparatw& 5iszcz
9B
one bakterie wg!ika" pa$eczk# durow" pa$eczk# nosacizny" meningokoki" maczugowce
b$onicy" gronkowce z$ociste" prtki gru2!icy itp& '$aciwoci bakteriobjcze maj pary
tymianku" a o!ejek eteryczny dzia$a si!niej antyseptycznie ni woda ut!eniona"
nadmanganian potasu czy gwajako!& (i!niejsze dzia$anie bakteriobjcze i w$aciwoci
zab!i2niajce rany maj o!ejki nadt!enione odterpenowane ni o!ejki eteryczne w stanie
surowym& ' ce!u zneutra!izowania si$y dranicej stosuje si# odpowiednie
rozpuszcza!niki& *!ejki eteryczne nadt!enione w 1 proc& rozcie%czonym roztworze
myd!anym niszcz /!or# bakteryjn jamy ustnej w cigu 7 minut :pasta tymiankowa do
z#bw;& (proszkowany suchy tymianek jest dobrym rodkiem do czyszczenia z#bw i
wzmacniania dzise$ przy paradentozie& 0ona go stosowa+ jako mieszank# z g!ink w
stosunku 1,1&
Fymianek na!ey do ro!in miododajnych& 0id tymiankowy wysoko ceni!i staroytni"
ktrym s$uy$ jako pokarm" !ek i uywka& 6ie!e tymianku ma przyjemny ) szczeg!nie
przy roztarciu ) aromatyczny zapach i swoisty smak@ jest !ekko pa!ce i gorzkawe" co
sprawiaj gorzkie substancje ) serp!ina i octan borny!u& Fymianek na!ey przechowywa+
w szk!anych" szcze!nie zamkni#tych naczyniach& 6 zie!a desty!uje si# o!ejek" z ktrego
otrzymuje si# tymo!& 6e wzg!#du na szerokie zastosowanie tymo!u jego w$aciwoci
omawiam w osobnym rozdzia!e&
*!ejek tymiankowy" a wi#c i tymo!" stosowane doustnie wywo$uj b!e g$owy"
nudnoci" zapa!enie b$ony !uzowej o$dka" niedomogi nerek" bia$komocz" a nieraz
krwiomocz& ' da!szej cz#ci tego artyku$u podaj# dawki" ktre powinny by+ raczej
zaniane anie!i przekraczane" w my! mojej maksymy& O5ie !eczy i!o+" ty!ko jako+P&
8otyczy to przede wszystkim dzieci i osb starszych&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
Jest rodkiem pobudzajcym organizm /izycznie" psychicznie i wp$ywa na krenie
krwi w naczyniach w$osowatych :kapi!arach;" wzmacnia sprawno+ uk$adu nerwowego i
pobudza sprawno+ umys$ow" pobudza $aknienie" a wi#c i apetyt" podwysza cinienie
krwi" dzia$a moczop#dnie" napotnie" wiatrop#dnie" !ekko hipnotyzujce" przeciwrobaczo"
wywo$uje miesiczkowanie" pobudza !eukocytoz# :powi#ksza !iczb# bia$ych cia$ek krwi
w przypadku chorb zaka2nych;" oddzia$uje przeciwdezyn/ekujco" znieczu!ajco"
przeciwzakrzepowo" przeciwkasz!owo" przeciwb!owe" cigajce" przeciwwzd#ciowo"
przeciwkasz!owo" przeciwb!owe" cigajce" przeciwwzd#ciowo"
przeciwkrwawieniowo" przeciwastmatycznie& Jest a/rodyzjakiem& Konserwuje ywno+&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
0oe by+ jako antyseptyk" rodek bakteriobjczy" przeciwgni!ny" przeciwreumatyczny"
przeciwpasoytniczy" przyspiesza zab!i2nianie trudno gojcych si# ran" niszczy drodaki
i grzybki& Przeciwdzia$a jadowi mij&
W3KAZANIE LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
3rak si$" og!na s$abo+ /izyczna i psychiczna" niepokj" !#k" obawa" strach" trwoga&
*s$abienie i wyczerpanie nerwowe" anemia u dzieci" niskie cinienie krwi" b!ednica"
kasze! drgawkowy" kok!usz" do!eg!iwoci p$ucne" grzybica drg oddechowych" astma
9B1
oskrze!owa" atonia trawienna :spowo!nia$o trawienie;" in/ekcje je!itowe i moczowe"
nad/ermentacja w przewodzie pokarmowym" wzd#cia" wiatry" do!eg!iwoci
przezi#bieniowe :grypa" katar nosa" O$amanieP" Oobo!a$o+ mi#niP" angina;" choroby
in/ekcyjne" czyraki" reumatyzm" zaburzenia w kreniu krwi" przypadkowy zanik
miesiczki" up$awy bia$e" pasoyty je!itowe :g!ista !udzka" owsiki" t#goryjec
dwunastnicy;" bezsenno+" gociec" zapa!enie korzonkw b$on !uzowych gard$a i krtani&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
.horoby skrne" czyraki" rany" up$awy bia$e" do!eg!iwoci jamy ustnej i z#bw" og!ne
os$abienie :kpie!e;" artretyzm" dna" reumatyzm stawowy i mi#niowy" wypadanie
w$osw" wierzb" wszawica" grzyby pasoytnicze" drodaki" owrzodzenie wywo$ane
bakteriami ropotwrczymi" powierzchniowe zakaenia promieniowcami" zapa!enie jamy
ustnej" dzise$ i migda$kw" guzy" siniaki" opuch!iny&
3PO34B UYCIA
Na u)#&e( wewn/&rzn#
>apar* ! $yka zie!a na ! szk!ank# wrztku& Gotowa+ 9)7 sekundy" naciga+ 1 minut
pod przykryciem& *s$odzi+ miodem& Popija+ trzy szk!anki dziennie mi#dzy posi$kami !ub
po posi$ku" przy przezi#bieniu" stanach zapa!nych jamy ustnej" a/tach i paradentozie&
proszkowany ty1ianek stosowa+ do zup i potraw smaonych& Popijany do niadania
moe zastpi+ kaw# !ub herbat#&
&le7ek eteryczny. (tosowa+ 7)4 krop!i 7 razy dziennie z miodem&
Uwa=a> 5ie na!ey stosowa+ miodu do gorcych p$ynw" ty!ko do ciep$ych& '
przypadku kok!uszu $czy+ tymianek z euka!iptusem i cyprysem&
Hucie ty1ianku. 6a!eca si# w przypadku anginy i astmy oskrze!owej&
Marynata z ty1ianku. 'izka tymianku" wizka czbru ogrodowego" szczypiorek" 7)C
zbki czosnku" 9 !icie !aurowe" ki!ka go2dzikw" 94 g so!i" 14 g mie!onego pieprzu
macerowa+ w 1H9 !itrze wina bia$ego& Jest to recepta /rancuskiego" nie yjcego pioniera
/itoterapii" dr L& >ec!erca&
>apar przy ast1ie. (tosowa+ ! $yk# mieszanki na ! szk!ank# wrztku& 6ie!e tymianku"
zie!e bratka" !i+ podbia$u" korze% omanu" kwiat kupa!nika" any w rwnych i!ociach&
&dwar przy niestrawno'ci nerwowe7 i nerwicowe7. 6ie!e tymianku" zie!e rdestu
ptasiego" !i+ babki" !i+ me!isy" korze% arcydzi#g!a" korze% gorczyczki" w rwnych
i!ociach& Pi+ przed jedzeniem&
>apar* ! $yeczka zie!a tymianku na szk!ank# wrztku& Popija+ ciep$e 9 razy dziennie
przy bo!esnym miesiczkowaniu" nieytach drg trawiennych" kurczach sercowych i
oddechowych" chorobach zaka2nych o$dka" kasz!u" robakach :g!ista !udzka;"
skro/u!ozie" krwawieniach wewn#trznych" os$abieniu czynnoci trawiennych" wzd#ciach"
kurczach& Anha!acje z naparu na drogi oddechowe" zapa!enie oskrze!i" katar" kok!usz"
suchy kasze!" na odkrztuszanie& Fen sam napar s$uy do p$ukania jamy ustnej i gard$a&
9B9
@wiee i suc0e li'cie tymianku z prawo!azem stosuje si# przy kok!uszu" schorzeniach
przewodu pokarmowego i uk$adu nerwowego" go+cu i zapa!eniu korzonkw
nerwowych" a take jako rodek moczop#dny i pobudzajcy apetyt&
Fymianek jest sk$adnikiem wie!u mieszanek zio$owych i syropw" wchodzi w sk$ad
(eptosanu" 5eoseptosanu" s$uy do otrzymywania wycigw p$ynnych d!a dzieci" ktrym
daje si# po $yeczce 7 razy dziennie jako !ek wykrztuny i przeciwkasz!owy" a doros$ym
syrop Fussipect po $yeczce 7 razy dziennie po jedzeniu" a dzieciom 7)C razy dziennie po
$yeczce& Krop!e, doro!i 14)9 krop!i w kie!iszku wody" dzieci 7)1 krop!i 7)C razy
dziennie& 8raetki, 1)9 szt& C razy&
' kuchni tymianek ma zastosowanie jako przyprawa" zarwno w stanie wieym" jak i
po wysuszeniu& 8odaje si# go mi#s" ryb" zup i marynat& ' krajach po$udniowych i
zachodnich wiee !icie tymianku s dodawane do sa$atek& 5a!ey unika+ spoywania
nadmiernych i!oci tymianku&
Fymianek jest b!iskim krewniakiem wyst#pujcej w Po!sce w stanie natura!nym
macierzanki piaskowej" ktra jest rwnie stosowana w ce!ach !eczniczych&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
' postaci pasty w dermato!ogii" rozgrzewanie zbo!a$ych staww zreumatyzowanych&
Przy kok!uszu smaruje si# piersi& ' kosmetyce jako m!eczko i krem" rwnie do toa!ety&
.z#sto stosuje si# tymianek w po$czeniu z cytryn i bergamotk& ' chirurgii stosowany
jest myd!any roztwr z tymianku do dezyn/ekcji rk& 'ywar z tymianku z o!ejem z
o!iwek stosuje si# na kompresy" rany" ukszenia owadw i mij& 0ona rwnie stosowa+
zgniecione !icie& 5a b!e reumatyczne u+ tymianek" ogrza+ go w garnuszku i przy$oy+
ciep$y na miejsca zreumatyzowane& Kpie!e aromatyczne :4 g tymianku gotowanego w
C !itrach wody; na artretyzm" dn#" asteni# :os$abienie;& -$atwia to wykrztuszenie !uzu z
drg oddechowych& 'ywar skoncentrowany z ! $yki tymianku na ! !itr wody, gotowa+ a
zostanie 1H9 !itra wody& (marowa+ w$osy" co wstrzymuje ich wypadanie& 5a wszawic# i
wierzb stosowa+ krem tymiankowy& 0ieszanka do inha!acji, 0ento! ) 94 g" ba!sam
peruwia%ski 4 g" o!ejek tymiankowy 1 g" = proc& spirytus D g& ! $yeczk# w!a+ do
sa!aterki wrztku i robi+ inha!acj# 9)7 razy dziennie& >ewatywa d!a dzieci przeciw
owsikom, napar z 14 g zie!a tymianku i 1 g kwiatw wrotycza na ! !itr wrzcej wody"
pozostawi+ 14 minut pod przykryciem" przecedzi+ i odpowiednio ostudzony uy+ do
!ewatywy& *dwar stosuje si# do ok$adw" przymoczek" kompresw i do zmywania skry
g$owy przy $upieu&
TYMOL
Fymo! jest jednym z g$wnych sk$adnikw o!ejku eterycznego tymianku& 'yst#puje w
postaci duych" bezbarwnych" przezroczystych kryszta$w o charakterystycznym zapachu
i pa!cym smaku& 5ie rozpuszcza si# w wodzie" jedynie w organicznych rozpuszcza!niach
i o!ejkach ro!innych& 0a w$aciwoci antyseptyczne" cigajce" przeciwgni!cowe"
bakteriobjcze" czerwiobjcze" wewn#trzno)je!itowe& Jest w !ekospisie" a wi#c i w
aptekach&
9B7
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
8o!eg!iwoci drg oddechowych" chroniczny bronchit" gru2!ica" kok!usz :inha!acje i
sproszkowany tymo!;&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
<ntyseptyk jamy ustnej" rany" wid sromu&
3PO34B UYCIA
Podczas stosowania tymo!u nie na!ey popija+ a!koho!u ani uywa+ o!eju& ?aworyzuj
one& bowiem absorpcj# tymo!u przez cianki przewodu pokarmowego&
Na u)#&e( wewn/&rzn#
"4)"4 g 9)C razy dziennie& Jednorazowa dawka maksyma!na ) "4 g" a dziennie do C
g&
>a solitera :tasiemca;& 8raetki po "94 g& ( one w aptekach& 6aywa+ kadego ranka
na czczo przez D dni& (o!iter wychodzi zazwyczaj czwartego dnia&
>aglistnic$. 6a!eca si# recepty, 1& 7 g tymo!u sproszkowanego" dawkami po "4 g co
1H9 godziny ze stosowaniem !ub bez przeczyszczenia& 9& 3ra+ przez tydzie% draetk# "94
g rano na czczo& Przez 7 dni poprzedzajce kuracj# i w czasie kuracji nie na!ey zaywa+
!ekw o!eistych" t$uszczy i a!koho!u&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Fymo! jest stosowany do rnych preparatw /armaceutycznych w emu!sjach
myd!anych dezyn/ekujcych&
?oztwr alko0olowy :1)4 proc&; do p$ukania gard$a oraz inha!acji" do opatrunkw& Jest
w !ekospisie&
=re1 :1)9 proc&;& 'ed$ug recepty !ekarza&
Proszek przeciw nad1ierne1u poceniu. Fa!k" krochma! ) 1 g" tanina ) 7 g" kwas
sa!icy!owy ) "4 g" tymo! ) "1 g&
?oztwr antyseptyczny do p$ukania jamy ustnej i gard$a& Kwas tymiankowy ) "94"
kwas benzoesowy ) 7 g" wycig z euka!iptusa ) 1C g" spirytus = proc& ) 1 g" o!ejek
mi#towy ) "B4 g& (tosuje si# 9)4 krop!i na szk!ank# wody&
?oztwr na 'wi+d sro1u :do przemywania;& Fymo! ) 9 g" /eno! ! g" a!koho! 1 g" woda
9 g&
5asi uczeni pro/esorowie Kossakowski i jego ona" z ktrymi zetkn#$am si# po
otrzymaniu dyp!omu !ekarza medycyny" sk$adajc mi gratu!acje wyrazi!i pog!d" e
chyba mnie przypadnie odkry+ tajemnic# !eczenia nowotworw" gdy takie )wed$ug nich
) mia$o by+ moje przeznaczenie& (zuka$am wi#c d$ugo wrd rodkw !eczniczych
natury& Pog$#bi$am znajomoci naukowe z zakresu 1E terapii natura!nych i od wie!u !at
!ecz# chorych na nowotwory i zapobiegam ich przyczynom& 'iadomoci udost#pniam
kademu" kto si# do mnie zwrci prywatnie czy podczas moich wyk$adw w kraju i za
granic& Fwierdz#" e tymianek" macierzanka i ich o!ejki eteryczne )tymo! i karwakro!"
powinny by+ bardziej popu!arne" dost#pne i rozpowszechnione w Po!sce& ' 3iu!etynie
5r ! O<pipo!uP" Krakw 1=DE r&" podana jest zawarto+ makro) i mikroe!ementw w
miodach i zio$omiodach& 6io$omid tymiankowy zawie)
9BC
ra w 1 g, .a ) C="9 mg" 0g ) 11" mg" ?e ) 1"C mg" 0n ) "1E mg" 6n ) "4B mg" .u )
"9 mg& 6io$omid tymiankowy $cznie z zio$omiodami pokrzywowym i rumiankowym
powinien by+ stosowany przez chorych na (0& Fymo! zabija bakterie Gram)dodatnie i
Gram)ujemne" wiec odpowiednio dawkowany przez !ekarza moe by+ stosowany w
wa!ce z in/ekcyjnymi chorobami zaka2nymi&
WICIOKRZEW PRZEWIERCIEJ
Fonicera capri!oliu1 >&
Fen krzew pncy osigajcy = metrw
d$ugoci wyst#puje take pod nazwami
kapry/o!ium i kozi!istek& 0a e!iptyczne
!icie" wonne kwiaty skupione s po ki!ka
w pczkach osadzonych w ktach
najwyszych !ici" maj drobne" rurkowate
kie!ichy" koron# row" bia$aw !ub
$taw" jagodokszta$tny" e!ipsoida!ny
owoc ma barw# kora!owoczerwon& Krzew
cz#sto u nas uprawiany& '$aciwoci
!ecznicze kwiatw i !ici znane by$y ju w
dawnych .hinach" a!e w wiekach rednich
ro!ina ta zosta$a przez medycyn#
zapomniana&
'iciokrzew zawiera przede wszystkim
substancje antybiotyczne niszczce
gronkowce z$ociste i paciorkowce
okr#nicy&
8o ce!w !eczniczych na!ey sporzdzi+
napar z 1)9 g !ici na !itr wody& 'ypija+
dwie /i!ianki codziennie& *dwar z !ici
mona stosowa+ do p$ukania gard$a&
NATURALNE APRODYZ?AKI
' potocznym rozumieniu s to rodki" ktre wzmagaj si$y mi$osne" a!e ich
dobroczynne dzia$anie d!a organizmu jest nieco szersze& 8aj dobre samopoczucie"
przydaj energii /izycznej i umys$owej i ) owszem" owszem ) podnosz potencj#
seksua!n m#czyzn" dodaj temperamentu ch$odnym kobietom& 5ajbardziej popu!arnym
a/rodyzjakiem w !udowej tradycji jest !ubczyk&
Lu+cz#(> 'arto o nim wiedzie+" e jest pi#kn by!in i moe by+ ozdob kadego
ogrdka" e uty po zjedzeniu czosnku skutecznie zapobiega jego zapachowi" e naj)
9B4
si!niej dzia$a jako korze%& Korzeni !ubczyka uywano jako przyprawy do zup" gdy nie
by$y jeszcze znane kostki mag!i ani kostki bu!ionowe z hydro!izowanego bia$ka& Korze%
!ubczyka" jednoroczny do cztero!etniego" wiey" bd2 suszony" jest rodkiem
moczop#dnym stosowanym na poty" przy wodnej puch!inie" niedomaganiach serca"
za/!egmieniu" nieycie o$dka" braku apetytu" zak$ceniach miesiczkowania" przy
skurczach& 'skazania !ecznicze, reumatyzm" zatrzymanie moczu" zapa!enie p#cherza
moczowego" zapa!enie nerek" niedobr bia$ka" niewydo!no+ nerek" obrz#ki go!eni"
puch!ina wodna" niewydo!no+ wtroby" miesiczkowanie skpe" zak$cenia trawienia"
wzd#cia" do!eg!iwoci sercowe" wykwity skrne" migreny& Posiekane !icie !ubczyka
nadaj sa$atce smak se!era" std moe przypisywanie !ubczykowi cech a/rodyzjaka&
Wani*ia> Jagodzi skutki przepicia a!koho!owego& 'zmaga pop#d p$ciowy&
C#na,"n> 8zia$a podniecajco& ' tym ce!u uywa!i go cesarze chi%scy& * tych
w$aciwociach cynamonu wspomina 3ib!ia& 5aj!epszy cynamon pochodzi z .ej!onu&
'iedzie!i o tym <rabowie" 1zymianie" ?rancuzi& .i ostatni uwaaj" e dobrym
a/rodyzjakiem jest wino otrzymywane z maceracji E g cynamonu i 7 g wani!ii w !itrze
mocnego" dobrego wina& .ynamon nadto wzmacnia serce i u$atwia oddychanie" usuwa
zm#czenie" pobudza apetyt" dzia$a rozwese!ajce" jest dobrym rodkiem
przeciwgrypowym&
I,+ir> Przez <rabw uywany za szczeg!nie si!ny a/rodyzjak" tote dodaj go do
!ekw weterynaryjnych podawanych zwierz#tom domowym w ce!u po!epszenia ich
p$odnoci& Ambir by$ bardzo rozpowszechniony w staroytnoci i wiekach rednich& 0a
nast#pujce w$aciwoci !ecznicze, poprawia wzrok" dzia$a przeciwb!owe" wskazany w
przypadkach utraty apetytu" niestrawnoci" wzd#ciach" biegunkach" chorobach
zaka2nych" niemocy p$ciowej&
3e*er> 'ieniacy /rancuscy przyrzdzaj z niego wino" ktre uwaaj za skuteczny
a/rodyzjak& 8uy korze% se!era poszatkowany przesypuje si# cukrem" za!ewa winem
:najcz#ciej stosuje si# bordeauS; i zostawia do zmacerowania na CD godzin& Potem
ca$o+ na!ey zmiksowa+ i prze/i!trowa+& Popija si# po dwie szk!anki dziennie& ' smaku
przypomina to ananasa& (e!er od dawna za!ecany przez /itoterapeutw jako a/rodyzjak"
jest take doskona$ym rodkiem przeciw b!om artretycznym&
8o a/rodyzjakw zalicza si# take e%)sze%" sza/ran" tru/!e i ostrygi&
APITERAPIA
Ju przed tysicami !at nasz praprzodek zauway$" e w cudowny w smaku dar natury"
ktry podbiera z dziup!i drzew" oganiajc si# od owadw zaciek!e bronicych przed
intruzem swej w$asnoci ) jest nie ty!ko wspania!e syccy i posi!ny" a!e take znakomicie
poprawia krzepko+ i ma dobroczynne dzia$ania w rnych przypad$ociach i
do!eg!iwociach& .hcia$ wiec jak najwi#cej mie+ owego niezwyk$ego specy/iku" ktry
nazwa$ miodem" chcia$ d!a siebie oraz intratnego hand!u" tedy ) aby sobie zapewni+ sta$e
2rd$o zaopatrzenia ) nauczy$ si# wsp$pracy z pszczo$ami" otacza$ je opiek" podkarmia$"
chroni$ przed $akomym zwierzem& Fak oto rodzi$o si# pierwotne bartnictwo !ene"
niezwyk!e szacowny kunszt" do ktrego zosta$y przypisane szczeg!ne przywi!eje& '
miar# up$ywu czasu cz$owiek Oudomowi$P pszczo$#" wprawi$ j do wsp$ycia z nim" i
cig!e pracowa$ nad udoskona!eniem jej kodu genetycznego" by uzyska+ w wyniku
cierp!iwie prowadzonych eksperymentw hodow!anych owady charakteryzujce si#
wyjtkow wydajnoci i pracowitoci& 1ozwin#$o si# pszcze!arstwo" ktre przybra$o
charakter wiedzy i sztuki wznoszonych na coraz wyszy poziom za spraw nauki" nie
wyk!uczajc medycyny& 5auka naszych czasw wzi#$a pod swoje szkie$ko i oko wytwory
pszcze!ej pracowitoci" by podda+ ocenie utrwa!one w tradycji !udowego !ecznictwa
przewiadczenie o wyjtkowych w$aciwociach miodu& A nauka nie ty!ko dowiod$a" i
ma racj# medycyna !udowa" a!e dorzuci$a wie!e nowych usta!e% do wiedzy o
niepospo!itych w$aciwociach miodu oraz innych produktw wywodzcych si# z u!a&
-kszta$towa$a si# ogromna dziedzina docieka%" wie!ki przemys$ !ekw i specy/ikw" d!a
ktrych surowca dostarczaj pszczo$y" w medycynie wyodr#bni$a si# osobna ga$2
!ecznictwa" nazwano j apiterapi&
' mojej praktyce !ekarskiej apiterapi# stosuj# z bardzo dobrym skutkiem od dawna"
jako jeden ze sposobw !eczniczych wykorzystuje si# mid" kit pszcze!i zwany te
propo!isem" m!eczko pszcze!e" py$ek kwiatowy" pierzg# i jad pszcze!i& Poniej
przedstawiam charakterystyk# wymienionych tu produktw pszcze!ich" podaj# take" w
jaki sposb mona je wykorzysta+ do sporzdzania specy/ikw !eczniczych" zwracam te
uwag# na sposoby wykorzystania znajdujcych si# w sprzeday gotowych preparatw
pszcze!ich&
MI4D
5ie wymaga b!iszego przedstawiania i opisu" dodajmy wi#c ty!ko" e jest on
st#onym roztworem cukrw" g$wnie prostych" jak g!ukoza i /ruktoza& ' miodzie
znajdujemy nadto enzymy" kwasy organiczne" so!e minera!ne" bia$ka" zwizki azotowe"
9B=
witaminy" o!ejki eteryczne :zapachowe i
smakowe;" barwniki" a z pierwiastkw s!"
potas" wap%" e!azo" magnez" srebro" bar"
chrom" wanad" wo!/ram i koba!t" mo!ibden i
in&
>ecznicze w$aciwoci miodu za!e od
ro!in" z jakich pszczo$y zbiera$y nektar&
0id na!ey do pokarmw $atwo
przyswaja!nych" a wi#c bardzo korzystnych
d!a cz$owieka" ktry przyswaja sacharoz#
ty!ko w pewnej cz#ci& .ukry proste zawarte
w miodzie s bezporednio wch$aniane do
krwi& ' norma!nych i!ociach mid nie
powoduje ujemnych skutkw w organizmie&
Podgrzewanie miodu niszczy cia$a czynne
w nim zawarte" obniajc jego warto+ do
poziomu mieszaniny cukrw prostych& 0id
powinien by+ spoywany z pieczywem" aby
jak najd$uej pozostawa$ w grnych odcinkach
przewodu pokarmowego& Jego trawienie )
podobnie jak sokw owocowych ) trwa
poniej dwu godzin :d!a porwnania kawy i
herbaty ponad 9 godz&" mdku i szpinaku ) ok& 7 godz&" rzodkiewki" ogrka" ch!eba"
ziemniakw" kurcz#cia pieczonego ) 7)C godz&" w#dzonego mi#sa ) C)4 godz&" t$ustego
mi#sa ) ponad 4 godz&;&
8ua zawarto+ g!ukozy i /ruktozy kwa!i/ikuje mid jako !ek w chorobach serca"
wrzodw o$dka i dwunastnicy" do!eg!iwociach wtroby skry" chorb oczu& 8zia$a
odtruwajce w przypadkach naduywania kawy" papierosw i a!koho!u& 1oztwr wodny
miodu :! $yeczka na szk!ank# wody macerowane przez 19 godzin; zawiera
biokata!izatory wp$ywajce m&in& na wzrost wartoci hemog!obiny&
0id regeneruje si$y /izyczne i umys$owe" u dzieci wzmaga odporno+ na choroby&
6a!ecam pro/i!aktyczne spoywanie miodu w nast#pujcych i!ociach, niemow!#ta )jedn
$yeczk# :B g; dziennie" dzieci w wieku 4)17 !at )4)C g&
0id na!ey przechowywa+ w ciemnych" suchych i ch$odnych pomieszczeniach&
'ykryta w miodzie substancja jest bardzo nietrwa$ym zwizkiem i wyst#puje ty!ko w
miodzie wieym" prosto z p!astra" rozk$ada si# pod wp$ywem wiat$a&
KIT P3ZCZELI
Kit pszcze!i" czy!i propo!is nazywany niekiedy najstarszym !ekiem ($owia%szczyzny"
jest bardzo z$oon substancj" bogat w !iczne bio!ogicznie czynne zwizki chemiczne&
6 czego robi go pszczo$y" jakie spe$nia /unkcje w u!uK Ponad po$ow# sk$adu propo!isu
tworz ywice" najcz#ciej z topo!i" osiki" wierzby" sosny" kasztanowca" take innych
drzew i ro!in" jest w nim py$ek kwiatowy" spora i!o+ !iny pszcz$& (k$ad propo!isu
moe by+ bardzo zrnicowany" w za!enoci od surowca" jaki znajduje si# w pob!iu
9D
pszcze!ich !otw& Fake barwa propo!isu bywa zrnicowana od czerwonej" co zreszt
zdarza si# rzadko" poprzez $t i brzow po zie!onkaw& Kit pszcze!i jest substancj
!epk" smo!ist" w niszych temperaturach staje si# twardszy i kruszy si#" w temperaturze
ok& 7E st& . staje si# mi#kki i p!astyczny" w wyszych ) przybiera konsystencj#
ciastowat" w D)1C st& . topi si#& 1ozpuszcza si# w spirytusie" eterze i innych
rozpuszcza!nikach organicznych" 2!e w wodzie& 'ymaga przechowywania w miejscu
suchym i ciemnym&
Pszczo$y wykorzystuj propo!is do rnych uszcze!nie% i innych robt wymagajcych
zwizania !u2nych e!ementw" moe im s$uy+ jako substancja" w ktr OwtapiajP
szkodnika pojawiajcego si# w u!u& 3akteriobjcze i bakteriostatyczne w$aciwoci
propo!isu s wykorzystywane przez pszczo$y do ce!w ) powiedzie!ibymy ) sanitarnych@
kit s$uy im do dezyn/ekowania wn#trza u!a" dzi#ki czemu jest on wo!ny od bakterii"
p!eni" grzybkw itp&
>ecznicze w$aciwoci propo!isu s roz!eg$e& Poprawia wzrok" !eczy stany zapa!ne
je!it" regeneruje tkank# chrzestn i kostn" dzi#ki w$aciwociom bakteriobjczym
zapobiega powik$aniom in/ekcyjnym" $agodzi stany zapa!ne" nerwowe" dobroczynnie
wp$ywa na psychik#" wzmacnia organizm" poprawia pami#+" sprawno+ /izyczn i
psychiczn& 8zia$a skutecznie w schorzeniach prostaty :potwierdzaj to !iczni pacjenci
przeze mnie !eczeni;" wzmaga aktywno+ enzymatyczn komrek wtrobowych" !eczy
oparzenia skrne ) $uszczyc#" egzem#" astm#" choroby wrzodowe o$dka i dwunastnicy"
szybko poprawia samopoczucie rekonwa!escentw" !eczy owrzodzenia y!akowe"
powierzchniowe uszkodzenia skry" rnego rodzaju od!eyny" a take zapa!enia kostne"
ubytki kostne i tkanki chrzestnej& 6awarty w propo!isie aminokwas siarkowy ) cystyna
wzmacnia porost w$osw&
Propo!is stosowany jest przede wszystkim pod postaci rnych preparatw&
5ajprostszym z nich jest mieszanina miodu i propo!isu b#dca znakomitym rodkiem d!a
dzieci z astm" wskazanym take d!a doros$ych jako preparat o komp!eksowym dzia$aniu
na organizm" wzmacniajcy i pobudzajcy& 'ymienitym produktem odywczym jest
propo!is z miodem i py$kiem kwiatowym !ub pierzg" natomiast z miodem i sokiem ze
wieej pokrzywy majowej moe s$uy+ jako !ek przeciwnowotworowy !ub do !eczenia
ziarnicy z$o!iwej" anemii&
* stosowaniu kitu pszcze!ego" ze wzg!#du na jego aktywno+" musi decydowa+ !ekarz&
'prawdzie nie jest toksyczny" a!e przedawkowanie ) doustne bd2 zewn#trzne :wch$ania
si# przez skr#; ) moe wywo$a+ podranienie nerek bd2 przewodu pokarmowego
doprowadzajc do biegunki& Przy z$ej pracy wtroby mog wystpi+ uczu!enia&
8o powszechnie uywanych preparatw z propo!isu za!iczamy etano!owy ekstrakt
propo!isu :IIP;" propo!izat" ma+" ma2" kompresy" pigu$ki" tab!etki" czopki" zastrzyki"
preparat do inha!acji&
Etanolowy ekstrat propolisu 8EEP: jest wycigiem substancji aktywnych :czynnych; z
surowego kitu pszcze!ego& 6 uwagi na zawarto+ wysokoprocentowego a!koho!u jest
za!ecany przez !ekarzy w przypadkach szczeg!nych& ' !iteraturze medycznej mona
napotka+ doniesienia o graniczcych z cudem przypadkach wy!ecze% przy zastosowaniu
preparatw robionych na bazie IIP&
Ma')-ekstrat. <by rozpuci+ kit w porce!anowym mo2dzierzu stosuje si# o!ej
waze!inowy" p$ynne o!eje minera!ne i ro!inne" ktre na!ey podgrzewa+ razem z
mo2dzierzem w kpie!i wodnej do temperatury C)C4 st& .& 0a+ przygotowuje si# w
koncentracji 7)4 proc& 0a ona ciemny ko!or i przyjemny zapach kitu& *to" jak na!ey
9D1
przygotowa+ ma+& 3ierzemy 1)9 g kitu na 1 g waze!iny& Podgrzewamy D)1 min&
mieszajc od czasu do czasu pod przykryciem" aby nie u!otni$y si# o!ejki eteryczne& Po
1)14 min& /i!truje si# ostudzon ma+ przez gaz# do stoikw z zakr#tk& 0a+ jest
gotowa do uytku" obecnie s gotowe maci propo!isowe w sk!epach pszcze!arskich i
aptekach 7" B" 9X&
Propolizat. ' ce!u otrzymania 1 procentowego preparatu bierze si# na !itr spirytusu
! g propo!isu" a na 9 proc& roztwr ) 9 g propo!isu& Kit mona rozetrze+ wzg!#dnie
rozdrobni+ i za!a+ =4 proc& spirytusem& 5a dno opadaj mechaniczne domieszki i
szarobia$e p$atki wosku" a sam p$yn jest przezroczysty& 0ona przygotowa+ ma$e i!oci
kitu na +wier+ !itra spirytusu& 'strzsn+ dwa razy dziennie& Po dwu tygodniach na!ewk#
z!a+ i prze/i!trowa+&
0a+)ekstrat i propo!izat za!eca si# stosowa+ w tych samych do!eg!iwociach i
chorobach&
Mleko propolisowe :do uytku wewn#trznego;& 6agotowa+ !itr wieego" pe$not$ustego
m!eka& *studzi+ do C4 st& . i wrzuci+ 4)1 g drobno pokrojonego propo!isu& 0!eko
utrzyma+ w kpie!i wodnej przez 1 min& przy temperaturze do C4 st& ." mieszajc
drewnian $yk !ub $opatk& 0!eko od/i!trowa+ do s$oika& ' czasie stygni#cia na
powierzchni m!eka tworzy si# warstwa wosku" ktr na!ey zdj+& *trzymany produkt
jest gotowy do uytku& Jest to produkt 4 !ub 1 proc& Fo propo!isowe m!eko jest o wie!e
trwa!sze anie!i samo m!eko gotowane" kit bowiem niszczy bakterie dostajce si# z
otoczenia do naczynia z m!ekiem& (tosowa+ dwa razy dziennie $yk# sto$ow& Przy
wsze!kiego rodzaju bronchitach" astmie zaywa si# dwa razy dziennie po 7 krop!i na
cukier" 1X a!koho!owego roztworu propo!isu&
E1uls7a wodno-spirytusowa :do stosowania wewn#trznego;& 5a 9 m! wody wzi+ !
m! 9 procentowego spirytusowego roztworu kitu& *trzymuje si# p$yn emu!syjny ko!oru
m!eka& (tosowa+ $yk# sto$ow dziennie& D" u)#&(u zewn/&rzne=">
Kit pszcze!i !eczy rne /ormy egzem" neurodermii" sta/y!o) i streptodermii" rnych
grzybkw" sw#dzcych wypryskw skrnych" $uszczycy i wierzbu skrnego&
Ma'). (k$ad, 1)19 g kitu" 9 g !ano!iny" B g waze!iny& 0a+ k$adzie si# cienk
warstw na wykwity skrne" np& $uszczycowe" dwa razy dziennie :rano i wieczorem;"
nast#pnie przykrywa czterema warstwami gazy i bandauje&
=o1presy z kitu. (pirytusowy roztwr propo!isu doprowadza si# w wodzie do st#enia
kitu "1)"1 proc& 0oczy si# pi#+ warstw gazy i po !ekkim wycini#ciu ok$ada chore
miejsce owijajc bandaem&
MLECZKO P3ZCZELE
0!eczko pszcze!e jest wydzie!in gruczo$w gardzie!owych pszcz$" mieszczcych si#
w przedniej cz#ci g$owy& 0!eczkiem karmione s !arwy robotnic i trutni przez 7)C dni
ycia" a matka pszcze!a w cigu ca$ego stadium !arwiego i w okresie czerwieni&
0!eczko jest p$ynn" g#st substancj barwy kremowej" w smaku !ekko kwane" ostre i
cierpkie" o s$abym" nieco kwanym zapachu& (tanowi odywk# i !ek& 6awiera m&in&
w#g!owodany" t$uszcze" bia$ka" witaminy" mikroe!ementy" aminokwasy&
< oto w$aciwoci m!eczka pszcze!ego :w proszku oraz tab!etkach; i py$ku
kwiatowego, aktywizuje przemian# materii" przydaje si$ yciowych" hamuje rozwj
miadycy i !eczy
9D9
j" norma!izuje czynnoci gruczo$w dokrewnych i przewodu pokarmowego" !eczy
choroby nerwowe" obnia poziom cho!estero!u" obnia poziom cukru we krwi" pobudza
apetyt" poprawia wzrok i s$uch" usuwa dusznoci wysi$kowe" usuwa zmarszczki i
wyg$adza skr# twarzy" e!iminuje szumy i zawroty g$owy" wzmaga odporno+ na
in/ekcj#" zmniejsza do!eg!iwoci serca" zapobiega awitaminozie" zabija bakterie i wirusy&
W%(azania *ecznicze2 anemia" astma wysi$kowa" awitaminoza" cukrzyca" choroba
wie%cowa serca" wrzody o$dka i dwunastnicy" zaburzenia czynnoci gruczo$w
dokrewnych" nieyt je!ita grubego" in/ekcje" miadyca" niedobory aminokwasw"
enzymw i witamin" niedokrwienie narzdw" niedomogi narzdw przemiany materii i
gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego" niedorozwj umys$owy i /izyczny dzieci"
niedow$ad ko%czyn po chorobie Leinego)0edina oraz po wy!ewach krwi do mzgu"
stany chorobowe nerww" zmiany w dnie oka" trudno gojce si# rany" os$abienie s$uchu"
niewydo!no+ wtroby po $taczce zaka2nej i zatruciach" zawroty g$owy" zrosty zapa!ne&
Inzymy zawarte w m!eczku pszcze!im i py$ku kwiatowym dzia$aj obwodowe na
komrki" tkanki i narzdy wype$niajce okre!one /unkcje :np& nerki" oczy" p$uca"
wtroba itp&;& 6jawisko to wyst#puje za porednictwem tkanki podcie!iskowej" ktra
u!ega przekrwieniu& (twarza to korzystne warunki do odywiania komrek" narzdw" a
take usprawnia produkcj# enzymw tkanki podcie!iskowej& 6wi#ksza wwczas
aktywno+ kwasw nuk!einowych" poprawia przemian# materii" nast#puje aktywizacja
procesw yciowych& -st#puj stany skurczowe naczy%" wzmagajce si# u !udzi
starszych" w nast#pstwie zw$aszcza napi#cia nerwowego i innych szkod!iwych wp$yww&
Fe stany s rwnie skutkiem niedokrwienia tkanki podcie!iskowej& Kuracja m!eczkiem
pszcze!im z dodatkiem py$ku kwiatowego w proporcjach 1,1 uwa!nia organizm od tych
skurczw&
PY9EK KWIATOWY * PIERZ5A
Astnieje ma$o przyk$adw" aby jeden natura!ny produkt spoywczy mia$ a tak" jak
py$ek kwiatowy" moc odywcz i energetyczn przy abso!utnej nieszkod!iwoci& Jest
niezwyk!e bogatym 2rd$em witamin& 5a!ey w tym miejscu jednak doda+" e
w$aciwoci py$ku i jego sk$ad za!e od ro!iny" z jakiej zosta$ zebrany& .zym jest py$ekK
< co to jest pierzgaK
Py$ek to m#skie komrki rozrodcze ro!in nasiennych tworzce si# w py!nikach
kwiatowych& Pszczo$y znosz go do u!a" gdzie w cz#ci jest zuywany do biecych
potrzeb" a reszt# ) mniej wi#cej po$ow# zbioru ) pszczo$y odk$adaj na czarn godzin#&
Pszczo$y zbieraczki przynosz py$ek kwiatowy do u!a /ormujc go w tzw& obne
py$kowe& *t grudki ziaren py$ku kwiatowego z!epionych nektarem bd2 miodem
transportuj pszczo$y w koszyczkach na ty!nej parze ng& *wo obne s$uy
mieszkankom u!a do produkcji pierzgi" ktra jest $atwo strawnym produktem bia$kowym
stanowicym pokarm pszcz$ oraz nieco podroni#tych !arw& Pierzga powstaje w wyniku
do+ skomp!ikowanego procesu /ermentacji m!ekowej obna&
P#!e( (wia&"w# "znacza %i/ na%&/pu.-c#,i w!aFciw"Fcia,i2 aktywizuje
wydzie!anie soku o$dkowego" przemian# materii :w#g!owodanw" t$uszczw" bia$ek;"
zuycie t!enu w tkankach" oddychanie komrek oraz syntez# /os/atydw" pobudza
czynnoci szpiku kostnego" a wi#c dojrzewanie erytrocytw" norma!izuje prac# wtroby"
nerek"
9D7
o$dka" uk$adw nerwowego i oddechowego" sprzyja utrzymaniu norma!nej wagi cia$a"
przeciwdzia$a zapa!eniu nerww" anemii" krwawieniu dzise$" wypadaniu z#bw"
chorobom zaka2nym" krzywicy" bezp$odnoci u m#czyzn" poronieniom" zmianom
atonicznym w mzgu" zanikowi mi#ni prkowanych" zak$ceniu trawienia"
niedokrwistoci" puszczeniu si# naskrka" zanikowi brodawek j#zykowych" $ojotokowi"
sennoci" przezi#bieniom" zawrotom g$owy i b!om g$owy" brzucha" zak$ceniom
psychicznym& (uchy py$ek kwiatowy mona przechowywa+ w hermetycznie zamkni#tych
torebkach z tworzyw sztucznych& Py$ek i m!eczko pszcze!e zawiera <piQit ) preparat
produkcji po!skiej&
?AD P3ZCZELI
Ju w staroytnoci by$ znany w wie!u
krajach Iuropy i <zji z jego w$aciwoci
!eczniczych& Jad jest produktem sekrecji )
wydzie!ania specja!nych gruczo$w pszcz$
robotnic" ktry przez kana!ik d$a zostaje
wycini#ty do otworu rany w momencie
uk$ucia a do wyczerpania rezerwuaru jadu" tj&
"9 do "7 mg& Jest to bezbarwny" g#sty p$yn o
ostrym zapachu" przypominajcym zapach
miodu" z gorzkim" pa!cym" parzcym
smakiem& Jad jest kwany" o ci#arze
gatunkowym 1"71& 6awiera substancje suche
do C1X& 5a powietrzu twardnieje szybko& (i$a
jego kwasw waha si# od "7D do 1"CC
:rednio "EE;" pL roztworw wodnych
wynosi od C"4 do 4"4& Przy wysychaniu traci
do 94X swoich !otnych kwasw& ' suchym
stanie utrzymuje swoje podstawowe
w$aciwoci przez d$uszy czas& Posiada
wysok aktywno+ powierzchniow&
' sk$ad jadu wchodz, bia$kowa i
t$uszczowa /rakcja drobnomo!eku!arnych
organicznych zwizkw i minera!nych zwizkw" jak rwnie wo!ne aminokwasy
:cystyna" !izyna" arginina" g!iko!" a!anika" metionina" kwas g!utaminowy i asparginowy"
histydyna" seryna" trypto/an" treonina" !eucyna" izo!eucyna;" kwasy nuk!einowe
:dezoksyrybonuk!einowe i rybonuk!einowe" murawinowy" so!ny orto/os/orowy" t$uszcze i
sterydopodobne substancje" o!ejki !otne" /ermenty ) gia!urodynaza i /os/o!ipidy" witamina
<" magnez" mied2&
'ydzie!ono bio!ogicznie aktywne bia$ko ) me!ityn#" ktra jest najwaniejszym
/armako!ogicznym sk$adnikiem jadu pszcze!ego& Gotowanie i zamraanie nie zmienia
me!ityny" nie reaguje na kwasy i zasady& 3adanie popio$u jadu wskaza$o na obecno+
magnezu :"CX; i miedzi :ma$o;& Annych meta!i obecnych w bio!ogicznym sk$adzie jadu
:5a" K" ?e i inne; nie zna!eziono& 5ie zawiera w#g!owodorw& 6 /rakcji wo!nych kwasw
organicznych zna!eziono histamin# :do 1X; i znaczn+ i!o+ kwasw organicznych&
9DC
>ipidowa /rakcja jest niewie!ka" na!e tu substancje pachnce wydobywane eterem" jak
rwnie steryny wycigane ch!oro/ormem&
Podstawow mas suchego jadu s bia$ka& ?rakcja O*P nie zosta$a zbadana jeszcze
dostatecznie& ?rakcja OAP przedstawia sob toksyczne bia$ka o charakterze
nie/ermentowym o masie czsteczkowej oko$o 74 mg" z ktrym zwizane s
/armako!ogiczne w$aciwoci jadu pszcze!ego" tj& zdo!no+ do rozpuszczania czerwonych
krwinek& Jad obkurcza mi#nie g$adkie i poprzeczne" obnia cinienie krwi" b!okuje
:para!iuje; centra!ne synapsy nerww" mi#ni dzia$ajcych na cianki naczy%
krwiononych" wywo$uje miejscowe zapa!enia" itd& ?rakcja OAAP ma bardziej z$oony
sk$ad, s tu dwa enzymy ) gua!inidaza i /os/o!ipaza <& Gua!inidaza rozpuszcza
podstawow substancj# tkanki $cznej" u$atwia rozchodzenie si# jadu w skrze i
wzmacnia miejscowe dzia$anie jadu& ?os/o!ipaza < rozk$ada !eucyn#" tworzc produkt
toksyczny ) !izocytyn#" ktra ma dzia$anie cyto!ityczne i powoduje hemo!iz#& 6 tym
sk$adnikiem zwizane s wane e/ekty
/rakcji OAAP" jak uaktywnianie dzia$ania
tkankowych dehydraz i trombokinaz& Fo
ostatnie objania obnienie !epkoci krwi
pod wp$ywem jadu& 'ysoka temperatura
niszczy enzymy jadu" w szczeg!noci
gua!inidazy i /os/o!ipazy <" a!e nie dzia$a na
me!ityn#" bia$ko termostabi!ne" na ktre nie
dzia$aj kwasy i zasady&
Pro!eoktyczne enzymy pepsyna i trypsyna
inaktywuj jad" rozk$adajc jego bia$ka& Jad
inaktywuje si# w roztworze wodnym od
1,1 do 1,1" jest mikrobo)i
bakteriobjczy&
8zia$anie jadu na organizm !udzki jest
rne& 6a!ey ono od dawki jadu" miejsca
ukszenia" od w$aciwoci organizmu" w
szczeg!noci od jego indywidua!nej
czu$oci& - rednio czu$ego cz$owieka jad
wywo$uje miejscowe zapa!enie skry& -
zbieraczy miodu ) pszcze!arzy powstaje
uodpornienie na jad& Jad posiada a!ergen
dzia$ajcy na uk$ad nerwowy& - niektrych !udzi wywo$uje ana/i!aktyczny szok" ktry
trwa ki!ka godzin&
Jad dzia$a !eczniczo miejscowo i og!nie& 0iejsce ukszenia czerwienieje" obrzmiewa"
powstaje uczucie b!u" parzenia" temperatura wzrasta od 9 do E st& ' ma$ych i rednich
dozach jad dzia$a !eczniczo" a w wi#kszych trujco&
Jad dzia$a szybko na organizm !udzki" zatrucie jadem bywa rzadkie& 1 uksze%
wywo$uje mier+ przez para!i uk$adu oddechowego& Po otrzymaniu 1 do 9 uksze%
chory musi ki!ka dni !ee+ w $ku z powodu ci#kiej choroby& 5a pocztku cz$owiek
odczuwa zam#t w g$owie" nudnoci" nap$yw !iny i nadmierne pocenie si#" po tym
wymioty& 'yst#puj te zaburzenia w je!itach i by+ moe utrata przytomnoci& .inienie
krwi spada" krew zag#szcza si#& P2niej wzrasta temperatura" wyst#puj
9D4
oznaki rozpuszczenia krwinek czerwonych i hemog!obimeria :hemog!obina w moczu;&
Kobiety i dzieci s bardziej czu$e&
Jad rozszerza arterie i naczynia w$osowate" powi#ksza przyp$yw krwi do chorego
organu i zmniejsza b!e& 8zia$a korzystnie na uk$ad krwiotwrczy" zwi#ksza si# i!o+
hemog!obiny& 6mniejsza si# !epko+ i g#sto+ krwi& 8zia$a stymu!ujce na mi#sie% serca"
obnia cinienie krwi" aktywuje przemian# materii" w szczeg!noci zmniejsza i!o+
cho!estero!u we krwi& Jad ma korzystny wp$yw na og!ny stan chorego" po!epsza si# sen"
apetyt i ch#+ do pracy& ' ma$ych i!ociach jad pobudza si$y obronne organizmu&
Podobnie jak autochemoterapia&
(tosuje si# jad do !eczenia wie!u chorb" w tym rwnie do ci#kich i przew!ek$ych&
>eczy si# przez uk$ucie pszczo$y" wcieranie emu!sji" maci z jadem" uk$u+ podskrnych"
preparatw wodnych w ampu$kach i o!eistych" jono/oreza" itp&
6asadniczo stosuje si# przy, reumatyzmie&
LEKI
* 3PECYPIKI
ZIO9OWE
Przede wszystkim musz# zastrzec" e wsze!ka kuracja zio$ami nie moe by+
prowadzona bez uprzedniej wizyty u !ekarza& Fy!ko !ekarz moe usta!i+ diagnoz# i na jej
podstawie mona dobra+ takie czy inne zio$a !ecznicze& .o wi#cej ) pojedynczy preparat
zio$owy" wycig" czy granu!at nie zawsze b#d skuteczne w przypadku chorb
przew!ek$ych& A d!atego dopiero po pe$nej ocenie choroby mona zdecydowa+ si# na tak
!ub inn kuracj#, ywieniow" zio$ow" witaminow" kpie!ow" a niekiedy i na wszystkie
na raz& <!e powtarzam" kada z nich musi odbywa+ si# pod kontro! !ekarza&
Feraz przechodz# do sposobw zaywania i dawkowania zi$& 0oemy je przyjmowa+
w postaci naparu ) za!ewamy zio$o wrztkiem" odwaru ) gotujemy" !ub te w postaci
maceratu" kiedy to za!ewamy zio$o szk!ank zimnej przegotowanej wody na ki!ka godzin&
*statni wreszcie sposb ) to zaywanie zi$ sproszkowanych& <!e na!ey pami#ta+" e
wystarczy zay+ ty!ko ! gram sproszkowanego zio$a ) wtedy si$a jego dzia$ania b#dzie
rwna szk!ance naparu !ub odwaru& Proszkujemy najcz#ciej te rodki zio$owe" ktrych
niewie!kie przedawkowanie nie powoduje adnych ujemnych skutkw ubocznych&
Zaparza si# najcz#ciej !icie" $odygi i kwiaty@ gotuje kor# !ub korzenie& 0acerowanie i
proszkowanie obowizuj wtedy" gdy najbardziej za!ey nam na zachowaniu w surowcu
zie!arskim witamin&
Przypominam jednak" e przyjmowanie zio$owych rodkw sproszkowanych musi by+
ostrone, popijamy je obowizkowo zimnym p$ynem a!bo wsypujemy do niewie!kiej
i!oci zimnej wody& 6ach$yni#cie si# bowiem proszkiem w trakcie popijania gorc wod
moe spowodowa+ katastro/a!ny w skutkach atak kasz!u&
6io$a dobre s d!a wszystkich ) od najm$odszych do najstarszych& <!e oczywicie
niemow!#tom nie dajemy wi#cej ni p$ szk!anki naparu w cigu dnia" $czc go z
pokarmem& 8zieciom do okresu dojrzewania podajemy dwa razy dziennie po p$ szk!anki
naparu !ub odwaru" a pacjentom po E roku ycia zmniejszamy dawki jednorazowo do
1HC szk!anki" ktre na!ey przyjmowa+ nie wi#cej ni 7 razy dziennie&
5ie wszyscy mamy ochot# zaopatrywa+ si# w zio$a w sk!epach& 5a pewno znajdzie si#
wie!u ch#tnych" ktry zechc sami zbiera+" suszy+ i przechowywa+ zio$a !ecznicze&
' takich przypadkach nie wysi!ajmy si# na zbieranie zi$ rzadko spotykanych" a!e
ograniczmy si# do tych" ktre w naszej oko!icy wyst#puj masowo& 6io$a zbieramy ty!ko
wtedy" kiedy s idea!nie suche ) nie moe by+ na nich ani wody deszczowej" ani rosy& 5ie
ty!ko bowiem utrudnia to suszenie" a!e w niektrych przypadkach powoduje czernienie"
$kni#cie i daje inne objawy dyskwa!i/ikujce zebrany surowiec zie!arski&
9D=
6bieramy pojedyncze gatunki osobno" nigdy nie mieszajc ich ze sob& 'szystkie
surowce zie!arskie ) a wi#c kwiaty" ca$e zie!e" owoc" kor# czy korze% ) suszymy zawsze w
cieniu" w miejscu przewiewnym& 6asada ta odnosi si# nie ty!ko do surowcw ci!e
zie!arskich" a!e rwnie do sokw owocowych i innych zapasw" ktre nie wiadomo
d!aczego niektre gospodynie wystawiaj na s$o%ce& ($o%ce jest przyjacie!em ro!in"
kiedy yj" wrogiem za wszystkich ro!in przez nas zerwanych& Pod wp$ywem promieni
s$onecznych zachodz niekorzystne procesy niszczce wartoci !ecznicze danej ro!iny&
*czywicie suszymy i przechowujemy kady surowiec oddzie!nie i w szcze!nym
opakowaniu& 0wic ci!ej" im mocniej dane zie!e pachnie" tym szcze!niejszego
wymaga opakowania& ' OzapachuP bowiem prawie zawsze tkwi jaki sk$adnik !eczcy&
'i#cej ) zarwno zebrane w$asnor#cznie" jak i zakupione zio$o :nawet w torebkach;
trzeba przechowywa+ w szcze!nych opakowaniach z da!a od innych zapachw" gdy
ch$on zapachy obce&
6 chwi! pojawienia si# w naszych zbiorach podejrzanej p!eni" paj#czyny" zapachu
st#ch!izny czy innych nienatura!nych zjawisk :najcz#ciej rezu!tat niew$aciwego
przechowywania;" na!ey zepsuty surowiec jak najszybciej spa!i+& (zkodniki" ktre
czasem mog zagnie2dzi+ si# w zio$ach" s w stanie zaatakowa+ inne nasze rodki
spoywcze i niespoywcze :we$ny" /utra" jedwabie;" a wtedy narazimy si# na due straty&
1wnie starannie trzeba nasze zio$a zabezpieczy+ przed myszami" ktre przepadaj za
kminkiem" rdestem czy siemieniem !nianym& 'arto rwnie pami#ta+ o ukryciu przed
kotami korzenia koz$ka" ktry je narkotyzuje&
8$ugo+ przechowywania zi$ jest rna w za!enoci od gatunku& *t zio$a" !icie i
kwiaty pachnce mona przechowywa+ dwa" a niepachnce ) trzy !ata& Kora i korzenie
trac swoje w$aciwoci !ecznicze po pi#ciu !atach" a owoce ) po trzech& 5iektre zio$a
!ecznicze" jak np& bratek po!ny" me!isa" wiet!ik i owoc kasztanowca trac dzia$anie
!ecznicze ju po roku ) bez wzg!#du na to" jak b#d przechowywane" kminek natomiast
dobry jest i po 1 !atach& Kora kruszyny" je!i j sami zbieramy" b#dzie dobra dopiero po
roku O!eakowaniaP&
MIE3ZANKI ZIO9OWE
*mawiajc mieszanki zio$owe trzeba odpowiedzie+ na pytanie" czy dzia$aj one !epiej"
ni pojedyncze zio$aK *czywicie ) mieszanka dzia$a !epiej przy tej samej dawce
wagowej czy obj#tociowej& 8awno ju zauwaono" e porcja 7)C zi$ dzia$ajcych w
tym samym kierunku" daje pewniejszy skutek ni taka sama i!o+ pojedynczego rodka
zio$owego& 0ieszanek zreszt nie wymy!i$ OLerbapo!P" istniej one prawie od stu !at&
<!e te OLerbapo!uP opracowano na podstawie najnowszych bada%&
O&" ="&"we ,ie%zan(i < w nawia%ac$ p"an# .e%& pr"cen& (a)e=" zi"!a
5I*PIKF*(<5 ) O6io$a numer 1DP sk$ada si# z, !ici sza$wii :1;" korzenia !azu
:1;" !ici podbia$u :74;" kopru :1;" zie!a tymianku :1; i korzenia ywokostu :14;&
0ieszanka ta dzia$a pow!ekajce" wykrztunie" zmi#kczajco" przeciwzapa!nie" wi#c
stosuje si# j przy nieytach drg oddechowych i oskrze!i" rozedmie p$uc" dychawicy
oskrze!owej i stanach astmatycznych&
9=
Podobny w dzia$aniu jest PIKF*(<5 ) O6io$a numer 17P& ' sk$ad tej mieszanki
wchodz, korze% omanu :94;" !i+ sza$wii :1;" korze% !azu :9;" !i+ podbia$u :74; i
koper :1;& Pektosan dzia$a nieco s$abiej i jest wskazany d!a !udzi starszych
wymagajcych powo!nych d$ugotrwa$ych kuracji przy sprawach chorobowych
przew!ek$ych& 5eopektosan mona stosowa+ raczej w ce!ach dora2nych& ' obu
wypadkach bierze si# $yk# zi$ na szk!ank# wody" przygotowujc kadorazowo wiey
odwar&
5I1V*(<5 O6io$a numer !P ) to mieszanka" ktra zrobi$a najwi#ksz karier#
hand!ow& (k$ada si# ona z zi$ o dzia$aniu uspokajajcym" przeciwskurczowym"
nasennym ) s$owem jest czym bardzo potrzebnym w dzisiejszych Ozwariowanych
czasachP" nerwicach i przyspieszonym bezgranicznie tempie ycia&
' sk$ad 5erQosanu wchodz, korze% koz$ka zwany popu!arnie 'a!eriana :C;" kwiat
rumianku :1;" zie!e krwawnika :9;" zie!e mi#ty pieprzowej :14; i zie!e me!isy :1;&
5erQosan stosujemy przeciw nadmiernej pobud!iwoci w stanach podniecenia
psychicznego" w nerwicach uk$adu wegetatywnego" bezsennoci" histerii oraz w
zaburzeniach zwizanych z pokwitaniem i przekwitaniem& 3ierze si# $yk# na szk!ank#
wody" zagotowuje i pije na czczo rano i wieczorem przed pjciem spa+&
5*10*(<5 ) O6io$a numer 1CP ) dzia$aj rozwa!niajco" trawiennie"
przeczyszczajce" poprawiaj przemian# materii i !ikwiduj nadmiern /ermentacj#
je!itow& (tosuje si# t# mieszank# przy zaparciach :zw$aszcza nawykowych;"
niestrawnoci" oty$oci" wzd#ciach" z$ej przemianie materii oraz w zaburzeniach w
trawieniu i przyswajaniu pokarmw& Pije si# raz dziennie na noc ) $yk# na szk!ank#
wody& Am d$uej si# gotuje" tym si!niejszy odwar& 5ormosan sk$ada si# z, kory kruszyny
:4;" k$czy perzu :7;" kminku :1;" mi#ty pieprzowej :1;" owocw bzu czarnego :1;&
P->0*(<5 ) O6io$a numer 1BP ) stosujemy jako rodek pomocniczy przy chorobach
p$ucnych" zw$aszcza przy przew!ek$ej gru2!icy p$uc" rozedmie z zespo$em sercowo)
p$ucnym" w stanach ozdrowie%czych po chorobach p$ucnych oraz przeciw py!icom i
rozedmie p$uc&
' sk$ad Pu!mosanu wchodzi, zie!e rdestu ptasiego :7;" zie!e skrzypu :7;" korze%
mniszka :19"4;" kwiat krwawnika :99"4; i kwiat s$onecznika :(;&3ierze si# $yk# zi$ na
szk!ank# wody" krtko gotuje i pije 9 razy dziennie po szk!ance ) po jedzeniu&
Pb1*(<5 ) O6io$a numer EP ) sk$ada si# z zi$ rozgrzewajcych :przeciw)
gorczkowychP" dzia$a wi#c napotnie" rozgrzewajce i kojco" z !ekka moczop#dnie&
(tosuje si# go we wszystkich stanach gorczkowych" gdy zachodzi podejrzenie takiej czy
innej /ormy przezi#bienia, przeciw grypie" nieytom grnych drg oddechowych i przy
b!ach mi#niowych reumatycznych" towarzyszcych kademu przemarzni#ciu& ' sk$ad
Pyrosanu wchodzi, rumianek :4;" owoc ma!iny :4;" pczki topo!i :1;" !icie brzozy :1;"
kwiat !ipy :94;" kora wierzby :9;" kwiat tawu$y $kowej :94;&
Pije si# 9)7 razy dziennie szk!ank# odwaru z $yki zi$&
1IKF*(<5 ) O6io$a numer BP ) to mieszanka o wskiej specja!noci" cho+ stosowana
przy cz#sto spotykanej i bardzo dokucz!iwej do!eg!iwoci" a mianowicie krwawnicach
czy!i hemoroidach& (k$ada si# ona z kwiatu krwawnika :4;" kminku :4;" owocu jarz#biny
:14;" korzenia ywokostu :14;" kory kruszyny :14;" kwiatu kasztanowca :14;"
9=1
nasienia kozieradki :9; i zie!a bratka po!nego :1;& (tosuje si# t# mieszank# przeciw
guzom krwawnicowym w stanach zapa!nych ostrych i przew!ek$ych" w przypadku
p#kni#cia odbytu i ropni oko$oodbytniczych&
6 $yki zi$ robi si# szk!ank# odwaru i pije 9 razy dziennie&
1I-0*(<5 ) O6io$a numer CP ) stosujemy przy ostrych i przew!ek$ych chorobach
go+cowych ) inaczej mwic przy reumatyzmie" artretyzmie i ischiasie& 0ieszanka
sk$ada si# z !ici brzozy :9;" kory wierzbowej :9;" zie!a rdestu ptasiego :9;" !ici
pokrzywy :9;" kwiatu tawu$y $kowej :1;" i zie!a skrzypu :1;&
0ieszanka dzia$a rozgrzewajce i jednoczenie moczop#dnie" dzi#ki czemu krenie
krwi uruchamia z$ogi" ktre stopniowo dostaj si# do przewodu moczowego" skd maj
ju otwart drog# na zewntrz& 3ierze si# $yk# zi$ na szk!ank# wody" krtko gotuje i
pije 9)7 razy dziennie na ciep$o&
(IPF*(<5 ) O6io$a numer DP ) sk$ada si# z zi$ przeciwzapa!nych i dezyn/ekujcych&
*to sk$ad, !i+ mi#ty pieprzowej" !icie sza$wii" zie!e macierzanki i zie!e tymianku w
rwnych i!ociach&
8o uytku zewn#trznego bierzemy $yk# zi$ na szk!ank# wody" gotujemy krtko i
ciep$ym odwarem p$uczemy jam# ustn przy stanach ostrych i zapa!nych" anginie"
zapa!eniu dzise$" okostnej" migda$kw oraz w innych stanach ropnych i zapa!nych w
jamie ustnej&
(K>I1*(<5 ) O6io$a numer 9P ) jak sama nazwa wskazuje stosujemy przy sk!erozie"
czy!i miadycy" a!e rwnie przy stwardnieniu rozsianym" czy!i sderosis* disse1inata*
cho+ to rne choroby& 6e wzg!#du na sk$adniki ) rwnie przy nadcinieniu" wad!iwej
przemianie materii u osb starszych i w zmianach typowych d!a wieku podesz$ego& '
sk$ad (k!erosanu wchodzi m&in&, !i+ i kwiat g$ogu :7;" owoc jarz#biny :1;" zie!e
krwawnika :4;" kora kruszyny :14;" zie!e jemio$y :9; i zie!e rdestu ptasiego :1;&
Jyk# zi$ na szk!ank# wody krtko zagotowa+ i pi+ 9 razy dziennie" naj!epiej na
czczo mniejszymi dawkami&
V<G*(<5 ) O6io$a numer 1EP ) ceniona mieszanka zio$owa przeciw schorzeniom
kobiecym takim" jak up$awy" owrzodzenia sromu" a w stanach zapa!nych pochwy ) do
codziennej higieny intymnej& 3ierze si# 7)C $yki zi$ na E szk!anek wody" gotuje"
przecedz przez g#ste p$tno" uywa do irygacji" przemywa% i ok$adw& ' sk$ad
Vagosanu wchodzi zie!e rdestu ptasiego" !i+ sza$wii" pokrzywy :po 1B"4 proc&;" kora
d#bowa :94;" rumianek :9; i kwiatu arniki :9"4 proc&;&
-1*(<5 ) O6io$a numer 11P ) dzia$a moczop#dnie" dezyn/ekuje przewd moczowy i
!ikwiduje jego stany zapa!ne& (k$ada si# z zie!a skrzypu :9;" zie!a po$onicznika :9;" !ici
brzozy :7;" !ici mcznicy :14; i korzenia !ubczyka :9;& (tosuje si# w zapa!eniu nerek i
p#cherza moczowego" skpomoczu" obrz#kach i kamicy moczowej" piasku" nieytach
miedniczek i przewodu moczowego&
3ierze si# p$torej $yki zi$ na 1"4 szk!anki wody" gotuje i ciep$y odwar pije 7 razy
dziennie&
9=9
F<55*(<5 ) O6io$a numer 4P ) mieszanka przeciwbiegunkowa i zatrzymujca&
(tosuje si# j przeciw przew!ek$ym i ostrym biegunkom" nieytom je!it" w b!ach
przewodu trawiennego" przy wzd#ciach" nadmiernej i!oci !uzu w sto!cu oraz wwczas"
gdy wy!iczone objawy wskazuj na nerwic# o$dka& ' sk$ad Fannosanu wchodz,
k$cze pi#ciornika :7;" owoc czarnej jagody :7;" !i+ mi#ty pieprzowej :9;" kwiat
rumianku rzymskiego :1;" !i+ sza$wii :1;&
3ierze si# $yk# zi$ na szk!ank# wody" gotuje" pije przed jedzeniem" na ciep$o" raczej
ma$ymi dawkami&
5RANULATY ZIO9OWE
'ygodn /orm zaywania zi$ s granu!aty& Podaj# wi#c sk$ad" dzia$anie i
zastosowanie niektrych z nich&
.L*>IG1<5 zawiera, zie!e szanty" zie!e rzepiku" zie!e serdecznika" zie!e dziurawca"
kwiaty rumianku i k$cza rzewienia po B cz#ci" kory kruszyny i !icia mi#ty po 11 cz&"
korzenia !ubczyku i siarczanu sodowego po 7"D cz#ci& 1eszt#" do stu procent" stanowi
masa granu!acyjna& 8zia$anie O.ho!egranuP jest $ciop#dne i $ciotwrcze"
przeciwzapa!ne i wp$ywajce na przemian# materii& (tosuje si# wi#c ten granu!at przy
kamicy $ciowej" zapa!eniu p#cherzyka $ciowego i drg $ciowych" przy
przew!ek$ych schorzeniach wtroby" os$abieniu czynnoci trawiennych i w przew!ek$ych
zaparciach&
G<1(F1*G1<5 zawiera, zie!e rzepiku :1;" nasienie kozieradki :9;" !i+ bobrka
:B;" korze% !ukrecji :7;" zie!e dziurawca :B;" !i+ sza$wii :1B;" korze% !ubczyka :7;" o!ejek
mi#towy :"1;&
8zia$anie ma przeciwzapa!ne" os$aniajce" cigajce i hamujce rozwj bakterii w
przewodzie pokarmowym&
(tosuje si# ten granu!at przy zaburzeniach trawiennych" szczeg!nie przy nerwicy"
zaburzeniach drg $ciowych" przebiegajcych z odbijaniem si#" zgag" niesmakiem"
z$ym samopoczuciem" w stanach ostrych nieytw przewodu pokarmowego" nadmiernej
/ermentacji je!itowej oraz chorobie wrzodowej o$dka i dwunastnicy&
5I10*G1<5 zawiera, kwiat rumianku "4" !i+ mi#ty i !i+ me!isy po ="B4" zie!e
krwawnika i k$cze kozika 9E cz#ci&
8zia$a kojco" nasennie i przeciwskurczowo& (tosuje si# go w stanach pobudzenia
nerwowego" w stanach !#kowych" bezsennoci" nerwob!ach" zaburzeniach okresu
przekwitania i jako rodek pomocniczy w !eczeniu choroby wrzodowej o$dka i
dwunastnicy&
5*10*G1<5 ) zawiera, morszczyn :1;" k$cze perzu :9;" korze% !azu :9;" kwiat
rumianku :4;" wycig suchy z kory kruszyny :9;" !i+ mi#ty B cz#ci&
8zia$a rozwa!niajco" wp$ywa na z$ przemian# materii& (tosuje si# go wi#c w
zaburzeniach wydzie!ania wewn#trznego" oty$oci i spastycznych i nawykowych
zaparciach sto!ca" jako !ek pomocniczy w miadycy" chorobach wtroby i drg
$ciowych oraz w kamicy $ciowej&
9=7
1I-0*G1<5 ) zawiera kor# wierzbow 17"C kwiat wizwki E"B" !i+ brzozy 17"C"
!i+ pokrzywy 17"C" zie!e rdestu ptasiego 17"C" zie!e skrzypu E"B cz#ci&
8zia$anie ma" jak sama nazwa wskazuje" przeciwreumatyczne" a poza tym
moczop#dne& (tosuje si# ten granu!at w chorobach go+cowych" w !eczeniu objaww
og!nych i stawowych :w stanach ostrych i przew!ek$ych;" go+cu post#pujcym"
zesztywniajcym i zwyrodniajcym oraz w stanach przezi#bienia" grypie i anginie&
-1*G1<5 ) zawiera zie!e naw$oci 9" zie!e skrzypu B" !i+ brzozy B" k$cze perzu 1"
korze% !ubczyku 17 cz#ci&
8zia$a moczop#dnie" przeciwzapa!nie i dezyn/ekuje drogi moczowe& (tosuje si# w
ostrych i przew!ek$ych stanach zapa!nych drg moczowych" kamicy moczowej" z$ej pracy
nerek i w skazie moczanowej&
Jako ostatni na!ey odnotowa+ 3IF<G1<5" ktry zawiera szereg rodkw
witaminowych" a mianowicie strcza /aso!i 9" korze% $opianu 17" korze% wi!yny 7"
korze% rzewienia 7" zie!e skrzypu B" zie!e gryki 4" owoc bzu czarnego 1" !i+ brzozy ) 7
cz#ci& Jest to pierwszy w /armakopei po!skiej rodek doustny przeciw $uszczycy&
6aywa si# kady z ww& granu!atw jednakowo, 1)9 $yeczki dziennie" popijajc
herbat !ub os$odzon wod" przed jedzeniem&
PRO3ZKI8 DRAETKI8 P9YNY8 MA;CI
<I(.-><5 ) ma+ na schorzenia odbytnicy" stany zapa!ne" owrzodzenia i guzy
krwawnicowe :hemoroidy;" p#kni#cia b$ony !uzowej" bo!esno+ i wid&
<><a ) draetki na zaparcia nawykowe" niedow$ad je!ita grubego" zaburzenia
przewodu pokarmowego" zatrucia pokarmowe" niestrawno+&
<>>A*(F<8A> ) spirytusowy wycig z czosnku :nadcinienie t#tnicze" stwardnienie
t#tnic" choroba wie%cowa" nieyt je!it" wzmoone procesy gni!ne !ub /ermentacyjne"
pasoyty przewodu pokarmowego;&
<>F1< ) draetki :ostre i przew!ek$e zaparcia" niedow$ad je!ita grubego" zatrucia
pokarmowe;&
<1FI0A(*> ) p$yn :wszawica g$owy i innych miejsc ow$osionych;&
<(F0A5 ) p$yn :stany asmatyczne" dychawica oskrze!owa" a!ergiczny katar sienny"
stany skurczowe oskrze!i" rozedma p$uc;&
<(F0*(<5 ) papieros i tyto% :do pa!enia d!a astmatykw;&
<6<1A5< ) tab!etki :nieyty grnych drg oddechowych" nieyty oskrze!i" kasze!
rnego pochodzenia;&
9=C
<6-><5 ) wycig spirytusowy z rumianku :owrzodzenia skry" trudno gojce si#
rany ropne" stany zapa!ne zatok szcz#kowych" wid" pokrzywka" choroba wrzodowa;&
<6-.<>I5 ) 1 krop!i na szk!ank# wody do p$ukania gard$a&
<>A*?A> ) tab!etki :ropne zapa!enie skry" przetoki i od!eyny" posocznice" zapa!enia
ucha rodkowego" dychawica oskrze!owa i ostre zaka2ne schorzenia przewodu
pokarmowego;&
3I>>I1G*F ) draetki :nerwice uk$adu wegetatywnego" zaburzenia w pracy serca i
uk$adu krenia" zaburzenia rwnowagi" okres przekwitania" nadczynno+ tarczycy"
choroby a!ergiczne" okresy rekonwa!escencji;&
3I>>I1G*F 1IF<18 ) to samo o przed$uonym dzia$aniu&
3A*(Fb0A5< ) wycig z !ici a!oesu w zastrzykach& ' oku!istyce, zwyrodnienie
siatkwki" zanik nerww wzrokowych" schorzenia rogwki& ' pediatrii, wad!iwa
przemiana bia$kowa i t$uszczowa& ' chorobach og!nych, dychawica oskrze!owa"
choroba wrzodowa" schorzenia go+cowe" nerwice" stany a!ergiczne" wyczerpanie"
$uszczyca" owrzodzenia podudzia&
.<>0<GA5< ) tab!etki :zaburzenia trawienne" brak $aknienia" przew!ek$e schorzenia
przewodu pokarmowego" wzd#cia i stany wywo$ane b$#dami dietetycznymi"
niestrawno+;&
.<P(AP>Ia ) ma+ do wcierania :b!e go+cowe" nerwob!e" b!e mi#niowe i
stawowe;&
.<18A*> ) p$yn :os$abienie mi#nia sercowego" zaburzenia czynnoci serca na t!e
nerwicowym" niedomagania krenia;&
.LI>A8*5A5-0 Lb81*.L>*1A.-0 ) tab!etki :b!e zwizane z przew!ek$ymi
schorzeniami drg $ciowych" kamica $ciowa" kamica nerkowa" biegunki" ko!ki"
dusznica bo!esna i astma;&
.LI>A?-5GA5 ) ma+ do smarowania :ropne choroby skry" !iszajec" stany zapa!ne
skry" /igwka gronkowca" czyraczno+" $upie ostry" rumieniowaty" grzybica naskrka
d$oni i stp" $ojotokowe zapa!enie skry" trdzik pospo!ity;&
.LI>A'<G ) ma+ :rz#sistkowe zapa!enie pochwy" szyjki macicy" przedsionka
pochwy" ujcia gruczo$w przycewkowych" ujcia cewki moczowej i sromu;&
.L>*1*?A><5 ) ma+ :stany zapa!ne i ropne skry" ska!eczenia i oparzenia" trudno
gojce si# i ropiejce rany u doros$ych i u dzieci;&
9=4
.L*>I(*> ) p$yn :schorzenia wtroby" p#cherzyka $ciowego i drg $ciowych"
wad!iwa przemiana materii" zaburzenia uk$adu wtrobowo)$ciowego" chroniczne
zaparcia;&
.*>.LA.A5-0 ) tab!etki :ostre stany zapa!ne w chorobach go+cowych;&
.<18AF*5 ) p$yn :wady serca w okresie niewydo!noci krenia" zaburzenia
czynnoci mi#nia sercowego" prowadzce do niewydo!noci krenia" migotania i
trzepotania przedsionkw" wady zastawkowe serca i cz#stoskurcz napadowy;&
8AGA.<1(*> ) tab!etki :przew!ek$a i ci#ka niewydo!no+ krenia" migotanie i
trzepotanie przedsionkw" zwyrodnienie mi#nia sercowego" cz#stoskurcz napadowy"
zaburzenia krenia obwodowego" zatrucia;&
?AF*>A6b5< ) wycig w /ormie pasty :w zakaeniach i stanach zapa!nych drg
moczowych" w kamicy nerkowej" pro/i!aktycznie w zapobieganiu nawrotom kamicy;&
8I3I>A6b5< ) pasta zio$owa" produkowana z /aso!i indyjskiej :bardzo skutecznie
rozpuszcza z$ogi i kamienie nerkowe;& 5aj!epiej stosowa+ na zmian# z 1ubio!izyn" ktra
dzia$a podobnie&
G<(F1*.L*> ) proszek do rozpuszczania w wodzie :zaburzenia w wydzie!aniu
$ci" w kamicy $ciowej" stany skurczowe drg $ciowych" ko!ka wtrobowa"
zaburzenia o$dkowo)je!itowe" stany zapa!ne o$dka i je!it" dyspepsje" choroba
wrzodowa o$dka i dwunastnicy" zaparcia nawykowe w starszym wieku" niedokwano+
sokw o$dkowych i b$#dy dietetyczne;&
LI0*1*> ) czopki :guzy krwawnicowe i ich powik$ania" stany zapa!ne odbytnicy"
owrzodzenia i p#kni#cia odbytnicy;&
A8<>3A5< ) tab!etki :biegunki" nieyty przewodu pokarmowego na t!e bakteryjnym"
b$#dy dietetyczne;&
KI><(F0A5 ) krop!e :dychawica oskrze!owa" nieyty oskrze!i" zw$aszcza w
starszym wieku" niewydo!no+ oddechowa z powodu zahamowanego wyda!ania !uzu z
oskrze!i i oskrze!ikw" rozedma p$uc;&
KI>A.<18A5< ) krop!e :schorzenia naczy% wie%cowych" szczeg!nie w dusznicy
bo!esnej" zaburzenia uk$adu krenia;&
>A5A0I5F-0 .<P(A.A .*0P*(AF-0 ) z$oone mazid$o pieprzowcowe :b!e
nerwowe i mi#niowe pochodzenia go+cowego" nerwob!e" grypowe /ormy
przezi#bienia;&
0I> ?*I5A.->A ) mid koperkowy :zapa!enia oskrze!i" nieyty grnych drg
oddechowych" zw$aszcza u dzieci" zaburzenia trawienne u dzieci;&
9=E
0I> (b0PLbFA ) mid ywokostowy :nieyty grnych drg oddechowych i kasze!"
przede wszystkim u dzieci;&
5I*.<18A5< ) krop!e :zaburzenia czynnociowe serca na t!e nerwicowym"
os$abienia mi#nia sercowego" niewydo!no+ krenia" nadcinienie;&
5I*5*10<.*> ) granu!ki :przew!ek$e i nawykowe zaparcia" oty$o+ rnego
pochodzenia" przew!ek$e zapa!enie drg $ciowych" niedoczynno+ tarczycy;&
5I*(P<(0A5< ) syrop :stany podniecenia i pobud!iwoci nerwowej" bezsenno+"
nerwice" nadcinienie t#tnicze" miadyca t#tnic" zaburzenia uk$adu wegetatywnego;&
5I1V*(*> ) krop!e :zburzenia czynnociowe serca na t!e nerwicowym" zaburzenia
uk$adu neurowegetatywnego" stany podniecenia" bezsenno+;&
P<((A(P<(0A5 ) syrop :zaburzenia uk$adu neurowegetatywnego" stany podniecenia"
bezsenno+ na t!e nerwicowym" nerwicowe zaburzenia czynnoci serca" okres
przekwitania" rekonwa!escencja;&
1<PL<.L*>A5 ) draetki :stany zapa!ne p#cherzyka i drg $ciowych" os$abienie
wydajnoci $ciotwrczej miszu wtroby" kamica $ciowa !ub sk$onno+ do
tworzenia si# kamieni" upo!edzona przyswaja!no+ t$uszczw" wzd#cia i zaparcia;&
1I(I1G*F ) draetki :choroba nadcinieniowa" zaburzenia uk$adu
neurowegetatywnego" psychonerwice" okres przekwitania" nadczynno+ tarczycy" choroba
morska" !otnicza;&
1LI><a ) syrop :zaparcia chroniczne" jako rodek $agodnie przeczyszczajcy w
chorobach wtroby" zburzenia trawienne" niestrawno+" zatrucia pokarmowe;&
1LA6*0< 1LIA ) tab!etki :przew!ek$e zaparcia" zatrucia pokarmowe" niestrawno+;&
1-FA(*> ) krop!e :nadcinienie" miadyca" sk$onno+ do wy!eww krwawych"
wybroczyn na t!e zatru+ niektrymi !ekami !ub jadami bakteryjnymi" dychawica
oskrze!owa" katar sienny" pokrzywki;&
(.*P*><5 ) draetki i czopki :b!e pochodzenia skurczowego drg $ciowych i
trzustki" ostre i przew!ek$e zapa!enie p#cherzyka $ciowego i przewodw $ciowych"
kamica moczowa" skurcze moczowodw i p#cherza w procesach zapa!nych" choroba
wrzodowa o$dka i dwunastnicy" wrzd trawienny je!ita cienkiego" ko!ki je!itowe"
zaparcia spastyczne;&
-1*(IF ) zapa!enie drg moczowych i $ciowych" kamica nerkowa" ko!ka nerkowa"
$ciowa" trzustkowa&
9=B
NALEWKI ZIO9OWE
5<>I'K< PA*J-5*'< ) Cinctura Absint0i :brak $aknienia" zaburzenia trawienia"
nieyt o$dka i je!it" schorzenia uk$adu wtrobowo)$ciowego;&
5<>I'K< 6 3->'b F*J<8- ) Cinctura Aconiti :nerwob!e" szczeg!nie
zapa!enie nerwu trjdzie!nego" b!e stawowe i mi#niowe pochodzenia go+cowego;&
5<>I'K< 6 6AI>< 0A>K< 'A*(I55IG* 0A<5*'<5< ) Cinctura Adonidis
Ternalis Citrata :niedomoga mi#nia sercowego" wady serca wrodzone i nabyte"
zaburzenia czynnociowe serca" choroba nadcinieniowa" przew!ek$e zapa!enie nerek"
miadyca naczy% wie%cowych;&
5<>I'K< <>*5*'< ) Cinctura Aloes :brak $aknienia" zaburzenia trawienne"
przew!ek$e i nawykowe zaparcia; ) tu na!ey przypomnie+" e przerek!amowane wino z
a!oesu ma identyczne dzia$anie i nic ponadtoN
5<>I'K< G*16K< ) Cinctura A1ara :brak $aknienia" zaburzenia trawienne" nieyt
przewodu pokarmowego" schorzenia i dyskinezy drg $ciowych i p#cherzyka
$ciowego oraz za!eganie $ci;&
5<>I'K< 6 *'*.c' <0A5K< IGAP(KAIG* ) Cinctura A11i 9isnagae
:choroba wie%cowa" miadyca naczy%" schorzenia mi#nia sercowego" dychawica
oskrze!owa" stany przedzawa$owe" kamica nerkowa i $ciowa" skurcze drg $ciowych
i moczowych;&
5<>I'K< K-P<>5AK*'< ) Cinctura Arnicae :wewn#trznie, nieyt przewodu
pokarmowego" choroba wrzodowa o$dka i dwunastnicy@ zewn#trznie, do ok$adw przy
st$uczeniach" krwiakach i naciekach;&
5<>I'K< K*PbF5AK*'< ) Cinctura Asari :nieyt oskrze!i" spowodowany take
naduyciem tytoniu" dychawica oskrze!owa;&
5<>I'K< P*0<1<d.6*'< ) Cinctura Auranti :brak $aknienia" zaburzenia
trawienne" przewanie jednak uywana d!a poprawienia smaku niektrych !ekw;&
5<>I'K< 6 >AM.A P*K16bK- ) Cinctura %elladonnae :b!e przewodu
pokarmowego pochodzenia kurczowego" dychawica oskrze!owa" nadmierne napi#cie
uk$adu przywsp$czu!nego" choroba wrzodowa o$dka i je!it" ko!ka je!itowa" nadmierne
wydzie!anie sokw trawiennych;&
5<>I'K< F<F<1<K*'< ) Cinctura ;ala1i :nieyt o$dka" zaburzenia
trawienne" brak $aknienia" stany zapa!ne jamy ustnej;&
5<>I'K< 6 PAIP16- F-1I.KAIG* ) Cinctura ;apsici :wewn#trznie@ brak
apetytu" zaburzenia trawienne@ zewn#trznie, b!e mi#niowe i stawowe pochodzenia
go+cowego" nerwob!e;&
9=D
5<>I'K< 6 6AI>< G>A(F5AK< ) Cinctura ;0elidonii :kamica wtrobowa i
$ciowa" ko!ka je!itowa" zaburzenia czynnociowe drg $ciowych;&
5<>I'K< .LA5*'< 6J*R*5< ) Cinctura ;0inae !ub Cinctura ;inc0onae
co1positu1 :wewn#trznie, brak $aknienia" zaburzenia trawienne" nieyty przewodu
pokarmowego@ zewn#trznie, w chorobach cebu!ek w$osowych i zapa!eniu jamy ustnej;&
5<>I'K< 6 6<1*85AKc' K*>A ) Cinctura ;olne :wyczerpania /izyczne"
nerwowe i psychiczne" rekonwa!escencja" znaczne wysi$ki" np& w sporcie wyczynowym;&
5<>I'K< K*5'<>A*'< 0A<5*'<5< ) Cinctura ;on9allariae 1a7alis
:nerwice uk$adu krenia" niedomoga mi#nia sercowego" niewydo!no+ krenia" wady
serca" zaburzenia czynnociowe serca;&
5<>I'K< 6 >AM.A A K'A<F- GJ*G- ) Cinctura ;rataegi :nerwice uk$adu
krenia" zaburzenia uk$adu wegetatywnego" miadyca" t#tnic" zaburzenia czynnociowe
serca" nadcinienie" neura!gie" rekonwa!escencja;&
5<>I'K< 6 >AM.A 5<P<1(F5A.b 0A<5*'<5< ) Cinctura <igitalis Canatae
titrata :ostra i przew!ek$a niewydo!no+ krenia z zaawansowan niedomog mi#nia
sercowego" wady serca wrodzone i nabyte" napadowe ko$atanie serca;&
5<>I'K< 6 >AM.A 5<P<1(F5A.b P-1P-1*'IJ ) Cinctura <igitalis purpureae
titrata :ostra i przew!ek$a niewydo!no+ krenia na t!e niedomogi mi#nia sercowego"
schorzenia mi#nia sercowego" wady serca wrodzone i nabyte" utajona niewydo!no+
krenia;&
5<>I'K< 8e3A<5K*'< ) Cinctura Gallae :stany zapa!ne dzise$ i jamy ustnej"
oparzenia;&
5<>I'K< G*1b.6K*'< ) Cinctura Gentianae :wewn#trznie, brak apetytu"
zaburzenia trawienne" nieyty przewodu pokarmowego" chroniczne schorzenia wtroby i
drg $ciowych@ zewn#trznie, zapa!enie dzise$" odparzenia;&
5<>I'K< 6 6AI>< >*3I>AA ) Cinctura Fobeliae :dychawica oskrze!owa"
zaburzenia uk$adu krenia" krztusiec" rozedma p$uc" zamartwica noworodkw" zatrucia
narkotykami i t!enkiem w#g!a;&
5<>I'K< 0AeF*'< ) Cinctura Ment0ae piperitae :brak $aknienia" niestrawno+"
b!e o$dkowe" ko!ki je!itowe" wzd#cia" skpe wydzie!anie $ci" ko!ka wtrobowa"
chroniczne schorzenia uk$adu wtrobowo)$ciowego" nudnoci" wymioty" b!e g$owy;&
5<>I'K< 3I56*I(*'< *PA-0*'< ) Cinctura &pii benzoica :b!e przewodu
pokarmowego" biegunki" jako rodek wykrztuny przy kasz!u i nieycie grnych drg
oddechowych;&
9==
5<>I'K< *PA-0*'< ) Cinctura &pii si1pleR :b!e przewodu pokarmowego"
biegunki" ataki kamicy wtrobowej" $ciowej i nerkowej" bardzo si!ne ataki kasz!u" b!e
innego pochodzenia" np& menstruacyjne;&
5<>I'K< 6 3I1F1<0- (6<1*>A(F5IG* ) Cinctura Pyret0ri :zewn#trznie
przy wszawicy g$owy i innych miejsc ow$osionych;&
5<>I'K< 16I'AI5A*'< 5< (PA1bF-(AI ) Cinctura ?0ei pirituosa
:zaburzenia trawienne" zaparcia nawykowe" nieyty przewodu pokarmowego;&
5<>I'K< 16I'AI5A*'< 5< 'A5AI ) Cinctura ?0ei Tinosa :zaburzenia
trawienne" zaparcia" niestrawno+ po b$#dach dietetycznych ) zw$aszcza u dzieci;&
5<>I'K< 6 K*16I5A< 0b8>5A.b ) Cinctura aponariae :przew!ek$e nieyty
oskrze!i" kasze! suchy;&
5<>I'K< 6 .I3->A 0*1(KAIJ ) Cinctura cillae :niedomoga serca rnego
pochodzenia" obrz#ki pochodzenia sercowego i nerkowego" skpomocz po operacjach i
zatruciach" marsko+ wtroby po$czona z opuch!in brzuszn ) w przypadku duej
nadwra!iwoci na przetwory naparstnicowe;&
5<>I'K< 6 3AI>-5A< ) Cinctura tra1onii :b!e przewodu pokarmowego"
dychawica oskrze!owa" stany astmatyczne" kurcze przewodu pokarmowego;&
5<>I'K< 6 5<(A*5< K->.6b3b ) Cinctura tryc0ni :brak $aknienia"
upo!edzone trawienie" stany wyczerpania nerwowego" niskie cinienie krwi"
rekonwa!escencja;&
5<>I'K< 6 KJf.6< PAe.A*15AK< ) Cinctura Cor1entillae :wewn#trznie,
biegunki ostre i przew!ek$e" nieyty je!it" zatrucia pokarmowe@ zewn#trznie, nieyty b$on
!uzowych" stany zapa!ne dzise$ i jamy ustnej;&
5<>I'K< K*6JK*'< ) Cinctura Talerianae :nerwice uk$adu krenia" nerwice
wegetatywne" stany pobudzenia nerwowego" b!e przewodu pokarmowego" kamica
wtrobowa i $ciowa;&
5<>I'K< 6 KJf.6< .AI0AI16b.b ) Cinctura Teratri :wewn#trznie, choroba
nadcinieniowa" rzucawka u kobiet ci#arnych" zatrucia ciowe" ostre zapa!enie
k$#buszkw nerkowych@ zewn#trznie, wszawica" neura!gia" b!e mi#niowe i stawowe;&
OLE?KI * 3YROPY ZIO9OWE
*>IJIK >->K*'b ) &leu1 Iyoscya1i :zewn#trznie, nerwob!e" szczeg!nie u
dzieci" b!e stawowe i mi#niowe pochodzenia go+cowego;&
*>IJ 1b.b5*'b ) &leu1 ?icini :zaparcia ostre i nawykowe" zatrucia pokarmowe"
wzd#cia" niestrawno+;&
7
*>IJIK <1.b86AeG>*'b ) &leu1 Angelicae :zaburzenia trawienne" wzd#cia"
nieyty o$dka i je!it" skpomocz" b!e mi#niowe i nerwob!e oraz do poprawienia
smaku niektrych !ekw;&
*>IJIK <5bR*'b ) &leu1 Anisi :nieyty drg oddechowych" wzd#cia"
zewn#trznie przeciw pasoytom ) jak wszy" pch$y oraz komary;&
*>IJIK F<F<1<K*'b ) &leu1 ;ala1i :zaburzenia trawienne i nieyt przewodu
pokarmowego@ zewn#trznie, do p$ukania jamy ustnej przy zapa!eniu okostnej;&
*>IJIK K0A5K*'b ) &leu1 ;ar9i :zaburzenia trawienne" nieyty o$dka i je!it"
wzd#cia i brak $aknienia" skpomocz;&
*>IJIK K*>I581*'b ) &leu1 ;oriandri :ko!ka je!itowa" wzd#cia" brak
$aknienia" nieyty przewodu pokarmowego;&
*>IJIK K*P1*'b ) &leu1 Ooeniculi :brak $aknienia" ko!ka je!itowa" wzd#cia"
nieyt przewodu pokarmowego" czkawka;&
*>IJIK J<J*'.*'b ) &leu1 Juniperi :zaburzenia trawienne" zaburzenia
przemiany materii" schorzenia uk$adu wtrobowo)$ciowego" schorzenia p#cherza i drg
moczowych" a zewn#trznie, zapa!enie staww" nerwob!e ) nie stosuje si# przy stanach
zapa!nych nerek" prze$yku i o$dka;&
*>IJIK 0<JI1<5K*'b ) &leu1 Ma7oranae :zaburzenia trawienne" brak
$aknienia" wzd#cia u dzieci" zewn#trznie, w maci przeciw katarowi u dzieci;&
*>IJIK 0AeFb Ke86AI16<'IJ ) &leu1 Ment0ae-;rispae :zaburzenia przewodu
pokarmowego" brak $aknienia" ko!ka je!itowa" wzd#cia" schorzenia p#cherzyka
$ciowego i drg $ciowych@ zewn#trznie ) do p$uka% jamy ustnej" do wciera% przeciw
b!om stawowym i mi#niowym oraz w nerwob!ach;&
(b1*P K1I*6*F*'b 6J*R*5b ) irupus ;reosoti ;o1positus :przew!ek$y
nieyt oskrze!i" kasze! oraz jako rodek pomocniczy w gru2!icy p$uc;&
(b1*P J*8*G<135AK*'b 6 ?*(?*1<5I0 '<P5A*'b0 ) irupus
Jodotannicus P0osp0oricus :krzywica" gru2!ica w#z$w ch$onnych" stany wyczerpania"
rekonwa!escenci a;&
(b1*P (*(5*'b 6J*R*5b ) irupus Pini ;o1positus :nieyty grnych drg
oddechowych" kasze!" zapa!enie oskrze!i i p$uc;&
(b1*P Rb'*K*(F*'b ) irupus y1p0yti :nieyty grnych drg oddechowych"
zw$aszcza u dzieci" kasze! rnego pochodzenia;&
(b1*P Rb'*K*(F*'b 6 P*83A<JI0 ) irupus y1p0yti cu1 Oar!ara :nieyt
grnych drg oddechowych" suchy kasze!;&
71
(b1*P Fb0A<5K*'b 6J*R*5b ) irupus C0y1i ;o1positus :przew!ek$y nieyt
oskrze!i" zw$aszcza u dzieci" kasze!;&
(*K 6I M'AIRb.L (F<3A>A6*'<5b.L K*16I5A J*PA<5- ) uccus
%ardanae :zewn#trznie, wysypki skrne" czyraki" owrzodzenia i trudno gojce si# rany"
wypadanie w$osw" $upie@ wewn#trznie, zaburzenia przemiany materii" nieyty
przewodu pokarmowego" schorzenia uk$adu wtrobowo)$ciowego&
(*K 6I M'AIRb.L (F<3A>A6*'<5b.L >AM.A 316*6b ) uccus %etulae
:przew!ek$e i in/ekcyjne schorzenia drg moczowych" wypryski skrne" schorzenia
miszu wtroby" stany zapa!ne p#cherzyka i drg $ciowych" $taczka" reumatyzm"
miadyca t#tnic;&
(*K 6I M'AIRb.L (F<3A>A6*'<5b.L >AM.A A K'A<Fc' P*83A<J-
uccus Oar!arae :przew!ek$e nieyty drg oddechowych" nieyty oskrze!i" kasze! rnego
pochodzenia;&
(*K 6I M'AIRIG* (F<3A>A6*'<5IG* 6AI>< 86A-1<'.< ) uccus
Iyperici :schorzenia miszu wtroby" stany zapa!ne p#cherzyka i drg $ciowych"
nieyty o$dka i je!it" biegunki" zaburzenia i uszkodzenia uk$adu nerwowego;&
6<Ge(6.6*5b (*K 6I M'AIRb.L *'*.c' R-1<'A5b 3J*F5IJ )uccus
&Ryococi :niedokwano+ treci o$dkowej" zaburzenia trawienia@ mona stosowa+
rwnie jako rodek gaszcy pragnienie i orze2wiajcy;&
(*K 6I M'AIRb.L (F<3A>A6*'<5b.L K*16I5A 05A(6K<
>IK<1(KAIG* ) uccus CaraRaci :brak $aknienia" zaburzenia trawienne" schorzenia
wtroby" p#cherzyka i drg $ciowych" zaburzenia przemiany materii" wypryski i
egzemy" oty$o+" miadyca naczy% krwiononych;&
;RODKI ZIO9OWE DO 3TO3OWANIA WY9HCZNIE POD
KONTROLH LEKARZA
Jest to szczeg!nie wane przy rodkach nasercowych" bd2 te przy zio$ach trujcych
!ub majcych szkod!iwe dzia$anie uboczne w wypadku przedawkowania& ( to,
IaF1<.F-0 <>*I(A..-0 ) wycig a!onowy suchy :brak $aknienia" zaparcia"
zw$aszcza nawykowe" zaburzenia trawienne" niestrawnoci;&
3I>><8*55<I ?>-A8-0 ) wycig z korzenia pokrzyku p$ynny :stany skurczowe
o$dka i je!it" zaparcia na t!e skurczowym" skurcze drg moczowych i $ciowych"
choroba wrzodowa o$dka i dwunastnicy" nadmierne wydzie!anie sokw trawiennych"
b!e przewodu pokarmowego;&
79
IaF1<.F-0 .A5.L*5<I ?>-A8-0 ) wycig chinowy p$ynny :brak $aknienia"
wyczerpanie /izyczne" neurastenia" niedokrwisto+@ zewn#trznie, w chorobach w$osw )
do nacierania;&
IaF1<.F-0 .*><I ?>-A8-0 ) wycig z zarodkw ko!i p$ynny :rodek
pobudzajcy w niewydo!noci krenia" po nadmiernych wysi$kach" w zm#czeniu i
wyczerpaniu /izycznym oraz psychicznym" przy b!ach g$owy" w neurastenii"
rekonwa!escencji po ostrych chorobach zaka2nych;&
IaF1<.F-0 GI5FA<5<I (PA((-0 ) wycig goryczkowy g#sty :brak $aknienia"
niedostateczne wydzie!anie sokw o$dkowych i !iny" nieyty o$dka" zaburzenia
trawienne" stany skurczowe je!it i wzd#cia;&
IaF1<.F-0 G>b.b11LA6<I 8IP-1<F-0 ) wycig !ukrecjowy oczyszczony
g#sty :nieyty drg oddechowych" kasze! rnego pochodzenia" choroba wrzodowa
o$dka i dwunastnicy;&
IaF1<.F-0 Lb81<(FA8A( ?>-A8-0 ) wycig gorzknikowy p$ynny :krwotoki
maciczne" bo!esne i przew!ek$e miesiczkowanie;&
IaF1<.F-0 Lb*(.b<0A (A..-0 ) wycig z !u!ka suchy :stany skurczowe
narzdw wewn#trznych" kasze! napadowy" dychawica oskrze!owa" przew!ek$e nieyty
oskrze!i" wrzd o$dka i dwunastnicy" nadmierne wydzie!anie sokw o$dkowych"
nerwob!e" bo!esne i przew!ek$e miesiczkowanie;&
PIERWIA3TKI
YCIA
MAKRO<I MIKROELEMENTY
3iopierwiastki to sk$adniki minera!ne :pierwiastki i ich nieorganiczne po$czenia;"
ktre stanowi za!edwie C procent" masy naszego cia$a" a!e utrzymuj np& cinienie
osmotyczne" wchodz w sk$ad wie!u enzymw" powoduj ich zwi#kszon aktywno+& <
wi#c makro) i mikroe!ementy uczestnicz w !icznych reakcjach biochemicznych& 0aj
wp$yw na nasze samopoczucie i zdrowie&
CHLOR KC*L
.h!or ) oprcz wapnia" /os/oru" magnezu" sodu" potasu i siarki ) na!ey do grupy
biopierwiastkw zwanych makroe!ementami" wyst#pujcych w organizmie !udzkim w
i!ociach wi#kszych ni "4 proc& masy cia$a" na ktre dzienne zapotrzebowanie wynosi
powyej 1 mg&
.h!or jest pierwiastkiem o w$aciwociach kwasowych" ma posta+ ci#kiego"
zie!ono$tego gazu o si!nie dranicym zapachu& Jest trujcy& 3ardzo aktywny
chemicznie&
' organizmie cz$owieka ch!or wesp$ z sodem odpowiada za utrzymanie
prawid$owego cinienia osmotycznego& 8zia$a w /ormie zjonizowanej" jego anion jest
g$wnym anionem p$ynw zewntrzkomrkowych& (pe$nia te wan /unkcj# w
utrzymaniu rwnowagi kwasowo)zasadowej organizmu& ' soku o$dkowym s$uy do
wytwarzania kwasu so!nego& G$wnym 2rd$em ch!oru jest s! i przy jej odpowiednim
spoyciu organizmowi nie) grozi niedobr tego pierwiastka& Jego brak moe wystpi+
przy biegunce" intensywnym poceniu si#" wymiotach" zaburzeniach
wewntrzwydzie!niczych& Przy wymiotach oraz w niedronoci od2wiernika !ub
dwunastnicy wyst#puj straty ch!orkw" zmniejsza si# ich st#enie w osoczu" co prowadzi
do a!ka!ozy hipoch!oremicznej& 5admierna zawarto+ ch!orkw we krwi wywo$uje )
szczeg!nie u m$odych dziewczt ) ch!oroz# :b!ednic#;&
.h!or wchodzi w sk$ad niektrych antybiotykw :np& tetracyk!ina" ch!oromycetyna; i
jest sk$adnikiem wie!u zwizkw o znaczeniu !eczniczym" a szerokie zastosowanie maj,
ch!orowodr" ch!orki" ch!orany" podch!orany" nadch!orany" woda ch!orowa" kwas so!ny i
in&
'$aciwoci usypiajce ma ch!ora! ) ciecz o ostrym zapachu, do dezyn/ekcji i
czyszczenia :np& protezy z#bowej; s$uy ch!oramina@ do narkozy s$uy ch!oro/orm
stabi!izowany dodatkiem ! proc& a!koho!u ety!owego@ si!nie dzia$ajcym narkotykiem do
inha!acji jest ch!orek ety!u" ktry z powodu mo!iwoci uszkodzenia narzdw
7B
miszowych :serce" wtroba" nerki; moe by+ stosowany jedynie do krtkotrwa$ej
narkozy" natomiast stosowany miejscowo dzia$a ch$odzce" np& na skr#" jest uywany
przy ekstrakcji z#bw i w krtkotrwa$ych zabiegach chirurgicznych@ ch!oronitryna jest
antybiotykiem niszczcym bakterie Gram)dodatnie i Gram)ujemne@ uspokajajco dzia$a
ch!oro/eazepoksyd& ktry jest stosowany w przypadkach chorb psychosomatycznych"
nerwowych zaburze% wegetatywnych" zaburze% trawiennych w je!itach" w
do!eg!iwociach sercowo)naczyniowych" przykrych objawach przedmenstruacyjnych" w
depresjach" bezsennoci" w chronicznych" pokrzywkowych chorobach skrnych"" w
uro!ogii" w przypadkach wra!iwoci cinienia t#tniczego na zmiany pogody&
Przy ostrych skurczach mi#ni stosowany jest ch!orodisazon" ktry powinien
dawkowa+ !ekarz&
CYNK KZnL
.ynk ) srebrzysty z niebieskim po$yskiem meta!" kruchy" niesz!achetny" okrywajcy si#
na powietrzu ochronn warstw t!enku" nie wyst#puje w stanie czystym& 0a zastosowanie
w !ecznictwie" gdy jest stymu!atorem i regu!atorem przysadki i gruczo$w p$ciowych"
wspomaga dzia$anie trzustki" bierze udzia$ w tworzeniu krwinek& 'yst#powanie w
organizmie :wagowo; ) "9 proc& .ynk jest pierwiastkiem niezb#dnym d!a organizmu i
wyst#puje we wszystkich jego tkankach" a najwi#cej 6n znajduje si# w gruczo!e
krokowym" trzustce" nerkach" wtrobie" mi#niach i skrze& Jest niezb#dny d!a
norma!nego wzrostu" rozwoju" odbudowy i regeneracji uszkodzonych tkanek& '
obecnoci cynku !epiej tworzy si# hemog!obina& 6n ) oprcz krzemu" wapnia" potasu i
magnezu ) jest niezb#dny przy !eczeniu z$ama% koci& 8ziennie na!ey dostarcza+
organizmowi 1)14 mg 6n&
(zkod!iwy jest zarwno niedobr" jak i nadmiar 6n w organizmie& 5iedobr cynku
powoduje zachamowanie wzrostu" $uszczenie skry" zanik torebek w$osowych& 8ue
niedobory powoduj bezp$odno+& 5iedostatek 6n moe wywo$a+ epi!epsj# !ub
schizo/reni#" u dzieci s$aby wzrost" brak $aknienia" zaburzenia w rozwoju koci i
narzdw p$ciowych& Poziom 6n spada do po$owy u chorych na cukrzyc#" d!atego cynk
wyst#puje w insu!inie& A!o+ cynku obnia si# przy marskoci wtroby" a take ) i to
bardzo znacznie ) u chorych na bia$aczk#&
5admiar cynku wywo$uje zatrucia" ktre objawiaj si# przede wszystkim wymiotami
spowodowanymi dranicym dzia$aniem 6n na b$on# !uzow o$dka& 'yst#puje take
b! brzucha" biegunka" b! i zawroty g$owy" bezsenno+" drenie rk& 5ie na!ey
przechowywa+ ywnoci w naczyniach ocynkowanych& 6atrucia mog wystpi+ po
spoyciu owocw i warzyw opryskiwanych preparatami 6n& grd$em cynku s, yto"
j#czmie%" burak czerwony" kapusta" szpinak" pomidor" brzoskwinia" pomara%cze" nasiona
dyni" nasiona s$onecznika" otr#by pszenne" kie$ki pszenne" ostrygi" wi#kszo+ grzybw
jada!nych" wtroba wo$owa" wi#kszo+ ryb" kakao" $tka jaj" mi#so kr!ikw i kurczt"
orzechy" suszone drode" a take g!inka bu$garska" zio$a" soki z surowych warzyw i
owocw" produkty pszcze!e :propo!is" apiQit;& .ynk znajduje si# take w preparacie /a!Qit&
7D
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
<rtretyzm" choroby zwyrodnieniowe staww" gociec" kar$owato+" epi!epsja"
bezp$odno+" in/ekcje bakteryjne i wirusowe" ot#pienie starcze" stwardnienie rozsiane
:chorym na (0 zapisuje !ek homeopatyczny 6inci Va!erianici 8)C" ktry mona stosowa+
bezpiecznie;" schizo/renia" wypadanie w$osw" marsko+ wtroby" zaburzenia trawienne"
miadyca" nowotwory" zapa!enie prostaty i jej przerost" z$amania koci" uszkodzenie
tkanek" na prawid$owe tworzenie si# krwinek czerwonych" parkinsonizm" brak $aknienia"
niedomogi nerek i wtroby" os$abion odporno+ komrkow na kata!izowanie wie!u
procesw yciowych" na przemian# materii i przyswajanie prawid$owe" oty$o+"
niedomogi tarczycy" grasicy" przysadki" os$abienie organizmu" astma" obrz#ki" migreny"
egzemy" nerwica wegetatywna" b!e serca" zaburzenia krenia krwi" bezsenno+ ) dawki
homeopatyczne" tak samo na bia$aczk# i trzustk#&
Na u)#&e( zewn/&rzn#
Frdzik" egzemy" $ysienie i wypadanie w$osw" rany" oparzenia& (tosuje si# diet#
cynkow oraz siarczan i g!ikonian cynku na trdzik" rne choroby skrne" uczu!enia na
d$oniach&
Przyswajanie cynku os$abiaj zawarte w pokarmach ro!innych zwizki zwane
/itynianami& 5ajwi#ksze ich i!oci wyst#puj w produktach zboowych" w strczkowych i
w orzechach& Kwas /itynowy" bia$y proszek bez zapachu" rozpuszcza!ny w wodzie" daje
so!e" ktre w przewodzie pokarmowym tworz trwa$e po$czenia z wie!oma sk$adnikami
minera!nymi" jak, cynk" wap%" e!azo" magnez" utrudniajc ich przyswaja!no+& Podobnie
dzia$aj szczawiany" taniny i b$onnik" wyst#pujce w produktach ro!innych& 6nacznie
$atwiej organizm przyswaja !udzki pierwiastki zawarte w mi#sie& .ynk wchodzi w sk$ad
ponad 9 enzymw& 5iedobr cynku odczuwaj !udzie starsi i spoywajcy mniej bia$ka"
np& wegetarianie&
5*in(a c#n("wa> 1 g t!enku cynku" 9 g e!atyny" C g g!iceryny" 7 g wody&
(tosowa+ na puch!in# wodn" przekrwienie y!ne" na cz#ci mi#kkie uda i podudzia przy
obrz#kach&
MaF0 c#n("wa ) na dwoinki powodujce zapa!enie spojwek&
PO3POR KPL
?os/or zosta$ przez dr& Va!neta" na ktrego opinie powo$ywa!imy si# w O<pteceP
wie!okrotnie" uznany za pierwiastek p!astyczny :gdy bierze udzia$ w przemianach
substancji organicznych biogennych" ywych" w szczeg!noci bia$kowych; oraz
dynamiczny :poniewa wzmaga moc !ecznicz !ekw i biopierwiastkw" np& wapnia;&
?os/or jest sk$adnikiem !icznych zwizkw :w#g!owodanw" bia$ek" t$uszczw;&
Kontro!uje rwnowag# wapniow rodowiska wewn#trznego i odgrywa istotn ro!# w
mechanizmach dzia$ania wit& 8& 3ierze udzia$ w /ormowaniu koci i krwi" odgrywa
wan ro!# w dzia$aniu tarczycy&
Jest najwaniejszym pierwiastkiem energetycznym nerww" inte!ektu i uk$adu
p$ciowego& grd$em /os/oru s m&in& zboa i ich kie$ki" czosnek" cebu!a" se!er" marchew"
por" pomidor" migda$y" orzechy" winogrona" py$ek kwiatowy" a take artyku$y spoyw)
7=
cze bogate w bia$ko i wap%" np& sery podpuszczkowe" /aso!a" $tka jaj" groch suchy"
wtroba" mka pszenna" mi#so i ryby& 1wnowag# /os/orow w organizmie zdrowego
cz$owieka pozwa!a utrzyma+ dzienna poda 1"E g /os/oru" a u dzieci i kobiet w ciy )
1"4)9 g&
?os/or" ktry wyst#puje w kadej komrce ustroju" znajduje si# przede wszystkim w
kociach i z#bach w postaci po$cze% z wapniem&
' 2!e zrwnowaonych dietach stosunek wapnia do /os/oru staje si# niekorzystny&
5admiar /os/oru powoduje strcanie tego pierwiastka w postaci nierozpuszcza!nego
/os/oranu wapnia& (tosunek wapnia do /os/oru nie powinien by+ mniejszy ni 1,9" a
stosunek optyma!ny ) 1,1& - dzieci powinien si# zb!ia+ do wie!koci 9,1" co odpowiada
proporcji tych pierwiastkw w m!eku kobiecym&
'ap% i /os/or wyst#puj i dzia$aj wsp!nie" gdy stosunek wapnia do /os/oru jest niski"
wwczas wyst#puje zrzeszotnienie koci& Gospodarka wapniowa i /os/orowa znajduje si#
pod wp$ywem gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego& Lormon przytarczyczek zwi#ksza
wyda!anie /os/oru z moczem i obnia poziom /os/oranw nieorganicznych w surowicy
krwi& Lormony steryoidowe zmniejszaj wyda!anie wapnia i /os/oru z moczem" maj
wi#c korzystne dzia$anie w rzeszotnieniu koci&
5asi!enie w przemianie w#g!owodanowej wywo$uje przemijajce obnienie
/os/oranw w surowicy& Podobne zjawisko moe wystpi+ podczas wch$aniania
niektrych t$uszczw& ' cukrzycy wyst#puje nisze st#enie /os/oranw organicznych w
surowicy krwi" a nieorganicznych ) wysze& 5iszym poziomem /os/oranw
charakteryzuje si# krzywica i moe on obniy+ si# do ! mg na 1 m!& ' ci#kich
schorzeniach nerek zatrzymanie /os/oranw jest g$wn przyczyn kwasicy" a wzrost
i!oci /os/oru w surowicy wywo$uje obnienie poziomu wapnia& 'ysoki poziom /os/oru
we krwi wyst#puje w niedoczynnoci przytarczyc&
0etabo!izm /os/oru ma zwizek z hormonem wzrostu& - dzieci" ktre maj wysoki
poziom /os/oranw we krwi" obserwuje si# akromega!i#" tj& chorob# b#dc wynikiem
nadczynnoci p$ata przedniego przysadki" co objawia si# m&in& przerostem koci i cz#ci
mi#kkich twarzy" d$oni i stp&
?os/or" jako jeden z najwaniejszych sk$adnikw minera!nych ustroju" stanowi rodek
!eczniczy z nast#pujcymi wskazaniami, astenia /izyczna i inte!ektua!na" astma"
deminera!izacja" do!eg!iwoci kostne" gru2!ica" niedomogi pracy serca" objawy chorb
nerwicowych" spazmo/i!ia :napady drgawek" skurcze mi#ni wyst#pujce g$wnie u
dzieci w nast#pstwie wzmoonej pobud!iwoci nerwowo)mi#nowej na t!e zmniejszonej
zawartoci wapnia w surowicy krwi;" zaburzenia pracy tarczycy" zm#czenie mi#niowe&
1ozmieszczenie /os/oru w organizmie i!ustruje ponisze zestawienie&
P$yn !ub tkanka mgH1 m! !ub 1 g
krew C
surowica dzieci C)B
surowica doros$ych 7)C"4
mi#nie 1B)94
nerwy 7E
koci z#by 99
71
?OD K?L
Jod jest pierwiastkiem chemicznym wyst#pujcym w skorupie 6iemi w postaci
trwa$ego izotopu :jod)19B;& (pord 91 izotopw jodu" najwi#ksze zastosowanie w
diagnostyce i terapii ma jod)171" ktry emituje czstki beta minus oraz promienie
gamma& ' tym artyku!e przedstawiam ro!# i znaczenie jodu w ustroju !udzkim& Astnieje
cis$y zwizek mi#dzy wyst#powaniem jodu w organizmie !udzkim" a jego si$ obronn i
mo!iwoci przeciwstawienia si# chorobom& <!e najwi#ksze znaczenie ma jod d!a
tarczycy" ktrej jest niezb#dny d!a prawid$owego /unkcjonowania& Przez dwa p$aty
tarczycy znajdujce si# z przodu szyi przep$ywa w cigu 1B minut krew z ca$ego
organizmu& ($absze zarazki" ktre wnikn#$y do ustroju :np& przez zranion skr#" przez
b$on# !uzow do nosa" gard$a !ub przewd pokarmowy; przedostaj si# do krwioobiegu i
s przenoszone do gruczo$w tarczycy i tam zabijane przez jod" natomiast si!niejsze s
os$abiane za kadym siedemnastominutowym obiegiem krwi" w ko%cu gin& '
przypadku niedoboru jodu zarazki nie s !ikwidowane skutecznie& (twierdzono" e
zawarto+ jodu w tarczycy za!ey od rodzaju wyywienia i od jakoci spoywanej wody&
Gdy jest go za ma$o w poywieniu" wodzie" so!i i powietrzu ) tarczyca nie jest w stanie
produkowa+ tyroksyny& *rganizm zaczyna chorowa+&
Farczyca" oprcz zabijania zarazkw spe$nia take inne /unkcje& 8o nich na!ey przede
wszystkim odbudowa niezb#dnej cz$owiekowi energii& Astnieje cis$y zwizek mi#dzy
si$ami" jakimi dysponuje cz$owiek" a pobieran przez niego optyma!n i!oci jodu& '
przypadku wyczerpania na!ey przede wszystkim sprawdzi+" czy g!eba" z ktrej pochodzi
poywienie" nie jest uboga przede wszystkim w jod" a take w koba!t" magnez i e!azo&
8odatkow w$aciwoci jodu jest uspokojenie organizmu i uwo!nienie go od napi#cia
nerwowego" ktre objawia si# wzmoon pobud!iwoci" bezsennoci i cig$ym
niepokojem& :5iespokojne" cig!e wiercce si# dzieci poniej 1 !at mona uspokoi+
podajc 9 krop!e jodu do szk!anki soku owocowego" warzywnego !ub do wody z
dodatkiem ! $yeczki octu jab$kowego" np& co trzy !ub cztery dni;& Ann /unkcj jodu jest
usprawnienie my!enia oraz zapobieganie nadmiernej oty$oci&
Jod jest jednym z !epszych kata!izatorw ut!eniajcych& (przyja spa!aniu tkankowemu
produktw spoywczych& 5ie spa!one produkty spoywcze gromadz si# w ustroju jako
niepodany t$uszcz" ba!ast i toksyny&
Picie wody ch!orowanej i spoywanie nadmiaru so!i powoduje w tarczycy utrat# jodu"
ktry jest wypierany przez ch!or& Grup# ch!orowcw" do ktrych na!ey take jod"
charakteryzuje prawo wypierania pierwiastkw o wi#kszej masie atomowej przez
pierwiastki o mniejszej masie atomowej ) aktywno+ ch!orowcw jest odwrotnie
proporcjona!na do ich masy atomowej" np& :na pierwszym miejscu masa atomowa" na
drugim aktywno+; /!uor 1= i 1" ch!or 74"4 i 4" brom D i 9C" jod 19B i 1C&
.z$owiek moe uzupe$nia+ niedobr jodu przez, 1& (poywanie pokarmw bogatych w
jod :ryby morskie" rzodkiewka" rzodkiew" marchew" pomidory" ziemniaki" kapusta" sa$ata"
cebu!a" $tka z jajek" banany" grzyby" truskawki" poziomki" /aso!a" szpinak" rabarbar"
szparagi itp&;& 9& (marowanie ma$ej powierzchni skry tinktur jodu& 7& (tosowanie
preparatw bogatych w jod" np&, >ugo!" tran" tab!etki z a!g morskich&
*rganizm cz$owieka zawiera mniej ni 1 krope! jodu& ' za!enoci od ci#aru
pacjenta z niedoborem jodu" za!eca si# stosowanie co drugi dzie% 1)9 krop!i roztworu"
tzw& p$ynu >ugo!a :jod w jodku potasu;& Pacjent o wadze B kg potrzebuje ty!ko 9 razy
711
w tygodniu ! krop!#" ktr na!ey bra+ na czczo" 9 minut przed niadaniem& W ce*u
uzupe!nienia ."u w "r=aniz,ie za*eca %i/ na%&/pu.-c- recep&/2 ! $yeczka octu
jab$kowego" 1H9 szk!anki przegotowanej wody" ! krop!a roztworu jodku potasu" ! $yeczka
miodu& 'ymiesza+ wszystko i wypi+ przed posi$kiem& Preparat ten dzia$a
przeciwbakteryjnie" przeciwwirusowo" przeciwepidemicznie i moe by+ podawany przez
!ekarzy weterynarzy byd$u" by otrzyma+ m!eko wo!ne od bakterii" !ekko kwane nie g#ste
i konserwujce si# d$uej" zdrowsze i w wi#kszej i!oci& Krowy za b#d zdrowsze i
wo!ne od chorb skrnych" szybciej przybiera+ na wadze oraz dawa+ !epsze jakociowo
mi#so&
3&"%"wanie recep&# na zwi/(%zenie %(u&eczn"Fci zia!ania ."u :ocet jab$kowy U
mid U woda; czyni krew bardziej p$ynn" krc w naczyniach w$osowatych bez trudu i
wysi$ku& Korzystnej jest jada+ razowy ch!eb ytni" produkty kukurydziane" mid zamiast
cukru ra/inowanego" popija+ soki z jab$ek" winogron i borwek" dzi#ki czemu mocz staje
si# norma!ny" tj& !ekko kwany" $ty" a nie a!ka!iczny& 6 produktw mi#snych najwi#cej
jodu zawiera wtroba& Gdy organizm zawiera nadmiar jodu" wtedy b$ona !uzowa nosa
jest sta!e mokra" cieknie i cz$owiek ma wieczny katar& 5a!ey wwczas przerwa+
stosowanie jodu& 5atomiast gdy cz$owiek 2!e pi" rano za wstaje zm#czony" to powinien
bra+ jod :np& pod postaci jodowanej so!i kuchennej;& 6apotrzebowanie na jod wzrasta w
okresie dojrzewania i ciy& Jee!i niedobr jodu przed$ua si# to wyst#puje wo!e
:przerost tarczycy niedoczynnej;& Gruczo$ tarczycowy sk$ada si# z dwch p$atw
po$oonych po obu stronach tchawicy" po$czonych ze sob rodkow cz#ci& Lormon
tarczycy" tyroksyna :F(L;" dzia$a g$wnie jako kata!izator reakcji ut!enie% i jako
regu!ator szybkoci procesw metabo!icznych ustroju& Przy braku hormonu tarczycy
procesy ustrojowe u!egaj os$abieniu" co ujawnia si# zwo!nionym t#tnem" obnionym
cinieniem krwi" zmniejszon aktywnoci psychiczn i /izyczn" a cz#sto" chocia nie
zawsze" oty$oci& 'e krwi wzrasta poziom cho!estero!u& ' stanach nadczynnoci
tarczycy wyst#puj odwrotne zjawiska@ przyspieszone t#tno" rozdranienie" nerwowo+"
sta$a utrata masy cia$a" wytrzeszcz oczu& 6wi#ksza si# zapotrzebowanie na witaminy"
wyst#puje choroba 3asedowa&
Jod jest nieodzowny do wytwarzania hormonu tarczycy i jest to jedyna znana jego
/unkcja" gdy przemiana jodu $czy si# ci!e z /unkcj tarczycy& 5ieorganiczny jod jest
w znacznej mierze pobierany przez tarczyc# w zwizku z syntez hormonu
tarczycowego& 6 ca$ej i!oci jodu w ustroju" ktra wynosi 4 mcg" w tarczycy znajduje si#
oko$o 1)14 mcg& .zynno+ tarczycy ma wp$yw na ca$kowit zawarto+ jodu w gruczo!e"
a nie i!o+ tyroksyny& 'e krwi wyst#puje jod hormona!ny" tj& jod zwizany z bia$kiem&
Powi#kszona tarczyca nazywa si# wo!em" ktre jest widoczne na szyi&
6 wyjtkiem wo!i z$o!iwych i schorze% zapa!nych tarczycy" wo!e moe by+ prostym
powi#kszeniem gruczo$u bez nadczynnoci !ub powi#kszenia gruczo$u z nadczynnoci&
1ozrniamy wi#c, !& 'o!e proste" ktre jest chorob z niedoboru" wywo$an nie
wystarczajcym dostarczeniem jodu z poywieniem" wyst#puje w oko!icach" gdzie g!eba
i woda zawieraj ma$o jodu& -ywanie jodowanej so!i zmniejszy$o w znacznym stopniu
wyst#powanie prostego wo!a na Podha!u& 9& 'o!e toksyczne :nadczynno+ tarczycy;"
ktre rni si# od wo!a prostego tym" e powi#kszeniu gruczo$u towarzyszy wydzie!anie
nadmiernych i!oci hormonu tarczycy :nadczynno+ razem z powi#kszeniem;& Fermin
OtoksycznyP nie odnosi si# do wydzie!iny gruczo$u" !ecz do objaww toksycznych"
wynikajcych z nadczynnoci& 5ajcz#stsz postaci nadczynnoci jest wo!e :niekiedy
zdarza si$ jego brak; z wytrzeszczeni oczu& *prcz wo!a najwaniejszymi
719
objawami nadczynnoci s nerwowo+" $atwe meczenie si#" utrata masy cia$a mimo
odpowiedniego odywiania" podwyszona temperatura cia$a z nadmiernym poceniem si#"
sta$e przyspieszenie akcji serca" wytrzeszcz ga$ek ocznych" drenie rk" czasem biegunka&
'o!e moe by+ skutkiem nie ty!ko niedoboru jodu" a!e rwnie niedostatku koba!tu" a
take nadmiernego spoywania kapusty zawierajcej azotany i azotyny& 0og z nich
powsta+ nitrozoaminy" ktrych pochodne acety!owe wywo$uj wo!e& Podobnie dzia$a
nadmierne spoywanie so!i" a take niektre !eki su!/onamidowe&
6awarto+ jodu w niektrych artyku$ach spoywczych :w mikrogramach na 1 g;,
zboa ) 44" m!eko ) 1"9" sery ) 74" marchew ) C" pomidory ) 9"1" ziemniaki ) C"E" kapusta
) E"B" rzodkiewka ) D"9" szparagi ) C"4" dorsz ) 1CB" /!dra ) 94" $oso ) 7C& 'oda zawiera
9)14 mikrogramw jodu w dcm sze+&" woda morska ) 9 mikrogramw" powietrze
nadmorskie ) 1B mikrogramw w ! m sze+&
' organizmie cz$owieka wyst#puje 9)4 mcg jodu" z czego 1H9 w mi#niach" 1H4 w
tarczycy" "1 w skrze" 1H1B w kociach" reszta w jajnikach" korze nadnerczy i w przy
tarczycach&
8uo jodu zawiera s! nie oczyszczana chemicznie" kruszona !ub odparowywana" np&
k$odawska" inowroc$awska !ub boche%ska& 6!eca si# stosowanie so!i kopa!nej" ktra
zawiera niezb#dne do ycia biopierwiastki& (! warzona nie zawiera jodu& .horym
tarczycowym doradza si# pobyt na p!ay ba$tyckiej oraz w .iechocinku" gdzie pod
t#niami oddycha si# jodem& ' Po!sce ! gram so!i jodowanej zawiera 4 mikrogramw
jodu&
W3KAZANIA LECZNICZE
6ahamowanie wzrostu u dzieci" niedoczynno+ tarczycy" nadmiar cho!estero!u we
krwi" oty$o+" zaburzenia krenia" do!eg!iwoci p$ucne" nadcinienie krwi" reumatyzm"
zaburzenia w okresie starzenia si# :ju od C roku ycia na!ey konsumowa+ jod pod
postaci so!i jodowanej;& Jod moe by+ 2!e to!erowany i powodowa+ zatrucia z
nast#pujcymi objawami, zawroty i b!e g$owy" nieyt nosa" powi#kszenie gruczo$w
podszcz#kowych& >epiej jest pobiera+ jod wraz z produktami spoywczymi& 5iektre
zwizki jodu mog wywo$a+ uczu!enie& ' takim przypadku na!ey korzysta+ z porady
!ekarza" w szczeg!noci gdy wyst#puj skrne wysypki jodowe& Przy uytku
zewn#trznym uczu!enie na jod objawia si# jako 7ododer1atitis z zaczerwienieniem skry
i obrz#kami zw$aszcza na twarzy :mog pojawi+ si# p#cherze;& Przy uytku
wewn#trznym mog wyst#powa+ p#cherzyki pokrzywowe" trdzik jodowy" jodowe
zapa!enie skry" p#cherzyca jodowa :p#cherze na zmienionej zapa!nej skrze;" np& przy
doy!nym podaniu kontrastu z jodem d!a zdj#+ rentgeno!ogicznych nerek&
Recep&a na *eczenie w"*a> 1 g 1 proc& propo!isu i 1 kora!i bursztynowych drobno
pot$uczonych& 0acerowa+ ki!ka dni& -ywa+ tej na!ewki 9 razy dziennie po 7 krop!i na
wodzie !ub cukrze po niadaniu i po obiedzie" nadto raz dziennie smarowa+ ni bardzo
de!ikatnie guzowate wo!e tarczycowe& Po 7)C miesicach tarczyca zmi#knie i bardzo
wyra2nie zmniejszy si# a do prawid$owej postaci& .ig$e podawanie jodu wywo$uje
nadczynno+ tarczycy okre!on jako choroba 3asedowa& 'yst#puje ona cz#ciej u kobiet
ni u m#czyzn" powodujc utrat# masy" niepokj" wypadanie w$osw" biegunki" a
czasami zaparcia" bicie serca ponad 1 na minut# i !im/ocytoz#& 6 powodu wybarwienia
!im/ocytw pokazuje si# jodo/i!ia&
5a jednokomrkowego pasoyta je!it u !udzi 87odo1oeba buetsc0lii: za!eca si# octan
jodu& Jako antyseptyk stosowany jest jodo/orm" ktry w zetkni#ciu z ran wydzie!a
717
jod dzia$ajcy bakteriobjczo i antyseptycznie& Jodek sodu !ub jodek potasu maj
zastosowanie jako !eki wykrztune na z!ecenie !ekarza& Przy astmie oskrze!owej jod czyni
sekrecje bardziej p$ynne& Przy zatruciach jodem :jodzica; wyst#puje gorczka" brak
apetytu" nadczynno+ tarczycy" biegunka" zapa!enie b$ony !uzowej" opuchni#cie twarzy&
Jodek sodu !ub potasu przenikaj dwukierunkowo przez b$ony otaczajce p$yn mzgowo)
rdzeniowy i utrzymuj sta$e st#enie kationw po obu ich stronach oraz dwukierunkowy
transport aktywny z og!nego krenia i do niego& 0a to znaczenie przy !eczeniu
niektrych chorb o etio!ogii nieznanej& (i!ne bod2ce akustyczne powi#kszaj
przepuszcza!no+ tej bariery& Jodyna to ciemnobrunatny roztwr jodu :9)1 procentowy;
w a!koho!u ety!owym" dzia$ajcy bakteriobjczo& ($uy$a ona kiedy chirurgom do
dezyn/ekcji ran i ska!ecze%& Jodyna zawiera rwnie nieco jodku potasu& Zayta
wewn#trznie jest mierte!n trucizn&
5iedobory jodu z powodu jego braku w poywieniu i w napojach" np& w grach"
powoduj wyprysk jodowy na ko%czynach" w szczeg!noci na podudziu& (o!e kwasu
jodowego" tzw& jodany maj w$aciwoci ut!eniajce& Jod obnia toksyczne dzia$anie
miedzi& ' m!eku jod wchodzi w po$czenie z kazein&
Jod)171" radioaktywny" gromadzi si# w tarczycy drog pokarmow& Jego okres
po$owicznego rozpadu wynosi D dni& (tosowany niekiedy do !eczenia guzkw gorcych
w wo!u guzowatym u !udzi po sze+dziesitce&
KRZEM K3iL
Krzem jest najpospo!itszym pierwiastkiem w przyrodzie :94"C4 proc& wagowego
sk$adu skorupy ziemskiej;& 5ie wyst#puje w stanie czystym" a jego najbardziej
rozpowszechnionym zwizkiem jest krzemionka :(i *9;& Fworzy rwnie zwizki
organiczne ) ciecze i cia$a sta$e ) ktre odegra$y istotn ro!# w powstaniu ycia na 6iemi&
' ostatnim dwudziesto!eciu poczyniono znaczne post#py w badaniach nad ro! krzemu
w yciu minera!nym ro!in" zwierzt i !udzi& 0edycyna zna wie!e chorb" ktrych
pod$oem jest niedobr krzemu& *d wie!u !at prowadz# obserwacje nad ue!astycznieniem
uszkodzonych zastawek y!nych go!eni u !udzi" co dotychczas !eczono operacyjnie" a w
przysz$oci moe by+ zb#dne" mog bowiem okaza+ si# pomocne zwizki organiczne
krzemu&
Krzem jest pierwiastkiem niezb#dnym d!a ro!in& Gromadzi si# g$wnie w cianach
komrkowych wchodzc w sk$ad zewn#trznego pancerza jednokomrkowego ro!in i
zwierzt& Krzem w cianach komrkowych $odyg ro!in wyszych zapewnia im du
wytrzyma$o+ mechaniczn& Popi$ skrzypu a w B proc& sk$ada si# z krzemu& 3rak tego
pierwiastka prowadzi do zahamowania wzrostu ro!in" spadku p!ennoci" powoduje
wi#dni#cie !ici :krzem w !iciach chroni ro!iny przed nadmiarem elaza i magnezu" co z
ko!ei jest korzystne d!a chorych z (0;& *bnienie zawartoci krzemu w rodowisku
prowadzi do zahamowania /otosyntezy" syntezy bia$ek" ch!oro/i!u" 85<" 15<" ksanto/i!u
i !ipidw& Krzem wzmacnia odporno+ ro!in na zaso!enie g!eby" obnia toksyczno+
g!inu i germanu i wp$ywa na metabo!izowanie boru& -odparnia ro!iny na choroby
grzybowe& 5awozy krzemowe zwi#kszaj p!ony& 0u$y de!ty 5i!u zawieraj 4D proc&
krzemu i d!atego by$y tak korzystne d!a p!onw pszenicy& Krzem wyst#puje w $uskach
ziarna zb" w skrce owocw" w czosnku" szczypiorku" w m!eczku
71C
pszcze!im& 8uo krzemu zawiera woda 2rd!ana" natomiast wodocigowa jest uboga w
(i& (poywcze produkty ra/inowane s pozbawione krzemu :np& bia$e pieczywo;&
Krzem jest niezb#dny d!a organizmu !udzkiego" ktry zawiera B g (i" a wiec wi#cej ni
elaza :7)7"4g; i o wie!e wi#cej ni miedzi :1)14 mg;" wi#cej ni koba!tu" nik!u i
cynku& Krzem odgrywa wan ro!# w procesie odywczym ustroju i jego detoksykacji&
8zienne zapotrzebowanie na (i wynosi 9)7 mg i mog je zaspokoi+ warzywa"
owoce" mi#so" ch!eb razowy" p$atki owsiane" otr#by pszenne" produkty ro!inne bogate w
ce!u!oz#& 'yst#pujcy w ro!inach kwas krzemowy odgrywa znaczn ro!# w
zio$o!ecznictwie& 6a!ecany jest przeciw zwapnieniom t#tnic :a wi#c ma znaczenie jako
rodek zmniejszajcy miadyc#;" przy czym odtwarza e!astyczno+ naczy%
krwiononych ) kapi!arw" po!epsza prac# wydzie!nicz nerek" zwa!cza stany zapa!ne"
przyspiesza procesy b!iznowacenia w gru2!icy" !eczy astm# oskrze!ow" dzia$a
wykrztunie&
Na.+"=a&%z#,i Sr'!a,i (rze,u %-2 skrzyp :zawarto+ (i ) E proc&;" poziewnik"
rdest ptasi" perz" pokrzywa" podbia$" turzyca piaskowa& 6 tych ro!in robi si# napary !ub
odwary biorc np& po 4 g skrzypu" poziewnika i pokrzywy oraz 1 g rdestu ptasiego&
Jyk# tej mieszanki za!ewa si# 9 szk!ankami wody i gotuje powo!i" a zostanie po$owa
zawartoci naczynia& Popija+ 9 razy dziennie po p$ szk!anki tego wywaru& 6io$a z (i
trzeba d$ugo ogrzewa+ na wo!nym ogniu" gdy krzemionka jest trudno rozpuszcza!na&
(krzyp by$ uwaany przez ks& Kneippa za panaceum na wszystkie choroby" gdy
sprzyja wyda!aniu zb#dnych z$ogw i !uzw z organizmu !udzkiego i zapewnia
detoksykacj# ustroju oraz jednoczenie minera!izuje tkank# $czn" zwa!cza komrki
nowotworowe& Krzem jest wanym !ekiem rwnie pod wzg!#dem pro/i!aktycznym w
szczeg!noci w przypadku schorze% drg oddechowych& 5a terenach bogatych w krzem
i magnez rzadziej wyst#puj nowotwr;&
Mwiadectwem niedoboru (i s p#kajce paznokcie sygna!izujce deminera!izacj#
szkie!etu& Po zabiegach chirurgicznych na kociach na!ey stosowa+ (i" ktry przyspieszy
ich zrosty& Kobiety w ciy potrzebuj wi#cej (i& P$uca cz$owieka zdrowego zawieraj
"1D proc& (i" a p$uca gru2!ika ty!ko "= proc& 5ajwi#cej (i znajduje si# w grasicy"
nadnerczach" przysadce" p$ucach" mi#niach i krwi& A!o+ (i w narzdach !udzkich ma!eje
z wiekiem& >udziom starszym za!ecam popijanie roztworu g!inki po ! $yeczce dziennie&
Krzem odgrywa ro!# zasadnicz w !eczeniu miadycy" a pomocnicz w !eczeniu
cukrzycy" na ! szk!ank# wody nie mieszajc po 9 $yki sto$owe ! !ub 9 razy dziennie&
W3KAZANIA LECZNICZE
Na u)#&e( wewn/&rzn#
.horoby zwyrodnieniowe :artretyzm" reumatyzm" dna;" cukrzyca" deminera!izacja
organizmu" krzywica" krucho+ paznokci" krwotoki :sk$onno+;" miadyca :sk!eroza;"
nadcinienie" nowotwory" od!eyny" og!ne os$abienie" $upie" stany zapa!ne" np& dzise$"
schorzenia skrne" grzybice" przepuszcza!no+ naczy% w$osowatych rany zastarza$e"
os$abione mi#nie serca" trdzik rowaty" wypadanie w$osw" z$amanie koci" z$a
przemiana materii" przyz#bica" op2nienie wzrostu u dzieci" os$abienie ci#gien&
Pro/i!aktycznie zapobiega $atwemu powstawaniu si%cw" chorobom neuro!ogicznym
a!ergicznym" uk$adu sercowo)naczyniowego" chorobom kobiecym i chorobom wieku
starczego&
714
Na u)#&e( zewn/&rzn#
*dwarem ze skrzypu" podbia$u" rdestu ptasiego" perzu i poziewnika w rwnych
i!ociach z 9 $ykami octu !ub azu!enu" ktry konserwuje odwar" przemywa+ twarz 9)7
razy w tygodniu& 0ona rwnie tym odwarem przeciera+ ca$e cia$o raz w tygodniu" co
uj#drnia ca$ skr#& 3ardzo korzystne d!a dzieci&
Krze,ica K%i*i("zaL> Fa choroba zawodowa powstaje w wyniku wdychania py$w
krzemowych i moe wyst#powa+ u niektrych grnikw" pracownikw kamienio$omw i
zak$adw przemys$u krzemowego" gdzie py$ sk$adajcy si# z (i*9 jest wie!koci od "9
do 9 mikrometrw" a !iczba czstek przekracza CH1& 1ozwj tej choroby" ktra
wywo$uje niedomog# w oddychaniu i kreniu krwi" trwa ki!ka !at& 8iagnoz# wykazuje
zdj#cie rentgenowskie& (pecja!ici z dziedziny /itoterapii w 5iemczech stosuj napar z
zie!a skrzypu" a ja daj# dodatkowo produkty pszcze!e i soki ze wieych warzyw i stosuj#
te re/!eksoterapi#" to jest masowanie stp& 6a!ecam przyjmowanie wit& 3
1
raz dziennie
po 7 mg&
LIT KLiL
>it jest mi#kkim" srebrzystobia$ym meta!em" jest naj!ejszym cia$em sta$ym :ci#ar
w$aciwy) "47;& 3ardzo aktywny chemicznie& 5a powietrzu ut!enia si#" wypiera wodr z
wody tworzc mocn zasad#& *dgrywa bardzo wa ro!# w organizmie" jest
wykorzystywany w !ecznictwie&
>it wp$ywa na usta!enie rwnowagi psychicznej cz$owieka i decyduje o jego stanie
emocjona!nym& Jego zastosowanie za!eca si# w przypadku bezsennoci" me!ancho!ii"
!#kw" obsesji" os$abienia psychicznego w stanach depresji& 6apobiega sk!erozie i
chorobom serca w nadcinieniu t#tniczym" dzia$a pobudzajco na czynnoci szpiku
kostnego& 'ykorzystywany w !eczeniu narkomanw i a!koho!ikw& Jest antagonist
potasu w do!eg!iwociach sercowych@ wiadomo e przy podawaniu organizmowi
nadmiernych i!oci potasu nast#puje zak$cenie e!ektrokardiogramu& >it wspomaga
magnez w reakcjach biochemicznych organizmu& Kata!izuje /unkcje wydzie!nicze ustroju
:np& moczu w schorzeniach dny;&
grd$em !itu s niektre wody minera!ne :np& 6uber AA;" niektre ro!iny :np& ziemniak
i pomidor;" a przy tym trzeba powiedzie+" e wi#cej tego pierwiastka znajduje si# w
cz#ciach nadziemnych ni w korzeniach ro!in& >it wyst#puje take w so!i z 'ie!iczki&
(poro !itu zawieraj take drode piwne" tote ich stosowanie musi przebiega+ pod
kontro! !ekarza&
Przy nadmiarze !it wywo$uje stany toksyczne organizmu& (o!e !itu !ecz stany
me!ancho!ii" gdy doprowadza si# !itemi# :i!o+ !itu we krwi; do poziomu "CD)"E=
mgH1 cm& sze+&" co stanowi granic# dopuszcza!nej zawartoci tego pierwiastka w
organizmie& >eczenie wi#c takimi dawkami powinno by+ krtkotrwa$e&
MA5NEZ KM=L
.z#sto w !iteraturze medycznej magnez nazywa si# pierwiastkiem ycia& 5azwa ta zda
si# sugerowa+ wan ro!# magnezu w organizmie i jego wyjtkowe znaczenie w
procesach yciowych& A tak jest w istocie" cho+ nauka wie o tym stosunkowo od
71E
niedawna" od chwi!i" gdy zosta$ rozszy/rowany mechanizm /otosyntezy& 'ykryto
bowiem" e w ch!oro/i!u" bez ktrego jest niemo!iwe istnienie ro!in" a co za tym idzie
)zwierzt i cz$owieka" znajduje si# w$anie magnez" ktry uczynni proces /otosyntezy&
?akt ten pobudzi$ nauk# do wnik!iwych bada% nad ro! magnezu d!a zdrowia" a wyniki
tych docieka% okaza$y si# do tego stopnia znaczce" i w wiecie medycznym
powi#cono temu pierwiastkowi wie!e mi#dzynarodowych kon/erencji i powsta$a
ogromna !iteratura przedmiotu& 5a gruncie po!skim przede wszystkim pro/& Ju!ian
<!eksandrowicz zaj$ si# upowszechnianiem drogi do studiw nad zastosowaniem tego
pierwiastka do ce!w !eczniczych&
(prawa magnezu zarwno w pro/i!aktyce" jak i !ecznictwie nabiera rangi w zwizku z
coraz powszechniejszym niedoborem tego pierwiastka w g!ebie i jego rugowaniem z
ywnoci w procesach oczyszczania&
W9A;CIWO;CI LECZNICZE
0agnez kata!izuje wie!e procesw yciowych w ustroju" jest czynnikiem wzrostu"
dzia$a tonizujco" jest czynnikiem regenerujcym ywe komrki" przywraca rwnowag#
psychiczn i uk$adu nerwowego" nerwu trjdzie!nego" uk$adu wsp$czu!nego" drenuje
wtrob# powi#kszajc i!o+ wydzie!anej $ci" jest antyseptykiem wewn#trznym i
zewn#trznym" regu!atorem rwnowagi wapniowej" a w za!enoci od oko!icznoci moe
by+ antagonist wapnia" wzmaga reakcje obronne organizmu" zwa!cza uczu!enie" zwa!cza
procesy starzenia si#" zwa!cza podatno+ organizmu na powstawanie nowotworw"
zwa!cza miadyc# i zakrzepy" dzia$a pro/i!aktycznie na zapa!enie y$ w sytuacjach
pooperacyjnych" po po$ogach" przywraca moczowi odczyn kwany" gdy obnia a!ka!oz#
krwi" bierze udzia$ w procesie termoregu!acji" rozpuszcza kamienie nerkowe" wzmacnia
uk$ad sercowo)naczyniowy" stabi!izuje uk$ad chromosomatyczny" zmniejsza toksyczno+
jonw cynku" u$atwia wyda!anie o$owiu z organizmu" co chroni przed o$owic"
wsp$dzia$a z e!azem dwuwartociowym" ktre jest centra!nym jonem czsteczki
hemog!obiny" wsp$dzia$a z g!iko!em" ktry odtwarza upo!edzon sekwencj#
aminokwasw w !ipidowych os$onkach mie!inowych u chorych na (0" dzia$a przeciw)
stresowo" przeciwana/i!aktycznie" przeciwzapa!nie" ochrania przed promieniowaniem
jonizujcym" pobudza /agocytoz#" dzia$a re!aksujce i znieczu!ajco" os$abia arterio)
sk!eroz# i obnia poziom cho!estero!u" dzia$a odt$uszczajce" chroni przed uszkodzeniem
mi#nia sercowego" utwardza wod# pitn czynic j zdrowsz i korzystn d!a
niedocinieniowcw nieza!enie od wieku" dzia$a korzystnie przy bia$aczkach i przy
hemoroidach" usuwa nieprzyjemny zapach potu" a cz#sto i skurcze w nogach" usprawnia
prac# gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego" a wi#c tarczycy" przytarczek" przysadki"
nadnercza itp&" $agodzi i uspokaja bezsenno+ i zdenerwowanie" zmniejsza nadwra!iwo+
na zbyt si!ne ha$asy szkod!iwe d!a /unkcjonowania narzdw rodnych i wywo$ujce
bezp$odno+ :np& u pi!otw" u persone!u obs$ugujcego !otniska;" dzia$a
przeciwwymiotnie i przeciwbiegunkowe" przywraca wewn#trzny spokj organizmowi"
broni organizm przed zakaeniami" regu!uje prac# przewodu pokarmowego :je!it"
o$dka;" dzia$a korzystnie na proces krzepni#cia krwi" na powstawanie estrogenw
:hormonw kobiecych;" przeciwdzia$a schorzeniom p#cherza moczowego" zapa!eniom
prostaty i jej przerostowi" norma!izuje /unkcjonowanie trzustki i p#cherzyka $ciowego"
przeciwdzia$a zaburzeniom wzrostu u m$odziey" zaburzeniom u kobiet karmicych&
71B
W3KAZANIA LECZNICZE
<!ergia :uczu!enie;" astenia og!na" choroby skry" b$on !uzowych ust" nosa" gard$a"
neuro!ogiczne" psychiczne" uk$adu sercowo)naczyniowego" przewodu pokarmowego"
trzustki" drg $ciowych" hemato!ogiczne" in/ekcyjne" uk$adu p$ciowego" prostaty"
uk$adu moczowego" nerek" wtroby" uk$adu oddechowego" przemiany materii"
nowotworowe" kobiece" wieku starczego :take pro/i!aktycznie;" drenie mi#ni"
konwu!sje" dna :artretyzm;" zwyrodnienia staww" zaparcia" os$abienia wzroku i s$uchu"
sk!eroza" zawa$y serca" arytmia serca" kamica nerkowa" hemoroidy" niedoczynno+
gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego" kurcze mi#ni" wady krzepni#cia krwi"
bezsenno+" biegunki" (0&
Zap"&rze+"wanie> >udziom zdrowym za!eca si# 74 mg dziennie d!a 1$czyzn* 7 mg
d!a kobiet :karmicym i w ciy ) C4 mg;& 5a ! kg masy cia$a za!eca si# oko$o 4 mg" to
jest 9 razy mniej ni wapnia :.a;& *ba te pierwiastki" przenoszone przez krew" $cz si# z
a!buminami bia$ek& Przy niedoborze bia$ka nadmiar 0g i .a przechodzi do drg
moczowych" co moe doprowadzi+ do tworzenia si# piasku w nerkach&
'prawdzie sam organizm jest producentem magnezu" o czym wiadczy /akt" i wyda!a
tego pierwiastka wi#cej" ni pobiera" niemniej jednak na!ey dba+ o to" by wraz z
poywieniem :dbajmy o prawid$owy zestaw produktw spoywczych; nasz ustrj
otrzymywa$ potrzebn mu dawk# 0g& 8o artyku$w spoywczych bogatych w magnez
na!e, kakao" czeko!ada gorzka" czeko!ada s$odka" migda$y" orzechy brazy!ijskie i
w$oskie" soja" j#czmie%" mka pszenna razowa" kukurydza" ry" pokarmy o umiarkowanej
zawartoci magnezu, makre!e" $ososie" !edzie" makaron" mka pszenna" ry bia$y"
banany" rodzynki" suszone !iwki" suszone brzoskwinie" groch" se!ery" ziemniaki w
skrce@ wzg!#dnie ubogie w magnez, cie!#cina" wo$owina gotowana" nerki" mdek"
ha!ibut" jab$ka" gruszki" winogrona" winie" me!ony" !iwki" pomara%cze" brzoskwinie"
grejp/ruty" ziemniaki gotowane" broku$y gotowane" ogrki" jaja" m!eko" mietana" mas$o&
0agnez wyst#puje rwnie w zio$ach" a jego bogatszym 2rd$em s m&in& wrotycz
ba!samiczny" /io$ek trjbarwny" przytu!ia bia$a" prze!ot z$ocisty" bobrek trj!istny" korze%
czarnego dzikiego bzu" dzika ra :kora i owoc;&
5iedobr magnezu" ktry moe wystpi+ przy poday dziennej niszej ni E mgHkg
masy cia$a" powoduje !iczne zaburzenia i choroby organizmu i objawia si# nadmiern
pobud!iwoci nerwowo)mi#niow" sk$onnoci do drgawek" pewnymi zaburzeniami
uk$adu nerwowego wsp$czu!nego :np& zapa!enia oka;" zaburzeniami dotyczcymi serca
:zaburzenia rytmu" drgawki" t#yczka;" i naczy% krwiononych :zakrzepy i in&;" ktre
mog by+ przyczyn nowotworw& 5iedobr 0g sprzyja chorobom psychicznym"
nerwicowym" neuro!ogicznym" stanom skurczowym" padaczkom" drgawkom :w
szczeg!noci u a!koho!ikw;&
(kutki niedoboru 0g s gro2ne i niekiedy" zw$aszcza je!i nie nastpi$o w por#
rozpoznanie" mog prowadzi+ do ka!ectwa" a nawet by+ przyczyn zgonu :w
szczeg!noci w przypadku (0;&
6 mniej ostrych" a!e dokucz!iwych objaww wyst#puj, poranne zm#czenie nawet po
wie!u godzinach snu" pocenie si# w nocy" nieprzyjemne sny !ub bezsenno+" arytmia
serca" b!e staww" dzise$" z#bw" wra!iwo+ na zmiany pogody" mrowienie w nogach i
w r#kach" drgania powiek" utrata rwnowagi" nag$e zawroty g$owy" wypadanie w$osw"
prchnica z#bw" $amanie si# paznokci" b!e g$owy" zm#czenie" trudnoci w skon)
71D
centrowaniu my!i" spazmo/i!ia" zmienno+ nastroju" os$abienie uk$adu odpornociowego
mogce powodowa+ wystpienie bia$aczki i potrzeb# interwencji !ekarza&
<!koho!" zw$aszcza w nadmiarze" przyczynia si# do utraty 0g" a jego przyswajanie
staje si# utrudnione w przypadkach nadmiernego spoywania wit& 8" wapnia i bia$ka&
6apas 0g w organizmie wyczerpuje si# w nadczynnoci nadnerczy i przytarczyc&
Przyswajanie magnezu utrudnia wie!e rodkw /armaceutycznych&
8!a organizmu rwnie szkod!iwy jest nadmiar magnezu& ' wi#kszych i!ociach
wykazuje on w$aciwoci toksyczne" nadto hamuje odk$adanie wapnia w organizmie&
>ekarz zapisujcy pacjentowi magnez staje wi#c przed de!ikatnym prob!emem&
5ie ma obawy przedawkowania magnezu za porednictwem codziennego poywienia"
nasza powszednia dieta jest bowiem uboga w ten pierwiastek i raczej na!ey dok$ada+
stara%" by tak dobiera+ produkty spoywcze" by dostarcza+ ustrojowi konieczn i!o+ 0g&
5a naszym sto!e goszcz produkty oczyszczone" ra/inowane" a wi#c niekiedy niema!
zupe$nie pozbawione tego pierwiastka& K!asycznym przyk$adem jest s! uywana w
kuchni& Poniewa zwizki magnezowe powoduj zawi!gocenie so!i kuchennej" tote
przyj$ si# zwyczaj jej ra/inowania i rugowania z niej tego nadzwyczaj cennego
pierwiastka& 3ardzo wie!e magnezu" bo a BD proc&" traci oczyszczone ziarno zb
:jedzmy wi#c pieczywo z mki z pe$nego przemia$u;" /aso!ka szparagowa przerobiona na
konserw# traci 4E proc& 0g& 3ia$y cukier zawiera dwiecie razy mniej magnezu ni
ciemna me!asa& 5a niedobr magnezu :a take niedostatek wapnia; naraeni s
mieszka%cy oko!ic" gdzie wyst#puje woda mi#kka& 0a ona niekorzystny wp$yw na serce&
5atomiast woda twarda" do!omitowa" zawierajca w przyb!ieniu dwa razy wi#cej
wapnia ni magnezu" ma dobroczynny wp$yw na serce& >udzie korzystajcy z wody
twardej maj na og$ nisze cinienie krwi" powo!niejszy rytm serca" oraz niszy poziom
cho!estero!u od konsumentw wody mi#kkiej" nadto wraz z wiekiem ich cinienie krwi
nie wzrasta&
8o znanych zwizkw magnezu na!ey do!omit" magnezyt" siarczan magnezu" t!enek
magnezowy" wodorot!enek magnezowy i ch!orek magnezu" ktry za!ecam chorym na
stwardnienie rozsiane :(0;&
MAN5AN KMnL
(zczeg!n w$aciwoci tego pierwiastka jest zdo!no+ wypierania magnezu z os$onek
mie!inowych pokrywajcych w$kna nerwowe" ktre przenosz impu!sy e!ektryczne z
orodkw mzgowych do przyczepw mi#ni& 0angan dokonuje substytucji :zast#pstwa;
magnezu" co sprawia" e nast#puje zak$cenie tego przewodnictwa i tworz si# warunki
do szybkiego rozwoju stwardnienia rozsianego :(0;& -!ega zniekszta$ceniu tonus
mi#niowy" tj& sta$e" nieznaczne napi#cie mi#niowe utrzymywane przez ustawiczny
dop$yw impu!sw orodkowego uk$adu nerwowego" co warunkuje utrzymanie postawy
cia$a" rysw twarzy" zachowanie napi#cia cian narzdw wewn#trznych& 5a!ey
wwczas uwo!ni+ orodkowy uk$ad nerwowy od nadmiaru manganu@ chorzy na (0 mog
uzyska+ podany e/ekt poprzez stosowanie wyse!ekcjonowanych produktw
spoywczych" ktrych przydatno+ okre!am za pomoc wsp$czynnika G oznaczajcego
stosunek magnezu do manganu :szerzej na ten temat w artyku!e O'skazania d!a chorych
na stwardnienie rozsianeP;&
71=
0angan jest konieczny do prawid$owego rozwoju komrek" uczestniczy w procesie
wytwarzania krwi& 8zienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek" ktrego i!o+ w
organizmie cz$owieka o wadze B kg wynosi 19 mg ) waha si# w granicach 7)1 mg i w
zasadzie jest pokrywane przez norma!n diet#& *b/itym 2rd$em manganu jest herbata
oraz urawina" take pieprz oraz kakao& 5iedobr manganu w organizmie moe wywo$a+
ubytek masy cia$a" niedokrwisto+" zaburzenia w uk$adzie krenia" oddychania"
orodkowego uk$adu nerwowego" op2nienie wzrostu u dzieci" zmiany skrne i kostne"
nieprawid$ow minera!izacj# koci" os$abienie p$odnoci& 5admiar manganu powoduje
wytrcenie magnezu w surowicy krwi i moe doprowadzi+ do nast#pujcych chorb,
krzywica" niedoczynno+ tarczycy" drgawki epi!eptyczne" marsko+ wtroby& (o!e
manganu stosowane s w !eczeniu anemii& 6nanym antyseptykiem jest nadmanganian
potasu&
MIEDQ KCuL
0ied2 jest za!iczana do grupy pierwiastkw niezb#dnych d!a organizmu cz$owieka ze
wzg!#du na /unkcje" jakie wykonuje bd2 wspomaga& Przede wszystkim pierwiastek ten
sprzyja wch$anianiu e!aza z przewodu pokarmowego i u$atwia jego przyswajanie& 'raz
z e!azem bierze udzia$ w syntezie hemog!obiny" uczestniczy w tworzeniu koci i
utrzymaniu w sprawnoci os$onek mie!iny w$kien nerwowych" co jest szczeg!nie
wane d!a chorych na stwardnienie rozsiane& 0ied2 wchodzi w sk$ad enzymw i pobudza
ich aktywno+&
*rganizm cz$owieka doros$ego zawiera 1)14 mg miedzi :"C proc&;" a najwi#cej
tego pierwiastka znajduje si# w mi#niach" nast#pnie w kociach i wtrobie& Przeci#tna
dieta dostarcza dziennie 9"4)4 mg .u" co ca$kowicie pokrywa zapotrzebowanie
organizmu&
5ajwi#cej miedzi zawieraj orzechy" wtroba wo$owa" grzyby" ostrygi" dobrym
2rd$em tego pierwiastka s nasiona zb" burak" cebu!a" szpinak" migda$y" ka!arepa"
pomidory" winogrona" por" winia" jab$ko" pomara%cza" py$ek kwiatowy&
1zadko mamy do czynienia z niedoborem .u" cz#ciej natomiast z nadmiarem miedzi
w organizmie& 5admiar .u jest szkod!iwy i wywo$uje gro2ne nast#pstwa& 5iski poziom
miedzi w ustroju !udzkim moe by+ przyczyn niedokrwistoci i zahamowania wzrostu
oraz powodowa+ wzrost cho!estero!u we krwi& 5iedobr .u moe wystpi+ w nerczycy
bd2 biegunce& 5admiar miedzi moe by+ 2rd$em anemii" zaburze% uk$adu
oddechowego oraz zaburze% /unkcjonowania wtroby& 6$a przemiana miedzi nosi nazw#
choroby 'i!sona" w ktrej dochodzi do zwyrodnienia jder soczewkowych w mzgu" a
take do marskoci wtroby&
0ied2 !eczy stany in/ekcyjne pochodzce od gronkowca z$ocistego" choroby
pochodzenia wirusowego :np& grypa;" ostre stany gorczkowania" ostry reumatyzm
staww" zapa!enie wie!ostawowe" pomaga w przywracaniu organizmowi utraconych
zdo!noci obronnych" regu!uje prac# wydzie!nicz tarczycy" hamuje zbytni koagu!acj#
krwi" kata!izuje proces powstawania hemog!obiny" jest za!ecana w stanach
nowotworowych&
6ewn#trznie" np& do !eczenia zakaenia gronkowcami chorb skrnych :!iszajec;"
stosuje si# siarczan miedzi i cynku w postaci roztworu& Fen sam rodek stosuje si# w
wa!ce z grzybic ro!in oraz do dezyn/ekcji toa!et pub!icznych&
79
0ied2 moe wywo$a+ nudnoci" ataki gorczki oraz zatrucia :dawka mierte!na wynosi
1 g;& (iarczan miedzi wywo$uje zie!one wymioty" b!e brzucha" biegunk#" szkodzi
nerkom i wtrobie& .z#sty kontakt z miedzi moe wywo$a+ choroby skrne&
POTA3 KKL
Fen niezwyk!e aktywny ) bardziej ni sd ) pierwiastek o w$aciwociach zasadowych"
aktywuje w organizmie ponad C reakcji enzymatycznych" a jego kation jest bardzo
wanym sk$adnikiem p$ynw wewntrz i pozakomrkowych& Potas ) wraz z sodem )
odgrywa decydujc ro!# w przewodnictwie nerwowym" wp$ywa na aktywno+ mi#ni"
zw$aszcza mi#nia sercowego& -czestniczy w procesach regu!acji rwnowagi kwasowo)
zasadowej oraz cinienia osmotycznego" nadto pobudza perysta!tyk# je!it" bierze udzia$ w
regu!acji nadnerczy oraz odgrywa bardzo wan ro!# w utrzymaniu rwnowagi wodnej
tkanek&
8zienne zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek wynosi 1)7 g i mog je
zaspokoi+ takie artyku$y spoywcze" jak ziarna zb" jarzyny i ziemniaki" ktre s
bogatszym 2rd$em potasu" ni wszystkie pozosta$e grupy pokarmw& 6denerwowanie
powoduje wzrost zapotrzebowania na potas na poziomie grnej granicy dawki dziennej&
6arwno nadmiar" jak i niedobr tego pierwiastka s szkod!iwe d!a zdrowia& 5iedobr
potasu" ktry moe wystpi+ np& po zaywaniu rodkw moczop#dnych" wywo$uje
uszkodzenie i os$abienie mi#nia sercowego oraz zaburzenia rytmu serca" obnienie
cinienia krwi" bo!esne skurcze mi#ni oraz os$abienie ich si$y" para!i je!it& 5admiar
potasu w surowicy krwi objawia si# zmianami w /unkcjonowaniu orodkowego uk$adu
nerwowego" os$abieniem akcji serca :bradykardia" czy!i rzadkoskurcz b#dcy
zwo!nieniem akcji serca poniej E uderze% na minut#" co u sportowcw moe by+
zjawiskiem /izjo!ogicznym;& *s$abienie tonw serca prowadzi do zapaci naczy%
obwodowych" a w ko%cu ) do zatrzymania akcji serca& 5adto stwierdza si# zmiany
psychiczne" dr#twienie i mrowienie ko%czyn" os$abienie mi#ni oddechowych oraz
wiotkie poraenie ko%czyn" og!ne os$abienie& 'zrost poziomu potasu w surowicy krwi
moe by+ toksyczny" co wyst#puje najcz#ciej u chorych z niewydo!noci nerek" przy
duym odwodnieniu" ktremu towarzyszy wysoki poziom potasu
wewntrzkomrkowego" co ma miejsce przy niewydo!noci nadnerczy w chorobie
<ddisona&
'skazania !ecznicze do stosowania potasu, zm#czenie mi#ni" skpomocz" oty$o+ z
powodu zatrzymania wody w organizmie" reumatyzm chroniczny" gociec stawowy
chroniczny" zwyrodnienie staww w okresie przekwitania" do!eg!iwoci p$ucne@ potas
na!ey podawa+ przy !eczeniu 8igoSin !ub >antosidem . starczego zapa!enia mi#nia
sercowego" a take przy stosowaniu rodkw moczop#dnych&
' !ecznictwie cz#ciej ni sam potas stosuje si# jego zwizki& *to niektre z nich,
octan potasu :dzia$a moczop#dnie" rozpu!chnia substancje bia$kowe;" bromek potasu
:dzia$a antyseptycznie i uspokajajco;" wodorot!enek potasu :rodek u$atwiajcy
trawienie;" ch!orek potasu :jest sk$adnikiem roztworu /izjo!ogicznego;" ch!orek potasu
:!ekki rodek dezyn/ekujcy i ut!eniajcy" jest stosowany przy zatruciach pokarmowych;"
jodek potasu :rozpuszcza!ny w wodzie, dzia$a wykrztunie@ jest sk$adnikiem p$ynu
>ugo!a;" azotan potasu :stosowany przy do!eg!iwociach oskrze!owych;" nadmanganian
potasu :dzia$a antyseptycznie" przeciwdzia$a nadkwanoci treci o$dkowej" odkaa
cuchnce rany" odtruwa nadmiar /os/oru i mor/in#" s$uy do p$ukania o$dka i pochwy"
stosowany na ukszenia mij;&
791
3ELEN K3eL
'sp$praca chemii i bio!ogii odkry$a wie!e wanych !ekw" ktre mia$y istotny wp$yw
na rozwj medycyny& 8oskona$ i!ustracj tego moe by+ wykrycie biochemicznych
w$aciwoci se!enu& Pierwiastek ten" ktrego ro!# i /unkcj# w organizmie poznano
stosunkowo niedawno" uchodzi dzisiaj za wyjtkowo dobroczynny" a!e zarazem bardzo
niebezpieczny& ' !iteraturze /achowej spotykam owiadczenia przedstawicie!i medycyny"
e se!en i witamina I s zbawcze d!a serca :stwierdzono ich dzia$anie synergiczne;@
magnez i se!en dzia$aj pro/i!aktycznie i chroni przed zawa$ami oraz chorobami
nowotworowymi@ dzia$a!no+ se!enu zmusza organizm do wytwarzania cia$
odpornociowych w przypadku zagroenia in/ekcj :odporno+ na zakaenia" w tym
in/ekcje wywo$ane rakotwrczym wirusem" jest uwarunkowana odpowiednim"
prawid$owym odywieniem;@ se!en jako antyoksydant :przeciwut!eniacz; ogranicza
szkod!iwe ut!enianie si# komrek" a wi#c chroni je przed de/ormacj i uszkodzeniami
genetycznymi 85<" zatem sprzyja prawid$owemu rozwojowi tkanek" nadto jest
grzybobjczy" neutra!izuje dzia$anie mykotoksyny dzi#ki czemu zmniejsza zagroenie
ustroju& Jest mikroe!ementem wp$ywajcym na przed$uenie m$odoci&
(zkod!iwy jest zarwno niedobr" jak i nadmiar se!enu& ' og!e na!ey zwrci+
uwag#" e w !eczeniu biopierwiastkami obowizuje zasada podawania ich pacjentom w
takich i!ociach" by zosta$ przywrcony stan rwnowagi i organizm zawiera$ je na
poziomie optyma!nych wartoci wagowych& 5admiar biopierwiastkw powoduje stan
zatrucia" natomiast niedobory s przyczyn !icznych chorb& ' zasadzie kady sk$adnik
pokarmowy zawiera se!en" cho+ nie wszystkie artyku$y spoywcze potra/i zaspokoi+
zapotrzebowanie organizmu& 1zadziej mamy do czynienia z przypadkami nadmiaru
se!enu" b#dcego skutkiem ob/itoci tego pierwiastka w g!ebie" cz#ciej ) co jest
zjawiskiem pog$#biajcym si# ) z niedostateczn jego i!oci& 'inowajcami s
nowoczesne metody uprawy ziemi powodujce" e se!en jest wyp$ukiwany z g!eby i
sp$ywa do rzek" a take przemys$owa obrbka ywnoci ) jej ra/inowanie" oczyszczanie i
konserwowanie" ktre usuwaj se!en& 5adto pierwiastek ten bardzo 2!e czuje si# w
towarzystwie w#g!owodanw" ktrych obecno+ sprawia" e staje si# nieprzyswaja!ny&
Powtarzam wi#c to samo" co przy innych okazjach, mniej cukru" $akoci" ciast" s$odzonych
wypiekw&
0edycyna potwierdzi$a" e rozwj chorb na t!e kreniowym wyst#puje wrd
mieszka%cw regionw o g!ebie ubogiej w se!en" natomiast jego nadmiarowi towarzyszy
zwi#kszona cz#stot!iwo+ przypadkw choroby nadcinieniowej" miadycy oraz z$ego
krenia& 0oje rozwaania naukowe na temat chorobowych nast#pstw nadmiaru se!enu
doprowadzi$y mnie do wniosku" e powoduje on w je!itach przemian# wirusa $agodnego i
upionego w zjad!iw" toksyczn i wysoce zaka/n+ mutacj#" wywo$ujc martwic#
wtroby i upo!edzenie w biosyntezie bia$ka& 'ed$ug mojego przekonania" nadmiar (e
podawany w !ekach niszczy aminokwas egzogenny metionin#" co moe by+ przyczyn
mierci chorego& (pord ponad dwudziestu powszechnie wyst#pujcych aminokwasw"
ktre s budu!cem bia$ka" organizm !udzki nie jest w stanie biosyntetyzowa+ omiu :w
tym m&in& metioniny;" ktre okre!ane s jako egzogenne i musz by+ dostarczane
organizmowi w produktach spoywczych& 5iedobr aminokwasw prowadzi do zak$ce%
w przemianie materii" ubytku masy" zahamowa% wzrostu u dzieci& 3rak cho+by jednego z
tych omiu aminokwasw egzogennych prowadzi do mierci& <minokwasy egzogenne
dzia$aj wed!e regu$y sta$ych proporcji&
799
(e!en jest pierwiastkiem !adowym& (e!enian sodu w diecie chroni przed ma$ymi
dawkami a/!atoksyny i innych mykotoksyn ywych komrek i organizmw" otwiera wi#c
mo!iwoci zapobiegania chorobom wywo$ywanym przez grzybki&
6aobserwowano" e niski poziom (e wyst#puje u chorych na raka& 5iedostatek tego
pierwiastka" o czym ju wspomnia$am" obnia odporno+ komrek" a wi#c czyni je
podatnymi na zmiany nowotworowe& Fak wiec w pro/i!aktyce przeciwnowotworowej
se!en odgrywa nader wan ro!#& 0ajc w$aciwoci ochraniania kwasw nuk!einowych
przed uszkodzeniami ) wzmaga og!n odporno+ organizmu" dzi#ki czemu tworzy
puk!erz zabezpieczajcy ustrj przed !icznymi chorobami& 6auwaono na przyk$ad pewn
prawid$owo+& *t w oko!icach zamieszkiwanych przez !udno+ otrzymujc se!en
poniej optimum" co moe si# wiza+ z niedostatkiem (e w g!ebie" wodzie i pokarmach )
wyst#puje dystro/ia mi#ni" choroba bia$ych mi#ni" biegunki" niep$odno+" choroby
wtroby" a genera!nie notuje si# wysz mierte!no+" ni2!i w rejonach odznaczajcych si#
dostatkiem (e&
*ptyma!ny i najbardziej korzystny d!a organizmu poziom se!enu wyznacza i!o+ "1
mcg" poniej tej wie!koci mamy do czynienia z niedoborem" powyej ) z nadmiarem&
(e!en w dawce optyma!nej zapobiega ut!enianiu hemog!obiny i sprzyja !eczeniu
bia$aczek" dzia$a korzystnie na mi#sie% sercowy i naczynia krwionone" pomaga w
dusznicy bo!esnej&
3ardzo powane konsekwencje wi si# z przedawkowaniem se!enu&
0ieszka%cy oko!ic bardzo bogatych w ten pierwiastek nie powinni hodowa+ byd$a"
zaczyna ono bowiem chorowa+ na kopyta" co notuje si# na przyk$ad w oko!icach
6akopanego& Pszenica wyros$a na g!ebie bogatej w (e staje si# toksyczna d!a byd$a&
5admiar (e wywo$uje !epot# u koni i powoduje z$e za!#ganie si# jaj& ' organizmie
cz$owieka nadmiar se!enu wywo$uje objawy zatrucia" nadcinienie t#tnicze" z$e krenie
krwi" arteriosk!eroz#& 6atruciom se!enem zapobiegaj siarka i magnez&
Jak stosowa+ diet#" aby zapewni+ organizmowi podan i!o+ tego zbawiennego
pierwiastkaK *t bardzo bogatym 2rd$em se!enu s drode i czosnek" wsze!kie
OowoceP morza ) ryby" kraby" homary" !angusty" krewetki" a take s! morska oraz
kopa!na :a!e nie warzona;" duo (e zawieraj nerki :wieprzowe" wo$owe" cie!#ce;"
wtroba" serce" jajka& 3ardzo dobrym 2rd$em (e s otr#by pszenne" kie$ki pszenicy"
ziarna kukurydzy :d!a pro/i!aktyki se!enowej wystarczy regu!arnie jada+ p$atki
kukurydziane z m!ekiem" a!e bez cukru;" pomidory" grzyby" wsze!kie artyku$y spoywcze
z mki z pe$nego przemia$u :w pieczywie razowym jest trzy razy wi#cej (e ni w
bia$ym;& Jab$ko zawiera se!en " a wi#c znajduje si# on take w occie jab$kowym& A jeszcze
raz przypomn#, produkty oczyszczone i ra/inowane trac bardzo wie!e ) nie ty!ko zreszt
) se!enu" unikajmy przeto bia$ej so!i" spoywajmy ograniczone i!oci bia$ego cukru"
pami#tajmy o razowym pieczywie" nie zapominajmy" i w konserwach i koncentratach
dochodzi do utraty po$owy zawartoci se!enu& Przy !eczeniu chorb b#dcych
nast#pstwem niedoboru se!enu na!ey odrzuci+ papierosy i a!koho!" unika+ pokarmw
kancerogennych" dba+ o !ini# :nie ty+;" ogranicza+ ra/inow s!" cukier i bia$ mk#"
spoywa+ surwki z jarzyn" warzyw i owocw oraz ich wiee soki& ' ce!u ochrony
biopierwiastkw niezb#dnych d!a utrzymania zdrowia oraz witamin na!ey duo
przebywa+ na wieym" a!e czystym powietrzu@ powietrze zanieczyszczone nadmiernie
ut!enia komrki i niszczy zdo!noci immuno!ogiczne organizmu&
Za*ecenia *ecznicze> ' nowoczesnej medycynie !udowej odrnia si# dziesi#+ typw
chorb zaka2nych" do ktrych za!iczamy in/ekcje organizmu drobnoustrojami choro)
797
botwrczymi z przenoszeniem zarazkw z jednego organizmu na inny& 'e ?rancji dr J&
Va!net stosuje taki podzia$ chorb in/ekcyjnych, 1& drg moczowych" 9& gineko!ogiczne"
7& narzdw p$ciowych u m#czyzn" C& przewodu pokarmowego" 4& stany gorczkowania"
E& stany gorczki wysypkowej" B& choroby wirusowe typu grypy" opryszczek z zapa!eniem
jamy ustnej z rozsianymi p#cherzykami na !uzwce ust" ktre $atwo przechodz w
bo!esne owrzodzenia" D& choroby nosa" uszu i gard$a" =& choroby bronchop$ucne" 1&
in/ekcje skrne& 8o !eczenia tych chorb dr J& Va!net za!eca stosowanie zi$" o!ejkw
eterycznych i mi#dzy innymi se!enu w postaci p$ynnej w szk!anych ampu$kach& 8o
!eczenia p$paca i opryszczek za!eca po dwie ampu$ki dwa razy dziennie przez 14 dni" a
po jednej ampu$ce przez nast#pnych 14 dni&
(iarczek se!enu w postaci zawiesiny jest stosowany we ?rancji do !eczenia chorb
skrnych ze strupami na skrze ow$osionej i $upieu pstrego& (tosuje si# dwa razy w
tygodniu przez dwa tygodnie po 14 min& smarujc cia$o po uprzednim obmyciu skry& Po
zabiegu na!ey cia$o op$uka+ dok$adnie z pozosta$oci siarczku se!enu&
3IARKA K3L
(iarka jest pierwiastkiem chemicznym znanym od najdawniejszych czasw& '
przyrodzie wyst#puje w duej i!oci& Jest obecna we wszystkich komrkach organizmu
!udzkiego" przede wszystkim w bia$kach komrkowych jako bardzo wany sk$adnik
struktury bia$kowej&
(iarka zajmuje pite miejsce w hierarchii makrosk$adnikw minera!nych niezb#dnych
d!a organizmu !udzkiego&
6wizki zawierajce siark# maj znaczenie w mechanizmach detoksykacji" a grupa (L
w oddychaniu tkankowym& ' metabo!izmie wan ro!# odgrywa bogate w energi#
wizanie siarkowe" podobne do wizania /os/oranowego& 6 punktu widzenia zdrowia
!udzkiego" siarka jest niezb#dna w tworzeniu po$cze% organicznych& G$wnym 2rd$em
siarki w organizmie s dwa aminokwasy, metionina i cysteina" ktre musz by+ pobierane
z poywienia& Prawie B4 proc& siarki zatrzymanej w organizmie jest ut!eniane do
siarczanw i wyda!ane" przede wszystkim z moczem& .z#+ siarczanw wchodzi w
po$czenie ze zwizkami organicznymi i w ten sposb przyczynia si# do detoksykacji ze
zwizkw obcych" np& siarczanu nikotyny& 5iewie!kie i!oci nieorganicznych siarczanw
wraz z sodem i potasem wyst#puj we krwi i innych tkankach& &8uo aminokwasw
siarkowych zawiera keratyna ) bia$ko w$osw" kopyt itp&" std wi#ksze zapotrzebowanie
na siark# !udzi ob/icie ow$osionych&
' przesz$oci do+ d$ugo siark# ignorowano" potem przesz$a w zapomnienie i nie by$a
uznawana& Jej ro!# w organizmie zacz#to docenia+" gdy stwierdzono" e wchodzi w sk$ad
bardzo !icznych zwizkw organicznych utrzymujcych wie!e rnych" wanych /unkcji
w ustroju !udzkim& (iark# znajdujemy m&in& w kwasie g!utaminowym niezb#dnym d!a
uk$adu nerwowego" mzgu" do tworzenia g!ikoko!u" tj& prostego aminokwasu
a!i/atycznego" ktry poredniczy w aktywnych czynnociach mi#ni" a wi#c jest
potrzebny do !eczenia chorych na (0@ w witaminie 3 !" w heparytynie" tj& substancji
obniajcej cinienie krwi i wyst#pujcej we wszystkich tkankach" w metioninie" tj& w
aminokwasie wyst#pujcym w wtrobie i potrzebnym chorym zakaonym z$o!iwym
wirusem LAV (iarka umo!iwia wtrobie wykonywanie czynnoci odtruwania" gdy
dzia$a podobnie jak /i!tr oczyszczajcy organizm z toksyn& 8owiadcza!nie stwier)
79C
dzono" e siarka korzystnie oddzia$uje na stawy" skr# i stan jej ow$osienia& 5iedobr
siarki wywo$uje rnorodne" niekiedy bardzo ci#kie zaburzenia&
*rganizm czerpie siark# minera!n z wie!u pokarmw ro!innych& (iark# zawiera
czosnek" pietruszka" gorczyca" soczewica" /aso!a" rzeucha" se!er" kapusta" cebu!a"
rzodkiew" rzepa" ka!a/ior" groch" orzeszki !askowe" migda$y" mi#so& *rganizm zdrowy
odrzuca nadmiar biopierwiastkw" automatycznie bowiem rea!izuje harmoni# i
rwnowag# w ich przyswajaniu&
(iarka jest stosowana do !eczenia wie!u chorb, artretyzm" reumatyzm" miadyca
naczy%" dna" schorzenia skrne" do!eg!iwoci p$ucne" zaburzenia wtrobowo)$ciowe"
rne in/ekcje je!itowe" zapa!enie zatok przynosowych" zapa!enie t#tnic" nadcinienie"
cukrzyca& Przy !eczeniu wyej podanych chorb za!ecam korzystanie z w$aciwoci
uzdrawiajcych wd minera!nych" np& z 3uska" zawierajcych ciep$e zwizki siarki z
wapniem i sodem oprcz wie!u innych cennych mikroe!ementw" jak magnez" e!azo"
krzem" ch!or" !it" arsen" jod" brom" mangan" potas& (iarka jest doskona$ym rodkiem
przeciw starzeniu w miar# jak nast#puje zmi#kczenie tkanek" a take na miadyc# czy!i
stwardnienie t#tnic" na zniekszta$cenie tkanek chrzestnych i ci#gnistych" np& przy
reumatyzmie" chorobie zwyrodnieniowej&
.horym na (0 za!eca si# !eki homeopatyczne z siarki 8 1 do 14& (iarka w takiej
postaci jest nietoksyczna&
0a$e i!oci siarki dzia$aj rozwa!niajco& 1ozdrobniona przy$oona do skry siarka
u!ega chemicznej zmianie& ' ten sposb moe by+ !eczony trdzik" $ojotok zwyk$y"
$uszczyca" trd" b$ona !uzowa jajowodu" zapa!enia macicy" zapa!enie pochwy& (iarka
stosowana jest zewn#trznie w postaci maci na $upie i wierzb" przy pasoytniczych
schorzeniach skrnych ropnych skry" a przy reumatyzmie stawowym ) w postaci kpie!i&
>eki apteczne zawieraj zazwyczaj siark# w postaci $tego proszku@ jest to tzw& myta
siarka" otrzymywana z siarki kwiatowej" wst#pnie uwo!nionej z kwasowoci w wyniku
mycia& Fak siark# za!eca !ekarz na uytek wewn#trzny na rozwo!nienie i jako je!itowy
rodek antyseptyczny" jak rwnie w postaci kremu czy p$ynu w dermato!ogii do
przemywania ow$osienia skry g$owy&
3ardziej szkod!iwe ni siarka czysta s jej pochodne ) dwut!enek" trjt!enek" kwas
siarkowy" siarczek w#g!a i siarkowodr& 'dychanie t!enkw siarki wywo$uje dusznoci"
trudnoci w oddychaniu" a do zapaci& 6atrucie przez dawki mniejsze powoduje obrz#k
p$uc !ub zapa!enie oskrze!i" ich nieyt i ostre schorzenie p$uc& Fe ostatnie mog wystpi+
podczas mg$y zawierajcej kwas siarkowy& .horemu na!ey zapewni+ cis$y odpoczynek
przez ki!ka godzin" aby nie powi#ksza+ jego zapotrzebowania na t!en& 0ona podawa+
t!en" rodki nasercowe i antybiotyki&
5adzwyczaj toksyczny jest siarkowodr& Jego wdychanie moe wywo$a+ niema!
natychmiastow mier+& ' przypadku redniego st#enia wyst#puje duszno+" trudnoci
w oddychaniu" obrz#k p$uc" zaburzenia rwnowagi" piczka" nadmierne $zawienie"
niekiedy bezmocz& .hronicznymi objawami zatrucia s zaburzenia wzroku& >eczenie
po!ega na odpoczynku i dot!enianiu si#&
Fiosiarczan sodowy :14)9 proc&; s$uy do uytku zewn#trznego" np& do smarowania
pospo!itego grzybka skry :$upieu pstrego; wyst#pujcego cz#sto na skrze p!ecw i
k!atki piersiowej oraz na ramionach& (marowa+ watk raz dziennie& Po ki!ku !ub
794
ki!kunastu dniach skra wraca do zdrowia& Fen sam !ek" 9 proc& siarczan sodowy"
uywany w i!oci ! $yka na p$ szk!anki gorcej wody na czczo !ub trzy razy dziennie
przed jedzeniem" !eczy zatrucia pokarmowe przy pokrzywce pokarmowej nawet bardzo
uporczywej i d$ugotrwa$ej& 8awkowanie powinien usta!i+ !ekarz& 8awka d!a dzieci musi
by+ mniejsza ni u doros$ych&
34D KNaL
(d jest meta!em o w$aciwociach zasadowych i na!ey do pierwiastkw bardzo
aktywnych chemicznie& ' organizmie !udzkim" wraz z ch!orem i potasem odgrywa
decydujc ro!# w regu!acji rwnowagi kwasowo)zasadowej" jest wsp$odpowiedzia!ny
za utrzymanie w$aciwego cinienia osmotycznego w p$ynach ustrojowych" chroni
organizm przed nadmiern utrat p$ynw :kation 5a
U
wie wod# w tkankach dzia$ajc
p#czniejce" podczas gdy np& potas sprzyja wyda!aniu wody;" jest wesp$ z potasem
niezb#dny d!a norma!nego /unkcjonowania i utrzymania sprawnoci nerww oraz mi#ni"
wp$ywa na zachowanie przez nie norma!nej pobud!iwoci& *rganizm cz$owieka zawiera
ok& 1 g sodu w /ormie zjonizowanej" ktrego wi#kszo+ znajduje si# w p$ynach
pozakomrkowych ustroju& Podstawowym 2rd$em zaopatrzenia organizmu w sd jest
s!" ktrej dzienne spoycie przez doros$ych nie powinno przekracza+ 4 g& Poniewa sd
sprzyja zwi#kszeniu nadcinienia t#tniczego" chorzy cierpicy na nie powinni ograniczy+
spoycie so!i do ! g dziennie& ' og!e nie zach#cam do uywania bia$ej so!i ra/inowanej&
(! taka" nawet !ekko jodowana" nie jest wskazana d!a chorych na serce oraz osb
oty$ych& Korzystna natomiast jest s! morska" ktra nie wywo$uje oty$oci i moe by+
spoywana przez chorych na serce&
5iedobr sodu w organizmie" ktry moe wystpi+ np& w niewydo!noci kory
nadnerczy :choroba <ddisona;" w stanach obrz#kowych :marsko+ wtroby"
niewydo!no+ krenia;" w schorzeniach nerek" przy sk$onnociach do nadmiernego
pocenia si# )objawi si# skurczami mi#niowymi ko%czyn i brzucha" b!ami g$owy"
md$ociami i biegunk& 5iedostatek sodu wywo$uje og!n s$abo+" hypotermi#"
tachykardi#" sk$onnoci do wymiotw" skpomocz" wysychanie b$on !uzowych&
(d i jego zwizki :np& kwas so!ny" soda; maj szerokie zastosowanie w !ecznictwie&
Powszechnie znana jest tzw& s! gorzka" s! kar!sbadzka" ktra s$uy do sporzdzania
!eczniczego napoju" take s! (eignetta& 1oztwr wodny kwanego w#g!anu sodu jest
rodkiem na nadkwasot#& -spokajajco dzia$a bromek sodu" stosowany przy !eczeniu
epi!epsji i nadwra!iwoci nerwowej&
' /izjo!ogii chemicznej" ktra zajmuje si# m&in& ro! biopierwiastkw w organizmie"
natra/iamy na zjawisko wsp$za!enego" synergicznego wsp$dzia$ania poszczeg!nych
pierwiastkw" ktre tworz tzw& dub!ety :pary; bd2 trip!ety :grupy trzech pierwiastkw;&
Przyk$adem dub!etu jest sd i potas" ktre d!a prawid$owego wykonywania swoich
/unkcji musz wyst#powa+ we w$aciwej proporcji" w przeciwnym przypadku" dochodzi
do zachwiania ich rwnowagi bio!ogicznej w ustroju" a w konsekwencji tego ) choroby&
(td take znaczenie prawid$owego zestawu produktw spoywczych& Fo naj!epsza
droga" by zapewni+ organizmowi niezb#dne i w odpowiedniej i!oci sk$adniki minera!ne&
79E
< oto zestawienie i!ustrujce wyst#powanie sodu :5a; i potasu :K; w niektrych
artyku$ach spoywczych :w mgH1 g;,
Na K
more!e "4 CC
winie 1 C
truskawki "B 1D
!iwki "1 1C
jab$ka "1 ED
pszenica 9 C4
ry "D 1
/aso!a sucha "= 17
szpinak 1= B=
broku$y 1E C
ka!a/ior 9C C
se!er 11 7
kapusta 4 97
sa$ata 19 1C
marchew 71 C1
ziemniaki "E C1
buraki 11 74
jaja kurze 1C 17
m!eko krowie 41 1C
mas$o nie so!one 4 C
ser bia$y 79 D
ser O.heddarP 4C 17
wo$owina 47 7D
wieprzowina 4D 9E
kurcz# 11 94
WAPJ KCaL
'ap% jest pierwiastkiem" ktry w stanie czystym ma posta+ srebrzystobia$ego" do+
mi#kkiego meta!u& 3ardzo rozpowszechnione w przyrodzie :7"7= proc&; s so!e wapnia"
np& wapie%" marmur" gips&
*rganizm !udzki zawiera 1"4 proc& .a" to znaczy" e wyst#puje on w i!ociach
wi#kszych anie!i jakiko!wiek inny kation& 5iema! wszystek wap% znajduje si# w
kociach i z#bach" ty!ko niewie!ka i!o+ .a nie wchodzi w struktur# kostna i wyst#puje w
p$ynach ustrojowych b#dc cz#ciowo zjonizowana& 'ap% zjonizowany ma due
znaczenie w krzepni#ciu krwi" d!a utrzymania norma!nej akcji serca oraz /unkcjonowania
mi#ni i nerww" odgrywa istotna ro!# w przepuszcza!noci b$on jdra komrkowego"
stanach zm#czenia" do!eg!iwociach p$ucnych :przy gru2!icy;" zapa!eniach w#z$w
ch$onnych& 8zia$a przeciwzwyrodnieniowo" przeciwdzia$a powstawaniu stanw
nowotworowych&
79B
Przyswajanie wapnia przez organizm za!ey od wie!u czynnikw" m&in& od obecnoci
/os/oru" witamin 89" ." magnezu" /!uoru i miedzi" sprawnej pracy przytarczyczek& 'ap%
dzia$a skuteczniej z witaminami 8
7
" < i ?" e!azem" kwasem so!nym& <by zapewni+
!epsze przyswajanie wapnia" na!ey na kad jego cz#+ dostarcza+ organizmowi
odpowiedni i!o+ 0g" co ma zw$aszcza znaczenie" gdy pobieramy do!omit :chronimy
je!ita przed cementowaniem;" ktry zawiera w#g!an magnezu i w#g!an wapnia&
8oros$y cz$owiek potrzebuje dziennie oko$o 1 mg .a na ki!ogram masy cia$a& 6a
norma!n uwaa si# dzienn poda C)4 mg .a& 8zieci do 19 miesi#cy potrzebuj
4)E mg dziennie" a w wieku 1)14 !at ju wi#cej, E)B mg dziennie" a p2niej" do
1= !at 4)E mg& Kobieta w ostatnich miesicach ciy potrzebuje do 1"4 g dziennie& '
okresie staroci koci u!egaj odwapnieniu" tote poda .a na!ey zwi#kszy+ do D mg
dziennie& ' ce!u zaopatrzenia w dodatkowe i!oci .a podaje si# m!eczan" w#g!an !ub
g!ukonian wapnia oraz /os/orany dwuwapniowe z wit& 8
9
& 'ysokie spoycie wapnia oraz
wit& 8" np& przez dzieci" stanowi potencja!ne 2rd$o hiperka!cemii" tj& nadmiernego
uwapnienia&
' przypadku niedoboru .a za!ecam jada+ sproszkowane skorupki jaj :1H9 $yeczki
dziennie;" dostarczajc $atwo przyswaja!nego" organicznego wapnia" zw$aszcza po
z$amaniu koci to wtedy nie wo!no stosowa+ >anatosidu . i digoksiny&
Uwa=a> 5ie wo!no stosowa+ jednoczenie g!ukonatu wapnia i digita!iny" gdy moe to
wywo$a+ zgon pacjenta&
'yjwszy przypadki ostrej t#yczki o$dkowo)je!itowej" !epiej dostarcza+
organizmowi .a z produktami spoywczymi&
Pi&#nian#> Pokarmy zboowe maj dzia$anie odwapniajce z powodu zawartoci
kwasu /itynowego& Frudno rozpuszcza!na s! wapniowo)magnezowa kwasu /itynowego
znajduje si# w skrkach owocw i warstwie a!euronowej zb& ' organizmie !udzkim
jest norma!nym sk$adnikiem mi#ni" wtroby" p$uc i mzgu& Kwas /itynowy" ktry z
produktami spoywczymi dostaje si# do organizmu" wie w je!itach wap%" magnez"
cynk" mied2 i e!azo tworzc nierozpuszcza!ne zwizki wyda!ane z moczem i ka$em co
jest niekorzystne zw$aszcza d!a chorych na stwardnienie rozsiane" kady bowiem ubytek
magnezu op2nia proces !eczenia& Jednoczesne spoywanie surwek" ktre zawieraj
enzym /itaz#" sprzyja rozszczepianiu w je!itach so!i kwasu /itynowego i uwa!nia 0g" 6n"
.a" .u" ktre staj si# przyswaja!ne" wi#c konieczne jest picie surowych sokw
jarzynowych i jadanie surowych warzyw" gdy ty!ko one zawieraj enzym /itaz# i
gwarantuj przyswajanie z je!it 0g" 6n" .a i .u& Inzymu /itazy nie zawieraj produkty
gotowane& 5ajbogatszym 2rd$em $atwo przyswaja!nego wapnia jest m!eko" sery" $tka"
zawierajce cho!estero!" a!e rwnie !ecytyn# chronic przed sk!eroz& ' m!eku krowim
stosunek magnezu do manganu wynosi E4 :a w kozim ) 1EC;" tote zarwno m!eko"
jak i jego przetwory za!ecam chorym na stwardnienie rozsiane&
Ponisza tabe!a :wg <& (zczyg$a; pozwa!a zorientowa+ si# w zawartoci .a w
niektrych produktach spoywczych :w mgH1 g produktu;,
m!eko w proszku odt$uszczone 19BB
szproty 17
sery $te :w ko!ejnoci od najwyszej zawartoci .a; ) t$uste, edamski" trapistw" sa!ami"
podpuszczkowy" redniot$usty" ty!ycki" ementa!er" edamski" pe$not$usty"
my!iwski t$usty B=4)D==
79D
gouda B4=
cheddar B7
bryndza 479
rokpo! 47
topiony t$usty edamski C==
m!eko zag#szczone s$odzone 9=7
m!eko zag#szczone nies$odzone 9C
m!eko krowie :te kwane;" ke/ir" ma!anka mietanka 11D
ser twarogowy :t$usty" chudy" homogenizowany; =1)=D
jaja wiee ca$e :9 szt&; CD
$tka :E szt&; 1CB
bia$ka E
!ed2 1B
sardynka bez o!eju C7B
ch!eb graham 9E
ch!eb pszenno)razowy 9B
ch!eb ytni EE
se!er E
natka pietruszki 1=7
marchew C4
groszek zie!ony 4C
czosnek D4
chrzan DE
jarmu 144
.z#st chorob koci w wieku podesz$ym jest rzeszotowienie 8osteoporosis: oraz
$am!iwo+" b#dca nast#pstwem z$ego przyswajania .a przez organizm w przypadku
zaburze% pracy gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego :np& przytarczyczek" take
d$ugotrwa$a nadczynno+ tarczycy moe do tego prowadzi+;" a take d$ugotrwa$e !eenie"
para!i" itp& :5ajwysza g#sto+ koci wyst#puje u kobiet w wieku 74)C4 !at" u m#czyzn
ten szczyt przypada na okres 1 !at p2niej;& 5a!ey dostarczy+ organizmowi
uzupe$niajc dawk# wapnia&
'ap% z magnezem w okre!onej" usta!onej przez !ekarza proporcji pomaga usuwa+ z
organizmu o$w" co pozwa!a wyzby+ si# chronicznych b!w g$owy" uczucia cig$ego
zm#czenia" znuenia" bezsennoci" stresw" !#kw oraz do!eg!iwoci o$dkowych&
Fwarda woda" zawierajca wap%" magnez" !it wskazana na serce" d!a ktrego .a jest
drugim dobroczynnym" zaraz za magnezem" pierwiastkiem& 'iadomo" jak uk$ada+ swoj
diet#" aby dostarcza+ organizmowi konieczn i!o+ wapnia& Przestrzegajc za!ece%
osigniemy" e,
1& Koci i z#by pozostan zdrowe
9& -sta!i si# prawid$owy rytm serca
7& *bniy si# poziom cho!estero!u
C& 6nikn skurcze mi#ni
4& -stpi zwapnienie t#tniczych naczy% krwiononych
E& 'zrost dzieci b#dzie przebiega$ prawid$owo
B& 6ostanie wzmoona krzep!iwo+ krwi
79=
== proc& wapnia wyst#pujcego w organizmie !udzkim to budu!ec koci i z#bw&
Pozosta$y ! proc& .a kry we krwi i innych p$ynach ustrojowych i jest wie!koci sta$&
Jee!i zatem w codziennym poywieniu nie dostarczymy organizmowi dostatecznej i!oci
wapnia zw$aszcza w ciy ) wwczas b#dzie on pobierany z ko+ca i zacznie si#
odwapnienie" czy!i zwyrodnienie koci zwane zrzeszotowaniem&
ELAZO KPeL
Re!azo jest najpospo!itszym meta!em ci#kim& ' ustroju cz$owieka o wadze B kg
wyst#puje C"9 g e!aza. ' b$onie !uzowej je!ita znajduje si# bia$ko apo/errytyna" ktra
$czy si# z e!azem i przechodzi w /errytyn#" z ktrej uwo!nione e!azo przechodzi do
krwi& Re!azo s$uy do syntezy hemu" a!e obecno+ o$owiu w organizmie wywo$uje
zaburzenia w tej syntezie& Helazo wyst#puje w produktach ro!innych najcz#ciej w
/ormie komp!eksowej z a!i/atycznymi hydrokwasami :/eno!e" tio!e" wie!ocukry"
po!inuk!eotydy" peptydy" aminokwasy;" a w produktach zwierz#cych w po$czeniu ze
specy/icznymi substancjami komp!eksotwrczymi jak apotrans/erryna" nuk!eoproteiny"
kwasy $ciowe& (zczeg!ne znaczenie maj proteiny hemowe" a z nich najwaniejsze s
hemog!obina i miog!obina& Przy niedoborze potasu" e!azo ma niekorzystny wp$yw na
krenie ch$onki w naczyniach" w#z$ach ch$onnych i gruczo$ach ch$onnych" ktre
wwczas nabrzmiewaj& *d tej do!eg!iwoci mona uwo!ni+ si# popijajc ocet jab$kowy
wed$ug moich przepisw&
Re!azo wyst#puje w wie!u produktach ro!innych i zwierz#cych" a najbogatszymi w ten
pierwiastek s, pokrzywa" pietruszka" natka" orzechy" produkty zboowe z yta i owsa"
migda$y" owoce strczkowe" bardzo dobrym 2rd$em ?e s tzw& podroby :wtroba" ozr"
nerki;" !iwki suszone" rodzynki" $tko" drode" kakao& 8!a !epszego przyswajania ?e
mona ssa+ witamin# . w i!oci "4 g dziennie" a!e pod warunkiem" je!i pacjent nie
choruje na nadkwasot#& Re!azo jest biopierwiastkiem niezb#dnym d!a wszystkich
organizmw zwierz#cych& ' hemog!obinie i miog!obinie jest podstawowym
pierwiastkiem s$ucym do transportu i do kumu!owania mo!eku!arnego t!enu& Re!azo
zawarte w enzymach bierze udzia$ w przemianach tkankowych :procesy biochemiczne z
udzia$em t!enu pochodzcego z atmos/ery;&
5a ok& 4 g ?e w organizmie !udzkim w hemog!obinie znajduje si# E4)B proc&" w
miog!obinie D)1 proc& 8zienny pobr ?e winien wynosi+ 1)14 mg" jednak /aktyczne
zapotrzebowanie organizmu wynosi najwyej ! mg" z czego ty!ko u$amek mi!igrama jest
wch$aniany i przyswajany przez organizm& 6apotrzebowanie na e!azo zmienia si# u !udzi
w za!enoci od wieku i np& niektrych chorb :zesp$ z$ego wch$aniania w je!itach;& 8o
prawid$owego przyswajania ?e potrzebne s !ady miedzi& 8zienne zapotrzebowanie na
e!azo wynosi, niemow!#ta E)14 mg" dziecko do !at 19 )1 mg" m$odzie 19)1D !at ) 1D
mg" po 1D roku ycia ) 1 mg" kobiety podczas ciy i !aktacji ) 1D mg& Helazo
kumu!ujce si# w tkankach staje si# toksyczne :powyej 1 mg;" poniej za ! mg
powoduje choroby zwane anemiami& ' zwyk$ej diecie codziennej spoywamy 1)9 mg
?e" z tego przyswaja si# mniej ni 1 proc& 5iemow!#ta i dzieci przyswajaj z
poywieniem wi#cej procent elaza ni doro!i& 5iedobr e!aza :syderopenia;& Kobiety
choruj cz#ciej na niedobr e!aza ni m#czy2ni& 8zieci z niedoborem elaza ucz+ si#
2!e" s sta!e zm#czone" maj niezdrow cer#" narzekaj na b!e g$owy" maj oddech krtki
i szybki" $atwo popadaj w gniew" cierpi
77
na zaparcia" wzd#cia" nudnoci" md$oci" wypadanie w$osw" $am!iwo+ paznokci" zajady
w kcikach ust& 5iedobr ?e powoduje anemi# z powodu krwawienia wewn#trznego" np&
nerek& (twierdza si# wtedy dr#twienie" mrowienie" np& w r#kach" nag$e bicie serca"
niezdrowy po$ysk oczu i skry& 5iedobr ?e dzia$a hamujco na powstawanie
przeciwcia$" co u!ega pogorszeniu" gdy do ustroju wprowadza si# nadmiar wapnia i cukru&
5iedobr ?e sprzyja rozwojowi nowotworw" gdy e!azo jest centra!nym jonem
niektrych koenzymw b#dcych cz#ci sk$adow biotykw komp!eksowych&
Przyczyny niedoboru e!aza, ma$a aktywno+ /izyczna" niedojadanie" nadmierne
spoywane bia$ego ra/inowanego cukru" so!i" bia$ego pieczywa" nieumiej#tne
odchudzanie si#" nadmierne stosowanie diety m!ecznej zawierajcej ma$o ?e" dieta uboga
w mi#so" a bogata w produkty mczne" niedostateczne wch$anianie ?e z powodu cig$ej
biegunki !ub duych strat krwi" take z powodu niedokwasoty w o$dku& 6ak$cenia we
wch$anianiu e!aza mog by+ dziedziczne& 0og by+ rwnie skutkiem chirurgicznego
usuni#cia o$dka !ub roz!eg$ej resekcji je!it" co powoduje brak kwasu so!nego& -
chorych" ktrzy nie to!eruj !ub nie wch$aniaj ?e podawanego doustnie" stosuje si#
preparaty z e!aza doy!nie !ub domi#niowo& 6 !ekw aptecznych stosuje si# doustnie
asco/er i hemo/er" ktre pobudzaj uk$ad krwiotwrczy
,
uzupe$niaj niedobory e!aza.
Jako przeciwwskazanie na!ey wymieni+ choroby o$dka i dwunastnicy oraz pobieranie
tetracyk!iny&
Gdy przyswajanie jest norma!ne i gdy stosuje si# prawid$owe zestawy produktw
spoywczych" wystpienie niedoboru ?e u doros$ych jest ma$o prawdopodobne&
Przeci#tna utrata krwi u kobiet w czasie miesiczki wynosi ok& B m!" co daje strat# ?e do
9D mg& Faka i!o+ ?e moe by+ uzupe$niona z norma!nym poywieniem& Przyczyn
niedoboru ?e moe by+ take zbyt si!ny rozk$ad krwinek czerwonych przez toksyny"
przebywanie z da!a od natura!nego wiat$a i wieego powietrza" popijanie gorcych
p$ynw o temperaturze powyej C4 st& ." przebywanie w szkod!iwych warunkach&
Na uzupe!nienie nie"+"r'w )e*aza pr"p"nu.e na%&/pu.-ce *e(i na&ura*ne2
1& .odziennie je+ po jednym p#czku natk# pietruszki i koperku do kanapek" sa$atek 1
zup&
9& Pi+ po p$ szk!anki dziennie przygotowanych w mikserze sokw ze szpinaku"
marchwi" pokrzywy" mniszka pospo!itego&
7& P$ szk!anki przegotowanej ciep$ej wody" $yeczk# miodu" dwie $yeczki octu
jab$kowego& Pi+ raz dziennie&
C& Przy cz#stej utracie krwi popija+ wywar ze skrzypu :dziennie 2 $yki zie!a na dwie
szk!anki wody@ gotowa+ 9 min&;&
4& >atem stosowa+ pokrzyw# zmie!on z dodatkiem cukru !ub sok z pokrzywy z
miodem& 8zieciom 2 $yeczki" niemow!#tom ! $yeczk#" doros$ym jedn $yk# dwa
razy dziennie&
E& (proszkowa+ nasienie kozieradki" siemi# !niane i !i+ pokrzywy" jedn $yeczk#
proszku wymiesza+ z dwiema $ykami miodu i bra+ dwa razy dziennie po jednej
$yce&
B& Jedn $yeczk# mieszanki, !i+ czarnej porzeczki ) 9 g" kwiatu g$ogu ) E g" owoc
dzikiej ry ) 9 g" za!a+ szk!ank zimnej wody na noc" rano zagotowa+ i popija+ 9
razy dziennie po p$ szk!anki po jedzeniu&
771
D& 6ie!e tysicznika" zie!e pio$unu" !i+ bobrka trj!istnego ) $yeczk# zi$ za!a+ 9
szk!ankami zimnej wody na noc" rano zagotowa+" przecedzi+ i popija+ na czczo oraz
przed spaniem&
=& 1)9 razy dziennie bra+ 14)9 krop!i 1 proc& propo!isu na wodzie& ' razie uczu!enia
na propo!is ) !eczy+ zio$ami niedomog# wtroby przez dwa miesice&
5admiar e!aza" podobnie jak niedobr" jest rwnie szkod!iwy d!a organizmu&
Przesycenie tkanek e!azem nazywa si# hemosyderoz& Powstaje ona" gdy wyda!anie ?e z
organizmu napotyka przeszkody" co ma miejsce u chorych na anemi# ap!astyczn !ub
hemo!ityczn& Po !atach moe nagromadzi+ si# w tkankach do C g ?e& 0oe to by+
zwizane z hemochromatoz" tj& brzow pigmentacj skry&
Foksyczne dzia$anie ?e nie zwizanego w tkankach moe spowodowa+ uszkodzenie
wtroby z objawami marskoci" cukrzyc#" zw$knienie trzustki& Je!i w surowicy osb
zdrowych bia$ko wice ?e jest ty!ko w 7 proc& nasycone" to u chorych na
hemochromotoz# jest nasycone w = proc&" gdy wch$anianie ?e z je!ita jest wzmoone&
5admiar ?e wyst#puje tam" gdzie gotuje si# potrawy w e!aznych garnkach&
3rak wyda!ania ?e przez nerki wie si# z obecnoci w osoczu elaza w po$czeniu z
bia$kiem" ktre u!ega przesczaniu w k$#bkach nerkowych& Przy bia$komoczu mog
wyst#powa+ straty ?e z moczem& ' nerczycy moe dochodzi+ do wyda!ania z moczem
do 1"4 mg ?e z bia$kiem&
' przypadku nadmiaru ?e apo/errytyna nie przyjmuje elaza w b$onie !uzowej je!it&
*becno+ witaminy . przyspiesza przyswajanie ?e& Po!ska norma podaje" e w !itrze
wody wodocigowej moe by+ do "4 mg ?e&
5admiar so!i elaza powoduje zatrucia" ktre !eczy si# sokami z surowych warzyw i
owocw&
'ed$ug danych Mwiatowej *rganizacji 6drowia" u ok& 9 proc& !udzi wyst#puje
niedokrwisto+ z powodu niedoboru ?e& ' terapiach natura!nych e!azo zajmuje pierwsze
miejsce jako rodek antyanemiczny ) centra!ny jon hemog!obiny" ktra jest czerwonym
barwnikiem krwinek i miog!obiny" b#dcej czerwonym barwnikiem mi#ni& '
miog!obinie nonik bia$kowy wie jedn czsteczk# hemu" w hemog!obinie za cztery
hemy&
W3P49DZIA9ANIE BIOPIERWIA3TK4W
-wany czyte!nik mg$ zwrci+ uwag# na pojawiajce si# od czasu do czasu opinie" i
ten czy w pierwiastek z jednym Onie !ubi si#P" a!e z innym bardzo ch#tnie wsp$pracuje"
dzi#ki czemu ich wsp$dzia$anie jest skuteczniejsze anie!i suma dzia$a% kadego z nich
osobno& Fo zjawisko pot#gujcego si# wsp$dzia$ania a!bo wzajemnego wspomagania
nosi nazw# synergizmu& ' synergizmie biopierwiastkw spotykamy dub!ety" czy!i pary
szczeg!nie wydajnie ze sob wsp$pracujcych pierwiastkw oraz trip!ety )zestawy
trzech pierwiastkw& *to te zestawienia&
779
DUBLETY
Man=an < ("+a*&> 6astosowanie !ecznicze, zak$cenia krenia krwi w ko%czynach
do!nych" kurcze" zastoje" drgawki" obrz#ki" zapa!enie y$" y!aki" wrzody gastryczne"
zapa!enie staww" bo!esne miesiczkowanie" drgawko twrcze zapa!enie je!ita"
k!imakterium" b! wie%cowy" zapa!enie t#tnic wie%cowych" zaniki pami#ci" uczucie
strachu&
Ma=nez < ,ieS> 0ied2 dzia$a antyin/ekcyjnie i przeciwzapa!nie" mangan !eczy
zapa!enie staww& >eczenie synergiczne tymi meta!ami jest wskazane w stanach
zapa!nych p$uc" w pewnych rodzajach astmy" kok!uszu" w p$ucnych chorobach
in/ekcyjnych" je!itowych" przewodw moczowych" zapa!eniach jamy nosowo)gard$owej"
chronicznych stanach zm#czenia&
C#n( < ,ieS> 6a!ecenia !ecznicze, choroby przysadki" zapa!enie jder" jajnikw"
zak$cenia miesiczkowania u dziewczt i w okresie pokwitania" op2niony rozwj"
objawy oty$oci pochodzcej z niedomogi dzia$ania przysadki&
TRIPLETY
MieS < z!"&" < %re+r"> Zalecenia !ecznicze, stany ostrych in/ekcji" do!eg!iwoci
pochodzce z degeneracji i braku organicznej odpornoci" niedobr krwinek bia$ych"
czyraczyca" grypa" angina" gru2!ica" do!eg!iwoci z powodu sta/y!okokw" przew!ek$y
gociec post#pujcy" depresja /izyczna i psychiczna :starzenie si#" me!ancho!ia" niech#+
do ycia;& Frip!et ten pod wie!oma wzg!#dami zachowuje si# jak antybiotyk&
MieS < ni(ie* < ("+a*&> 6a!ecenia !ecznicze, zak$cenia pracy trzustki" brak
rwnowagi wydzie!ania gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego :dokrewnych;&
Man=an < ,ieS < ("+a*&> 6a!ecenia !ecznicze, w przypadku anemii i astenii&
C#n( < ni(ie* < ("+a*&> 'skazane w przypadku zak$ce% osi przysadkowo)
trzustkowej" zw$aszcza d!a cukrzykw&
Pierwiastki te podawane s w i!ociach niesko%czenie ma$ych" !adowych :zreszt
nosz w medycynie nazw# !adowych;" a o ich zastosowaniu i wie!koci dawek powinien
decydowa+ !ekarz&
AR5ILLOTERAPIA
Fa prawie u nas nieznana metoda" ktra do ce!w !eczniczych wykorzystuje g!ink#"
zas$uguje na szersze upowszechnienie ze wzg!#du na uniwersa!ne dzia$anie" wysok
skuteczno+ oraz prostot# stosowania& 6 tych powodw argi!!oterapia zajmuje
eksponowan pozycj# w medycynie natura!nej&
* !eczniczych w$aciwociach g!inki wiedzie!i ju staroytni" o czym wzmianki
znajdujemy w 3ib!ii& ' niektrych rejonach wiata" m&in& w <meryce Po$udniowej"
</ryce" krajach 'schodu" utrzymuje si# zwyczaj spoywania g!inki& ' Andiach panuje
majce star tradycj# przekonanie o jej zbawiennym wp$ywie w !eczeniu wie!u chorb&
Przybywajcego do 'ietnamu moe zdziwi+ widok mieszka%ca tego kraju" ktry pragnc
zaczerpn+ wody ze /rd#a* rzeki czy jakiego zbiornika ) mci j r#k zanim si# napije&
' tym z pozoru niezrozumia$ym gecie kryje si# wie!ka mdro+& *to pijcy wraz z
wod czerpie czsteczki g!inki z jej !icznymi i bardzo cennymi d!a organizmu
sk$adnikami minera!nymi" pord ktrych znajduje si# wie!e pierwiastkw !adowych&
Podczas pierwszej wojny wiatowej o$nierze w armiach rosyjskiej i austriackiej
otrzymywa!i musztard# z domieszk niewie!kiej i!oci g!inki" dzi#ki czemu nie zapada!i
na dyzenteri#& 8zisiaj g!inka jest powszechnie stosowana m&in& we ?rancji i 3u$garii" a
/izjo!odzy w 5iemczech i (zwajcarii uywaj jej w !eczeniu gru2!icy& 8o ce!w
!eczniczych nadaje si# ty!ko g!inka pochodzca z g$#bokich pok$adw" w za!enoci od
miejsca wyst#powania moe mie+ rny sk$ad i w zwizku z tym zrnicowane
w$aciwoci !ecznicze& 5aj!epsza jest g!inka zie!ona :nast#pnie bia$a" czerwona i $ta;"
ktra zazwyczaj nie zawiera zarodkw bakteryjnych& 6wracam uwag#" e dobrze jest
sprawdzi+ drog ana!izy chemicznej" czy kopa!nia" z ktrej chcemy wzi+ g!ink#" wo!na
jest od takich zarodkw& Przed uyciem g!ink# na!ey podda+ stery!izacji& ' tym ce!u
ma$e grudki g!inki na!ey u$oy+ na pate!ni i ogrzewa+ na gazie bd2 kuchni przez p$
godziny w temperaturze powyej 1 stopni& Po osuszeniu g!ink# na!ey przesia+ przez
sito o drobnych oczkach& 0ajc" tak przygotowan g!ink# moemy przystpi+ do
sporzdzenia pasty i roztworu ko!oida!nego majcych zastosowanie do !eczenia
zewn#trznego w /ormie ok$adw i katap!azmw&
Pa%&a> 8o naczynia :moe by+ szk!ane" porce!anowe" /ajansowe !ub drewniane@ nie
uywa+ meta!owego ani z tworzyw sztucznych; o pojemnoci "941 wsypa+ 1)9 $yeczki
wyparzonej g!inki& 8oda+ troch# wody i miesza+ do otrzymania konsystencji pasty" ktr
stosowa+ do ok$adw&
R"z&w'r ("*"ia*n#> 8o pasty doda+ "9 ! przegotowanej wody" co moe s$uy+ do
sporzdzenia katap!azmw" a take do uytku wewn#trznego :popijanie rano i wieczorem
do 9 $yek;& Przed uyciem roztwr wymiesza+& Katap!azmy powinny mie+ grubo+ "94)
9 cm i przykrywa+ powierzchni# nieco wi#ksz ni ta" ktr na!ey
77B
okrywa+ past& Katap!azmy !ub ok$ady mog by+ ) w za!enoci od za!ece% !ekarza )
zimne" !etnie !ub bardzo ciep$e& *k$ady zimne stosuje si# na skr# w stanie zapa!nym !ub
na podbrzusze& Gdy ty!ko ogrzej si#" co trwa na og$ 14)7 min&" trzeba je zmieni+& '
przypadku uczucia ch$odu ok$ad zastpi+ !ekko ciep$ym& *k$ady ciep$e stosuje si# na
wtrob#" nerki" p#cherz moczowy" koci& Katap!azm przyk$ada si# bezporednio na skr#
!ub gaz#& 5iektre do!eg!iwoci :np& sercowe" kontuzje" y!aki; na!ey !eczy+ najpierw
kompresami" a dopiero p2niej przez ok$ady& 8o kompresw uywa si# rzadkiej papki" w
ktrej moczy si# kawa$ek p$tna i wyciska nadmiar p$ynu& Kompresy i ok$ady na!ey
przytrzymywa+ pasem e!astycznym" /!ane!owym !ub mi#kkim bandaem w kszta$cie
!itery F" np& d!a krocza& *k$ad na karku na!ey przytrzymywa+ bandaem
doprowadzonym do czo$a" a nie wok$ szyi& .zas ok$adu 1)7 godzin" a niekiedy przez
ca$ noc& ' przypadku nieprzyjemnego odczucia :ch$d" b!; na!ey ok$ad zdj+ i
ponownie na$oy+ po up$ywie 19)9C godzin& Jee!i katap!azm wyschnie do+ szybko"
na!ey zastpi+ go nowym& Po usuni#ciu ok$adu !ub kompresu na!ey zmy+ skr# ch$odn
!ub ciep$ wod& 1ytm przyk$adania g!inki zaley od do!eg!iwoci i reakcji chorego&
1opnie" rne ropienia& 'znawia+ ok$ady co p$ godziny !ub co godzin#" a nast#pnie
co p$torej godziny w dzie% i w nocy" jee!i to konieczne& 5a noc mona ok$ad zastpi+
kompresem z wody g!inkowej ponawianym dwukrotnie& *ko!ice !#d2wiowe" brzuch"
podbrzusze i stre/a wtroby& (tosowanie g!inki moe wywo$a+ reakcje mniej !ub bardziej
ostre& 6 tego powodu stosuje si# jeden katap!azm dziennie przez 9 do C godzin& 5iekiedy
mona zostawi+ ok$ad przez ca$ noc& 5ie stosuje si# ki!ku zabiegw jednoczenie& '
przypadku gdy wskazane s ok$ady w ki!ku miejscach :np& podbrzusze i p$uca;" na!ey
zrobi+ czterogodzinn przerw# mi#dzy zabiegami& Kompresy z g!inki stosuje si# take
przy oparzeniach" b!ach staww" z$amaniach koci" czyrakach" zapa!eniach naczy%
!im/atycznych :potocznie uwaanych za zatrucia krwi;& Przy ukszeniach owadw stosuje
si# ok$ady z g!inki pokropione octem& 0ona rwnie stosowa+" koszu!k# zmoczon w
bardzo rozrzedzonej papce z g!inki i przy$oon do !eczonego miejsca& - kobiet w czasie
menstruacji nie na!ey stosowa+ zabiegu z g!inki& Po jednorazowym wykorzystaniu g!inki
na!ey j wyrzuci+ :np& zakopa+ w ziemi;" gdy zawiera toksyny& Gaz#" p$tno i bandae
na!ey wypra+& Kad kuracj# z zewn#trznym stosowaniem g!inki na!ey poprzedzi+ :!ub
stosowa+ jednoczenie; terapi detoksykacji wewn#trznej" ktra po!ega na stosowaniu
zi$" o!ejkw eterycznych" soku cytrynowego" rodkw !ekko przeczyszczajcych"
prawid$owych zestaww produktw spoywczych" na unikaniu nad/ermentacji& .hroni to
przed wznowieniem zatrucia& 6a!ecenia" ktrych na!ey przestrzega+& Kuracj# g!ink
na!ey stosowa+ a do otrzymania podanego wyniku i nie na!ey jej przerywa+" gdy
uruchamiane s ko!ejne procesy" jak drenowanie i rewita!izacja&
5a pocztku stosowania argi!!oterapii mona zaobserwowa+ :jak np& przy
akupunkturze !ub innych terapiach aktywnych; pozorne pogorszenie si# do!eg!iwoci
pacjenta :np& powi#kszenie rany atonicznej wrzodu !ub obostrzenie czasowe b!w
reumatycznych;& >eczenie na!ey zawsze zaczyna+ od katap!azmw cienkich :do "4 cm;
o ma$ej powierzchni" przyk$adanych na 1)9 godzin& (topniowo mona przej+ do ok$adw
o gruboci 1)9 cm" o powierzchni wi#kszej i pozostajcych na d$uej& G!inkoterapi#
mona stosowa+ zawsze" gdy pacjent dobrze znosi takie !eczenie& *prcz ok$adw i
kompresw mona stosowa+ sproszkowan g!ink#" podobnie jak ta!k& Pudrowanie otartej
skry" egzem" ran" wrzodw" dzia$a antyseptycznie i gojco& G!ink# sproszkowan z
dodatkiem wody p$ na p$ z sokiem ogrkowym !ub z pomidorw wzg!#dnie winogron
mona stosowa+ jako maseczki pi#knoci& *trzyman past# rozmaza+ cienk
77D
warstw na ca$ej twarzy i utrzyma+ dopki nie wyschnie" co trwa 14)7 minut" po czym
zmy+ twarz !edwie ciep$ wod& Fak mask# mona sobie robi+ raz w tygodniu" by !eczy+
trdzik rnego typu" wykwity na twarzy" zmarszczki& ' tych wszystkich przypadkach
mona rwnie stosowa+ sproszkowan g!ink# wymieszan z o!ejem z o!iwek" co tworzy
krem dzia$ajcy $agodnie i korzystnie&
1oztwr 7)C $yki g!inki na !itr ciep$ej wody moe by+ stosowany do wstrzykni#+ do
pochwy przy bia$ych up$awach" zapa!eniu macicy" a jako !ewatywa przy zapa!eniu
okr#nicy i odbytnicy oraz pasoytach je!it& .horzy" ktrym za!econo kpie!e
borowinowe" mog bra+ rwnie kpie!e g!inkowe" wykorzystywane wie!okrotnie&
Kpie!e takie powinny trwa+ pocztkowo 4)14 minut" p2niej 14)9 minut i na!ey je
stosowa+ dwa razy w tygodniu przez miesic& Po przerwie trwajcej 7)4 tygodni kpie!e
mona powtrzy+& ( one wskazane d!a pacjentw chorych na reumatyzm rnego typu"
w szczeg!noci rk i ng oraz d!a anemicznych& 8o g!inki mona doda+ wody morskiej"
co wzmaga aktywno+ !ecznicz kpie!i& G!inka stery!izuje wod# pitn& 'ystarczy ! g
g!inki na ! !itr wody& 0ona to stosowa+ podczas epidemii grypy" anginy" w og!e chorb
zaka2nych& G!inka absorbuje w je!itach gazy i szkod!iwe toksyny& Podaje si# j" w
szczeg!noci cierpicym na choroby zaka2ne& 5a$oenie opatrunku g!inkowego w
chorobach przewodu pokarmowego jest korzystniejsze od innych terapii dzi#ki zdo!noci
usuwania i wydzie!ania przez g!ink# toksyn" gojenia i odbudowy :regeneracji; tkanek
dotkni#tych wrzodami" nowotworami" nieytem je!it" dyzenteri" zapa!eniem okr#nicy&
G!inka dzia$a na prac# gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego pobudzajco" regu!ujce i
jako moderator :zwa!niajco;& Jest pot#nym rodkiem przeciwpasoytniczym&
W3KAZANIA LECZNICZE I 3PO3OBY 3TO3OWANIA 5LINKI
1& Astenia* z1$czenie* s#abo') oglna. Jedna $yeczka g!inki na 1H9 szk!anki wody
codziennie& Kuracja powinna trwa+ 1)9 dni& 0ona rwnie zaywa+ wod#
morsk i stosowa+ na 9)7 godziny katap!azmy z ciep$ej g!inki na kark i podbrzusze&
9& Ast1a oskrzelowa. .iep$y katap!azm z g!inki na piersi i na p!ecy na 9)C godzin
dziennie& (tosowa+ rwnie inha!acje z natura!nych o!ejkw eterycznych&
7& Angina* zapalenie krtani. Katap!azm z g!inki na gard$o 7)C razy dziennie po 9
godziny& (tosowa+ rwnie gargaryzm z wod so!on" wod z cytryn" wod
g!inkow !ub z wywarem z !ici jeyny pachncej z dodatkiem natura!nych o!ejkw
aromatycznych w duej i!oci wody ciep$ej&
C& %ia#ko1ocz* ! $yeczk# g!inki na 1H9 szk!anki wody codziennie przez 1)9 dni&
(tosowa+ katap!azmy z zimnej g!inki na przemian z przyk$adaniem na oko!ic# nerek
i spojenia $onowego !ici z kapusty 1)9 razy dziennie&
4& %iegunka* dyzenteria* zapalenie okr$nicy* zapalenie 7elit. Katap!azmy z zimnej
g!inki na brzuch 9 razy dziennie na 9)7 godziny" a jee!i zachodzi potrzeba ) przez
ca$ noc& Popija+ przez 1)9 dni wod# g!inkow :! ma$a $yeczka g!inki na p$
szk!anki wody;&
E& %le gastryczne :patrz wrzd o$dka;&
B& %le reu1atyczne* nerwoble. Katap!azmy z ciep$ej !ub zimnej g!inki w przypadku
ostrych kryzysw" ciep!ejsze w przypadku chronicznych& 6abieg praktykowa+ 9)7
razy dziennie przez 9)C godziny !ub ca$ noc& Przy !eczeniu podtrzymujcym
stosowa+ katap!azm raz dziennie&
D& %rodawczak. :patrz brodawki;&
=& %rodawki* zna1i$. 0a$ i!o+ g!inki przyk$ada+ na 1)9 godziny ki!ka razy dziennie
przez ki!ka tygodni&
77=
1& ;0oroba serca. 1ozpocz+ od kompresw z wod g!inkow 1D)9 proc&" najpierw
przez 1H9 godziny" a po ki!ku dniach przez 9 godziny& Jee!i pacjent dobrze znosi
kompresy" to po D)1 dniach zastpi+ je przez cienkie :do 1H9 cm; !ekko ciep$e
katap!azmy przyk$adane na 1)9 godzin& Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
11& ;0oroby nerwowe* kurcz nawykowy* kurcze 1i1iczne* drgawki* spaz1y* padaczka*
parali. Katap!azmy z g!inki na kark" na kr#gos$up" na podbrzusze" nacieranie
ko%czyn i kr#gos$upa& 8oustnie, ! $yeczka g!inki przez 1)9 dni& Konsu!towa+ si#
z !ekarzem&
19& ;ukrzyca :8oustnie jak w pkt& 11;&
17& ;zyrak gro1adny :patrz ropie%;&
1C& ;zyrak i p$c0erzyki w nosie. Frzyma+ w nosie ga$eczk# g!inki przez ! godzin#&
14& <er1atoza 8c0oroba skrna:. .odziennie rano bra+ g!ink# doustnie& Przyk$ada+
papk# z g!inki 9 razy dziennie" zostawia+ a wyschnie& 6my+ 9 minut p2niej&
(tosowa+ zio$a i propo!is&
1E& <na :patrz b!e reumatyczne;&
1B& Egze1a :patrz dermatoza;&
1D& Gangrena :patrz rany;&
1=& Gru/lica ko'ci :patrz zapa!enie op$ucnej;&
9& Gru/lica :patrz zapa!enie op$ucnej;&
91& Ie1oroidy 0a$e katap!azmy z ch$odnej g!inki przez 1)9 godziny i na przemian
!icie z kapusty" zio$a&
99& Jelita c0ore :patrz zaparcia;&
97& =a1ica nerkowa :patrz nerki;&
9C& =aszel :patrz astma;&
94& =atar :patrz astma;&
9E& =olka nerkowa :patrz nerki;&
9B& =olka w+trobowa* kolka #ciowa :patrz nerki i wtroba;&
9D& =o#atanie serca :patrz pkt& 1;&
9=& =ontuz7a* siniak* st#uczenie. Katap!azmy ch$odne z g!inki przez 9 godziny& Ki!ka
razy dziennie& 5a noc kompres z wody g!inkowej& (tosowa+ rwnie !icie kapusty&
7& =onwuls7e :patrz pkt& 11;&
71& Fisza7ec :patrz dermatoza;&
79& Marsko') w+troby :patrz wtroba;&
77& Migreny. Katap!azmy z g!inki na czo$o :zimne; i na kark :ciep$e; przez ! godzin#&
(tosowa+ ciep$ kpie! ng&
7C& Maska pi$kno'ci :patrz trdzik;&
74& >ekroza* 1artwica :patrz rany;&
7E& >erki :zapa!enia;& G!inka doustnie, ! $yeczka do 1H9 szk!anki wody przez 1)9 dni&
Katap!azmy z ch$odnej g!inki na przemian z !i+mi kapusty 1)9 razy dziennie przez
9)7 godziny&
7B& >erwy :do!eg!iwoci; :patrz choroby nerwowe;&
7D& >eurastenia :patrz zm#czenie og!ne;&
7=& >erwoble :patrz pkt& B;&
C& >erwice. 8oustnie ! $yeczka g!inki do 1H9 szk!anki wody przez 1)9 dni&
Katap!azmy na kark na 1)9 godzin" 7)C razy dziennie oraz na czo$o" podbrzusze i
kr#gos$up&
C1& >ieyt o#+dka :patrz wrzd o$dka;&
7C
C9& >ieyt nosa* katar :patrz zapa!enie zatok przynosowych;&
C7& >ogi c0ore 8ylaki:. 'ysmarowa+ chor nog# warstw g!inki p$ynnej& 6ostawi+ na !
godzin#" zmy+& (tosowa+ 1)9 razy dziennie& K$a+ na przemian !icie kapusty"
stosowa+ zio$a&
CC& >owotwory. ( to choroby natury og!nej" a guzy s objawem miejscowym &
(tosowa+ prawid$owe zestawy produktw spoywczych" ktre dzia$aj korzystnie na
ca$y organizm" wi#c pomagaj w !eczeniu nowotworw& Konsu!towa+ si# z
!ekarzem& 0iejscowo stosowa+ katap!azmy z g!inki" zaczynajc od cienkich do 1H9
cm& raz dziennie przez 1)9 godzin& Jednoczenie przyk$ada+ katap!azm na
podp#pkow cz#+ brzucha na 9 godziny& Fydzie% p2niej stosowa+ 9 katap!azmy
dziennie na nowotwr na 9)7 godziny na podbrzusze& 6nowu dwa tygodnie p2niej
dwa grube do 9 cm katap!azmy dziennie na nowotwr i kontynuowa+ katap!azmy na
podbrzusze& .zas trwania tych katap!azmw usta!a !ekarz& Jednoczenie stosowa+
inne terapie z medycyn !udowych& 5owotwr $agodny" guz, stosowa+ 1)9
katap!azmy dziennie przez 9)7 godziny i rwnie inne terapie z medycyny !udowej&
C4& &dr$twienie. -trata so!i minera!nych :patrz zm#czenie og!ne;&
CE& &czy #zawi+ce. 6atkanie drg $zowych& Katap!azm z g!inki na oczy i wzd$u
skrzyde$ nosa& Krop!a cytryny na oko& Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
CB& &czy :rne podranienia" zapa!enie spojwek" powiek;& 0iejscowo, katap!azm z
g!inki owini#tej gaz na powiek# :oko zamkni#te; 1)9 razy dziennie" a do
wy!eczenia& Ponadto obmywa+ oczy naparem z rumianku" wod so!on& 6io$a" np&
wiet!ik !ekarski :napar przez ki!ka minut na ogniu i przecedzi+ przez czyst gaz#;&
(tosowa+ ok$ady ca$ noc na oczy& .ytryna, ! krop!a do kadego oka 9)7 razy
tygodniowo&
CD& Padaczka* epileps7a :patrz choroby nerwowe;&
C=& P$c0erz 1oczowy :zapa!enie;& 9 katap!azmy na podbrzusze dziennie na 9)C godziny"
7)C godziny po posi$ku& 5ie stosowa+ podczas menstruacji i gdy wywo$uje
nieprzyjemne uczucie" np& ch$odu&
4& P$c0erzyk #ciowy :zapa!enie; :patrz wtroba;&
41& Poraenie* parali :patrz choroby nerwowe;&
49& Pl+sawica zwyk#a :patrz choroby nerwowe;&
47& Po#ykanie powietrza :patrz wrzd o$dka;&
4C& Prostata. Katap!azmy z g!inki ch$odnej na przemian z !i+mi kapusty" 1)9 razy
dziennie na 9)7 godziny&
44& Przerost uk#adu li1!atycznego :ch$onnego; :Patrz zm#czenie;&
4E& Puc0lina wodna. 'oda g!inkowa 9 razy dziennie przez 7 tygodnie&
4B& &parzenia. Katap!azmy grube do 9 cm owini#te czyst gaz& Jee!i gaza przy!ega do
tkanki nie zdejmowa+ jej" gdy g!inka usuwa in/ekcj# i zmartwia$e komrki"
u$atwiajc gojenie& 'znawia+ katap!azm co 9 godziny" nawet w nocy" a do
ukszta$towania si# nowej tkanki& 1ana wygoi si# prawie zawsze bez pozostawienia
b!izny& Przy oparzeniu rk !ub ng na!ey trzyma+ je w b$otku g!inowym chocia
przez godzin# 9 razy na dzie%& 0i#dzy kadym katap!azmem miejsce oparzone
owija+ t$ust tkanin& (tosowa+ doustnie o!ejki eteryczne wed$ug przepisu !ekarza
oraz !eczenie kapust& Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
4D& Przekrwienie 1zgu. -dar s$oneczny& 5a kark k$a+ katap!azm zimny z g!inki na
godzin#" powtarza+ ki!kakrotnie w cigu dnia& Jednoczenie przyk$ada+ do pod)
7C1
brzusza katap!azm dwa razy dziennie po 9 godziny& (tosowa+ przez ki!ka dni na
przemian z przyk$adaniem kapusty&
4=& ?ana. (tosowa+ katap!azm ch$odny z g!inki przez jedn !ub dwie godziny"
powtarza+ 9)7 razy dziennie& 6mywa+ wod so!on i przy$oy+ kompres z wody
g!inkowej& (twierdzono wie!okrotnie" e obce cia$o opuszcza$o ran# w wyniku
dzia$ania g!inki&
E& ?any atoniczne :patrz pkt& E1;&
E1& ?any in!ekcy7ne* zgangrenowane. (tosowa+ katap!azmy grube do 9 cm przez !
godzin#& ' przypadku b!u !ub uczucia gorca przerwa+ wczeniej i ponownie
na$oy+ katap!azm& (tosowa+ E)D razy dziennie& ' nocy przy$oy+ mokry banda z
wody g!inkowej i o!ejkw eterycznych& 5a pocztku !eczenia" gdy zmartwia$e cz#ci
tkanki s e!iminowane" rana wydaje si# rozszerza+" co moe by+ uznane za objaw
pogorszenia& P2niej to ust#puje i rana dobrze si# goi&
E9& ?ana postrza#owa lub z uderzenia* :patrz pkt& 4=;&
E7& ?eu1atyz1 :patrz pkt& B;&
EC& ?obaki :patrz zaparcia;&
E4& ?opie"* w$glik* zastrza#* czyrak gro1adny* czyrak. (tosowa+ katap!azm gruby przez
godzin#& Przerwa+" je!i wystpi uczucie intensywnego gorca i wznowi+ nieco
p2niej wieym katap!azmem& Przyk$ada+ C)E katap!azmw dziennie !ub na
przemian 9)7 razy dziennie, 1; Gorcy katap!azm z cebu!i gotowanej w krtkiej
wodzie przez 14 minut, zostawi+ na godzin#& 9; Katap!azm z kapusty& 7; Kompres z
natura!nych o!ejkw eterycznych& Kontynuowa+ !eczenie jeszcze przez ki!ka dni po
ustpieniu stanu ropnego& .odziennie rano popija+ wod# g!inkow&
EE& ?opie" z$bowy. K$a+ na po!iczek katap!azm z g!inki i wznawia+ co 9 godziny&
Konsu!towa+ si# ze stomato!ogiem&
EB& ?opotok :patrz zapa!enie z#bw;&
ED& kurcze :patrz do!eg!iwoci nerwowe;&
E=& taro') :patrz zm#czenie og!ne;&
B& zkorbut :patrz zm#czenie og!ne;&
B1& Cr+dzik pospolity. 9)7 razy tygodniowo ok$ad z wody
:
g!inkowej na twarz !ub z
papki g!inkowej" ktr trzyma+ a do wyschni#cia& Po 9 minutach zmy+ czyst
wod i posmarowa+ twarz bia$ skrk cytrynow& Popija+ wod# g!inkow przez 9)7
tygodnie&
B9& Cr+dzik rowaty :patrz pkt& B1;&
B7& Gp#awy bia#e :patrz zapa!enia macicy;&
BC& Gk+szenia :patrz rany;&
B4& D+troba c0ora* 1arska* kolka w+trobowa* #taczka* nowotwr* p$c0erzyk #ciowy
zatkany* zapalenie 1i+szu w+troby. 5a oko!ice wtroby ch$odny" cienki katap!azm
na 9 godziny :jee!i nie wyst#puje uczucie b!u" ch$odu;& Jee!i pacjent dobrze znosi
katap!azmy" mona stosowa+ ki!ka dni p2niej katap!azmy o gruboci do 9 cm& '
przeciwnym przypadku stosowa+ katap!azm ciep$awy !ub ciep$y& Katap!azm nocny
mona utrzymywa+ do rana" jee!i nie powoduje zak$ce%&
BE& Dole. Katap!azm na przedni stron# szyi przez ca$ noc&
BB& Drzody :Patrz rany zakaone;&
BD& Drzd o#+dka. .odziennie mi#dzy posi$kami katap!azm z g!inki na do$ek nad)
brzuszny& Przy$oy+ 9 godziny po posi$ku i zdj+ na godzin# przed posi$kiem
nast#pnym& 8oustnie 1H9 $yeczki g!inki na 1H9 szk!ank# wody" na 1H9 godziny przed
posi$kiem& (tosowa+ ok$ady z kapusty&
B=& Zapalenie 7a7owodu :patrz zapa!enie macicy;&
7C9
D& Zapalenie 7elit :patrz zaparcia;&
D1& Zapalenie krtani :patrz angina;&
D9& Zapalenie op#ucne7. .odziennie" na przemian na piersi $ p!ecy ciep$y katap!azm na
9)7 godziny& Jednoczenie katap!azm ch$odny na podbrzusze co drugi dzie%" a w
tym czasie katap!azm ciep$y na wtrob# na 9)C godziny& 8oustnie bra+ o!ejki
eteryczne& Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
D7& Zapalenie okr$nicy :patrz zaparcie;&
DC& Zapalenie oskrzeli :patrz astma;&
D4& Zapalenie p$c0erza 1oczowego :patrz p#cherz moczowy;&
DE& Zapalenie powiek :patrz oczy;&
DB& Zapalenie spo7wek :patrz oczy;&
DD& Zapalenie nerek :patrz nerki;&
D=& Zapalenie 1acicy. Aniekcja do pochwy codziennie z wody g!inkowej z 9 $yeczek na
1H9 !itra wody& Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
=& Zapalenie uc0a. Katap!azm na ucho obejmujcy wi#ksz powierzchni#" szczeg!nie
ku ty$owi ucha& 'znawia+ co godzin#& Przy do!eg!iwociach !ejszych !ub
chronicznych codziennie 1)9 katap!azmy na 9 godziny& Frzy razy w tygodniu
wkrap!a+ do ucha ki!ka krop!i cytryny& :5ie wkrap!a+" jee!i b$ona b#benkowa jest
przebita;& ' przeddzie% mona wprowadzi+ do ucha ki!ka krope! o!eju z o!iwek&
Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
=1& Zapalenie zatok przynosowyc0. 'dycha+ wod# g!inkow 9)7 razy dziennie
:$yeczka g!inki na szk!ank# wody@ rozpuci+ poprzedniego dnia;& (tosowa+
inha!acje z o!ejkw eterycznych :euka!iptus" tymianek" !awenda" ig!iwie sosny;&
(tosowa+ katap!azm :jee!i jest to potrzebne; z g!inki wzd$u skrzyde$ nosa i na
czo$o&
=9& Zapalenie z$bowe* ropotok z$bowy. (tosowa+ g!ink# i mocno so!on wod# :$yeczka
so!i morskiej na szk!ank# wody;& P$uka+ tym usta codziennie przez 9)7 minuty& (sa+
kawa$ek g!inki w cigu dnia i przed snem&
=7& Zna1i$ :patrz brodawki;&
=C& Zwyrodnienie kr$gw l$d/wiowyc0* ble* postrza#. >etni !ub ciep$y katap!azm 1)9
razy dziennie na 9)C godziny !ub przez ca$ noc" gdy nie ma zak$ce%&
=4& H#taczka :patrz wtroba;&
=E& Z1$czenie oglne :rwnie anemia" neurastenia" przerost uk$adu ch$onnego"
krzywica;& (tosowa+ doustnie $yeczk# g!inki na 1H9 szk!anki wody przez 1)9 dni&
6aywa+ wod# morsk& 5a kark i podbrzusze ciep$y katap!azm na 9)7 godziny&
=B& Ho#+dek :patrz wrzd o$dka;&
=D& Zastrza# :patrz ropie%;&
==& Hylaki :patrz pkt& C7;&
1& Zaparcie. Katap!azm z ch$odnej g!inki na brzuch codziennie 9 razy przez 7 godziny i
ca$ noc" jee!i to jest potrzebne& 3ra+ przez 1)9 dni g!ink# doustnie :$yeczka na
1H9 szk!anki wody;& Jee!i zaparcie nie ustpi" bra+ zio$a&
11& twardnienie rozsiane. Popija+ wod# g!inkow przez miesic& Po tygodniowej
przerwie terapi# kontynuowa+ $cznie z innymi terapiami medycyny !udowej&
19& Zapalenie wyrostka robaczkowego. .h$odny katap!azm na podbrzusze& (tosowa+
inne terapie z medycyn !udowych& Konsu!towa+ si# z !ekarzem&
7C7
LI3TY
.z#+ ta jest odpowiedzi na !iczne !isty" jakie otrzymywa$am& 5a te" przychodzce do
1adia i Fe!ewizji" do redakcji tygodnikw i miesi#cznikw w ktrych pisuj# swoje
porady" take do redakcji" OF10 ) Fwj A!ustrowany 0agazynP oraz na mj prywatny
adres& (dz#" e w !istach tych i odpowiedziach znajdziecie Pa%stwo odbicie swoich
prob!emw" a take sposoby ich rozwizywania& 8!atego moje rady oparte na medycynie
natura!nej kady moe potraktowa+ jako zasady pro/i!aktyki zdrowotnej&
.z$owiek jest najdoskona!sz istot yw" systemem uk$adw biochemicznych
wzajemnie ze sob sprz#onych i wsp$dzia$ajcych& 8o tej pory" mimo e nauka
poczyni$a o!niewajce post#py" nie umiemy odkry+ wszystkich tajemnic !udzkiego
organizmu& Ponadto wsp$czesna medycyna" podzie!ona na bardzo wskie specja!noci"
zapomnia$a" e cz$owiek stanowi integra!n ca$o+ i takie powinno by+ podejcie do
!eczenia& 5igdy bowiem nie choruje jeden organ" a!e zawsze ca$y organizm& 5awrt do
medycyny natura!nej wynika z coraz powszechniejszej wiadomoci" e wysoko
specja!istyczne podejcie do !eczenia jest b$#dne" a take ze spo$ecznego przekonania" e
!eki chemiczne !eczc jeden chory organ niszcz inne& < tymczasem niema! w zasi#gu
r#ki mamy te cudowne !eki" ktre nam da$a 0atka)5atura& 0edycyna natura!na
oczyszcza organizm z toksyn" usprawnia prac# wtroby" nerek" krenia obwodowego
krwi" !im/y i p$ynw mi#dzykomrkowych" uzupe$nia niedobory enzymw i
mikroe!ementw usprawnia wi#c i wzmacnia uk$ad immuno!ogiczny" czy!i w$asne si$y
obronne& *ddzia$uje ca$ociowo" !eczc przyczyny chorb i niedomaga%" nie za skutki i
objawy& 5ie wszystkie organy !udzkie s najwyszej jakoci" co wynika z /aktu
dziedziczenia cech nie ty!ko psychicznych" a!e i /izycznych& 5a to zjawisko nak$ada si#
inne, nieprawid$owe odywianie" stanowice grzech powszechny naszego spo$ecze%stwa&
0wi si# o tym coraz cz#ciej" a!e zmiany nast#puj zbyt powo!i& <by reakcje
biochemiczne" /izyczne" ktrych tysice zachodzi w kadej minucie ycia" mog$y
przebiega+ prawid$owo" niezb#dne jest dostarczenie wszystkich sk$adnikw
pokarmowych& Przy cig$ym przecieniu przewodu pokarmowego" zw$aszcza
w#d!inami" wieprzowin" s$odyczami" kaw" t$uszczami nasyconymi" przy jednoczesnym
niedoborze wieych jarzyn" warzyw i owocw" system trawienny pracuje coraz gorzej" a
nadmiar cho!estero!u i niedopa$kw przemiany materii odk$ada si# w postaci kamieni
$ciowych" z$ogw w nerkach i stawach& 3rak wieych enzymw i witaminy <
powoduje os$abienie wzroku i choroby oczu& 3rak witaminy I rodzi schorzenia skry"
!uzwki i narzdw rodnych& Fo s ty!ko przyk$ady" a!e mona poda+ ich wie!e&
Prawid$owe odywianie jest jednym z warunkw zachowania dobrego zdrowia& Po
czterdziestce" kiedy orga)
7CB
nizm jest mniej sprawny" powinno si# mniej dogadza+ jeykowi i podniebieniu" jada+ tak"
aby zachowa+ prawid$owe trawienie o$dka" je!it" sprawno+ wtroby oraz mie+
codzienne sto!ce& 5iezb#dny jest take umiar w jedzeniu&
'sp$czesny cz$owiek yje w zatrutym rodowisku natura!nym" oddycha p$ytko" 2!e"
bez ruchu przepony" do tego skaonym powietrzem& 1odzi to okre!one skutki& 6 mojej
praktyki !ekarskiej wynika" e schorzenia zatok bocznych nosowych s najcz#stsz
do!eg!iwoci powodujc $a%cuszek nast#pnych" jak, b!e g$owy" astma oskrze!owa" stany
zapa!ne migda$kw" schorzenia wzroku i nerek& ' wa!ce o zdrowie cz$owieka" jego
sprawno+ i d$usze ycie oraz z$agodzenie prob!emw zdrowotnych staroci potrzebny
jest nie ty!ko !ekarz medycyny natura!nej" dietetyk" a!e take eko!odzy& .z$owiek
potrzebuje zdrowej wody" zdrowego powietrza i zdrowej ywnoci& 1wno!eg!e
konieczna jest zmiana wiadomoci spo$ecznej i prze$amywanie z$ych nawykw i
przyzwyczaje%& 5iezb#dne jest zaprzestanie pa!enia tytoniu& * stan zdrowia na!ey si#
troszczy+ w$aciwie od wieku p$odowego" po to" aby ycie by$o zdrowe i radosne" a
staro+ nie by$a smutna" samotna" pe$na chorb& Fa cz#+ ksiki zawiera szereg rad
praktycznych d!a kadego& 6io$a" cho+ bardzo skuteczne w !eczeniu" maj jednak
powo!ne dzia$anie" a!e jednoczesne zastosowanie akupresury dwukrotnie zwi#ksza ich
e/ektywno+ i znacznie skraca czas kuracji& 8!atego gorco zach#cam do komp!eksowego
stosowania natura!istycznych metod !eczenia" w tym take sokoterapii& Fa ostatnia"
dostarczajca wieych enzymw" regu!uje procesy metabo!iczne i wzmacnia system
immuno!ogiczny& .hcia$am te przeprosi+ wszystkich nadawcw !istw za brak
odpowiedzi z mojej strony& .hcc odpisywa+ na kady !ist indywidua!nie" musia$abym
prywatnie zatrudni+ sekretark#& < na to mnie po prostu nie sta+&
Przeprasza1
CHOROBY KRWI
ANEMIA
Bar+ara8 *a& MT>
;ierpi$ na ane1i$ od wielu lat. <ostawa#a1* Aasco!erB 0e1oglobina si$ podnios#a.
Fecz$ si$* ale 0e1oglobina ci+gle spada* po wzi$ciu tabletki Aasco!eruB podnosi si$ i
ponownie spada* czu7$ si$ bardzo /le* c0odz$ 7ak by1 by#a* pi7anaM pokazu7+ 1i si$*
1roczki przed ocza1i* a o pracy !izyczne7 nie 1a 1owy. ;0cia#aby1 zaznaczy)* e
1iesi+czki trwa7+ 5-K dni i s+ bardzo ob!ite* lekarz ginekolog nic na to nie poradzi#.
+dz$* e powode1 c0oroby s+ ob!ite 1iesi+czki.
1adz# codziennie pi+ 9 razy po $yeczce od herbaty wycig z nagietka& Podczas kadej
miesiczki pi+ wywar ze skrzypu, 9 $yki zie!a gotuje si# w 9 szk!ankach wody przez 9
min& i wypija si# w cigu dnia& Przez 9 miesice radz# je+ codziennie p#czek natki
pietruszki i koperku" zie!enin# mona dodatkowo wzbogaci+ wie !ub suszon
pokrzyw& 8obry jest rwnie sok z pokrzywy zmieszany z miodem& Pomocne by$yby
take na noc ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty na podbrzusze :otu!i+ ciep$ /!ane!k"
bez ceratki;&
BIA9ACZKA 3ZPIKOWA
Anna8 *a& NR>
M7 1+ 1a .N lata* nie pi7e* nie pali papierosw* od d#uszego czasu cierpi na
przewlek#+ bia#aczk$ szpikow+. <otyc0czasowe leczenie nic nie po1og#o. >ie wie1* co
robi)* co stosowa)* 7ak odywia) 1$a. Prosz$ pani+ o po1oc* gdy wierz$ gor+co w
dzia#anie 1edycyny naturalne7.
5a wszystkie choroby krwi" !im/y wskazane jest uywanie na/ty& (prawia ona" e krew
i !im/a robi si# jakby bardziej p$ynne" rzadsze& P$yny te" !epiej krc po organizmie"
skuteczniej oczyszczaj organizm z toksyn& .horoba sprawia" e m$ode" jeszcze przed
zrnicowaniem" komrki rozmnaaj si# szybciej i potem w#druj po organizmie" co
rodzi przerzuty& Jee!i pije si# na/t#" to w$anie wwczas te m$ode jakby nie
zrnicowane komrki s nawiet!ane i niszczone& Froch# inaczej wyg!da sprawa w
trakcie nawiet!ania koba!tem& 5iszczy si# wwczas warstw# skrn" kostn" mi#niow"
czy!i chore" a!e i zdrowe tkanki i komrki" co w konsekwencji oznacza" e niszczy si#
zdrowe i chore narzdy& 5atomiast na/ta niszczy se!ektywnie" czy!i wy$cznie ty!ko
m$ode" rakowate" nie zrnicowane jeszcze komrki& 8!atego bardzo skuteczna jest po
kuracjach chemicznych" nawiet!aniach czy operacjach chirurgicznych"
7C=
zapobiega bowiem przerzutom& Popu!arnie mwi si#" e jee!i przez 4 !at nie ma adnych
prob!emw" to znaczy" e nowotwr zosta$ skutecznie zniszczony& 6 mojej praktyki
wynika" e nie jest to prawda" jee!i pozostawia si# chorego bez os$ony na/ty& Fraktuj# ten
!ek jako !eczenie pro/i!aktyczne, E krop!i na/ty na wodzie" m!eku !ub cukrze zaywa si#
na p$ godziny przed jedzeniem dwa razy dziennie przez 1C dni& Potem nast#puje 4)B dni
przerwy i ponownie zaywa si# na/t# przez 1C dni& .zas kuracji wynosi E)D miesi#cy& Po
tym okresie zwa!nia si# tempo zaywania" np& 1C dni pije si# na/t#" potem 1C dni przerwy&
' miar# up$ywu czasu przerwy mog by+ coraz d$usze& Po dwch" trzech !atach zaywa
si# na/t# przez 1 dni w miesicu&
' tym przypadku" poniewa chory zaywa bardzo si!ne !eki chemiczne" ktre
zastosowane w por# powinny spowodowa+ co/anie si# choroby" dodatkowo radz#
zaywa+ zio$a" np& siemi# !niane zmie!one wraz z pokrzyw& Pokrzywa ma w$asnoci
wzmacniajce" krwiotwrcze i uzupe$nia braki elaza.
Proporcje s nast#pujce, 4 g pokrzywy" 94 g siemienia z dodatkiem cukru :C $yki
siemienia na ! $yk# cukru;& 0ieszank# z$oy+ do s$oika i 9 razy dziennie zjada+ ! $yk#
sto$ow& 'anym preparatem wzmacniajcym jest py$ek kwiatowy zmieszany z miodem
propo!isowym" take 3oragog!andyna 1" cho+ jest to !ek drogi& 0id przygotowuje si#
mieszajc 1 g py$ku ze szk!ank miodu i ssie si# 4)E razy dziennie p$ask $yeczk# od
herbaty&
Annym preparatem wzmacniajcym system immuno!ogiczny jest 0umijo& 8wie 4)gra)
mowe paczki tego !eku rozpuszcza si# w ! szk!ance wysokocukrowego soku owocowego"
! $yeczk# od herbaty miesza si# z p$ szk!anki wody !ub innego napoju i popija rano i
wieczorem& 5a!ey zaywa+ te 9 razy dziennie po trzy tab!etki >ewitanu" dwie tab!etki
<sparginu !ub <smagu" >aktomagu czy (!owmagu& *rganizm wzmacniaj rwnie soki z
surowej kapusty" marchwi" se!era" dyni" pietruszki" a!e na!ey je pi+ dopiero po pewnym
czasie kuracji siemieniem i pocztkowo rozcie%czone w wodzie& >eczenie wspomagaj
ok$ady na noc ze wieej kapusty na oko!ice wtroby i !edziony U suche" ciep$e
opakowanie bez ceratki&
CZERWIENICA
W!a#%!aw8 *a& NU>
Hadne leki 7u nie po1aga7+. Ma1 ataki duszno'ci* od czasu do czasu plu7$ krwi+.
<#ugo trwa#o* ni1 lekarze ustalili* e 7est to czerwienica. Fecz+ 1nie* ale czu7$ si$ coraz
gorze7.
Proponuj# zaywa+ na/t# 9 razy dziennie po E krop!i na wod#" 7 min przed
jedzeniem przez 1C dni w miesicu" potem 1C dni przerwy i powrt do zaywania na/ty&
Kuracja powinna trwa+ C miesice& Ponadto radz# pi+ razem zmieszane, wycig z
kasztanowca oraz jemio$y 9 razy dziennie po ! $yeczce od kawy& Pomocne s rwnie
inha!acje z o!ejku sosnowego" a take smarowanie nim pod nosem& 5a noc pi+ ciep$e
m!eko z odrobin imbiru" cynamonu" miodu oraz 9 krop!ami o!ejku sosnowego& 6abrania
si# je+, wieprzowin#" w#d!iny" podroby& 1acje ywnociowe powinny by+ raczej skpe" z
przewag jarzyn& 5a!ey je+ chudy bia$y ser" grube kasze" pi+ chude m!eko& 0i#so
zdecydowanie ograniczy+ do ! posi$ku w tygodniu& Korzystne jest przebywanie na
wieym powietrzu& 8awniej niezwyk!e skutecznie !eczono t# chorob# przystawianiem
pijawek oraz ma$ymi upustami krwi&
74
KRWAWIHCE DZIH39A
Anna8 *a& 6N>
Przy kady1 1yciu z$bw bol+ 1nie dzi+s#a i krwawi+. <orad/cie* 7akic0 uywa) past
do z$bw* a 1oe 7est inny sposbU Prosz$ o po1oc.
5a krwawice dzis$a radz# ssa+ ki!ka razy dziennie witamin# . i p$uka+ usta wod z
ki!koma krop!ami 8entoseptu& 0y+ z#by past z /!uorem i 9 krop!ami 1eumoso!u na
szczoteczk#& 9 razy dziennie ssa+ o!ej s$onecznikowy, 7HC $yki przez 9 minut" tak jak
si# p$ucze z#by" po tym zawarto+ wyp!u+& 3ardzo szybko stan dzise$ si# poprawi& '
trakcie mycia masowa+ szczoteczk przez 1 minut dzis$a i z#by&
3KAZA BIA9KOWA
Anna8 *a& MU>
;rka i 7a 1a1y tzw. skaz$ etapow+* a 'ci'le7 nietoleranc7$ pokar1ow+ bia#ka
krowiego 8skaz$ bia#kow+:. Jest to bardzo trudne do wyleczenia. Dszelkie 'rodki
!ar1akologiczne zawodz+. Jedyny1 lekarstwe1 7est przestrzeganie 'cis#e7 diety* ale
trudno 1i 7+ stosowa)* a ty1 bardzie7 dziecku.
8ziecko powinno pi+ nast#pujce zio$a, dziurawiec" me!isa" kocanka" mniszek"
zmiesza+ po 4 g kadego z zi$& ! $yk# tej mieszanki zaparzy+ w 1"4 szk!& wody i t#
porcj# dziecko powinno wypi+ w cigu dnia& Podaj# dawk# ma$" poniewa nie wiem" i!e
!at ma dziecko& Prac# wtroby poprawiaj ok$ady z rozmag!owanych !ici wieej
kapusty na noc na oko!ice wtroby :owin+ /!ane!k" bez ceratki;& 8!a poprawienia
trawienia na!ey 9 $yki otrb pszennych wsypa+ do zupy czy sa$atki& 0ona doda+
rwnie zmie!one siemi# !niane& Jee!i dziecko ma powyej 1 !at" do naparu zi$ mona
dodawa+ ! $yeczk# 3etaso!u& 8oros$a osoba powinna pi+ na czczo ! $yk# 9 proc&
tiosiarczanu sodu :w aptekach; zmieszanego z p$ szk!anki gorcej wody" 7 min& przed
jedzeniem) Po unormowaniu sto!ca" co b#dzie wiadczy+ o oczyszczeniu wtroby z
toksyn" na!ey pi+ te same zio$a co crka" zaparzajc 9 $yki na 9 szk!anki& F# porcj#
na!ey wypi+ w cigu dnia&
WBZ9Y CH9ONNE
KaF(a8 *a& 6O>
Ponad rok te1u zauway#a1 powi$kszenie 1oic0 w$z#w c0#onnyc0 na szyi.
Zwrci#a1 si$ do lekarza. Po badaniac0 krwi i 1oczu orzek#* e zdarza si$ to cz$sto i
powinno prze7'). >adal 7ednak nie przesz#o
F
D$z#y 7u od d#uszego czasu pobolewa7+.
1adz# stosowa+ na noc na szyj# ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty U suche ciep$e
opakowanie przez 9 miesice codziennie" co wy!eczy w#z$y i migda$ki& 8wa razy
dziennie radz# zaywa+ po ! $yeczce wapna" 7 razy dziennie po ! tab!etce witaminy < U
8(& 0ona te p$uka+ gard$o ! szk!ank wody z dodatkiem ! $yeczki so!i boche%skiej i 1
krope! <zuka!enu& 'skazane jest rwnie ssanie 9)7 razy dziennie po ! tab!etce
Propo!isu& 8!a wzmocnienia organizmu by$oby ce!owe zaywanie ki!ka
741
razy dziennie po ! $yeczce od kawy py$ku kwiatowego z miodem :1 g py$ku
rozmiesza+ z ! szk!ank miodu;&
WRZODY
A=nie%z(a8 *a& MR>
Mieszka1 na wsi. &d pewnego czasu 7a* brat i tata 1a1y wrzody. Fate1 wstydzi#a1
si$ w#oy) str7 k+pielowy* bo 1a1 na nogac0 nie#adne 'lady.
;ala rodzina dotkni#ta wrzodami powinna pi+ gotowane drode" ! $yk# drody
zagotowa+ w p$ szk!anki wody" pi+ zimne przed snem codziennie przez 9 miesice& Fo
porcja d!a ! osoby& Ponadto wszyscy powinni zaywa+ 7 razy dziennie po 9 tab!etki
>ewitanu& 1az dziennie kada z osb powinna bra+ zastrzyki z 3iostyminy" natura!nie
strzykawki musz by+ jednorazowe& *pisane objawy wiadcz o przew!ek$ym stanie
zapa!nym we krwi& Pomocne by$oby take oczyszczenie wtroby, ! $yk# 9 proc&
tiosiarczanu sodu rozpuci+ w p$ szk!anki gorcej wody" wypi+ p$ godziny przed
niadaniem raz dziennie :przez okres ! miesica;& Jada+ pieczywo razowe czerstwe oraz
codziennie surwk# z jarzyn" np& kiszona kapusta U utarta marchew U se!er U pietruszka U
cebu!a surowa !ub ugotowana U zmie!ony kminek z majerankiem U 1 ziaren ja$owca do
smaku :razem zmie!one jako przyprawa" uywa+ odrobin# na ko%cu noa !ub $yeczk# od
kawy;&
ZAKRZEPICA
?'zeI8 *a& V7>
Diele lat te1u zac0orowa#e1 powanie na posocznic$* zapalenie wsierdzia* a w
nast$pstwie tego na zakrzepic$. Przeby#e1 w ty1 czasie 2 zawa#y p#uc i zakrzepy ko"czyn
dolnyc0. Mia#e1 kilka zakrzepw naczy" obwodowyc0* a ostatnio cierpi$ na ka1ic$
nerkow+ i zakaenie drg 1oczowyc0. Ataki ka1icy ust+pi#y* lecz obecnie nawiedzi# 1nie
znowu zakrzep w dolne7 cz$'ci pow#oki brzuszne7. prawa zakrzepw i krzepliwo'ci krwi
7est dla 1nie na7wi$kszy1 obecnie proble1e1.
( to objawy wiadczce o zwi#kszonej i!oci p$ytek krwi i w$knika" czy!i spraw
podstawow jest rozrzedzenie krwi& 5a to schorzenie pomaga picie 7 razy dziennie po 7
krop!i wycigu z jemio$y i kasztanowca& Ponadto radz# zaywa+ 9 razy dziennie po 9
tab!etki 1utinoscorbinu oraz 9 razy dziennie po 7 tab!etki Venescinu& Przygotowa+ na!ey
mieszank# po ! opakowaniu z zi$, .ardiosanu" (k!erosanu" .ircu!osanu" -rosanu"
wzbogaci+ j 4 g kory wierzby" kwiatu kocanki oraz nagietka& 6io$a wymiesza+"
zaparza+ 7 $yki na 7 szk!anki i t# porcj# wypija+ codziennie& <by poprawi+ stan nerek"
wskazane jest stosowanie nast#pujcej kuracji :kady !ek jest na jeden tydzie%;, w
pierwszym tygodniu trzeba zaywa+ 7 razy dziennie po 9 tab!etki -roseptu" w
nast#pnym" zrezygnowa+ z -roseptu i zaywa+ 7 razy dziennie po ! tab!etce <midoksa!u"
w nast#pnym 7 razy dziennie po ! tab!etce 5eQigramonu i w ostatnim tygodniu na noc po
! tab!etce ?uraginy& Jee!i badania wyka utrzymujce si# nada!
749
zmiany w moczu" na!ey powtrzy+ to samo !eczenie nerek z 1)dniowymi przerwami
przy przyjmowaniu kadego z !ekw& 0ona take zaywa+ 8ebe!izyn# 9 razy dziennie
po 1H9 $yeczki" popijajc zio$ami& Konieczne jest wy!eczenie zatok bocznych nosa" jee!i
s przew!ek!e chore&
ZIARNICA
3&ani%!aw8 *a& G7>
Jeste1 c0ory na ziarnic$. D szpitalac0 sp$dzi#e1 ponad 2 lata. Feczono 1nie
wszystki1i 'rodka1i #+cznie ze steryda1i. ;0oroba pozosta#a* a przy okaz7i zniszczono
1i w+trob$* o#+dek* nerki* nie 1wi+c o nerwac0. Jest Pani dla 1nie ostatni+ desk+
ratunku.
(dz#" e kuracj# na!ey zacz+ od wzmocnienia organizmu& Proponuj# zmiesza+ 1 g
py$ku kwiatowego ze szk!ank miodu propo!isowego i t# mieszank# zaywa+ B)D razy
dziennie po $yeczce od kawy& Konieczne s te soki z surowych warzyw, marchwi"
kapusty" pietruszki" se!era" dyni i buraka" rozpoczynajc od ma$ej i!oci
1 dochodzc do 9 szk!& dziennie& 5a pocztku mona je rozcie%cza+ wod& .odzienne
niadanie powinno si# sk$ada+ z, C $yek otrb" ! $yki zmie!onego siemienia !nianego" 9
$yeczek zmie!onych nasion wiesio$ka U 7 $yek p$atkw kukurydzianych& 6a!a+
mieszank# gorcym m!ekiem" po ostudzeniu doda+ duo natki pietruszki !ub koperku"
$yeczk# kminku z majerankiem& ' codziennym odywianiu powinno by+ duo jogurtu"
bia$ego sera popijanego herbatk z aronii& 5iezb#dne jest zaywanie na/ty desty!owanej,
9 razy dziennie po E krop!i" 7 min& przed jedzeniem" przez 1C dni& Potem B dni przerwy
i ponownie zaywa+ na/t# 1C dni& Kuracja powinna trwa+ C miesice& Ponadto na!ey pi+,
Pectoso!" sok z podbia$u" krop!e nasercowe" sok z mniszka" (o!aren" wycig z g$ogu" sok
z $opianu" sok z brzozy" 5erwoso! po ! /!akonie& 'szystko razem zmiesza+" pi+ 9 razy
dziennie po $yeczce od herbaty& Ponadto radz# zaywa+ 9 razy dziennie <smag po 9
tab!etki oraz 9 razy dziennie po 7 tab!etki >ewitanu& 5a noc proponuj# pi+ ciep$e m!eko z
dodatkiem szczypty tymianku" imbiru" cynamonu" $yeczk miodu oraz 9 zbkami
czosnku&
CHOROBY 3ERCA * UK9ADU KRHENIA
CHOROBA BWUR5ERA
Danu&a8 *a& OR>
G 1$a 8lat 42: lekarz stwierdzi# c0orob$ %Vrgera( lewy palec nogi siny* udo boli.
.odziennie przez 9 miesice na!ey zjada+ 1H9 kg gotowanej cebu!i" przyprawionej
zgodnie z w$asnym smakiem& .ebu!a ma bowiem w$aciwo+ rozpuszczania z$ogw w
t#tnicach& Podobne dzia$anie ma rwnie czosnek i chrzan& 7 razy dziennie na!ey pi+ po
$yeczce zmieszanych wycigw z kasztanowca" jemio$y i ruty oraz zaywa+ <gapurin 9
razy po ! tab!etce& 'skazany jest masa stp 7 min& Kuracj# wspomaga picie zi$
przeciwmiadycowych, .ardiosan" (k!erosan" .ho!agoga 5r 7" -rosan" Prostasan"
1eumosan" 9 opak& 5erwosanu& 6miesza+ wszystkie zio$a" parzy+ 7 $yki mieszanki na 7
szk!anki wrztku do termosu" wypija+ w cigu dnia& ' jedzeniu uwzg!#dni+ duo
surwek& 5ajbardziej wskazana jest dynia" se!er" pietruszka oraz kapusta& Jeszcze
skuteczniej dzia$aj soki z tych warzyw" wypijane do 9 szk!anek dziennie& 5a!ey te
zaywa+ 7 razy po 7 tab!etki >ewitanu !ub pi+ zagotowane drode :! $yka na p$
szk!anki wody" zagotowa+" pi+ zimne na noc; oraz <spargin 9 razy po 9 tab!etki !ub
<smag 7 razy po 9 tab!etki&
HEMOROIDY
?anina8 *a& NV>
;ierpi$ na ylaki odbytu* nie 1og$ c0odzi)* bo to sprawia 1i bl. Fekarz* ktry 1nie
bada#* stwierdzi#* e na g#$boko'ci 63 c1 kiszki stolcowe7 7est 1a#y polip i lekkie
owrzodzenie i skierowa# 1nie na operac7$ do szpitala. Ja po prostu postanowi#a1
zwrci) si$ do Pani z gor+c+ pro'b+ o po1oc.
Przy d$uszej" sta$ej obecnoci y!akw wewn#trznych oraz w ich stanach zapa!nych
tworz si# po!ipy& ' tej sytuacji radz# stosowa+ przez 4)E dni codziennie mini!ewatyw# z
rozgotowanych na g#st papk# C)4 cebu! przetartych przez sito i wystudzonych& 5abiera
si# t# mas# do gumowej gruszki" ktrej czub smaruje si# o!iw !ub para/in i wprowadza
do kiszki sto!cowej& 'ane jest u$oenie cia$a& 5aj!epiej na !ewym boku" potem na brzuch
i nast#pnie na prawy bok" aby zatrzyma+ jak najd$uej t# mas# w odbytnicy :naj!epiej ca$
noc;& Jednorazowa porcja wynosi od 1HC do 1H7 szk!anki& Po pewnym czasie y!aki
zostan wy!eczone& Gdyby si# utrzymywa$y k$opoty ze sto!cem" przed !ewatyw z cebu!i
dobrze jest zrobi+ w!ewk# z mocnego rumianku" co oczyci kiszk# sto!cow i dopiero
potem zastosowa+ jako !eczenie !ewatywk# z cebu!i& .zy!i najpierw !ewatywa
oczyszczajca" potem !eczca& 'ewn#trznie na!ey zaywa+ 7 razy dziennie po 9 tab!etki
1aphacho!inu" jeszcze !epiej 3o!da!oin#" ktra regu!uje sto!ec&
744
'skazane jest" aby na pierwsze niadanie je+ mieszank#, C $yki otrb pszennych" 9
$yki p$atkw kukurydzianych !ub owsianych" 9 $yeczki zmie!onego siemienia !nianego"
doprawione kminkiem !ub majerankiem& .a$o+ za!ewa si# gorcym m!ekiem i zjada po
wystygni#ciu& *tr#by maj dzia$anie !ecznicze i !ecz odbytnic#& 8o mi#sa mona
uywa+ marmo!ady usmaonej np& ze !iwek z dodatkiem owocu jarz#biny" ktra !eczy
odbytnic#& 'skazane jest rwnie zaywanie wycigu z kasztanowca, 7 razy dziennie po
7 krop!i oraz 9 razy dziennie po 7 krop!i 1utiso!u !ub 9 razy po 7 tab!etki Venescinu&
KO9ATANIE 3ERCA
Anna8 *a& OU>
<okucza 1i wiele c0orb* bo i o#+dek* nerki* woreczek #ciowy. Po1aga1 sobie
zio#a1i 7ak 1og$. >a7bardzie7 niepokoi 1nie stan 1o7ego serca. &d czasu do czasu
odczuwa1 silne ko#atanie* tak 7akby 1i serce c0cia#o wyskoczy).
Przy ko$ataniu serca pomaga noszenie w !ewej cz#ci stanika meda!ika z miedzi o
rednicy E cm !ub ma$ej poduszki gorczycowej& Ponadto na!ey zaywa+ mieszank#,
wycig z g$ogu U Ke!!i cardina U 5erwoso! U (o!aren U sok z mniszka U krop!e
nasercowe po jednym /!akonie& 'szystkie p$yny zmiesza+ i zaywa+ na wodzie 9 razy
dziennie po ! $yeczce na wodzie& ' zasi#gu r#ki powinna Pani mie+ Proprano!o! "1&
0ona dodatkowo popija+ mieszank# zi$, (k!erosan 9 opak&" 5erwosan 9 opak&"
.iru!osan ! opak& .ho!agoga 5r 9 ! opak& 6miesza+ razem w misce" zaparza+ 9 $yki
mieszanki zi$ na 9 szk!anki wrztku do termosu i popija+ porcjami po jedzeniu&
K9OPOTY Z KRHENIEM
Bar+ara8 *a& GN>
Fekarz stwierdzi# e grozi 1i cukrzyca i e 1o7e dolegliwo'ci poc0odz+ od trzustki.
GG wykaza#o* e trzustka 7est bez z1ian. Ale 1nie trzustka cz$sto boli. >ie 7est to 1oe
duy bl* ale racze7 uczucie wzd$cia. Zielarz stwierdzi# rwnie* e 1a1 g$st+ krew i
naley 7+ rozrzedzi)* bo b$d+ k#opoty z kr+enie1 87u teraz cierpn+ 1i d#onie:. <osta#a1
zio#a* po ktryc0 wed#ug zapewnie" zielarza 1ia#a1 czu) si$ /le przez 6, dni. Poda7$ spis
zi#( brusznica - .3 g* str+czki !asoli - 633 g* ty1ianek rzy1ski - 53 g* rutwica lekarska
-633 g* dziurawiec - 633 g* 7arz$bina - 6.3 g* skrzyp polny - 633 g* kwiat kocanki - 53 g*
ziele 0yzopu - 633 g* k#+cze pi$ciornika - 633 g* kozieradka - 233 g* koper - 633 g.
<awkowanie trzy razy dziennie po 7edne7 szklance zi#. >a 7edn+ szklank$ wody 7edna
#yka zi#. Prosz$ 1nie poin!or1owa)* czy te zio#a 1og+ 1ie) wp#yw na podniesienie
ci'nienia. Fekarz twierdzi* e rozwi7a si$ c0oroba nadci'nieniowa.
Jee!i chory cierpi na rozedm# p$uc" to wwczas organizm wytwarza wi#cej
czerwonych cia$ek krwi& (tar metod !eczenia by$o przystawianie pijawek& Fakie
schorzenia !ecz# za pomoc kasztanowca" zarwno w tab!etkach jak i w krop!ach& Krop!e
zaywa si# 7 razy dziennie po 7 krop!i oraz Venescin 9 razy dziennie po 7 tab!etki" 5a
rozrzedzenie krwi dodatnio wp$ywa na/ta, 9 razy dziennie E krop!i na wod#" m!eko !ub
cukier p$ godziny przed jedzeniem przez 1C dni" potem B dni przerwy&
74E
Po miesicu" dwch powinna by+ wyra2na poprawa& ' wyywieniu zdecydowanie
ograniczy+ mi#so" a nawet przez pewien czas ca$kowicie wye!iminowa+& *graniczy+
rwnie cukier& Gdyby okaza$o si#" e przez pewien okres wyst#puj jeszcze wzd#cia"
radz# zaywa+ po jedzeniu 9 razy dziennie po 9 tab!etki 3io!da!oiny !ub 1aphacho!inu&
5a!ey dba+ o codzienne wyprnienie&
K9OPOTY Z 3ERCEM * NADWA5H
Mar#*a8 *a& 7G
Jeste1 okropnie gruba* c0o) wyda7e 1i si$ e 7e1 1nie7 ni inni. Ma1 k#opoty z
kr$gos#upe1* ktry cz$sto 1nie boli* a take serce. Fekarz stwierdzi#* e 7est to zwi+zane z
1o7+ nadwag+.
Konieczne jest schudni#cie i jednoczenie wzmocnienie organizmu& 'skazane s zio$a
wzmacniajce prac# serca i poprawiajce przemian# materii& .odzienne poywienie
powinno by+ bez, cukru" ciast" bia$ego pieczywa" t$uszczw zwierz#cych" ograniczona
i!o+ so!i& 0i#so chude" z wyjtkiem wieprzowiny" gotowane i pieczone& ' codziennym
menu powinno by+ duo surwek jarzynowych" kasz i ryu& 5a niadanie, C $yki otrb
pszennych" 9 $yki p$atkw owsianych" 9 $yki p$atkw kukurydzianych za!a+ gorcym
m!ekiem& Po ostygni#ciu doda+ duo natki pietruszki" kminek i majeranek zmie!one
razem& 'ieczorem, kromka razowego ch!eba" troch# czerstwego" z mas$em !ub serem
topionym oraz 9 zbki czosnku" popi+ ke/irem oraz zio$ami& Jeden dzie% w tygodniu je+
warzywa i owoce" moe by+ rwnie kapusta kiszona" z 9 $ykami o!eju" pi+ ty!ko wod#&
.odziennie w cigu dnia pi+ szk!ank# wody z octem jab$kowym !ub cytryn i $yeczk
miodu& .odziennie pi+ zio$a, 1 g morszczynu oraz po 4 g, kory kruszyny" korzenia
mniszka" korzenia wi!yny" zie!a !ubczyku" znamion kukurydzy" strkw /aso!i" zie!e
bratka" k$cza perzu" zie!a skrzypu" !icia sza$wi" zie!a krwawnika& 9 $yki tej mieszanki
zio$owej zaparzy+ w 9 szk!ankach wody" pi+ w 7 porcjach przed jedzeniem& Jcznie z
zio$ami powinno by+ 1"4 !itra p$ynu dziennie&
NERWICA 3ERCA
?anu%z8 *a& G7>
&d kilu 1iesi$cy odczuwa1 ble w okolicy serca. + to silne k#ucia po#+czone z
dr$twienie1 lewe7 r$ki. Fekarz po E=G stwierdzi# Ato tylko nerwicaB* kaza# 1i zaywa)
Talidol. ?adzi# le* aby1 si$ 1nie7 denerwowa#.
1ozumiem" e !ekarz wyk!uczy$ zak$cenia w pracy tarczycy& 5erwica wiadczy o
braku witamin z grupy 3& *prcz Va!ido!u radz# pi+ na noc gotowane drode, ! $yk#
sto$ow zagotowa+ w 1H9 szk!ance wody& Pi+ zimne na noc& Ponadto radz# przygotowa+
mieszank#, nerwoso!" krop!e nasercowe" wycig z g$ogu oraz mniszka& Pi+ po jedzeniu 9
razy dziennie po $yeczce od kawy na wodzie&
74B
NI3KIE CI;NIENIE
3a+ina8 *a& G6>
Zawsze 1ia#a1 niskie ci'nienie. Przy wszystkic0 spadkac0 ci'nienia at1os!erycznego
c0odz$ 7ak 'pi+ca krlewna. ?atu7$ si$ kawa1i* 7ak 1og$* ale ile kaw dziennie znios+
1o7e nerki i w+troba. Pi7$ 7ednak coraz wi$ce7* bo inacze7 nie 1og$ pracowa).
1adz# dzie% zacz+ od szczotkowania ca$ego cia$a :od obwodu do serca;" ktry
podnosi cinienie i dodaje energii" zw$aszcza je!i masa jest poprzedzony po!aniem cia$a
zimn wod& Ponadto radz# zaywa+ w razie potrzeby 9 tab!etki .onQa/ort ?orte ) wycig
z konwa!ii& ' aptekach homeopatycznych s do kupienia tzw& z$ote krop!e i przy uczuciu
os$abienia radz# zaywa+ 94 krop!i& 0asa (hiatsu poprawi samopoczucie i niskie
cinienie& Podobnie dzia$a niemiecki preparat ) 8iacord&
PO ZAWALE
W!"zi,ierz8 *a& GU>
Przey#e1 zawa# serca. %ogu dzi$ku7$* e 7eszcze y7$. A 7ednak stale towarzyszy 1i
strac0 przed nast$pny1. Jak si$ ywi)* 7aki tryb ycia prowadzi)* aby wz1ocni)
organiz1* a zw#aszcza serce.
5a!ey wyk!uczy+ pa!enie& Konieczne s codzienne sto!ce& 8ieta jak przy schorzeniach
miadycowych :wyk!uczona wieprzowina" w#d!iny i t$uszcze zwierz#ce;& 1ano pi+ 7
$yeczki octu jab$kowego zmieszanego z p$ szk!anki wody U 9 $yeczki miodu&
'ieczorem $yeczka miodu na p$ szk!anki wody& 'skazane s spacery& 5ie unika+
umiarkowanego wysi$ku& Je+ skromnie" aby utrzyma+ wag#& Jee!i wyst#puje
nadcinienie" pi+ nast#pujc mieszank# zio$ow, 1 g zie!a jemio$y oraz po 4 g,
serdecznika" ruty" kwiatu g$ogu" rumianku" !icia poziomki" k$cza perzu" zie!a skrzypu"
owocu kminku" zie!a krwawnika" me!isy" kory kasztanowca& 6io$a zmiesza+" zaparzy+ 7
$yki tej mieszanki na 7 szk!& wody" wypija+ t# porcj# w cigu dnia& Jee!i cinienie jest
norma!ne" pi+ 9 razy dziennie po ! $yeczce na wodzie wycig z jemio$y oraz wycig z
kasztanowca razem zmieszane& Fake 9 razy po ! $yeczce Prostapo!u" aby zapobiec
chorobie prostaty&
WY3OKIE CI;NIENIE
Ewa8 *a& GN>
Jeste1 gruba i 1a1 wysokie ci'nienie. Jak 1ona 7e troc0$ obniy)U
1ozumiem" e chce Pani rwnie troch# schudn+& 1adz# wi#c pi+ zio$a, morszczyn"
jemio$#" zie!e bratka& 9 opakowania 8egrosanu" ! opakowanie (k!erosanu wymiesza+"
dodajc po 4 g wymienionych zi$" zaparzy+ 9 $yki tej mieszanki w 9 szk!ankach
wrzcej wody i wypija+" stanowi to porcj# dzienn& 5aj!epiej robi+ to p$ godziny przed
jedzeniem& Ponadto na!ey pi+ krop!e, ! bute!eczk# wycigu z jemio$y" wycigu z
kasztanowca" 1utiso!u" ! bute!eczk# wycigu 9 z g$ogu oraz ! /!akon krop!i nasercowych&
'szystkie te p$yny razem zmiesza+ i uywa+ 9)7 razy dziennie po 4 krop!i& Przy Pani
k$opotach bardzo wany jest codzienny sto!ec& Gdyby ta mieszanka zio$owa nie dawa$a
podanych rezu!)
74D
tatw" radz# bra+ dodatkowo na noc ! $yeczk# .ho!egranu zgodnie z receptur na
opakowaniu& 'ag# skutecznie si# traci wprowadzajc raz w tygodniu diet# wy$cznie
owocow i jako jedyny p$yn ) wod# minera!n& 'iek wskazuje" i mog si# pojawi+
zaburzenia hormona!ne& Gdyby tak by$o" radz# pi+ dwa razy dziennie po 4 krop!i
wycigu z nagietka :Finctura .a!endu!ae;" tj& $yeczk# od herbaty" dodajc do wypijanych
zi$& Fen ostatni preparat radz# pi+ a do zaniku miesiczki&
YLAKI NA NO5ACH
?anina8 *a& 7R>
Prosz$ o podanie 1i skuteczne7 1etody leczenia ylakw ko"czyn dolnyc0. Dyst$pu7+
one na udzie i #ydce prawe7 nogi. Hylaki po7awi#y si$ 7ako drobne podskrne y#ki 5 lat
te1u. &becnie s+ 7u bardzo 1ocno zarysowane i bolesne. Fekarz zapisa# 1i Arcalen.
Je!i ma+ <rca!en nie przynosi poprawy" proponuj# stosowa+ <esku!in :ma+ z
kasztanowca;& 5a!ea$oby jednak zacz+ !eczenie od prawid$owego wyprniania& 1adz#
wi#c zaywa+ na noc ! $yeczk# .ho!egranu" ktry dodatnio wp$ywa rwnie na wtrob#&
8odatkowo na!ey zaywa+ 7 razy dziennie po 9 tab!etki Venescinu oraz 9 razy dziennie
po 9 tab!etki 1utinoscorbinu& (tan zapa!ny $agodz ok$ady z rozmag!owanych !ici
wieej kapusty k$adzione na noc na nogi" ktre na!ey !ekko owin+ /!ane!k& 5aj!epsze
s te zewn#trzne !icie" ktre wyrzuca si# przed gotowaniem& Pomocne jest rwnie
zaywanie 9 razy dziennie po p$ $yeczki pasty ?itoQen& 6im dobrze jest nosi+ 9)7 pary
cienkich rajstop& Przy ostrych stanach zapa!nych na!ey najpierw robi+ przez ki!ka dni
ok$ady z rozgotowanej cebu!i i dopiero potem przej+ na ok$ady z kapusty&
3CHORZENIA 5O;ACOWO<KO;ACOWO<REUMATYCZNE
BOLH MNIE 3TAWY
Irena8 *a& NM>
;oraz cz$'cie7 na z1ian$ pogody bol+ 1nie stawy r+k i ng. D do1u '1ie7+ si$ ze
1nie* e 7este1 na7lepsz+ pogodynk+. 1aru7$ 1a'cia1i rozgrzewa7+cy1i i owi7a1
bandae1* ale po1aga to na krtko.
1adz# stosowa+ na bo!ce stawy na noc ok$ady z rozgniecionych !ici wieej kapusty"
owin+ ciep$ /!ane!k& 9 razy dziennie zaywa+ po 1H9 $yeczki ?ito!izyny" popijajc
nast#pujcymi zio$ami, 9 opakowania 1eumosanu" ! -rosanu" .ho!agogi 5r 9 oraz po 4
g kory wierzby" !icia brzozy& 0ieszank# zaparza+, 7 $yki na 7 szk!anki wody" co
stanowi porcj# dzienn& Kontynuowa+ smarowanie maciami rozgrzewajcymi& 6io$a i
ok$ady stosowa+ cierp!iwie przez E)D miesi#cy& 6aywa+ .a!e granu!ati 9 $yki raz
dziennie oraz witamin# < U 8
7
" C kapsu$ki raz dziennie przez rok&
B4LE KRB5O39UPA
3&ani%!awa8 *a& ON>
&d trzec0 1iesi$cy cierpi$ na silne ble kr$gos#upa* staww biodrowyc0*
zesztywnienie kolan i palcw u ng. >ie 1og$ pracowa)* nie 1og$ te c0odzi). Fekarze
stwierdzili z1iany w cz$'ci l$d/wiowe7 kr$gos#upa i zalecili 1i 'rodki* po ktryc0 boli
1nie w+troba. +siadka nato1iast na1wi#a 1nie na 1asae i troc0$ zaczyna1 c0odzi).
;zy istnie7+ 7akie' inne sposoby* ktre przyspieszy#yby leczenieU Jeste1 e1erytk+ i 1usz$
sobie dorabia) 7ako krawcowa.
Przy takich schorzeniach za!ecam zaywanie dwa razy dziennie jednej $yeczki
1eumogranu" dwa razy dziennie po p$ $yeczki ?ito!izyny" oba preparaty na!ey popija+
ciep$ym p$ynem& Korzystne jest rwnie zaywanie raz dziennie dwch $yeczek .a!cium
G!uconicum oraz raz dziennie po trzy kapsu$ki witaminy <U8
7
& Jee!i s zaparcia" na!ey
na noc bra+ jedn $yeczk# od kawy .ho!egranu& 8o odywiania wprowadzi+ surwki z
se!era" kapusty" pietruszki& .hc# tu doda+" e popijanie soku z surowej kapusty !eczy
zwyrodnienia staww& 3!e kr#gos$upa zmniejsza szczotkowanie ruchem ku!istym :1
razy;" zachowujc kierunek od do$u do gry" a nast#pnie smarowanie maci
ywokostow& 5a bo!ce ko!ana na!ey robi+ na noc ok$ady z rozmag!owanych !ici
kapusty" po czym owin+ /!ane!k d!a zachowania ciep$a& (zczotkowanie pomaga rwnie
na b!e staww biodrowych& 'szystkie te zabiegi z ca$
7E1
pewnoci pomog na zwyrodnienia kostne" a!e musz# uprzedzi+" e czas !eczenia b#dzie
d$ugi" bo oko$o 9 !at" nim ustpi wszystkie b!e& K$opoty kuracji b#d wynagrodzone
powrotem do zdrowia& 8odatkowo" aby !eczenie by$o bardziej e/ektywne" proponuj#
masowa+ obie stopy i kr#gos$up tak" jak jest to pokazane w nast#pnej cz#ci ksiki&
DZIECIBCE B4LE 3TAW4W
Danu&a8 *a& 7R>
M7 63-letni syn cierpi na ble staww. + one opuc0ni$te* trudno 1u c0odzi)* /le si$
czu7e. D takic0 okresac0 wyst$pu7e u niego te1peratura.
' takich przypadkach radz# zaywa+ 9 razy dziennie po ! $yeczce 1eumogranu" 9
razy dziennie po 1H9 $yeczki ?ito!izyny" a take Gastrogran 9 razy dziennie po !
$yeczce& Pomocne na stawy s ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty :owin+ /!ane!k;&
Jee!i syn pozostaje w domu" powinien je nosi+ przez ca$ dob#& (prawdzi+ badaniem
krwi *3 i odczyn <(*" sprawdzi+ sprawno+ nerek" poziom mocznika i kreatyniny" a
take zrobi+ badanie moczu& Przy podwyszonym poziomie <(* mona podawa+ co C)E
tygodni ! raz domi#niowo 9C 8ebeci!iny po uprzednio wykonanej prbie
uczu!eniowej& Faki zastrzyk robi si# ki!ka razy co C)E tygodni" a podwyszony *3 i
poziom <(* wrc do normy i stawy przestan bo!e+&
5O;CIEC PO3TBPU?HCY
Anrze.8 *a& MG>
Polowe ycia c0oru7$ na go'ciec post$pu7+cy. <wa razy lea#e1 w szpitalu* kilka razy
by#e1 w sanatoriu1* 7este1 pod sta#+ opiek+ poradni reu1atologiczne7 i wszystko to na
nic si$ nie zda7e. Z roku na rok 7est coraz gorze7. ;zyta#e1* e 1ona wyleczy) si$ cebul+.
1adz# pi+ zio$a, 9 opak& 1eumosanu" .ho!agogi 5r 9" 5erwosanu" do tego doda+ 4 g
kory wierzby" ty!e samo !ici brzozy& 6io$a zmiesza+" zaparza) 7 $yki na 7 szk!&
wrztku" wypi+ w cigu dnia& Ponadto zaywa+ wapno :.a!cium G!uconicum; !ub !
$yeczk# wapna ze zmie!onych skorupek wiejskich jaj" 7 kapsu$ki witaminy <U8
7
" !
tab!etk# dziennie ?a!Qitu" >ewitan 9 razy po 7 tab!etki" <spargin# 9 razy po 9 tab!etki&
'skazane by$oby ssanie 7)C razy dziennie po $yeczce od kawy py$ku kwiatowego z
miodem propo!isowym :1 g py$ku na ! szk!& miodu;& 3! staww zmniejsz ok$ady na
noc z rozmag!owanych !ici kapusty& Kuracj# wspomaga jedzenie 7)C gotowanych cebu!
dziennie oraz picie sokw z marchwi" kapusty" se!era do 9 szk!anek dziennie& 0i#nie
wzmacniaj kpie!e w kwiecie siana oraz drodach& ' miar# poprawy stanu wskazane
s spacery" moe troch# gimnastyki& P$kpie! robi+ ! raz w tygodniu& Poszatkowan
g$wk# kapusty gotowa+ w ki!ku !itrach wody 4)1 minut" wywar w!a+ do wanny oraz
doda+ 1H9 kg drody& .zas trwania kpie!i 9 minut" po!ewa+ ca$e cia$o i do $ka&
7E9
MAMA CHORU?E NA 5O;CIEC
D"r"&a8 *a& 6T>
&dk+d si$ga1 pa1i$ci+* 1a1a c0oru7e na go'ciec. Jest to 7edna z od1ian c0orb
reu1atycznyc0. ;0odzi do rnyc0 lekarzy* podda7e si$ wielu badanio1* lecz ani lekarze*
ani badania nie 1og+ 7e7 po1c.
5a!ey bra+ 9 razy dziennie po p$ $yeczki ?itoQenu i popija+ nast#pujcymi zio$ami, !
opak& 5erwosanu" 9 opak& 1eumosanu" 1opak& -rosanu z dodatkiem 4 g kory wierzby"
ty!e samo kwiatu kocanki oraz zie!a jask$czego i !ici brzozy. 6io$a zmiesza+" zaparza+
7 $yki na 7 szk!anki wrzcej wody i t# porcj# wypija+ w cigu dnia& 5a wszystkie chore
stawy radz# robi+ na noc ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty" dobrze jest rwnie
smarowa+ bo!ce miejsca maci z jadem pszcz$ :<pizartron;& Pomocne jest wapno" a!e
naj!epsze by$yby tu zmie!one skorupki wiejskich jaj z cukrem" ! $yeczk# takiego wapna
na!ey zaywa+ raz dziennie& 1wnie raz dziennie 7 tab!etki witaminy <U8
7
&
-przedzam" e kuracja b#dzie d$ugotrwa$a& 'ane jest rwnie znaczne ograniczenie
spoycia mi#sa :np& do 7 posi$kw w tygodniu;" a zw$aszcza wieprzowiny&
Proponowa$abym uwzg!#dni+ w jad$ospisie duo zsiad$ego m!eka" sera" a take sokw ze
wieej kapusty" se!era" pietruszki&
PRZEWLEK9E ZAPALENIE KO;CI
3&ani%!awa8 *a& NR>
;0oru7$ od 6N roku ycia na przewlekle zapalenie ko'ci z czynn+ okresowo przetok+
ropn+. %ardzo cz$sto le$ ob#onie c0ora* stale #yka7+c antybiotyki* bo przy ty1
Aob7awia7+ si$B w$z#y c0#onne i wyst$pu7e wysoka te1peratura. ;0oroba nasila si$
cz$'cie7. =olano operacy7nie usztywnione* noga krtsza o 4 c1. <ruga noga -
zwyrodnienie stawu kolanowego* bol+ biodra* kr$gos#up. &d lekw 1a1 c0ory o#+dek i
trzustk$. ;zu7$ si$* 7akby1 1ia#a wrzody. <o tego silna nerwica depresy7no-l$kowa z
bezsenno'ci+.
Fo bardzo trudna i z$oona do!eg!iwo+& 6a!ecam szczotkowanie cia$a 9 razy dziennie"
zw$aszcza partii kr#gos$upa od do$u do gry" po czym smarowanie maci ywokostow&
Pod krtsz nog# podbi+ w bucie dodatkowe obcasy& Ponadto radz# szczotkowanie
staww biodrowych i rwnie smarowanie maci ywokostow& 5a!ey zaywa+ przez
ca$y czas zio$a, 5erwosan" 9 opak& 1eumosanu" .ardiosan" .ho!agoga 5r 7" 8egrosan&
8o tych zi$ doda+ po 4 g !icia brzozy" szyszek chmie!u" !icia me!isy" kory wierzby"
kwiatu kocanki" jask$czego zie!a& 6miesza+ je razem i zaparza+ 7 $yki na 7 szk!anki
wody" d!a wygody w termosie" aby by$a to porcja na ca$y dzie%& .hor nog# ok$ada+
!i+mi rozmag!owanej kapusty& Pomocne jest picie zagotowanych drody" take kpie! w
drodach oraz zmiksowanych rozgotowanych !iciach kapusty& 5a stany depresyjne
trzeba bra+ na noc po ! $yeczce 5erQogranu& Ponadto za!ecam, 7 $yeczki .a!cium
Granu!atum i K!imaktogran 7 razy dziennie po ! $yeczce" 7 kapsu$ki witaminy <U8
7
&
>eczenie b#dzie trwa$o d$ugo" dwa" a nawet trzy !ata& 'szystkie te do!eg!iwoci w
okresie k!imakterium s zaostrzone& Po tych preparatach zio$owych" a take
szczotkowaniu powinien poprawi+ si# sen& >eczenie dobrze by$oby zacz+ od
oczyszczenia przewodu pokarmowego" wypija+ na czczo ! $yk# 9)proc& tiosiarczanu
sodu rozpuszczonego w p$ szk!& gorcej wody@ stosowa+ diet# ryow przez tydzie%&
8opiero po tym oczyszczeniu zacz+ bra+ zio$a& 1adz# te ssa+ 1H9 $yki o!eju
s$onecznikowego" dodajc ! krop!# 8entoseptu 9 razy dziennie po 9 min& Pozosta$o+
wyp!u+" usta wyp$uka+& Kuracja o!ejem powinna trwa+ 1E miesi#cy&
7E7
3CHORZENIA KOBIECE
BOLE3NE MIE3IHCZKI
?"*(a8 *a& 6T>
&d . lat* to 7est od pierwsze7 1iesi+czki* przeywa1 kosz1ar. D czasie okresu
dos#ownie gryz$ palce z blu. Fekarz pociesza 1nie* e to prze7dzie po urodzeniu dziecka.
>ie 1a1 si#y d#ue7 cierpie). E 7eszcze 7edno( 1o7e okresy s+ bardzo nieregularne.
1adz# zaywa+ wycig z nagietka :Finctura .a!endu!ae; 9 razy dziennie po $yeczce
od herbaty przez ki!ka miesi#cy& Ponadto w trakcie okresw pi+ skrzyp przygotowany
nast#pujco, 9 $yki zie!a za!a+ 9 szk!& wody i gotowa+ przez 9 minut& 8ope$ni+ do 9
szk!& i wypi+ t# porcj# w cigu dnia& 1obi+ codziennie przez dwa miesice na noc ok$ady
na podbrzusze ze wieej" rozmag!owanej kapusty" ciep$o owin+" bez ceratki&
5asiadwki przed spaniem nad wywarem ze s$omy owsianej !ub skrzypu& Gar+ s$omy
owsianej !ub skrzypu gotowa+ 9 minut" wstawi+ w garnku dopasowanym do miski
sedesu" siedzie+ nad par 9 minut" okry+ si# przecierad$em i kocem& Po parwce ok$ad
ze wieej kapusty na podbrzusze U suche opakowanie i do $ka& 5asiadwki powtarza+
przez B)D dni codziennie&
CHCB URODZIA ZDROWE DZIECKO
Iw"na8 *a& MN>
P# roku te1u urodzi#a1 drugiego syna* ktry y# tylko 62 dni. <iagnoza lekarska
brz1ia#a Arybia #uskaB. Przyczyna - geny. >ad1ienia1* e pierwszy 17 syn urodzi# si$ i
7est dzi$ki %ogu zdrowy. D 1o7e7 rodzinie ani te w rodzinie 1o7ego 1$a nie wyst+pi#
wcze'nie7 przypadek takie7 c0oroby. ?oz1awia#a1 z wielo1a lekarza1i* ktrzy
stwierdzili e nic nie 1og+ 1i w te7 kwestii poradzi).
Przez p$ roku radz# popija+ dwa razy dziennie po $yeczce od herbaty wycig z
nagietka" czy!i Finctura .a!endu!ae" rwnie 9 razy dziennie zaywa+ po 7 kapsu$ki
witaminy <UI& 8obrze dzia$aj ok$ady z kapusty na d$ brzucha oraz wtrob#& 3y$oby
dobrze" gdyby Pa%stwo obydwoje w momencie pocz#cia by!i w dobrym stanie /izycznym
i psychicznym& Przez ca$y okres ciy na!ey bra+ wapno .a!cium G!uconicum ) 9
$yeczki" ju bez witamin" je+ duo owocw i jarzyn" dba+ o codzienny sto!ec& 'skazane
jest zaywanie py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym przez ca$ ci#" co wzmocni
organizm p$odu i matki i zapobiegnie chorobom& 8ostarcza on wie!u enzymw i witamin&
' tym okresie na!ey spa+ w miar# potrzeby" odpoczywa+"
7E4
stara+ si# nie denerwowa+& 0id przygotowuje si# $czc 1 g py$ku kwiatowego ze
szk!ank miodu propo!isowego& 6aywa si# 7)C razy dziennie po ! $yeczce od kawy&
5RZYBICA POCHWY
Han(a8 *a& MO>
Prowadz$ czysto do1* 1y7$ si$ codziennie* z1ienia1 bielizn$ osobist+ i wstyd 1i si$
przyzna)* 1a1 grzybic$ poc0wy. Zacz$#a1 1oczy) doln+ parti$ dala w ru1ianku co
odrobin$ #agodzi ble. ;zy 7est sposb bardzie7 skutecznyU Dstydz$ si$ i') do lekarza.
Proponuj# kupi+ gotowe tampony *3" rozgotowa+ cebu!# do mi#kkoci& '
ostudzonej mazi cebu!owej moczy+ tampon" na jego czubek da+ odrobin# maci
propo!isowej" zak$ada+ tampon dopochwowo na noc& .ebu!a musi by+ wieo gotowana
kadego dnia& Po ki!ku dniach powinna Pani pozby+ si# upartego grzyba& Famponw
mona uywa+ wwczas" jee!i nie uywa Pani spira!ki&
5UZY NA PIER3I
Irena8 *a& GV>
Ma11ogra!ia wykaza#a guzy na lewe7 piersi. Jeste1 przeraona* e to 7est rak i wytn+
1i pier'. ;o robi)U Ma1 dwo7e dzieci.
1adz# przebada+ si# u onko!oga& Przy mastopatii mog# zaproponowa+ kuracj#" ktra
nie wymaga interwencji chirurgicznej& Proponuj# robi+ na noc na piersi ok$ady z
rozgniecionych !ici wieej kapusty" po czym d!a ciep$a owin+ /!ane!k :bez /o!ii;&
Jednoczenie zaywa+ wycig z nagietka 9 razy dziennie po $yeczce" ?ito!izyn# 7 razy
dziennie po p$ $yeczki& Pi+ nast#pujce zio$a, -rosan" 1eumosan" .ho!agoga 5r 9"
5erwosan& 6miesza+ wszystkie razem i zaparza) N $yki mieszanki na 7 szk!& wody&
'ypi+ w cigu dnia& Po miesicu zabiegw ponownie zrobi+ mammogra/i#& 3ardzo
pomocny jest codzienny masa stre/ re/!eksyjnych na stopach, 91" 99" 97" 9C" 1D"1="
14"1E" 1B" C7" C" C=" 7= :ktry opisuj# w nast#pnej cz#ci ksiki;&
?AK 3TRACIA MLEKO:
Anna8 *a& MN>
2*. roku te1u urodzi#a1 dziecko* ale w piersiac0 1a1 ci+gle resztki 1leka. + to
dos#ownie kropelki* ale nie c0c+ znikn+). Przesta#a1 kar1i)* gdy dziecko 1ia#o 4
1iesi$cy.
5a utrat# m!eka stosuje si# nast#pujcy sposb, podwizuje si# wysoko piersi dwiema
ciereczkami !nianymi !ub dwiema pie!uszkami u$oonymi na krzy& 5a wieczr zaywa+
! $yk# gorzkiej so!i :w aptekach;" ktra ma dzia$anie przeczyszczajce i jeden dzie%
pozostawa+ bez jedzenia& Fo stary sposb" a!e cig!e skuteczny&
7EE
KRWAWIB BEZ PRZERWY
Danu&a8 *a& 7V>
&d 63 lat cierpi$ na c0oroby kobiece* proble1 17 polega na ty1* e bez lekw
krwawi$ bez przerwy. ;o lekarze na toU &t pocz+tkowo twierdzili* e to z1iany
0or1onalne* obecnie GG wykazu7e powi$kszenie 1acicy o c0arakterze
1i$'niakowaty1. ;zyli wszystko wskazu7e na to* e c0ocia od 63 lat 7este1 pod sta#+
kontrol+ lekarsk+* c0oroba post$pu7e dale7* a 7a 7u bo7$ si$* eby nie sko"czy#o si$ to
czy1' gorszy1.
1adz# pi+ skrzyp, 9 $yki na 9 szk!anki wody" gotowa+ przez 9 minut" dope$ni+
gotowan wod do dwch szk!anek i pi+ codziennie w trakcie trwania miesiczki&
Kuracja ta powinna zahamowa+ krwawienie& 8wa razy dziennie zaywa+ po 4 krop!i
wycigu z nagietka :Finctura .a!endu!ae;" tj& po ! $yeczce od herbaty& 1adzi$abym te
robi+ na noc ok$ady na krocze i podbrzusze z rozgniecionych !ici wieej kapusty" po
czym owin+ ciep$o" bez ceratki& .o drugi dzie% na!ey dopochwowo na noc zak$ada+
tampon zmoczony w rozgotowanej na g#sto cebu!i& 5aj!epiej kupi+ gotowy w aptece i
zamoczy+ w cebu!i" ktra na kady dzie% musi by+ wieo gotowana& Fampon !ekko
odcisn+" na sam czubek na$oy+ odrobin# maci propo!isowej& (dz#" e mi#dzy jednym
a drugim okresem wszystkie do!eg!iwoci ustpi& Je!i nie" to przed$uy+ kuracj# o
nast#pny miesic& (tosowa+ akupresur# stp@ nr receptorw, 91" 99" 97" 9C" 1=" 1D" 14"
4" 7D" C" C=" 7=" 7D& 5ie na!ey masowa+ stp w czasie krwawienia z drg rodnych
:opis masau w nast#pnej cz#ci;&
KRWOTOCZNE MIE3IHCZKI
3&ani%!awa8 *a& 7U>
Mo7a crka od 6N. roku ycia cierpi na krwotoczne 1iesi+czki. &kresy te sta#y si$ dla
1nie i dla nie7 kosz1are1. Crzy razy 1ia#a krwotok. &d pierwsze7 1iesi+czki crka by#a
leczona. Fekarze stwierdzili zaburzenia 0or1onalne* w zwi+zku z ty1 przy71owa#a rne
leki 0or1onalne. Feczenie okaza#o si$ 1a#o skuteczne. Po okresie spada 7e7 0e1oglobina
do 43 procent* a nawet ponie7. D wyniku badania ultrasonogra!icznego stwierdzono w
lewy1 7a7niku torbiel o 'rednicy 2K 11. >atyc01iast po otrzy1aniu tego wyniku crka
posz#a do lekarza* ktry stwierdzi#* e ten stan nie 1a wp#ywu na tak ob!ite krwawienie.
Prosz$ 1i poradzi) co robi)* aby te1u zapobiec.
1adz# zaywa+ 9 razy dziennie po 4 krop!i .a!endu!i 89" rodek ten kupuje si# bez
recepty w aptekach homeopatycznych& 0ona go rwnie przygotowa+ samemu, kwiaty
nagietka !ekarskiego za!ewa si# spirytusem na 9)7 pa!ce powyej warstwy kwiatw i
trzyma w ciemnym miejscu przez 9 tygodnie& Popija si# 9 razy dziennie po 1H9 $yeczki&
' do!eg!iwociach tych pomagaj rwnie ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty" ktre
k$adzie si# bez ceratki na podbrzusze na noc i d!a utrzymania ciep$oty okrywa /!ane!k&
1adz# take zaywa+ (y!imaro! 9 razy po jednej tab!etce oraz Lemo/er 9 razy po dwie
tab!etki& ' trakcie miesiczki i przy kadym krwawieniu za!ecam popijanie wywaru ze
skrzypu& 9 $yki tych zi$ za!ewa si# 9 szk!ankami wody i gotuje przez 9 minut&
(kuteczny jest rwnie masa stre/ re/!eksyjnych na obu stopach, 7E"4"7="C"C1&
.odziennie masowa+ 7 minut obie stopy :opis masau w nast#pnej cz#ci;&
7EB
MIB;NIAK NA MACICY
He*ena8 *a& GV>
Ma1 regularne 1iesi+czki* ale bardzo ob!ite od na71#odszyc0 lat do te7 pory.
<otyc0czas nie by#a1 poddana leczeniu ani zabiegowi. Ded#ug in!or1ac7i lekarza na
1acicy 1a1 guz wielko'ci 'liwki. &becnie nie krwawi$. &statnio stosowa#a1( skrzyp*
krwawnik* 7asnot$ i nagietek. Ma1 zio#a rdestu ostrogorzkiego.
(dz#" e guz" o ktrym Pani pisze" to mi#niak" powodujcy ob/ite miesiczki&
Proponuj#" aby pi+ skrzyp w czasie miesiczki, 9 $yki zie!a gotuje si# w 9 szk!ankach
wody przez 9 min& i wypija w cigu dnia& 8!a wzmocnienia dzia$ania mona na tym
wywarze zaparza+ rdest ostrogorzki i krwawnik" po $yce kadego z tych zi$& 0ieszanka
ta ma w$aciwoci przeciwkrwotoczne& 5iezb#dna jest akupresura stp, punkty macicy i
jajnikw znajduj si# po obu stronach pi#t" natura!nie nie masuje si# ich w czasie
miesiczki& -waam za niezb#dne rwnie picie soku z pokrzywy" a take jedzenie
duych i!oci natki pietruszki i koperku" ktre dzia$aj krwiotwrczo i uzupe$niaj ubytek
krwi&
PRZEKWITANIE
A*ina8 *a& N7>
D okresie przekwitania zacz$#a1 cierpie) na cz$ste ataki duszno'ci. ;o godzin$
po7awia si$ 1$cz+cy Awybuc0B* robi$ si$ czerwona i 7est 1i okropnie gor+co. D nocy
budz+ 1nie dolegliwo'ci* np. o czwarte7 rano silny Aatak ciep#aB wyrywa 1nie
ca#kowicie ze snu.
5a te do!eg!iwoci pomocne jest zaywanie 9 razy dziennie po ! $yeczce
K!imatogranu i 5erwogranu& Ponadto na!ey dba+ o w$aciwe wyprnianie i prawid$owe
oddawanie moczu& Je!i do!eg!iwoci nie min w cigu 9)7 miesi#cy" zaywa+ dodatkowo
(ti!bestro! !ub 8ienoestradio! po ! mg w rody i soboty po ! tab!& po jedzeniu 7 razy
dziennie&
3TRACI9AM DZIECKO
Anie*a8 *a& 7M>
Ma1 wielkie trudno'ci z donoszenie1 ci+y. traci#a1 1o7e dziecko w 24 tygodniu
ci+y c0o) by#a1 od 4 tygodnia pod opiek+ lekarza. D szpitalu dosta#a1 silnego
krwotoku i po operac7i ci$cia cesarskiego wynik#o* i odklei#o 1i si$ #oysko. <ziecko
y#o N godziny. ;0cia#aby1 przy nast$pne7 ci+y dopo1c sobie.
Powinni Pa%stwo oboje by+ w dobrej /ormie w momencie pocz#cia& Ju obecnie
powinna Pani bra+ 9 razy dziennie po ! $yeczce wycigu z nagietka& 8o odywiania
powinno si# wprowadzi+ duo surwek" zaywa+ rwnie 9 razy dziennie po 7 tab!etki
>ewitanu& 5a d$ brzucha radz# na noc k$a+ ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty" gdy
mo!iwe" e w obr#bie narzdw rodnych s jakie stany zapa!ne& Po zajciu w ci#
radz# bra+ wapno i py$ek kwiatowy z miodem propo!isowym
7ED
4)E razy dziennie po $yeczce od kawy :1 g py$ku na ! szk!& miodu;& 5ic wi#cej nie
mog# po!eci+" ze wzg!#du na brak szczeg$owych danych& 3y$oby jeszcze !epiej" gdyby
py$ek kwiatowy z miodem mog!i Pa%stwo bra+ obydwoje przez miesic przed
p!anowanym pocz#ciem&
TORBIELE NA PIER3IACH
5ra)#na8 *a& GO>
Ma1 stale powtarza7+ce si$ cysty - torbiele na piersiac0. Co sc0orzenie trapi 1nie 7u
26 lat. Ma1 za sob+ , operac7e i na ty1 nie koniec. Dierz$ 1ocno* e Pani doktor 1oe
1i po1c.
5a!ey stosowa+ na noc ok$ady z rozgniecionych !ici kapusty na piersi i d$ brzucha"
po czym owija+ /!ane!k& Prac# jajnikw poprawia popijanie po ! $yeczce od herbaty 9
razy dziennie Finctury .a!endu!ae :wycig z nagietka; oraz zmie!onego kwiatu jasnoty
bia$ej i koniczyny bia$ej& 0ieszanki przygotowanej w rwnych proporcjach bierze si#
ty!e" co na ko%cu noa i popija ciep$ym p$ynem& 'ane jest rwnie poprawienie
trawienia i przemiany materii& Jee!i Pani jest t#ga" radz# popija+ mieszank zio$ow, 9
opak& 8egrosanu z dodatkiem 4 g morszczynu i 4 g bratka"N opak& .ho!agogi 5r 9" !
opak& .ardiosanu& 7 $yki tej mieszanki zaparzy+ w 7 szk!ankach wrztku i popija+ przez
ca$y dzie%& 3y$abym za tym" aby popija+ rwnie dwa razy dziennie na/t#" ktra poprawi
prac# w#z$w !im/atycznych i gruczo$w, E krop!i na m!eko" cukier !ub" wod# p$
godziny przed jedzeniem przez 1 dni w miesicu" potem przerwa a do nast#pnego
miesica& Przed miesiczk zaywa+ 9 razy dziennie po 1H9 $yeczki ?ito!izyny& 0asowa+
7 minut dziennie punkty na stopach 91" 99" 9C" 1D" 1=" C7 i w#z$y !im/atyczne na obu
stopach :opis w nast#pnej cz#ci;&
TRUDNY OKRE3 PRZEKWITANIA
I*"na8 *a& MO>
Ma1a zacz$#a c0orowa) od czasu* kiedy wesz#a w okres przekwitania. Dtedy to
po7awi#o si$ nadci'nienie t$tnicze 86K3-223 11Ig: i przy ty1 silne ble g#owy.
&1dlenia* duszno'ci i cz$ste ataki dreszczy przec0odz+cyc0 w drgawki. =iedy to
nast$powa#o* po7awia#o si$ wysokie ci'nienie. %oli 7+ g#owa w czole i ci+gle 1a zatkany
nos* 7akby to by# c0roniczny katar. %ez kropli do nosa nie 1oe oddyc0a).
1adz# pi+ zio$a, K!imaktogran" 1eumogran i 5erwogran& Jyeczk# kadego z tych zi$
na!ey bra+ 9 razy dziennie po jedzeniu" 9 razy dziennie po 7 tab!etki >ewitanu oraz
<spargin 9 razy dziennie po 9 tab!etki& Pomocne by$oby popijanie sokw warzywnych
oraz masae cia$a& (dz#" e zatkany nos wynika z chorych zatok" d!atego te radzi$abym
ssa+ 9 razy dziennie o!ej s$onecznikowy, 1H9 $yki przez 9 min&" pozosta$o+ wyp!u+"
usta wyp$uka+& Kuracja o!ejem powinna trwa+ 1E miesi#cy& 'n#trze nosa mona
smarowa+ maci propo!isow i zakrapia+ 7 krop!e witaminy I& Fakie przykre objawy
zwizane s z przekwitaniem" w czasie ktrego wszystkie s$absze organy
7E=
zaczynaj szwankowa+& P2niej si# z tego wychodzi i kobieta jest cz#sto sprawniejsza ni
by$a&
'ycig z jemio$y 9 /!&" wycig z kory kasztanowca 9 /!&" 1utiso! 9 /!&" 5erwoso! 9 /!&
Krop!e zmiesza+ do ! bute!ki i uywa+ 7 razy po 4 krop!i na wodzie& Przy zaparciach
sto!ca zaywa+ na noc ! $yeczk# .ho!egranu oraz rano !ub na noc C $yki otrb do zupy
!ub z gorcym m!ekiem&
W9O3KI NA RBKACH8 NO5ACH8 TWARZY
AF(a8 *a& 6V>
>a twarzy *plecac0* brzuc0u* nawet piersiac0 1a1 duo 1a#yc0 w#oskw* a na r$kac0
i nogac0 s+ znacznie wi$ksze. Prosz$* napiszcie* 7ak si$ ic0 pozby). Dstydz$ si$ c0odzi) z
odkryty1i noga1i r$ka1i.
'$oski s objawem zmian hormona!nych& (dz#" e pomocne by$oby popijanie
.a!endu!i 89 !ub duo ta%szej Finctury .a!endu!ae :wycig z nagietka; produkowanej
przez Lerbapo!& 8awkowanie jest nast#pujce, dwa razy dziennie po 4 krop!i&
?unkcjonowanie jajnikw poprawia zaywanie mieszanki zi$, 4 g jasnoty bia$ej" 4 g
koniczyny bia$ej" 1 g nagietka& 6io$a zem!e+ z cukrem" zaywa+ 9 razy dziennie po !
$yeczce" popi+ ciep$ wod& 0ona rwnie stosowa+ na podbrzusze ok$ady z kapusty&
8ora2nie moe pomc woskowanie" ktre wykonuje si# w gabinecie kosmetycznym&
Fake pomocna tu b#dzie akupresura stp :opis w nast#pnej cz#ci;&
ZAPALENIE ?A?NIK4W
E*)+ie&a8 *a& 76>
&d czasu do czasu bol+ 1nie 7a7niki. Gbiera1 si$ ciep#o* wi$c nie wie1 dlaczego.
Proponuj# stosowa+ nasiadwki nad par" przygotowane nast#pujco, ki!ka $yek
skrzypu !ub s$omy owsianej !ub siana z dodatkiem (eptosanu oraz mi#ty za!a+ 7 !itrami
wrztku" gotowa+ 1 min& Garnek wstawi+ do sedesu i siedzie+ nad nim 9 minut&
Ponadto proponuj# k$a+ na noc na podbrzusze ok$ady ze wieej kapusty" a take
zaywa+ 9 razy dziennie po $yeczce od herbaty wycigu z nagietka :Finctura
.a!endu!ae;&
ZIO9A NA MIB;NIAKI
Ewa>
Proble1* o ktry1 napisz$* 7est do') pilny. Mo7a 1a1a 1a ,6 lat. twierdzono u nie7 N
lata te1u na 1acicy cyst$ wielko'ci cytryny. &becnie 7est 7ak po1ara"cza* ale lekarze nie
s+ pewni* czy to 7est cysta czy 1i$'niak 8nawet po badaniac0 GG:. ;0cia#aby1 zapyta)*
czy konieczna 7est operac7a - co sugeru7+ lekarze. Moe po1og#yby zio#a. Zna-
7B
laz#a1 receptury zio#owe o. ;z. =li1uszki. >a 1i$'niaki( k#+cze pi$ciornika* ziele
7e1io#y* ziele skrzypu polnego* ziele tasznika* ziele rdestu ostrogorzkiego* kor$ kaliny
koralowe7* kwiat kasztanowca* li') borwki czernicy* li') brzozy. Powinna1 c0yba
doda)* e 1o7a 1a1a 7est bardzo delikatna i /le znios#aby pobyt w szpitalu.
Przy tym schorzeniu stosuj# d!a swoich pacjentw wymieniony zestaw zi$" a!e
dodatkowo wzbogacam go innymi zabiegami& A tak radz# k$a+ na d$ brzucha ok$ady z
rozgniecionych !ici ze wieej kapusty" naj!epiej na ca$ noc& (kuteczno+ kuracji
zwi#kszaj 14)9)minutowe nasiadwki" do ktrych napar przygotowuje si# z (eptosanu i
mi#ty& Kuracj# przyspiesza masa stre/ re/!eksyjnych na stopach, 99" 97" 9C" 1D" 1=" 14"
1E" 1B" 4" 7D" C" C=" 7= :opis w nast#pnej cz#ci;&
3CHORZENIA NEUROLO5ICZNE
CIH5LE M* 3IB RU3ZA 59OWA
Z"Iia8 *a& N7>
;0oru7$ na kr$cz karku i ruc0y 1i1owolne. %ardzo 1nie to 1$czy* nie 1og$ nic robi)*
bo 1i si$ ci+gle rusza g#owa. %y#a1 N razy w szpitalu* bra#a1 leki* ale sytuac7a wcale si$
nie poprawia.
(tan ten za!eny jest od zmian miadycowych w t#tnicach mzgowych" co prowadzi
do zaburze% ruchowych" mimowo!nych& ' !eczeniu pomocne jest zaywanie 7 $yeczek
dziennie zmie!onych nasion wiesio$ka" 9 razy po 9 tab!& .aQintonu oraz picie 9 razy
dziennie po ! $yeczce 3oragog!andyny& Kuracje wspomaga picie zi$
przeciwmiadycowych" moczop#dnych i $ciop#dnych :gotowe mieszanki w aptekach;&
8odatkowo dobrze jest zaywa+ ! tab!etk# dziennie 5acomu !ub Parcopanu oraz <spargin
9 razy po 9 tab!&" co zmniejsza drgania powodujce zm#czenie mi#ni& Fa choroba
wiadczy" e !epiej jest zapobiega+ miadycy ni !eczy+ skutki&
CHCB POM4C DZIECKU
3&ani%!aw8 *a& 7R>
Mo7a 2-lelnia crka nie 1oe sa1a c0odzi)* a gdy post$pu7e i trzy1a si$ czego'*
rapte1 c0wie7e si$ i przewraca. ?ozu1ie wszystko* co si$ 1wi* ale s#w nie wy1awia*
nato1iast gdy si$ przewrci* p#acz 1a donios#y. %adania lekarskie stwierdza7+* e crka
b$dzie nor1alnie c0odzi)* ale rozw7 u1ys#owy 1a op/niony. Jeste'1y z on+ 1#ody1
1a#e"stwe1* c0cieliby'1y nasze1u dziecku udzieli) na7dale7 id+ce7 po1ocy w 7e7*
c0orobie.
(dz#" e by$oby naj!epiej rozpocz+ kuracj# od wzmocnienia dziecka przez
zaywanie py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym :1 g py$ku na ! szk!ank# miodu
propo!isowego; 7)C razy dziennie po $yeczce od kawy& Pomocne jest rwnie picie
k!eiku z siemienia !nianego& 1ozumiem" e dziecko pozostaje pod opiek pediatry" u mnie
za szukaj Pa%stwo natura!istycznych metod !eczenia" ktre nie maj ubocznych"
negatywnych skutkw i mog by+ stosowane z innymi !ekami&
DOTKLIWE B4LE 59OWY
A*ina8 *a& NU>
&d 4 lat odczuwa1 cz$ste i dotkliwe ble g#owy oraz oczu* ;itrus li1on %ur1*
dostawa#a1 'rodki przeciwblowe i na ty1 si$ kurac7a ko"czy#a. ;0oroba nasila si$*
7B7
a badanie ko1puterowe 1zgu wykaza#o zanik kory w obr$bie p#atw czo#owyc0 oraz
nieznaczne poszerzenie ko1r bocznyc0. Fekw adnyc0 nie otrzy1a#a1* c0o) czu7$ si$
coraz gorze7.
>eczenie w tym przypadku musi mie+ charakter komp!eksowy" czy!i kuracji musi
towarzyszy+ w$aciwa dieta obniajca poziom cho!estero!u& 1adz# wi#c ograniczy+
spoywanie mi#sa do dwch posi$kw w tygodniu" rezygnujc przy tym z wieprzowiny
na rzecz kurczakw" cie!#ciny i wo$owiny& 3y$oby naj!epiej" gdyby mog$a Pani przez 9)7
miesice ca$kowicie zrezygnowa+ z mi#sa i wywarw mi#snych& .odzienny posi$ek
powinien zawiera+ duo jarzyn gotowanych i surowych oraz owocw" co poprawi
regu!arno+ sto!ca& ' kuracji wan /unkcj# pe$ni picie zi$& Przygotowa+ na!ey
nast#pujc mieszank#, po jednym opakowaniu (k!erosanu" .ardiosanu" .ircu!osanu"
.ho!agogi 5r 7" 5erwosanu" 1eumosanu oraz po 4 g jemio$y" kory kasztanowca i zie!a
ruty& 'szystkie sk$adniki wymiesza+ i parzy+ 7 $yki na 7 szk!anki wrztku" co stanowi
porcj# dzienn& 'skazane by$oby ssanie o!eju s$onecznikowego, p$ $yki 7 razy dziennie
ssa+ przez 14 minut" pozosta$o+ wyp!u+" wyp$uka+ usta po zabiegu& Kuracja o!ejem
powinna trwa+ ponad rok" co pozwo!i oczyci+ g$ow# ze stanw zapa!nych& 8!a
poprawienia wzroku na!ey przyk$ada+ napar ze wiet!ika" ktry przygotowuje si#
zaparzajc przez 4 minut p$ $yeczki zie!a w 1H7 szk!anki wrzcej wody& 8o
odcedzonego i ch$odnego naparu doda+ mid w i!oci ziarnka grochu& 6amoczy+ gaz#" z
ktrej zrobi+ kompres na oczy i trzyma+ go przez ca$ noc mocujc opask na oczach&
Pozosta$y napar wypi+&
DR5ANIE POWIEKI
D"r"&a8 *a& MG>
&d d#uszego czasu drga 1i powieka lewego oka. Jest to prze7'ciowe* ale po pewny1
czasie znw powraca. Martwi 1nie to* gdy lewe oko 1a1 7u troc0$ sko'ne* co
spowodowane 7est drgania1i. Jeste1 osob+ nerwow+ i wraliw+.
8rganie powieki ma charakter nerwicowy i wiadczy te o braku magnezu& 5a!ey
zaywa+ <spargin 7 razy dziennie po 9 tab!etki oraz pi+ gotowane drode, ! $yk#
zagotowa+ w p$ szk!anki wody" zimne wypi+ na noc" codziennie przez 9 miesice&
KRZY PO URAZIE
Anna8 *a& MU>
>a pocz+tku wrze'nia* rano w czasie ogl+dania. A<o1owego przedszkolaB nagle
1o7e1u synkowi wykrzywi#y si$ usta w lew+ stron$ i zacz+# dzwoni) z+bka1i. Crwa#o to
kilkana'cie sekund. ynek by# przyto1ny* wszystko pa1i$ta#. ynek oko#o .. roku dozna#
wielu urazw w czo#o po stronie lewe7* ci+gle si$ ta1 uderza#. Przez pewien okres c0odzi#
z guze1 na czole. =rzy' 7est dzieckie1 bardzo ruc0liwy1* wsz$dobylski1.
(dz#" e choroba dziecka moe mie+ zwizek z doznanymi uderzeniami i krwiak"
ktry si# jeszcze nie wessa$" powoduje takie objawy& 'skazane by$yby ok$ady z
rozgniecionych !ici kapusty na g$ow#" na noc" zw$aszcza na miejsce" ktre by$o
pot$uczone"
7BC
g$ow# owin+ ciep$ chustk& Pomocny by$by wycig z kasztanowca, 9 razy dziennie po
1 krop!i na wod#" co u$atwi wessanie krwiaka& Korzystne by$oby rwnie popijanie
herbatki z dziurawca z me!is& Kuracja ta powinna pomc" je!i za nie ) trzeba b#dzie
zastosowa+ zio$a jak przy padaczce& 0y!#" e dziecko powinno zaywa+ 9 kapsu$ki
dziennie witaminy <U8
7
oraz 9 $yeczki .a!cium G!uconicum&
KURCZE W 9YDKACH
Anna8 *a& OV>
;ierpi$ od kilku lat na bolesne kurcze w #ydkac0* lak e nie 1og$ c0odzi). ;zy te
dolegliwo'ci zwi+zane s+ z tzw. ostroga1iU
Kurcze w $ydkach zwizane s raczej z brakiem magnezu i potasu& Powinno si# bra+
<spargin 9 razy po 7 tab!etki przez 9)7tygodnie& >eczenie ostrg jest takie samo" jak przy
zmianach zwyrodnieniowych kr#gos$upa& 8!a umierzenia b!w w pi#tach mona je
kpa+ w Owodzie yciaP :mocz; 9 minut codziennie przez B dni& 5a kurcze w $ydkach
pomagaj take ok$ady na noc przez 1)1C dni z rozmag!owanych !ici wieej kapusty U
suche opakowanie bez ceratki&
MI5RENA
3!awa8 *a& GV>
&d kilku lat cierpi$ na 1igren$. >ie po1aga7+ 1i wwczas adne 'rodki
przeciwblowe. Musz$ si$ po#oy) do #ka z ko1prese1 na g#owie i lee) przez ca#y
dzie". Migreny s+ cz$sto po#+czone z tors7a1i. @1ie7+ si$ ze 1nie* e cierpi$ na
arystokratyczne c0oroby ale 7a cierpn$ ze strac0u* kiedy zaczyna1 czu) ucisk na
skroniac0.
0igreny mog mie+ rne przyczyny& 0og wynika+ z nie wy!eczonych zatok !ub
k$opotw z trawieniem& Przyczyn mog by+ te zmiany w odcinku szyjnym kr#gos$upa&
5a te ostatnie k$opoty najbardziej pomocny jest masa& Pomocne jest ob$oenie g$owy
rozgniecionymi !i+mi wieej kapusty i owini#cie ciep$ /!ane!k& 5a!ey do+ mocno
uciska+ g$ow# chustk zawijan poprzez czo$o do ty$u g$owy& Fake p$ukanie p#cherzyka
$ciowego z b$ota $ciowego moe poprawiajc trawienie wy!eczy+ z atakw migreny&
Pi+ 7 razy w tygodniu rano na czczo sok z 1H9)1 cytryny U 9 $yki o!iwy z o!iwek U 9
$yeczki .ho!eso!u U 7 krop!i (o!arenu U 1HC szk!anki gorcej wody& 'skazane jest
smarowanie spirytusem bursztynowym skroni" p$atkw usznych i podstawy czaszki&
Pomocny jest rwnie masa (hiatsu !ub akupresura stp&
NIEDOW9AD N45
?erz#8 *a& 7R>
Pocz+tkowo zacz$#o si$ od z1$czenia ng i opadania lewe7 stopy* a p/nie7 trudno'ci
w c0odzeniu. Po pi$ciu latac0 porusza1 si$ z trudno'ci+ z powodu niedow#adu ko"czyn
7B4
dolnyc0* pow#cz$ noga1i. Zanika7+ 1i$'nie #ydek i ud na skutek niedo1aga" nerww
strza#kowyc0* nogi w tyc0 1ie7scac0 s+ 7u duo szczuple7sze* 1arzn+ 1i one szybcie7.
>ie 1og$ sta) na pi$tac0 ani na palcac0* ani ic0 zgina). &statnio zauway#e1 drenie
1i$'ni na ca#y1 ciele.
5ajwaniejsze w tej kuracji jest picie duych i!oci sokw jarzynowych" takich jak
kapusta" dynia" pietruszka" se!er" marchewka& 0ona je przyrzdza+ oddzie!nie" mona
te $czy+& (okoterapi# na!ey rozpoczyna+ od p$ szk!anki dziennie" aby doj+ do 9
!itrw" czas trwania 1)9 miesice& (dz# bowiem" e u podstaw schorzenia !ey
nieprawid$owe ywienie" ktre spowodowa$o braki w organizmie" i na ten stan na$oy$a
si# in/ekcja& 5a noc radz# pi+ zimne zagotowane drode, ! $yk# zagotowa+ w 1H9
szk!ance wody& 8odatkowo zaywa+ >ewitan 0e!&" czy!i z me!is, 9 razy po C tab!etki po
jedzeniu& Pomocne by$yby kpie!e z dodatkiem rozgotowanej kapusty oraz okruszkw
siana z $ki bez nawozw sztucznych )t) 1H9 kg drody" 9 minut siedzie+ i po!ewa+ ca$e
cia$o&
0ona je jeszcze wzbogaci+ dodajc 4 dag drody& Kpie! w drodach dodaje
energii i wita!noci& 1azem z >ewitanem na!ey bra+ <smag a!bo <spargin 7 razy po 9
tab!& 'skazane s masae a!bo (hiatsu :przedstawione w mojej ksice O6drowie przez
dotykP;" a!bo k!asyczny bardzo !ekki masa& Korzystne dzia$anie ma masa szczotk w
trakcie kpie!i od obwodu do serca& ' diecie na!ey wyk!uczy+ wieprzowin#" ograniczy+
mi#so" wprowadzi+ natomiast duo twarogw" ciemnego ch!eba" jarzyn gotowanych i
surowych" !en sposb ywienia powinien sprawi+" e sto!ec b#dzie prawid$owy& Jee!i
mimo wszystko b#d k$opoty" na!ey na niadanie je+ kie$ki i otr#by pszenne :po C $yki;
zmieszane ze zmie!onymi nasionami wiesio$ka i za!ane m!ekiem& 'iesio$ek mona
zaywa+ w kapsu$kach" radz# jednak szuka+ po!skich preparatw" bo maj wi#cej
cennych wartoci& (prawdzi+" czy chory nie pi na y!e wodnej" co jest wane& .zasem
przestawienie $ka w inne miejsce powoduje du popraw# zdrowia&
NI3ZCZH MNIE NERWY
Kr#%&#na8 *a& MT>
&d urodzenia crki 1a1 proble1 ze zdrowie1. Jeste1 bardzo nerwowa* 1iewa1
7akie' nieuzasadnione l$ki* ktre id+ od o#+dka. &d pewnego czasu boli 1nie serce*
7akie' k#ucia* pobolewa 1nie lewa #opatka. Gdy cos 7est nie po 1o7e7 1y'li* zaraz si$
denerwu7$* co' 1nie 'ciska za gard#o. >erwy 1nie wyko"cz+* nie 1og$ 7e'). Przy
wzro'cie 64. c1 wa$ .2 kg.
1adz# zaywa+ dwa razy dziennie po jedzeniu po $yeczce 5erwogranu i Gastrogranu"
ponadto ! $yeczk# .ho!egranu na noc" aby uregu!owa+ wyprnienie& 8!a wzmocnienia
organizmu proponuj# ?a!Qit 9 razy ! tab!&" a dodatkowo bra+ 4)E razy dziennie ! $yeczk#
od kawy py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym :1 g py$ku zmiesza+ ze szk!ank
miodu propo!isowego;& 8!a poprawienia pracy wtroby wskazany jest (y!imaro! 9 razy !
tab!& po jedzeniu" >ewitan 9 razy C tab!& po jedzeniu oraz <smag 9 razy 9 tab!& po
jedzeniu& 5a!ey zrobi+ badania" aby wyk!uczy+ nadczynno+ tarczycy& Pi+ codziennie na
noc przez 9 miesice ! $yk# drody zagotowanych w p$ szk!anki wody&
7BE
NIEDOW9AD RBKI
Kr#%&#na>
Ma1 serdeczn+ przy7aci#k$* ktra . lat te1u przesz#a operac7$ 1zgu 8usuwano 7e7
krwiak:. Po operac7i wyst+pi# parali prawe7 strony cia#a. D c0wili obecne7 po . latac0
leczenia !ar1akologicznego i re0abilitac7i pozosta# 7e7 niedow#ad prawe7 r$ki cz$'ciowo
prawe7 stopy oraz niekiedy zac0wianie rwnowagi. Ma N2 lata i sko"czy#o si$ dla nie7
ycie. %ardzo c0cia#aby1 7e7 po1c. &na straci#a 7u wiar$* e wrci do zdrowia i do
nor1alnego ycia.
1adzi$abym zaywa+ E krop!i na/ty 9 razy dziennie p$ godziny przed jedzeniem
przez okres 1C dni" potem B dni przerwy w kuracji na/t i powrt do zaywania na/ty
przez 1C dni& Ponadto radz# pi+ 9 razy dziennie po 7 krop!i wycigu z kasztanowca oraz
stosowa+ masae& >ecznicze dzia$anie ma sta$e noszenie poduszki gorczycowej na
prawym ramieniu" u$oonej tak" aby okrywa$a odcinek szyjny kr#gos$upa i ca$e prawe
rami#& 0ona j umocowa+ agra/k do ramiczek stanika&
PADACZKA POPORODOWA
A=nie%z(a8 *a& MG>
Po porodzie dwa lata te1u zac0orowa#a1 na padaczk$. Fekarze stwierdzili* e 7est to
padaczka poporodowa.
1adz# pi+ zio$a, kora wierzby" szyszki chmie!u" !i+ orzecha w$oskiego" kwiat !awendy"
zie!e ruty" zie!e dziurawca" !i+ me!isy" korze% $opianu" korze% koz$ka !ekarskiego" zie!e
kurzego !adu" !i+ pokrzywy" kwiat kocanki& Po 4 g wszystkich zi$ zmiesza+ i 7 $yki
tej mieszanki zaparza) na 7 szk!anki wrzcej wody w termosie& Popija+ przez ca$y dzie%&
8zieciom daje si# 1"4 $yki na 1"4 szk!anki& ' miar# poprawy stanu zdrowia zmniejsza+
dawki !ekw za!econych przez neuro!oga& 8odatkowo przez ca$y czas kuracji zaywa+
gotowane drode :! $yka drody na 1H9 szk!& wody" zagotowa+" pi+ zimne na noc; !ub
te >ewitan 0e!& 9 razy dziennie po C tab!etki& Ponadto po jedzeniu zaywa+ wiesio$ek
po!ski ) preparat *e!paro! 9 razy ! !ub 3oragog!andyn# 9 razy ! kapsu$ka przez ! miesic&
3TWARDNIENIE ROZ3IANE
Maria>
Mo7a bratowa 1a NN lata i od , lat c0oru7e na stwardnienie rozsiane* c0o) d#ugo
trwa#o* ni1 lekarze ustalili diagnoz$. ;ztery albo pi$) razy przebywa#a w szpitalu. &d
p#tora roku 7u nie c0odzi* ley. traci#a nawet g#os* 1wi szepte1* nie zawsze 1ona 7+
zrozu1ie).
' moim przekonaniu jedn z przyczyn tej choroby jest niedobr magnezu" ktry u!eg$
wyparciu przez mangan z os$onek kamie!inowych w$kien nerwowych& ' ce!u
przywrcenia organizmowi potrzebnej i!oci magnezu za!ecam stosowanie produktw
7BB
spoywczych o wsp$czynniku G wi#kszym ni 1" co !ikwiduje t# przyczyn#& 8o
powstania (0 przyczynia si# sytuacja" gdy wraz z poywieniem przedostaj si# do je!it
nierozpuszcza!ne /ityny wice i wyda!ajce magnez" cynk" wap%" e!azo i mied2" co i
powoduje niedobr tych pierwiastkw w ustroju& 'prawdzie enzym /itaza mg$by
rozpuci+ /ityniany" a!e z powodu spoywania pokarmw jedynie gotowanych u!ega
denaturacji& (td w mojej kuracji wane miejsce zajmuj surowe soki i surwki ze
wieych jarzyn i owocw& Fe ostatnie spoywane przez d$uszy czas rozpuszczaj
wyst#pujce w mzgu i rdzeniu kr#gowym z$ogi z krzemianu manganu&
< oto za!ecana norma dzienna produktw spoywczych, do 194 g ch!eba z pe$nego
przemia$u" ! !itr m!eka dziennie" do 4 g mas$a" ! jajko" mid propo!isowy" 4)B g
nasion s$onecznika i orzechw" soki i surwki& Przede wszystkim na!ey wzbogaci+ diet#
du i!oci surwek a!bo jeszcze !epiej sokw" np& z marchwi" kapusty" pietruszki" se!era"
zaczynajc od 4 g" ko%czc na 9 !itrach dziennie& Mniadanie chorego powinno zawiera+ C
$yki otrb pszennych !ub zarodkw pszenicy" 9 $yeczki wiesio$ka zmie!onego p!us 9
$yki zmie!onego siemienia !nianego" 9 $yki p$atkw kukurydzianych !ub owsianych&
0ieszank# za!ewa si# gorcym m!ekiem i po wystygni#ciu dodaje zie!ony koper !ub
natk# pietruszki& 5a noc na!ey pi+ zagotowane" a!e wystudzone drode :! $yka na p$
szk!anki wrztku;& 8o kpie!i powinno si# rwnie dodawa+ drode :94 dag na p$
wanny; oraz ugotowan i zmiksowan kapust#& ' tym ce!u mona zuy+ zewn#trzne
!icie" ktre wyrzuca si# przed spoyciem& <by nie zatka+ otworu odp$ywowego" w!ewa
si# ugotowan kapust# do woreczka i ca$o+ wk$ada do wanny& Kpie! taka wzmacnia
mi#nie" wp$ywa korzystnie na nerwy obwodowe 1 odywczo dzia$a na skr#& Powinno
si# j bra+ 9 razy w tygodniu& 8!a wzmocnienia organizmu" take d!a poprawienia
przyswajania witamin i biopierwiastkw zawartych w poywieniu" niezb#dne jest ssanie
B)D razy dziennie ! #yeczki od kawy py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym&
Przygotowuje si# go $czc 1 g py$ku z jedn szk!ank miodu& Podobne dzia$anie ma
preparat 0umijo" ktry mona kupi+ w aptekach& 1 g 0umijo rozpuszcza si# w szk!ance
pe$nocukrowego soku i rano oraz w po$udnie ! $yeczk# od herbaty dodaje si# do zimnej
herbaty !ub wody& Ponadto na!ey zaywa+, <spargin 9 tab!etki 7 razy dziennie" 1)9
$yeczki .ho!egranu raz dziennie" ! $yeczk# 1eumogranu 9 razy dziennie" .a!cium
G!uconicum :wapno; 9 $yeczki ! raz dziennie" ! raz dziennie 7 kapsu$ki witaminy <U8
7
&
Produkty" ktrych wsp$czynnik G jest wyszy ni 1" s korzystne d!a chorych na (0&
Jest to stosunek magnezu do manganu wed$ug tab!ic ?<* :na nast#pnej stronie;&
ZAPALENIE KORZONK4W
3&ani%!aw8 *a& NR>
;ierpi$ od dawna na zapalenie korzonkw nerwowyc0. + okresy* e z blu nie 1og$
si$ porusza). ;o 1a1 robi)U
Fo wynik zmian zwyrodnieniowych kr#gos$upa& 5a!ey wi#c dwa razy dziennie
masowa+ szczotk kr#gos$up od do$u do gry 1 razy" po czym smarowa+ maci
ywokostow& .zasami zwisy na drku powoduj" e kr#g nachodzi na miejsce i nie
uciska bo!enie korzonka nerwu& Pomaga rwnie spanie na twardym& Przez ca$y okres
wyst#powania tej bo!esnoci wskazane jest noszenie poduszki gorczycowej
7BD
OWOCE I ICH 3OKI 5 ziemniaki 1E cie!#cina kot!et 47
jab$ko B1 kapusta czerw& 1D cie!#cina wtrbka C7
gruszka 14 kapusta bia$a 97 jagni# wtrbka E1
more!a suszona 97 ka!arepa C74 jagni# nerki 1CC
dakty!e E4 dynia 7 wieprzowina kot!et 71E
truskawki 9 czosnek 94B wieprzowina szynka 7
/igi suszone 974 kukurydza 949 wieprzowina wtroba E
grejp/ruty 1 botwina 91B wieprzowina nerki 1E
czerenie CD papryka =7 ZBOA I MHKI 5
mandarynki 9B4 rzodkiewka 7 j#czmie% 99
me!ony C94 pomidory E p$atki owsiane 7
o!iwki CC rabarbar =7 ry nie $uskany B
pomara%cze C burak czerwony 1B4 ry $uskany 9E
brzoskwinie =1 rzepa 1B4 mka ytnia C7
!iwki 17 se!er !icie 1EE bu$eczka 9
!iwki suszone 1D se!er bu!wa B4 ch!eb ytni 7C
pigwa 14 szparagi 1E ch!eb bia$y =
rodzynki 171 szpinak BE ORZECHY 5
agrest 994 RYBY 5 orzechy ziemne 19
5RZYBY 5 w#gorz E orzechy w$oskie B
pieczarki 1EC w#gorz w#dzony 1EE orzechy !askowe 7E
drode C9B /!dra 144 migda$y 177
T9U3ZCZE 5 karp 14 39ODYCZE I NAPO?E 5
mas$o 94 !ed2 17 mid 1
jaja kurze surowe 9E dorsz 9D kakao 19
$tko kurze 9E makre!a 1E4 herbata 14)1=
bia$ko kurze 944 MIB3O 5 wino 97)47
WARZYWA 5 kurczak 1D4 MLEKO 5
?aso!a bia$a EE wtrbka z drobiu B7 m!eko krowie E4
groch B7 o$dki z drobiu 19 m!eko kozie 1EC
marchew do 74 cie!#cina udo 4
przez ca$ dob#& 6mniejsza to b!e i chory porusza si# norma!nie" co z ko!ei sprawia e
kr#g powraca na swoje miejsce& ' ce!u zwi#kszenia e/ektywnoci kuracji radzi$abym
take zaywa+ 9 razy dziennie po 7 tab!etki >ewitanu oraz 9 razy dziennie po 9 tab!etki
<sparginu& *czywicie pi+ ! $yk# drody zagotowanych w p$ szk!anki wody
codziennie przez 9 miesice& .z#sto bardzo pomocne s ok$ady ze wieej kapusty na noc
na kr#gos$up U suche" ciep$e opakowanie bez ceratki&
ZAPALENIE NERWU TR4?DZIELNE5O TWARZY
E*)+ie&a8 *a& 77>
&d N lat c0oru7$ na zapalenie nerwu tr7dzielnego twarzy. Feczenie rozpocz$to od
usuni$cia z$bw leczonyc0 kiedy' kana#owa* a pote1 zastosowano . blokad ze spirytusu l
proc. i 2 alko0olizac7e nerwu. >ie da#o to spec7alnie e!ektw. Po up#ywie* pewnego czasu
dolegliwo'ci spowodowane t+ c0orob+ powrci#y. Diosn+ tego roku zastosowano wi$c
7B=
7eszcze 63 zabiegw akupunktury i , na'wietlania lasere1. %ior$ ponadto A1izepin 8w
c0wilac0 blu: i pi7$ zio#a - owoc bzu czarnego i kor$ wierzby.
.horoba ta wiadczy o duym braku witamin z grupy 3& Powinno si# pi+ gotowane
drode, ! $yk# drody zagotowa+ w p$ szk!anki wody" zamiesza+" wypi+ zimne przed
1
snem& Kuracj# t# na!ey prowadzi+ codziennie przez ki!ka tygodni& Ponadto trzeba te
zaywa+ >ewitan 0e!& 7 razy dziennie po 7 tab!etki& Pomocne s ok$ady na noc z
rozmag!owanych !ici wieej kapusty" ktre k$adzie si# na ca$ g$ow#" uszy" po czym
otu!i+ g$ow# ciep$ czapk !ub chustk& Foksyny z g$owy usuwa ssanie o!eju
s$onecznikowego, ! $yk# o!eju U krop!a 8entoseptu na!ey ssa+ przez 9 minut tak jak
si# p$ucze z#by" pozosta$o+ wyp!u+" usta wyp$uka+ :9 razy dziennie przez E miesi#cy;&
'n#trze ucha na!ey smarowa+ o!ejkiem kam/orowym !ub sosnowym" wk$ada+ te do
uszu zmi#ty !istek geranium !ub watk# zmoczon w o!ejku sosnowym !ub czosnkowym&
Po 1 dniach takich zabiegw powinna by+ widoczna poprawa&
3CHORZENIA NEREK * PBCHERZA MOCZOWE5O
CY3TA NA NERKACH
A*ina8 *a& NV>
&d kilku lat dokucza7+ 1i ble staww w palcac0* na7bardzie7 na przedwio'niu i
7esieni. %oli 1nie ponadto staw barkowy prawe7 r$ki* stopy 1a1 te 1nie7 sprawne.
Fekarz stwierdzi# rwnie cysty na obu nerkac0.
1adz# pi+ nast#pujcy zestaw zi$, ! opak& .ardiosanu" ! opak& (k!erosanu" ! opak&
8iabetosanu" ! opak& .ho!agogi 5r 9" 7 opak& 1eumosanu" ! opak& -rosanu oraz po 4 g
rdestu ptasiego i naw$oci& 6io$a razem zmiesza+" zaparza) 7 $yki zi$ w 7 szk!& wrztku"
wypi+ w cigu dnia& (tawy radz# smarowa+ maci z dodatkiem jadu pszcze!ego
:<pizartron;" ktr najtaniej mona kupi+ u 1osjan& 1wnie skuteczna i tania jest po!ska
ma+ .apsiderm& 5a oko!ic# nerek radz# robi+ ok$ady z rozparzonego skrzypu i d!a
ciep$oty owin+ dodatkowo sza!em& (kuteczno+ dzia$ania zi$ zwi#ksza si#" je!i s z@
parzone na wywarze ze s$omy owsianej" ! gar+ s$omy )C ! !itr wody gotowa+ 7 minut&
Fym wywarem zaparza+ zio$a" naj!epiej do termosu i pi+ w cigu dnia&
KAMICA NERKOWA
Tere%a8 *a& 7U>
&d pewnego czasu czu#a1* e 1a1 nerki. >ie bola#o 1nie 1ocno* wi$c nie posz#a1 do
lekarza* 1a7+c nadzie7$* e sa1o prze7dzie. >ie przesz#o* zacz$#o 1nie tak potwornie
bole)* e do #azienki sz#a1 trzy1a7+c si$ 'ciany. Prze'wietlenie wykaza#o ka1ic$ nerek.
1adz# po jedzeniu zaywa+ 8ebe!izyn# 7 razy dziennie po 1H9 $yeczki" potem popi+
herbatkami zio$owymi, borwki i rdestu ptasiego& 'skazane jest te zaywanie -rogranu
9 razy dziennie po ! $yeczce& 3y$oby bardzo korzystne popijanie tych zi$ wywarem ze
s$omy owsianej !ub popijanie -rosanu i 1eumosanu zaparzanego na wywarze ze s$omy
owsianej& 0ona rwnie oba te preparaty :-rosan i 1eumosan; zaparza) na wywarze z
obierek ziemniaczanych& Pomocny jest <smag zaywany 7 razy dziennie po 9 tab! 5a
nerkach nosi+ poduszk# gorczycow" a min do!eg!iwoci& ' razie atakw boki
rozpi$owa+ 9 ampu$ki PapaQeryny po "C1" rozcie%czy+ wod i wypi+& 1az w tygodniu
przed spaniem robi+ nasiadwki nad wywarem ze s$omy owsianej !ub wywarem ze
skrzypu& 'ywar ze s$omy gotuje si# 7 minut, ! gar+ na !itr wody
7D1
MOCZENIE NOCNE
Anna8 *a& 7G>
Mo7a 62-letnia crka ci+gle si$ w nocy 1oczy. Fekarz powiedzia#* e to 1oe by) na tle
nerwowy1 i stwierdzi#* e dziecko z tego wyro'nie. Prosz$ poradzi)* co robi)* bo dla 1nie
7est to 1$cz+ce* dla crki takie kr$pu7+ce.
1adz# pi+ dziennie mieszank# nast#pujcych zi$" po 4 g kadego z nich, dziurawiec"
borwka" rdest ptasi" szyszki chmie!u" !i+ me!isy@ 9 $yki tej mieszanki zaparza+ w 9
szk!& wody" wypija+ porcjami w cigu dnia& Pomocne s take ok$ady ze sparzonych i
rozmag!owanych !ici wieej kapusty" ktre k$adzie si# na podbrzusze i krocze" owija
ciep$ /!ane!k i trzyma ok$ad przez ca$ noc& (kuteczne s take nasiadwki nad par,
ki!ka $yek skrzypu !ub s$omy owsianej z dodatkiem (eptosanu i mi#ty zaparzy+ w 7
!itrach wody& Garnek wstawi+ do musz!i k!ozetowej i siedzie+ na nim przez 9 min& 8!a
wzmocnienia organizmu dziecka radz# podawa+ py$ek kwiatowy z miodem
propo!isowym& 1 g py$ku zmiesza+ ze szk!ank miodu propo!isowego i dawa+ ma$ej 7)
C razy dziennie po ! $yeczce od kawy& 'zmacniajce dzia$anie ma take podawanie raz
dziennie ! $yeczki wapna ze zmie!onych skorupek wiejskich jaj i 7 kapsu$ek witaminy
<U8
7
& Kuracj# przyspiesza masa stp :punkty nerek i p#cherza" wtroby" w#z$w
!im/atycznych, 99" 97" 9C" 1D" 1=" 7=" C" C=;& Fake masa (hiat)sou roz!u2niajcy
napi#cie mi#ni przykr#gos$upowych kr#gos$upa w odcinkach !#d2wiowym" krzyowym i
punktu ponad spojeniem $onowym" jak poda$am w nast#pnej cz#ci" jest bardzo pomocny"
masuje si# tu przed spaniem&
39ABY PBCHERZ
Kar"*ina8 *a& NU>
%ardzo cz$sto 1ocz$ si$* nie wie1* czy 1a1 s#aby p$c0erz. %y#a1 ginekologicznie
operowana* wi$c 1oe p$c0erz 7est uszkodzony. Mocz 7est przykre7 woni* bardzo cz$sto
1usz$ z1ienia) bielizn$* co 1i utrudnia prac$ i w ogle 7est 1i przykro i ci$ko y).
'skazane s nasiadwki nad par& Gotuje si# przez 9 minut gar+ s$omy owsianej !ub
skrzypu na 9"4 !itra wody" wstawia garnek do sedesu i siedzi nad nim 9 minut i
natychmiast idzie si# do $ka& Pomocne s rwnie +wiczenia, siedzc na krze!e
napina+ mi#nie po!adkw" gdy w ten sposb wzmacnia si# mi#nie krocza& 7 razy
dziennie na!ey zaywa+ po 9 tab!etki zio$owego preparatu -rosept" co dezyn/ekuje
mocz& Kuracj# przyspiesza picie zi$, -rosan" (k!erosan" .ardiosan" .ho!agoga 5r 9&
6miesza+ razem po ! opakowaniu zi$" zaparza+ 7 $yki na 7 szk!&" wypi+ t# porcj# w
cigu dnia& 0ona take robi+ na noc ok$ady ze wieej kapusty na podbrzusze i krocze&
;MIE?HC 3IB CPOPU3ZCZAMD
A=nie%z(a8 *a& 6O>
Jeszcze dwa lata te1u 1ieszka#a1 z rodzica1i. &7ciec by# alko0olikie1. %y#a1 bardzo
nerwowa. Gdy widzia#a1 tat$* zaraz 1ia#a1 bole'ci brzuc0a. ;z$sto broni#a1 1a1$*
aby o7ciec 7e7 nie uderzy# i wtedy to* przeywa7+c kosz1ar ze zdenerwowania potra!i#a1
7D9
si$ posiusia). Ma1a odesz#a od taty* wzi$#a rozwd* teraz 1ieszka1y w inny1 1ie'cie.
Proble1 w ty1* e b$d+c w towarzystwie kolegw i koleanek* '1ie7+c si$
Apopuszcza1B.
1adz# robi+ nasiadwki" ktre przygotowuje si# zaparzajc 9 $yki (eptosanu !ub
Vagosanu p!us dwie $yki mi#ty na 9 !itry wody& 6io$a gotowa+ przez 4 minut" z garnkiem
wstawi+ do sedesu i siedzie+ przez 9 minut& 8obrze jest rwnie przed nasiadwk
wypi+ napar z se!era& 5a noc robi+ ok$ady na podbrzusze i krocze ze wieej kapusty U
suche" ciep$e opakowanie" bez ceratki& -ywa+ te -rogranu" 5erQogranu" 9 razy
dziennie po ! $yeczce kadego& Po miesicu powinna si# ju mia+ bez obaw&
3YNEK 3IB POCI
Bea&a8 *a& MG>
Ma1 trzyletniego synka. <ziecko od 1ale"kiego silnie si$ poci bez wzgl$du na por$
roku* c0o) przyzna7$* e dolegliwo') w lecie zwi$ksza si$. ?obi#a1 1u rne badania*
lecz tak naprawd$ do te7 pory nie wie1* co 7est tego przyczyn+. Haden z pytanyc0 lekarzy
nie potra!i# 1i tego precyzy7nie wyt#u1aczy).
'ydzie!anie wody przez organizm idzie przez skr#" nie za przez nerki" i std to
pocenie& (dz#" e na!ey wzmocni+ organizm dziecka dajc mu py$ek kwiatowy z
propo!isem& 1 g py$ku kwiatowego miesza si# ze szk!ank miodu propo!isowego i
podaje 7 razy dziennie po p$ $yeczki od kawy& 8o picia mona podawa+ herbatk# z
sza$wii" mi#ty" a take rdestu ptasiego& 5ie na!ey dziecka przegrzewa+& <by je
zahartowa+ na!ey na noc naciera+ dziecko szorstk mokr r#kawic zmoczon w zimnej
wodzie z ki!koma krop!ami octu jab$kowego& Pocenie si# zmniejszaj masae stre/y nerek
i p#cherza moczowego na stopach, 99" 97" 9C&
PO PRZEKWITANIU
Wac!aw8 *a& OO>
;0odzi 1i o on$* ktra po okresie przekwitania 1a trudno'ci z utrzy1anie1 1oczu*
cierpi na nadci'nienie i 1igotanie ko1ory serca. tan ten trwa od 63 lat. &becnie ona
1a lat 44.
8!a poprawy stanu zdrowia radz# robi+ nasiadwki przygotowane z zaparzonego
Vagosanu z dodatkiem mi#ty& Ponadto na!ey zaywa+ 9 razy dziennie po 9 tab!etki
-roseptu" a take pi+ zio$a, -rogran" .ardiogran oraz K!imatogran" zmiesza+ po !
opakowaniu i zaywa+ po jedzeniu po ! $yeczce" popijajc ciep$ym p$ynem" naj!epiej
herbatk z dziurawca i me!isy& Pi+ na noc ! $yk# drody zagotowanych w 1H9 szk!anki
wrzcej wody&
PRO3TATA
?'zeI8 *a& ON>
;ierpi$ na obrz$k gruczo#u krokowego 8prostat$:. M7 pobyt w szpitalu zako"czy# si$
stwierdzenie1( ACo prostata. ;zeka) i przyc0odzi) na kontroleB. >ie otrzy1a#e1
adnego leczenia.
7D7
Fo dosy+ cz#sto spotykana do!eg!iwo+ u m#czyzn w dojrza$ym wieku& Powi#kszony
gruczo$ krokowy utrudnia wyda!anie moczu& (tosuje si# wycig z a/ryka%skich !iwek
Fadenan a!bo po!ski Po!danen 7 razy dziennie po ! tab!etce& M!iwki te mona rwnie
zjada+& ' Po!sce odpowiednikiem a/ryka%skich !iwek s !iwki" ktrych !udowa nazwa
brzmi Obi#$uchyP& Jee!i chory zaywa zio$a na inne do!eg!iwoci" wskazane jest" aby do
tej mieszanki do!ewa+ po ! $yeczce Prostapo!u i zaywa+ 9)7 razy dziennie&
6mniejszenie do!eg!iwoci przynios ok$ady na ca$ noc na krocze oraz d$ brzucha z
!ici wieej kapusty& 8odatkowo mona stosowa+ nasiadwki nad par ze skrzypu !ub
s$omy owsianej" a!bo siana z dodatkiem (eptosanu oraz mi#ty& 6io$a parzy si# w p$askim
garnku i stawia do sedesu& .zas nasiadwki wynosi 9 minut& Fym zreszt sposobem
u$atwia si# wyda!anie przez m#czyzn take kamieni z p#cherza moczowego&
'sp$czesna techno!ogia rozbija kamienie !aserem" a!e i tak musz one by+ wyda!one
poza p#cherz& Przy !eczeniu prostaty pomaga g$odwka :dieta tybeta%ska;&
ZAPALENIE NEREK
Ma=a8 *a& MU>
D czasie podry bardzo 1ocno prze1arz#a1. Po powrocie do do1u z#apa#y 1nie
silne ble nerek. Fekarz z pogotowia dal 1i zastrzyk i ble ust+pi#y. %adania wykaza#y* e
1a1 zapalenie nerek.
Proponuj# zaywa+ ?ito!izyn# 9 razy dziennie po 1H9 $yeczki z wod& Pi+ zio$a,
.ho!agoga 5r 9" 9 opak& -rosanu" ! opak& 1eumosanu" ! opak& 5erwosanu oraz po 4 g
!icia borwki" rdestu ptasiego" zie!a wrzosu i skrzypu& 7 $yki tej mieszanki zaparzy) w 7
szk!ankach wody" wypi+ w cigu dnia& Ponadto na!ey zaywa+, -rosept 7 razy dziennie
po 9 tab!etki po jedzeniu" a do zuycia opakowania@ wieczorem zaywa+ ?uragin# po !
tab!&" take po jedzeniu przez nast#pne B dni& 5ast#pnie wskazane jest zaywanie 7 razy
dziennie po ! tab!etce <midoSa!u& Kuracj# przyspiesza masa stp :nerki;" a take ok$ady
z kapusty na oko!ice nerek" podbrzusza i krocza& >eki wymienione zaywa si# ko!ejno, po
uko%czeniu -roseptu ) ?uragina" po u)ko%czeniu ?uraginy ) <midoksa!& Konieczne jest
kontro!ne badanie moczu" co b#dzie in/ormacj" czy !eczenie przerwa+ czy powtrzy+&
0asuje si# punkty, 99" 97" 9C" 1D" 1=" 7=" C :opis w nast#pnej cz#ci;&
3CHORZENIA OCZU
?E3TEM KR4TKOWIDZEM
3&ani%!aw8 *a& GN>
&d bardzo dawna 7este1 krtkowidze1. Jest to w 1o7e7 rodzinie cec0a dziedziczna.
#ysza#e1* e 'wietlik dobrze dzia#a na oczy.
0y!#" e jednoczenie na!ea$oby zastosowa+ ssanie o!eju s$onecznikowego d!a
wy!eczenia zatok& P$ $yki o!eju ssa+ przez 9 min" tak jak si# p$ucze z#by" dwa razy
dziennie& Pozosta$o+ wyp!u+ i wyp$uka+ usta& Kuracj# na!ey stosowa+ nawet do 1
miesi#cy& 3ardzo pomocne s ok$ady ze wiet!ika !ekarskiego na oczy na noc" a!e take z
!ici kapusty na zatoki" g$ow#" uszy& 'skazane jest take popijanie soku z marchwi" dyni"
kapusty" ! szk!ank# codziennie przez ! miesic&
MAMA CIERPI NA ZAAMB
D"r"&a8 *a& 6V>
%ardzo c0cia#aby1 po1c 1o7e7 1a1ie. Die1* e 1a za)1$ na oczac0 i czeka 7+
ci$ka operac7a. D te7 c0wili oczy* tzn. c0oroba oczu 7est na etapie do7rzewania. Ma1a
coraz gorze7 widzi i te1po 'lepoty 7est bardzo szybkie.
Kuracja jest dosy+ z$oona" a!e w jej wyniku poprawi si# stan wzroku i wzmocni ca$y
organizm& 8!a oczyszczenia stanw zapa!nych w obr#bie g$owy na!ey ssa+ 9 razy
dziennie przez 9 min& po 1H9 $yki o!eju s$onecznikowego" pozosta$o+ wyp!u+ i
wyp$uka+ usta& 5a oczy stosowa+ ok$ady ze wiet!ika !ekarskiego codziennie przez E
miesi#cy& Konieczne s ok$ady ze sparzonych" a!e wystudzonych !ici kapusty"
skropionych octem jab$kowym" ktre k$adzie si# na ca$ g$ow#" owija /!ane!k d!a
utrzymania ciep$oty& <by poprawi+ przyswajanie przez organizm witaminy <" na!ey
przez ! miesic pi+ 1"4 szk!anki dziennie soku z dyni" kapusty" marchwi" se!era&
'zmacniajce dzia$anie ma ssanie 4)E razy dziennie py$ku kwiatowego z miodem
propo!isowym :1 g py$ku na ! szk!& miodu; oraz nast#pujce zio$a :$czy si# po 4 g
kadego;, rzepik pospo!ity" pczki sosny" kwiat bzu czarnego" !icie bia$ej morwy" mech
is!andzki" !icie orzecha w$oskiego" kwiat nagietka !ekarskiego" zie!e rdestu ptasiego"
zie!e bukwicy" zie!e !azu" zie!e przywrotnika pospo!itego& 6io$a wymiesza+ i 7 $yki tej
mieszanki zaparzy+ na 7 szk!anki wrzcej wody" co stanowi porcj# dzienn& 0ona
rwnie dodatkowo zaywa+ 7 kapsu$ki dziennie witaminy <UI& Jee!i wyst#puj
zaparcia" na!ey do zaparzonej porcji dziennej zi$ doda+ ! $yeczk# kory kruszyny&
6aywa+ take 9 razy po ! kapsu$ce *e!paro!u :po!ski preparat wiesio$ka;&
7D4
C3UCHE OKOD
He*ena8 *a& VR>
Jeste1 bardzo ywotna. >iestety* 7u trzy lata lecz$ oczy w zwi+zku z zespo#e1
Asuc0ego okaB. Mi1o leczenia odczuwa1 suc0o') oczu na7bardzie7 w nocy i widz$ cz$sto
7ak Aprzez 1g#$B. Glg$ i popraw$ widzenia* ale na krtko* przynosi 1i polewanie powiek
wod+.
1adz# robi+ na noc ok$ady ze wiet!ika" cierp!iwie przez E)D miesi#cy& Przygotowuje
si# je nast#pujco, 1H9 $yeczki zie!a zaparza si# przez 4 minut w 1H7 szk!anki wrzcej
wody" odcedza si#" dodaje mid w i!oci ! ziarnka grochu i ok$ad k$adzie si# na noc na
oczy U sucha opaska& 1adz# dodatkowo ssa+ o!ej s$onecznikowy, 9 razy dziennie po 1H9
$yki przez 9 min" z dodatkiem 7 krop!i (eptosanu !ub 8entoseptu& Pozosta$o+ wyp!u+"
usta wyp$uka+& Po ki!ku dniach ssania ta emu!sja nabierze nieprzyjemnego zapachu" co
znaczy" e rozpraszaj si# stany zapa!ne w obr#bie g$owy& Pomocna jest akupresura stp )
stre/a g$owy" zatok" wzroku" nerek, 99" 97" 9=" D" CE" CB" C4" CD" C1 :opis w nast#pnej
cz#ci;&
WYLEW W OKU
Cze%!aw8 *a& GO>
Hona cierpi na wylewy w oku* 7est te po operac7i siatkwki 8pourazowa:. ;0cia#by1
7e7 po1c.
5a!ey dostarczy+ organizmowi witaminy PP" ktra jest w bia$ej skrce cytrusw&
0ona dodatkowo zaywa+ t# witamin# w tab!etkach 9 razy 9 tab!" pi+ zagotowane
drode !ub pasty!ki >ewitanu !ub >ewipo!!enu& >ecznicze dzia$anie maj ok$ady ze
wiet!ika :p$ $yeczki na 1H7 szk!& wrzcej wody" zaparzane przez 4 minut z dodatkiem
miodu w i!oci ziarnka grochu;& .zas trwania ok$adw ) E miesi#cy& Kuracj# wspomaga
zaywanie 9 tab!etek 1utinoscorbinu 7 razy dziennie oraz B)D razy dziennie ssanie
witaminy .& 6 opisu wynika" e 2!e przyswaja Pani witamin# K& '$anie jej brak oraz
rutyny daj do!eg!iwoci tego rodzaju& 3y$oby rwnie wskazane picie zi$, (k!erosan"
.ardiosan" .ircu!osan" .ho!agoga 5r 7" 1eumosan" wymieszane z 4 g jemio$y" ty!e
samo kory kasztanowca" zie!a ruty U zie!e krwawnika U zie!e tasznika& 6io$a wymiesza+"
zaparza+ 7 $yki na 7 szk!anki wrztku i pi+ codziennie przez 7)C miesice&
ZAPALENIE NERWU WZROKOWE5O
A*+ina8 *a& GG>
Mo7a 6K-letnia crka zac0orowa#a 7esieni+ ubieg#ego roku na zapalenie nerwu
wzrokowego. &becnie zapalenie to si$ powtrzy#o* poniewa crka bardzo si$
przezi$bi#a.
5a!ea$oby zacz+ od wy!eczenia zatok :patrz has$o zatoki;" czy!i ssania o!eju
s$onecznikowego oraz stosowania na noc na oczy ok$adw ze wiet!ika !ekarskiego&
'skazane jest rwnie wzmocnienie organizmu" ktre mona osign+ przez zaywanie
py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym& 1 g py$ku miesza si# ze szk!ank miodu i
ssie C)4 razy dziennie po $yeczce od kawy& ?unkcjonowanie organizmu poprawia picie
sokw warzywnych oraz hartowanie" ktre zapobiega nowym in/ekcjom& Powinna crka
biega+ pi#+ minut dziennie po rosie i potem d!a rozgrzania za$oy+ skarpety z owczej
we$ny& 0ona rwnie zaywa+ 7 razy dziennie po 9 tab!etki >ewitanu" ktrego dzia$anie
jest take wzmacniajce&
7DE
3CHORZENIA PRZEMIANY MATERII
BADANIE TARCZYCOWE
Ka,i*a8 *a& 6N>
&d d#uszego czasu czu7$* e co' 1nie dusi w 'rodku gard#a. >a7pierw by#y tylko
c0rz+kni$cia* 7akby co' 1i w gardle stan$#o* a teraz 1y'l$* e 1og$ si$ udusi). Ma1a
1wi* e 1a1 tarczyc$ wewn$trzn+.
0y!#" e konieczne jest przeprowadzenie bada% tarczycowych" poniewa na
podstawie opisu nic nie mog# powiedzie+& >eczenie tarczycy zawsze odbywa si# pod
kontro! !ekarza" ktry za!eca !eki i kontro!uje ich wp$yw na zdrowie pacjenta&
5ieza!enie od potrzeby bada% radz# p$uka+ gard$o nast#pujc mieszank, p$ $yeczki
so!i boche%skiej rozpuci+ w szk!ance wody" doda+ ! $yeczk# <zuka!enu oraz 7 krop!e
Propo!isu 1 proc& <!e na!ea$oby przede wszystkim i+ do !ekarza i zrobi+ badania
tarczycowe&
NADCZYNNO;A TARCZYCY
A*ic.a8 *a& GR>
Mi1o e 7e1 7ak wszyscy* coraz bardzie7 c0udn$. Jeste1 nerwowa* #api+ 1nie cz$sto
skurcze serca i ble o#+dka.
' moim przekonaniu s to typowe objawy przy nadczynnoci tarczycy& Powinna Pani
pozostawa+ pod opiek poradni endokryno!ogicznej& (tosuje si# w takich przypadkach
0etiso!" a!e trudno mi okre!i+ dawk#" poniewa pe$na kuracja wymaga badania co 1 dni
i sprawdzania i!oci p$ytek krwi i !eukocytozy& A!o+ 0etiso!u podawa+ zgodnie ze
wskazaniami !ekarza poradni endokryno!ogicznej&
PARADENTOZA
Tere%a8 *a& 7V>
Ma1 zdrowe z$by* a 1i1o to cierpi$ na paradentoz$* boli 1nie dzi+s#o i rusza si$ z+b
trzonowy. Pani sto1atolog przepisa#a 1i el ac0ol z zalecenie1 8w razie blu:
s1arowania dzi+se# i po 63 1inutac0 p#ukania <entosepte1. Cylko na 7aki' czas odnosi
to skutek. twierdzenie* e po wypadni$ciu wszystkic0 z$bw 1o7e dolegliwo'ci 1in+ 7est
przeraa7+ce.
7DB
5a t# chorob# pomocne jest ssanie 9 razy dziennie po 7HC $yki o!eju s$onecznikowego
z 7 krop!ami 8entoseptu& Po 9 minutach pozosta$o+ wyp!u+" usta wyp$uka+&
1adzi$abym te ssa+ ki!ka razy w cigu dnia pasty!ki Propo!isu& Kuracja powinna potrwa+
ki!ka miesi#cy& ' codziennym odywianiu by$oby wskazane jedzenie czosnku" surowej
!ub gotowanej cebu!i" duej i!oci surowych jarzyn i owocw&
WOLE 5UZOWATE
Ireneu%z8 *a& 7U>
twierdzono u 1nie wole guzowate. Ma1 trudno'ci w 7edzeniu* zw#aszcza gdy si$
zdenerwu7$. ;zy 1usz$ si$ podda) operac7iU
Proponuj# smarowanie tarczycy maci bursztynow i propo!isow na zmian#" a na
noc ok$ady z soku $opianu U suche opakowanie& .a$a kuracja powinna trwa+ przez C)4
miesi#cy& >eczenie wspomagaj zio$a uspokajajce i regu!ujce zaparcia& Proponuj# te
pi+, 9 opak& .ho!agogi 5r 9" ! opak& 5eurosanu" ! opak& 1eumosanu i ! opak& -rosanu&
6miesza+ razem" 7 $yki mieszanki zaparza) w 7 szk!& wrzcej wody" wypija+ w cigu
dnia& 5a noc uywa+ ! !ub 9 $yeczki 5erwogranu i py$ku kwiatowego zmieszanego z
miodem propo!isowym&
3CHORZENIA PRZEWODU POKARMOWE5O
BO?B 3IB PRZERZUT4W
Bar+ara8 *a& GU>
<wa 1iesi+ce te1u 1ia#a1 operowany guz na podniebieniu. Fekarze stwierdzili* e to
'linianka. Ale* niestety okaza#o si$* e 7est to guz poc0odzenia nowotworowego. Po
konsultac7i w Enstytucie &nkologii lekarze powiedzieli* e na razie nie 1usz$ bra)
na'wietla"* tylko regularnie przyc0odzi) na kontrol$. ;o 1a1 robi)* eby nie by#o
przerzutwU
6a!eca$abym ki!kakrotne w cigu dnia g$#bokie p$ukanie naparem z przytu!i i !azu"
przy czym naparu powinno by+ C szk!& 5a!ey te 4)E razy dziennie ssa+ tab!etki
Propo!isu" ty!e samo w cigu dnia zaywa+ py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym
:1 g py$ku po$czy+ z ! szk!& miodu" zaywa+ po ! $yeczce od kawy;" co wzmocni
organizm& 'skazane jest te picie na/ty, 9 razy dziennie po E krop!i" p$ godziny przed
jedzeniem& Kuracja na/t powinna trwa+ przez 1C dni" potem B dni przerwy" ponownie
na/ta" 1C dni i B dni przerwy" $cznie przez 7 miesice& 5ast#pnie radzi$abym kontro!n
wizyt# u !ekarza&
B4LE O9HDKA
Bar+ara>
Mo7a 65-letnia crka c0oru7e od d#uszego czasu* odczuwa ble o#+dka* cz$ste
c0odzenie ze stolce1 1i$kki1. Ma k#opoty z 1iesi+czk+ i wysokie &%. D szpitalu robiono
7e7 badania gastrologiczne. ginekologiczne* laryngologiczne itp.* wszystkie badania
dobre* lecz &% raz ro'nie* raz 1ale7e.
5a rozwo!nienie radz# stosowa+ syrop z zie!onych $upin orzecha w$oskiego" drobno
pokrojonych i zasypanych du i!oci cukru& Ju na nast#pny dzie% powstaje syrop"
ktry na!ey pi+ w za!enoci od potrzeb 7 razy dziennie po $yce sto$owej a do
momentu unormowania sto!ca& 8!a poprawy pracy jajnikw pi+ wycig z nagietka" czy!i
Finctura .a!endu!ae, 9 razy dziennie po jednej $yeczce od herbaty& Po unormowaniu
sto!ca na!ey zacz+ zaywa+ na/t#, 4 krop!i na $yce cukru !ub m!eka" dwa razy
dziennie p$ godziny przed jedzeniem& 5a!ey zaywa+ j przez 1C dni" potem B dni
przerwy& Faki rytm utrzymywa+ przez 9)7 miesice& 'skazane jest zaywanie B)D razy
dziennie po $yeczce od kawy py$ku kwiatowego z miodem propo!isowym :1 g py$ku
rozmieszane w szk!ance miodu propo!isowego;& Pomocne w !eczeniu s zagotowane
drode :! $yk# drody zagotowuje si# w p$ szk!anki wody i wypija zimne przed snem
codziennie przez 9 miesice;& *rganizm wzmacnia popijanie soku
7D=
ze wieej kapusty zmieszanego z sokiem z marchwi" rozpoczynajc od ma$ych porcji i
dochodzc do 9 szk!anek dziennie& 8obrze te dzia$aj ok$ady na brzuch z
rozgniecionych !ici wieej kapusty i owini#te /!ane!k" co poprawi przydatki i je!ita& Po
7 miesicach !eczenia powtrzy+ badania&
BULIMIA
E*)+ie&a8 M6 *a&>
Jeste1 c0ora na buli1i$ W s+ to ataki ob7adania si$ i w konsekwenc7i wy1ioty. Ju
d#ue7 nie wytrzy1a1 i c0yba si$ otru7$* bo co to za ycie 7e') i wy1iotowa)* i tak w
k#ko. >ie u1ie1 z7e') troc0$ czy nie do7ada)* wr$cz przeciwnie* 7e1 do ostatniego
okruc0a. Prbowa#a1 g#odzi) si$ lub nie do7ada)* ale nic z tego. Za kady1 raze1
czu#a1 7ak ssie 1nie w o#+dku.
3u!imia to rodzaj nerwicy przewodu pokarmowego objawiajcy si# m&in& wymiotami
po przeyciach nerwowych& Kuracj# mona rozpocz+ od popijania przed jedzeniem
sza$wii :! $yeczka zi$ na 1H9 szk!anki wody; ze szczypt" ty!e" i!e na ko%cu noa"
dziurawca& 'ane jest" aby je+ bardzo powo!i" bez popiechu" starannie ujc pokarm&
Ponadto radz# bra+ po jedzeniu 9 razy dziennie Gastrogran i 5erwogran po $yeczce
kadego z zi$& Kuracj# na!ey stosowa+ dotd" a min do!eg!iwoci&
CELIAKIA
Kar"*ina>
Ma1 wnuczka* ktry obecnie 1a sze') lat. Gdy 1ia# roczek* crka zauway#a* e nie
ro'nie. >iepokoi#o 7+ to* e zwraca# kaszk$ 1ann+ na 1leku* 1ia# duy brzuc0* stolce
due i t#uste.
*pisane objawy wiadcz o zespo!e z$ego wch$aniania ) ce!iakii& *znacza to" e
!uzwka je!it ma zmiany chorobowe utrudniajce wch$anianie produktw zawierajcych
g!uten" co powoduje biegunki !ub rzadziej zaparcia& Karmienie takich dzieci jest bardzo
trudne& ' miar# dorastania i poprawy og!nego stanu zdrowia potrawy zawierajce
g!uten sprawiaj coraz mniej k$opotw& Kada m$oda matka powinna wiedzie+" e przy
zmianie m!eka powinno si# stosowa+ os$on# z k!eiku z siemienia !nianego& Gotuje si# 9
$yeczki siemienia w 9 szk!ankach wody przez godzin#" po ugotowaniu dope$ni+ ubytek
wody do 9 szk!anek& K!eik daje si# do picia z dodatkiem witamin 3
1
i .@ je!i wyst#puj
zaparcia" zaparza si# na k!eiku herbatk# z dziurawca& Przy biegunkach zaparza si# na
k!eiku korze% koby!aka& '$anie k!eik !eczy je!ita" co oznacza" e !ikwiduje si# zesp$
z$ego wch$aniania& (chorzenie to cz#sto obserwuje si# u wczeniakw& 3iegunki !eczy
rwnie syrop z orzecha w$oskiego& 6ie!one $upiny orzecha" drobno zmie!one" zasypuje
si# cukrem i pije sok 9)7 razy dziennie $yeczk# od herbaty przez ca$y czas choroby&
(yrop dobrze jest pi+ przez d$uszy czas :np& ! raz dziennie ! $yeczk#;" poniewa zawiera
on tanin#" ktra razem z k!eikiem z siemienia
7=
wp$ywa korzystnie na je!ita" co oznacza w konsekwencji dobre wch$anianie& 0ia$am
wie!u takich ma$ych pacjentw" ktrzy stosujc t# kuracje" zosta!i wy!eczeni& Potem
stopniowo rozszerza si# diet#" np& o ch!eb Grahama i inne produkty" co sprawia" e dzieci
rozwijaj si# prawid$owo&
CHORE ?ELITA
E*)+ie&a8 *a& 6U>
&d dwc0 lat c0oru7$ na niestrawno') 7elitowo-gniln+. &dda7$ cie1ne stolce o bardzo
przykre7 woni oraz n$ka7+ 1nie cz$ste wiatry. Ponadto 7este1 os#abiona* 1a1 wzd$cia i
bardzo silne ble brzuc0a* uczucie gniecenia. tosowa#a1 diety* nawet g#odwki 6-2-
dniowe. ale nadal 1a1 wiatry. %y#a1 u lekarza* lecz leki* ktre 1i przepisa# wcale nie
po1aga7+. Prosz$* wskacie 1i taki lek* aby wiatry usta#y. %ardzo prosz$* bo d#ue7 nie
wytrzy1a1.
1adz# pi+ dwa razy dziennie po jednej $yeczce .ho!eso!u p!us 7 krop!i (o!arenu"
rozpuszczone w 1HC szk!anki wody& >ekarstwa na!ey zaywa+ po jedzeniu& Pi+ ponadto
g!ink#, ! $yeczk# g!inki zmiesza+ w ! szk!& gorcej wody" pi+ 9 razy dziennie po 9 $yki&
Przed uyciem zamiesza+& ' cigu dnia uywa+ kminku z majerankiem" nawet do 9
$yeczek od herbaty" popija+ herbat z dziurawca !ub z me!isy&
CHORE ;LINIANKI
M"ni(a8 *a& 7M>
&d pewnego czasu w ustac0 wydziela 1i si$ wi$ce7 'liny. Mi1o e 7+ po#yka1* to 7est w
dalszy1 ci+gu. %ardzo to 1i przeszkadza. P#uka#a1 usta sza#wi+* radzi#a1 si$ lekarza*
nikt 7ednak nie 1oe 1i po1c.
*bjawy wskazuj" e chore s !inianki& 1adz# przez p$ roku ssa+ o!ej s$onecznikowy
i to 9 razy dziennie, ! $yk# o!eju z 7 krop!ami 8entoseptu ssa+ przez 9 min" pozosta$o+
wyp!u+" usta wyp$uka+&
?AK WALCZYA Z 5LI3TAMI:
B")ena8 *a& 7R>
%#aga1 o wy7a'nienie proble1u* ktry od d#ugiego 7u czasu 7est dla 1nie
utrapienie1. Jeste'1y rodzin+ dba7+c+ o porz+dek i czysto'). ?wnie nasze dzieci
nauczone s+ 1y) r$ce przed kady1 posi#kie1. Cote ogro1nie si$ zdziwi#a1* gdy
pro!ilaktyczne badania dzieci wykaza#y* e s+ one zakaone glista1i. P/nie7 stwierdzono*
e 1y rwnie cierpi1y na glistnic$. Poddali'1y si$ leczeniu* zaywali'1y wiele
zaleconyc0 lekw* ale kurac7a nie da#a rezultatu* poniewa glisty nie zosta#y wydalone.
;o dale7 robi)U
7=1
5*i%&nica .e%& dosy+ pospo!it chorob pasoytnicz !udzi i zwierzt" wywo$an przez
rozmaite gatunki g!ist& 6akaenie si# ni moe nastpi+ przez po$kni#cie jaj g!ist wraz z
wod !ub pokarmem& 8ojrza$e g!isty pasoytuj w przewodzie pokarmowym" ka!eczc
jego ciany" czasem powodujc jego niedrono+" wydzie!aj te substancje toksyczne"
ktre mog u cz$owieka wywo$ywa+ a!ergie& Jednym z warunkw zapobiegania chorobie"
a take !eczenia jest przestrzeganie bezwzg!#dnej czystoci przygotowywania posi$kw"
mycie rk przed jedzeniem itp& (koro dotychczasowa kuracja nie przynios$a rezu!tatu"
proponuj# !eczenie natura!istyczne& A tak zamiast ko!acji na!ey je+ codziennie przez
dwa)trzy tygodnie dwa zbki czosnku z ch!ebem i mas$em oraz 14 dag pestek z dyni&
0oe warto rwnie przebada+ zwierz#ta i ptactwo domoweK Pomocny jest rwnie
Piperaso!& Pi+ zgodnie z za!eceniem na opakowaniu&
KAMICA WHTROBOWA
Z"Iia8 *a& GN>
Ma1 ka1ienie w woreczku #ciowy1. %y#a1 u swo7ego lekarza 8spec7alno') c0irurg:*
ktry przepisa# 1i >osp$ i ;0olestil 1wi o operac7i. ;zy 7est ona koniecznaU ;zy
powinna1 pi) zio#a 817 lekarz nie wierzy w kurac7$ zio#ow+:. ;o 1a1 robi)U Fekarz nie
potra!i 1i odpowiedzie) na 1o7e pytania i w+tpliwo'ci. Po1cie 1i prosz$
c
Proponuj# pi+ przez ki!ka miesi#cy nast#pujcy zestaw zi$, kwiat jarz#biny" kwiat
kocanki" !i+ bobrka" owoc ko!endry" zie!e g!istnika" mi#ta" dziurawiec" zie!e pi#ciornika&
0ieszank# przygotowuje si# $czc po 4 g zi$& 6aparzy+ 7 $yki mieszanki na 7
szk!anki wody" wypi+ t# porcj# w cigu dnia& Kiedy -(G wykae" e nie ma ju kamieni"
a jedynie b$oto" proponuj# zastosowa+ 7)dniow kuracj# ) rodzaj g$odwki" w trakcie
ktrej nie spoywa si# adnych pokarmw" poza wymienionymi p$ynami" wod# mona
pi+ w dowo!nych i!ociach&
A dzie% ) 9 due garcie obierek z dobrze wyszorowanych ziemniakw za!a+ ! !itrem
wody i gotowa+ przez 7 minut& Po ugotowaniu dope$ni+ do 1"4 !itra i pi+ powo!i przez
ca$y dzie%&
AA dzie% ) 9 due garcie sieczki owsianej za!a+ ! !itrem wody" gotowa+ przez 7 minut"
dope$ni+ po ugotowaniu do ! !itra& Pi+ przez ca$y dzie%&
AAA dzie% ) 7HC szk!anki o!iwy podzie!i+ na 7 cz#ci& 8o kadej doda+ sok z ! duej !ub 9
ma$ych cytryn oraz 9 $yeczki .ho!eso!u i 7 krop!i (o!arenu& 'ypi+ w cigu pierwszych
godzin rannych& Popija+ gorc wod&
KAMICA 49CIOWA
Maria z Kra("wa>
Gprze71ie prosz$ o podanie przepisu na leczenie ole7e1 s#onecznikowy1 ka1icy
#ciowe7. %ardzo 1i na ty1 zaley* poniewa 1o7a crka od lat cierpi na t$ dolegliwo') i
grozi 7e7 operac7a.
Jee!i przy kamieniach wyst#puj zaparcia" wwczas najbardziej wskazana jest
.ho!agoga 5r 7 wzbogacona kwiatem kocanki" jarz#biny i me!isy& Jee!i za sto!ce s
7=9
prawid$owe" wwczas najw$aciwsza jest .ho!agoga 5r 9 z dodatkiem kwiatu jarz#biny"
korzenia mniszka" jask$czego zie!a oraz 5erwosanu& 'szystkie zio$a na!ey zmiesza+ i
pi+ te herbat#& Przygotowuje si# j w proporcjach nast#pujcych, 7 $yki mieszanki na 7
szk!anki gorcej wody& 5ajwygodniej zaparzy+ w termosie" do popijania przez ca$y dzie%&
8wa razy w tygodniu pije si# na czczo* p$ godziny przed niadaniem" sok z po$owy !ub
ca$ej cytryny :w za!enoci od wagi cia$a; wymieszany z 9 $ykami o!eju
s$onecznikowego !ub o!iwy z o!iwek p!us 9 $yeczki .ho!eso!u p!us 7 krop!i (o!arenu&
'szystkie sk$adniki rozmiesza+ w 1HC szk!anki gorcej wody& Fa ostatnia receptura
usuwa b$oto $ciowe" ktre powoduje przykre do!eg!iwoci" jak b!e" odbijanie si# itp&
Kamica nie !eczona doprowadza do stanw zapa!nych p#cherzyka $ciowego& Jee!i
operacyjnie usunie si# p#cherzyk" organizm do ko%ca ycia b#dzie mia$ za ma$o $ci&
Konsekwencj tego jest /akt" e nie b#dzie on przyswaja$ tych witamin" ktre s
rozpuszcza!ne w t$uszczach" np& <" 8" I" K" oraz wapna" co z ko!ei rodzi nowe k$opoty&
(kuteczno+ !eczenia ogromnie zwi#ksza zastosowanie re/!eksoterapii& 5a!ey masowa+
na stopach punkty, 91" 99" 97" 14" 1E" 1B" C" 1D" 1= :opis w nast#pnej cz#ci;&
K9OPOTY Z ?ELITEM 5RUBYM
Anna8 *a& 7V>
;ierpi$ 7u 2*. roku na przewlek#e zapalenie b#ony 'luzowe7 7elita grubego. Fecz$ si$ w
poradni proktologiczne7. Zapisywane przez lekarza specy!iki nie da7+ po+danyc0 przeze
1nie rezultatw. <okucza 1i bl w okolicy lewe7 ko'ci biodrowe7 8okr$nica:* ktry
ci+gnie si$ do grne7 lewe7 strony brzuc0a* a przy sc0ylaniu si$ pro1ieniu7e do boku i
ty#u. >ie 1a1 te apetytu. a1a sobie zaaplikowa#a1 Azio#a szwedzkieB S nalewk$
nagietkow+* ale bl nie 1i7a. =ade badanie rektoskopowe wykazu7e przekrwienie b#ony
'luzowe7 7elita.
Przy tej do!eg!iwoci pomocne jest picie drody, ! $yka na p$ szk!anki wody"
zagotowa+" pi+ zimne na noc& *prcz zi$ szwedzkich radz# je+ na niadanie, 1 $yk#
zmie!onego siemienia !nianego" C $yki otrb !ub zarodkw pszennych" 9 $yki p$atkw
kukurydzianych" natk# pietruszki" kminek z majerankiem za!ane gorcym m!ekiem&
0ona doda+ ! $yk# rodzynek& 0ieszanka ta poprawia prac# i stan je!ita& Przy sk$onnoci
do biegunek mona zaywa+ 7 razy po 9 tab!etki Fana!biny& 6amiast tego mona zrobi+
syrop orzechowy, zie!one orzechy drobno pokroi+ i zasypa+ du i!oci cukru&
Przechowywa+ w !odwce w zamkni#tym s$oiku& (yrop dzia$a cigajce na b$on#
!uzow je!ita" pomocny jest d!a dzieci i starszych& 3ierze si# w za!enoci od potrzeb, !
$yk# dziennie" przy biegunkach ! $yk# 7 razy dziennie& >eczy on nie ty!ko biegunki" a!e
i nieyty je!it i o$dka& Przy wszystkich sprawach in/ekcyjnych dodaj# Propo!is" bo ma
dzia$anie dezyn/ekujce i przeciwdzia$a wsze!kim zatruciom& 5awet zatrucie jadem
kie$basianym mona wy!eczy+ Propo!isem& 8!a doros$ego 7 razy dziennie po 7 krop!i 1
proc& roztworu& Propo!is moe by+ w pasty!kach i wwczas ssie si# go po ! tab!etce 7 razy
dziennie& Przy stanie zapa!nym odbytnicy i hemoroidach wewn#trznych bardzo skuteczne
jest stosowanie codziennie na noc przez C)4 ko!ejnych dni !ewatyw z rozgotowanej na
g#st papk# cebu!i i przetartej przez sito& >ewatyw# w i!oci 1H7 szk!anki robi si# gruszk
do dzieci#cej !ewatywy" uk$adajc chorego na !ewym boku& '!ewk# na!ey utrzyma+
przez ca$ noc&
7=7
ZABURZENIA CZYNNO;CIOWE ?ELITA
B"=u%!awa8 *a& GR>
;ztery lata te1u zaczeka1 1ie) zaburzenia w 7elicie gruby1. Zrobi#a1 badania.
;ierpi$ na zaburzenia czynno'ciowe 7elita. Mo7e dolegliwo'ci nie 1i7a7+* raz czu7$ si$
lepie7* raz gorze7. Ceraz 7este1 u kresu wytrzy1a#o'ci psyc0iczne7 - dolegliwo'ci si$
nasili#y.
1adzi$abym je+ codziennie nast#pujcy zestaw niadaniowy, C $yki otrb pszennych"
9 $yki p$atkw owsianych" 9 $yki p$atkw kukurydzianych" ! $yka zmie!onego
siemienia !nianego oraz $yeczka zmie!onych nasion wiesio$ka& 6a!a+ wszystko m!ekiem
gorcym" po czym po ostygni#ciu doda+ duo natki pietruszki !ub koperku oraz
majeranku i zmie!onego kminku& Po posi$ku na!ey zaywa+ Gastrogran" 5erwogran"
.ho!egran 9 razy dziennie po ! $yeczce& Gdyby wyst#powa$y zaparcia" zio$a po ko!acji
na!ey popija+ herbat z dziurawca :ekspresow;& Ponadto na!ey pi+ codziennie przez 9
miesice gotowane drode, ! $yk# drody zagotowa+ w p$ szk!anki wody" zimne
wypi+ na noc& Procesy gni!ne w obr#bie je!it !ikwiduje popijanie g!inki, ! $yeczk# g!inki
rozmiesza+ w ! szk!ance wrzcej wody" pi+ 9 razy dziennie po 9 $yki sto$owe zmconego
p$ynu& Ponadto trzeba zaywa+ magnez" np& <spargin 9 razy dziennie po 9 tab!etki po
jedzeniu& Przy !u2nych sto!cach pi+ napar z korzenia koby!aka U ! $yeczka sza$wii na 1H9
szk!anki wrzcej wody&
K9OPOTY Z TRAWIENIEM
A*"na8 *a& GM>
&d wielu lat c0oru7$ na obstrukc7$ i adne 'rodki 1i nie po1aga7+ poza zio#a1i
?a1end - ostatnio w ogle nie do zdobycia.
5a niadanie proponuj# jada+ mieszank#" w sk$ad ktrej wchodz, C $yki otrb
pszennych" 9 $yki p$atkw kukurydzianych" 9 $yki owsianych" 9 $yeczki siemienia
!nianego doprawione kminkiem zmie!onym oraz majerankiem& 6a!ewa si# to gorcym
m!ekiem" zjada po wystygni#ciu& Kuracj# wspieraj zio$a& 'skazana jest .ho!agoga 5r 9
!ub .ho!agoga 5r 7 zaparzone w proporcji 9 $yki na 9 szk!anki wody& F# porcj# wypija
si# w cigu dnia& Gdyby jednak zaparcia nie ust#powa$y" na!ey do tych zi$ doda+
$yeczk# strczkw (enesu& ' pierwszym okresie kuracji mona stosowa+ zast#pczo
tab!etki rzewienia& Jednak podstawow spraw jest w$aciwe odywianie& Mniadanie ju
omwi$am& 8o pozosta$ych posi$kw na!ea$oby wprowadzi+ utarte jarzyny" gdy
dostarczaj b$onnika& Gdyby si# zdarzy$o" e b#dzie Pani w uzdrowisku" to warto
zdecydowa+ si# na p$ukanie je!it wod zdrojow po$czon z ! !itrem si!nego roztworu
zaparzonego rumianku& Je!ita b#d wwczas $agodnie" bez towarzyszcych b!w"
wyp$ukane& Annym sposobem oczyszczenia organizmu jest ca$kowite wye!iminowanie
mi#sa na okres np& miesica& 8ieta wegetaria%ska szybko poprawia prac# wtroby"
trzustki i regu!uje /unkcjonowanie wie!u innych organw wewn#trznych& 8iet# t#
naj!epiej zacz+ stosowa+ wiosn przez !ato do jesieni& Jeszcze innym starym sposobem
jest picie rano na czczo 1H9 szk!anki zimnej wody z 9 tab!etkami 3o!da!oiny&
7=C
LAMBLIAZA
Tere%a8 *a& MU>
Ma1 4-letnie dziecko* c0ore na przewlek#e zapalenie drg #ciowyc0* po#+czone z
la1bliaz+. Fecz$ dziewczynk$ od , lat* bez trwa#ego skutku.
Kuracj# na!ey rozpocz+ od ok$adw na noc na grn parti# brzucha z rozgniecionych
!ici kapusty& 8!a ociep!enia owin+ /!ane!k" bez /o!ii czy ceratki& 8ziecko powinno
zaywa+ .h!orchina!din "E ) 7 razy dziennie po ! tab!etce przez B ko!ejnych dni w
miesicu 7 tygodnie przerwy& Kuracja musi trwa+ B miesi#cy& Faki rytm zwizany jest w
czasem ycia i wy!#gania !amb!ii& 5a!ey te sta!e pi+ herbatk# z dziurawca z me!is&
Pomocne jest take picie gorcego m!eka z zbkiem czosnku& 8!a wzmocnienia dziecka
radz# podawa+ mu py$ek kwiatowy 5. miodem propo!isowym :1 g py$ku na ! szk!&
miodu; i t# mieszank# zaywa+ 7)C razy dziennie po ! $yeczce od kawy&
LECZB 3IB NA NIE3TRAWNO;A
Ewa8 *a& MO>
Przed . laty usuni$to 1i w czasie porodu 1acic$. Po te7 operac7i zacz$#y si$ wzd$cia*
odbi7ania* odc0odzenie gazw* czase1 zaparcia. Crwa to do dzi'. ;zyta#a1* e po
operac7ac0 w 7a1ie brzuszne7 nast$pu7e spowolnienie pracy 7elit. Dcze'nie7 leczona
by#a1 na nadkwasot$ i ka1ic$ 7elita grubego* obecnie na niestrawno').
5a!ey przede wszystkim poprawi+ trawienie& Femu s$uy nast#pujce niadanie, C
$yki otrb pszennych" 9 $yki p$atkw owsianych" 9 $yki p$atkw kukurydzianych" !
$yeczka zmie!onego kminku i majeranku& 6a!a+ gorcym m!ekiem" po wystygni#ciu
doda+ duo natki !ub koperku& Ponadto na!ey pi+ zio$a, Gastrosan" .ho!agoga 5r 9& Przy
zaparciach wskazana jest .ho!agoga 5r 7" przy norma!nej pracy ) .ho!agoga 5r 9& 8o
mieszanki tej doda+ -rosan" 1eumosan" 9 opak& 5erwosanu oraz 9 g sza$wii !ub 1HC
opak& (eptosanu oraz po 4 g mniszka i jask$czego zie!a& 'szystkie zio$a razem
zmiesza+" zaparzy+ 7 $yki na 7 szk!anki" wypi+ t# porcje w cigu dnia& 3akteriobjcze
dzia$anie ma picie g!inki, ! $yeczk# wymiesza+ w ! szk!ance wody" pi+ 9 razy dziennie po
9 $yki sto$owe&
MAR3KO;A WHTROBY
Taeu%z8 *a& GV>
Przebywa#e1 kilka lat na kontrakcie w A!ryce i ta1 c0orowa#e1 na 1alari$. Feczono
1nie wwczas* 7ak 1y'la#e1* skutecznie. Cy1czase1 po powrocie do kra7u czu#e1 si$ /le
i zrobi#e1 badania. =u 1o7e1u zaskoczeniu okaza#o si$* e 1a1 1arsko') w+troby.
1adz# robi+ przez 9 miesice codziennie na noc ok$ady z rozgniecionych !ici wieej
kapusty na oko!ice wtroby" otu!i+ /!ane!k i pozostawi+ na ca$ noc& 'skazane jest picie
gotowanych drody" ! $yk# drody zagotowa+ w 1H9 szk!& wody" pi+ zimne na noc&
6amiennie zaywa+ >ewitan, 7 razy dziennie po 7 tab!etki& 'skazane jest
7=4
popijanie mieszanki zio$owej, kwiat kocanki" !i+ bobrka" owoc ko!endry" zie!e g!istnika"
mi#ta" dziurawiec" zie!e pi#ciornika" piorun" kruszyna" mniszek !ekarski" rdest ptasi" zie!e
wrzosu& Kadego sk$adnika powinno by+ po 4 g& 6miesza+ razem i parzy+ 7 $yki na 7
szk!& wrzcej wody& Fe porcj# wypija+ w cigu dnia& 8!a wzmocnienia na!ey C razy w
cigu dnia zaywa+ py$ek kwiatowy z miodem propo!isowym& 1 g py$ku zmiesza+ ze
szk!ank miodu" zaywa+ C razy dziennie po $yeczce od kawy& Je+ cz#ciej" a!e ma$ymi
porcjami& Pi+ du i!o+ sokw z surowych warzyw& Kadego dnia wypi+ 1)9 $yeczki
o!eju i ! szk!& surowych sokw warzywnych& 5iezb#dna jest akupresura stp ) nerki"
wtroba" w#z$y !im/atyczne, 99" 97" C=" 4" 7=& 3ardzo poprawia stan wtroby picie
g!inki" jak poda$am powyej&
NADKWA3OTA
?anina8 *a& GN>
Fecz$ si$ od wielu lat na nadkwasot$* ale adne leki 1i nie po1aga7+.
5a to schorzenie pomaga picie :7 minut przed jedzeniem; soku ze wieo utartego
ziemniaka !ub te 1H9 szk!anki soku ze wieej kapusty wypijanego take przed
jedzeniem& Pomi#dzy posi$kami trzeba pi+ 5erwosan" Gastrosan zmieszany z 4 g kwiatu
akacji bia$ej& 9 $yki mieszanki zaparzy+ w 9 szk!ankach wrzcej wody i wypija+ w cigu
dnia&
NADERKI W O9HDKU
He*ena8 *a& GR>
Mo7a .2-letnia siostra cierpi - co wynika z prze'wietlenia o#+dka oraz gastroskopii
-na liczne naderki na o#+dku.
1adz# pi+ herbat# z sza$wii z minima!n i!oci pio$unu ki!ka razy w cigu dnia& Fe
zio$a pi+ przez 4)B dni& Pio$unu musi by+ szczypta" poniewa ma on si!ne w$aciwoci
rozgrzewajce" 9 razy dziennie za!ecam zaywanie 9 $yek zmie!onego siemienia
!nianego zmieszanego z 1H9 $yeczki kozieradki i zaparzonego m!ekiem !ub wod& (iemi#
z kozieradk na!ey pi+ rano i na noc" co powinno umierzy+ nocne b!e& Przy kadym
przezi#bieniu przed zaywaniem !ekw na!ey bra+ najpierw $yeczk# siemienia" aby
os$oni+ o$dek& 8odatkowo na!ey pi+ zio$a, 8igestosan" Gastrosan" 5erwosan"
.ho!agoga 5r 9 zmieszane z sza$wi" korzeniem !ukrecji i !iciem babki :po 4 g tych
pojedynczych zi$;& 'szystkie sk$adniki razem zmiesza+ i zaparza) 7 $yki na 7 szk!&
wrztku" co stanowi porcj# dzienn& Je+ powo!i" warstwowo :najpierw jarzyny" potem
mi#so" potem ziemniaki czy kasze;& 5a pocztku !eczenia !epiej zrezygnowa+ z surwek"
spoywa+ warzywa raczej gotowane" dobrze rozdrobnione" potem" w miar# poprawy
stanu" wprowadza+ powo!i soki ze wieych warzyw oraz owocw i surwki& Pomocne
by$oby zaywanie 9 razy dziennie po 7 tab!& >ewitanu" 9 razy dziennie po 7 tab!& <smagu"
9 razy po ! tab!& -!deno!u" 7 razy dziennie po ! tab!& ?a!Qitu i 9 razy dziennie po ! tab!&
(y!imaro!u po jedzeniu&
7=E
NERWICA O9HDKA
Ka,i*a8 *a& MM>
&d kilku 1iesi$cy cierpi$ na nerwic$ o#+dka. <la 1nie ta c0oroba 7est do')
uci+liwa* poniewa nie 1og$ spa)* 1o7a waga nie rwna si$ poprzednie7* 1o7e piersi
zrobi#y si$ 1a#e i wiotkie* 7ak u dorasta7+ce7 dziewczyny* po nag#y1 zdenerwowaniu ca#a
dr$* poc+ 1i si$ r$ce i wyskaku7+ 1i wypieki na twarzy piersiac0 i szyi.
1adz# bra+ 7 razy dziennie po jedzeniu po ! $yeczce 5erwogranu i Gastrogranu&
8odatkowo dwa razy dziennie po ! tab!etce -!deno!u" rwnie po jedzeniu& Przy tej
do!eg!iwoci wany jest sposb jedzenia& .hodzi o ko!ejno+ zjadania posi$kw& A tak
na!ey najpierw zje+ surwk#" potem mi#so" potem ziemniaki czy ry !ub k!uski&
Pomocne przy !eczeniu by$oby popijanie soku z surowej kapusty& Przy wyjtkowo z$ym
samopoczuciu radzi$abym zaywa+ na noc 9 $yeczki 3roca!cinu& 5a!ey si# take
przebada+" czy nie ma nadczynnoci tarczycy& 6robi+ testy bada% tarczycowych&
NIEYT O9HDKA
Ma=a*ena8 *a& VT>
Ma1a 1o7a od dwc0 lat cierpi na c0orob$ przedwrzodow+ uk#adu pokar1owego.
Praktycznie nie 1a w Polsce leku. ktry 1g#by 7e7 po1c.
5a niadanie radz# je+ siemi# !niane zmie!one z cukrem w proporcji, C $yki
siemienia i p$ $yki cukru& *soba chuda powinna z7ada) 2 $yki tej mieszanki" a gdy ma
tendencj# do tycia ) ! $yk# sto$ow& *prcz siemienia doda+ 7)C $yki zarodkw !ub
otrb pszennych" 9 $yki p$atkw owsianych !ub kukurydzianych i ca$o+ za!a+ gorcym
m!ekiem& 8o wystudzonego ju dania doda+ kminek" majeranek i duo pokrojonej natki
pietruszki& *soby w starszym wieku mog dodawa+ 9 $yeczki zmie!onych nasion
wiesio$ka& Fo niadanie zapewnia dobre samopoczucie i poprawia trawienie& *g!nie
jedzenie powinno zawiera+ duo warzyw" by+ bardzo starannie ute& Posi$ki na!ey je+
warstwowo" czy!i najpierw spoywa si# jarzyny" potem mi#so" na ko%cu ziemniaki" ry
czy kasze& *graniczy+ spoywanie mi#sa do 7 posi$kw w tygodniu& 'skazane jest
rwnie popijanie mieszanki zio$owej, 8igestosan" .ho!agoga 5r 9 i 5erwosan
wymiesza+ z dodatkiem 4 g korzenia z !ukrecji i ty!e samo !icia babki i korzenia
mniszka !ekarskiego& Zaparza si# 7 $yki tej mieszanki na 7 szk!anki wrzcej wody do
termosu" co stanowi porcj# dzienn& 6io$a pi+ ciep$e przed jedzeniem& Poniewa mog
wystpi+ trudnoci z jedzeniem surwek" radz# pi+ sok ze wieej kapusty zmieszany z
sokiem z marchwi" dyni" pietruszki" se!era" do dwch szk!anek dziennie" rozpoczynajc
od ma$ych i!oci rozcie%czonych wod& Prac# o$dka" je!it" trzustki" wtroby regu!uje
popijanie zagotowanych drody" ktre maj charakter rozkurczowy, ! $yka sto$owa na
p$ szk!anki wody" zagotowa+" pi+ zimne przed snem& 8o potraw na!ey dodawa+ duo
przypraw zio$owych" ktre powoduj" e wydzie!a si# wi#cej $ci i sokw trawiennych"
co sprawia" e pokarm jest !epiej przyswajany i trawiony& 1wnie" gdzie jest to mo!iwe"
dodawa+ duo pietruszki i koperku" dostarczajcych e!aza oraz u$atwiajcych trawienie&
8odatkowo za!ecam ssanie 1)9 razy dziennie p$ $yki o!eju s$onecznikowego przez 9
min" pozosta$o+ wyp!u+ i wyp$uka+ usta po zabiegu& *prcz dzia$ania oczyszczajcego
kuracja ta powoduje !epsze przyswajanie
7=B
witamin rozpuszcza!nych w t$uszczu& 'ye!iminowa+ z kuchni ocet spirytusowy" ktry
jest bardzo niekorzystny d!a wszystkich" a w szczeg!noci d!a osb ze schorzeniami
przewodu pokarmowego& 'yk!uczy+ te na!ey t$ust" kwan mietan#" t$uste mi#sa"
ciasta" musztard#" czeko!ad#" a!koho!" tyto%& 8o zakwaszania uywa+ octu jab$kowego"
ktry przygotowuje si# nast#pujco, 7 $yki cukru rozpuszcza si# w szk!ance wody i
za!ewa obierzyny jab$ek& ($oik zawiza+ p$tnem i po trzech tygodniach jest gotowy ocet&
7 $yeczki octu wymiesza+ w p$ szk!anki wody" doda+ 9 $yki miodu i popija+ jeden !ub
dwa razy codziennie&
OW3IKI
D"r"&a8 *a& MM>
G 1o7ego 6.-1iesi$cznego dziecka stwierdzi#a1 robaki. Fekarz zapisa# lekarstwo na
owsiki o nazwie Pyrantelu1.
Poniewa dziecko jest ma$e" radzi$abym stosowa+ !ewatywki z m!eka i czosnku&
Przygotowuje si# je nast#pujco, miady si# 9 due zbki czosnku" miesza z p$ szk!anki
gorcego m!eka& Kiedy ostygnie do temperatury cia$a !udzkiego" wykonuje si# ma$
gruszk !ewatywk#& 6abieg na!ey powtarza+ przez ki!ka dni&
PA3OYTY
Maria8 *a& 7V>
Po ostatni1 badaniu ka#u u 1o7ego K-letniego syna stwierdzono 7a7a glisty 8w styczniu
owsiki:. <ziecko przy wzro'cie 66. c1 way 26 kg. Die1* e 1a niedowag$. &d
nie1owlaka 1a bardzo s#abe #aknienie* ale nie 1a ane1ii. Jest blady z Apodkwka1iB
pod ocza1i* przy ty1 Aywe srebroB. >a pasoyty pediatra zaleci# Pyrantelu1* rwnie
dla wszystkic0 cz#onkw rodziny. yn pi7e bia#y ur* sok z kiszone7 kapusty* 1ieszank$ zi#
na pasoyty* a 1i1o to nie widz$* aby cokolwiek wydala#.
'szyscy cz$onkowie rodziny powinni zjada+ po 1 dag pestek na noc" dziecko
zaywa+ !ek za!econy przez !ekarza& 8!a wzmocnienia organizmu oraz poprawy $aknienia
radz# podawa+ dziecku 7)C razy dziennie po $yeczce od kawy py$ku kwiatowego z
miodem propo!isowym :1 g py$ku zmiesza+ ze szk!ank miodu propo!isowego;& 0ona
te podawa+ VernitoS wed$ug za$czonego na opakowaniu przepisu na !eczenie
pasoytw&
POKRZYWKA * BIE5UNKA
Ka&arz#na8 *a& MG>
Jeste1 zdesperowan+ 1atk+ 6N-1iesi$cznego c0#opczyka* cierpi+cego od 4 tygodnia
ycia na sw$dz+ce wysypki skrne. =ar1i#a1 go piersi+ 8wy#+cznie: do ko"ca 4
1iesi+ca*
7=D
nato1iast do ko"ca l roku ycia kar1ienie piersi+ uzupe#nia#a1 zupka1i itd. %ardzo
ostronie* c0yba dopiero w 5-K 1iesi+cu* c0cia#a1 wprowadzi) 1leko krowie i 7a7ko* ale
okaza#o si$ to nie1oliwe 8pokrzywka:. Zast$pczo stosowa#a1 Iu1an$ F 81leko
so7owe:* ale od 6*. 1iesi+ca 1o7e dziecko cierpi na c0roniczn+ biegunk$* nie podda7+c+
si$ leczeniu.
5a biegunk# pomaga syrop z zie!onych $upin orzecha w$oskiego" ktre zasypuje si#
cukrem& Ju na drugi dzie% wydzie!a si# duo soku" ktry na!ey podawa+ po ! $yeczce
od herbaty ki!ka razy dziennie" dopki trwa do!eg!iwo+& Jednoczenie radz# podawa+
k!eik z siemienia !nianego" na ktrym zaparza si# dziurawiec oraz korze% koby!aka& K!eik
przygotowuje si# gotujc przez ! godzin# 9 $yeczki siemienia !nianego w dwch
szk!ankach wody& 8o herbatki zaparzonej na k!eiku proponuj# doda+ 7 krop!e Propo!isu&
0y!#" e by$oby wskazane" gdyby dziecko zaywa$o rwnie ! $yeczk# .a!cium
G!uconicum oraz 4 krop!i witaminy <U8
7
& 5a noc robi+ na brzuszek dziecka ok$ad ze
wieej kapusty U suche" ciep$e opakowanie bez ceratki&
PRZEPUKLINA
Kr#%&#na>
Ma1 4-letni+ siostrzenic$* u ktre7 stwierdzono przepuklin$ pac0winow+. ;zy 7est
1oliwo') wyleczenia dziecka bez zabiegu c0irurgicznego.
(dz#" e dziecko jest wt$e" cz#sto p$acze i wwczas napina pow$oki brzuszne&
Poniewa piercie% pachwinowy jest s$aby" u!ega wi#c rozszerzeniu" co rodzi ko!ejne
k$opoty& (amo !eczenie mi#nia jest trudne" trzeba wi#c wzmocni+ ca$y organizm& 5a
chore miejsce na!ey przygotowa+ np& k$eczko z p!astiku" owin+ bandaem i gumkami
umocowa+ do cia$a& G$wn jednak spraw jest wzmocnienie organizmu dziecka&
Powinno ono zaywa+ py$ek z miodem propo!isowym :1 g py$ku na ! szk!ank# miodu;"
7)C razy dziennie $yeczk# od kawy" co poprawi $aknienie& Popija+ herbat# z dziurawca z
me!is" co usprawni przyswajanie poywienia& 'ana jest dba$o+ o regu!arne codzienne
sto!ce" przez wprowadzenie do posi$kw duo warzyw i owocw oraz do zup 9 $yki
otrb pszennych& 8ziecko nie powinno skaka+ na skakance ani ze sto$ka& (dz#" e
dziecko si# wzmocni i k$opoty min bez interwencji chirurga&
PRZYKRY ZAPACH ODDECHU
?"anna8 *a& 6V>
Z buzi wydobywa 1i si$ przykry zapac0. Diele osb zwraca#o 1i uwag$* by1 cz$'cie7
1y#a z$by. Ale i tak* nawet gdy s+ u1yte* ten zapac0 pozosta7e. Z gard#a wyc0odzi nieraz
ropa. ;zy 1oe to by) przyczyn+ tego zapac0uU
Przykry zapach z ust jest objawem niedokwasoty o$dka i wskutek tego s$abiej
pracujcej wtroby& Kwas so!ny znajdujcy si# w o$dku pobudza wydzie!anie si# $ci i
stanowi d!a niej bodziec do pracy& Jee!i kwasu jest za ma$o" rodz si# prob!emy z
trawieniem i to powoduje w$anie ten przykry zapach& 5a!ea$oby popija+ herbatki z
dziurawca" tysicznika" ewentua!nie pio$unu" ktrego na!ey bra+ szczypt#" poniewa
7==
jest to bardzo si!ny !ek& >eczenie wspomaga kuracja ja$owcowa& Rucie tych ziaren
rozpoczyna si# od 4 sztuk" nast#pnego dnia E" i tak da!ej a do 19" potem na odwrt
zmniejszajc codziennie o ! ziarnko" do 4& Kuracj# przeprowadza si# dwa razy w roku&
Frawienie poprawia dodawanie do potraw zmie!onych przypraw" np& kminku z
majerankiem oraz ja$owcem& ' Fwoim przypadku moe dodatkowo komp!ikowa+
sytuacj# zapa!enie migda$kw& Jee!i s to ty!ko powi#kszone migda$ki" bardzo pomocne
s ok$ady na szyj# z rozgniecionych !ici kapusty stosowane przez dwa miesice
codziennie na noc& 0ona te je p$uka+ mieszank, ! $yeczka so!i boche%skiej w !
szk!ance gotowanej wody z dodatkiem 1 krop!i <zuka!enu :to mieszanka nagietka i
rumianku;&
ROBACZYCA
Ma=a8 *a& 6N>
&d roku 1a1 robaczyc$* ale wstydz$ si$ powiedzie) 1a1ie. Mieszka1 w bardzo
czysty1 do1u i nie wie1* sk+d ta c0oroba. Prosz$* napiszcie* 7ak nazywa7+ si$ leki* ktre
1og#yby 1i po1c.
(dz#" e mimo wszystko naj!epiej zrobisz" in/ormujc mam# bd2 inn doros$ osob#"
do ktrej masz zau/anie" bo choroba nie jest adnym wstydem" a z ca$ pewnoci na!ey
zacz+) j leczy).
6 !istu trudno wywnioskowa+" o jakie pasoyty chodzi& ' przypadku owsikw na!ey
stosowa+ VernitoS" zgodnie z przepisem na opakowaniu& Kuracj# wspomaga popijanie
m!eka z 7 zbkami zmiadonego czosnku !ub te jedzenie czosnku przez 1)1C dni&
5atura!nym rodkiem zwa!czajcym g!isty !ub tasiemca s pestki dyni )na!ey je+ 94
dag dziennie" naj!epiej na noc& Kuracja trwa B)D dni& >amb!ie" czy!i pasoyty w drogach
$ciowych" !eczymy .h!orchina!dinem" stosujc pasty!ki :"1; 7 razy dziennie przez B
ko!ejnych dni w miesicu" co wynika z 7)tygodniowego cyk!u wy!#gowego& Kuracja
powinna trwa+ B miesi#cy& Koniecznie&
ROPIEJ PRZETOKOWY
Wana8 *a& NG>
ynowa 1o7a 1a rozrusznik* poniewa 1ia#a blok trzeciego stopnia* a oprcz tego.
utworzy# si$ 7e7 ropie" przetokowy kiszki stolcowe7 i obok na po'ladku. =ilka lat te1u
lea#a na to w szpitalu* nast$pnie w do1u robi#a nasiadwki. ynowa cz$sto kuru7e si$
antybiotyka1i i s+dz$* e w#a'nie to 7est przyczyn+* e dokucza 7e7 w+troba i cz$sto boli
g#owa.
Przy tej do!eg!iwoci pomocne s nasiadwki& 'skazane by$oby rwnie robi+ przez
ko!ejne B dni !ewatywki z rozgotowanej na g#st papk# cebu!i& P$ szk!anki ugotowanej"
przetartej !ub zmiksowanej cebu!i nabiera+ do ma$ej gruszki i na noc robi+ !ewatywk#& 6
tej samej cebu!i na!ey robi+ ok$ady na ropie%& .ebu!a musi by+ gotowana" kadego dnia
wiea& Frawienie poprawia niadanie, C $yki otrb pszennych" 9 $yki p$atkw
owsianych !ub j#czmiennych" 9 $yki p$atkw kukurydzianych" za!a+ gorcym m!ekiem"
po wystygni#ciu doda+ natk# !ub koperek oraz kminek z majerankiem& Przy zaparciach
sto!ca zaywa+ na noc $yeczk# .ho!egranu&
C
UCHY9KI
?anina8 *a& NO>
D szpitalu stwierdzono u 1nie na odcinku okr$nicy zst$pu7+ce7 kilka uc0y#kw oraz
zapalenie 7elit i p$c0erzyka #ciowego. Mi1o e 7este1 na diecie* 1a1 uczucie pe#nego
o#+dka* ble g#owy* rano ble w+troby* k#ucie woreczka i bardzo due wzd$cia. >ie
stwierdzono ka1ieni. Ma1 poczucie przygniata7+cego z1$czenia* rozdranienia* depres7i
psyc0iczne7 i pogorszenia pa1i$ci.
Kuracj# na!ey rozpocz+ od oczyszczenia organizmu" czemu s$uy dieta tybeta%ska"
tzw& pokuta& 8ieta trwa 7)4 dni i w cigu tego czasu popija si# wy$cznie wywar z jarzyn
i ziemniakw& Przygotowuje si# go nast#pujco, 9 marchewki" 7 pietruszki" 7 cebu!e" !
se!er U 9 pory z !i+mi gotuje si# przez godzin# w 9"4 !itra wody bez so!i& *ddzie!nie
gotuje si# take bez so!i ! kg starannie umytych ziemniakw wraz ze skrk& Jczy si#
oba wywary dope$niajc do 7 !itrw p$ynu i wypija w cigu dnia& Kadego dnia na!ey
przygotowa+ wiey wywar& Jee!i kto ma pragnienie" moe pi+ wod#& Ponadto na!ey
zaywa+ .h!orchina!din "1 trzy razy dziennie po ! tab!etce oraz 7 razy dziennie po !
tab!etce .ho!amidu& Po g$odwce na!ey pi+ na czczo 9)7 razy w tygodniu p$ godziny
przed jedzeniem mieszank#, 9 $yki o!iwy" sok z p$ cytryny" 9 $yeczki .ho!eso!u" 7
krope! (o!arenu U 1HC szk!anki gorcej wody& Pomocne by$yby take ok$ady na noc ze
wieej" rozmag!owanej kapusty na oko!ic# wtroby :ciep$e opakowanie bez ceratki;&
.hor wtrob# poprawi picie g!inki" ! $yeczk# za!a+ ! szk!ank wrzcej wody" pi+ 9 razy
dziennie po 9 $yki sto$owe&
ZAPALENIE ODBYTNICY
Eu=enia8 *a& G6>
M7 ,,-letni 1+ od d#uszego czasu cierpi na przewlek#e zapalenie b#ony 'luzowe7 u
wylotu kiszki stolcowe7. &dczuwa czasa1i ble w dolne7 cz$'ci brzuc0a a w czasie
oddawania ka#u wyst$pu7e niekiedy AbobkowanieB. >a skutek tego uporczywego
sw$dzenia 1+ sta# si$ bardzo nerwowy.
(dz#" e te objawy wskazuj na p#kanie w odbytnicy i zaparcia sto!ca& 5a niadanie
!ub na noc na!ey zjada+ C $yki otrb pszennych z jogurtem a!bo z m!ekiem& 8odatkowo
na!ey pi+ mieszank# zi$, Prostasan" .ho!agoga 5r 7 i 5erwosan" razem zmiesza+ i
zaparza) 7 $yki na 7 szk!anki wody do termosu" co stanowi porcj# dzienn& Jee!i by$oby
to zanadto czyszczce" ograniczy+ do 9 $yek :9 szk!&; zi$& 8$ brzucha" krocze i
odbytnic# ok$ada+ na noc rozmag!owanymi !i+mi kapusty przez okres 9 tygodni
codziennie& (dz#" e w tym czasie do!eg!iwoci ustpi& Je!i za nie" radz# robi+ tak
mini!ewatyw# z rozgotowanej i zmiksowanej cebu!i w i!oci 1HC szk!& na noc przez 4
ko!ejnych dni& 1ano powinno by+ norma!ne wyprnienie& Gdyby nada! trwa$y
do!eg!iwoci zwizane z prostat" o czym nie wiem" do mieszanki zio$owej
przygotowanej do picia na!ey doda+ Prostapo! 9 razy po ! $yeczce&
C1
ZAPALENIE TRZU3TKI
Maria8 *a& NV>
;0oru7$ na trzustk$* co wykaza#o badanie GG. &becne badanie cukru zaniepokoi#o
1nie* e stan si$ pogarsza* bo w ubieg#y1 roku 1ia#a1 cukier K3* a teraz X5 i sc0ud#a1.
6apa!enie trzustki zawsze towarzyszy dyskinezie drg $ciowych i chorobie wtroby&
Prawdopodobnie ycie stwarza rwnie wie!e napi#+" ktre negatywnie odbijaj si# na
systemie trawiennym& ' trakcie kuracji radz# bra+ 9 razy dziennie po ! $yeczce
Gastrogranu i 5erwogranu" a przy zaparciach .ho!egran ! $yeczka na noc& Ponadto 9
razy w tygodniu na czczo" p$ godziny przed jedzeniem wypi+ mieszank#, sok z 1H9
cytryny" p!us 9 $yki o!iwy z o!iwek !ub o!eju" p!us 9 $yeczki .ho!eso!u" p!us 7 krop!i
(o!arenu" wszystko zmieszane w 1HC szk!anki gorcej wody& Pomocne s rwnie na noc
ok$ady z !ici kapusty na brzuch" na nadbrzusze :U suche" ciep$e opakowanie;" codziennie
przez 1)9 dni&
ZAPARCIA
Anie*a8 *a& O7>
&d kilkunastu #at 1a1 zaparcia i k#opoty z wyprnienie1. Pi7$ rne zio#a* ktre
po1aga7+ na krtki okres* ostatnio np. zaparza1 >or1osan.
0y!#" e organizm przyzwyczai$ si# do zi$& 5a!ey je zmieni+, ko!ejno senes na
kruszyn# i rzewie%& 8o odywiania wprowadzi+ drobno utarte surwki oraz C $yki otrb
pszennych za!anych m!ekiem !ub ke/irem czy jogurtem& *tr#by mona je+ na czczo na
niadanie !ub na noc& 1ano pi+ ! szk!ank# zimnej wody U mid i ocet jab$kowy"
szykowanej wieczorem poprzedniego dnia" dodatkowo bra+ na czczo 9 tab!etki
3a!do!a!oiny&
! ) Ro$dek, 9 ) 8wunastnica, 7 ) 'troba, C ) P#cherzyk $ciowy 4 ) Frzustka, E )
Papilla Tateri - ba"ka Tetera :wsp!ne ujcie przewodu $ciowego i sokw trawiennych
z trzustki;, B ) Je!ito cienkie&
6amykanie si# przewodu nr E jest spowodowane przez stresy& *twieranie si# przewodu nr
E uzyskuje si# przez masae stp&
C9
3CHORZENIA 3K4RY
CIERPIB NA 9U3ZCZYCB
Bea&a8 *a& 6N>
&d l klasy szko#y podstawowe7 c0oru7$ na #uszczyc$. &czywi'cie* niestale* ale s+
okresy* kiedy na skrze po7awia7+ si$ niewielkie pla1ki. &statnio by#a1 w szpitalu w
sierpniu 6XX6 roku. Co by#o straszne* ca#a by#a1 w czerwonyc0 pla1ac0* nawet na
plecac0* co si$ wcze'nie7 nie zdarza#o. Jeste1 w sta#y1 kontakcie z der1atologie1* ale
nie 1a e!ektw. Prosz$ po1cie 1i* 7este1 za#a1ana. >ie wie1 co robi).
.horoby skry s cz#sto zwizane z nieprawid$owociami w /unkcjonowaniu organw
wewn#trznych" a w szczeg!noci wtroby& Przy $uszczycy za!ecam chorym" aby
zaywa!i, 3etagran" .ho!egran i 5erwogran" dwa razy dziennie po $yeczce kadego z
tych zi$" popijajc je naparem z dziurawca& ' trakcie kuracji zdecydowanie odradzam
opa!anie& 8$usz metod !eczenia jest sokoterapia" czy!i kuracja za pomoc sokw z
warzyw i owocw& (oki zawieraj $atwo przyswaja!ne cukry" bia$ka oraz aminokwasy
egzogenne i enzymy" ktre na!e do kata!izatorw sterujcych reakcjami
biochemicznymi w organizmie& Przy $uszczycy na!ey popija+ wiey sok z marchwi"
dyni" szpinaku" mona rwnie stosowa+ soki mieszane" np& z marchwi" buraka" ogrka
!ub marchwi i szpinaku" rozpoczynajc od 4 g" a ko%czc na szk!ance& Kuracja sokowa
wzmacnia organizm" poprawia prac# wie!u organw i korzystnie wp$ywa na cer#&
1adzi$abym take zaywa+ 9 razy dziennie po C tab!& >ewitanu" a take smarowa+ cia$o
8ermosanem& .odziennie intensywnie masowa+ stopy" jak podaj# w nast#pnej cz#ci tej
ksiki&
5RZYBICA
E*a8 *a& 7U>
Po bardzo licznyc0 kurac7ac0 antybiotyka1i dosta#a1 grzybicy wewn$trzne7
organiz1u* a take uszu. Jest do drody ca* co potwierdzi#y badania. %ra#a1 leki
przeciwko grzybo1* ale bez adnego skutku. <olegliwo'ci s+ bardzo nieprzy7e1ne -
utrudnia7+ 1i do 1aksi1u1 ycie. Crwa to 7u ponad N lata.
5atura!nym !ekiem przeciwgrzybicznym" bakteriobjczym jest cebu!a zawierajca
duo siarki& 1adz# wi#c zjada+ w cigu dnia p$ ki!o doprawionej kminkiem"
majerankiem i pieprzem ugotowanej na bardzo mi#kko cebu!i& 8odatkowo na!ey bra+
(y!imaro! z 1aphacho!inem !ub .ho!amidem d!a poprawienia pracy wtroby&
1ozgotowan cebu! !eczy si# rwnie grzybic# uszu& 'ystarczy posmarowa+ uszy" a
take
C7
w$oy+ odrobin# na watce do wn#trza ucha& 5erwica wynika z choroby g$wnej i sdz#"
e ustpi" je!i g$wne schorzenie b#dzie wy!eczone& <by przyspieszy+ kuracj# na!ey pi+
zagotowane drode :! $yka na p$ szk!anki wrzcej wody" zagotowa+" pi+ zimne przed
snem;& 'skazane jest rwnie picie na noc ke/iru !ub jogurtu& *g!ny stan zdrowia" w
tym take skry" poprawia kpie! w drodach" ktr przygotowuje si# rozpuszczajc 4
dag drody na 1H9 wanny& Gotowane drode s nieocenionym" natura!nym !ekiem"
ktry np& na!ey pi+ d!a os$ony o$dka i wtroby w trakcie zaywania antybiotykw&
Przed samym po$kni#ciem dobrze jest zje+ $yeczk# zmie!onego siemienia& Po serii
antybiotykw korzystne jest rwnie jedzenie przez 7 dni rozgotowanej cebu!i" pod
koniec gotowania doda+ $yk# o!eju" majeranek" pieprz U zmie!ony kminek do smaku&
K9OPOTY ZE 3K4RH
Tere%a8 *a& 77>
&d dziecka 1ia#a1 k#opoty ze skr+* prawdopodobnie 7est to alergia. Crzy lata te1u
odstawi#a1 leki doustne* a ostatnio rwnie sterydy - 1a'ci zewn$trzne. ;0c$ zaznaczy)*
e nie toleru7$ adnyc0 1a'ci* ktryc0 podk#ade1 7est euceryna* lanolina* c0olesterol*
wazelina* nie 1a1 czy1 nat#uszcza) skry i w e!ekcie ca#+ twarz aktualnie 1a1 w #usce.
Proponuj# zacz+ kuracj# od oczyszczenia organizmu" co mona osign+ diet
ryow" tzn& ry jako jedyny produkt je+ od rana do wieczora przez tydzie%& 8odatkowo
zaywa+ na czczo 9 proc& tiosiarczan sodu& Jyk# tego preparatu rozpuszcza si# w p$
szk!anki gorcej wody i zaywa si# przed niadaniem" obiadem" a je!iby nie by$o
codziennego sto!ca" take przed ko!acj& Fygodniowa dieta ryowa po$czona z piciem
tiosiarczanu sodu oczyci organizm z toksyn& Po tygodniu wprowadzi+ jako pierwszy
posi$ek niadanie" w sk$ad ktrego wchodz C $yki otrb" 9 $yki p$atkw owsianych i
kukurydzianych" ! $yka zmie!onego siemienia !nianego" kminek" majeranek oraz duo
koperku !ub natki pietruszki& 6ie!one przyprawy dodaje si# po zaparzeniu gorcym
m!ekiem i ostygni#ciu potrawy& 8o odywiania wprowadzi+ duo jarzyn i owocw" kasz"
ryu" ograniczy+ natomiast do 7 posi$kw w tygodniu mi#so" przy czym musi by+ ono
chude i gotowane& 6rezygnowa+ te z pieczywa bia$ego na rzecz ciemnego" czerstwego&
Po miesicu takiej diety na!ey zacz+) zaywa) mieszank# zi$ granu!owanych,
.ho!egran" 3etagran oraz 5erwogran& Przygotowa+ mieszank# i zaywa+ dwa razy
dziennie po jednej $yce" popijajc ciep$ wod& 5a!ey te wye!iminowa+ kaw# i
herbat#" a popija+ napar z dziurawca" me!isy& 5a!ey zrezygnowa+ z maci
hormona!nych& 5ajpierw stosowa+ na twarz ok$ady z rozgotowanej cebu!i" potem za
maseczki odywcze& 5ajprostsz mona przygotowa+ z ! $yeczki drody" ! $yeczki
wieego bia$ego sera" ! $yeczki miodu" 4 krop!i Finctury .a!endu!ae :wycig z
nagietka; oraz 4 krop!i soku z $opianu :kupuje si# gotowy w Lerbapo!u;& Je!i nie mona
kupi+ tych krop!i" mona uy+ zi$ i rozprowadzi+ odrobin m!eka& Krem na!ey sobie
przygotowa+ samemu" $czc krem 5iQea z witaminami w ampu$kach& F$uszczem" ktry
nie powoduje uczu!e%" jest o!ej !niany nierekty/ikowany& 0ona go stosowa+ nawet po
oparzeniach&
CC
KURZA?KI
RaIa!8 *a& 6G>
Ma1 proble1. &t od d#uszego czasu rosn+ 1i na d#oniac0 tzw. kurza7ki. Prosz$ o
porad$* 7ak 7e zniszczy).
6nikaj bardzo szybko" bo po 9)7 dniach" je!i je pociera+ sokiem z jask$czego zie!a&
( to dziko rosnce ro!iny o $tych kwiatach& Fak wi#c ten sposb kuracji mona
zastosowa+ dopiero wiosn& Ann ewentua!noci jest wizyta u kosmetyczki" ktra je
wypa!i&
9Y3IENIE PLACKOWATE
Danu&a8 *a& MU>
Ma1 crk$* ktra od dwc0 #at nie 1a w#oskw na g#owie. Zacz$#y wyc0odzi)
plackowato. >a wiosn$ troc0$ wyrosn+* a w sierpniu z powrote1 wy7d+. >ie 1a brwi rz$s
. i ow#osienia na sobie. D te7 c0wili nie 1a ani 7ednego w#oska na g#owie. ko"czy#a w
pa/dzierniku 5 #at* posz#a do szko#y. <ziecko czu7e si$ skr$powane w szko#$.
5a!ey sprawdzi+" czy dziecko nie pi na y!e wodnej" bo ona powoduje takie objawy&
Przyczyn moe by+ rwnie brak krzemu i wapnia& Kuracja powinna dostarczy+
wszystkie mikroe!ementy, magnez" krzem" siark#" /os/or" ktre kupuje si# w aptekach
homeopatycznych& 1wnie odywianie powinno by+ bogate w soki warzywne"
owocowe& 8ziecku na!ey podawa+ zagotowane drode :$yka sto$owa na p$ szk!anki
wody" zagotowa+" pi+ C $yki zimne przed snem;& '$osy wzmocni kompresy
przygotowane z jednego $tka" $yki o!eju rycynowego oraz ! $yki ba!samu do w$osw&
Kompres k$adzie si# na noc ) za$oy+ woreczek z /o!ii" owin+ g$ow# ciep$ chustk !ub
r#cznikiem ) rano zmywa+ szamponem zio$owym& (tosuje si# t# kuracj# co 1 dni& '
drogeriach jest do kupienia (eboradin" to jest na!ewka z czarnej rzodkwi& 8o tego
preparatu dodaje si# 4 ampu$ek witaminy 3
E
" 4 ampu$ek wit& PP i 4 ampu$ek 3iostyminy&
F mieszank naciera+ watk skr# g$owy i pozostawi+ na noc& 8obrze jest rwnie
zaywa+ wapno i witamin# <U8
7
oraz witamin# .& Pomocny jest masa stre/y duego
pa!ca oraz przytarczyczki& <!e pierwszym krokiem jest sprawdzenie" czy dziecko nie pi
na y!e wodnej&
ODCI3KI
Tere%a8 *a& 7N>
;0c$ si$ dowiedzie)* 7ak pozby) si$ odcisku pod stop+. Prosz$ o rad$.
' kawa$ku p!astra na!ey wyci+ otwr wie!koci odcisku" mona dodatkowo miejsca
wok$ posypa+ dermato!em !ub zasypk& 5a odcisk k$adzie si# zmiadony zbek
czosnku" na to nak!eja si# drugi szeroki kawa$ek p!astra i trzyma opatrunek przez 4)E dni&
Gdyby nie zdecydowa$a si# Pani na t# kuracj#" radz# codziennie po umyciu ng pociera+
stwardnia$e miejsce pumeksem !ub specja!n tark do pi#t& *dcisk
C4
natura!nie pozostanie" a!e starty do powierzchni stopy nie powinien tak bardzo dokucza+&
' duym miecie" w ktrym Pani mieszka" istnieje ponadto mo!iwo+ zrobienia
pedikiuru" pomocne jest take moczenie stp w moczu po 9 min& codziennie przez ki!ka
dni i z$uszczanie odcisku po wymoczeniu stp&
ODMROONA TWARZ
Ma1 od1roon+ twarz i r$ce. >a wyleczenie te7 dolegliwo'ci 7u nie licz$. tosowa#a1
rne 1aseczki* na'wietlania la1p+ soluR* nic nie po1og#o. #ysza#a1* e zagraniczne
pudry w kre1ie dobrze zakrywa7+ od1roenia.
'ydaje mi si#" e bardziej ce!owe by$oby wy!eczenie tej do!eg!iwoci ni pokrywanie
odmroonych cz#ci cia$a pudrem& Proponowa$abym" aby moczy+ r#ce w wywarze z
obierzyn se!era" jak rwnie z tego samego p$ynu robi+ ok$ady na odmroone miejsca na
twarzy" po zmyciu smarowa+ 8ermosanem& 'e ?rancji odmroenia !eczy si#
przyk$adajc w$asny mocz do chorych miejsc bd2 te moczc w nim nogi czy r#ce& Po
ki!ku zabiegach odmroenie przechodzi&
OW9O3IONE NO5I
M"ni(a8 *a& 6V>
Martwi+ 1nie ow#osione nogi. >ie do')* e to okropnie wygl+da* to skra na nogac0
#uszczy si$* a na powierzc0ni skry powsta7e bia#y py#ek. Pode7rzewa1* e 7est to #upie*
ktry 1a1 rwnie na g#owie i brwiac0. Prosz$ o rad$* 7ak z ty1 walczy).
*pisane objawy wiadcz raczej o nieprzyswajaniu przez wtrob# witamin I" <" 8"
czy!i witamin" ktre s rozpuszcza!ne w t$uszczach& 8!a poprawienia stanu skry
wskazany jest masa szczotk ca$ego cia$a oraz p$kpie!e w naparze kwiatu i !ici !ipy z
dodatkiem 94 dag drody na wann# oraz k!eiku z mki karto/!anej& 8obrze jest po
kpie!i natrze+ skr# o!iwk d!a dzieci& 6asadniczym jednak e!ementem kuracji jest
poprawienie pracy wtroby" co umo!iwi przyswajanie witamin& 1adz# wi#c na noc
zaywa+ .ho!egran i (y!imaro! zgodnie z receptur na opakowaniu& 6ie!arstwo jest
d!atego skuteczne" e !eczy g$#bokie przyczyny" nie za skutki&
PLAMY WHTROBOWE
A=a&a8 *a& M7>
Jeste1 szcz$'liw+ 1atk+ urocze7 >atalki. Jak wi$kszo') kobiet w czasie ci+y 1ia#a1
na twarzy pla1y* ale si$ nie 1artwi#a1* bo wszyscy 1wili* e znikn+ po porodzie.
Min$#o 7u p# roku i nadal 7e 1a1. >ad1ienia1* e od czasu do czasu boli 1nie
w+troba.
5a!ey przygotowa+ mieszank# zi$, korze% $opianu" szyszki chmie!u" korze% mniszka"
zie!e bratka" macierzanki" k$cze perzu" kwiat !ipy" !i+ sza$wii" krwawnik" zie!e
CE
rzepika" g!istnik :jask$cze zie!e;& ' duej misce zmiesza+ po 4 g kadego z zi$&
6aparza+ 9 $yki mieszanki na 9 szk!anki wrzcej wody" wypi+ w cigu dnia& Pomocne s
ok$ady na noc z zaparzonej i rozmag!owanej wieej kapusty na oko!ic# wtroby&
PUCHNIE M* NO3
Danu&a8 *a& MT>
Po wypiciu ciep#ego p#ynu nos 1i lekko nabrz1iewa. Zauway#a1 te* e gdy we7d$ do
zbyt ciep#ego po1ieszczenia dzie7e si$ to sa1o. Dyst+pi#y rwnie trudno'ci w
oddyc0aniu* na ktre aden lekarz laryngolog* do ktrego si$ zwrci#a1* nie znalaz# rady.
<o te7 pory nie oddyc0a1 przez nos* tylko czasa1i 1og$ to robi) swobodnie. Pod skr+
w 1ie7scu obu c0rz+stek wyst$pu7e coraz wi$ksze zgrubienie.
5a taki nos trzeba przez d$uszy czas robi+ ok$ady z rozgotowanej cebu!i& Konieczna
jest poprawa trawienia& (dz# bowiem" e wtroba 2!e pracuje& 1adz# pi+ napar z 9 $yek
.ho!agogi 5r 9 na dwie szk!anki wrzcej wody& 8o tych zi$ mona doda+ 4 g zie!a ruty
!ub te zaywa+ 1utinoscorbin 7 tab!etki dwa razy dziennie oraz Venescin 9 razy po 7
tab!etki& Pomocne jest rwnie wapno .a!cium Granu!atum zaywane ! raz dziennie po 9
$yeczki" popite ciep$ym p$ynem& 'n#trze nosa g$#boko smarowa+ miodem" po
oczyszczeniu nosa smarowa+ maci propo!isow i zakrapia+ witamin# I w p$ynie& (sa+
te 9 razy dziennie po 7HC $yki o!eju s$onecznikowego po 9 minut" nast#pnie zawarto+
z ust wyp!u+& Kuracj# prowadzi+ E miesi#cy& *ddychanie nosem powinno wrci+&
3PO34B NA ROZ3ZERZONE NACZYNIA KRWIONO;NE
Daria8 *a& 6V>
&t 1a1 rozszerzone na policzkac0 naczy"ka krwiono'ne. Co sprawia* e w okresie
zi1owy1 na 1rozie robi$ si$ sina* a w okresie letni1 bardzo czerwona. Prbowa#a1 7e
zwalczy) za po1oc+ 1aseczki zio#owe7* naparu z zi# oraz 1aseczki z twarogu i '1ietany
niestety nie po1og#o. G kos1etyczki nie by#a1* poniewa nie sta) 1nie na operac7$ lub
inny zabieg. 1aru7$ si$ przed wy7'cie1 pudre1* ale to bardzo 1a#o po1aga. Moe 7est
na to 7akie' lekarstwoU
1ozszerzone naczynia krwionone" a take ich p#kanie wiadcz" e s one kruche" co
jest objawem braku rutyny& 8!a ich wzmocnienia dobrze jest zaywa+ 7 razy dziennie po
9 tab!etki 1utinoscorbinu !ub te .ho!agog# 5r 9 zmieszan z 4 g ruty, zaparzy+ 9 $yki
zi$ na 9 szk!anki wody& Krucho+ naczy% poprawia picie zagotowanych drody :! $yk#
drody zagotowa+ w 1H9 szk!anki wody" pi+ zimne; !ub zaywanie tab!etek >ewitanu !ub
>ewipo!!enu ) 7 razy dziennie po 9 tab!etki& 'skazane jest rwnie jedzenie cytrusw
wraz z bia$ skrk" w ktrej jest witamina PP& 6 zewn#trznych dzia$a% dobre e/ekty
przynosi nacieranie ca$ego cia$a octem kosmetycznym :przygotowuje si# go za!ewajc
przegotowan wod skrki pomara%czowe !ub z innych cytrusw na 9C godziny; !ub
jab$kowym& *cet ten mona przechowywa+ w !odwce& 5a j#drno+" wzmocnienie skry
i popraw# e!astycznoci wp$ywaj take zimne prysznice"
CB
przy czym strumie% wody kieruje si# zawsze do serca" czy!i np& od stp do gry&
5ast#pnie szczotkowa+ ca$e cia$o od obwodw kierunku serca&
RAMIONA W KRO3TKACH
Bea&a8 *a& 6V>
&d bardzo dawna 1a1 na udac0 i zewn$trznyc0 kraw$dziac0 ra1ion duo drobnyc0
krostek. Fekarz 1wi# 1i co' o rogowaceniu* 7ednak nie pa1i$ta1* z czego to wynika.
Ma1 te 1a')* lecz ona niewiele 1i po1aga.
Jest to tzw& skra szorstka" ktra wyst#puje przy ma$ym niedomaganiu wtroby"
wskazuje na brak witaminy <UI" ktr na!ey zaywa+ 7 razy dziennie po 9 tab!etki&
Pomocne jest rwnie popijanie zi$ $ciop#dnych& Fakie gotowe herbatki mona kupi+
obecnie w aptekach& 'skazane jest rwnie picie drody, ! $yk# drody zagotowa+ w
1H9 szk!anki wody i zimne wypija+ na noc& Pi+ przez okres 9 miesi#cy& 'ieczorem po
kpie!i masowa+ cia$o szczotk i zmy+ krtkotrwa$ym :! min&; zimnym prysznicem&
Gdyby krostki by$y zaczerwienione" na!ey smarowa+ je 8ermosanem&
3WBDZHCA WY3YPKA
?u%&#na8 *a& 6N>
&d N. roku ycia po7awi#a si$ u 1nie wysypka. wy1 wygl+de1 przypo1ina ona
poparzenie pokrzyw+. Zi1na woda* 1rz* wysoka te1peratura oraz wysi#ek powodu7+
zwi$kszon+ wysypk$* a towarzyszy 7e7 z1$czenie* os#abienie* czase1 pieczenie. N lata
te1u by#a1 u lekarza der1atologa. twierdzi# on* e 1o7a c0oroba zwi+zana 7est z
zatoka1i* z ktry1i 1a1 pewne k#opoty oraz z ty1* e w wieku N lat 1ia#a1 robione
punkc7e nosa* ktre w#a'nie przyczyni#y si$ do te7 c0oroby. ;zy 1o7a c0oroba -
pokrzywka !izykalna - 1a szans$ na wyleczenieU Zaznacza1* i nasilenie te7 c0oroby
nast+pi#o po przebyte7 odrze. A 1oe 7est zwi+zane z ty1* i 1o7a 1atka rwnie
cierpia#a na alergi$ 8np. na kurz* py#ek kwiatu:* lecz uda#o 7e7 si$ wyleczy). <latego
bardzo prosz$ o po1oc* co 1a1 robi)U
(dz#" e nie by$oby 2!e sprawdzi+" czy nie pi Pani na y!e wodnej" a take czy w tym
pokoju nie ma wi!goci !ub grzybka& Fe bowiem czynniki mog dawa+ uczu!enie&
Ko!ejnym dzia$aniem" jakie na!ea$oby podj+" jest wy!eczenie wtroby i zatok& Je!i
chodzi o zatoki" dobre rezu!taty przynosi ssanie ! $yki o!eju s$onecznikowego dwa razy
dziennie po 9 minut& Pozosta$o+ wyp!uwa si# i starannie p$ucze z#by& 'anym
e!ementem w kuracji zatok jest p$ukanie gard$a mieszank, ! $yeczka so!i boche%skiej na
! szk!ank# przegotowanej wody z dodatkiem 1 krop!i <zuka!enu oraz parwki z
(eptosanu& Przygotowuje si# je gotujc przez . minut 7 $yki (eptosanu" 9 $yki mi#ty w
C !itrach wody& .zas trwania inha!acji 9 minut i potem do $ka& Parwki stosuje si# raz
w tygodniu& 5a noc mona posmarowa+ wn#trze nosa maci propo!isow& 5a wtrob#
oraz zatoki radz# k$a+ na noc ok$ad z rozgniecionych !ici kapusty" a d!a utrzymania
ciep$a owin+ /!ane!k& >eczenie wtroby rozpoczyna si# od popijania przez dwa
tygodnie ! $yki 9 proc& tiosiarczanu sodu" rozpuszczonego w 1H9 szk!& gorcej wody
rano na czczo" co oczyszcza wtrob#" a w da!szej konsekwencji poprawia skr#" o ktrej
przecie si# mwi" e jest trzecim p$ucem& 5ast#pnie na!ey pi+ zio$a
CD
wtrobowe, kwiat bzu czarnego" sza$wia" kwiat kacanki" kwiat jarz#biny oraz .ho!agoga
5r 9& 'ymienione zio$a po 4 g kadego wymiesza+ i zaparzy+ 7 $yki na 7 szk!anki
wody& 8!a szczup$ych osb radz# przygotowywa+ 9 $yki zi$ na 9 szk!anki wody& 5a!ey
te zaywa+ gotowane drode, ! $yk# sto$ow drody na p$ szk!anki gorcej wody"
zagotowa+ i popija+ na noc& 8rode rwnie stosowane zewn#trznie wspania!e dzia$aj
na skr# i kpie! z ich dodatkiem jest ogromnie wskazana nie ty!ko d!a osb chorych&
Kpie! przygotowuje si# nast#pujco, napar z kwiatu !ici !ipy oraz 94 dag drody
w!ewa si# do wanny& >eczenie moe trwa+ do p$ roku" a!e jestem przekonana" e
wszystkie do!eg!iwoci ustpi&
3WBDZI MNIE 59OWA
Ane&a *a& 6N>
Ma1 d#ugie w#osy* ktre na drugi dzie" po u1yciu robi+ si$ t#uste* sw$dzi 1nie g#owa
6 do tego 1a1 #upie.
(kr# g$owy wzmacnia mycie $tkiem i rycyn" po sp$ukaniu wciera+ w skr# g$owy
na!ewk# z czarnej rzepy" (eboradin :w drogeriach;& <by wzmocni+ jej dzia$anie"
wskazane jest doda+ do niej po 4 ampu$ek witaminy PP" 3iostyminy" wit& 3
E
& 5acieranie
g$owy watk na!ey stosowa+ 7 razy w tygodniu& 6abiegi te przeciwdzia$aj $upieowi"
przet$uszczaniu i sw#dzeniu" bo zdrowa skra to zdrowe w$osy&
3UCHA 3K4RA
Ane&a *a& MO>
Ma1 suc0+ skr$* ktr+ nawila1 7ak 1og$. Mi1o to robi+ 1i si$ z1arszczki i
niekiedy wyda7e 1i si$* e wygl+da1 7ak 1o7a babcia.
Fego typu k$opoty wiadcz o chorej wtrobie" skutkiem jest nieprzyswajanie witamin
rozpuszcza!nych w t$uszczu& 1adz# 9 razy w tygodniu pi+ na czczo" p$ godziny przed
jedzeniem" sok z 1H9 cytryny" 9 $yki o!eju" 9 $yeczki .ho!eso!u" 7 krop!i (o!arenu&
(k$adniki te rozpuci+ w 1HC szk!& gorcej wody i wypi+& Ponadto radz# zaywa+ 9 razy
dziennie po 7)tab!etki witaminy <UI& Pomocne jest take po!ewanie cia$a zimn wod :!
min&;" potem szczotkowanie od obwodu do serca" na koniec mona posmarowa+ cia$o
o!iwk d!a dzieci& ' codziennej diecie uwzg!#dni+ duo owocw i jarzyn surowych oraz
9 $yki o!eju s$onecznikowego spoywane w surwce jarzynowej&
TRHDZIK R4OWATY
Iw"na8 *a& 7M>
;ierpi$ na tr+dzik rowa#y. ;zy 1edycyna naturalna zna sposb* aby si$ go pozby)U
Jee!i poza rumienieni s wykwity" spraw podstawow jest przestrzeganie higieny&
Przy wk!epywaniu kremu r#ce musz by+ bezwzg!#dnie czyste& Przy wykwitach
pomagaj ok$ady z rozgotowanej na g#st papk# cebu!i" ktre trzyma si# przez godzin# na
C=
twarzy" po czym na!ey zmy+ twarz !etni wod !ub !istkiem a!oesu& 'skazane jest te
przecieranie twarzy kawa$kiem roz$upanego a!oesu& Ponadto radz# zaywa+
1utinoscorbin 7 razy dziennie po 9 tab!etki& 8o twarzy naj!epszy jest krem z witamin I i
<& 5a!ey zadba+" aby codziennie by$ sto!ec&
ROZ3TBPY
?"*a8 *a& 6V>
Ju od roku na 1oic0 biodrac0 po7awia7+ si$ czerwone i bia#e kreski. + to c0yba
rozst$py. =upowa#a1 rne 1a'ci i nic 1i to nie po1aga. Dstyd 1i si$ rozebra) na p#azy
czy na basenie i stara1 si$ unika) takic0 1ie7sc. >ie 1a1 po7$cia* z czy1 to 1oe by)
zwi+zane* 1oe z ty1* e kilka lat wcze'nie7 ucz$szcza#a1 na akrobatyk$ sportow+* ktr+
1usia#a1 przerwa) z powodu urazu kr$gos#upa. Prosz$ porad/cie 1i* w 7aki sposb 1a1
to zlikwidowa). %ia#e kreski s+ 1nie7 widoczne* ale te czerwone s+ okropne.
1adzi$abym podj+ zabiegi" ktre poj#drniaj i wzmacniaj skr#& 'rd nich
najwaniejsze jest szczotkowanie cia$a& 1uch odbywa si# w kierunku serca& 1ozpoczyna+
na!ey wi#c od stp" prowadzc szczotk# do gry& Ko!ana" $okcie oraz brzuch szczotkuje
si# na okrg$o" zachowujc przy tym kierunek zgodny ze wskazwkami zegara& *krg$e
ruchy wykonuje si# take przy kr#gos$upie& Po zabiegu sp$ukuje si# cia$o zimn wod&
.zas trwania natrysku powinien wynosi+ ok& ! min& Kpie! ko%czy si# przetarciem ca$ego
cia$a wod z octem jab$kowym&
UPORCZYWY TRHDZIK
Ewa8 *a& MT>
&d 62 roku ycia cierpi$ na tr+dzik 1#odzie"czy. &czywi'cie by#y okresy poprawy
szczeglnie po urodzeniu dzieci. Pote1 7ednak c0oroba znowu powraca#a z 7eszcze
wi$kszy1 nasilenie1. ;a#y czas si$ lecz$ - niestety - bez rezultatw. <oktor* u ktrego si$
leczy#a1* stwierdzi# e 7edyny1 lekie1* ktry 1g#by 1i po1c* 7est lek zagraniczny*
ktry kosztu7e ok. . 1in i c0o) nie sta) 1nie na niego* postanowi#a1 zrobi) wszystko* aby
go zdoby). <zi$ki rodzinie zebra#a1 pieni+dze* ale okaza#o si$* e #$k ten 1a rozliczne
dzia#ania uboczne* 1.in. uszkadza w+trob$* nerki* rozlu/nia wi+zad#a kr$gos#upa itp. tan
1o7e7 skry nada# si$ pogarsza* tworz+ si$ g#$bokie ropnie* wypryski pozostawia7+
okropne blizny.
6miany te maj przyczyn# w z$ym przyswajaniu poywienia oraz z$ym wydzie!aniu
$ci& Kuracj# na!ey rozpocz+ od ok$adw z rozgotowanej cebu!i" ktr k$adzie si# na
gaz# i potem na twarz& (tosuje si# co drugi dzie% przez dwa tygodnie& Kompres powinien
by+ trzymany przez 9)7 godziny" co pozwo!i z!ikwidowa+ wszystkie stany ropne oraz
wprowadzi+ do skry witaminy& Kiedy cera b#dzie ju oczyszczona na!ey k$a+ na twarz
maseczk#, ! $yeczka wieych drody" ! $yeczka twaroku" ! $yeczka zmie!onego
kwiatu nagietka !ub 4 krop!i Finctury .a!endu!ae" ty!e samo krop!i soku z $opianu oraz
$yeczka miodu& 0aseczka ta ma w$aciwoci regenerujce& Fwarz na!ey zmywa+
mietank !ub wod" a potem posmarowa+ kawa$kiem wieego a!oesu& 8odatkowo
na!ey popija+ 3etasto!" .ho!eso! i 5erwoso!, dwa razy dziennie po ! nie)
C1
pe$nej $yeczce kadego z tych zi$ oraz wycig z nagietka" czy!i po ! $yeczce Finctury
.a!endu!ae& Pi+ zmieszane razem z p$ szk!ank wody& ' ywieniu ograniczy+ mi#so&
5iepowinno si# je+ go wi#cej ni trzy razy w tygodniu i to wy$cznie chude& 5a!ey
wye!iminowa+ sma!ec" wprowadzajc o!ej i mas$o" je+ duo jarzyn" w tym cebu!i"
owocw" bia$ego sera" m!eka" pieczywa razowego czerstwego" kaszy& (tosowa+ duo
przypraw" z wyjtkiem octu& (kr# cz$owieka" a take przemian# materii poprawia 1)9)
minutowy zimny prysznic" potem szczotkowanie od obwodu do serca :np& nogi od stp
do gry;& 8obrze jest rwnie pi+ dziennie trzy szk!anki wody d!a oczyszczenia nerek&
0ona te pi+ wiey sok z marchwi" wieej kapusty" se!era" pietruszki U ! $yka soku z
czarnej rzodkwi&
WYPADA?H M* W9O3Y
M"ni(a *a& 6V>
Ma1 w#osy d#ugie* lecz tak rzadkie* e wstydz$ si$ 7e rozpu'ci). &d d#uszego czasu
wypada7+ 1i. P#ucz$ 7e w zio#ac0* wciera1 p#yny* ktre zaleca 1i der1atolog* 7ednak to
wcale nie po1aga. ;zy 7a #ysie7$U
1adz# je+ duo natki pietruszki" pokrzyw# suszon !ub wie" ktr mona dodawa+
do sa$atek czy zupy" poniewa tak moe przejawia+ si# anemia& ' !ecie mona
przygotowa+ na!ewk# z !ici pokrzywy i nasturcji" za!a+ wdk" pozostawi+ na 7 tygodnie
i potem wciera+ we w$osy& ' sk!epach kosmetycznych !ub aptekach jest do kupienia
(eboradin" zawierajcy sok z czarnej rzepy& 8o tego doda+ po 4 ampu$ek witaminy PP"
wit& 3E i 3iostyminy& 0ieszank# wciera+ co drugi dzie% w g$ow#& (tan w$osw poprawia
picie skrzypu, 9 $yki zie!a zmieszane z 9 szk!ankami wody gotuje si# przez 9 min" pi+
przez 7)C miesice&
3CHORZENIA UK9ADU ODDECHOWE5O
A3TMA O3KRZELOWA
A*ina8 *a& MU>
&d kilku lat lecz$ si$ na ast1$ oskrzelow+* a przeprowadzone testy wykaza#y e 7este1
uczulona na kurz do1owy i pierze. D zwi+zku z ty1 1a1 bardzo wielk+ pro'b$ - czy
1og#aby1 uzyska) odpowied/ na nast$pu7+ce pytania( ;zy w kade7 c0orobie p#uc i
oskrzeli 1ona stosowa) ole7 s#onecznikowyU Jak d#ugo 1usi by) prowadzona kurac7aU
;zy stosu7+c ole7 1ona 7ednocze'nie zaywa) leki albo antybiotykiU ;zy kobieta b$d+ca
w ci+y 1oe rwnie korzysta) z te7 kurac7iU
Kuracja o!ejem s$onecznikowym jest natura!n metod !eczenia i nie k$ci si# z
adnymi innymi !ekami& 0ona te prowadzi+ j w ciy" poniewa nie jest zagroeniem
d!a dziecka& (dz#" e Pani do!eg!iwoci wynikaj z chorych zatok& ' tej sytuacji na!ey
ssa+ p$ $yki o!eju dwa razy dziennie przez p$tora roku& 0ona doda+ do o!eju 9 krop!e
(eptosanu !ub 8entoseptu& .zas ssania powinien wynosi+ 9 minut" pozosta$o+ na!ey
wyp!u+" usta wyp$uka+& Przy astmie pomocny jest Propo!is& ! tab!etk# Propo!isu przed
snem wk$ada si# pod grn warg#& 8wie pozosta$e tab!etki ssie si# w cigu dnia& 6amiast
tab!etek mona uywa+ 7 razy dziennie po 7 krop!i 1 proc& roztworu propo!isowego&
Kuracj# wspomaga wapno )9 $yeczki dziennie .a!cium Granu!atum !ub ! $yeczka
umytych" wysuszonych i zmie!onych skorupek wiejskich jajek z cukrem& 8obrze dzia$aj
rwnie inha!acje& Przygotowuje si# je nast#pujco, C $yki (eptosanu :zi$;" 9 $yki
mi#ty na C ! wody& 0ona doda+ suche !icie z geranium !ub te 1 krop!i o!ejku
sosnowego& Anha!acj# robi si# raz w tygodniu i powinna trwa+ 9 minut, 'skazane s
rwnie ok$ady na noc z rozmag!owanych !ici kapusty& 8eko!t" g$ow#" zatoki i szyj#
ok$ada si# !i+mi z kapusty" przykrywa /!ane!k !ub czapk& Po ki!ku miesicach
zauwaa!ne b#dzie wzmoone odp!uwanie" co wiadczy" e oczyszczaj si# zatoki& Gdyby
do!eg!iwoci by$y szczeg!nie uporczywe" mona pi+ rwnie syrop wykrztuny& 8o 9
bute!ek Fussipectu dodaje si# ! /!akon soku z podbia$u" p$ bute!ki Pectoso!u oraz p$
bute!ki Ke!asminy& 'ymiesza+ p$yny razem i uywa+ C razy dziennie ! $yk# po jedzeniu&
Przy atakach dusznoci pomaga smarowanie p!ecw i deko!tu o!ejkiem kam/orowym !ub
spirytusem kam/orowym i opukiwanie z$oon d$oni p!ecw&
DZIECI CIH5LE CHORU?H
Mari"*a8 *a& 7G>
Ma1 dwo7e dzieci w wieku K i . lat* ktre ci+gle c0oru7+. >ie wie1* co 1a1 robi).
Fekarze przepisu7+ antybiotyki co tydzie"* a to i tak 7u nie skutku7e. <zieci zacz$#y si$
strasznie poci).
C17
Przegrzewane i przekarmiane s$odyczami dzieci maj przerost migda$kw i s sk$onne
do in/ekcji& 8zieci na!ey zacz+ hartowa+ niema! od pierwszych miesi#cy ycia& A tak
np& po ciep$ej kpie!i powinno si# je naciera+ r#kawic zamoczon w zimnej wodzie z
$yk octu jab$kowego& Je!i dziecko jest starsze" !atem moe pobiega+ po rosie 4 minut
boso" potem nogi wytrze+ i za$oy+ ciep$e we$niane skarpety& Je!i nie ma takiej
mo!iwoci" na!ey do wanny na!a+ 4 cm wody i dziecko powinno biega+ w niej przez !
min" potem ciep$e skarpety na nogi& Kiedy dziecko zaczyna chodzi+ i styka+ si# z innymi
dzie+mi" dobrze jest dawa+ mu 1 proc& roztwr Propo!isu" ty!e krop!i" i!e ma !at !ub te
p$ tab!etki Propo!isu do ssania& 5a powi#kszone migda$ki pomocny jest ) przez dwa
miesice codziennie na noc ) ok$ad z rozmag!owanych !ici kapusty :U suche ciep$e
opakowanie bez ceratki; na szyj# a za uszy" aby obj+ take w#z$y ch$onne karkowe& '
moim przekonaniu te przezi#bienia s 2!e !eczone" poniewa stosuje si# wy$cznie
antybiotyki" majce wie!e negatywnych skutkw ubocznych& 5a!ey raczej podawa+ do
picia napar z kwiatu bzu czarnego z sokiem z cytryny" miodem" szczypt :ty!e" co na
ko%cu noa; imbiru i cynamonu" szyj# i deko!t gorczkujcego dziecka ob$oy+ !i+mi
wieej kapusty& 5atura!nym antybiotykiem jest czosnek" je!i wi#c dziecko go to!eruje"
na!ey da+ mu 9 zbki& (tosowa+ wi#c raczej antybiotyki natura!ne" czy!i czosnek i
Propo!is& Jee!i kuracja jest zastosowana w pierwszej /azie in/ekcji" wwczas nast#puje
si!ne pocenie organizmu& 5a!ey dziecku zmieni+ piamk# czy koszu!k#" natrze+ maci
rozgrzewajc i mona by+ pewnym" e szybko przezi#bienie ustpi& ' p2niejszej /azie
choroby przy kasz!u daje si# Fussipect zmieszany z po$ow /!akonu Pectoso!u oraz p$
/!akonu soku z podbia$u oraz soku z babki C $yki& Jee!i wyst#puj zmiany astmatyczne"
mona doda+ do tej mieszanki 7 $yeczki Ke!asminy& 8!a starszego dziecka ) p$ /!akonu&
-ywa si# C razy dziennie po $yeczce& 8oros$emu podaje si# ! $yk# sto$ow po jedzeniu
C dziennie&
?AK 3IB HARTOWAA:
Mar&a8 *a& 6N>
%ardzo cz$sto si$ przezi$bia1. ;zy 7est na to 7aka' radaU Jak unika) ci+g#ego kataruU
(dz#" e przyczyn mog by+ przew!ek$e zapa!enia zatok !ub te przew!ek$e zapa!enie
migda$kw& ' przypadku tych ostatnich na!ey na noc ok$ada+ szyj# rozmag!owanymi
!i+mi z kapusty i owija+ /!ane!k& Kuracj# na!ey prowadzi+ przez 9 miesice
codziennie& 8obrze rwnie robi p$ukanie gard$a mieszank ! $yeczki so!i boche%skiej ze
szk!ank wody z dodatkiem 1 krop!i <zuka!enu& Jak si# hartowa+K ' !ecie naj!epiej
biega+ boso 4)B minut po rosie" potem nogi wytrze+ i za$oy+ ciep$e we$niane skarpety&
0ona rwnie naciera+ si# zimn wod z octem jab$kowym a!bo te sam zimn wod&
' pierwszym tygodniu wy$cznie nogi do pachwiny" potem stopniowo zwi#ksza+
powierzchni#& .zas po!ewania 1)1"4 minuty& Potem masowa+ szczotk ca$e cia$o&
Kierunek masau od obwodu do serca& 'any jest masa uszu" w ktrych znajduj si#
stre/y re/!eksyjne wszystkich organw wewn#trznych& Pomocne jest rwnie
pro/i!aktyczne przez okres jesieni" zimy i wiosny ssanie ! tab!etki Propo!isu na noc&
Fab!etk# wk$ada si# pod grn warg# i w trakcie snu ona si# rozpuci& 6e wzg!#du na
wiek wskazane by$oby zaywanie wapna&
C1C
?E3TEM ZAPLE5MIONA
Dziewcz#na8 *a& 6T>
&d d#uszego czasu 7este1 za!leg1iona. %y#a1 u lekarza* ktry po zbadaniu przepisa#
a1picylin$* spirytus ka1!orowy i wita1iny. %ra#a1 a1picylin$ regularnie* 7ednak to 1i
nie po1og#o. Musz$ doda)* e nie kaszl$* nie 1a1 kataru* gor+czki ani adnyc0 blw.
;o 1a1 robi)U Moe 7est 7aki' do1owy sposb na pozbycie si$ te7 dolegliwo'ciU
%y#aby1 bardzo wdzi$czna.
Przy d$ugotrwa$ym schorzeniu dobre rezu!taty daje ssanie 9 razy dziennie 9 $yeczek
o!eju s$onecznikowego" a d!a poprawienia smaku mona doda+ 9 krop!e 8entoseptu& *!ej
ssie si# przez 9 minut" po czym pozosta$o+ wyp!uwa i starannie p$ucze z#by& Kuracja
powinna trwa+ ki!ka miesi#cy& 1adz# rwnie pi+ na noc gorce m!eko z $yeczk miodu
oraz szczypt cynamonu i imbiru U ! zmiadony go2dzik& Kuracj# przyspieszaj ok$ady z
rozgniecionych !ici kapusty" ktre na!ey k$a+ na deko!t i szyj#" a nast#pnie przykry+
d!a ociep!enia /!ane!k :bez ceratki;&
KATAR 3IENNY
Mari"*a8 *a& 6T>
;0cia#aby1 dowiedzie) si$. co to 7est katar sienny i czy1 7est spowodowanyU
Fo rodzaj a!ergii na py$ki kwiatowe krzeww" zb" kwiatw" drzew i objawia si#
zwi#kszonym wydzie!aniem !uzu z nosa& >eczenie po!ega na smarowaniu wn#trza nosa
maci propo!isow i zakrapianiu do nosa ki!ku krope! witaminy I& 5a!ey te zaywa+
wapno& 8odatkowo na!ey usprawni+ prac# wtroby popijajc zio$a" np& dziurawiec z
kwiatem kocanki& Przy tym schorzeniu norma!ne krop!e do nosa jeszcze pogarszaj stan&
Pomaga natomiast wchanie KA0)k !ub o!ejku sosnowego" ktry mona kupi+ u
rosyjskich sprzedawcw& Katar ten mona wy!eczy+ hartujc cia$o& A tak rano pomocny
jest masa ca$ego cia$a szczotk przez C minuty" wieczorem za nacieranie si# zimn
wod z so! :1H9 p$askiej $yeczki so!i zmieszanej z 1H9 szk!& zimnej wody;&
KRZYWA PRZE5RODA NO3OWA
Ha*ina8 *a& GT>
Fekarz laryngolog stwierdzi# skrzywienie przegrody nosowe7 i skierowa# do szpitala na
operac7$. %$d+c na konsultac7i u ordynatora szpitala dowiedzia#a1 si$* e po operac7i
rewelac7i nie b$dzie. E tu 1a1 proble1. ;zy 7est sens podda) si$ operac7i* ktre7 e!ekty
1a7+ by) zniko1eU ;zy 1oe 7est inny sposb pozbycia si$ te7 dolegliwo'ciU &becnie
ulg$ przynosz+ krople do nosa* ale wie1* e zbyt d#ugo stosowa) ic0 nie 1og$.
(koro przez ty!e !at nie mia$a Pani adnych prob!emw z krzyw przegrod nosow" to
w moim przekonaniu przyczyna obecnego stanu zdrowia !ey gdzie indziej& 8okucz!iwy"
trwajcy od ki!ku miesi#cy katar wiadczy o zmniejszeniu odpornoci orga)
C14
nizmu& 'szystkie wi#c dzia$ania powinny mie+ na ce!u zahartowanie organizmu&
Proponuj# zacz+ od 1)minutowego szczotkowania cia$a rano& 1uchy powinny by+
wykonywane od stp do gry w kierunku serca& 6abieg trzeba zako%czy+ p$ukaniem cia$a
zimn wod" trwajcym nie d$uej ni jedn minut#& Lartowanie naj!epiej zacz+ od stp"
w nast#pnym dniu zwi#kszy+ powierzchni# i tak przez dwa tygodnie stopniowo" $agodnie
przyzwyczaja+ ca$e cia$o& 8odatkowo radz# dwa razy dziennie p$uka+ gard$o i nos
mieszank, ! $yeczka so!i boche%skiej na ! szk!ank# przegotowanej wody z dodatkiem 1
krop!i <zuka!enu oraz ! krop!i 1 proc& Propo!isu& 5a noc posmarowa+ wn#trze nosa
miodem" chwi!# po!ee+" potem oczyci+ nos" posmarowa+ maci propo!isow i na
koniec zakrop!i+ witamin# I& 5a stany zapa!ne tego typu pomaga rwnie ssanie o!eju
s$onecznikowego, dwa razy dziennie po 1H9 $yki :ruch jak przy p$ukaniu z#bw;&
'a!orem tej kuracji" ktra powinna trwa+ od C do E miesi#cy" jest /akt" e !eczy ona wie!e
innych ognisk zapa!nych w organizmie" oczyszcza te wspania!e z#by z wsze!kich
$tych na!otw& (kutecznym sposobem na katar s parwki z (eptosanu !ub mieszanki
sza$wii z rumiankiem& 6io$a na!ey chwi!# pogotowa+ w szerokim garnku" po czym
pozostawiajc go na ma!e%kim ogniu trzyma+ twarz nad par przez dwadziecia minut&
Zabieg ten naj!epiej wykonywa+ dwa razy w tygodniu wieczorem" przed pjciem do
$ka& 8o parwki rozebra+ si# do pasa" stan+ nad garnkiem" okry+ si# przecierad$em i
kocem& Anha!acja trwa 9 min& Po czym pr#dko do $ka& Proponuj# rwnie zaywa+
dwa razy dziennie 9 tab!etki 1utinoscorbinu" 9 $yeczki wapna granu!owanego oraz C
kapsu$ki witaminy <U8
7
& (kuteczno+ !eczenia wspomaga picie zi$& Proponuj# zaparzy+
w termosie mieszank# z zie!a dziurawca i me!isy& Popija+ przed i po jedzeniu&
1adzi$abym te ograniczy+ s$odycze i ciasta" wprowadzi+ natomiast wi#cej surwek" np&
z kiszonej kapusty& Poniewa po zimie organizm jest dodatkowo os$abiony" dobrze jest
zjada+ dziennie p#czek zie!onej natki" np& z majonezem !ub serem a!bo pi+ sok z burakw
z dodatkiem marchwi i jab$ka& F# metod# stosuje si# obecnie w Anstytucie Lemato!ogii&
-odparniajce dzia$anie" rwnie bakteriobjcze" maj czosnek i cebu!a& (dz#" e takie
komp!eksowe !eczenie powinno przynie+ szybk popraw# zdrowia&
ROPNE MI5DA9Y
Bea&a8 *a& MR>
Fekarz poleci# 1i wyci+) ropne 1igda#y. Zna7o1i i rodzina odradzali 1i operac7$*
twierdz+c* e to 7est szkodliwe. ;0cia#aby1 si$ dowiedzie)* czy 1ona wyleczy) ropne
1igda#y do1owy1 sposobe1U
(dz#" e operacji mona unikn+ stosujc przez 9 miesice ok$ady na szyj# z
rozmag!owanych !ici wieej kapusty& Przygotowuje si# je nast#pujco, zanurza si# !icie
kapusty w gorcej wodzie d!a ogrzania" nast#pnie rozbija grube y$y" ciep$ymi !i+mi
owija si# szyj# i otu!a ciep$ym sza!ikiem& 5ie na!ey stosowa+ /o!ii ani ceratki& Ponadto
na!ey ssa+ dwa razy dziennie po 9 minut ! $yk# o!eju s$onecznikowego" pozosta$o+
wyp!u+" usta wyp$uka+& (sa+ tak" jak si# p$ucze z#by&
C1E
NIEYT NO3A
Ewara8 *a& N6>
Ju od paru lat zauway#a1* e w pracy wszyscy si$ ode 1nie odsuwa7+* lak 7akby1
by#a tr$dowata. >ie '1ia#a1 pyta) dlaczego* ale przypuszcza#a1* e 1usi by) czu) co'
ode 1nie. Posz#a1 do lekarza laryngologa. Po paru zastrzykac0 poczu#a1 z nosa zapac0
zgni#e7 ropy i trwa to nadal. Ma1 ksi+k$ lekarsk+ i wyczyta#a1 o przewlek#y1
zanikowy1 nieycie nosa* ale co robi)U
(dz#" e ta do!eg!iwo+ zwizana jest z zatokami& 1adz# robi+ ok$ady z
rozgniecionych !ici kapusty na nos i zatoki czo$owe& 1az w tygodniu radzi$abym wzi+
inha!acj# z (eptosanu :9 $yki na 9 szk!anki wody;& .odziennie na noc radz# smarowa+
wn#trze nosa maci propo!isow i zakrapia+ ki!ka krope! witaminy I& 8wa razy dziennie
ssa+ przez 9 minut po p$ $yki o!eju s$onecznikowego" pozosta$o+ wyp!u+ i wyp$uka+
usta& Kuracja powinna trwa+ 19 miesi#cy&
ZAPALENIE KRTANI
?"*an&a8 *a& 6N>
Mo7e struny g#osowe nie do1yka7+ si$ i dlatego 1a1 przewlek#e zapalenie krtani.
Fekarz laryngolog dorywczo przepisu7e wapno i wita1iny* skierowa# 1nie te do
pediatry. >aprawd$ bardzo /le si$ czu7$ i 7ak wi$kszo') ludzi nie 1a1 pieni$dzy na
leczenie prywatne.
1adzi$abym ki!kakrotnie w cigu dnia p$uka+ g$#boko gard$o naparem z przytu!ii i
!azu" po czym na noc stosowa+ na gard$o ok$ady ze wieej kapusty& 1adz# te ssa+ ki!ka
razy w cigu dnia tab!etki Propo!isu oraz zaywa+ d!a wzmocnienia py$ek kwiatowy z
miodem propo!isowym :1 g py$ku zmiesza+ z ! szk!& miodu" zaywa+ po ! $yeczce od
kawy; B)D razy dziennie& 5a noc na!ey pi+ drode, ! $yk# drody zagotowa+ z p$
szk!anki wody" zimne wypi+ przed snem& Je!i Pani pa!i" radz# koniecznie rzuci+
papierosy&
ZATOKI
5ra)#na8 *a& MT>
&d oko#o 6*. roku 1a1 c0rypk$ w gardle. Pocz+tkowo by#a lekka* a obecnie uda7e 1i
si$ wyplu) niewielkie ilo'ci !leg1y. ;0rypk$ 1a1 codziennie rano i czasa1i po po#udniu.
Poza ty1 czu7$* 7akby co' 1i sp#ywa#o z nosa* co po#yka1. %y#a1 u kilku lekarzy
internistw* ktrzy przepisywali 1i rne p#ukanki zio#owe. &statnio lekarz laryngolog
stwierdzi#* e z 1igda#w sp#ywa 1i ropa. Przepisa# zastrzyki Panodin$ i eptosan.
Zastrzyki wzi$#a1* gard#o p#uka#a1 i nie widz$ poprawy. ;o robi)U
Prawdopodobnie przyczyn s chore zatoki& 5a!ey przez 4)E miesi#cy ssa+ o!ej
s$onecznikowy, 7HC $yki" a!e ssie si# tak" jakby p$uka$o si# z#by& Po 9 min& pozosta$o+
wyp!u+" usta wyp$uka+& Pomocne s ok$ady z !ici wieej kapusty na noc" przyk$adane
C1B
na czo$o" ktre na!ey owin+ /!ane!k" bez /o!ii& ' !eczeniu zatok pomagaj parwki,
gar+ (eptosanu U 9 $yki mi#ty gotowa+ w 7 !itrach wody" naj!epiej w szerokim garnku&
1ozebra+ si# do pasa" stan+ nad garnkiem i okry+ si# przecierad$em i kocem& Po 9
minutach inha!acji wytrze+ cia$o" ubra+ si# ciep$o i po$oy+ spa+& Parwk# stosuje si# raz
w tygodniu& Gdyby cieknca ropa powodowa$a stan zapa!ny gard$a" na!ey je p$uka+
mieszank, ! $yeczka so!i boche%skiej na ! szk!ank# wody z dodatkiem 1 krop!i
<zuka!enu oraz 4 krop!i 1 proc& Propo!isu& Po tej kuracji zatoki b#d wy!eczone& 6atok
nie na!ey !ekceway+" poniewa nie !eczone s przyczyn innych ci#kich schorze%&
ZAKOJCZENIE
Die&a &#+e&a1%(a8 cz#*i p"(u&a
N cebule* 2 1arc0ewki* N pietruszki* l seler* 2 pory z li')1i gotowa) przez l godzin$ w 2
6Y2 l wody bez soli.
*ddzie!nie ugotowa+ z obierkami ! kg ziemniakw w 11 wody& Po$czy+ oba p$yny"
do!ewajc wody gotowanej ty!e" aby by$o 7 1H9 !itra p$ynu& Fe i!o+ p$ynu wypija si# w
cigu jednego dnia zamiast posi$kw& 8!a poprawienia smaku mona doda+ zi$" np&
majeranku" czbru" kminku& 8iet# na!ey stosowa+ od 7 do 4 dni& Kadego dnia
przygotowuje si# wiee wywary& 'od# mona pi+ w dowo!nych i!ociach& 8ieta ta
oczyszcza organizm z toksyn" pomocna jest wi#c przy schorzeniach przewodu
pokarmowego" wtroby" trzustki" nerek i oty$oci& 5ie na!ey stosowa+ przy wrzodach
o$dka" cukrzycy&
?AK 3KUTECZNIE WYLECZYA PRZEZIBBIENIE:
6a!ecane rady s skuteczne w pierwszym dniu przezi#bienia" kiedy czujemy si#
przemarzni#ci i wiemy" e Oco nas $apieP& 5a!ey pomasowa+ stopy :7 minut;" aby je
porzdnie rozgrza+" za$oy+ skarpety z owczej we$ny& 5a noc zje+ kromk# czerstwego
razowego ch!eba posmarowanego mas$em" z dodatkiem serka topionego" C zbkw
czosnku i obsypanego koperkiem !ub natk pietruszki& Popi+ ! szk!ank naparu z kwiatu
bzu czarnego i !ipy z dodatkiem ! $yki miodu" soku z 1H9 cytryny oraz szczypty imbiru"
cynamonu" zmie!onego tymianku i ! zmiadonego go2dzika& *b$oy+ deko!t i szyj#
!i+mi wieej" rozmag!owanej do mokrego kapusty& *win+ ciep$ /!ane!k" bez ceratki&
6ay+ ! tab!etk# Propo!isu i ssa+ powo!i& 5akry+ si# bardzo ciep$o :9 ko$dry;& Po 9)7
godzinach poczujemy" e wyst#puj due poty" wwczas zmieni+ bie!izn#" wyrzuci+
kapust#" nasmarowa+ maci rozgrzewajc deko!t" p!ecy i stopy& Pozosta+ dzie% w $ku&
5ast#pnego dnia wrci dobra /orma !ub kuracj# powtarza+ a do skutku&
KHPIELE * P49KHPIELE
Z r"))# i (apu%&#>
Mwie poszatkowan g$wk# kapusty gotowa+ przez 4 minut w 7 !itrach wody& '!a+
do woreczka p$ciennego" zawi+za) i w$oy+ do wanny nape$nionej ciep$ wod&
C1=
'oda powinna si#ga+ 4 cm ponad p#pek& 8oda+ ! paczk# :1H9 kg; drody& .zas kpie!i )
9 minut :siedzc po!ewa+ ca$e cia$o;& Kpie! ta wzmacnia organizm" uj#drnia 1 !eczy
skr#" usuwa niedow$ady nerww obwodowych" wzmacnia nogi chorych na cukrzyc#"
!eczy wykwity" egzemy" $uszczyc#" sw#dzenia skry" pokrzywki" pomocna jest przy
chorobach reumatycznych i ischiasie&
Z ziurawca
1 g wieych !ub 9 g suszonych zi$ za!a+ wieczorem zimn wod" rano podgrza+
i doda+ do kpie!i :przez sito;& Kpie! pomocna jest przy dreniu ko%czyn& .zas trwania
kpie!i ) 9 minut&
Z (rwawni(a
(posb przygotowania kpie!i ) patrz jak z dziurawca& Kpie! pomocna jest przy
wypadaniu macicy" zaniku koci" uszkodzeniach kr#gos$upa" po udarze mzgu" przy
dreniu ko%czyn" schorzeniach jajnikw i macicy" schorzeniach skry&
Ze %(rz#pu
Przygotowanie ) jak kpie! z dziurawca& Kpie! pomocna jest przy zwyrodnieniowych
zmianach staww" zapa!eniu staww" b!ach stawu biodrowego" za+mie" jaskrze" piasku i
kamieniach nerkowych" zapa!eniu nerek" po udarze mzgu" przy chorobach skry
:znamiona" guzki;& .zas trwania kpie!i ) 9 minut&
Z &#,ian(u
Przygotowanie ) patrz kpie! z dziurawca& Kpie! pomocna jest przy chorobie
Parkinsona" chorobach skry :znamiona" guzki;& Kpie!e stosowa+ 1)9 razy w tygodniu&
' przypadku osb chorych na serce za!ecana jest p$kpie! :woda nie si#ga serca;&
HERBATY PO CZTERDZIE3TCE
' tym wieku" chcc pomc sobie" powinno si# pi+ 7)C szk!anki zi$" mona je uywa+
pojedynczo" mona je $czy+ w za!enoci od schorzenia& 5ajbardziej pomocne s
herbatki z nast#pujcych zi$, skrzyp" pokrzywa" nagietek" bratek" krwawnik" g$g"
me!isa" aronia" dziurawiec& (kuteczno+ dzia$a% herbatek poprawia dodanie do nich 9
razy dziennie po ! $yeczce zi$ szwedzkich& 5ajprostsze w uyciu s dost#pne w hand!u
herbatki ekspresowe&
KURAC?A OCZY3ZCZANIA WORECZKA 49CIOWE5O * NEREK
0ona j zastosowa+" jee!i -(G nie wykazuje kamieni w woreczku" jedynie b$oto" w
nerkach za nie stwierdza kamieni" jedynie piasek& Kuracja ta to rodzaj g$odwki" w
trakcie ktrej nie spoywa si# adnych pokarmw" poza wymienionymi p$ynami& Pi+
mona wod# w dowo!nych i!ociach&
C9
I zie1
8wie due garcie obierek z dobrze wyszorowanych ziemniakw za!a+ ! !itrem wody i
gotowa+ przez 7 minut& Po ugotowaniu dope$ni+ do 1"4 ! i pi+ powo!i przez ca$y dzie%&
II zie1
9 due garci sieczki owsianej za!a+ ! !itrem wody" gotowa+ przez 7 minut" dope$ni+
po gotowaniu do ! !itra& Pi+ przez ca$y dzie%&
III zie1
7HC szk!anki o!iwy podzie!i+ na 7 cz#ci& 8o kadej cz#ci doda+ sok z ! duej !ub 9
ma$ych cytryn oraz 9 $yeczki .ho!eso!u i 7 krop!i (o!arenu& 'ypi+ w cigu pierwszych
godzin rannych& 8o kadej porcji doda+ 1HC szk!& gorcej wody&
MIADYCA
0iadyca a!bo inaczej sk!eroza w swej pocztkowej /azie moe wystpi+ u osb w
bardzo m$odym wieku& 6darza si# take obserwowa+ zmiany miadycowe nawet w
organizmach dzieci& 0iadyca to jedna z chorb cywi!izacyjnych& Jest ogromnym
prob!emem w <meryce Pomocnej i Iuropie& .ierpi na ni prawie kady cz$owiek po
osigni#ciu pi#+dziesitego roku ycia& - rnych osb wyst#puje w rnym nasi!eniu&
5iekiedy choroba czyni tak)ogromne zmiany w organizmie" e cz$owiek staje si# ka!ek&
Prz#cz#n#
8o ko%ca cig!e jeszcze nie zbadano wszystkich czynnikw" jakie wp$ywaj na rozwj
tej choroby w organizmie& 'iadomo jednak" e pierwszorz#dne znaczenie d!a rozwoju
miadycy ma odywianie& .ig!e na ca$ym wiecie !udzie 2!e si# odywiaj" jedz t$usto
i s$odko& Prowadzi to do tworzenia si# w t#tnicach z$ogw cho!estero!owych& Fo za
powoduje zw#enie wiat$a t#tnic" a nawet ca$kowite ich zamkni#cie& Prowadzi to do
zaburze% w przep$ywie krwi& (kutkiem tego jest niedokrwienie tkanek i narzdw" ktre
s zaopatrywane w krew przez zw#one t#tnice& 6miany miadycowe s spowodowane
take przez pa!enie papierosw& F!enek w#g!a" ktry podczas pa!enia dostaje si# do
organizmu" uszkadza bardzo powanie t#tnice& *sadzanie si# t$uszczu jest spowodowane
rwnie ma$ aktywnoci /izyczn& (iedzcy tryb ycia idea!nie sprzyja osadzaniu si#
zb#dnej i szkod!iwej tkanki t$uszczowej& 5api#cie psychiczne" d$ugotrwa$y stres mog
by+ na rwni z pozosta$ymi odpowiedzia!ne za rozwj miadycy& Powoduje bowiem
zwi#kszenie cinienia krwi" co sprawia" e t$uszcz zatrzymuje si# w naczyniach
t#tniczych&
O+.aw#
(k!eroza pocztkowo nie daje jakich szczeg!nych objaww& Pocztkowo s to
zawroty i b!e g$owy" potem os$abienie psychiki" utrata pami#ci" nast#pnie moe pojawi+
si# zaburzenie umys$owe prowadzce nawet do ob$kania& 0iadyca jest chorob uk$adu
krenia& Poniewa wie si# bezporednio z t#tnicami" dzie!i si# j na dwa rodzaje )
miadyc# t#tnic szyjnych i kr#gowych oraz miadyc# t#tnic ko%czyn do!nych& Fa
pierwsza jest powszechnie nazywana sk!eroz& 0a$e ukrwienie naczy%
C91
mzgowych prowadzi do bezsennoci" cz$owiek staje si# rozdraniony" nie panuje nad
swym post#powaniem" jest bardzo roztargniony& 6apominanie dotyczy szczeg!nie
okresw najb!iszych w czasie& Przesz$o+" cz#sto bardzo od!eg$a" u chorego na
miadyc# wyostrza si# w pami#ci niezwyk!e wyra2nie& Potra/i on wspomina+
najdrobniejsze szczeg$y z bardzo dawnych !at& ' niektrych przypadkach miadycy
t#tnic szyjnych i kr#gowych moe nastpi+ udar mzgu& 0iadyca t#tnic ko%czyn
do!nych objawia si# pocztkowo b!ami w $ydkach i stopach" szczeg!nie po
przem#czeniu spowodowanym d$ugim chodzeniem& 5ast#pny etap choroby to b!e ng w
trakcie spoczynku" take w nocy" kiedy chory szczeg!nie mocno odczuwa b!e& 5a
skrze ng pojawiaj si# sine p!amy& Fa posta+ miadycy" zwana te stwardnieniem
t#tnic" wyst#puje o wie!e cz#ciej u m#czyzn anie!i u kobiet&
C$"*e%&er"*
(twardnienie t#tnic i zw#enie ich wiat$a wywo$uje zaburzenia w kreniu krwi&
5ast#puje zmniejszenie przep$ywu krwi do t#tnic" co prowadzi do niedot!enienia" a
zarazem do niedoywienia tkanek& 5a cianach t#tnic osiada a dwadziecia pi#+
rnorodnych cia$ t$uszczowych& ' tej postaci wyst#puje w$anie zwi#kszenie i!oci
cho!estero!u& Jest to sta$y sk$adnik i produkt przemiany materii& 'yst#puje w wtrobie"
mzgu" krwi" tkance t$uszczowej i nerwowej" mi#sie" $tkach jaj& 'ed$ug usta!onych
norm medycznych st#enie cho!estero!u u zdrowego cz$owieka nie powinno przekracza+
94 mg na 1 m!& Gdy poziom cho!estero!u wzrasta" wwczas w$anie zaczyna rozwija+
si# miadyca& 8wie trzecie potrzebnego d!a organizmu cho!estero!u wytwarza on sam&
Fy!ko jedna trzecia pochodzi z ywnoci& 0i#dzy dwudziestym a siedemdziesitym
pitym rokiem ycia i!o+ cho!estero!u w aorcie wzrasta a dziesi#ciokrotnie& ' cigu
doby organizm cz$owieka wytwarza od 1"4 do 7 gramw cho!estero!u& 8o tego trzeba
doda+ p$ grama pochodzce z poywienia& Fo jest w$anie ta jedna trzecia i!oci
cho!estero!u znajdujca si# w organizmie& 5ajwaniejsze wi#c w zachowaniu dobrego
zdrowia i unikni#ciu miadycy a!bo przynajmniej sprawieniu" by mia$a ona jak
naj$agodniejszy przebieg" jest zachowanie odpowiedniej diety& A to nie ty!ko w wieku
starszym& Prawid$owe odywianie powinno by+ zakodowane od najm$odszych !at&
'yrzucenie z jad$ospisu t$uszczw zwierz#cych" gdy sk!eroza zaczyna ju dawa+ o sobie
zna+" moe by+ ju zbyt sp2nione&
Pr"u(&# za(azane
5a!ey ograniczy+ w codziennym jad$ospisie spoywanie t$uszczw zwierz#cych,
sma!cu" s$oniny" mas$a" mietany" a take t$uszczu ukrytego w t$ustych serach" mi#sach i
w#d!inach& Prcz t$uszczw duo cho!estero!u zawieraj take podroby, mdek"
wtrbka" p$ucka" nerki" serca& (poycie jaj powinno ograniczy+ si# od jednego do trzech
w tygodniu& * $tku jaja mwi si# Obomba cho!estero!owaP" gdy zawiera 94 mg
cho!estero!u& 5a!ey rwnie wye!iminowa+ z codziennego jad$ospisu torty" kremy"
wsze!kiego rodzaju s$odycze&
C" w"*n" .eF0:
Przede wszystkim pieczywo czerstwe razowe" gruboziarniste" grube kasze" bogate w
witaminy" mikro) i makroe!ementy& 3ia$e pieczywo" makarony" ry ograniczy+ do
minimum& 6wrci+ trzeba uwag# na jedzenie chudego mi#sa i ryb" szczeg!nie morskich
:znakomite przy diecie antymiadycowej s makre!e;& F$uszcz ryb" zawarty w tranie i
mi#sie" obnia skutecznie zawarto+ cho!estero!u w surowicy krwi& 6 o!ejw
C99
wo!no spoywa+ sojowy" kukurydziany" s$onecznikowy" o!iw# z o!iwek& 5a!ey je+ due
i!oci warzyw i owocw& *ptyma!na i!o+ to E do B gramw dziennie& 5aj!epiej je+
te" ktre zawieraj najwi#cej witaminy ." czy!i kapust# kiszon" papryk#" pomidory"
sa$at#" na+ pietruszki" czarne porzeczki" truskawki" owoce cytrusowe& Frzeba je+ take
buraki i jab$ka& 6awieraj one duo pektyn" ktre bardzo skutecznie obniaj poziom
cho!estero!u we krwi& Podobnie dzia$aj otr#by pszenne" bogate z ko!ei w b$onnik& 3ardzo
dobrze na zmniejszenie i!oci cho!estero!u wp$ywaj ro!iny strczkowe" czy!i /aso!a !ub
soja&
11 przykaza dotyczcych spoywania niektrych produktw, unikania innych oraz
postpowania przy przeciwdziaaniu powstawaniu miadycy:
1& (tosowa+ m& in& !ecytyn#" siemi# !niane" czosnek" jab$ka&
9& Jada+ mniej t$uszczw nasyconych" takich jak mas$o" s$onina" inne t$uszcze
zwierz#ce&
7& 8o pieczywa zjada+ ty!ko 7)C dag mas$a dziennie&
C& -nika+ t$ustych mi#s" serw" ciasta" sosw" zup zaprawionych t$uszczem" mietan"
bia$ mk&
4& Jada+ o!eje ro!inne" naj!epiej s$onecznikowy" sojowy" !niany" kukurydziany" razowe
pieczywo pszenne i ytnie" ktre zawiera C razy wi#cej witaminy I ni bia$e
pieczywo" a ponadto ma e!azo i wsze!kie makro) i mikroe!ementy" witaminy i
b$onnik&
E& Pi+ m!eko" chocia 9 szk!anki dziennie" ke/ir" jogurt& ( one dobrym 2rd$em
wapnia& 0!eko ma wszystko oprcz elaza i witaminy .&
B& 6jada+ warzywa i nasiona do ! kg dziennie& Am wi#ksze ich urozmaicenie ) tym
!epiej& 3y!e bez t$uszczw !ub z niewie!kim dodatkiem o!eju" szczeg!nie do tych
warzyw" ktre s 2rd$ami karotenw" a wi#c witaminy < !ub kie$kw zasobnych w
witamin# I& 3o te jako rozpuszcza!ne w t$uszczach nie b#d bez nich przyswajane&
D& (krobi# i bia$ko jada+ osobno& ' przeciwnym wypadku pokarm za!ega zbyt d$ugo w
o$dku i nie jest strawiony&
=& Jada+ jedne jarzyny ugotowane" a inne na surowo&
1& Jada+ wszystko wiee !ub z zamraarki& (zczeg!nie o!eje powinny by+ wiee& 5ie
!ubi one s$o%ca" wiat$a i mrozu& ' !odwce witamina < rozk$ada si#& (
ka!oryczne" a!e obniaj poziom cho!estero!u we krwi& Frzeba uwaa+" aby w trakcie
podgrzewania nie u!eg$y spa!eniu& Przypa!ony o!ej zawiera trujc akro!ein#" ktra
bywa rakotwrcza& Kady spa!ony t$uszcz j wytwarza&
11& >udzko+ zna czosnek od ponad 4 !at& 'iadomo" e czosnek odkaa i
dezyn/ekuje organizm" obnia poziom cho!estero!u" ktry powoduje zaczopowanie
naczy% krwiononych mzgu" co jest przyczyn wy!ewu krwi do mzgu&
Cz"%ne(
8ioscorides" !ekarz antycznej Grecji" twierdzi$" e Oczosnek czyci arterieP& *znacza
to" e usuwa sk$ady t$uszczowe prowadzce do miadycy& Przeprowadzone przez
naukowcw badania dowiod$y" e dwa redniej wie!koci rozdrobnione zbki czosnku
dziennie s wystarczajc i!oci" aby nie dopuci+ do sk!erozy" nawet przy diecie
zasobnej w t$uszcze i cho!estero!& Gdy nast#pstwa miadycy ju poczyni$y pewne
zmiany w organizmie" wwczas zwo!ennicy !eczenia czosnkiem proponuj podawanie
C97
chorym nawet 9 zbkw czosnku dziennie przez trzy miesice& Przeci#tnie" wed$ug
ameryka%skich bada%" przy takiej kuracji zdrowieje D7 proc& pacjentw& 5a obnienie
cinienia krwi i przeciwdzia$anie miadycy proponuj# na!ewk# czosnkow, za!a+ ! kg
czosnku "4 ! wdki& Pi+ dwa razy dziennie po 7 krope! przez ki!ka dni !ub zmiady+
9E zbkw czosnku i doda+ do tego sok z trzech cytryn& 6a!a+ ! !itrem przegotowanej"
zimnej wody& Po 9)7 dniach pi+ dwa razy dziennie po kie!iszku&
< oto jeszcze inny przepis na na!ewk# czosnkow& Po!ecamy szczeg!nie w
pocztkowej /azie choroby oraz jako rodek przeciwdzia$ajcy powstawaniu miadycy&
6a!eca si# stosowa+ j przez d$ugi okres, 1 g obranych i drobno pokrojonych zbkw
czosnku za!ewamy 9 g czystej wdki zboowej i odstawiamy na B dni& 5a!ewk#
przyjmuje si# przed g$wnymi posi$kami" 9)C razy dziennie po 9 krop!i&
NALEWKA
Leczenie w%p",a=a.-ce
0iadyca" szczeg!nie w zaawansowanym stadium" wymaga !eczenia
/armako!ogicznego" pod opiek !ekarza& ' pocztkowej /azie wystarczy odpowiednia
dieta i rodki natura!ne ) czosnek" zio$a& 'szystkie zreszt sposoby !eczenia i zasady
post#powania przy miadycy s bardzo wane w kadym rodzaju tej choroby& (ame !eki
take nie pomog bez prawid$owego ywienia& 3$#dne ko$o b#dzie si# bowiem zamyka+&
Fryb ycia jest jednym z podstawowych warunkw" w jakich rozwinie si# ) !ub nie )
sk!eroza&
NA3IAD4WKI
>ecz skutecznie przew!ek$e stany zapa!ne p#cherza i cewki moczowej" przy)datkw i
jajnikw" stany zapa!ne pochwy" stany zapa!ne i powi#kszenie prostaty& C $yki (eptosanu
!ub Vagosanu" 9 $yki mi#ty gotowa+ przez 4 minut w C !itrach wody& 8!a wygody
wstawi+ garnek do musz!i k!ozetowej" otu!i+ si# r#cznikiem& .zas trwania nasiadwki )
9 min& Przy ostrych stanach zapa!nych nasiadwki mona stosowa+ codziennie& Jee!i
do zi$ doda si# 7 $yki skrzypu" mona urodzi+ kamienie z p#cherza moczowego" nawet
u m#czyzn& 5asiadwki naj!epiej wykonywa+ przed spaniem&
NALEWKI8 3YROPY8 WINA8 OLE?E ZE ;WIEYCH ZI49
Na*ew(a ce+u*"wa
Pokrojon w p!astry cebu!# u$oy+ w s$oiku" za!a+ czyst wdk i postawi+ na A8)1C
dni w ciep$ym miejscu& Po czym z!a+ do bute!ki i przechowywa+ w temperaturze
pokojowej& 5acieranie na!ewk wzmacnia cebu!ki w$osowe i $agodzi b!e /antomowe&
C9C
Na*ew(a z (rwawni(a
Przygotowanie ) jak wyej& 6io$a powinny by+ zbierane w s$oneczny dzie%" a do
na!ewki uywa si# wy$cznie kwiatw krwawnika& 5a!ewk t naciera+ cia$o przy zaniku
koci" uszkodzeniach kr#gos$upa" chorobie Parkinsona" b!ach korzonkw nerwowych&
Na*ew(a p"(rz#w"wa
Korzenie pokrzywy zbierane jesieni !ub wiosn za!a+ ! czyst wdk" pozostawi+
przez 1)1C dni w ciep$ym miejscu" po czym z!a+ do bute!ki& 0ona te stosowa+ !icie
pokrzywy U !icie nasturcji& (kuteczna przy !eczeniu trdziku" wzmacnia w$osy&
Na*ew(a z &ui
>icie cedru !ub tui kroi si# drobno" za!ewa czyst wdk i pozostawia na 1)1C dni w
ciep$ym miejscu& >ikwiduje znamiona" brodawki" p!amy starcze i inne zaburzenia w
pigmentacji&
Na*ew(a z )#w"("%&u
-myte korzenie ywokostu pokroi+" za!a+ czyst wdk na 1)1C dni" pozostawi+ w
ciep$ym miejscu& Pomocna przy uszkodzeniach kr#gos$upa" chorobach reumatycznych"
b!ach staww&
O*e. ziurawc"w#
Kwiaty dziurawca zebrane w s$oneczny dzie% za!a+ o!ejem wyt$aczanym na zimno i
pozostawi+ na 1C dni w s$o%cu& 5abierze on pi#knego czerwonego ko!oru& Przesczy+
przez sito i przechowywa+ w ciemnej bute!ce& (marowanie o!ejem pomaga na chore
w#z$y ch$onne" wiee rany" obrz#ki" b!e kr#gos$upa" p!ecw" !umbago" rw# ku!szow"
reumatyzm" zastarza$e rany&
O*e. ru,ian("w#
6ebrane w s$oneczny dzie% kwiaty rumianku za!a+ t$oczonym na zimno o!ejem i
pozostawi+ na 1C dni w ciep$ym miejscu& Po odsczeniu przechowywa+ w !odwce&
Pomocny jest przy nerwob!ach" zm#czonych nogach" $amaniu koci& S
3#r"p "rzec$"w#
Pokrojone zie!one $upiny orzechw w$oskich ob/icie zasypa+ cukrem& Ju na drugi
dzie% syrop jest gotowy& Przechowywa+ w !odwce&
3ardzo skuteczny !ek przy !eczeniu biegunek" nawet przew!ek$ych" take przy
zespo$ach z$ego wch$aniania je!it" ce!iakii u dzieci&
Win" z a*"e%u
'ycisn+ w sokowirwce sok z !ici a!oesu" doda+ ty!e samo miodu oraz rwn i!o+
czerwonego wina& *dstawi+ na 1)19 dni& 'ino ma si!ne dzia$anie wzmacniajce& 5a!ey
pi+ codziennie po jednym ma$ym kie!iszku do obiadu&
O+%&ru(c.a
8!a dobrego samopoczucia" a przede wszystkim d!a zdrowia" konieczne i yciowo
wane s regu!arne wyprnienia& Ju przed tysicami !at dosz!i .hi%czycy do wniosku"
e jama brzuszna stanowi centrum energii yciowej& 8owiadczenie nauczy$o mnie"
C94
e najcz#stsze choroby zaczynaj si# w oko!icy wtrobowo)je!itowej i e tam te zaczyna
si# rekonwa!escencja& 6wyrodnienie /!ory je!itowej" ktre powoduje obstrukcj# ostr i
chroniczn" wyzwa!a te rnorodne niedomagania" jak depresje psychiczne" wyrzuty
skrne" b!e g$owy" krzya i brzucha" migren#" dusznoci" zaburzenia wtrobowe i
$ciowe& Przypad$oci te !eczy si# niejednokrotnie nie/achowo ty!ko na podstawie
symptomw i wyst#pujcych b!w" a zasadnicz" cz#sto nierozpoznan przyczyn
pozostaj je!ita" gdy na skutek zaburzenia ich /unkcji dochodzi do nadmiernego
gromadzenia w organizmie trujcych odpadw przemiany materii" ktre wch$aniane
zatruwaj wtrob# i ca$y organizm cz$owieka& Fe szeroko rozpowszechnione zaburzenia
/unkcji je!it najcz#ciej utajone" sporadycznie ty!ko dajce zna+ o sobie" s najcz#ciej
rezu!tatem z$ych nawykw w odywianiu i sposobie ycia& *bstrukcj# mog
spowodowa+ stresy" nerwica" naduywanie rodkw przeczyszczajcych" brak ruchu"
nieodpowiednie poywienie" niedostateczna dobowa i!o+ p$ynw :minimum 1"4 !
dziennie;" zatrzymywanie sto!ca z braku czasu itd& 8!atego Onaj!epsze !eki
przeczyszczajceP nie u!ecz na d$usz met# tej do!eg!iwoci" gdy nie usun 2rd$a z$a"
a ty!ko podrania !uzwk# je!it& Krtkotrwa$e dobre rezu!taty zach#caj do korzystania
ze rodkw chemicznych" te jednak stosowane sta!e prowadz do ca$kowitego
zwyrodnienia /!ory je!itowej& ' takich przypadkach na!ey zbada+ ka$ na /!or# je!it i
sukcesywnie przywraca+ j do norma!nego stanu& Przy obstrukcji pomocna jest
akupresura& 1ysunki oraz szczeg$owy opis wykonania masau znajd Pa%stwo w
nast#pnej cz#ci ksiki& Punkt pierwszy" wzmagajcy /unkcj# je!ita grubego" znajduje si#
na przedramieniu" nieda!eko $okcia& Fen wra!iwy na ucisk punkt masowa+ na!ey
obustronnie przez 7)4 minut& -ciska+ niezbyt si!nie w kierunku barku" powtarza+ ki!ka
razy dziennie& Punkt drugi znajduje si# na stopie" w szparze mi#dzy drugim a trzecim
pa!cem& .hi%czycy nazywaj go O5eitingP" co t$umaczy si# jako Owewn#trzny
dziedziniecP& -trzymujca si# obstrukcja z towarzyszc bezsennoci daje si# $atwo
usun+ przez si!n" okr#n akupresur# tego wra!iwego na b! miejsca za pomoc kciuka
i pa!ca wskazujcego& 0asowa+ dwa razy dziennie od 7 do 4 minut na obydwu stopach&
5ast#pne punkty znajduj si# obok p#pka i pod nim" jak rwnie przy zewn#trznym $uku
ebrowym& Punkty te s z regu$y ma$o wra!iwe na ucisk" dzia$anie ich jednak jest bardzo
si!ne" co w niektrych przypadkach moe spowodowa+ gruntowne przeczyszczenie&
8!atego te te Omagiczne guzikiP masowa+ na!ey !ekkimi" okr#nymi ruchami w
kierunku wskazwek zegara" przez 4)1 minut dwa razy dziennie& *statnie punkty tego
Oje!itowego sz!akuP !e po obydwu stronach do!nej cz#ci czwartego kr#gu
!#d2wiowego& *bustronna akupresura obydwoma kciukami przez 7)4 minut ki!ka razy
dziennie daje doskona$e wyniki" na ktre jednak na!ey troch# poczeka+& Powyszy
schemat !eczniczy stosowa+ na!ey przez d$uszy czas" a podana reakcja organizmu
utrzyma si# na sta$e&
W zi"!"*ecznic&wie %&"%u.e %i/ na%&/pu.-ce Fr"(i "+.aw"we2
1& .ho!egran" 5ormogran" 5eonormaco!" 1he!aS" pasty!ki rzewieniowe&
9& M!iwki suszone 1 dag co dzie%" mog by+ rozmoczone w kompocie" w kapucie" z
/aso!&
7& (iemi# mie!one :! $yka cukru U C $yki siemienia; ) 9 $yki dziennie z m!ekiem !ub
z herbat&
C9E
C& Kora kruszyny 7 g" k$cze rzewienia 9 g" !i+ prawo!azu 14 g& any 1 g" korze%
!ukrecji 1 g i korze% zio$a arcydzi#g!a 7 g ) odwar z ! $yki tej mieszanki&
4& 6ie!e krwawnika" zie!e bratka" zie!e drapacza" kwiat rumianku" korze% biedrze%ca"
kora kruszyny" !i+ mi#ty ) po 4 g& 5apar 9 $yki zi$ w szk!ance wrztku&
E& Korze% omanu" korze% !ukrecji, korze% arcydzi#g!a" korze% myd!nicy" kwiat
!awendy" k$cze koz$ka" kora kruszyny ) po 4 g kadego" zaparza+ ! $yk# na szk!&
zi$&
3PO34B ODDYCHANIA PRZEPONOWE5O
Twiczenie zwi#ksza pojemno+ p$uc" co jest wane d!a pa!aczy" poprawia prac# serca"
je!it" zapobiega y!akom go!eni" dyskopatii" powoduje !epsze ukrwienie g$owy" co usuwa
uczucie zm#czenia&
1& (tan+ na rozstawionych nogach przy otwartym oknie&
9& 'ykona+ g$#boki wdech" wcigajc powietrze nosem" unoszc r#ce do gry"
jednoczenie rozszerzajc k!atk# piersiow i wypinajc brzuch& ' pozycji tej
pozosta+ !iczc do pi#ciu&
7& *bj+ kciukiem i pa!cem wskazujcym ko%ce eber :jak do krakowiaka;" zrobi+
g$#boki wydech ustami" zginajc tu$w poziomo do przodu& Przy tym ruchu
pozosta$e pa!ce uciskaj przepon# do gry& Twiczenie powtrzy+ 4)E razy&
Po +wiczeniu oddechowym stan+ prosto& -stawi+ stopy obok siebie i trzymajc pa!ce
stp nieruchomo" unosi+ pi#ty do gry i dosy+ twardo opada+& Powtrzy+ 4 razy&
Twiczenie to mona take wykonywa+ czekajc na autobus czy w ko!ejce&
ZA3ADY YWIENIA DIETETYCZNE5O W KAMICY NERKOWE?
Kamica nerkowa charakteryzuje si# obecnoci w drogach moczowych kamieni !ub
kryszta$kw so!i" g$wnie kwasu moczowego i szczawiowego" jak rwnie /os/oranu
amonowo)magnezowego& 8o najistotniejszych czynnikw wywo$ujcych kamic#
nerkow na!e zaburzenia przemiany materii powodujce wytrcanie si# z moczu
kryszta$w wymienionych so!i& Powstaniu kamicy sprzyjaj ponadto,
1& zastj moczu cz#sto powodowany powstrzymywaniem si# od oddania moczu,
9& nadmierne zag#szczenie moczu powodowane piciem zbyt ma$ej i!oci p$ynw"
szczeg!nie w !ecie i w czasie pracy w gorcych pomieszczeniach,
7& zapa!enie drg moczowych,
C& b$#dy dietetyczne po!egajce na spoywaniu potraw ob/itujcych w substancje" z
ktrych tworz si# z$ogi w drogach moczowych&
O='*ne w%(azania ie&e&#czne2
1& 'ybr w$aciwej diety za!ey od rodzaju kamieni i kryszta$w obecnych w moczu&
6 poywienia na!ey wyk!uczy+ pokarmy ob/itujce w substancje tworzce z$ogi w
drogach moczowych& Pokarmy te s wymienione w tabe!i&
C9B
9& ' kadym przypadku kamicy nerkowej na!ey przyjmowa+ wi#ksze i!oci p$ynw"
tak aby i!o+ oddawanego moczu wynosi$a oko$o 9 !itrw na dob#& 0og to by+
zwyk!e napoje :z wyk!uczeniem zabronionych w danym typie kamicy;" jak rwnie
wody minera!ne :patrz& tabe!a;&
7& 5a!ey zapobiega+ zastojowi moczu przez jego cz#ste oddawanie&
C& ' kamicy moczanowej na!ey dy+ do obnienia kwanoci moczu" spoywajc
pokarmy a!ka!izujce& Je!i w moczu znajduj si# kryszta$y /os/oranu amonowo)
magnezowego !ub szczawianw" na!ey spoywa+ pokarmy zakwaszajce :p&
tabe!a;&
4& <!koho! jest zabroniony&
PRODUKTY ZABRONIONE8 DOZWOLONE * ZALECANE
KAMICA MOCZANOWA KAMICA 3ZCZAWIANOWA ryby
Produkty zabronione Produkty zabronione jaja
wtroba botwina kapusta
mdek szpinak ogrki
cynaderki szczaw sa$ata
mi#so baranie rabarbar cebu!a
kawior cytryny owoce :poza wymienionymi;
!edzie suszone /igi mas$o
sardynki czeko!ada produkty zboowe
czeko!ada kakao KAMICA PO3PORANOWA
kakao kawa natura!na Produkty zabronione
kawa natura!na mocna herbata nasiona ro!in strczkowych
mocna herbata ostre przyprawy a!ka!iczne wody minera!ne
orzechy nasiona ro!in strczkowych Produkty, ktre naley oraniczy!
Produkty, ktre naley oraniczy! Produkty, ktre naley oraniczy! ziemniaki
mi#so :pozosta$e gatunki; ziemniaki warzywa
ryby marchew owoce
wywary mi#sne i rybne buraki m!eko
produkty zboowe zie!ony groszek jaja
Produkty zalecane pomidory Produkty zalecane
due i!oci p$ynw koncentrat pomidorowy due i!oci p$ynw
wody minera!ne :Jan" 8brwka; !iwki mi#so
warzywa agrest ryby
owoce cukier sery
cukier m!eko ch!eb
mas$o w ma$ych i!ociach Produkty zalecane kasze :wszystkie gatunki;
m!eko due i!oci p$ynw makarony
chudy ser mi#so mas$o
ziemniaki
ZIO9A PRZY KAMICY WHTROBOWE?
6estaw ten na!ey stosowa+ przez ki!ka tygodni !ub nawet ki!ka miesi#cy" a do
momentu" kiedy -(G nie wykazuje w woreczku kamieni" jedynie b$oto $ciowe&
Przygotowa+ mieszank# po 4 g kadego z wymienionych zi$, kwiat jarz#biny" kwiat
C9D
kocanki !i+ bobrka" owoc ko!endry" zie!e g!istnika" korze% mniszka" mi#ta" dziurawiec"
K((>& 6aparzy+ 7 $yki tej mieszanki na 7 szk!anki wody i wypija+ napar w cigu dnia&
Po tej kuracji" po wykonaniu przewiet!enia -(G" d!a da!szego oczyszczenia woreczka
zastosowa+ nast#pujc kuracj#, przez 7 dni pi+ na czczo 7 razy dziennie p$ godziny
przed jedzeniem sok z 1H9 cytryny p!us ! $yka o!iwy" p!us 7 krop!i (o!arenu p!us !
$yeczka .ho!eso!u" popi+ gorc wod& Przez nast#pne 7 dni pi+ na czczo 7 razy
dziennie p$ godziny przed jedzeniem sok z ca$ej cytryny" p!us 1 $yka o!iwy" p!us7
krop!i (o!arenu" p!us ! $yeczka .ho!eso!u" ' nast#pnych dniach zwi#kszy+ i!o+ soku z
cytryny do 1"4" nast#pnie do 9" potem do 9"4 a osignie si# !iczb# = cytryn dziennie .o 7
dni zwi#ksza si# o p$ cytryny& Po osigni#ciu !iczby = cytryn dziennie na!ey rozpocz+
w tym samym rytmie :o p$ cytryn;&dziennie; zmniejszanie i!oci zaywanych cytryn a
do momentu" kiedy zaywa+ si# b#dzie sok z p$ cytryny& ' !ejszych przypadkach
mona zastosowa+ kuracj# 7)dniow& Po ca$ej kuracji przewanie p#cherzyk $ciowy
jest oczyszczony& >epiej jednak nie grzeszy+ jeszcze jedzeniem nadmiernej i!oci
t$uszczw i t$ustych" s$odkich ciast i tortw&
ZIO9A NA ODTRUCIE OR5ANIZMU PO ANTYBIOTYKACH
K$cze perzu" korze% $opianu" zie!e naw$oci" rdestu ptasiego" zie!e /io$ka" owoc bzu
czarnego" kora wierzby" !i+ brzozy& 0ieszank# sporzdza si# $czc po 4 g tych zi$&
6aparza si# 9 $yki tej mieszanki na 9 szk!& wody i wypija w cigu dnia& Przed uyciem
antybiotyku naj!epiej jest zjada+ ! $yeczk# zmie!onego siemienia !nianego" a w cigu
dnia ) kiedy musimy bra+ antybiotyki ) zjada+ 9 cebu!e rozgotowane na g#sto z
dodatkiem zmie!onego kminku z majerankiem" os$onimy wtedy w$asn wtrob# od
uszkodzenia&
ZIO9A NA LECZENIE PRO3TATY
Przyrzdzi+ mieszank#" $czc po 4 g nast#pujcych zi$, zie!e skrzypu" !i+ pokrzywy
kwiat bzu czarnego" kwiat tawu$y $kowej" korze% wi!yny" korze% podrnika" korze%
omanu" zie!e szanty" !i+ me!isy" !i+ czarnej porzeczki" !i+ poziomki" !i+ brzozy" zie!e
dziurawca !i+ borwki" zie!e wrzosu" korze% mniszka !ekarskiego pczki topo!i& 8o
mieszanki tej doda+ 7 g kruszyny" 7 $yki starannie wymieszanych zi$ zaparzy+ w 7
szk!& wrztku :naj!epiej do termosu" aby utrzyma+ temperatur#; i porcj# t# wypi+ w cigu
dnia& .zas trwania kuracji 4 miesi#cy&
AKUPRE3URA
3T4P
LECZNICZY MA3A 3T4P
<kupresura jest bardzo star" wywodzc si# z medycyny chi%skiej metod
pro/i!aktyczno)!ecznicz& Jej istota jest b!iska akupunkturze" ktrej geneza zreszt jest
podobna& <kupunktura zrobi$a wi#ksz karier# w wiecie 6achodu" a!e te akupresura
zyska$a popu!arno+ poza miejscem swoich narodzin i ju w pocztkach naszego wieku
podejmowano !eczenie wed!e jej wskaza% i na przyk$ad w -(< g$oszono wysok jej
skuteczno+& ' p2niejszych dziesi#cio!eciach powsta$y w wie!u krajach Iuropy
6achodniej orodki szko!eniowe kszta$cce specja!istw w zakresie !eczenia akupresura&
5a czym po!ega ta metoda" wyst#pujca take pod nazw re/!eksoterapiiK
'spomnia$am o pokrewie%stwie akupresury oraz akupunktury& Jedna i druga metoda
po!ega na oddzia$ywaniu na chore organy za porednictwem punktw !ub stre/
z!oka!izowanych na cie!e& <kupunktura ) co powszechnie wiadomo ) po!ega na wbijaniu
specja!nych igie$ w okre!one punkty OodpowiadajceP za poszczeg!ne organy"
natomiast oddzia$ywanie to w akupresurze odbywa si# za pomoc masau bd2 ucisku
tak zwanych stre/ re/!eksyjnych majcych powizanie z poszczeg!nymi organami&
(tre/y re/!eksyjne wyst#puj w rnych miejscach na cie!e" a!e najwaniejsze ich
zgrupowanie znajduje si# na stopach& Pobudzenie stre/ re/!eksyjnych znajdujcych si# w
rnych miejscach stp ) pod spodem" z bokw" na wierzchu ) wystarcza do
osigni#cia e/ektu !eczniczego& Anne stre/y maj znaczenie pomocnicze&
0asa stre/ re/!eksyjnych znajdujcych si# na stopach powoduje !epszy przep$yw krwi
i bioenergii" ktre docieraj do organu powizanego z dan stre/& Podczas masau
energia biochemiczna dociera $atwiej do chorego organu i po okre!onym czasie nast#puje
wyra2na poprawa" a nast#pnie wy!eczenie& Pobudzenie krwi do !epszego przep$ywu ma
ogromne znaczenie" a!bowiem krew u$atwia bardzo wane d!a organizmu czynnoci
yciowe, przenosi wszystkie substancje budu!cowe" t!en" hormony i enzymy" przeciwcia$a
odpornociowe oraz produkty rozk$adu" ktre s wyda!ane z moczem& 6osta$o
potwierdzone" e niedostateczny przep$yw krwi przed$ua !eczenie ran" e!iminowanie
zak$ce% w ca$ym organizmie ) w tkankach i poszczeg!nych organach& ' miejscach"
gdzie dochodzi do zak$ce% przep$ywu krwi" tworz si# zgrubia$e z$ogi" szkod!iwe
struktury kwasu moczowego i inne niekorzystne substancje ba!astowe&
3ardzo niekorzystny wp$yw na krenie krwi i bioenergii ma niewygodne" ciasne
obuwie& 5a!ey wi#c unika+ butw uciskajcych stop# i wywo$ujcych na niej
stwardnienia i modze!e oraz powodujcych" e stopa staje si# zimna" co jest oznak
C77
niew$aciwego przep$ywu krwi& 5ieodpowiednie obuwie moe wywo$a+ zak$cenie
stre/y re/!eksyjnej i brak reakcji na masae&
0i#dzy poszczeg!nymi organami a odpowiednimi stre/ami re/!eksyjnymi powstaje
sprz#enie zwrotne& -cisk na odpowiedni punkt na skrze wyzwa!a energi# yciow i
aktywizuje si$y wita!ne" dzi#ki czemu akupresura pozwa!a !eczy+ choroby wie!u organw
wewn#trznych" a naj!epsze e/ekty daje $czenie akupresury z zio$o!ecznictwem"
sokoterapi oraz apiterapi&
<kupresura jest znakomit metod pro/i!aktyczn& 0asaom moe by+ poddawane i
niemow!#" i staruszek& 'iek nie stanowi adnej przeszkody ani przeciwwskaza%&
8ecydujc si# na re/!eksoterapi# pro/i!aktyczn na!ey pami#ta+" e masae musz by+
wykonywane w ci!e okre!onej ko!ejnoci& 5ajpierw na!ey poddawa+ masaom
receptory :stre/y; nerek" moczowodu i p#cherza :co pomaga rozpuszcza+ i usuwa+ z
krwiobiegu zanieczyszczenia@ temu uk$adowi na!ey powi#ci+ najwi#cej uwagi;"
nast#pnie g$owy :w ce!u usprawnienia orodka sterujcego organami i narzdami;" w
da!szej ko!ejnoci o$dka" je!ita" wtroby i trzustki :w uk$adzie tym znajduj si# organy"
w ktrych nast#puje odtruwanie i przemiana materii@ od ich sprawnego dzia$ania za!ey
przygotowanie materia$w budu!cowych d!a kadego organu;" wreszcie punkty
!im/atyczne :usprawnienie wyda!ania substancji u!owych i dostarczenie substancji o
dzia$aniu obronnym" tzw& przeciwcia$;& Po wykonaniu masau tych stre/ re/!eksyjnych
mona przystpi+ do stre/ nast#pnych& 0asowanie na!ey rozpocz+ $agodnie" ucisk
zwi#ksza+ stopniowo& (tre/y re/!eksyjne mona masowa+ brzucem :opuszk; kciuka
bd2 kostk zgi#tego pa!ca& 0iejsce masowane na!ey posmarowa+ kremem
kosmetycznym& Przeciwwskazaniami do stosowania re/!eksoterapii s roz!eg$e
ska!eczenia skry" cia" ci#kie choroby krenia krwi !ub choroby z niewydo!noci
serca&
' przypadku przykrej reakcji organizmu ) co jednak zdarza si# bardzo rzadko
)rwnie na!ey zaniecha+ masau& 1e/!eksoterapia stosowana w$aciwie nie daje
objaww ubocznych& 0asa stp przynosi dobre skutki !ecznicze w wie!u chorobach& 6a
porednictwem uciskania stre/ re/!eksyjnych i receptorw mona ) co jednak wymaga
sporej wprawy ) stawia+ diagnoz#& 'yst#puje bowiem nast#pujca za!eno+, gdy jaki
narzd bd2 organ staje si# niepe$nosprawny ) ucisk odpowiadajcej mu stre/y
re/!eksyjnej wywo$uje uczucie b!u&
0asae ) co ju zosta$o podkre!one ) przyczyniaj si# do !epszego ukrwienia chorych
narzdw i wp$ywaj na po!epszenie dzia$ania si$ wita!nych organizmu& 1e/!eksoterapia
wykorzystuje zjawisko krenia bioenergii" udronienia kana$w energetycznych& Inergia
dochodzca do stp u!ega trans/ormacji i w postaci /a!i wraca wzd$u powierzchni cia$a
do g$owy&
1e/!ekso!ogia" czy!i nauka o odruchach bezwarunkowych w zastosowaniu do !eczenia
oko$o 9 chorb i do!eg!iwoci&
.z$owiek reaguje na bod2ce" przekazywane za porednictwem uk$adu nerwowego i
kana$w energetycznych do odpowiednich organw& Fwrc tej teorii by$ 8escates" ojciec
determinizmu& Fwierdzi$ on" e kady bodziec wywo$uje reakcje&
Feori# t#" pod nazw odruchw bezwarunkowych" rozwin#!i (eczenow i Paw$w"
ktrzy udowodni!i" e czynnoci kory mzgu wp$ywaj na powstawanie powiza%
uzewn#trznionych w stre/ach zwanych re/!eksyjnymi&
Twierzenie &" "piera %i/ na &rzec$ za%aac$2
1& 6asada determinizmu" tzn& e nie ma dzia$ania bez przyczyny&
9& 6asada ana!izy i syntezy" tzn& rozk$ad na cz$ony i ich ponowne zestawienie&
7& 6asada powizania dynamiki ze struktur materia!n" tzn& e istnieje zwizek
mi#dzy dzia$aniem si$y i odpowiedni przestrzenn jednostk struktura!n"
/unkcjona!n w rnych organach&
TECHNIKA MA3AU
' organizmie !udzkim istniej !iczne powizania organw z odda!onymi punktami !ub
stre/ami nerwowymi" zwanymi re/!eksyjnymi&
' niniejszej cz#ci omwi# stre/y re/!eksyjne wyst#pujce na podeszwie stopy& Kiedy
cz$owiek chodzi boso po nierwnym terenie" automatycznie odbywaj si# masae stre/
re/!eksyjnych wyst#pujcych na podeszwie stopy& 5atomiast buty ciasne maj
niekorzystny wp$yw na krenie krwi& 5ogi s wtedy zimne& Przep$yw krwi jest
utrudniony i stre/y re/!eksyjne niedostatecznie spe$niaj swoje zadania& Przez masae
stre/ re/!eksyjnych osiga si# !epszy przep$yw krwi" a do organu" z ktrym ta stre/a jest
powizana& Przy masau energia biochemiczna dociera $atwiej do chorego organu i po
okre!onej i!oci masay nast#puje jego wyzdrowienie& Przyk$ady i dane !iczbowe
podamy w da!szej cz#ci tej pracy&
Lep%z# przep!#w (rwi u!a&wia na%&/pu.-ce +arz" wa)ne cz#nn"Fci2
1& Przenoszenie wszystkich substancji budu!cowych&
9& Przenoszenie t!enu&
C74
1& Przenoszenie hormonw i enzymw&
9& Przenoszenie przeciwcia$ odpornociowych&
7& Przenoszenie produktw rozk$adu do narzdw wyda!niczych&
8owiadczenie potwierdza" e niedostateczny przep$yw krwi przed$ua czas !eczenia
ran" wye!iminowania zak$ce% w ca$ym organizmie :w komrkach" tkankach" organach
itp&;&
' miejscach zak$conego przep$ywu krwi tworz si# zgrubia$e z$ogi" struktury z
kryszta$w kwasu moczowego i inne u!e&
0iedzy organem a odpowiadajc mu stre/ re/!eksyjn powstaje sprz#enie zwrotne&
' przypadkach najcz#stszych u!ega zak$ceniu odpowiednia stre/a re/!eksyjna" jak na
przyk$ad z powodu niewygodnego obuwia&
1zadziej u!ega zak$ceniu bezporednio sam organ& 0oe to nastpi+ np& przy
zranieniu" spowodowanym przez czynnik zewn#trzny" jak to ma miejsce w wypadku
samochodowym" przy pobiciu itp&
Kiedy organizm staje si# niepe$nosprawny" znajdujemy wtedy duo czu$ych punktw
re/!eksyjnych na podeszwie stopy&
3ardzo poyteczne s masae pro/i!aktyczne" aby masa by$ skuteczny musimy
pozby+ si# wsze!kich zgrubie% na stopach&
O+ecnie %&"%"wane %- na%&/pu.-ce ,a%a)e2
1& 1#czne&
9& <utomatyczne mechaniczne&
7& <utomatyczne za pomoc aparatu e!ektrycznego&
MA3A RBCZNY
'arunkiem wykonania dobrego masau jest
w$aciwa pozycja masujcego i masowanego&
*bydwaj powinni usi+ wygodnie
naprzeciw siebie w pozycji bez napi#cia& 5oga
masowanego powinna spocz+ na ko!anie
masujcego :rys& 1&;" ktry ma wtedy do
dyspozycji jego stop#&
0asae stopy w stre/ie pa!cw i kostek
rodkowej cz#ci podeszwy odbywaj si#
wed$ug rysunku 9a& 0asowana osoba zgina
nog# w ko!anie i stawia stop# na ko!anie
masujcego&
0asae stre/y re/!eksyjnej pi#ty" kostek
woko$o oraz nogi odbywaj si# wed$ug
rysunku 9 b& 0asowana osoba wykr#ca si#
bowiem i trzyma si# masujcego w za
za!enoci od punktu masowanego wewntrz !ub na zewntrz stopy&
0asuje si# brzucem kciuka !ub kostk pa!cw ruchem okr#nym" miejsce masowane
pow!eka si# cienk warstw kremu kosmetycznego&
8!a duych stre/ re/!eksyjnych" np& rwy ku!szowej :ischiasu;" masuje si# w kierunku
serca uciskajc bardziej ni w kierunku odwrotnym& Podczas takiego masau przesuwa
C7E
R#%> 6> -stawienie nogi przy masau
r#cznym&
R#%> Ma> Pozycje stopy przy masau w stre/ie R#%> M+> Pozycja stopy masau pi#ty&
pa!cw i kostek rodkowej podeszwy stopy&
si# strumie% !im/y& Gdy masuje si# w d$" to strumie% !im/y jest hamowany" co jest do
unikni#cia" gdy masowani maj przewanie s$aby strumie% !im/y&
0asowanie na!ey rozpocz+ $agodnie i powo!i zwi#ksza+ nacisk& *bserwujc
masowanego mona usta!i+ granic# takiego nacisku&
MA3AE AUTOMATYCZNE MECHANICZNE
Przy masowaniu r#cznym masujcy moe zm#czy+ si#& 6 tego powodu za!eca si#
stosowanie masay mechanicznych& *siga si# to chodzc boso po wyboistym terenie"
gdzie !e kamyczki rnych wie!koci& Faki teren spotyka si# szczeg!nie w grach !ub
na p!ay&
5ie zawsze jest to mo!iwe& 0a$e kamyczki na g$#biej !ecej stre/ie re/!eksyjnej
stopy& Mrednie kamyczki s zazwycza7 mniej ostre& 'i#ksze kamyczki maj znaczenie d!a
!udzi" u ktrych krtsze s ci#gna $czce stop# z mi#niami $ydek& Fakie masae mona
praktykowa+ w domu stojc !ub chodzc po p!astykowej p$ycie wyposaonej w
nierwnoci imitujce nierwny teren" mona te stosowa+ specja!ny wa$ek drewniany z
naci#ciami !ub rowkami& Przez nierwn powierzchni# wa$ka uzyskuje si# si!niejszy
nacisk na stre/y re/!eksyjne narzdw& -cisk powinien odpowiada+ 4" B !ub = kg&
Post#pujc w ten sposb mona wzmocni+ stop# i przywrci+ jej prawid$ow zdrow
/orm# anatomiczn&
' przypadkach gdy w gr# nie wchodzi zawa$ serca" migrena" rana itp&" na!ey
masowa+ stre/y re/!eksyjne podeszwy stopy w porzdku nast#pujcym :uk$ad organw"
narzdw;,
1& 5erki" przewody moczowe i p#cherz moczowy& Pomaga to rozpuszcza+ i usuwa+ z
krwiobiegu trucizny :kwas moczowy;& 5ajwi#cej czasu powi#ca si# temu uk$adowi&
9& G$owa& -sprawnia to prac# orodka sterujcego organami" narzdami&
C7B
7& Ro$dek)je!ita" wtroba i trzustka& ' tym uk$adzie mamy organy" w ktrych
zachodzi odtruwanie i przemiana materii& *d ich sprawnego dzia$ania za!ey
przygotowanie materia$w budu!cowych d!a kadego organu&
C& Punkty !im/atyczne" ktre usprawniaj rozk$ad substancji u!owych i dostarczaj
substancji o dzia$aniu obronnym :przeciwcia$a;&
4& 'szystkie pozosta$e czu$e punkty omwione niej
MA3AE AUTOMATYCZNE ELEKTRYCZNE
0asae usprawniaj organizm !udzki i usuwaj przyczyny ponad 9 chorb i
do!eg!iwoci s one stosowane w -(<&
Dzienn# cza% &rwania ,a%a)#
Kady punkt re/!eksyjny powinien by+ masowany 4 minut&
Przy ostrych zak$ceniach mona masowa+ do 14 minut& .zas masowania stre/
re/!eksyjnych wtroby i kr#gos$upa za!ey od sprawnoci nerek& Przy dostatecznym
usprawnieniu pracy nerek mona dopiero masowa+ stre/# re/!eksyjn wtroby d$uej ni
4 minut&
' przeciwnym razie trucizny" ktre u!eg$y rozpuszczeniu" wyst#puj w obiegu krwi i
nie s wyda!ane& Fakiego stanu rzeczy na!ey koniecznie unika+&
(tre/a re/!eksyjna kr#gos$upa nie powinna by+ zbyt d$ugo masowana" gdy w
przeciwnym razie przez wzmoony krwiobieg mog przejciowo wystpi+ reakcje
ujemne&
5ajbardziej korzystnym czasem stosowania wszystkich masay jest 7 minut dziennie&
8owiadczenie wskazuje" e na!ey masowa+,
1& *ko$o 4 minut d!a nadnercza" nerek" przewodu moczowego i p#cherza moczowego&
9& *ko$o 7 minut d!a g$owy i karku&
7& *ko$o 9 minut d!a punktu !im/atycznego&
C& *ko$o 9 minut d!a rany&
M")*iwe rea(c.e
6 powodu intensywnego podranienia jednego organu moe :a!e nie musi;
wyst#powa+ przejciowa reakcja" ktra znika po krtkim czasie& 'ane jest" aby nie
przerywa+ masowania& 0o!iwe s nast#pujce reakcje przejciowe,
1& (puchni#te p#ciny" szczeg!nie u osb z zastojem ch$onki&
9& Kurcze y$" ktre nag!e wzmagaj si#& Ry$y te musz przenosi+ wi#cej krwi i d!atego
s bardziej widoczne&
7& *dkryta noga& - ng bardzo 2!e ukrwionych wyst#puj odkryte miejsca" gdy t#dy
uchodz toksyny na zewntrz&
C& (koki temperatury wyst#puj przy masaach gruczo$w !im/atycznych" gdy w
organizmie rozwija si# in/ekcja&
4& 'zmoony b! w jednym organie&
E& 5iebieskie p!amy" gdy gospodarka wapnem :.a; jest zdezorganizowana&
C7D
WYDALANIE 3UB3TANC?I TOK3YCZNYCH
(ubstancje toksyczne s wyda!ane przede wszystkim z nerek przez przewd moczowy i
p#cherz moczowy@ przez skr#" przez wtrob# poprzez p#cherzyk $ciowy i przez je!ita"
jak rwnie przez p$uca&
NERKI
'yda!aj one toksyny" a w szczeg!noci
kwasy moczowe i wod#& (tre/a re/!eksyjna
nerek znajduje si# do+ g$#boko w rodku stopy"
w miejscu nie pod!egajcemu norma!nie
ruchowi" z wyjtkiem" kiedy chodzi si# boso po
nierwnym kamienistym terenie& Przez masae
stre/y re/!eksyjnej nerka staje si# najbardziej
ukrwiona i bardziej wydo!na&
' okresie od ! do E tygodni mona stwierdzi+
zabarwienie si# moczu" ktry przybiera ko!or
$ty" $tobrunatny !ub czerwonobrunatny&
6apach moczu moe u)!ec zmianie& 0ocz moe
mie+ przejciowo przykry zapach&
Kiedy nerka jest ma$o wydo!na mona
zaobserwowa+ zak$cenia,
O(!aanie %i/ %u+%&anc.i &"(%#czn#c$
W "+ie=u (rwi> 'ywo$uje to wysokie cinienie
krwi" zwapnienie arterii i kurczowe y$&
W ,i/Fniac$ i w &(ance !-czne.> 'ywo$uje to
reumatyzm&
W %&awac$> Prowadzi to do zapa!e% w stawach
i do chronicznych" zwyrodnieniowych zmian w
stawach :artroza;&
W "czac$ i to do+ cz#sto&
W %('rze> 'ywo$uje to rnego typu egzemy i $uszczyce&
W ner(ac$> Prowadzi to do odk$adania si# piasku i kamieni&
C7=
R#%> 7> (tre/a re/!eksyjna p#cherza
moczowego" numer 99 oznacza nerki" 97
przewd moczowy" 9C p#cherz moczowy&
PRZEW4D MOCZOWY
*ba przewody moczowe maj posta+ d$ugich cienkich mi#sistych rurek& Ko%cz si#
one !ejkowato na miedniczce nerkowej" a z drugiej strony prowadz do p#cherza
moczowego&
0og wyst#powa+ nast#pujce zak$cenia,
6aginanie !ub zaw#enie przewodw moczowych powoduje wstrzymanie moczu i jego
prd odwrotny z p#cherza do nerek&
6apa!enia mani/estujce si# jako krtkie :strzykni#cia" cigni#cia;" k$ujce b!e w
do!nej cz#ci brzucha" cz#sto brane jako zapa!enie jajowodu&
PBCHERZ MOCZOWY * CEWKA MOCZOWA
P#cherz moczowy jest musku!arn jam"
znajdujc si# mi#dzy mi#niem zwieracza i
cewk moczow&
0og wyst#powa+ zak$cenia,
Zapa*enia> *dczuwa si# piekce b!e przy
oddawaniu moczu& 3!e te wyst#puj cz#ciej
u kobiet" gdy ich cewka moczowa jest krtsza
a zatem niebezpiecze%stwo in/ekcji jest
wi#ksze&
Kurcze p/c$erza ,"cz"we="
($abe mi#nie zwieracza i w !ad za tym
moczenie nocne&
3&reI# reI*e(%#.ne
3&reIa reI*e(%#.na p/c$erza ,"cz"we=" !ey na wewn#trznej stronie nogi b!iziutko
pi#ty :patrz rys& 7 d!a nerek;&
3&reIa reI*e(%#.na cew(i ,"cz"we. prowadzi od strony stre/y re/!eksyjnej p#cherza
moczowego do wewn#trznej strony pi#ty :rys& C& nr 41;& 6apa!enia p#cherza moczowego
s wzg!#dnie $atwe do usuni#cia& Ju po drugim !ub trzecim masau odczuwa si#
po!epszenie&
CC
R#%> G> (tre/a re/!eksyjna cewki moczowej
nr 41&
PRZEMIANA MATERII
'ane jest nie ty!ko to" co jemy" a!e przede wszystkim to" co organ trawienia moe z
tego wykorzysta+ i przyswoi+ sobie&
8!atego wane jest" co dzieje si# w kadym organie d$ugiej drogi trawienia :od = do 1
m;" poczwszy od ust" poprzez prze$yk" o$dek" dwunastnic#" je!ito cienkie i grube a do
wyda!enia :do odbytu;&
ZBBY
8obrze przeuty pokarm to wi#cej ni 4 proc& jego trawienia& Przez ucie poywienie
u!ega mechanicznemu rozdrobnieniu& Gruczo$y !inowe mog dostarczy+ dziennie do 1"C
!itra !iny" kiedy /unkcjonuj norma!nie&
6a!ey to od w$aciwego i pe$nego ucia&
0i#nie szcz#ki i uchwy wzmacniaj si#
podczas ucia& Ruchwa nie opada w czasie
snu i w nast#pstwie tego" cz$owiek nie
chrapie&
3&reIa reI*e(%#.na %zcz/(i znajduje si# na
oko$o 4 mm przed stawem 1& pa!ucha stopy
1ys& E& 5r& CB&
3&reIa reI*e(%#.na )uc$w# si#ga od
rodka stawu 1& pa!ca duego :pa!ucha; do
oko$o 4 mm drugiego stawu&
3&reI# reI*e(%#.ne =!"w# s przeniesione
stronami" e prawa po$owa szcz#ki ma stre/#
re/!eksyjn na !ewym pa!uchu i !ewa po$owa
szcz#ki na prawym pa!uchu&
0og wyst#powa+ zak$cenia,
- b!e z#bw"
- zapa!enie szcz#ki" trudnoci z z#bami sztucznymi"
- zaropienie zatoki szcz#kowej"
- parodontoza&
CC1
R#%> N> Ruchwa CE" (zcz#ka CB&
Przy b!ach z#bw powinna by+ masowana odpowiednia stre/a re/!eksyjna& ' ten
sposb uzyskuje si# !epsze ukrwienie z#ba i b! ma!eje& ' razie istnienia prchnicy z#ba
na!ey uda+ si# do dentysty&
PRZE9YK
1ozdrobniony i na!iniony pokarm w#druje do prze$yku" to jest rury mi#niowej
d$ugoci oko$o 94 cm" a potem do o$dka&
O9HDEK
6adanie o$dka po!ega na da!szym
przygotowywaniu pokarmu do trawienia&
Po!ega to na wymieszaniu pokarmu z si!nie
kwanym sokiem o$dkowym& Powsta$a
papka :breja; jest odprowadzona przez
od2wiernik do je!ita cienkiego" pocztkowego"
czy!i dwunastnicy&
3&reI# reI*e(%#.ne> (tre/a re/!eksyjna
o$dka znajduje si# nieznacznie pod
podeszw stopy w jej wci#ciu :rys& B nr 14;&
0a ona wie!ko+ brzuca kciuka& Jedna
po$owa o$dka ma stre/# re/!eksyjn na
prawej stopie" a druga po$owa o$dka )na
!ewej stopie&
Za(!'cenia> 'ymioty" wzd#cia" uczucie
pe$noci" do!eg!iwoci sercowe" wrzody
o$dka& Przewanie !udzie nie maj trudnoci
z o$dkiem" ich o$dek przyjmuje wszystko"
co mu si# dostarcza& Anaczej jest u oseska" u
ktrego dzia$a podnieta do wymiotw i czego
o$dek nie chce" to zostaje zwrcone& Kiedy
o$dek nie reaguje na wad!iwe pokarmy" nie
oznacza to" e potra/i je przetrawi+ i przetwarza+& Pokarmy te pozostaj w o$dku"
powodujc uczucie pe$noci" ewentua!nie zm#czenia i wzd#cia& Fe ostatnie uciskaj przez
przepon# brzuszn na szczyt serca i wtedy powstaj do!eg!iwoci sercowe" cz#sto nawet
podczas !eenia w nocy w $ku&
Praktyka pokazuje" e = proc& chorych na serce" przestaje odczuwa+ b!e serca wraz
ze zmian produktw ywieniowych i popraw trawienia&
'rzody o$dka& 8o ich przyczyn na!e cz#sto obcienia psychiczne& Kiedy
cz$owiek ma jakie przykre przeycia" to o$dek wydzie!a wi#cej bardzo kwanych
sokw" ktre mog uszkodzi+ b$on# !uzow o$dka w miejscu" w ktrym jest ona
s$absza& Powstaje wtedy naderka" a nast#pnie wrzd&
CC9
R#%> O> -k$ad trawienny&
DWUNA3TNICA
>ey z prawej strony grnej cz#ci
brzucha i ma kszta$t podkowy& Posiada
rodowisko zasadowe" to znaczy" e dzia$a
bardzo czu!e na kwasy& ' dwunastnicy maj
ujcie zako%czenia przewodw idcych z
trzustki i z wtroby :rys& E&;&
3&reIa reI*e(%#.na wuna%&nic# znajduje
si# bezporednio niej stre/y re/!eksyjnej
o$dka i w wi#kszoci przypadkw jest
bardzo czu$ym punktem :rys& B nr 1E;&
.z#sto znajduje si# w tym miejscu
stwardnia$y ue! :osad; do zmasowania na
obu stopach&
Za(!'cenia> Kiedy zbytnio zakwaszona
zawarto+ o$dka przejdzie do dwunastnicy"
nast#puje spazmatyczny skurcz jej cianek"
podobnie jak b$ony !uzowej ust" gdy zje si#
p!asterek cytryny& 8zieje si# to z powodu
niemo!iwoci neutra!izacji otrzymanej przez
dwunastnic# papki& 'tedy zacieniaj si#
ujcia przewodu $ciowego i sokw
trzustkowych& 'wczas wyst#puje w
dwunastnicy niedobr $ci i enzymw
trawiennych&
P"w"u.e &" za(!'cenia na%&/pu.-c#c$ Iun(c.i2
*dtruwanie wtroby poprzez dzia$anie p#cherzyka $ciowego&
Frawienie t$uszczw&
'yprnienie&
'ykorzystywanie pokarmw&
' takich warunkach moe powsta+ wrzd dwunastnicy& Potwierdza ten stan
odk$adanie si# tworu wie!koci migda$ka&
8zieje si# to w miejscu stre/y re/!eksyjnej o$dek)dwunastnica&
Przy nacini#ciu tego miejsca odczuwa si# b!& Frzeba uwo!ni+ si# od tego u!a
:osadu;" aby przywrci+ norma!ne ukrwienie stre/y re/!eksyjnej i zatem odpowiedniego
organu&
WHTROBA * PBCHERZYK 49CIOWY
'troba !ey w grnej cz#ci brzucha :rys& 4; po jego prawej stronie" jest ona
najwi#kszym organem cz$owieka i way oko$o 1"4 kg& 5a do!nej cz#ci powierzchni
wtroby znajduje si# p#cherzyk $ciowy& 0a on kszta$t gruszki o d$ugoci D do 1 cm&
*bj#to+ tego p#cherzyka wynosi oko$o 4 cm & Pojemno+ "94 pojemnoci krwi
cz$owieka" to jest oko$o 1"4 !itra" wyst#puje sta!e w wtrobie&
CC7
R#%> V> Ro$dek 14" 8wunastnica 1E" Frzustka
1B" 'troba 1D" P#cherzyk $ciowy 1=&
Zaania w-&r"+#> -dowodniono naukowo"
e wtroba ma do spe$nienia oko$o 4
czynnoci oraz" e jest g$wnym organem
przemiany materii w ustroju cz$owieka&
' wtrobie przebiegaj, budowa"
przebudowa i rozk$ad yciowo wanych
substancji&
'troba s$uy do odtruwania produktw
przemiany materii i substancji obcych&
'troba produkuje nieprzerwanie $+ :! !itr
dziennie;" ktra gromadzi si# w p#cherzyku
$ciowym& Gdy zjada si# potrawy t$uste"
wtedy kurczy si# woreczek $ciowy"
oprniajc nagromadzon $+ do
dwunastnicy& 'szystko to przebiega
norma!nie" jee!i dwunastnica nie pod!ega
skurczom& R$+ zawiera toksyny wyda!one
przez wtrob#& Foksyny te dzia$aj stymu!ujce
na czynnoci je!it&
3&reIa reI*e(%#.na w-&r"+# znajduje si# na
stopie prawej nogi&
3&reIa reI*e(%#.na p/c$erz#(a )'!ci"we=" znajduje si# rwnie na stopie prawej nogi
w zasi#gu stre/y re/!eksyjnej wtroby&
Jee!i pacjent ma kamic# $ciow !ub wyci#ty p#cherzyk $ciowy" wyst#puje tutaj
ue! wie!koci grochu&
3p"&#(an#,i za(!'cenia,i %-2
'!&acz(a> Pomijajc $taczk# zaka2n" przyczyn moe by+ spi#trzenie w
przep$ywie $ci& (pi#trzenie takie powstaje cz#sto przez niekorzystne kurcze
dwunastnicy i wobec tego $+ nie moe sp$yn+ norma!nie do dwunastnicy& Gromadzi
si# ona w przewodzie $ciowym" wraca z powrotem tworzc spi#trzenie& Faka $+
twardnieje& 'tedy powstaj kamienie zatykajce przewd $ciowy i wywo$ujce
$taczk#& 8o wywo$ania $taczki nie zawsze musz przyczynia+ si# kamienie $ciowe&
*t due przeycia psychiczne powoduj kurcze sp!otu nerwowego uk$adu
wegetatywnego" obs$ugujcego o$dek i dwunastnic#& Powstaje wad!iwe sterowanie
nimi" a wi#c tendencja do skurczw& 'tedy zatrzymuje si# dop$yw $ci" ktra nasyca
krew" powodujc z$kni#cie ga$ki ocznej" skry i pociemnienie moczu&
Mar%("F0 w-&r"+#> *bjawami s ko!ki $ciowe spowodowane miernym
spoywaniem a!koho!u i niew$aciwym wyywieniem& 'troba u!ega powi#kszeniu i jest
bo!esna przy ucisku& 6nika to po masaach stosowanych przez oko$o 7 tygodnie&
B'*e w-&r"+#> Przy s$abej wtrobie :np& po wypiciu /i!ianki kawy; dop$yw toksyn
moe spowodowa+ b!e wtroby& 0asa usuwa ten b!&
Bra(i w %u+%&anc.ac$ +uu*c"w#c$> ' kadym organizmie nast#puje w cigu B !at
ca$kowita przebudowa" rozk$ad i odbudowa wszystkich substancji& Kada komrka
CCC
R#%> U> Ro$dek&
1& Ro$dek" 9& 8wunastnica" 7& 'troba" C&
P#cherzyk $ciowy" 4& Frzustka" E& 3a%ka
Vaterri :wsp!ne ujcie przewodu
$ciowego i sokw trawiennych z trzustki;"
B& Je!ita cienkie&
jest odnowiona& Jee!i je!ita nie dostarcz koniecznych substancji budu!cowych" to
odnowa jest wad!iwa&
Przeci-=!e z,/czenie i r"zra)nienie> 0a to miejsce" gdy wtroba pracuje
niedostatecznie a p#cherzyk $ciowy" ktry przyjmuje $+ z toksynami od wtroby" nie
moe wyprni+ si# do dwunastnicy& 'tedy toksyny pozostaj w organizmie& 'racaj
one z powrotem i ponownie wyst#puj w obiegu krwi& 6najdujemy je wiec w ca$ym
organizmie& Fe substancje toksyczne wprawiaj pacjenta w stan rozdranienia i
przecig$ego zm#czenia&
Bez%enn"F0> 'troba pracuje rwnie wwczas gdy pacjent pi& *bjadanie si#
wieczorem" szczeg!nie mi#sem" mi#dzy 1=& a 9& jest z$ym przyzwyczajeniem"
gdy E godzin p2niej powinna wtroba pracowa+ aktywnie i odtruwa+" to znaczy
rozk$ada+ toksyny& Jednak w stanie" kiedy pacjent pi" wtroba nie jest tak aktywna" aby
wykona+ odtruwanie& 3udzi ona pacjenta oko$o godziny drugiej w nocy&
Zapa*enie p/c$erz#(a )'!ci"we="> Przyczyn ko!ki wtrobowej nie zawsze s piasek
!ub kamienie $ciowe& .zynnikiem wywo$ujcym takie ko!ki jest o wie!e cz#ciej
zapa!enie p#cherzyka $ciowego& ' takim przypadku na!ey masowa+ stre/# re/!eksyjn
p#cherzyka $ciowego :rys& B" nr 1=; i dwunastnicy :nr 1E; oraz zmieni+ wyywienie&
TRZU3TKA
>ey ona w grnej cz#ci brzucha w pozycji skonej& Jeden koniec znajduje si# w
miejscu zaokrg!enia si# dwunastnicy" a drugi dotyka nadnercza i !edziony :rys& 4;&
Frzustka jest gruczo$em posiadajcym dwie rne tkanki spe$niajce odmienne
/unkcje" a mianowicie,
T(an(a pr"u(u.-ca %"(i &rawienne> ' ce!u rozdrobnienia pokarmu na mniejsze
sk$adniki" potrzebne s enzymy" ktre rozk$adaj w#g!owodany na mniejsze czstki"
bia$ka rozk$adaj na jak najmniejsze czstki :na aminokwasy;& Inzymy wyprodukowane
w gruczo$ach trzustki gromadz si# i sp$ywaj do dwunastnicy" gdzie mieszaj si# z papk
pokarmow z $ci&
T(an(a pr"u(u.-ca $"r,"n#> Gruczo$y hormona!ne" zwane wysepkami
>angerhansa" s rozrzucone wewntrz trzustki& ' komrkach < jest wytwarzany
g!ukagon" a w komrkach 3 ) insu!ina& Fa ostatnia wp$ywa na utrzymanie sta$ego
poziomu cukru we krwi& 5orma!na jej warto+ wynosi od D do 19 mgX&
(tre/a re/!eksyjna trzustki znajduje si# w !ewej i w prawej nodze :rys& B& nr 1B&;&
Za(!'cenia %- na%&/pu.-ce2
C$"r"+# prze,ian# ,a&erii> Powstaj one z powodu braku enzymw& Przede
wszystkim na!ey usun+ zak$cenia wyst#pujce w dwunastnicy& 6 powodu kurczy
dwunastnicy zmniejszony jest otwr ) zako%czenie przewodu doprowadzajcego soki z
trzustki do dwunastnicy& 'obec zacienienia tego otworu soki trzustkowe spi#trzaj si#"
wracaj z powrotem" zak$cajc /unkcje trzustki i b!okuj j&
Za(!'cenia +uu*c"we we wszystkich organach" kiedy wyywienie nie jest
pe$nowartociowe i brakuje substancji budu!cowych&
Cu(rz#ca> 5orma!nie wyst#puje we krwi D do 19 mgX g!ukozy& .ukry i skrobia
u!egaj rozk$adowi do g!ukozy w procesie przemiany trawiennej& Po spoyciu duego
posi$ku do krwi dostaje si# dua i!o+ g!ukozy& 'tedy trzustka wydzie!a aktywniej
insu!in#" ktra przywraca i!o+ cukru we krwi do normy& Kiedy jednak trzustka wydzie!a
za ma$o insu!iny" wtedy proces rozk$adu cukru we krwi zachodzi bardzo powo!i i poziom
CC4
cukru we krwi powi#ksza si#& Gdy poziom ten przekracza prg 1E mgX zaczynaj
oddzia$ywa+ nerki& <by unikn+ piczki cukrzycowej" nerki zaczynaj wydzie!a+ cukier"
ktry jest do wykrycia w moczu&
M")*iw"Fci *eczenia cu(rz#c# %- w".a(ie=" r"za.u2
1& 8ostarczy+ insu!in# z zewntrz w postaci tab!etek !ub zastrzykw& 5a!ey wwczas
ogranicza+ spoywanie cukru i skrobi&
9& Pobudza+ trzustk# do wydzie!ania dostatecznej i!oci insu!iny& 8ecydujc ro!#
odgrywa przy tym dwunastnica" gdy ewentua!nie wysepki >angerhansa mog by+
zak$cone w ich dzia$aniu z powodu co/ni#cia si# z powrotem enzymw& ' ten
sposb niejednokrotnie wy!eczono cukrzyc#" dzia$ajc na dwunastnic#&
>eczenie cukrzycy za pomoc tab!etek nie zawsze jest mo!iwe" gdy organizm
pacjenta moe tego nie znosi+& Frzeba wtedy regu!owa+ poziom cukru we krwi" stosujc
bardzo ostr diet#" skrupu!atnie przestrzegan& 6akazane s wtedy s$odycze" ch!eb"
makarony" karto/!e" ry itp& Frzy razy dziennie musi by+ badany mocz na cukier& 8!atego
stosowanie masay i odpowiedniego wyywienia jest wie!k nadziej d!a cukrzykw&
0ona wtedy konsumowa+ ch!eb" karto/!e" ry i niekiedy s$odycze& 5a!ey natomiast
unika+ surowych owocw" kawy z m!ekiem" a samo m!eko ogranicza+&
?ELITA CIENKIE
0aj oko$o 4 do E metrw d$ugoci i wype$niaj !icznymi p#t!ami rodkow obj#to+
brzucha& Pocztkow pierwsz cz#ci je!it jest dwunastnica :rys& 4;" cignca si# od
od2wiernika o$dka" w postaci podkowy& 6adanie je!it po!ega na przetwarzaniu
:przerbce; i wch$anianiu :przyswajaniu; pokarmu" to jest na odbiorze trawionej papki
pokarmowej przez cianki je!it&
3&reIa reI*e(%#.na .e*i& cien(ic$> .z#+ je!ita cienkiego ma swj odpowiednik na
prawej stopie :rys& =" nr 94&;" a pozosta$a cz#+ na stopie !ewej&
Za(!'cenia %- na%&/pu.-ce2
Wz/cia :patrz dwunastnica i wyrostek robaczkowy;&
Bie=un(a jednorazowa nic nie oznacza& 5atomiast biegunka chroniczna jest
a!armujca" gdy je!ita przepuszczaj wtedy ki!ka razy dziennie nie przyswojone
produkty spoywcze" pozbawiajc organizm produktw budu!cowych& Pacjent cierpi na
b!e brzucha" wypadanie w$osw" zm#czenie" nerwowo+" wczesne starzenie si#& Fakim
stanom towarzysz cz#sto depresje&
?ELITA 5RUBE
6achodzi tutaj odwadnianie i /ormowanie ka$u&
1ozrniamy cz#ci nast#pujce,
Je!ito !epe :ktnica;" okr#nica wst#pujca&
*kr#nica poprzeczna&
*kr#nica zst#pujca&
*kr#nica esowata&
*dbytnica&
CCE
?ELITO ;LEPE
6 prawej cz#ci podbrzusza je!ito cienkie przechodzi w je!ito !epe :rys&4;& 0iedzy
je!item cienkim i grubym znajduje si# zastawka zwrotna kr#tniczo)ktnicza :Qa!Qa
i!eocaeca!is;" uniemo!iwiajca powrt zawartoci je!ita grubego do je!ita cienkiego&
Je!ito !epe ma wyrostek zwany robaczkowym d$ugoci E do 19 cm& Przy operacji tzw&
!epej kiszki wycinany jest ty!ko wyrostek robaczkowy& 3&reI# reI*e(%#.ne :rys& 1& nr&
9E i 9B; znajduj si# na prawej stopie& 5ajbardziej zak$conym punktem jest na pocztku
do!nej cz#ci tej stre/y nr 9B i odpowiada zastawce zwrotnej i wyrostkowi robaczkowemu
nr 9E&
Za(!'cenia,i %-2
Wz/cia w p"+rzu%zu maj jako przyczyn# 2!e dzia$ajc zastawk# zwrotn&
5iedostatecznie zamyka ona je!ito grube" tak e jego zawarto+ moe wrci+ do je!ita
cienkiego& Fam dochodzi do /ermentacji papki pokarmowej& ' wyniku tego powstaj w
je!icie cienkim gazy i w nast#pstwie tego parcie na cianki je!it& 6 tego powodu pacjent
odczuwa k$ujce b!e& Punkt re/!eksyjny nr 9E jest wtedy bardzo czu$y& Po C tygodniach
codziennych masay i zmiany wyywienia uspokaja si# ten punkt re/!eksyjny i ustaj
b!e k$ujce&
Zapa*enie .e*i&a F*epe=" .e%& zapa!eniem wyrostka robaczkowego& Po p$godzinnym
masau znikaj b!e brzucha& Po jednym tygodniu masau operacja jest niepotrzebna i
wyrostek robaczkowy uspokaja si#&
' je!icie grubym jest przesuwany ka$ przez ruch perysta!tyczny :ruch robaczkowy;"
ktry powstaje w wyniku skurczenia si#" a nast#pnie zwiotczenia ciany je!ita&
R#%> T& (tre/y re/!eksyjne je!it cienkich& R#%> 6R> Je!ito !epe
CCB
6adaniem je!ita grubego jest zag#szczenie ka$u&
3&reI# reI*e(%#.ne :rys& 11& nr 9D" 9=" 7;& 5a prawej stopie znajduje si#, okr#nica
wst#pujca i pierwsza po$owa okr#nicy poprzecznej&
5a !ewej stopie znajduje si# druga po$owa
okr#nicy poprzecznej" okr#nica zst#pujca i
okr#nica esowata&
Za(!'cenia>
- 3!e brzucha cz#sto s wyzwa!ane przez
obcienie je!it&
- 3iegunka&
- 6aparcia :mimo e pacjent wypija
dostatecznie duo p$ynw;&
O+#&nica jest ostatnim ko%cowym
odcinkiem je!ita grubego& *d strony
zewn#trznej odcinek ten jest zamkni#ty przez
mi#sie% piercieniowy na ko%cu odbytu&
R#%> 66> Je!ito grube&
R#%> 6M> *dbytnica&
CCD
Kiedy ka$ przedostaje si# do odbytnicy" odczuwa si# parcie do jego oddawania& 3&reI#
reI*e(%#.ne2
1& 5a !ewej stopie" bezporednio przed pi#t :rys& 19& nr 71 i 79;&
9& ' mi#niach $ydek na obydwu nogach :rys& &19& nr 49;&
Za(!'cenia ,"=- +#0 na%&/pu.-ce2
) 6aparcia przy bezw$adnoci odbytnicy&
)6apa!enia&
) Lemoroidy G kurcze y$&
6ak$cenia te znikaj po masaach stre/ re/!eksyjnych& 6apa!enie znika szybciej ni
hemoroidy" a!e uwo!nienie si# od )b!w i krwawie% nast#puje take wzg!#dnie szybko&
Przy hemoroidach na!ey uwaa+" aby ka$ nie by$ zbyt twardy& < do za!eczenia
otwartych hemoroidw za!eca si# bra+ rozmi#kczone siemi# !niane" a przy stwardnia$ym
sto!cu ) czopki g!icerynowe&
3ERCE * KRHENIE KRWI
3ERCE
(erce jest zawieszone na naczyniach krwiononych w k!atce piersiowej" a mianowicie
na 9H7 po !ewej stronie i na 1H7 po prawej stronie cia$a&
Bu"wa %erca i .e=" Iun(c.e> (erce jest workiem mi#niowym o kszta$cie
stokowym& Jest ono centra!nym narzdem nap#dowym krwiobiegu& (erce jest wie!koci
pi#ci danego cz$owieka& (k$ada si# z dwch oddzie!onych cian od siebie cz#ci" a
kada z nich ) z przedsionka i z komory" po$czonych otworem& Krew z y$ sp$ywa do
przedsionkw" std dostaje si# do si!nie umi#nionych komr" a z nich wypychana jest do
t#tnicy p$ucnej i aorty& 0i#dzy przedsionkami a komorami oraz t#tnicami a komorami
znajduj si# zastawki serca" uniemo!iwiajce co/anie si# krwi&
Zaanie, %erca .e%&2 Pompowanie krwi do obiegu p$ucnego w ce!u wymiany gazw
oraz pompowanie krwi do duego obiegu w ce!u zaopatrzenia ca$ego organizmu& - p$odu
przed urodzeniem znajduje si# otwr mi#dzy przedsionkami i krew przechodzi
bezporednio z prawego przedsionka do !ewego" omijajc obieg p$ucny& - narodzonego
dziecka otwr ten zamyka si#& Krew z prawego przedsionka przechodzi ty!ko do prawej
komory i std do p$uc" gdzie krew wzbogaca si# w t!en" po czym jest doprowadzona do
!ewego przedsionka& 3ywa" e otwr ten nie zamyka si# po urodzeniu" co jest powan
wad serca u dziecka& (erce nie pobiera substancji odywczych z krwi" ktra przep$ywa
przez jego komory" a!e z mi#nia sercowego" ktry posiada w$asn sie+ naczy%
wie%cowych serca&
(tre/a re/!eksyjna serca znajduje si# w !ewej nodze :rys& 17" nr 77&;& Za(!'cenia w
prac# %erca %- na%&/pu.-ce2
6aciskanie serca" k$ucie serca" trudnoci oddechowe& 6ak$cenia te s spowodowane
przez wzd#cia" ktre przez przepon# brzuszn wywieraj ucisk na koniuszek serca&
0o!iwe" e zak$cenia te wynikaj z ucisku na korzonek nerwu sercowego :przy s$abych
kr#gach piersiowych kr#gos$upa;&
Wr"z"ne *u+ na+#&e wa# %erca> 5ajcz#ciej chodzi tutaj o ko$atanie serca !ub o
otwr mi#dzy dwoma przedsionkami serca& 6arwno przy zak$ceniu wrodzonym" jak i
przy nabytym :np& po chorobie zaka2nej; masuje si# t# sam stre/# re/!eksyjn :rys& 17" nr
77;& Po 7 miesicach masau nie s$yszy si# wi#cej szumu serca" ktre ju pracuje
sprawniej&
Du%znica +"*e%na8 cz#*i c$"r"+a wie1c"wa8 zawa! %erca> Angina pectoris. 8op$yw
t!enu wystarcza w warunkach norma!nego zapotrzebowania& <!e przy najmniejszym
zdenerwowaniu !ub zbytnim wysi$ku organizmu niedostateczne jest zaopatrzenie mi#nia
sercowego w krew i t!en& 8ochodzi wtedy do b!w na poziomie mostka w k!atce
piersiowej&
C4
U%z("zenie >%erca8 za(!'cenia (r-)enia>
' przypadku gdy serce nie dopisuje :nawa!a;"
s$abnie rytm oddychania i pu!s zwa!nia si#&
'yst#puje omd!enie& 5a!ey natychmiast
przystpi+ do masau stp !ub gdy to jest
niemo!iwe do masau rk :np& gdy pacjent
siedzi w samo!ocie;& Po 7 minutach masau
wraca pacjentowi wiadomo+& Frzeba jednak
masowa+ da!ej do 1 minut& *md!enie takie
moe mie+ za przyczyn# wzd#cia :w
nast#pstwie ucisk na serce; i wysi$ek /izyczny"
umys$owy" a nawet nastpi+ po wypiciu kawy i
z m!ekiem rano do niadania& 5a!ey wtedy
zmieni+ wyywienie i masowa+ stre/#
re/!eksyjn serca nr 77&
Ar#&,ia %erca> 5a rysunku 1C pokazano
przekrj y$y !ub aorty wo!ny od z$ogw&
.inienie krwi wynosi 194HB4" na rys& 14& za
widzimy tak sam y$# !ub aort# o
zmniejszonym przekroju z powodu ich
ob$oenia z$ogami :osadami;& Podwyszone
cinienie krwi wynosi, 1B4H179& ' obu tych
przypadkach dzia$aj norma!nie zastawki&
8o przyczyn rozpoznanych za!iczamy,
'ad!iwe dzia$anie nadnercza" nerek" przewodu moczowego i p#cherza moczowego&
'ie!o!etnie niew$aciwe odywianie si#" ktre powoduje wzd#cia" wywo$ujce ucisk
poprzez przepon# brzuszn na serce&
Prze)#cia p%#c$iczne> 8o zawa$u serca dochodzi" gdy skrzep krwi zatyka naczynie
wie%cowe serca i odpowiednia cz#+ mi#nia sercowego nie jest zaopatrzona w krew i z
tego powodu obumiera" gdy zatkanym naczyniem jest wi#ksza t#tnica& 'tedy zawa$ serca
jest mierte!ny& Pro/i!aktyka jest !epsza ni !eczenie& Fa dewiza jest tutaj bardzo cenna&
Gdy pacjent dba o sprawno+ nerek" mogcych wyda!a+ toksyny i z$ogi :osady;" aby jego
nadnercza produkowa$y dostateczn i!o+ adrena!iny oraz" aby jego serce nie mia$o
ucisku z o$dka poprzez przepon# brzuszn" wwczas nie b#dzie mia$ zawa$u serca&
' przypadku przebycia zawa$w serca trzeba usprawni+ organizm wed$ug
powyszych uwag" aby nie mie+ zawa$u ponownie&
Pa!acze papierosw znosz gorzej zawa$ serca ) zaprzesta+ pa!i+ papierosy&
Przez pa!enie papierosw pacjent niszczy jego substancje rezerwowe" ktre przy
zawa!e serca s pi!nie potrzebne do jego przeycia&
NaciFnienie> 'arto+ grna :skurczu; wynosi od 11 do 1C" a do!na :rozkurczu; E
do =&
'arto+ grna oznacza cinienie" jakie maj do pokonania komory serca przy skurczu&
C41
R#%> 67> (erce&
C49
'arto+ do!na odpowiada chwi!i przerwy miedzy dwoma uderzeniami serca& 8o!na
warto+ jest waniejsza" gdy im jest wi#ksza" tym raniej spokoju ma serce&
Przyczynami nadcinienia s 2!e pracujce nerki& Foksyny i z$ogi nie s wyda!ane i
odk$adaj si# w naczyniach krwiononych& I!astyczno+ i obj#to+ naczy% krwiononych
ma!eje i z tego powodu serce musi dostarczy+ wi#ksze cinienie" aby tak sam i!o+ krwi
przepompowa+ do arterii :rys& 1C i 14;&
6a!eca si# wtedy masae stre/ re/!eksyjnych nerek" przewodu moczowego i p#cherza
moczowego& .zas trwania masau wynosi ! godzin#&
Uwa=a> Kiedy stosuje si# masae" nie na!ey bra+ tab!etek na obnienie cinienia krwi&
YLAKI
6$ogi :osady; w y$ach" a szczeg!nie na zastawkach y$ przeszkadzaj tym zastawkom
w ich pracy& Powrotny prd krwi jest niedostateczny& Fak wi#c moe sp$ywa+ ty!e krwi w
d$ ng" i!e moe wrci+ z powrotem& 9& 0o!iwe jest zacini#cie korzonka nerwu w
p!ecach i y$a" nie poddawana kontro!i" wypada z norma!nego dzia$ania&
6astawki nie zamykaj si# wi#cej i krew kry tam i z powrotem :rys& 1D;& Gdy
pokazuj si# y!aki u ng" na!ey bez namys$u stosowa+ masae& 5a!ey w szczeg!noci
masowa+ stre/y re/!eksyjne nerek" nadnercza" przewodu moczowego i p#cherza
moczowego& Po E tygodniach takich masay" na!ey przystpi+ do masay stre/y
re/!eksyjnej odbytu wyst#pujcej na nodze&
UK9AD NERWOWY
59OWA
M'z="wie> 0zgowiem nazywamy cz#+ grn uk$adu nerwowego orodkowego"
zawart w jamie czaszki i os$oni#t trzema $cznotkankowymi b$onami" czy!i oponami,
mi#kk" paj#cz i tward& Jest ono kszta$tu jajowatego" sp$aszczone u podstawy" o
biegunie szerszym zwrconym ku ty$owi" a w#szym ku przodowi& 6 mzgowiem $czy
si# 19 par nerww czaszkowych& 0zgowie rozwija si# w g$owowej cz#ci cewy
nerwowej&
P"zia! ,'z="wia
0zgowie dzie!imy na mzg i pie% mzgu&
0zgiem nazywamy istot# szar" czy!i kor# oraz istot# bia$ p$ku! mzgu&
Pie% mzgu obejmuje wszystkie pozosta$e cz#ci mzgowia"
6 punktu widzenia osobniczego rozwoju mzgowia" wyrniamy cz#ci nast#pujce,
Kre%",'z="wie>
<& P$ku!e mzgu&
3& Kresomzgowie nieparzyste&
0i#dzymzgowie&
Mrdmzgowie&
.ie% ty$omzgowia&
Fy$omzgowie wtrne&
1dzeniomzgowie&
0zgowie stanowi centra!# organizmu
!udzkiego& Kady narzd ma z mzgowiem
po$czenie percepcyjne i sterujce& '
mzgowiu znajduj si#, orodek
oddychania" czynnoci serca" sterowania"
cinienia krwi" /unkcjonowania o$dka i
dwunastnicy" emocji" przyjemnoci"
radoci" rozkoszy" ch#ci" pod!iwoci"
$aknienia&
M'z= z praw- i *ew- p'!(u*->
'yst#puje tutaj, orodek mowy"
wiadomoci" percepcji zmys$owej"
doznawania wrae% i uczu+ ruchu& Futaj
zachodz rozmy!ania&
M'))e( z praw- i *ew- p'!(u*->
0amy tutaj sterowanie de!ikatnymi i superde!ikatnymi przebiegami ruchu" rwnowagi&
C4C
R#%> 6T> 5r 1& G$owa&
3&reI# reI*e(%#.ne =!"w# wyst#puj na pa!uchach obu stp,
cz#ci prawej na !ewej stopie" a cz#ci !ewej g$owy na prawej stopie&
Za(!'cenia ,"=- +#0 na%&/pu.-ce2
Za(!'cenia we w%z#%&(ic$ "r=anac$> Poniewa kady organ jest za!eny od
centra!nego orodka nerwowego" moe by+ zak$cona dowo!na /unkcja cia$a z powodu
zak$cenia wyst#pujcego w mzgowiu& A tak np& po wstrzsie mzgu krew moe ukaza+
si# w moczu" mimo e nerki nie by$y zranione& 5atomiast mzgowie dzia$a wtedy
nieprawid$owo z powodu uderzenia i zranienia" przekazujc nerkom /a$szywe rozkazy&
Podobnie moe sta+ si# z kadym organem&
W%&rz-% ,'z=u> Po wstrzsie mzgu stwierdza si#" e oba pa!uchy stopy staj si#
bardzo wra!iwe" bo!esne przy dotyku& Frzeba wi#c rozpocz+ po ma!e%ku i de!ikatnie
masae tych pa!uchw 7 razy dziennie& 0ijaj wtedy nudnoci i z g$ow jest !epiej" a po
1 dniach zupe$nie dobrze&
B'*e =!"w# < ,i=ren#> 5a b!e g$owy cierpi dua !iczba !udzi& Astnieje wie!e przyczyn
powstawania b!w g$owy&
) *buwie& .iasne i wskie z przodu obuwie powoduje u kobiet naro! kostne poniej
pa!ucha stp& ' takim obuwiu nie ma miejsca d!a pa!ucha stopy& -krwienie takiego
pa!ucha jest utrudnione& Fworz si# modze!e :osady; twarde& 6godnie z oddzia$ywaniem
stre/y re/!eksyjnej duego pa!ucha g$owa jest podatna na b!e& 5oszc ciasne buty 9 do 7
godzin" odczuwa si# ju b!e g$owy& 6mieniajc buty na wygodniejsze ) szerokie z
przodu oraz wykonujc masae pa!ucha mona uwo!ni+ si# od b!w g$owy&
) Ro$dek)je!ita& 6ak$cenia przewodu trawiennego wyzwa!aj cz#sto b!e g$owy&
5awet masae stre/y re/!eksyjnej ju daj u!g# i powoduj znikni#cie b!w g$owy&
6miana pogody patrz ) 1wnowaga&
) 6ak$cenia okresowe& ' przypadku ki!kudniowych b!w g$owy :co np& op2nia
menstruacj#; ju po 4 minutach masau stre/y re/!eksyjnej prawego jajnika ust#puj b!e
g$owy i po jednym dniu ukazuje si# menstruacja&
) 5adwer#enie wzroku&
) Kon/!ikty psychiczne&
) 5ieszcz#!iwe wypadki& (i!ne uderzenie w czo$o u dziecka moe wywo$a+ b!e
napadowe g$owy nawet przez ki!kanacie !at& 5awet witamina 3
E
i czopki przeciwb!owe
nie !ikwiduj takich b!w& 0ona to osign+
jedynie masujc stre/y re/!eksyjne pa!ucha u
stp" nerek" nadnercza" przewodu moczowego"
p#cherza moczowego i punktw
!im/atycznych& Poprawa nast#puje szybko&
Mi=ren# wywo$ane przez kurcze p$atw
skroniowych mog by+ jednostronne !ub
dwustronne& Przy zak$ceniach stre/y
re/!eksyjnej organu rwnowagi dochodzi
cz#sto do nudnoci i do wymiotw& Przyczyn
jest :w = X; obuwie ostro zako%czone z
przodu& 5a migren# cierpi przewanie
kobiety" gdy najcz#ciej nosz ciasne obuwie&
C44
R#%> MR> 5r& 4& *ko!ice skroniowe
:Frigeminus;&
3&reIa reI*e(%#.na p!a&'w %(r"ni"w#c$ znajduje si# po wewn#trznej stronie duego
pa!ucha stopy od strony drugiego pa!ca stopy dok$adnie w miejscu" w ktrym stwierdza
si# ucisk 9 pa!ca :rys& 9& nr 4;& >ewy p$at skroniowy ma swj odpowiednik na prawej
stopie" prawy p$at skroniowy za na !ewej stopie&
ZATOKA CZO9OWA
6najduje si# ona z ty$u za przed$ueniem
nosa& 6atoki te s jamami bocznymi jamy
nosowej" wycie!one b$on !uzow&
3&reI# reI*e(%#.ne zatoki czo$owej
znajduj si# na koniuszkach wszystkich
pa!cw stopy :rys& 91& nr 9;& Prawa strona
odpowiada !ewej stopie" !ewa strona za
prawej stopie&
Zapa*enie i zr"pienia zaczynaj si#
zazwyczaj katarem :nieytem nosa;& 6arazek
w#druje da!ej i wywo$uje katar zatok
czo$owych z gorczk i z b!ami g$owy&
>eczenie staje si# przew!ek$e" a!e nie d!a tych"
co stosuj masae&
6darzaj si# grypy u dzieci z reakcjami i
oddzia$ywaniami niekorzystnymi d!a zatok
czo$owych&
' nast#pstwie utrzymuje si#
nieprawid$owe oddychanie przez nos&
' nocy takie dzieci oddychaj przez usta" a
nie nosem& Kadorazowo maj rano zupe$nie
wyschni#te usta& 3!e g$owy w oko!icach
zatok nasi!aj si# z wiekiem& 'tedy
pomagaj skutecznie masae stre/y
re/!eksyjnej :rys& 91& 5r 9&;&
.z#sto dopiero po 7 tygodniach masay"
nast#puje nag!e wydzie!anie si# grudek
ropnych z krwi z nosa" z gard$a i z krtani&
Fakie czyszczenie moe trwa+ 7 dni&
8opiero po tym odbywa si# oddychanie
nosem ju bez trudnoci&
Po takim oczyszczeniu nosa" gard$a i
krtani" b!e czo$a wi#cej nie wyst#puj&
Podobne przypadki zdarzaj si# u
dzieci po przebytej anginie&
>eczenie" jest wtedy prowadzone jak wyej&
C4E
R#%> M6> 5r 9& 6atoka czo$owa
R#%> MM> 5r 47& Kr#gi szyjne" 5r& 4C& Kr#gi
piersiowe" 5r 44& Kr#gi !#d2wiowe& 5r& 4E& Kr#gi
krzyowe i ogonowe&
KRB5O39UP
Kr#gos$up jest osi szkie!etu& Jego koniec grny d2wiga czaszk#" a do!ny $czy si# z
miednic& Kr#gos$up ochrania rdze% kr#gowy" stanowi miejsce przyczepu d!a eber i d!a
mi#ni" poruszajcych g$ow" tu$owiem i ko%czynami& Kr#gos$up sk$ada si# z 77 do 7C
kr#gw& Przewaajcy ci#ar cia$a d2wiga kr#gos$up&
Kr#gos$up dzie!imy na nast#pujce cz#ci,
Kr#gi szyjne :B sztuk;& ( one nadzwyczaj ruchome& -mo!iwiaj skinienie g$ow w
gr# i w d$" obrt w prawo i w !ewo do kta = stopni& Fe B kr#gw d2wiga g$ow#&
Kr#gi piersiowe :19 sztuk; s mniej ruchome i d!atego s bardziej stabi!ne& Kady kr#g
nosi par# eber&
Kr#gi !#d2wiowe :4 sztuk; nosz przewaajc cz#+ ci#aru cia$a& -mo!iwiaj ob/ite
ruchy do przodu i do ty$u" a wi#c schy!anie si# i przeciganie tu$owia&
Kr#gi krzyowe :C)4 sztuk;& ( one zroni#te w ko+ krzyow& ' ten sposb pas
miednicowy zyskuje na wytrzyma$oci&
Kr#gi ogonowe :C)4 sztuk; G kr#gi guziczne& Fo ogon naszych przodkw& Fe kr#gi s
mniej !ub bardziej ze sob zroni#te i tworz ko+ ogonow&
'ykrzywienie kr#gos$upa ma kszta$t !itery (& -mo!iwia to e!astyczne znoszenie
potrce%" uderze%" ciosw&
8o tego dochodzi bu/orowe dzia$anie jdra ga!aretowego" ktre znajduje si# mi#dzy
kad par kr#gw& Jdro ga!aretowate sk$ada si# z otoczki chrzestnej i z ga!aretowatej
e!astycznej masy&
*ko$o 9 mi#ni i niez!iczona i!o+ pasm mi#sistych utrzymuj kr#gos$up w
norma!nej" prawid$owej pozycji&
5erwy rdzenia kr#gowego opuszczaj parami kana$ kr#gos$upa" a to w boczne kierunki
przez otwr mi#dzykr#gowy i zaopatruj odpowiednie organy& A tak np& z kr#gw
piersiowych uchodzi B par nerww i zaopatruj rami#" a z kr#gw !#d2wiowych uchodzi
B par nerww do obs$ugi ng& 3&reI# reI*e(%#.ne (r/="%!upa przebiegaj wzd$u
wewn#trznej kraw#dzi sk!epienia stopy& 5a!ey masowa+ sk!epienie obydwu stp&
Za(!'cenia> 0i#kkie /ote!e i materace s d!a kr#gos$upa niezbyt korzystne&
Podnoszenie ci#aru powinno odbywa+ si# przy wyprostowanych ko!anach& Kiedy
podnosi si# ci#ar 4 kg" wykonujc ruch ko!anem" naciska na kr#gos$up dok$adnie 4
kg& Przy podnoszeniu ci#aru 4 kg przy wycigni#tej nodze i pochy!eniu cia$a w przd
na kr#gos$up dzia$a zwie!okrotniony nacisk :do BE kg;&
Za(!'cenie w za"pa&rzeniu (a)e=" "r=anu> Poniewa kady organ za!eny jest od
zaopatrzenia nerwowego" moe on ca$kowicie !ub cz#ciowo przesta+ /unkcjonowa+&
0oe to sta+ si# np& z powodu zapa!enia korzonkw nerwowych !ub z powodu
przyna!enego organu& Zalicza1y tutaj,
1& Aschais !ub rw# ku!szow&
9& .horob# (cheuermana&
7& .horob# 3echterewa& &
C& 'ypadni#cie dysku&
4& 3!e p!ecw z powodu kurczy mi#ni&
E& 3!e koci ogonowej przy siedzeniu&
C4B
DeI"r,ac.a Kznie(%z&a!cenieL #%(u
Jdro ga!aretowate tak jak kady organ
u!ega rozbudowie i rozk$adowi& Produkty
rozk$adu s odtransportowane cz#ciowo
przez krew i cz#ciowo przez kana$y
!im/atyczne&
(ubstancje budu!cowe s doprowadzane
do organu przez krew& 'ida+ z tego" e
dobre ukrwienie jest nadzwyczaj wane& 6
powodu skurczy ta cyrku!acja krwi jest
bardzo zak$cona i organowi brak jest pi!nie
potrzebnych substancji budu!cowych& 8o
tego dochodzi jeszcze /akt" e u !udzi z
uszkodzonym dyskiem" wyjtkowo czu$e s
stre/y re/!eksyjne, o$dek)dwunastnica i
wtroba& Przyswajanie pokarmu nie jest
wtedy komp!etne& .yrku!acja o$dkowa
szwankuje i we krwi jest za ma$o substancji
budu!cowych" 8yski staj si# jeszcze
s$absze" przy czym ich e!astyczno+) jest
naruszona& <by temu przeciwdzia$a+ na!ey,
a; Pobudzi+ ukrwienie poprzez masae
stre/y re/!eksyjnej kr#gos$upa&
b; <ktywowa+ wyda!anie modze!i" substancji toksycznych" czy!i czyci+ krew& ' tym
ce!u masuje si# wtedy stre/y re/!eksyjne nerek" przewodu moczowego" p#cherza
moczowego i wszystkich trzech punktw !im/atycznych&
c; 0asowa+ stre/y re/!eksyjne dwunastnicy" wtroby i p#cherzyka $ciowego& 6mieni+
wyywienie" aby dostarczy+ znowu dostatecznie duo substancji budu!cowych& ' ten
sposb osiga si# znowu regeneracj# ca$kowit zuytych dyskw :jdra
ga!aretowego;& 6darza si#" e wysportowany m#czyzna te cierpi na przew!ek$e b!e
w p!ecach" b!e g$owy" wzd#cia" zm#czenie itd& Konkretne przyk$ady podajemy w
za$czniku do tej pracy&
I%c$ia%8 cz#*i rwa (u*%z"wa
5erw ku!szowy opuszcza kana$ kr#gos$upa przez kr#gi !#d2wiowe i dzie!i si# pod
ko!anem na nerw podko!anowy prawy i !ewy& Jest on najd$uszym i najgrubszym nerwem
organizmu cz$owieka& Jego przekrj rwny jest przekrojowi ma$ego pa!ca danego
pacjenta& 6aopatruje on pokryw# nogi bez stopy&
I%c$ai% .e%& %p"w""wan# przez2
- 5ieodpowiedni ruch !ub przez zbyt due obcienie kr#gos$upa"
- 6apa!enie korzonkw nerwowych i przez ich ucisk&
- Przezi#bienie si#" zapa!enia&
- 1eakcje chemiczne" nadmiar toksyn :wad!iwa praca nerek i niepe$nowartociowe
wyywienie;&
R#%> M7>1& 1dze% kr#gowa" 9& Korzonki
nerwowe" 7& 'yrostek ko!czysty" C&
Przeguby kr#gw" 4& Jdro ga!aretowate
norma!ne" E& -szkodzenie jdra
ga!aretowatego w stanie pocztkowym" B&
6upe$ne uszkodzenie jdra ga!aretowatego z
jego wypadni#ciem&
C4D
3&reIa reI*e(%#.na> Aschias przebiega
wzd$u koci piszcze!owej i strza$kowej& Przy
ostrych zak$ceniach na!ey masowa+ z
cierp!iwoci& ' razie si!nych b!w przy
masau mona rwnie masowa+ stre/#
re/!eksyjn ramienia" jako obszar ischiasu"
wzd$u koci $okciowej i koci promieniowej&
Gdy chodzi o zak$cenie wywo$ujce
zapa!enie korzonkw nerwowych !ub
powodujce ich ucisk" mona rwnie
masowa+ punkt wyjciowy ischiasu" wiec
kr#gi !#d2wiowe&
P"%&rza! K*u,+a="L powstaje" gdy uciskany
jest nerw kr#gw !#d2wiowych& Powodem tego
jest podnoszenie i d2wiganie duych ci#arw&
W#paanie #%(u> 8o przyczyn za!iczamy,
s$abe mi#nie" os$abione wi#zad$a& 'yst#puje
wtedy przesuni#cie jdra ga!aretowatego
uciskajcego na nerw rdzeniowy kr#gos$upa&
Fo wywo$uje si!ne b!e& 0asae stre/y
re/!eksyjnej kr#gos$upa na odpowiedniej
wysokoci s wskazane& 1eakcja jest
natychmiastowa i bardzo czu$a& (tosujc
masae osiga si# !epsze ukrwienie
kr#gos$upa& 0i#nie i wi#zad$a wzmacniaj
si#" a b!e znikaj&
B'*e p*ec'w> 3!e grzbietu powstaj w DX przez kurcze mi#ni grzbietowych&
>epsze ukrwienie stre/y re/!eksyjnej grzbietu uwa!nia pacjenta od b!w&
B'*e ("Fci "="n"we. mog powsta+ z powodu cig$ego siedzenia na twardym
krzese$ku&
KARK
5ieza!enie od stre/ re/!eksyjnych kr#gw szyjnych znana jest jeszcze .ena
"zie*na %&reIa reI*e(%#.na> Fa wyst#puje na obu stopach w miejscu przyczepu duego
pa!ucha :1ys& 94& 5r B;&
Za(!'cenia> 8o przyczyn za!iczamy,
6$e obuwie :zbyt ostre zako%czone z przodu;" ktre powoduje ucisk na stre/#
re/!eksyjn karku" to jest na pa!uch :1ys& 94& 5r& B&;& Jee!i ten ucisk trwa d$uszy czas" to
tworzy si# modze!" ktry wci si# powi#ksza& 0odze! wie!koci grochu nie jest
rzadkoci u kobiet& 6 tego powodu zak$cone jest ukrwienie karku& 8o tego dochodzi
jeszcze przecienie karku& Fe dwie przyczyny prowadz w ko%cu do kurczy" sztywnoci
i b!w karku&
C4=
R#%> MG> 1& Aschiasz ) miejsce wyjciowe" 9&
Podko!anowy nerw wewn#trzny :ko+
strza$kowa;" 7& Pod)ko!anowy nerw
wewn#trzny :ko+ piszcze!owa;&
C" &" .e%& ,"ze*:
0odze! jest to stwardnienie" zgrubienie naskrka" skry" zazwyczaj powsta$e wskutek
ucisku mechanicznego&
3PLOT 39ONECZNY8 CZYLI TRZEWNY "#olar ple$us%
*bs$uguje on o$dek i dwunastnic#& Fen sp!ot nerwowy na!ey do uk$adu nerwowego
wsp$czu!nego :wegetatywnego;& Jego stre/a re/!eksyjna jest na rysunku 9E& 5r 9&
'yst#puje ona w obszarze stre/y o$dka& (tre/a re/!eksyjna so!ar p!eSus znajduje si# na
prawej i !ewej stopie&
Za(!'cenia %- na%&/pu.-ce2
8o!eg!iwoci na t!e nerwowym o$dka& 3ywa" e nawet z$a wiadomo+ wywo$uje
do!eg!iwo+ o$dkow&
6$a wiadomo+ oddzia$uje na sp!ot nerwowy s$oneczny& Fen ostatni wyzwa!a kurcze
o$dka i je!it&
3iegunka na t!e nerwowym w nast#pstwie zdenerwowania&
*md!enie" bezsi!no+ mog powsta+ na skutek uderzenia w o$dek" to znaczy" e
dotkni#to solar pleRus* a ten zareagowa$ bardzo czu!e&
R#%> MN& Kark& R#%> MO& (p!ot s$oneczny&
PRZECIWCIA9A
Przeciwcia$a" czy!i substancje obronne tworz si# we krwi" w !im/ie i w tkankach na
skutek wprowadzenia do organizmu wsze!kiej substancji obcej&
UK9AD LIMPATYCZNY
*prcz uk$adu naczy% krwiononych posiada cz$owiek uk$ad naczy% !im/atycznych&
Fory !im/atyczne zaczynaj si# od cienko zako%czonych rureczek& Jcz si# one w
naczynia wi#ksze" ktre przenosz !im/# w kierunku centra!nym& ' ten sposb naczynia
do!nej po$owy cia$a doprowadzaj !im/# do zbiornika !im/y" znajdujcej si# pod przepon
brzuszn& (td p$ynie !im/a do strumienia !im/atyczno)piersiowego" ktry pobiera
rwnie pewn cz#+ p$ynu !im/atycznego grnej po$owy organizmu i kieruje j do
duych arterii&
Nacz#nia *i,Ia&#czne przenosz dziennie oko$o 9 !itrw wody tkankowej i t$uszczw
z je!it& ' tej wodzie tkankowej znajduj si# rwnie bakterie" substancje obce" jak
w#gie!" popi$ i inne&
>im/a jest cz$onem :ogniwem; porednim mi#dzy krwi i tkankami& >im/a
opuszczajc sie+ naczy% krwiononych do naczy% w$osowatych :do kapi!arw; jest w
cig$ym ruchu mi#dzy komrkami i naczyniami !im/atycznymi bez cianek :os$onek;& '
obszarze z!ewiska naczy% !im/atycznych !im/a jest uboga w komrki& ' toku przejcia
przez w#z$y !im/atyczne przy$czaj si# do niej nowo utworzone !im/ocyty& 5a wyjciu
w#z$w !im/atycznych wyst#puje na ! mm !im/y do B tysi#cy !im/ocytw" przy czym
jest ona wzbogacona w sk$adniki organiczne" g$wnie w bia$ka i t$uszcze& ' toku
przejcia !im/y przez rne tkanki dochodz jeszcze produkty przemiany materii&
>im/a sk$ada si# z !im/op!azmy i z u/ormowanych innych sk$adnikw& P!azma
!im/atyczna zawiera spontaniczne koagu!anty :skrzepni#te;" gdy w niej wyst#puj" w
okresie powo!nego procesu" /ibrynogeny i enzymy /ibrynowe w ich wst#pnym etapie&
?ibryna ma konsystencj# rzadk" ga!aretowat i mi#kk& ?ibryna w$cza komrki
!im/ocytowe przy koagu!acji i wtedy nazywa si# to serum !im/atycznym& Jego punkt
zamarzania wynosi "4B st& ." a pLGB"C1" jest zasadotwrcze& (erum zawiera 7"7 gX
bia$ka" 97 mgX mocznika" 1"C mgX kreatyniny" 179 mgX cukru" B11 mgX 5a.!" og!na
i!o+ /os/oru 11"D mgX" w tym /os/oru organicznego 4"= mgX" potasu ="D mgX& Mrednia
zawarto+ .*9 w !im/ie G do E obj#toci X&
CE1
R#%> MU> 5r C& Gruczo$y !im/atyczne brzucha& R#%> MV> 5r 7=& Gruczo$y !im/atyczne&
>im/a zawiera rwnie enzymy" takie jak, diastaza" kata!aza" dipeptydaza i !ipaza&
>im/a bogata w t$uszcze nosi nazw# ch$onki&
W/z!# *i,Ia&#czne> 'zd$u torw !im/atycznych wyst#puj w#z$y !im/atyczne& 0aj
one jako zadanie, po pierwsze ) /i!trowanie !im/y" po drugie ) tworzenie !im/ocytw to
jest krwinek bia$ych" ktre musz by+ odnawiane co drugi dzie%&
' tkance $cznej miednicy" brzucha i w rodkowej cz#ci k!atki piersiowej" jak
rwnie w o$dku i dwunastnicy oraz przy zapa!eniach s cz#sto dobrze wyczuwa!ne w
pachwinie" w do$ku pachowym ramion i w gard!e& Jee!i w organizmie ukae si# in/ekcja"
zareaguje najb!iej znajdujcy si# w#ze$ ch$onny" ktry natychmiast zaczyna produkowa+
wi#cej !im/ocytw& '#ze$ ch$onny powi#ksza si# i staje si# wyczuwa!ny przy dotyku
pa!cami&
8o sieci !im/atycznej na!e rwnie !epa kiszka :wyrostek robaczkowy;" migda$ki i
!edziona&
3&reI# reI*e(%#.ne> 5a!e do nich,
6> Li,Ia ='rne. cz/Fci cia!a>
M> Li,Ia w +rzuc$u>
7> Pier%i"we w/z!# c$!"nne>
A> 6L 5'rna cz/F0 cia!a> 5!"wa>
Fa stre/a re/!eksyjna znajduje si# na !ewej i na prawej stopie w do$ku" bezporednio
przed zewn#trzn kostk& :1ys& 9B& 5r 7=;&
A> ML Li,Ia +rzu%zna> Fa stre/a !im/atyczna znajduje si# na !ewej i na prawej stopie
w do$ku" bezporednio przed kostk wewn#trzn& :1ys& 9D& 5r C;&
A> 7L Z+i"rni( *i,I# i pier%i"we w/z!# c$!"nne> Fa stre/a !im/atyczna znajduje si#
na !ewej i na prawej stopie w do$ku mi#dzy pierwsz i drug kostk rodkowej cz#ci
stopy& Za(!'cenia %- na%&/pu.-ce2
Przekrwienie we wszystkich organach& 0i#niaki :patrz macica;" torbie!e :patrz pier;"
wrzody" nowotwory&
W"a w n"=ac$8 %puc$ni/&e ("%&(i> (tan spuchni#tych ng trwa wie!e !at& 5ogi maj
wyg!d s$oniowaty& 0aj one jednakowy obwd" a do p#cin" tak" e kostek
CE9
w og!e nie wida+& 5ogi takie s ci#kie jak o$w& Po C tygodniach masay stp" obwd
zmniejsza si# o 4 cm& .z$owiek czuje si# !ejszy&
Ce**u*i&i%8 czy!i =ru+e u" " ("*"rze p",ara1cz"w#,> Powodem s, 2!e pracujca
!im/a oraz zak$cenia hormona!ne&
8opiero masae" stosowane nawet 9 do 7 razy w tygodniu" punktw re/!eksyjnych
jajnikw i wszystkich trzech punktw !im/atycznych przez 9 minuty na kady punkt
)zmniejszaj obwd uda& 3rzydki ko!or skry znika&
Nie"+'r przeciwcia!> - wie!u doros$ych !udzi nie wyst#puj stany gorczkowe&
Przekrwienie jest wtedy si!ne" a krew czysta" nawet za czysta& ' takim przypadku
stwierdza si# brak !im/ocytw" to jest przeciwcia$ do zwa!czania chorb in/ekcyjnych&
Jee!i do takiego organizmu dostan si# bakterie" to b#d mog$y $atwo si# rozmnoy+"
gdy nie napotkaj przeciwdzia$ania& 'tedy usadawiaj si# one gdzieko!wiek bd2 w
organizmie" os$abiajc danego cz$owieka" ktry czuje si# chory" zm#czony" rozbity tak jak
przy grypie& Jego temperatura jest mimo to norma!na !ub podwyszona o jedn kresk#
:7B"1 st& .;& Faki cz$owiek jest rzeczywicie chory& <!e gdyby mia$ on przeciwcia$a"
wwczas zniszczy$yby one te bakterie i procesowi temu towarzyszy$aby gorczka& Jee!i
chory stosuje masae punktw !im/atycznych" to istnieje pewno+" e w krtkim czasie
b#dzie on znowu czu$ si# dobrze i wyzdrowieje&
' wyniku masay powi#kszy$a si# i!o+ przeciwcia$" a temperatura podnie+ si# do 7=
st& ." a nawet wyej& 'zrost ten nie powinien to by+ powodem do niepokoju" gdy
dowodzi" e organizm chorego broni si# i reaguje na te bakterie" zabijajc je&
5ie na!ey wwczas obnia+ temperatury rodkami syntetycznymi&
*bniajc temperatur# sztucznie" os$abiamy odporno+ organizmu" a wwczas choroba
przecignie si# na ki!ka tygodni" zostawiajc cz$owieka os$abionego" zm#czonego&
Podczas masowania punktw re/!eksyjnych !im/y moe zdarzy+ si# nag$y wzrost
gorczki" co jest dowodem" e w organizmie gdzie tkwi in/ekcja& Jee!i jednak organizm
posiada dostateczn i!o+ !im/ocytw" to moe on zniszczy+ bakterie i usta!i+ porzdek i
spokj w organizmie&
NOWOTWORY
5awet u m$odego cz$owieka zdarza si# przekrwienie y!ne zastoinowe w jednej nodze
powyej ko!ana& Po 9 miesicach przekrwienie urasta i powstaje guz czu$y na ucisk&
'yniki pe$nego badania krwi wskazuj na to" e wtroba" nerki" !edziona pracuj ju
s$abo& Gdy norma!ne !eczenie :napromieniowanie i zastrzyki; nie pomaga" na!ey
zastosowa+ masae stre/y re/!eksyjnej 1ys& 9=& 5r C1" ktra jest ju bardzo powi#kszona i
bo!esna& ' takim stanie pacjenta na!ey masowa+ punkty !im/atyczne E minut dziennie"
stre/y re/!eksyjne nerek" nadnercza" moczowodw i p#cherza moczowego rwnie E
minut" a wi#c razem 9 godz& dziennie& 0asae te !ecz g$ow#" o$dek" dwunastnic#"
wtrob#" p#cherzyk $ciowy i !edzion#& 'yywienie na!ey zmieni+& 8!a wzmocnienia
organizmu mona bra+ produkty pszcze!arskie wed$ug wskaza% !ekarza& 1any uda zagoj
si#& <na!iza jest coraz !epsza& Po 7 miesicach ana!iza krwi nie wykazuje ani jednej
komrki nowotworowej& *d tego czasu wystarcz masae 9 razy w tygodniu po 1 do 9
minut jako pro/i!aktyka&
CE7
R#%> MT> 5r C1& Piersiowe w#z$y ch$onne& R#%> 7R> 5r 7C& M!edziona&
;LEDZIONA
M!edziona ma d$ugo+ 19 cm" szeroko+ D cm i grubo+ 7 cm& 6najduje si# ona mi#dzy
!ew nerk" o$dkiem i okr#nic poprzeczn je!ita grubego na wysokoci =)19 ebra&
'ay 14 do 9 g& M!edziona ma /izjo!ogiczne i k!iniczne znaczenie do
zapocztkowania usuwania zanieczyszczenia krwi przez rnego rodzaju bakterie"
pasoyty" resztki komrek zniszczonych" pigmenty i inne& 8zia$anie !edziony jest wi#c
podobne do czynnoci duego w#z$a !im/atycznego&
6adania !edziony s nast#pujce,
- tworzenie !im/ocytw i przeciwcia$"
- /i!trowanie krwi i rozk$adanie starych krwinek czerwonych"
- magazynowanie krwi&
(k!erotyczne procesy powoduj zgrubienie pokrywy !edziony& Powi#kszenie
!edziony nast#puje z powodu skrzepw krwi :wady serca;& 6mniejszenia wiat$a
:przekroju; naczy% !edziony&
(tre/a re/!eksyjna znajduje si# na !ewej stopie poniej stre/y re/!eksyjnej serca&
Za(!'cenia,i %-2
- 6bytnie obnienie hemog!obiny" a wi#c niedokrwisto+ :anemia;&
- 5iedobr przeciwcia$&
- K$ucie w boku :ko!ka;&
CEC
Przyk$ad 5r& 1& Z p"w"u niezr"we. F*ezi"n# pacjenci odczuwaj b!e w !ewym
nadbrzuszu& <na!iza krwi u jednego takiego pacjenta wykaza$a, Lemog!obina 4X
:norma!na warto+ wynosi od = do 1X;" erytrocyty 9"D mi!ionw :norma!nie C"4
mi!ionw;" opad bardzo duy& Poniewa stosowane !eki syntetyczne nie poprawi$y stanu
zdrowia pacjenta" wtedy pro/& med& orzek$" e na!ey usun+ !edzion# operacyjnie&
(tosowanie masay po 7 minut dziennie przynosi uzdrowienie po 7 tygodniach" a od
tego czasu u chorego b!e nie wyst#puj& Ponowna ana!iza po 4"4 miesica u wyej
wspomnianego pacjenta wykaza$a, Lemog!obina D9X :o 79X wi#cej;" krwinki czerwone
w normie C"1 mi!ionw :o 1"7 mi!iona wi#cej;" a opad norma!ny& (topy pacjenta by$y
przed masaami w z$ym stanie& ' ich dzia$aniu by$y zak$cone, !edziona" o$dek )
dwunastnica" wtroba" p#cherzyk $ciowy" nerki" moczowody :ca$a sie+ !im/atyczna;"
p#cherz moczowy" g$owa :migreny;" kark i jajniki" zaparcia do 1= dni :niekiedy;& 0asae
uwo!ni$y organizm pacjenta :tki; od ww& chorb i do!eg!iwoci&
Przyk$ad 9& 0$odzieniec w wyniku urazu doznanego na nartach zacz$ po pewnym
czasie" podczas trenowania d$uszych biegw" odczuwa+ ko!ki w boku& 1ozpoznano u
niego zak$cenia w pracy !edziony" ktrej stre/a re/!eksyjna by$a bo!esna przy
naciskaniu& 'ystarczy$y masae przez 9 tygodnie" aby uzdrowi+ jego !edzion#&
0$odzieniec nie miewa$ wi#cej k$ucia w boku podczas d$uszych biegw&
MI5DA9KI
Gard$o i migda$ki s zbiornikami tkanki
!im/atycznej& Ach zadanie po!ega na
przygotowywaniu substancji obronnych
)przeciwcia$ do zwa!czania :!eczenia;
in/ekcji :zakae%; gard$a i jego oko!ic&
0igda$ki nie s wi#c zbyteczne i wskazane
jest nie poddawa+ si# operacji ich
usuni#cia& 'prawdzie pacjent po operacji
nie choruje na angin#" a!e w wie!u
przypadkach krta% staje si# terenem
dzia$ania cz#stych zakae%&
' ce!u uwo!nienia si# od b!w" od
obrz#kw i od ropy migda$kw za!eca si#
stosowanie masay :1ys& 71& 5r C4" C4; po
4 minut na stop#& Pacjent szybko zaczyna
czu+ si# !epiej&
3&reI# reI*e(%#.ne do masay
migda$kw gard$a znajduj si# na duym
pa!uchu na !ewo i na prawo od ci#gna 5r
C4 i C4&
CE4
R#%> 76> 5r C4& 0igda$ki&
5RUCZO9Y HORMONALNE8 CZYLI WYDZIELANIA
WEWNBTRZNE5O
PRZY3ADKA
Przysadka mzgowa znajduje w mi#dzymzgowiu i jest najbogatszym gruczo$em
hormona!nym" ktry wp$ywa na ca$y organizm& (teruje ona mi#dzy innymi,
- gruczo$ami tarczycowymi :tarczyc;"
- kor nadnercza"
- gruczo$ami p$ciowymi, jdrami i jajnikami&
Produkuje hormon wzrostu i inne substancje&
(tre/a re/!eksyjna przysadki znajduje si# na prawej i na !ewej stopie w rodku duego
pa!ucha :1ys&79& 5r C&;&
NADNERCZE
*ba nadnercza znajduj si# w nerkach jak
dwa czopki& Ach tkanka rozdzie!a nadnercze
na kor# i na substancj# rdzenn& ' korze
nadnercza i w rdzeniu produkowane s
rnorodne hormony&
3u+%&anc.a rzenna pr"u(u.e
arena*in/8 ktra jest konieczna do pracy
serca& <drena!ina rozkazuje sercu bi+
mocniej i daje wskazwki do prawid$owego
podzia$u krwi w organizmie& 'p$ywa ona
oywczo na przemian# materii" wzmacniajc
g$wn przemian#" co wzmaga w
nast#pstwie wytwarzanie energii ciep!nej i
cinienia krwi& Za(!'cenia,i w prac#
nanercza %-2
Ar#&,ia %erca> Jest ci#kim zak$ceniem
pracy serca i moe trwa+ !atami& Kuracja
przynosi kadorazowo po!epszenie na krtki
czas& Gdy jednak chory zaczyna wysi!a+ si#
np& przy pracy" mno si# zak$cenia"
dochodzce do 9)7 napadw dziennie& Fo
przyczynia si# do nieszcz#!iwych
wypadkw i do zranie%& .hory musi mie+
osob# do pi!nowania go&
CEE
R#%> 7M& 5r C& Przysadka mzgowa&
Ju po pierwszym masau :po 9 minut na
kad stop#; nadnercza" nerek" moczowodw i
p#cherza moczowego !iczba napadw
zmniejsza si# do 4 na ! dzie%& Po tygodniu
chory czuje si#)ju dobrze&
K"ra nanercza> Produkuje kortykoidy" z
ktrych najbardziej znanym jest kortyzon& Fe
hormony dzia$aj hamujco na zapa!enia&
(tymu!uj :pobudzaj; one produkcj#
!im/ocytw& 1egu!uj gospodark#
pierwiastkami minera!nymi" tworz hormony
p$ciowe i wp$ywaj na wzrost&
Za(!'cenia,i %-2 5iedobr kortykoidw" co
prowadzi do reumatyzmu" astmy" i zapa!enia
staww&
(tre/a re/!eksyjna nadnercza znajduje si#
dok$adnie ponad stre/ re/!eksyjn nerek i
wyst#puje bardzo g$#boko& Prawe nadnercze
znajduje si# na prawej stopie" !ewe nadnercze )
na !ewej stopie&
PRZYTARCZYCZKI
.ztery przytarczyczki maj wie!ko+ i kszta$t soczewicy& >e na ty!nej p$aszczy2nie
tarczycy& Ach zadaniem jest produkcja parathormonu :hormonu przytarczycy;& Fen
$"r,"n re=u*u.e prze,ian/ wapni"w->
(tre/a re/!eksyjna przytarczyczek znajduje si# na wewn#trznej kraw#dzi stopy" b!isko
g$wnego stawu pa!ucha" nie na podeszwie" !ecz nieco wyej jej kraw#dzi& :1ys& 7C& 5r
17;& Za(!'cenia re=u*"wane ,a%a)e,
) 5adczynno+ zdarza si# bardzo rzadko& Gdy jednak wyst#puje" powstaj zak$cenia
w uk$adzie kostnym&
) 5iedoczynno+ i odwapnienie s obecnie cz#stsze ni zwapnienie& Pobieranie
tab!etek z wapnem pomaga przejciowo& 'prawdzie mamy dostatecznie duo wapnia w
m!eku" a!e gdy jego przyswajanie jest utrudnione z powodu niedostatecznej pracy
przytarczyczek" powstaj zaburzenia& 'ap% s$uy cz$owiekowi do,
- odbudowy substancji kostnej" z#bw i paznokci"
- norma!nej pracy mi#ni"
- krzepni#cia krwi"
- regu!acji przepuszcza!noci cianek naczy% krwiononych"
- !eczenia zapa!e% i in/ekcji&
CEB
R#%> 77> 5r 91& 5adnercze&
Za(!'cenia,i w#ni(a.-c#,i z nie"+"ru wapnia KCaL %-2
- Jam!iwe paznokcie" s$abe z#by" porowato+ koci" czy!i zwyrodnienia" to jest
odwapnienia koci&
- 6m#czenie&
- Kurcze $ydek" ng" naczy% :migreny" zimne r#ce h nogi;&
- 5iebieskie p!amy" nawet przy !ekkim uderzeniu&
- 3ezsenno+&
R#%> 7G& 5r 17& Przytarczyk R#%> 7N& 5r 19& Farczyca
TARCZYCA
(k$ada si# ona z dwch p$atw" przy$oonych do krtani& 3ierze udzia$ w regu!acji
przemiany materii" to jest w procesach spa!ania w organizmie :przemiana g$wna;&
Farczyca jest w znacznym stopniu za!ena od /unkcjonowania przysadki& 8o norma!nej
pracy potrzebuje okre!onej i!oci jodu&
(tre/a re/!eksyjna tarczycy znajduje si# na podeszwie stopy mi#dzy A i AA kostk
rdstopia i woko$o brzuca duego pa!ucha" na obu stopach do masowania&
Za(!'cenia,i %-2
- 5adczynno+& 'zrost g$wnej przemiany, nadwra!iwo+ uk$adu nerwowego&
Fowarzyszy temu wychudzenie" pocenie si#" wypadanie w$osw" bicie serca :choroba
3asedowa;&
- 5iedoczynno+& *bnia si# przemiana materii& Fowarzyszy jej oty$o+ i
spowo!nienie&
- 'o!e& 3ujne rozrastanie si# tkanki tarczycy&
Po zastosowaniu masay stre/y re/!eksyjnej 1ys&74" 5r 19& wo!e staje si# mi#kkie"
mniejsze i w ko%cu znika po oko$o B miesicach&
CED
NARZHDY P9CIOWE
A> EJ3KIE
A> ?A?NIKI * ?A?OWODY
*bydwa jajniki wisz na ci#gnach z boku miednicy& 0aj one d$ugo+ 7 cm i kszta$t
owa!nych tarczy& 6awieraj oko$o p$ mi!iona komrek jajowych" z ktrych w przecigu
jednego roku dojrzewa oko$o C& ( one przygotowane do zap$odnienia& Jajowody maj
oko$o 19 cm d$ugoci& ( to mi#niowe przewody o kszta$cie w#owatym& Jeden koniec
przewodu !ey b!iej jajnika" a drugi koniec uchodzi do macicy w jej grnym kcie
:rogu;&
Mie%i-cz(a> ' jajnikach znajdujemy wsz#dzie drobniutko rozmieszczone grupy
komrkowe" zwane p#cherzykami jajnikowymi Graa/a :/o!!icu!i oQarici;&
Kady p#cherzyk zawiera niedojrza$e jajo& Pod wp$ywem przysadki rozwijaj si# one
w obydwu jajnikach" po ki!ka sztuk& *ko$o B dnia cyk!u menstruacyjnego jajo dostaje si#
do przodu" uzyskujc przewag# nad innymi" rozrasta si#& Pozosta$e co/aj si# w rozwoju&
*ko$o 19& do 14& dnia prz#%a(a w#zie*a .een $"r,"n8 ktry powoduje p#kni#cie
cienkiej otoczki p#cherzyka Graa/a& Fo zjawisko :ten przebieg; nazywamy owu!acj
:jajeczkowaniem;& Jajo jest usuwane z jajnika i dochodzi do ujcia !ejkowatego jajnika
:jajowodu;& Podczas w#drwki przez jajowd" co trwa oko$o 6R ni8 ,")e z"%&a0
zap!"ni"ne> 'tedy u!okuje si# w macicy" w b$onie !uzowej" gdzie zagnieda si#&
Jee!i nie jest ono zap$odnione" to 9D& dnia b$on !uzowej macicy rozpuszcza si# w jej
powierzchniowych warstwach i jajo jest wyda!ane& R"zp"cz#na %i/ ,ie%i-cz("wanie
:menstruacja;&
R#%> 7O> 5r 7E& Jajniki" jajowody& R#%> 7V> 5r 7B& *dpr#enie podbrzusza&
CE=
Zaania> Produkcja hormonw :9H7 e%skich" 1H9 m#skich; oraz rodzenie dzieci&
3&reI# reI*e(%#.ne jajnikw i jajowodw :1ys& 7E& 5r 7E&;&
6najduj si# one po zewn#trznej stronie pi#ty" odpowiednio w prawej i w !ewej stopie&
3!e miesiczkowe" przekrwienia& 0asae tej stre/y re/!eksyjnej :1ys& 7B& 5r 7B&; daj
odpr#enie podbrzusza i pomagaj przy b!ach miesiczkowych i przy nadmiernym
up$ywie krwi& (przyjaj temu masae mi#ni $ydek po zewn#trznej stronie obu ng&
Za(!'cenia,i %-2
- 3!e przy przesuwaniu si# jaja&
- *kresowe b!e" nadmierne krwawienia&
- 5ieregu!arne miesiczkowania&
- 3ezp$odno+&
- Forbie! :cysta;&
Za*eca %i/ ,a%"wa0 po 4 minut obydwa jajniki" 4 minut stre/# re/!eksyjn macicy
:1ys& 7D& 5r 4& i 41&; 4 minut stre/# re/!eksyjn przeciw b!om miesiczkowym&
' ten sposb kobiety mog $atwo uwo!ni+ si# od b!w miesiczkowych& ' stre/ach
re/!eksyjnych znikaj modze!e& *d czasu do czasu mona masowa+ pro/i!aktycznie&
Zani( ,en%&ruac.i> 5a!ey masowa+ po 7 minut dziennie& Po 9 dniach pojawia si#
menstruacja i cyk!e staj si# regu!arne" trwajc 7 dni do 79 dni&
Bezp!"n"F0 moe zdarzy+ si# z powodu zapa!enia jajnikw& (tosowanie masay :1ys&
7E i 1ys& 7B&; po 1 minut dziennie przywraca p$odno+ nieraz po ! do 1"4 roku&
-rodzone dziecko jest zdrowe&
MACICA * POCHWA
0acica jest zawieszona za pomoc ci#gien
mi#dzy p#cherzem moczowym i odbytnic&
Jest ona mi#sistym organem gruszkowatego
kszta$tu& (k$ada si# z szyjki skierowanej ku
do$owi do pochwy i z gruszkowatego cia$a
nachy!onego do przodu&
3z#.(a ,acic# jest zako%czona przy jej
ujciu e!astycznym rozszerza!nym" mi#sistym
zwieraczem na og$ kszta$tu cy!indrycznego&
3&reI# reI*e(%#.ne macicy :1ys& 7D& 5r 4 i
41&; znajduj si# po wewn#trznej stronie obu
pi#t& 3ezporednio nad wyros$ pi#ty
najcz#ciej mona stwierdzi+ zak$cenia& Futaj
znajduje si# stre/a re/!eksyjna ujcia macicy&
(tre/a re/!eksyjna pochwy przebiega po wewn#trznej stronie pi#ty w pob!iu stre/y
re/!eksyjnej macicy& Za(!'cenia,i %-2
- -p$awy" wycieki" wydzie!iny z powodu os$abienia !ub in/ekcji&
- 3!e miesiczkowe&
CB
R#%> 7U> 5r 4& 0acica& Pochwa&
- *bnienie !ub zaginanie wynikajce ze s$aboci ci#gien& 0acica moe naciska+ ku
przodowi na p#cherz moczowy&
- 0i#niaki& 0ona je usun+ masujc macic# i !im/# przez E miesi#cy" 7 razy
tygodniowo&
PIER;
8o 19& roku ycia pier e%ska nie rni
si# od piersi m#skiej& 'raz z dojrzewaniem
jajnikw hormony przedostaj si# do
krwiobiegu i wp$ywaj na rozwj piersi&
Pier sk$ada si# zasadniczo z cia$
gruczo$owatych zespo!onych w 14 do 9
gruczo$w m!ecznych" z t$uszczw i z tkanki
$cznej& 0niej wi#cej w rodku piersi
znajduj si# brodawki sutkowe" z otoczkami
o ciemniejszej pigmentacji& ' brodawce
sutkowej znajduj si# ma$e pory" b#dce
zako%czeniem przewodw m!ecznych&
6adaniem piersi jest pobieranie sk$adnikw
m!eka z krwi&
3&reIa reI*e(%#.na :1ys& 7=& 5r C7&;
prawej piersi znajduje si# w prawej stopie" a
!ewej piersi w !ewej stopie& Fe stre/y
re/!eksyjne wyst#puj na stopie mi#dzy
kostkami rodkowej cz#ci stopy :9&" 7&" C&
kostka;&
Za(!'cenia,i %-2
- Przekrwienia szczeg!nie przed okresem miesiczkowania&
- 0i#niaki :cysty;&
6darza si# u kobiet" e maj stwardnienie na brzegu piersi przy naciskaniu pa!cem
odczuwaj b!& 5ast#puje szybkie przekrwienie i wyst#puj b!e& Pier po ki!kunastu
dniach takiego stanu zaczyna szybko puchn+& Fak pacjentk# trzeba uspokoi+ i
wyt$umaczy+" e to prawdopodobnie mi#niak !ub w$kniak&
Przy badaniu stopy moe okaza+ si#" e stre/a re/!eksyjna piersi jest bardzo czu$a na
nacisk pa!cem na !ewej stopie& 1wnie wra!iwa jest na nacisk stre/a re/!eksyjna w#z$w
ch$onnych" gdy w$kniaki rozwijaj si# zazwyczaj jako przekrwienie !im/y& (tre/a
re/!eksyjna jajnikw po !ewej stronie jest bardzo bo!esna" gdy pier za!ey hormona!nie
od jajnikw& ' takim przypadku za!eca si# masowa+ wszystkie 7 punkty ponad 7 minut&
' cigu jednej nocy b!e staj si# mniej intensywne i spuchni#cie moe znikn+& Frzeba
jednak da!ej masowa+ stre/y re/!eksyjne" aby stwardnienie na piersi co/n#$o si#& 0asuje
si# da!sze E do 1 dni& A wtedy osiga si#,
- >epsze ukrwienie piersi" co pobudza krenie !im/y&
- '$kniaki :cysty; zaczynaj znika+& 5awet po operacji cysty wskazane jest masowa+
da!ej" aby unikn+ powstawania nowych mi#niakw&
CB1
R#%> 7T> 5r C7& Pier&
B> MB3KIE
PRHCIE
*drnia si# trzon i o$d2 prcia& Ro$d2
prcia jest zbudowana z !u2nego /a$du
skrnego przykrytego nap!etkiem&
Podstawow cz#ci trzonu jest cia$o jamiste"
ktre nape$niajc si# krwi" daje erekcj# i
podtrzymuje si$# i sztywno+ narzdu& Przez
do!n cz#+ prcia dochodzi moczowd& (tre/a
re/!eksyjna :1ys& C& 5r 41; odpowiada stre/ie
re/!eksyjnej pochwy&
?-ra> *bydwa jdra rozwijaj si# w jamie
brzusznej& 5a krtko przed urodzeniem jdra
w#druj przez kana$ pachwinowy w d$
moszny& Jdra osigaj u doros$ych wie!ko+
oko$o 7E mm&
6adaniem jdra jest produkcja m#skich
hormonw p$ciowych oraz tworzenie
spermatozoidw&
NA?HDRZE
Przez szereg kana!ikw spermatozoidy dochodz z jder do najdrza" ktre jako
pod$une twory znajduj si# na jdrach&
Zaania2 6ako%czenie procesu dojrzewania spermatozomw& Gromadzenie nasienia
:spermy;&
NA3IENIOW4D
5asieniowody maj d$ugo+ oko$o C cm i s pod$unymi przewodami mi#sistymi& (
one przy$czone do najdrza& Przebiegaj z moszny ku grze przez kana$ pachwinowy"
mijajc prostat# i uchodz do moczowodw& Za(!'cenia w prac# .-er8 na.-rza i
na%ieni"w"u2
- 6apa!enie&
- Przekrwienie"
- Ampotencja&
- 5iezstpienie jdra" kana$ pachwinowy&
0asae jder w przypadku ich zapa!enia powoduj powrt do norma!nego stanu&
'skutek masowania w cigu 7 tygodni po 4 minut dziennie spuchni#te jdra osigaj
wie!ko+ norma!n&
CB9
R#%> GR> Nr 41& Prcie&
PRO3TATA
Prostata jest gruczo$em krokowym o
kszta$cie kasztanowatym&
>ey ona na do!nej powierzchni p#cherza
moczowego i obejmuje ty!n cz#+
moczowodu& Prostata produkuje p$yn m!eczny"
ktry towarzyszy wytryskowi spermy
:nasienia;&
3&reIa reI*e(%#.na pr"%&a&# znajduje si# po
wewn#trznej stronie pi#ty" ana!ogicznie do
macicy :1ys& C1& 5r& 4;&
NARZHDY ODDYCHANIA
KRTAJ
(k$ada si# ona z pi#ciu chrzstek tchawiczych i tworzy razem z mi#niami i z
ci#gnami narzd mowy&
3&reIa reI*e(%#.na znajduje si# na g$wnym stawie pa!ucha naprzeciw drugiego pa!ca&
0asuje si# t# stre/# na obydwu stopach& :1ys&C9& 5r CD&;&
Za(!'cenia,i %-2
- ($aby g$os&
- *chryp$o+ a do utraty g$osu&
- 6apa!enia&&
R#%> GM> 5r CD& Krta%& R#%> G7> 5r 1C& P$uca i oskrze!&
CBC
R#%> G6> 5r 4& Prostata&
TCHAWICA8 O3KRZELA8 P9UCA
Fchawica ma oko$o 17 cm d$ugoci& 6aczyna si# ona od krtani i biegnie ku do$owi& 5a
wysokoci 4& kr#gu piersiowego dzie!i si# na g$wne oskrze!e prawe i !ewe& *skrze!a
wchodz do p$uca i rozga$#ziaj si# coraz bardziej" a do najmniejszych jednostek tj& do
p#cherzykw p$ucnych" gdzie zachodzi wymiana gazw& ' trakcie tej wymiany przy
wdechu pobierany jest t!en" ktry wie si# z krwinkami czerwonymi :z erytrocytami;" a
ci!ej mwic z hemog!obin& Fak ut!eniona krew dochodzi do tkanek& Przy wydechu
uchodzi z wyda!onym powietrzem dwut!enek w#g!a :.*
9
; i woda& Przy wdechu
powietrze zawiera oprcz azotu" wody i gazw sz!achetnych 9"=CX" t!enu "7X
dwut!enku w#g!a& Przy wydechu powietrze zawiera t!enu 1EX" dwut!enku w#g!a "CX&
.z$owiek doros$y wykonuje na minut# w stanie spoczynku 1E do 9 oddechw&
*dpowiada to pojemnoci E !itrw powietrza& Przy wysi$ku ta !iczba znacznie wzrasta&
*ddychanie jest sterowane i regu!owane z orodka oddechowego kory mzgu& (tre/a
re/!eksyjna tchawicy znajduje si# w obszarze zbiornika li1!y i ta1 naley 1asowa) p$uca
i oskrze!a" czy!i stre/# !im/atyczn na brzucu odpowiednio prawego i !ewego pa!ucha
:1ys& C7& 5r 1C&;& Za(!'cenia,i %-2
- Kasze!&
- 5ieyt oskrze!i&
- 6apa!enie p$uc&
- <stma&
NARZHDY ZMY394W
OCZY
*bie ga$ki oczne znajduj si# w oczodo$ach
wycie!onych t$uszczem& 8zi#ki E mi#niom
utrzymujcym ga$ki oczne" mog one porusza+
si# na wszystkie strony& Praca tych mi#ni
odbywa si# symetrycznie" tak e obie ga$ki
oczne wykonuj zawsze razem te same ruchy&
1uchy te s sterowane przez trzy pary nerww
mzgowych" ' zewn#trznym grnym kcie
oka znajduj si# gruczo$y $zowe& 'ydzie!aj
one p$yn $zowy" ktry przez mruganie powiek
jest rozprowadzony nad w$knist b$on i
przez kana!ik $zowy przedostaje si# do nosa& 6
powiek wyrastaj rz#sy" ktre chroni o)czy
przed obcymi cia$ami i przeciw zewn#trznym
promieniowaniom&
3&reI# reI*e(%#.ne "czu (rz#)u.- %i/
Prawe oko ma swoj stre/# re/!eksyjn na !ewej stopie i !ewe oko ) na prawej stopie&
(tre/y re/!eksyjne oczu znajduj si# z boku szyjki pa!ucha pod 9& i 7& pa!uchem w miejscu
ich przy$czenia do brzucw pa!uchw :1ys& CC& 5r D&;&
Za(!'cenia,i %-2
- J#czmie%" zapa!enie ropne powieki ocznej :tzw& -rse!i; z pagrkiem wie!koci
j#czmienia&
- 6apa!enie b$ony w$knistej" co daje zaczerwienienie bia$ka ga$ki ocznej&
- (zczypanie i pa!enie oka&
- 6ez" czy!i zak$cenie w pracy mi#ni ocznych :norma!ne zjawisko u noworodkw;"
kiedy wsp$dzia$anie obu oczu nie jest jeszcze usta!one&
- Za0,a8 to jest zm#tnienie soczewki&
- ?a%(ra> 5adcinienie w ga$ce ocznej powoduje zanik nerwu wzrokowego !ub
siatkwki&
- Krtkowzroczno+"
- 8a!ekowzroczno+&
CBE
R#%> GG& 5r D&*czy&
U3ZY
1ozrniamy cz#ci ucha" a mianowicie,
- ucho zewn#trzne&
- ucho rodkowe&
- ucho wewn#trzne&
-cho zewn#trzne sk$ada si# z ma$owiny usznej& 0a ona jako zadanie zbiera+ /a!e
akustyczne i kierowa+ je do otworu wejciowego ucha& ' tej cz#ci zaczynaj si#
gruczo$y woskowiny usznej&
*d b$ony b#benkowej zaczyna si# ucho rodkowe& 6najduj si# tutaj kostki s$uchowe,
m$oteczek" strzemiczko i kowade$ko& Przekazuj one /a!e g$osowe do ucha
wewn#trznego& 8a!ej mamy trbk# s$uchow :Iustachiusza;" ktra ma po$czenie z
cz#ci nosow gard$a& Frbka s$uchowa otwiera si# przy kadym po$ykaniu i czkaniu& '
ten sposb nast#puje wyrwnanie cinienia mi#dzy tymi dwiema przestrzeniami&
-cho rodkowe sk$ada si#, z b$#dnika" sk!epienia" !imaka i z nerwu s$uchowego" tutaj
znajduje si# organ s$uchu i organ rwnowagi& 3&reI# reI*e(%#.ne uc$a (rz#)u.- si#&
Prawe ucho mamy na !ewej stopie i !ewe ucho ) na prawej stopie& Fe stre/y re/!eksyjne s
pod szyjk i z boku przy szyjce C& i 4& pa!ca" jak rwnie przy ich nasadzie z brzucem&
:1ys& C4& 5r =&;&
Za(!'cenia,i %-2
- *stry katar trbki s$uchowej redniego ucha& 6 powodu kataru nosa moe u!ec
zapa!eniu b$ona !uzowa trbki s$uchowej& Fa ostatnia puchnie i utrudnia wyrwnanie
cinienia mi#dzy przestrzeni nosow gard$a i uchem rodkowym& Powietrze
zewn#trzne wciska b$on# b#benkow do wn#trza& Fo powoduje uczucie b!u i trzasku
w uchu" co utrudnia s$yszenie& Przez masae stre/y re/!eksyjnej ucha i nosa osiga si#
!epsze ukrwienie i przy jednoczesnym masau punktw !im/atycznych powstaj
przeciwcia$a :substancje obronne;" zwa!czajce 2rd$a in/ekcji& ' ten sposb niszczy
si# zarazek powodujcy zapa!enie trbki s$uchowej&
- 6apa!enie ucha rodkowego wywo$uje si!ne b!e i wyciek ropny& 0asae stre/y
re/!eksyjnej 5r& =& przynosz u!g# ju po 7 dniach& 3ywa" e po wie!u !atach po
przebytym zapa!eniu" b!e 5r = wznawiaj si#& Ponowne masae wywo$uj wyciek
ropy z krwi z ucha& Po tym nast#puje uzdrowienie&
- (zumy w uszach" warkot" huk" brz#czenie mog mie+ jako przyczyn#,
- 6apa!enie nerwu s$uchowego&
- 6ak$cenia w ukrwieniu ucha rodkowego&
- 5adcinienie krwi&
- *s$abienie zdo!noci s$yszenia& 0asowa+ po 4 minut dziennie 5r =& na kadej stopie&
Po roku s$yszy si# ju bez aparatu s$uch owego&
Narz- r'wn"wa=i
6najduje si# w uchu wewn#trznym& (tre/a re/!eksyjna :1ys& CE& 5r C9&; znajduje si#
b!isko ma$ego pa!ucha" ! cm ku ty$owi i jest do zmasowania na obu stopach&
Za(!'cenia,i %-2
- 6awrt g$owy przy szybkim wstawaniu&
- 6awrt g$owy w czasie ta%ca" obracania si#" wycieczek grskich&
CBB
- 6$e samopoczucie w czasie jazdy samochodowej&
- >#k przestrzeni&
- 5iskie cinienie krwi&
Kobiety s cz#ciej dotkni#te zak$ceniami rwnowagi ni m#czy2ni& 8o przyczyn
na!ey wskie obuwie&
R#%> GN> 5r = -cho& R#%> GO> 5r C9& *rgan rwnowagi :Vestibu!arium;&
CBD
3TAWY
RAMIB8 3TAW BARKOWY
(tre/a re/!eksyjna prawego ramienia
znajduje si# na prawej stopie :1ys& CB& 5r
1&;" !ewego ramienia znajduje si# z ty$u
brzuca ma$ego pa!ucha mi#dzy C& i 4&
kostk redniej stopy& Poza rym stre/
re/!eksyjn jest staw biodrowy tej samej
cz#ci cia$a i staw pasa miednicowego&
6ak$cenia wyst#puj cz#ciej u kobiet z
powodu ciasnego obuwia" przy wieszaniu
bie!izny oraz czesaniu si#& 'tedy
podniesione r#ce opadaj z powrotem&
1ana ramienia nie wy!eczy si# prawid$owo"
je!i jest zab!okowana stre/a re/!eksyjna 5r&
1& Po !atach powstaj zwyrodnieniowe
zmiany stawu&
(taw +ar("w# .e%& %&reI- reI*e(%#.n-
%&awu +i"r"we="> Fak wi#c zak$cony
staw barkowy jest po !atach przyczyn
do!eg!iwoci staww biodrowych :1ys& 41 i
4C&;&
3TAW BARKOWY
6ak$cenie stawu barkowego jest zjawiskiem wtrnym zastarza$ego zranienia
ramienia" za!eca si# wobec tego doprowadzi+ do uzdrowienia obu stre/ re/!eksyjnych" to
jest barku i biodra& (tre/a re/!eksyjna prawego biodra znajduje si# na prawej stopie" a
!ewego biodra ) na !ewej stopie :1ys& CD i C=& 5r 7D&;& (tre/a re/!eksyjna znajduje si# z
ty$u pod zewn#trznymi i wewn#trznymi kostkami& 8a!sz stre/ re/!eksyjn stawu
biodrowego jest staw barkowy :1ys& 41 i 4C;&
CB=
R#%> GV& 5r 1& 1ami#&
R#%> GU> 5r 7D& (taw biodrowy R#%> GT> 5r 7D (taw biodrowy&
KOLANA
6ranienia ko!an zdarzaj si# cz#sto& Jee!i one nie zagoj si# dobrze" to p2niej
powstaj nag!e zmiany zwyrodnieniowe w ko!anach& (tre/a re/!eksyjna prawego ko!ana
jest na prawej stopie" a !ewego ko!ana na !ewej stopie :1ys& 4& 5r 74&;&
(tre/a ta znajduje si# po zewn#trznej"
stronie kadej stopy& 5a!ey posuwa+
masujcy pa!ec od pi#ty ku przodowi& Fu
napotyka si# na p$ko!isty do$eczek" cz#sto
wype$niony modze!ami&
A to jest stre/ re/!eksyjn ko!an :1ys& 4& 5r
74&;&
8a!sz stre/ re/!eksyjn ko!ana jest
rwnie $okie+ tej samej cz#ci cia$a& :1ys& 41&
49" i 47&;&
K"1cz#n# i cz/Fci cia!a +/-ce
wza.e,n#,i %&reIa,i reI*e(%#.n#,i
3&reI# &e %- ,a%"wane w prz#pa(ac$ na%&/pu.-c#c$2
1& 5atychmiast po wypadku !ub po operacji& 'zmoone ukrwienie jest gwarancj
optyma!nego wy!eczenia rany w najkrtszym czasie&
9& Przy wypadkach kiedy rany nie goj si# prawid$owo !ub tworz ropnie" zak$cona
jest zawsze stre/a re/!eksyjna& 5ajcz#ciej jest ona zab!okowana przez b!iznowate
tkanki !ub przez modze!e pochodzce ze starego wypadku&
7& Przy starych zranieniach" ktre bo! przy okazji zmiany pogody& Futaj mona pomc
przywracajc norma!ne urywanie stre/y re/!eksyjnej&
C& Przy kurczach w pasie miednicowym i barkowym" dajcych do!eg!iwoci podczas
siedzenia& 5a!ey masowa+ podane na 1ys& 41 stre/ po tej samej stronie cia$a&
CD
R#%> NR> 5r &74& Ko!ano&
R#%> N6> 5r 'sp$za!ene s/ery re/!eksyjne R#%> NM> 5r (/ery wsp$za!ene&
R#%> N7> (/ery wsp$za!ene& R#%> NG> (/ery re/!eksyjne o jednakowych
cy/rach s wsp$za!ene&
CD1
T#*(" =!"wa ,a %&reI# reI*e(%#.ne8 (rz#)u.-ce %i/ na %&"pac$>
5a rys& 41& pokazano derywacyjne czy!i wsp$za!ene stre/y re/!eksyjne&
1& 1#ka jest stre/ re/!eksyjn d!a stopy i na odwrt" stopa jest stre/ re/!eksyjn d!a
r#ki&
9& Fo samo dotyczy pa!cw rk i pa!uchw stp&
7& 8uy pa!uch stopy i kciuk r#ki s razem& Pa!ec wskazujcy i drugi@ pa!ec rodkowy i
trzeci pa!uch& Pa!ec serdeczny :C&; i C& pa!uch& 0a$y pa!ec i mary pa!uch&
C& Przedrami# i podudzie s wzajemnymi stre/ami re/!eksyjnymi& Jokie+ odpowiada
koci strza$kowej& Ko+ promieniowa odpowiada koci piszcze!owej& Mci#gna
przedramienia odpowiadaj ci#gnom podudzia&
4& Jokie+ i ko!ano s razem&
E& 1ami# i udo s razem&
B& (tawy, barkowy i biodrowy s razem&
D& Kark jest stre/ re/!eksyjn d!a koci ogonowej i na odwrt&
=& Pas barkowy odpowiada pasowi miednicowemu :1ys& 4C&;&
3PI3 NA?CZB;CIE? 3POTYKANYCH CHOR4B *
DOLE5LIWO;CI
Podane w spisie choroby mog by+ wy!eczone przez stosowanie masay stre/
re/!eksyjnych wed$ug podanych niej numerw tych stre/&
1& Alergia. :<!!ergia;& 0asa nadnercza :wytwarzanie kortyzonu;, 91" masa nerek 99"
masa moczowodw 97 i p#cherza moczowego 9C :wyda!anie produktw
toksycznych;" masa przytarczyczki :przemiana wapnia; 17&
9& Ane1ia. :<naemia;& 0asa !edziony 7C" masa organw przemiany materii 14" 1E"
1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71&
7& Angina. :<ngina;& 0asa krtani CD" masa migda$kw C4" sieci !im/atycznej 7=" C"
C1&
C& Apetyt :brak;& :<noreSia;& 0asa o$dka 14" masa je!it 1E" 1B" 9D" 9=" 7" 71"
masa tarczycy 19&
4& Artretyz1 zwyrodnia7+cy stawu biodrowego. :.oSarthrosis;& 0asa nerek 99" masa
moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" masa nadnercza 91" masa o$dka i je!it
14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie" masa stawu biodrowego 7D"
masa ramienia ) stawu barkowego 1" rys& 4C" masa kr#gw !#d2wiowych 44&
E& Artretyz1 zwyrodnia7+cy stawu kolanowego. :<rthrosis;& 0asa ko!ana 74" masa
stawu $okciowego rys& 47" przy masau zranionego ko!ana" przy zwyrodnieniu za )
dodatkowo masa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" nadnercza 91&
6mieni+ wyywienie&
B& Ast1a :<sthma;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C
:wyda!anie toksyn;" masa nadnercza :kortyzon;91" masa przytarczyczki
:przemiana wapnia; 17" oskrze!i 1C" masa punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
6mieni+ wyywienie&
D& %ark :b!e; :<rticu!atio;& 0asa barku 1" masa biodra 7D" rys& 41& 5a!ey nosi+
szerokie wygodne buty&
=& %ezsenno'). :Ansomnia;& 0asa g$owy !" 0a$o jada+ wieczorem& 6mieni+
wyywienie" Ikranowa+ y$y wodne w mieszkaniu" ustawi+ $ko nie na y$ach
wodnych&
1& %ia#aczka. :>eucaemia;& 0asa !im/y 7=" C" C1" masa migda$kw C4" masa
!edziony 7C" zmieni+ wyywienie" unormowa+ przemian# materii 14" 1E" 1B" 1D"
1=" 9D" 9=" 7" 71&
11& %iegunka. :8iarrhea;" masa o$dka)je!ita 14" 1E" 1B" 9D" 9=" 7" 71" masa
gruczo$w !im/atycznych 7=" C" C1& 6mieni+ wyywienie& Przy biegunkach
nerwicowych masa sp!otu nerww trzewnych w nadbrzuszu 9&
19& %#ona b$benkowa uc0a :zapa!enie;& :Iustachitis;& 0asa ucha =" masa skroni 4"
masa punktw !im/atycznych 7=" C" C1" masa nadnerczy 91" przytarczyczki 17&
CD7
17& ;0oroba 1orska. :0orbus maritimus;& 0asa przedsionka C9&
1C& ;0oroba wie"cowa. :0orbus coronarius;& 0asa serca 77&
14& ;0rapanie. :(tertor;& 8ok$adnie u+ pokarm" wy!eczy+ zatoki boczne nosa&
1E& ;i+a :.yesis;& 0asa przysadki C" masa jajnikw 7E" masa macicy 4" piersi C7"
og!ne wzmocnienie, aby zaj+ w ci#& ' ciy nie stosowa+ masowania stp&
1B& ;ukrzyca :8iabetos;& 0asa o$dka i dwunastnicy 14" 1E masa trzustki 1B&
1D& ;zaszka :z$amanie;& :?ractura cranium;& 0asa g$owy !" masa przytarczyczki 17&
1=& <na - skaza moczanowa& :<rthritis urica;& 0asa nerek 99" moczowodu 97"
p#cherza moczowego 9C" masa nadnercza 91" zmieni+ wyywienie&
9& <uszno')* :8yspnoea;& 0asa p$uc i oskrze!i 1C" ewentua!nie nosa E" kory
mzgowej 7" masa serca 77" zmieni+ wyywienie" aby przepona brzuszna nie
uciska$a na serce&
91& <usznica bolesna. :<ngina pectoris;& 'yda!anie toksyny" zmieni+ wyywienie&
0asa o$dka 14" aby o$dek nie uciska$ wi#cej poprzez przepon# brzuszn na
koniuszek serca" masa serca 77" usprawni+ wyprnienia U stosowa+ wi#cej
przypraw trawiennych U pi+ g!ink#&
99& <wunastnica :wrzd;& :8uodenum u!cus;& 0asa o$dka i dwunastnicy 14" 1E"
zmieni+ wyywienie&
97& <yskopatia L uszkodzenie jdra ga!aretowatego& :Lernia disca!is;" masa nerek 99"
moczowodw 97" p#cherza moczowego 9C" masa kr#gos$upa 47" 4C" 44" 4E" masa
o$dka i je!it 14" 1E" 1B" 9D" 9=" 7" 71" masa wtroby i p#cherzyka $ciowego
:substancje budu!cowe; 1D" 1=" zmieni+ wyywienie&
9C& <zi+s#a :zapa!enie;& :GingQitis;& 0asa szcz#k CE" CB" ssanie o!eju
s$onecznikowego&
94& Egze1a. :Iczema;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
masa nadnercza 91" masa przytarczyczki 17&
9E& Gard#o :zapa!enie;& :Pharyngitis;& 0asa uchwy CE" CB" nosa migda$kw&
9B& G#os :szorstko+;& :Frachyphoma;& 0asa krtani CD" masa migda$kw C4" masa
punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
9D& G#owa :b!; :.epha!ia;& 0asa g$owy 1& -sun+ przyczyn# zmieniajc wyywienie&
9=& Gor+czka. :?abris;& 0asa punktw !im/atycznych 7=" C" C1" masa migda$kw C4"
masa !edziony 7C&
7& Go'ciec - reumatyzm" :rheumatismus;& 0asa nerek 99" masa moczowodu 97"
masa p#cherza moczowego 9C" masa nadnercza 91" masa przytarczyczki 17"
masa organw przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+
wyywienie& 0asa stre/ re/!eksyjnych dotkni#tych narzdw organizmu&
71& Grypa. :An/!uenza;& 0asa punktw !im/atycznych 7=" C" C1" masa migda$kw C4"
!edziony 7C" masa nosa E" ewentua!nie zatoki czo$owej 9&
79& Grzbiet :b!e;& :8orsa!gia;& 0asa kr#gos$upa 47" 4C" 44" 4E" ewentua!nie ramienia
!ub pasa miednicowego rys& 4C&
77& Guzki krwawnicze L hemoroidy& :Varices haemorrhoida!es;& 0asa odbytnicy 79"
masa mi#nia trjg$owego $ydki 49" masa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnerczy 91&
7C& Guz. :Fumor;& 0asa punktw !im/atycznych 7=" C" C1" ewentua!nie migda$kw C4
i !edziony 7C&
74& E1potenc7a. :Ampotentiia;& 0asa jder 7E" og!ne wzmocnienie&
7E& Ja7niki :zapa!enie;& :*Qaritis;& 0asa odpowiednich jajnikw 7E" masa punktw
!im/atycznych 7=" C" C1" ewentua!nie przytarczyczek 17" C" ewentua!nie masa
tarczycy 19" gdy ten gruczo$ jest cz#sto nazywany trzecim jajnikiem&
CDC
7B& Ja7owd :zapa!enie;& :(a!pingitis;& 0asa jajowodu odpowiedniej strony 7E" masa
punktw !im/atycznych 7=" C" C1" masa przytarczyczek 17&
7D& Jaskra. :G!aucoma;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
masa nadnercza 91" masa oczu 1&
7=& J+dra :przekrwienie;& :Lyperaemia;& 0asa jder 7E" masa punktw !im/atycznych
7=" C" C1&
C& Jelito grube :zapa!enie;& :.o!itis;& 0asa ca$ego je!ita grubego 9D" 9=" 7" 71" masa
punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
C1& J$cz1ie". :Lordeo!um;& 0asa odpowiedniego oka D" masa punktw
!im/atycznych 7=" C" C1&
C9& =a1ica #ciowa. :.ho!ecystitis;& 0asa dwunastnicy 1E" masa p#cherzyka
$ciowego 1= i wtroby 1D" masa punktw !im/atycznych 7=" C" C1" zmieni+
wyywienie&
C7& =ark :b!e;& :5ucka;& 0asa karku B" masa kr#gw szyjnych 47" masa koci
ogonowej 4E" bezporednio masa koci ogonowej&
CC& =aszel. :Fussis;& 0asa oskrze!i i p$uc 1&C" masa gruczo$w !im/atycznych 7=" C"
C1" masa nadnercza 91" masa przytarczyczek 17" 5osi+ szerokie" wygodne buty&
C4& =atar sienny. :.atarrhusGrhinitis;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" masa nadnercza :kortyzon; 91" masa przytarczyczek :wap%; 17"
masa nosa E" masa tchawicy CD" masa oskrze!i 1C" jada+ mid z oko!icy
zamieszkania&
CE& =olka. :Formina;& 0asa o$dka i je!it 14" 1E" 1B" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+
wyywienie D" =" 91" 99" 97" 9C&
CB& M. =o'ci i c0rz+stki :zapa!enie;& :*steochondritis;& 0asa kr#gos$upa 47" 4C" 44" 4E"
masa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" masa organw
przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 9D" 9=" 7" 71&
CD& =o'ci :zrzeszotnienie;& :*steoporosis;& 0asa przytarczyczek 91& *g!ne
wzmocnienie&
C=& =r$gos#up :skrzywienie boczne;& :(co!iosis;& 0asa kr#gos$upa 47" 4C" 44" 4E"
og!ne wzmocnienie&
4& =rtkowzroczno'). :0yopia;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" masa oczu D&
41& =rta". :>aryngopathia;& 0asa krtani 9D&
49& =urcze #ydek. :.ontractura;& 0asa przytarczyczek 17" ewentua!nie mi#ni ramion
rys& 41& Ikranowo+ promieniowanie ziemne&
47& F$ki. :<ngor;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C :wyda!anie
toksyn;" masa o$dka i je!ita 14"1E"1B"9D"9="7"71" uwo!ni+ si# od ucisku na koniuszek
serca" zmieni+ wyywienie" masa g$owy !" ewentua!nie narzdu rwnowagi C9&
4C& Fu1bago :postrza$;& :0ya!gia;& 0asa kr#gos$upa 44&
44& J$kotka :uszkodzenie;& :0eniscus;& 0asa stre/y re/!eksyjnej ko!ana 74" masa
$okcia rys& 47&
4E& Juszczyca :Psoriasis;& 0asa nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
nadnercza 91" przytarczyczek 17" organw przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D"
9=" 7" 71" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
4B& Macica :zapa!enie;& :LysteritisGmetritis;& 0asae, macicy 4" jajnikw przy
krwawieniach 7E" przysadki C" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
4D& Miesi+czkowanie :bo!esne;& :0ena!gia;& 0asae, jajnikw 7E" macicy 4" mi#ni
$ydek 7B&
4=& Miesi+czkowanie nieregularne. 0asae jak przy miesiczkowaniu bo!esnym i
dodatkowo masa przysadki C&
CD4
E& Mi$'niak. :0yoma;& 0asae, macicy 4" punktw !im/atycznych 7=" C" C1" nerek
99&
E1& Zanik 1i$'ni. :<myotrophia;& 0asae, przysadki C" nerki 99" moczowodu 97"
p#cherza moczowego 9C" nadnercza 91" przytarczyczek 17" przemiany materii 14"
1E" 1B" 1D"1=" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie p& CB" wana jest gimnastyka
mi#ni" masa gruczo$w !im/atycznych 7=" C& C1&
E9& Migda#ki :zapa!enie;& :<mygda!itis;& 0asae, migda$kw C4" gruczo$w
!im/atycznych 7=" C" C1&
E7& Migrena. :Lemierania;& 0asae, skroni 4" :ze spirytusem bursztynowym;" organu
rwnowagi C9" przytarczyczek 17" ewentua!nie o$dka 14&
EC& Mocz :parcie;& :-reteritis;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego
9C" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
E4& Moczenie nocne. :Inuresis;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherzyka
$ciowego& Ikranowa+ promieniowanie ziemne&
EE& Moczowd :zapa!enie; :-reteritis;& 0asae jak przy nr& EC& ) parcie na mocz
:Fenesmus;&
EB& >adci'nienie t$tnicze. :Lypertensic;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" kory mzgu 7&
ED& >adwyr$enie 'ci$gien. :8is!ocatio pattia!is tendo;& Patrz rys& 41 i 47&
E=& >adczynno') tarczycy. :Lyper/unctio g!andu!a thyreoidea;& 0asae, tarczycy 19"
przysadki C" nerek 99&
B& >erki :b!e;& :5ephra!gia;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego
9C" nadnercza 91" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
B1& >erwobl. :5eura!gia;& Przy b!ach korzonkw nerwowych masowa+ kr#gos$up 47"
4C" 44" 4E i przytarczyczki 17& 'zmocnienie og!ne&
B9& >erwowo'). :5eurositas;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego
9C" organw przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" przytarczyczek 17"
g$owy 1& Ikranowa+ promieniowanie ziemne& -sun+ napi#cia duchowe" masowa+
tarczyc# 19 :ewentua!nie;&
B7& >erwobl nerwu tr7dzielnego* :5eura!gia trioeminius;& 0asa skroni 4" ucha"
rwnowagi&
BC& >owotwr. :.ancer;& 0asae, punktw !im/atycznych 7=" C" C1& 0asae
dotkni#tych organw& *g!ne wzmocnienie& 6mieni+ wyywienie&
B4& >ieyt oskrzeli. :3ronchitis;& 0asae, p$uc i oskrze!i 1C" punktw !im/atycznych 7="
C" C1" przytarczyczki 17" nadnercza 91&
BE& >ieyt o#+dka i 7elit. :Interogastritis;& 0asae, o$dka i je!it 14" 1E" 1B" 9D" 9=" 7"
71" wtroby i p#cherzyka $ciowego 1D" 1=" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
zmieni+ wyywienie&
BB& >os :krwawienia;& :IpistaSis;& 0asae, nosa E" przytarczyczek 17&
BD& &brz$ki goleni. :*dem crus;& (puchni#te nogi& 0asae, nerek 99" moczowodu 97"
p#cherza moczowego 9C" o$dka i je!ita 14" 1E" 1B" 9D" 9=" 7" 71" serca 77"
punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
B=& &wrzodzenie ylakowe goleni. :-!cus cruris;& 0asae jak w p& BD" a!e dodatkowo
masae 1D"1= :na wtrob# i na p#cherzyk $ciowy;& 6mieni+ wyywienie& 0asae
synergicznych punktw ramienia&
D& &brz$ki s#oniowate ng. :Pedes e!ephantiasis;& Jak w p& BD i B=&
CDE
D1& &brz$k gruczo#w :gruczo!ak;& :<denoma;& 0asae punktw !im/atycznych 7=" C&
C1 bez obawy reakcji&
D9& &dra. :0orbi!i;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
przytarczyczek 17" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
D7& &dbi7anie. :Iructatio;& 0asae, serca 77" nadnercza 91" g$owy 1&
DC& &1dlenie. :(yncope;& 0asae, serca 77" nadnercza 91"&g$owy 1&
D4& &skrzela :zapa!enie;& :3ronchitis;& 0asae, p$uc i oskrze!i 1C" punktw
!im/atycznych 7=" C" C1" przytarczyczki 17" nadnercza 91&
DE& &ty#o'). :<dipositas;& 0asae, tarczycy 19" zmieni+ wyywienie&
DB& &zi$b#o') p#ciowa. 0asae przysadki C" jajnikw 7E" macicy 4&
DD& Padaczka. :Ipi!epsium;& *g!ne wzmocnienie organizmu" masae, g$owy !"
punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
D=& Palec zraniony. 0asae odpowiedniej stre/y pa!ca rys& 41 i 47&
=& Paluc0 ko'lawy . :La!!uS Qa!gus;& 0asae, tarczycy 19" punktw !im/atycznych w
do$eczku miedzy 1& i 9& kostk rodkowej stopy&
=1& P$c0erz 1oczowy* :zapa!enie;& :.ystitis;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97"
g$wnie p#cherza moczowego 9C" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
=9& Pieczenie stp. :Lyperaemia;& (powodowane przez przekrwienie& 0asae
wszystkich punktw stopy&
=7& Poc0ewka 'ci$gna :zapa!enie;& 0asae odpowiednich stre/ rys& 41 i 47&
=C& Posocznica. :Lematosepsis;& 0asae punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
=4& P#pasiec. :Lerpes zoster;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego
9C" nadnercza 91" przytarczyczek 17" zmieni+ wyywienie&
=E& <olegliwo'ci spowodowane przez protez$. 0asae szcz#k CE" CB&
=B& Przekrwienie czynne. :Lyperaemia;& 0asae, przysadki C" jajnikw 7E" macicy 4"
tarczycy 19" brzucha 7B&
=D& Paluc0 1#otowaty. :La!!uS ma!!ei/ormis;& 0asae pa!cw stopy" ca$ego podbicia&
5osi+ szerokie buty bez wysokich obcasw& 5ie nosi+ drewniakw&
==& Parkinsoniz1 :Parkinsonismus;& 0asae nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnercza 17" organw przemiany materii, 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D"
9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie&
1& Przegub r$ki. masae przegubu nogi rys& 41&
11& Przepuklina pac0winowa* :Lerniainguina!is;& 0asae !im/y 7=" C" C1" je!it 14" 1E"
1B" 9D" 9=" 7"71 i o$dka)p#cherzyka $ciowego 1D"1=& -normowa+ wydzie!anie
sokw trawiennych&
19& Przepuklina przeponowa. :8iaphragmatoce!e;& 0asae organw przemiany materii
14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71&
17& Zapalenie p#uc. :Pneumonia;& 0asae p$uc, 1C" !im/y 7=" C" C1" nadnercza 91"
przytarczyczek 17&
1C& Poc0wa :sw#dzenie;& :.o!pospasmus;& 0asae, pochwy 41" macicy 4" ewentua!nie
punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
14& Prostata :zapa!enie;& :Prostata;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" prostaty 4&
1E& ParodontozaLprzyz$bica. :Paradontosis;& 0asae szcz#k CE" CB" organw przemiany
materii 14" 1E" 1B" 1D" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie&
1B& Prze1iana 1aterii. *g!ne wzmocnienie&
1D& &dbytnica :zapa!enie;& :1ectitisGproctitis;& 0asae !ewej stopy 79" mi#ni $ydek 49&
CDB
1=& &parzenie. :.ombustio;& 0asae punktw !im/atycznych 7=" C" C1" nerek 99"
moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" nadnercza 91" przytarczyczek 17" p$uc 1C&
11& &p#ucna :b!;& :P!eura!gia;& 0asae, p$uc 1C" !edziony 7C&
111& &'lepienie 'nien+ biel+. :.hionab!epsia;& 0asae, oczu D" nadnercza 91&
119& ?ogwka :zapa!enie;& :Keratitis;& 0asae, oczu D" punktw !im/atycznych 7=" C"
C1"nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C&
117& ?opie". :<batiocessus;& >eczy+ stany zapa!ne w organizmie" w za!enoci od
umiejscowienia ) masae odpowiedniej stre/y i punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
11C& ?wnowaga zac0wiana :8eseiui!ibr;& 0asa przedsionka C9"
114& ?wa kulszowa :Aschia!gia;& 0asae, nerek" przewodu moczowego 99" 97" p#cherza
moczowego 9C" przytarczyczek 17" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
11E& erce :b!e;& 0asae, o$dka 14" nadnercza :adrena!ina; 91" serca 77" ewentua!nie
kr#gw piersiowych 4C" zmieni+ wyywienie w ce!u umkni#cia wzd#+
zak$cajcych prac# serca&
11B& erce :woda;& 0asa, serca 77" punktw !im/atycznych 7=" C" C1" nadnercza 91"
organw przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9= 7" 71" zmieni+ wyywienie&
11D& ercowo-naczyniowy uk#ad. :(ystem cardioQascu!are;& 0asae, serca 77" nadnercza
91" przytarczyczek 17" zmieni+ wyywienie& 0asae, nerek 99" moczowodu 97"
p#cherza moczowego 9C&
11=& iatkwka :zapa!enie;& :1etinitis;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" :ab!atio
retinae;" p#cherza moczowego 9C" oczu D" punktw !im/atycznych, 7=" C" C1&
19& taw biodrowy :b!e;& :<rticu!atio do!or;& 0asae" nosi+ wygodne buty& 0asae
stawu biodrowego 7D" ramienia 1 :na nodze;" na ramieniu rys& 4C&
191& taw kolanowy :zwyrodnienie;& 6ranienie ko!ana :<rthrosis;& 0asae, ko!ana 74"
stawu $okciowego rys& 47&" przy artrozie masae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnercza 91" zmieni+ wyywienie&
199& taw biodrowy :choroba zwyrodnieniowa& :.oSarthrosis;& 0asae, nerek 99"
moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" nadnercza 91" o$dka)je!it 14" 1E" 1B" 1D"
1=" 9D" 9=" 7" 71& stawu biodrowego 7D" stawu ramienia :na nodze; 1" i wyej rys&
4C" kr#gw !#d2wiowych 44& 6mieni+ wyywienie&
197& tawy kr$gos#upa :zesztywniajce zapa!enie;& :(pondy!oarthritis ancy!opetica;&
0asae nerek 99" moczowodu" 97" p#cherza moczowego 9C" o$dek)je!ita 14" 1E"
1B" 9D" 9=" 7" 71" u+ o!ej s$onecznikowy 9 razy dziennie po 9 min& przez ! 1H9
roku&
19C& tawy :zapa!enia;& :<rthritis;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnercza :kortyzon; 91" zmieni+ wyywienie& 0asae
odpowiednich staww poprzez stre/y re/!eksyjne&
194& taw skokowy :zapa!enie;& :Farsitis;& 0asae odpowiednich punktw staww r#ki
rys& 41 i 47" punkt 4D za ko!anem" p& 74 i $okie+ p&4= tu ponad ramieniem p& 1&
19E& 1ak :zaburzenia;& :8ysgeusia;& 0asae, g$owy !" szcz#ki i uchwy CE" CB&
19B& #uc0 :do!eg!iwoci;& :<uditio;& 0asa uszu" nosa" gard$a& 5osi+ buty wygodne&
19D& twardnienie rozsiane. :(c!erosis disseminata mu!tip!eS;& 0asae, nerek 99"
przewodu moczowego 97" p#cherza moczowego 9C" organw przemiany materii 14"
1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie" przytarczyczek 17" g$owy !"
kr#gos$upa 47" 4C" 44" 4E" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
19=& twardnienie t$tnic. :<rteriosc!erosis;& 0asae nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnercza 91" g$owy 1&
CDD
17& (yto+ :uczucie;& 0asae, o$dka 14" dwunastnicy 1E" jada+ powo!i& 6mieni+
wyywienie" uywa+ przypraw trawiennych, zmie!ony kminek U majeranek U
ja$owiec&
171& (zcz#ka :b!e;& :Guatha!gia;& 0asae, szczeki CE" CB" punktw !im/atycznych 7="
C" C1" skroni :nerwu trjdzie!nego; 4&
179& (zyja :b!;& :8o!or cerQiS G do!or co!!um;& 0asae, krtani CD" migda$kw C4"
punktw !im/atycznych 7=" C" C1" zmieni+ wyywienie&
177& @ledziona :ko!ka;& :(p!enitis;& 0asae jak w p& C4&
17C& @luzwka 7elit :zapa!enie;& 0asae, o$dek)dwunastnica)je!ita 14" 1E" 1B" 1D" 1="
9D" 9=" 7" 71" punktw !im/atycznych 7=" C" C1" zmieni+ wyywienie&
174& @winka :zapa!enie !inianek przyusznych& :Parotitis epidemica;& 0asae, punktw
!im/atycznych 7=" C" C1" migda$kw C4" gruczo$w p$ciowych jajnikw" jder 7E&
17E& C$tnica :zw#enie;& :<rte riostenosis;& 0asae organw" w ktrych wyst#puj
zw#enia" przytarczyczek 17" nadnercza 91" nerek 99" przewodu moczowego 97"
p#cherza moczowego 9C&
17B& Ckanka #+czna :zapa!enie;& :.e!!u!itis;& 0asae punktw !im/atycznych 7=" C" C1"
gruczo$w p$ciowych :jajnikw !ub jder; 7E"
17D& Corbiel :.ystis;& 0asae, punktw !im/atycznych 7="C" C1 i odpowiednich
organw&
17=& Cr+dzik. :<cne;& Jest wynikiem niedostatecznego odtruwania organizmu& 0asae,
nadnercza 91" nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" wtroby 1D"
p#cherzyka $ciowego 1=" zmieni+ produkty spoywcze&
1C& Crzustka :zapa!enie;& :Pancreatitis;& 0asae o$dek)dwunastnica 14" 1E" trzustki 1B"
gruczo$w !im/atycznych 7=" C" C1& 6mieni+ wyywienie&
1C1& Gc0o 'rodkowe :zapa!enie;& :*titis;& 0asae, ucha :skrzyowane; =" gruczo$w
!im/atycznych 7=" C" C1" przytarczyczki 17&
1C9& Gp#awy. :>eucorrhoea;& 0asae, pochwy 41" macicy 4" punktw !im/atycznych
7="C"C1&
1C7& Gszy :b!e;& :Finnitus)sonitus;& 0asae, uszu =" g$owy !" punktw !im/atycznych 7="
C" C1 i przy szumach w uszach masae przedsionka C9" punkt rwnowagi&
1CC& Gsta :przykry zapach;& :?etor eS ore)ha!itosis)ozostonia;& 0asae, o$dka 14"
zmieni+ wyywienie" u+ 4 ziaren ja$owca" spowodowa+ codzienne sto!ce&
1C4& Gsta suc0e. 0asae, szcz#ki CE" CB& Je+ powo!i i ob/icie !ini+&
1CE& Dap" :niedobr;& 0asae przytarczyczki 17" podawa+ wapno oraz witaminy < U 8
7
&
1CB& D+troba :b!e; :Lepata!gia;& 0asae, o$dek)dwunastnica 14" 1E" p#cherzyk
$ciowy 1D"1=" zmieni+ wyywienie& Przy in/ekcjach ) masae gruczo$w
!im/atycznych 7=" C" C1&
1CD& D+troba :zapa!enie;& :Lepatitis;& Patrz $taczka nr 1B4&
1C=& Deneryczne c0oroby. :0orbus Qenereus;& 0asae, chorych organw" punktw
!im/atycznych 7=" C" C1& Pj+ do !ekarza&
14& D$z#y c0#onne :mononuk!eoza zaka2na;& :<ngina monocytica;& 0asae, migda$kw
C4" punktw !im/atycznych 7=" C" C1" !edziony 7C&
141& Dykwity skrne. :Iruptio cutanea;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnercza 91" przytarczyczek 17" organw przemiany materii 14"
1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie&
149& Dole :(truma;& 0asae, tarczycy 19" przysadki C" nerek i w#z$w !im/atycznych&
147& Dyc0udzenie. :Imaciatio;& 0asae, tarczycy 19" o$dek)dwunastnica 14" 1E" 1B"
9D" 9=" 7" 71" wtroby 1D&
CD=
14C& Dyniszczenie. :Ananitio;& 0asa tarczycy :przy nadczynnoci; 19" przysadki C :co
zwa!nia prac# tarczycy" zmieni+ wyywienie" uda+ si# do !ekarza i wyjani+ powd
wychudzenia&
144& Dyrostek robaczkowy :zapa!enie;& :<ppendicitis;& 0asae, !epej kiszki 9E" punktw
!im/atycznych 7=" C" C1" o$dka 14&
14E& Dzd$cia w nadbrzuszu. :0eteorismus;& 0asae, o$dek)dwunastnica 14"1E"
zmieni+ wyywienie p&CB" str& 4C" wprowadzi+ uywanie przypraw zio$owych&
6.5. Dzd$cia w podbrzuszu. Masae( 'lepe7 kiszki 24* z1ieni) wyywienie.
14D& Dzrok :zak$cenia;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
oczu D&
14=& Dzrost :zak$cenie;& :Lypogenesis;& 0asae przysadki C& *g!ne wzmocnienie
organizmu&
1E& D#osy :wypadanie;& :>ipsotrichia;& 0asae, gruczo$w p$ciowych :jder i jajnikw;
7E" nadnercza 91" organw przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 1D"9D" 9=" 7" 71&
6mieni+ wyywienie&
1E1& Zaka/ne :choroby; :An/ectio;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" przytarczyczek 17" punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
1E9& Zakrzepica. :thrombosis;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowodu
9C" nadnercza 91&
1E7& Zanokcica. :Paronychia;& 0asae, punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
1EC& Ja1liwo') paznokci. :*nychoc!asis;& 6ak$cenia budu!cowe& 5iedobr wapnia i
krzemu& 0asae, organw przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71"
przytarczyczek 17&
1E4& Zapalenia. :An/!ammatio" ph!egmasia;& 0asae, punktw !im/atycznych 7=" C" C1"
przytarczyczek 17" organw w stanie zapa!nym&
1EE& 1EB& Zapalenie staww. :<rthritis;& 0asae staww w stanie zapa!nym" nerek 99"
moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C" nadnercza 91" przytarczyczek 17"
punktw !im/atycznych 7=" C" C1& 6mieni+ wyywienie&
1ED& Za)1a. :.ataracta;& 0asae, oczu D" nerek 99" moczowodu 97" p#cherza
moczowego 9C" nadnercza 91" g$owy 1&
1E=& Zatoki :6apa!enia;& 0asae, zatoki czo$owej 9" punktw !im/atycznych 7=" C" C1"
masae przytarczyczek 17&
1B& Zatoki czo#owe :zapa!enie&; :(inusitis /ronta!is;& 0asae, zatok czo$owych 9"
punktw !im/atycznych 7=" C" C1&
1B1& Zatrucie o#+dkowe. :AntoSicatio gastritis;& 0oe spowodowa+ wymioty& 0asae,
o$dka 14" dwunastnicy 1E" gruczo$w !im/atycznych 7=" C" C1" pi+ ?iS" ! posi$ek
opuci+&
1B9& Zatrucie pokar1owe. 0asae jak w pkt& 1B1&
1B7& Zaparcie. :.onstipatio;& 0asae przewodu trawienia 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D"9=" 7"
71" stre/y re/!eksyjnej $ydki odpowiadajcej odbytnicy 49" poda+ otr#by pszenne i
surwki jarzynowe&
1BC& Zapa'). :.o!!apsus;& 0asae, serca natychmiast 77" ewentua!nie nadnercza 91&
1B4& Zez 7awny* :Leterotropia;& 0asae, g$owy !" oczu D&
1BE& Z$by :prchnica; :.aries;& 0asae szcz#k CE" CB" przemiany materii 14" 1E" 1B" 1D"
1=" 9D" 9=" 7" 71" zmieni+ wyywienie" poda+ wapno" witaminy < U 8
7
&
1BB& Z#a1anie ca#kowite. :?ractura comp!eta;& 0asowa+ odpowiedni stre/#& -zdrowi+
o$dek)je!ita" aby organizm mia$ dostatecznie duo substancji budu!cowych&
0asae, organw trawienia 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" przytarczyczek 17 w
ce!u przyswajania wapnia&
C=
1BD& 6m#czenie& :?atigatio;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
organw trawienia 14" 1E" 1B" 1D" 1=" 9D" 9=" 7" 71" przytarczyczek 17" g$owy !
:przy zak$ceniach snu; zmieni+ wyywienie&
1B=& Re!azo :niedobr;& :0orbus miseriae H?eH)sideropenia;& 0asae !edziony 7C&
1D& Ho#+dek :wrzd;& :-!cus Qentricu!i;& 0asae, o$dka 14" zmieni+ wyywienie&
1D1& H#taczka. :Acterus;& 0asae, dwunastnicy 1E" wtroby 1D" p#cherzyka $ciowego
1=" punktw !im/atycznych 7=" C" C1& 'strzyma+ wyywienie dotychczasowe&
1D9& Hylaki :VariS;& 0asae, nerek 99" moczowodu 97" p#cherza moczowego 9C"
nadnercza 91" kr#gos$upa 44" 4E" wtroby 1D i 1=&
1D7& Dn$trostwo. :.ryptorchidismus;& 0asae, jder i powrzka nasiennego 7E&
przysadki C" brzucha 7B&
UWA5I DOTYCZHCE WYYWIENIA
0asae stre/ re/!eksyjnych organw przemiany materii s bardziej skuteczne" gdy
uwzg!#dnia si# zasady pe$nowartociowego wyywienia&
'ie!u autorw" z dziedziny akupresury" twierdzi na podstawie obserwacji i
dowiadczenia" e w okresie stosowania masay stre/ re/!eksyjnych" nie na!ey
spoywa+, bia$ego wina" wszystkich rodzajw wdek" herbaty rozpuszcza!nej" herbaty He
skrek owocowych" ch!eba ytniego z pe$nego przemia$u i w og!e wszystkich ci#ko
strawnych gatunkw ch!eba&
0oim zdaniem to stosowanie przypraw" w szczeg!noci zmie!onego kminku z
majerankiem" u$atwia trawienie ci#kiego do przyswajania pieczywa" co do innych
produktw za!ecane jest zachowanie przezornoci& 8o takich produktw za!iczamy
mi#dzy innymi,
- .iasto /rancuskie" ktre zawiera wi#cej t$uszczu ni mki@ .oca co!a" czeko!ada"
ros$ z wygotowanego mi#sa" podroby" surowa cebu!a i surowy czosnek&
- (tre/y re/!eksyjne reaguj :poprzez przewd trawienny; na kade zak$cenie" ktre
pochodzi przede wszystkim" z nast#pujcych produktw,
1& Kawa z m!ekiem" kawa ze mietan" herbata mocna z m!ekiem" herbata ze mietan&
'yst#puje niekorzystna reakcja o$dka&
9& 0!eko w nadmiarze" serek homogenizowany" gdy w toku jego produkcji przy
rozdrobnieniu w dyszy pod cinieniem" mno si# niepomiernie grudki bakteryjne i
to tym wi#cej" im d$uej serek taki !ey nie skonsumowany" nawet w !odwce&
:Frzeba go wi#c zjada+ szybko" tym bardziej" e jego pL u!ega niekorzystnym
zmianom" jego kwasowo+ ronie;&
7& 5iedojrza$e owoce, gruszki" jab$ka" !iwki" more!e" brzoskwinie jak rwnie soki z
puszek&
C& *woce cytrusowe" jak, cytryny" pomara%cze" mandarynki" grejp/ruty i wszystkie
soki z tych owocw&
<d& 1& Kawa z m!ekiem" herbata ze mietan& 0ieszanina kawy !ub mocnej herbaty z
m!ekiem !ub ze mietan itd& nie jest $atwa do strawienia przez o$dek& 5a trasie
o$dek)je!ita" w wtrobie" w p#cherzyku $ciowym !ub np& w ko!anie ma to odbicie
niekorzystne i wtedy akupresura nie pomaga&
Pacjent" ktry pije herbatki zio$owe" czuje si# o wie!e !epiej od tego" ktrych ich nie
pije& - pierwszego nie pojawia si# wi#cej uczucie pe$noci i wzd#+ po posi$kach&
?i!ianka kawy natura!nej po obiedzie dzia$a stymu!ujce na cz$owieka" gdy
obwodowe naczynia krwionone u!egaj rozszerzeniu i std ) !epsze ukrwienie i !epsze
C=9
samopoczucie cz$owieka& 8!a zwo!ennikw herbaty dozwo!ona jest jedna /i!ianka tego
p$ynu zamiast czarnej kawy& Przy przed$uonym praeniu kawy wytrca si# ko/eina&
Gotowana kawa i herbata nie s korzystne d!a cz$owieka&
<d& 9& 0!eko jest produktem spoywczym nie pod!egajcym na!inieniu i std )gorzej
strawnym" zw$aszcza" e przez d$uszy czas nie by$o pite&
*sesek ssc m!eko z piersi matki !ub z bute!ki" dodaje bardzo duo !iny" ktr
wprowadza do o$dka ma$ymi porcjami&
0!eko pite ze szk!anki duymi $ykami nie jest na!inione" pozostaje d$ugo w o$dku i
nie strawione przechodzi do dwunastnicy& Fam jest ono wykorzystywane niew$aciwie&
*bserwujc dzieci szybko pijce m!eko" stwierdza si# u nich wzd#cia" b!e brzucha"
zm#czenie i trudnoci koncentracji umys$owej w szko!e&
0!eko powinno by+ spoywane w stanie surowym& Przez gotowanie i pasteryzacj# !ub
uperyzacj# :to jest przez b$yskawiczn pasteryzacj#; niszczy si# wartociowe sk$adniki
odywcze m!eka" w szczeg!noci enzymy potrzebne do trawienia i do przemiany materii
w komrkach i tkankach& 0!eko przetwarzane jest mniej zdrowe& Produkty m!eczne"
takie jak, sery" mas$o" mietana" jogurt s dozwo!one" gdy pod!egaj u!inieniu w ustach&
8!a o$dka i je!it s one ju mniej uci!iwe do strawienia&
Enz#,# &rawienne
Pochodzenie miejsce
wyst#powania
bia$ko 5azwy enzymw skrobie
t$uszcze cukry
Gruczo$y !inowe usta ptia!ina
Ro$dek o$dek pepsyna
Frzustka je!ito cienkie proteaza !iapaza amy!aza
Mciany je!ita
cienkiego
O O O %ac$ar"za8
,a*&aza8 *a(&aza
<d& 7> Nie".rza!e "w"ce s coraz cz#ciej zrywane przez sadownikw i sk$adowane
w pomieszczeniach" gdzie jakoby dojrzewaj" a w$aciwie u!egajc procesom gni!nym"
nabieraj wi#cej ko!oru" a nast#pnie s kierowane do sprzeday& 5iedojrza$y owoc
zawiera duo kwasw& Ponadto wiadomo" e pryskane owoce zawieraj toksyny nie ty!ko
w skrce" a!e rwnie g$#biej& *woce nawet przegotowane zawieraj jeszcze 1X
kwasw& 5ajmniej szkodz banany" gdy zawieraj mniej kwasw od innych owocw&
8o bardzo cenionych i poytecznych owocw na!e owoce jagodowe& ( one zbierane
w stanie dojrza$ym i s zasadotwrcze& Ach pLGB&
<d& G> Ow"ce c#&ru%"we> ' owocach tych gromadzi si# witamina ." najwi#cej w
ostatnich dniach ich dojrzewania na drzewach& *woce te zrywane niedojrza$e" maj duo
kwasu askrobinowego" b#dcego prowitamin ." trudn do przyswajania przez organizm&
'itamin# . mona pobiera+ zjadajc ziemniaki" jarzyny w postaci surwek" natk#
pietruszki" koperku" jagody itp&
- 'ina& ' procesie produkcji wina bia$ego z soku winogronowego traci si#
wartociowe sk$adniki pokarmowe& >epsze jest wino czerwone" gdy wyt$aczane jest
z ca$ego grona& >udzie pijcy wino bia$e cierpi na reumatyzm i artretyzm&
C=7
- R"zpu%zcza*na $er+a&a zawiera sk$adniki trudno przyswaja!ne przez wie!u !udzi&
- Her+a&a ziarni%&a pochodzca ze skrek owocowych ) jest niekorzystna d!a zdrowia&
- Pr"u(&# z+")"we z pe$nego ich przemia$u maj w$aciwoci przeczyszczajce& (
one trudno strawne przez o$dek i je!ita" wi#c gorzej przyswajane" s podane przy
zaparciach& (ubstancje ba!astowe zb :b$onnik; $agodz zaparcia& .iasta /rancuskie
s zbyt t$uste i powoduj do!eg!iwoci&
- R"%"!# z wygotowanego mi#sa maj duo kwasu moczowego" co niekorzystnie
obcia nerki& Jedzc codziennie ! ta!erz takiej zupy zapada si# na reumatyzm"
artretyzm&
- P"r"+#8 jak, wtroba" nerki i /!aki zawieraj duo kwasu moczowego&
- Nap".e coca)co!a i czeko!ada wyzwa!aj teobromin# dajc kwasy moczowe&
- Ce+u*a i cz"%ne( w stanie surowym zawieraj si!ne kwasy octowe rozk$adajc b$on#
!uzow o$dka& 0ona je spoywa+ wraz z innymi produktami spoywczymi" a!e
nie samoistnie&
Pr"u(&# %p")#wcze zia!a.-ce ("rz#%&nie na zr"wie8 a wi/c w%(azane
- Na Fniaanie> Lerbata zio$owa z !ipy" mi#ty" z me!isy itd& 5aparza+ krtko& Pieczywo
czerstwe mieszane& 0as$o !ub margaryna& Kanapki z miodem" z kon/iturami" z serami
$agodnymi" ! jajko na mi#kko U zie!enina" koperek" natka pietruszki" rzeucha&
- Na "+ia> -nika+ zupy roso$owej& Jada+ ziemniaki 7 razy w tygodniu& 1y raz do 9
razy tygodniowo& .iasta 1)9 w tygodniu& Jarzyny duszone& (a$aty mieszane bez
warzyw& 0a$o mi#sa, gotowane" !ekko pieczone na pate!ni w krtkim czasie& 5a
deser, kompot" ciasto" kawa natura!na z cukrem !ub bez cukru& 5apoje, woda
minera!na" wino czerwone :moe by+ ono z dodatkiem wody minera!nej;& Lerbata"
syrop& *dpoczywa+ !ec i nie zasypiajc" aby kr#gos$up odpocz$&
- Na ("*ac./> Jako napj zio$a& .h!eb mieszany czerstwy& 5a kanapki na$oy+ ma$o
w#d!iny" a!e posypa+ zmie!onym kminkiem z majerankiem& (a$ata" kompot" ! jogurt
natura!ny !ub owocowy& 8obrze i d$ugo !ini+" u+ przy tym kawa$ek ch!eba&
Mi/z# p"%i!(a,i nie "+ci-)a0 )"!-(a
(a$atki" surwki i jarzyny zjada+ na surowo& 'arzyw nie ogrzewa+ ponownie& 8o
pieczenia stosowa+ o!ej& 0as$o mona !ekko ogrza+" a!e nie na!ey go pray+& (poywa+
ma$o cukru i ma$o so!i&
>udzie nie spoywajcy cukru maj podwyszon i!o+ cho!estero!u we krwi& Przy
spa!aniu t$uszczu we krwi cho!esteryna dzia$a na cukier jak t!en na drzewo pa!ce si# w
piecu&
5iedopasowane obuwie zak$ca stre/y re/!eksyjne stopy" ktre cig!e by$y zimne& 3uty
powinny by+ szerokie z przodu& *stro zako%czone buty zak$caj stre/y re/!eksyjne, nos"
skronie :migreny;" kark" zatoki czo$owe" oczy" uszy" rami#" organ rwnowagi" pier
:cysty;" przewd piersiowy" tarczyc#" p$uca" oskrze!a" :patrz 1ys& 44 i 4E;&
5arzdy te s wtedy 2!e ukrwione i znajduj si# w stanie skurczu& Powstaj b!e i
zak$cenia w ich pracy& 'ysoki obcas jest wi#c do unikni#cia& 5oga musi oddycha+& Przy
niedopasowanych butach powstaj odciski" tworz si# wykrzywienia pa!cw i wystajce
kostki& 'k$adki ortopedyczne s ty!ko utrudnieniem w chodzeniu& Kiedy sztucznie
wspieramy $uk stopy :sk!epienie;" przestaj pracowa+ mi#nie nogi i rozpoczyna
C=C
si# ich zanik& Przywrcenie te mi#nie do norma!nego stanu moe spowodowa+ ty!ko
trening& Fak wi#c nie mona korygowa+ p$askostopia za pomoc wk$adek
ortopedycznych" a!e ty!ko przez intensywne chodzenie po wyboistym" nierwnym
terenie&
Pr",ieni"wanie zie,ne> #!# w"ne
' kadej wodzie podziemnej znajduj si# takie pierwiastki jak, potas K" mied2 .u"
magnez 0g" /os/or P" jod J itp& Irupcje wewntrz ziemi napromieniuj te sk$adniki
minera!ne" a te z ko!ei staj si# 2rd$em promieniowania ziemnego poprzez y$y wodne&
Gdy $ko pacjenta jest w zasi#gu takiego promieniowania" to co noc jest on poddany
niekorzystnym promieniowaniom przez E)D godzin&
Pr",ieni"wanie zie,ne wp!#wa na p"w%&awanie na%&/pu.-c#c$ c$"r'+2
1& 8o!eg!iwoci sp!otu trzewnego" a wi#c nerwowego uk$adu wegetatywnego&
9& 5iespokojny sen&
7& 1anne zm#czenie mimo g$#bokiego i dostatecznie d$ugiego snu&
C& 3!e krzya" g$owy" staww" ktre znikaj po wyjciu z $ka&
4& 6wi#kszona sk$onno+ do nowotworw& 0oe to prowadzi+ do mierci& Fe
wszystkie objawy znikaj" po zaekranowaniu promieniowania&
*bserwowanie zachowania si# zwierzt u$atwia wykrycie promieniowania ziemnego&
'szystkie gatunki psw" krowy" konie itd& unikaj promieniowania ziemnego& .z#sto
musz one przebywa+ w stajniach" oborach" budach itd& Ach gospodarz)w$acicie! dziwi
si#" e nie rozwijaj si# one prawid$owo&
Anstynktownie zwierz#ta te omija$yby takie pomieszczenia& 5atomiast koty wo!
miejsca napromieniowane& Gdy wi#c kot ch#tnie pi na czyim $ku" oznacza to" e
najprawdopodobniej $ko to stoi na y!e wodnej&
1oje komarw przebywaj szczeg!nie ch#tnie nad y$ami wodnymi& Gromady
mrwek najcz#ciej gnied si# nad y$ami wodnymi& 8rzewa 2!e rosn nad y$ami
wodnymi& Pie% u!ega przekr#ceniu i zajmuje pozycj# skon&
Ry$a wodna dzia$a wszerz i jest to uza!enione od wie!koci biegu wody& 8zia$anie
pionowe wznosi si# w gr# poprzez ca$y dom& Gdy stwierdza si# zak$cenie :przeszkod#;
na parterze" wwczas dzia$a ono w !inii pionowej na wysze pi#tra wysokociowca&
3(rz#)"wania
Jee!i pod $kiem wyst#puje skrzyowanie y$ wodnych" to promieniowanie jest
szczeg!nie intensywne&
Jak stwierdza si# istnienie promieniowania ziemnegoK (twierdza si# je za pomoc
wahade$ka i rdki& Jak mona zabezpieczy+ si# przed promieniowaniem y$ wodnychK
5aj!epszym rozwizaniem jest zmieni+ po$oenie $ka& Jee!i jest to niemo!iwe" to
trzeba ekranowa+ promieniowanie y$y wodnej& 1obi si# to najcz#ciej przez
umieszczenie odpowiednich p$ytek pod $kiem :zgodnie z instrukcj;& Kade dwie p$ytki
s skierowane odwrotnie&
Ten (%z&a!& +u&a zia!a nie("rz#%&nie na %&"p/> Fworz si# modze!e" to jest
zgrubienia skry stopy& 'yst#puj zak$cenia w ukrwieniu ca$ego organizmu& 5a!ey
wtedy nosi+ szerokie" wygodne buty i stosowa+ odpowiednie masae stre/ re/!eksyjnych&
C=4
C=E
R#%> NN> ?izjo!ogicznie prawid$owy kszta$t
buta& 6apewnia on optyma!n cyrku!acj#
krwi w organizmie& 5a!ey nosi+ buty o
takim kszta$cie" eby zachowa+ zdrowie i
wyda+ zdrowe potomstwo&
R#%> NO> Fen kszta$t buta dzia$a
niekorzystnie na stop#& Fworz si#
modze!e" to s zgrubienia skry stopy&
'yst#puj zak$cenia w ukrwieniu
ca$ego organizmu& 5a!ey wtedy nosi+
szerokie" wygodne buty i stosowa+
odpowiednie masae stre/ re/!eksyjnych
5azwy narzdw odpowiadajcych
numerom stre/ re/!eksyjnych pokazanych
na rysunku prawej stopy&
1& G$owa :mzgowie; !ewa po$owa&
9& 6atoki czo$owe !ewa po$owa
7& Kora mzgu" mdek
C& Przysadka
4& (kronie" !ewa" nerw trjdzie!ny
E& 5os
B& Kark
D& *ko !ewe
=& -cho !ewe
1& 1ami#" prawe
11& 0i#nie trapezoida!ne" prawe
19& Farczyca
17& Przytarczyczki
1C& P$uca i oskrze!a" prawe
14& Ro$dek
1E& 8wunastnica
1B& Frzustka
1D& 'troba
1=& P#cherzyk $ciowy
9& (p!ot trzewny
91& 5adnercza
99& 5erka prawa
97& 0oczowd
9C& P#cherz moczowy
94& Je!ito cienkie
9E& 'yrostek robaczkowy
9B& 6astawka kr#tniczo)ktnicza
9D& Je!ito grube wznoszce si#
9=& Je!ito grube poprzeczne
74& Ko!ano prawe
7E& Gruczo$y p$ciowe :jdra !ub jajniki;
prawe
4B& -do :grna cz#+;
4D& (taw skokowy
4=& Jokie+
E& 8$o%
E1& -k$ad nerwowy przywsp$czu!ny G
5erwy ycia
E9& (p!ot ci#gien
E7& -k$ad oddechowy
EC& Fy!na cz#+ g$owy
' stosunku do obrazu stre/
re/!eksyjnych stp Ledi 0asa/ret
wprowadzono poprawki nast#puj)
C=B
ce, (tre/a D" oczy" zmniejszono stre/#&
(tre/a =" uszy" zmniejszono stre/#& (tre/y
1 i 74" zmniejszono i przesuni#to stre/#&
(tre/a 11" przesuni#to stre/# w d$&
1wnie CC&
5azwy narzdw odpowiadajcych
numerom tre/ re/!eksyjnych pokazanych
na rys& !ewej stopy&
1& G$owa :mzgowie; prawa po$owa
9& 6atoki czo$owe
7& Kora mzgu" mdek
C& Przysadka
4& (kronie" prawa" nerw trjdzie!ny
E& 5os
B& Kark
D& *ko prawe
=& -cho prawe
1& 1ami# !ewe
11& 0i#nie trapezoida!ne prawe
19& Farczyca
17& Przytarczyczki
1C& P$uca i oskrze!a" !ewe
14& Ro$dek
1E& 8wunastnica
1B& Frzustka
1D& 'troba
1=& P#cherzyk $ciowy
9& (p!ot trzewny
91& 5adnercze
99& 5erka !ewa
97& 0oczowd !ewy
9C& P#cherz moczowy
94& Je!ito cienkie
7& Je!ito grube zst#pujce
71& *dbytnica
79& *dbyt
77& (erce
7C& M!edziona
74& Ko!ano !ewe
7E& Gruczo$y p$ciowe :jdra !ub jajniki; !ewe
4B& -do :grna cz#+;
4D& (taw skokowy
4=& Jokie+
E& 8$o%
E1& 5erwy ycia G uk$ad przywsp$czu!ny
E9& (p!ot ci#gien
E7& -k$ad oddechowy
EC& Fy!na cz#+ g$owy
C=D
R#%> NU> 5azwy narzdw&
5azwy narzdw odpowiadajcych numerom stre/ re/!eksyjnych pokazanych na rys&
stopy od strony wewn#trznej&
E& 5os
17& Przytarczyczki
9C& P#cherz moczowy
7D& (taw biodrowy
C& Gruczo$y !im/atyczne podbrzusza
C=& Pachwina
4& 0acica !ub prostata
41& Prcie" pochwa" moczowd
49& *dbytnica :hemoroidy;
47& Kr#gi szyjne
4C& Kr#gi piersiowe
44& Kr#gi !#d2wiowe
4E& Kr#gi krzyowe i ko+ ogonowa
CE& Ruchwa
CB& (zcz#ka
CC& Przepona
1e/!eksoterapia :masae stp i nacisk
na cie!e; jest prosta i skuteczna oraz daje oddzia$ywanie korzystne i konkretne na
okre!ony narzd" regu!ujc jego /unkcjonowanie" poprawiajc jego ukrwienie" to znaczy
wywo$ujc jego uzdrowienie& 1e/!eksoterapia s$uy do rozpoznawania chorych narzdw
i do ich !eczenia& Jest wi#c ona metod diagnostyczno)!ecznicz" ktra pomaga mi w
!eczeniu oko$o 9B chorb i do!eg!iwoci&
5azwy narzdw odpowiadajcych numerom stre/ re/!eksyjnych" pokazanych na rys&
stopy" od strony zewn#trznej
4& (kronie" nerw trjdzie!ny
1& 1ami#
74& Ko!ano
7E& Gruczo$y p$ciowe :jajniki" jajowody"
jdra" najdrze;
7B& *dpr#enie podbrzusza :przeciw
b!om miesiczkowym i
przekrwieniom;
7D& (taw biodrowy
7=& Gruczo$y !im/atyczne w grnej
cz#ci cia$a
C9& *rgan rwnowagi
C7& Pier
CC& Przepona brzuszna
4B& -do :cz#+ grna;
4D& (taw skokowy
4=& (taw $okciowy
E& Przegub d$oni
E1& -k$ad nerwowy :przywsp$czu!ny; R#%> OR>
C==
R#%> NT&
*d 1=B9 roku stosuj# masae stp zgodnie z ich obrazami zawartymi w ksice Ledi
0asa/ret" w ktrej autorka poda$a 4E stre/ re/!eksyjnych stp i B razy dwie stre/y
wsp$za!ene" tutaj za$czone& 1azem E7 stre/y& ' tej pracy rozszerzam !iczb# stre/
re/!eksyjnych stp, ECUBGB1
' rzeczywistoci znam ju oko$o 1 stre/ re/!eksyjnych" ktre podaj# na specja!nych
rysunkach stp" tutaj nie za$czonych& *siem stre/ re/!eksyjnych" ktre wymieniamy to,
4B& -do
4D& (taw skokowy
4=& (taw $okciowy
E& Przegub d$oni
E1& -k$ad nerwowy przywsp$czu!ny
E9& (p!oty ci#gien
E7& 8rogi oddechowe
EC& G$owa :cz#+ ty!na;
0asae stp pomagaj w uzdrowieniu cz$owieka" gdy maj powizanie re/!eksyjne"
ze wszystkimi cz#ciami cia$a& Krenie krwi u!ega wzmocnieniu" ywotno+ organizmu
jest zwi#kszona& Gdy nastpi przybr si$ wita!nych" organizm b#dzie w stanie pokona+
za!egajce zwizki toksyczne i wyda!i+ je na zewntrz& .z$owiek odtruty w ten sposb i
ktry odywia$ si# nieprawid$owo" w stre/ach powizanych z uk$adem trawiennym"
odczuwa pewne $askotanie" ktremu mog towarzyszy+ b!e" a potem zmniejszenie
czu$oci tak d$ugo" jak d$ugo nie jest wywierany da!szy nacisk pa!cem na t# stre/#&
5azwy narzdw odpowiadajcych
numerom stre/ re/!eksyjnych na grzbiecie
stopy pokazanych na ry+& E1&
7=& Gruczo$y !im/atyczne grnej cz#ci
C& Gruczo$y !im/atyczne podbrzusza
C1& 6biornik !im/y" piersiowy przebieg !im/y
C7& Pier
CC& Przepona brzuszna C9& *rgan rwnowagi
C4& 0igda$ki
CE& Ruchwa
CB& (zcz#ka
CD& Krta% i tchawica 1& 1amie
4=& (taw $okciowy
E& Przegub d$oni
Przez masa stre/y re/!eksyjnej rozpoczyna
si# rozk$ad krysta!icznych z$ogw
za!egajcych w okre!onym miejscu kana$u
energetycznego" a w nast#pstwie wzmaga si#
dop$yw krwi do zatkanej stre/y" do chorego
narzdu& 'yda!anie z$ogw" czy!i proces
detoksykacji staje si# przyspieszony i narzdy
wewn#trzne
R#%> O6>
4
wzmacniaj si#& Pobudzenie stre/y re/!eksyjnej norma!izuje dzia$anie i prac#
odpowiedniego narzdu" to znaczy" e np& soki trawienne pracuj aktywniej" ruch
robaczkowy je!it staje si# bardziej aktywny" wydzie!anie si# hormonw staje si#
si!niejsze& 'iadomo" e orodki regu!acji w rdzeniu kr#gowym s pobudzone przez
stosowanie masau i da!sze pobudzenia dochodz po wie!u drogach do przysadki" ktra
wydzie!a hormony regu!ujce przemian# materii innych gruczo$w dokrewnych itp&
5azwy narzdw odpowiadajcych numerom stre/ re/!eksyjnych pokazanych na
rysunku O(tre/ wsp$za!enychP
1& 1#ka)noga
9& (taw r#ki ) staw nogi
7& Przedrami# ) podudzie
C& Jokie+ ) ko!ano
4& 1ami# ) udo
E& (taw barkowy ) staw biodrowy
B& Pas barkowy j pas miednicowy
Uwa=i "&#cz-ce (-pie*i
Przetrzymujc przez d$uszy czas w wodzie obrane jarzyny" stwierdzamy straty w
witaminach i w so!ach minera!nych& (kdind wiadomo" e kady gracz w pi$k# non
nie powinien kpa+ si# przed meczem" gdy straci na sprawnoci& .z$owiek jest istot
zwizan z !dem i przez przebywanie w wodzie u!egaj zak$ceniu jego si$y& Po kpie!i
czuje si# on zawsze gorzej& Jest senny i zm#czony& Fo zjawisko jest bardziej widoczne u
starszych !udzi" ktrzy czuj si# wyczerpani i nie mog zasypia+& Fote kpi si# oni
zazwyczaj rano& Kpie! nie jest d!a cz$owieka zasadniczo korzystna& 0ona to stwierdzi+
uciskajc odpowiedni stre/# re/!eksyjn przed kpie!& Jee!i bo!i ona ty!ko troch#" to po
14)minutowej kpie!i ta sam stre/a re/!eksyjna" przy tej samej si!e nacisku bo!i bardziej&
(td wniosek, ' wyniku kpie!i ucierpia$y nerwy& Ponadto kpie! w basenie miejskim
R#%> OM> (tre/y wsp$za!ene&
grozi zaraeniem si# rz#sistkiem& Jedna kobieta majca rz#sistek moe zarazi) poprzez
kpie! 1 innych kobiet& 8!atego te spotykamy cz#sto u kobiet up$awy& 0ona
pop$yn+ 4 do 1 minut" a!e potem wskazane jest odpocz+& >epiej jest porusza+ si# w
inny sposb& Korzy+ jest wtedy d!a cz$owieka wi#ksza&
Uwa=i "&#cz-ce %&re%'w
.zy cz$owiek jest zdrowy" jee!i nie odczuwa do!eg!iwoci /izycznych" umys$owych
ani psychicznychK
*dpowied2 na to pytanie moe poda+ !ekarz" ktry oprcz diagnozowania k!asycznego
stosuje jeszcze,
41
1& 6a!ecenia wynikajce z badania stre/ re/!eksyjnych narzdw wed$ug przepisw
O<kupresuryP&
9& 1ozpoznanie przebytych i wy!#gajcych si# chorb na podstawie obserwacji 2renicy
oka :to jest irydio!ogii;&
7& 1ozmow# z pacjentem na temat jego przey) psychicznych" samopoczucia" stanu
wiadomoci" wyobra2ni" my!enia i zdo!noci powzi#cia decyzji i w og!e tego
wszystkiego" co zachodzi w jego umy!e i co powinno by+ jasno i prawid$owo
uporzdkowane" w$czajc do tego rwnie pami#+" uczucia i zdo!noci do
powzi#cia decyzji&
C& 8o tego dochodzi wp$yw otoczenia zewn#trznego" a wi#c rnego typu
promieniowania :np& e!ektromagnetyczne i inne;&
(prawno+ dzia$ania orodkowego uk$adu nerwowego odgrywa przy tym wszystkim
bardzo wan ro!#& ' nim bowiem zachodz zjawiska biochemiczne i bio/izyczne" wane
d!a sterowania narzdami organizmu&
6ak$cenia w yciu psychicznym cz$owieka wywo$uj kurcze narzdw" ktre ju z
tego powodu nie s pe$nosprawne&
Jee!i taki stan utrzymuje si# d$uszy czas" pogarsza si# og!ny stan zdrowia tego
pacjenta i stopniowo dochodzi do rozk$adu organizmu& 5ajcz#ciej spotykanymi
zak$ceniami s,
- 6ak$cenia w kreniu krwi&
- 6ak$cenia w przemianie materii&
- 8o!eg!iwoci p!ecw&
- (tany napi#cia" !#kw" a do wystpienia depresji&
'iek pacjenta nie odgrywa tutaj ro!i& 'ymienionymi do!eg!iwociami mog by+
dotkni#ci, p$d w $onie matki" osesek" dziecko i doro!i&
Jee!i cz$owiek jest wo!ny od wyej wspomnianych zak$ce%" to w przypadku jego
zranienia" np& w incydencie samochodowym" !eczenie i gojenie si# idzie dobrze i
sprawnie" w przeciwnym za wypadku proces !eczenia przebiega nienorma!nie&
3&re%# w#w"!u.- (urcze i %&an# c$"r"+"we
6$e stosunki rodzinne i w pracy s przyczynami napi#+ psychicznych&
*d tak powsta$ych kurczy mona uwo!ni+ pacjenta przez masae stre/ re/!eksyjnych
stp& >epsze ukrwienie danej stre/y re/!eksyjnej" a tym samym dotkni#cie narzdu"
prowadzi do wyzdrowienia" do !epszej wiadomoci" aktywnoci oraz do !epszej pracy
/izycznej i umys$owej&
8ue znaczenie w diagnostyce ma okre!enie pL" czy!i st#enia jonw wodorowych w
roztworach kwanych i zasadowych&
P$yny ustrojowe cz$owieka mog wykazywa+ zarwno sta$o+" jak i do+
zrnicowane wartoci pL&
Kade wi#ksze odchy!enie od wartoci /izjo!ogicznych znamionuje istnienie stanw
pato!ogicznych&
'arto+ pL krwi rnica si# ty!ko o "7 od wartoci optyma!nej jest nie do
pogodzenia z yciem" gdy oznacza istnienie stanw nowotworowych& 'artoci pL
moczu mog za waha+ si# w granicach 4)D& Fa dua zmienno+ wiadczy o duej ro!i
uk$adu moczowego w utrzymywaniu rwnowagi kwasowo ) zasadowej" przez wyda!anie
nadmiaru kwasw&
49
Podajemy niej wartoci pL rnych p$ynw ustrojowych,
M!ina, 4")E"D& (ok o$dkowy, 1")9"&
(ok je!itowy, E"9)B"4&
R$+, 4"D)D"4&
(ok trzustkowy, B"4)D"7&
'ydzie!ina pochwy, 7"9)B"4&
P$yn nasienny, B"1)B"4&
*socze krwi, B"7=)"4&
Irytrocyty& B"7E)U "4&
P$yn mzgowo)rdzeniowy, B"74U"1&
W a*%z#, ci-=u p"a.e,# prz#(!a# pac.en&'w *ecz"n#c$ reI*e(%"&erapi-
M#F*enie p"z#&#wne
' samo!eczeniu metod masay stp :terapii stre/owej; wan spraw jest harmonia,
1& .ia$a& 9& -mys$u" inte!ektu& 7& (tanw duchowych i psychicznych&
8!atego w !ad za Ledi 0asa/ret :(zwajcaria 1=BB r&; wspominamy tutaj o tym w
skrcie&
6upe$nie zdrowe jest bowiem ten cz$owiek" u ktrego te 7 wartoci !udzkie s
wzajemnej zgodzie i w harmonii&
<d& 6> Cia!" K"r=aniz,L> Przyczyny chorb powsta$ych w wyniku nieszcz#!iwego
wypadku na!ey szuka+ po stronie materii&
Gdy stan zdrowotny cia$a jest w porzdku" to nastpi wy!eczenie i uzdrowienie&
Proces zdrowienia nie b#dzie przebiega$ norma!nie" jee!i cia$o b#dzie obcione
zak$ceniami duchowymi" psychicznymi" umys$owymi&
<d& M> U,#%!8 in&e*e(&>
( one genez" 2rd$em" pocztkiem ca$ego naszego ycia&
<by kada praca danego cz$owieka ko%czy$a si# sukcesem" musi ona najpierw zrodzi+
si# w umy!e&
*braz takiej pracy musi by+ w umy!e czysty i w na!eytym porzdku& 'e2my
przyk$ad cz$owieka" ktry jest chory i ma si!n wo!# wyzdrowienia& 5arz#dziem
wykonania takiej wo!i :postanowienia; jest ustrj" narzdy cz$owieka&
5arzdy te" spe$niajce rozkazy mzgu" wykonuj prac# odbudowy organizmu& 0oe
zdarzy+ si#" e po ki!ku godzinach cz$owiek taki" po przemy!eniu sprawy" wo!i umrze+"
gdy zdaje sobie spraw#" e nikt go nie !ubi& 6reszt" wed$ug niego wszyscy !udzie s 2!i&
8o tego dochodzi jeszcze /akt" e ona jego jest nieu!ecza!nie chora&
Fe pesymistyczne my!i" bardzo negatywne" b!okuj u takiego cz$owieka proces
wyzdrowienia w jego organizmie&
Jego narzdy nie wiedz wtedy" co maj robi+&
(tan chorobowy tego cz$owieka utrzymuje si#& >eczenie jest utrudnione&
<d& 7> 3&an# uc$"we i p%#c$iczne>
0ateria!ny dowd istnienia duszy nie jest mo!iwy do przedstawienia& 'ie!u
naukowcw i w og!e !udzi" wierzy w istnienie czego pochodzcego od (twrcy" czego
nie mona wykaza+ w sposb naukowy& 8usza jest abso!utnym prawem boskim o
okre!onej wartoci& 6ak$cenia w yciu duchowym wywo$uj skurcze w narzdach"
ktre
47
staj si# wtedy niepe$nosprawne& Jee!i taki stan utrzymuje si# przez d$uszy czas" to
pogarsza si# cig!e stan zdrowia danej osoby i dochodzi do powo!nego rozk$adu cia$a
:organizmu;&
Cz/%&#,i %(u&(a,i prze!u)a.-c#c$ %i/ %(urcz# %-2
6ak$cenia krwiobiegu" pracy serca" przemiany materii" choroby kr#gos$upa" napi#cia
nerwowe" stany !#kowe a do depresji& Jest to nieza!ene od wieku i od p$ci& 5a czym
po!egaj zak$cenia umys$u" inte!ektu" stanw duchowych i psychicznych&
1& 5egatywne my!i w stosunku do innych !udzi wracaj z powrotem do nadawcy"
powodujc u niego skurcze" a wi#c choroby&
9& 'p$ywy negatywne pochodzce od innych !udzi mog rwnie zak$ca+ odbiorc#&
Fo zdarza si# rzadziej&
7& 0imo wysokiej cywi!izacji i rozkwitu gospodarczego" np& w krajach europejskich"
na czasie s zak$cenia negatywnego my!enia& Prowadz one do samozak$cenia&
Jakie s przyczyny negatywnego my!eniaK
- 8woje !udzi nie moe norma!nie wsp$y+ ze sob&
- 5api#cia mi#dzy rodzicami i dzie+mi
- 5api#cia mi#dzy nauczycie!em a uczniami&
- 5api#cia mi#dzy m#em i on z powodu teciw&
- 5api#cia mi#dzy ssiadami&
- 5api#cia w pracy
- 5api#cia z powodu zdrady ma$e%skiej&
- 5api#cia z powodu przecigajcej si# a$oby&
Jak usun+ skurcze pochodzce z zak$ce% duchowych" psychicznych" umys$owychK
0asae stre/ re/!eksyjnych uwa!niaj !udzi od skurczy& Po!epszone ukrwienie stre/y
re/!eksyjnej i odpowiednich organw dzia$a korzystnie na cz$owieka i pozwa!a
przezwyci#a+ choroby&
PRZYK9ADY CHOR4B WYLECZONYCH PRZY
ZA3TO3OWANIU REPLEK3OTERAPII
Podajemy przyk$ady pacjentw oznaczonych !iter P z numerem" ktrzy nie mog!i
wy!eczy+ si# z chorb przez stosowanie !ekw chemicznych :syntetycznych;" a nawet
!ekw pochodzenia ro!innego& 8opiero po zastosowaniu masay wed$ug za!ece%
re/!eksoterapii wraca!i do zdrowia&
WYDALANIE 3UB3TANC?I TOK3YCZNYCH
Ner(i> Ka,ica ner("wa> 5a pocztku mia$ :poczu$; b!e w pasie !#d2wiowym& 3!e
powtarza$y si# od czasu do czasu& P
1
zastosowa$ ma+ przeciwreumatyczn" co nie
pomog$o& >ekarz po obejrzeniu ana!izy moczu i zdj#cia rentgenowskiego stwierdzi$
kamic# nerkow& P
1
podda$ si# operacji& 8wa !ata p2niej znowu wystpi$y b!e& Kamie%
utkwi$ w moczowodzie" co pokaza$o zdj#cie rentgenowskie& P
1
uda$ si# po porad# do
re/!eksoterapeuty" ktry na podstawie wyczu!enia stre/y re/!eksyjnej dok$adnie okre!i$
miejsce kamienia& Po tym masau P
1
poczu$ si# !epiej& ' domu masowa$ jedn godzin#
codziennie nr 99" 97 i 9C d!a prawej strony cia$a oraz zastosowa$ diet#& (tan poprawia$ si#
z dnia na dzie%& 6m#czenie ustpi$o& 0ocz mia$ ko!or ciemny" gdy uchodzi$y toksyny&
Po 7 tygodniach rentgen nie wykaza$ ju kamieni w nerkach i P
1
czu$ si# dobrze&
P
9
) oty$a kobieta" ca$a z obrz#kami& Jej stre/a re/!eksyjna nerek by$a ogromnie czu$a na
ucisk& 0asa 4 minutowy na obydwu stopach spowodowa$" e nast#pnego dnia poczu$a
b! w moczowodzie& - P
9
wysz$y C kamyczki& P
9
oddawa$a mocz co 9 godziny i na
wadze straci$a wtedy 9 kg&
Uwa=a> 8ue kamienie nerkowe rozpuszcza si# o wie!e trudniej&
9u%zcz#ca> P
7
przechodzi$a si!ne przeycia psychiczne :mier+ rodzicw;& Powsta$ u
niej kurcz k$#buszkw nerek" ktre sta$y si# mniej sprawne& Pewne toksyny nie by$y
wyda!ane drog natura!n przez nerki" moczowody $ p#cherz moczowy& Fe toksyny
obcia$y krwiobieg i nasz drugi organ wyda!ania trucizn" to jest skr#" ktra z powodu
nadmiernie otrzymywanych substancji toksycznych by$a przeciona& 5a skrze
wystpi$a $uszczyca& 5a pocztku na g$owie& 0a+ zio$owa zapisana przez !ekarza
pomog$a" a!e ty!ko na ki!ka miesi#cy& 0a+ ta uwo!ni$a chor od objaww $uszczycy&
5atomiast przyczyna $uszczycy pozosta$a i d!atego po D miesicach $uszczyca pojawi$a
si# po)
44
nownie" tym razem na ko%czynach" na $oyskach paznokci ng i rk& 0a+ dziegciowa
znowu pomog$a& A tak powtarza$o si# to co roku z t rnic" e za kadym razem coraz
wi#ksza cz#+ skry by$a obj#ta $uszczyc& ' takim stanie :to jest z $uszczyc; przey$a
7 !at" !eczc si# po kadej wysypce $uszczycowej objawowo" nie usuwajc przyczyny"
ktra wci pozostawa$a& 3y$a ni kurcz k$#buszkw nerek" a wi#c niedostateczne
wyda!enie toksyn z organizmu& Po 7& !atach rozpocz#$a P
7
stosowa+ masae stp po 7
minut codziennie& Jako pierwszy zmieni$ si# ko!or moczu z przezroczystego na brunatny"
to znaczy" e chora wyda!a$a nie ty!ko wod#" a!e rwnie toksyny& 5ie przeciona skra
zacz#$a regenerowa+ si#& Po D miesicach" $oyska paznokci byty wo!ne od $uszczycy i
zacz#$y tworzy+ si# norma!ne paznokcie& Po 1 miesicach ju ca$y organizm by$ wo!ny
ca$kowicie od $uszczycy& 0imo to P
7
masowa$a da!ej nerki nr& 99" aby uwo!ni+ si# od
ewentua!nych wp$yww nerwicowych i psychicznych" mogcych wywo$a+ mniejsze
wysypki&
Zapa*enie wie*"%&aw"we 8polyart0ritis:. P
C
czu$a si# zdrowa& Po urodzeniu
pierwszego dziecka obudzi$a si# jednake pewnego dnia" majc spuchni#te pa!ce& >ekarz
zapisa$ na to ma+" ktra nie pomog$a& ' 9 miesice p2niej wystpi$a wysypka w stawie
barkowym i pod pach& 5owy !ekarz zastosowa$ zastrzyki z kortyzonu& Fo pomog$o&
6apa!enie ustpi$o& Po roku stawy nadgarstkowe" pa!ce i stopy sta$y si# bardzo bo!esne&
'ystpi$a wysypka& Fym razem poprzednie zastrzyki nie pomog$y& 'ys$ano P
C
na kuracj#
kpie!ow" skd wrci$a po 7 1H9 tygodnia jeszcze bardziej chora ni przedtem& 8ano jej
zastrzyki kortyzonowe i z$oto w iniekcjach& *puch!izny zacz#$y co/a+ si# powo!i&
'krtce ponownie si# ukaza$a choroba&
.ign#$o si# to jeszcze ki!ka !at& P
C
bra$a po E tab!etek kortyzonu codziennie i dwa razy
w tygodniu dodatkowo zastrzyki z kortyzonu& Przypadkowo dowiedzia$a si# o
mo!iwociach masau stre/ re/!eksyjnych stp& 0asaysta stwierdzi$ u niej wwczas
o!brzymie modze!e odpowiadajce nadnerczu i nerkom" ktre nie by$y pe$nosprawne& '
rezu!tacie kwas moczowy nie by$ ca$kowicie wyda!any z jej organizmu i przewaajca
jego cz#+ krc wraz krwi dochodzi$a do wszystkich staww" gdzie si# gromadzi$& '
ten sposb powstawa$y u P
C
bo!esne osady w stawach" ktre u!eg$y zniekszta$ceniom i
zab!okowaniu& Frwa$o to 14 !at& Frzeba by$o uaktywnia+ przede wszystkim nerki" a potem
nadnercze" ktre by mog$o produkowa+ w$asny kortyzon" aby zapobiec stanom zapa!nym
staww& PC zmieni$a rwnie wyywienie oraz wykaza$a duo cierp!iwoci i masowa$a
codziennie stopy po 7)E minut& 5a pocztku kuracji pogorszy$ si# jej stan& 8opiero po
9 miesicach mocz zacz$ zmienia+ ko!or& Po E miesicach stosowania masay zacz#$a
czu+ si# !epiej i mog$a powo!i uwo!ni+ si# od pobierania tab!etek kortyzonu& Po
pierwszym roku by$o jej ju zupe$nie dobrze& 'wczas przesta$a bra+ tab!etki kortyzonu&
(tawy pracowa$y ju !epiej& Przyby$o jej na wadze oraz uwo!ni$a si# zupe$nie od
zapa!enia staww&
Reu,a&#z,> P
4
ki!ka !at chorowa$a na reumatyzm i to w miejscu specy/icznym" a
mianowicie w mi#niach ramienia i w prawym $okciu& >atem wyst#powa$o to zak$cenie
s$abiej" a!e z nastaniem zimnych dni rozpoczyna$y si# k$ujce b!e& 1 !at wczeniej
upad$a na $okie+" ktry u!eg$ zranieniu& Przyczyny b!u ramienia tkwi$y w stopach" gdzie
by$y zab!okowane stre/y re/!eksyjne ramienia :barku;" a co za tym idzie by$y 2!e i za
ma$o ukrwione& 8odatkowo z$e odywianie by$o przyczyn reumatyzmu& P
4
zacz#$a
masowa+ stopy po 7)C4 minut dziennie i radyka!nie zmieni$a
4E
wyywienie& Po 7 miesicach by$a ju wo!na od b!w reumatycznych& 0asowa$a jednak
da!ej" aby jej stre/y re/!eksyjne doprowadzi+ do zupe$nego porzdku& .hcc mie+
pewno+" e nigdy wi#cej nie b#dzie musia$a znosi+ bo!i reumatycznych" masowa$a da!ej
9 razy w tygodniu" a!e ju pro/i!aktycznie&
P
E
trzyma$ d$ugo jarzyny i sa$at# w wodzie& 6achorowa$ na awitaminoz#" roz!u2ni$y mu
si# z#by" zacz$ stosowa+ masae stre/ re/!eksyjnych szcz#k :5r CE i CB; po 4 minut
dziennie na kad stop#& 'tedy poprawi$o si# ukrwienie dzise$& 6mieni$ wyywienie
masowa$ rwnie stre/y re/!eksyjne o$dka" dwunastnicy i wtroby& Po ! miesicu u P
E
nastpi$a znaczna poprawa& Po ! 1H9 roku uwo!ni$ si# od paradontozy&
P
B
cierpia$ na owrzodzenie o$dka i dwunastnicy& 'ywo$ywa$o to u niego
nieprzerwane b!e& Kiedy do$czy$y si# do!eg!iwoci serca" nie mg$ pracowa+& 5a stre/ie
re/!eksyjnej o$dek)dwunastnica mia$ on modze! wie!koci migda$u" ktry bo!a$ przy
nacisku& Po rozmasowaniu tego modze!u w wyniku masay po 9 minut dziennie"
poprawi$o si# ukrwienie o$dka i dwunastnicy& Po 9 dniach czu$ si# ju !epiej& Po 9
tygodniach zanik$y b!e" a po 4 tygodniach wrzd&
Mar%("F0 w-&r"+# p"zapa*na
P
D
naduywa$ a!koho!u i odywia$ si# niezgodnie z naszymi za!eceniami& Jego wtroba
u!eg$a powi#kszeniu i sta$a si# czu$a na ucisk& Gdy zacz$ masowa+ stre/# re/!eksyjn
wtroby :5r 1D&; i zmieni$ wyywienie" podczas pierwszych 1C dni powi#kszy$y si#
znacznie b!e wtroby& Pod koniec 7 tygodnia b!e min#$y" obrz#k ustpi$ i wtroba
zmniejszy$a si#& P
D
poczu$ si# !epiej& 0ia$ 74 !at" kiedy poczu$ si# zdrowy&
P
=
" kobieta 7)!etnia" odczuwa$a b!e wtroby 14 minut po wypiciu czarnej kawy oraz
po obiedzie& 0asa 9)minutowy uwa!nia$ j od k$ucia wtroby& Po pewnym czasie" w
wyniku masay" uwo!ni$a si# od b!w&
Nie"+'r %u+%&anc.i +uu*c"w#c$
P
1
odczuwa$ od d$uszego czasu b!e w ko!anach& 0asae pomog$y" a!e niezupe$nie"
gdy P
1
pija$ kaw# z m!ekiem po kadym niadaniu i po kadej ko!acji& Kawa z m!ekiem
pozostawa$y w jego o$dku jeszcze" kiedy zjada$ obiad& Jego o$dek i je!ita mog$y
przyswoi+ sobie ty!ko cz#+ produktw pokarmowych& 6abrak$o wi#c substancji
budu!cowych jego ko!anom& 1wnie jego organizm nie mg$ skorzysta+ w$aciwie z
ko!acji" gdy znowu P
1
popija$ kaw# z m!ekiem& Kiedy przesta$ pi+ kaw# z m!ekiem i
nada! masowa$ stopy" po dwch tygodniach znik$y u niego b!e ko!an&
Przeci-=!e z,/czenie i r"zra)nienie
5a tak do!eg!iwo+ skary$a si#" 94)!etnia pacjentka& Ju od rana" po przebudzeniu
czu$a si# zm#czona" nawet po dostatecznie d$ugim nie& Przez ca$y dzie% i rwnie
wieczorem czu$a si# zm#czona& 8o tego dochodzi$y zaniki pami#ci i cz#ste do!eg!iwoci
o$dkowe& Kadego ranka budzi$y j si!ne b!e w podbrzuszu :wzd#cia;& .o pokazywa$y
jej stre/y re/!eksyjneK
4B
3ardzo czu!e i z b!ami reagowa$y, stre/y re/!eksyjne o$dka" dwunastnicy" wtroby"
p#cherzyka $ciowego :5r 14" 1E" 1D" 1=;& Po dwch miesicach stosowania
re/!eksoterapii i zmiany wyywienia zacz#$a czu+ si# jak nowo narodzona& -stpi$y,
zm#czenie" zaniki pami#ci" rozdranienie&
P
19
chorowa$a na cukrzyc#& Fydzie% po rozpocz#ciu masay ko!or moczu nie u!eg$
jeszcze zmianom& ' drugim tygodniu nag!e zabarwi$ si# papierek kontro!ny& ' cigu
trzeciego tygodnia wyda!a$a do+ duo cukru& *d pocztku masowania zmieni$a
wyywienie& Przez nast#pne 9 !ata ana!iza moczu nie wykazywa$a cukru&
P
!7
skary$a si# na cz#ste wzd#cia i k$ucia w podbrzuszu& Jej stre/a re/!eksyjna 5r 9C
p#cherz moczowy by$a bardzo czu$a i bo!esna& Po C tygodniach codziennych masay i
zmiany wyywienia b! uspokoi$ si#& Pacjent nie mia$ wi#cej wzd#+ i b!w w
podbrzuszu&
P
1C
bra$ od d$uszego czasu rodki /armaceutyczne na zaparcie& -czu!ona by$a jego
stre/a re/!eksyjna przejcia je!ita grubego poprzecznego w okr#nic# zst#pujc& Po 7
dniach masay b!e& i zaparcie ustpi$y&
P
14
od ki!ku !at mia$a bardzo spuchni#te nogi& *d $ydek w d$ po kostki i do stp
obwd ng by$ jednakowy& 5ogi by$y ci#kie jak o$w& ' takich oko!icznociach zacz#$a
masowa+ codziennie po 7 minut stre/y re/!eksyjne stp" w tym po 1 minut kady punkt
!im/atyczny :5r 7="C"C1;& 0asowa$ j m& 1azem na masae wszystkich stre/
re/!eksyjnych powi#ca$a jedn godzin# dziennie& Po C tygodniach zmniejszy$ si# obwd
w kostkach o 4 cm& pis poczu$a si# !ejsza" pis masowa$a tak przez jeden rok" 7 razy w
tygodniu po 9 minuty punkty re/!eksyjne jajnikw :5r 7E; i punkty !im/atyczne :5r& 7="
C" C1;& *bwd w udach zmniejszy$ si# o = cm& Pomara%czowy ko!or skry ng znik$& Pis
nabra$a ochoty do ycia&
P"wi/(%z"na pr"%&a&a
0asujc po 4 minut stre/# re/!eksyjn 5r& 4" osiga si# zdumiewajcy sukces& Ju po
ki!ku dniach masay P
1E
mg$ wstawa+ ty!ko raz w nocy w ce!u oddania moczu" a po 7
tygodniach mg$ przespa+ si# bez przerwy ca$ noc&
P
1B
zauway$ pewnego dnia krew w moczu& Po pewnym czasie po d$uszej wycieczce
stwierdzi$ znowu krew w moczu i to w wi#kszej i!oci ni za pierwszym razem" przy
czym odczu$ si!ne pieczenie w moczowodzie& ' nocy nie wstawa$" aby odda+ mocz& 3y$
to drugi wariant przerostu z jego symptomami& >ekarz uro!og radzi$ mu podda+ si#
operacji" a!e jego przyjacie! wiedzia$" e cz$owiek ma stre/y re/!eksyjne w stopach i
d!atego poradzi$ mu stosowanie masay ng& *kaza$o si#" e jego stre/a re/!eksyjna 5r&
4& by$a wype$niona modze!ami" ktre sprawia$y mu b! przy nacisku)masau& Ju po
pierwszym 4)minutowym masau 5r 4 na kadej stopie" krew nie pokazywa$a si# wi#cej
w moczu& Po 9 miesicach masay nie mia$ on wi#cej do!eg!iwoci prostaty& 1entgen
pokazywa$ ju ty!ko !ekkie powi#kszenie prostaty& P
1B
kontynuowa$ masae" a do
komp!etnego uwo!nienia stre/y re/!eksyjnej 5r 4 od modze!i" wra!iwoci na ucisk&
4D
P
1D
by$ sprzedawc w sk!epie i musia$ duo mwi+& 'ieczorem mia$ ju trudnoci z
mwieniem& Fo powtarza$o si# codziennie& Jego stre/a re/!eksyjna krtani by$a ca$ymi
dniami poddana uciskowi i zatem 2!e ukrwiona& *kaza$o si#" e nosi e!eganckie buty" a!e
o wie!e za wskie z przodu d!a jego szerokiej stopy& Kiedy pomasowa$ sobie stre/#
re/!eksyjn 5r CD& na stopie" g$os jego wrci$ do normy& P
1D
zacz$ wtedy nosi+ wygodne"
szerokie z przodu buty i nie mia$ wi#cej zaniku g$osu&
P
!=
mia$a przez E !at trudnoci z krtani& G$os jej by$ !edwie s$ysza!ny& *dczuwa$a si!ny
ucisk w krtani" tchawicy i w prze$yku& 'iadomo" e przy jedzeniu i przy piciu zastawka
krtani musi nasuwa+ si# na wejcie do tchawicy" aby cia$a obce nie dostawa$y si# do niej&
- pacjentki ta zastawka nie dzia$a$a prawid$owo" co powodowa$o krztuszenie si# przy
drugim $yku p$ynu& ?armacja nie mog$a jej w niczym pomc& 8opiero zastosowanie
re/!eksoterapii 9)7 razy dziennie po 7 tygodniach przynios$o pozytywne wyniki&
Pocztkowo masae by$y bardzo bo!esne& ' czasie masau czu$a ona jakby co
rozpuszcza$o si# jej w gard!e& 'ykrztusi$a wtedy czerwono)$t" cuchnc mas#& -cisk
w krtani znik$ i g$os nag!e znacznie po!epszy$ si#& P
1=
dosta$a wtedy wysokiej gorczki"
ktra trwa$a ki!ka dni& ' tym czasie uwa!nia$a si# z gard$a ropa :ustawicznie;& P2niej
wydzie!a$a p!wocin# po masaach& Po E miesicach Poby$a wy!eczona& G$os jej by$ wtedy
zupe$nie norma!ny i mog$a znowu piewa+&
P
9
m#czyzna w wieku 9B !at cierpia$ sta!e na suchy kasze!& >ekarz zakaza$ pa!enia
papierosw& Pacjent by$ niepa!cy& 3ez skutku chodzi$ 1 !at na kontro!#& Gdyby nie
zacz$ stosowa+ re/!eksoterapii" nie wy!eczy$by si#& *t re/!eksoterapeuta zwrci$ mu
uwag#" e powinien stosowa+ masae z jednoczesn zmian butw na szersze z przodu&
' wyniku noszenia wskich butw powsta$y na jego stopach modze!e stre/y re/!eksyjnej
p$uc i oskrze!i" co pogorszy$o ukrwienie tych organw i std pobudzenie do suchego
kasz!u& P
9
zmieni$ buty& Po 7 miesicach masay zacz#$o si# w jego oskrze!ach co
rozpuszcza+& Przez 9 tygodnie wyrzuca$ z oskrze!i grub zie!on mas#& (tara za!egajca
masa w p$ucach i w oskrze!ach" utrudnia$a sprawno+ tych organw&
A%&,a8 na ktr skary$a si# !atami 79)!etnia P91" by$a spowodowana przez noszenie
wskich butw& 8opiero masae stre/ re/!eksyjnych 5r& 1C i innych oraz zmiana butw na
wygodniejsze uwo!ni$y j od astmy& Kobiety z astm" ktre ta%cz na pa!cach" mog
zauway+" e w tym czasie astma im nie dokucza" gdy stre/y re/!eksyjne odpowiadajce
p$ucom i tchawicy by$y !epiej ukrwione&
P
99
!at D9" chory na jaskr#" widzia$ s$abo& 5ie mg$ czyta+ gazety& 5a skrzyowaniu
u!ic nie odrnia$ wiat$a zie!onego od czerwonego& Kiedy zacz$ stosowa+
re/!eksoterapi#" masowa$ po 7 godziny dziennie stre/# re/!eksyjn 5r& D i 5r& 99 :nerki;&
Po 1 dniach mg$ ju czyta+ gazet# i odrnia+ ko!or zie!ony od czerwonego& Am
wczeniej wystpi$o takie zak$cenie wzroku" tym d$uej na!ey masowa+" aby osign+
pozytywny wynik&
P
97
widzia$ coraz gorzej& 0usia$ nosi+ coraz to si!niejsze szk$a& 6acz$ wi#c masowa+
stre/# re/!eksyjn 5r& D po 4 minut dziennie& Powo!i poprawi$ sobie wzrok& Po ! 1H9 roku
przesta$ nosi+ oku!ary&
4=
P
9C
!eczy$ si# u oku!isty ! rok& 3ra$ krop!e" ma+" tab!etki" a!e to nie pomaga$o& 5a
przemian by$o bardziej dotkni#te !ewe oko !ub prawe& 6awsze jedno oko by$o spuchni#te
oraz bardzo zaczerwienione i bo!esne& *ku!ista nie by$ w stanie pomc w sposb
widoczny& 8!atego P9C aby si# wy!eczy+" szuka$ innego wyjcia& A tak zacz$ masowa+ po
7 minuty dziennie stre/# re/!eksyjn oczu na obydwu stopach& Powo!i poprawi$ si# jego
wzrok i po pewnym czasie uwo!ni$ si# od do!eg!iwoci& Po ! 1H9 roku masay podda$ si#
badaniom oku!isty& 'zrok jego by$ bez zarzutu&
P
94
!at D musia$ po!ee+ w $ku z powodu wysokiej temperatury& 6 prawego bo!cego
ucha wyp$ywa$a ropa& 6astosowano mu 7 razy dziennie przez 7 minut masa stre/y
re/!eksyjnej !ewej stopy 5r = i punktw !im/atycznych 7=" C" C1& Po 7 dniach stan jego
tak si# poprawi$" e mg$ wyruszy+ z rodzicami w podr&
3ywa" e wie!e !at po zapa!eniu ucha rodkowego wyst#puj nag$e do!eg!iwoci uszne&
Fak by$o u P
9E
" u ktrego po 1D !atach trzeba by$o masowa+ ucho 5r& =& 'yp$yn$ wtedy
ropny" krwisty czop&
P
9B
przed 9 !aty zacz#$a odczuwa+ szum w uszach przy nachy!eniu si#& (zum w
uszach utrzymywa$ si# ju ca$y dzie%& (pecja!ista !aryngo!og zwrci$ wprawdzie uwag#
na z$e ukrwienie i za!eci$ zastrzyki" a!e to nie pomog$o& 8opiero masae stre/y
re/!eksyjnej 5r& = po 4)1 minut dziennie i noszenie wygodnych butw przynios$y
po!epszenie&
P
9D
" starszy cz$owiek" nosi$ od 19 !at aparat s$uchowy& ' rozmowie z jedn osob
aparat taki oddaje us$ugi" a!e kiedy jest si# w pokoju" w ktrym rozmawia wie!e osb" to
zrozumia$o+ mowy wie!u !udzi jest ju spraw trudniejsz& Kiedy P
9D
dowiedzia$ si# o
re/!eksoterapii" zacz$ masowa+ stre/# re/!eksyjn 5r& = na stopach po 4 minut dziennie&
Poprawa nast#powa$a u niego powo!i& Po roku s$ysza$ ju jego mwic on# bez
pos$ugiwania si# aparatem s$uchowym&
P
9=
cierpia$a od d$uszego czasu na zak$cenie rwnowagi& 0ia$a ona cz#sto zawroty
g$owy i upada$a na pod$og#& 6 tego powodu nie mog$a wychodzi+ z domu& Jej nerki"
nadnercze" moczowd i p#cherz moczowy pracowa$y niedostatecznie& 8uo substancji
toksycznych pozostawa$o w jej organizmie& Krwiobieg dzia$a$ za s$abo& G$owa by$a za
ma$o ukrwiona i przewd pokarmowy zak$cony& Fen stan powsta$ u niej w wyniku
wie!o!etniego noszenia ciasnych butw& -cho wewn#trzne z narzdem rwnowagi by$y
zab!okowane i coraz gorzej ukrwione& <by ten stan zmieni+" musia$a zacz+ nosi+
wygodne buty i rozpuci+ modze!e w stre/ie re/!eksyjnej& (tosujc przez rok masae
stre/y re/!eksyjnej 5r& =" uwo!ni$a si# od zak$ce% rwnowagi&
P
7
cierpia$ przez 9 !ata na niedocinienie :=HE;& 3y$ bardzo os$abiony& Przy
schy!aniu si# robi$o mu si# ciemno przed oczyma& Po 9 miesicach masau 5r& = cinienie
t#tnicze wrci$o do normy i wynosi$o ju 19HB& Przypadki zawrotw g$owy nie zdarza$y
si# wi#cej u niego& 'rci$a energia i ochota do ycia&
P
71
" !at E4" mia$ trudnoci z prawym ramieniem& Prawy staw barkowy by$ ju od !at
zab!okowany" tak e mg$ podnie+ rami# za!edwie na 1 cm& Radna terapia mu
41
nie pomaga$a& Jego stopa by$a w op$akanym stanie& 5ie ty!ko ma$y pa!uch" a!e rwnie
pita kostka rdstopia by$a odsuni#ta z jej norma!nego miejsca i znajdowa$a si# pod
czwart" powodujc wzajemny ucisk& 5ic dziwnego" e jego staw barkowy by$
zab!okowany& Fen stan stopy by$ spowodowany przez noszenie bardzo wskich butw& Po
14 minutach mocnego masau stre/y re/!eksyjnej mg$ on ju podnosi+ rami# na
wysoko+ C cm& *db!okowanie nieruchomego stawu barkowego w trakcie jednego
seansu jest wymownym przyk$adem korzyci wynikajcych ze stosowania re/!eksoterapii"
tym bardziej" e mona tego dokona+ w obecnoci wie!u osb" naocznych wiadkw"
ktrzy dotychczas ignorowa!i znaczenie masay stp w !eczeniu 1D7 chorb i
do!eg!iwoci wyej omwionych&
P
79
mia$a trudnoci ze stawem barkowym :ramienia;& *d 9 miesi#cy by$ on w stanie
zapa!nym" co jej bardzo przeszkadza$o w ruchach& Po 14 minutach masay prawej stopy
mog$a znowu podnosi+ rami# do gry&
P
77
" m$ody pi$karz" wzrusza$ niedowierzajco ramionami" kiedy mu mwiono o
!eczniczym znaczeniu masay stp d!a sportowcw w przypadku doznawanych w czasie
gry urazw & *t w$anie jemu przydarzy$o si# si!ne uderzenie w staw barkowy" tak e
wyniesiono go z boiska na noszach& Kiedy mu masowano na prawej stopie stre/#
re/!eksyjn" jego staw barkowy odczuwa$ bardzo si!ny b!& Po 1 minutach to napi#cie
ustpi$o" a po nast#pnych 1 minutach masowania ustpi$y zupe$nie b!e stawu
barkowego& Po 4 tygodniach masowania wy!eczy$ si# i mg$ da!ej gra+ z ekip&
P
7C
odczu$ pierwsze b!e stawu biodrowego w czasie +wicze% gimnastycznych& *d
tego czasu b!e te powtarza$y si# coraz intensywniej przy wi#kszych wysi$kach& 0usia$
wi#c z tego powodu przerwa+ gr# w siatkwk#& 1entgen wykaza$ cie% w stawie
biodrowym" co by wskazywa$o na zuycie stawu& Gimnastyka nie pomog$a i po p$ roku
ju bardzo utyka$& .ig$e b!e promieniowa$y od ko!ana do $ydek& 3adania punktw
re/!eksyjnych stopy wykaza$y" e nerki" nadnercze" przewd moczowy i p#cherz
moczowy :co odpowiada$o zak$ceniom w wydzie!aniu toksyn;" o$dek" dwunastnica"
wtroba i p#cherzyk $ciowy :wydzie!anie toksyn" brak substancji budu!cowych;" kark i
kr#gi !#d2wiowe :zak$cenie sterowania nerww;& 0asowa$ on po 7 minut dziennie"
dwa razy w tygodniu& Po krtkim czasie b!e zacz#$y znika+& Po E miesicach ju nie
utyka$ i mg$ norma!nie chodzi+&
P
74
w wypadku samochodowym" mia$a przycini#te ko!ano i naderwane ci#gna&
Prze!ea$a 7 tygodnie w szpita!u i jej rana nie goi$a si#& 'st#pnym warunkiem wy!eczenia
tej rany by$o po!epszenie ukrwienia ko!ana& Po D tygodniach utyka$a przy chodzeniu&
3y$o coraz gorzej& 6nowu min#$y 9 miesice& 'tedy dowiedzia$a si# o masaach& Po 7
miesicach masay $okcia i stopy chodzi$a znowu norma!nie&
P
7E
obudzi$a si# pewnej nocy z si!nym b!em w pa!cu rednim r#ki& 3y$ to zastrza$"
ktry wystpi$ ju po raz trzeci& Prbowa$a !eczy+ si# kpie!ami i kompresami& <!e tym
razem zna$a ju zasady stosowania re/!eksoterapii& -siad$a wi#c na brzegu $ka i zacz#$a
masowa+ trzeci pa!ec stopy" ktry by$ bardzo czu$y& Po 4 minutach min$ zastrza$ i po 9
dniach masay pa!ec redni by$ wo!ny od b!w&
411
P
7B
upad$ !at 19 podczas jazdy rowerem" $amic przeguby obu rk& *d razu jego matka
zmasowa$a mu oba stawy na stopach& A tak ch$opiec by$ wo!ny od b!w po ki!ku dniach&
Gips zdj#to mu po czterech tygodniach& 0iejsca z$amania ju byty zroni#te i ch$opiec
nie odczuwa$ trudnoci przy pos$ugiwaniu si# r#kami& - ch$opca wytworzy$ si# zrost w
sposb norma!ny& *rganiczny wap% po$czy$ trwa!e miejsca z$amania&
P
7D
z$ama$ ko+ piszcze!ow i udow& Przez D tygodni bra$ on w szpita!u tab!etki
przeciwb!owe& 0iejsca z$amania nie goi$y si#" gdy tworzenie si# wapnia by$o u niego
wad!iwe i niedostateczne& 6a porad znajomych zacz$ stosowa+ masae stre/
re/!eksyjnych na stopach& Fe ostatnie reagowa$y bardzo bo!enie& Przed !aty dozna$ on
rwnie z$amania w tym samym miejscu" a!e wtedy wszystko zagoi$o si#& 5atomiast
ukrwienie tego miejsca pozosta$o !ekko zak$cone& Powsta$y wi#c modze!e& 6 powodu
tych ostatnich niedostateczne by$o teraz ukrwienie ponownego z$amania koci i proces
gojenia nie mg$ si# odbywa+& Jego ona masowa$a go po 9 minut dziennie& Po C&
tygodniach" gdy zdj#to mu gips" noga by$a ponownie zdrowa&
P
7=
" 19)!etnia dziewczynka upad$a" w czasie jazdy na nartach i dozna$a z$amania uda&
0atka zastosowa$a jej od razu masae odpowiedniego stawu r#ki i ramienia od strony
ma$ego pa!ca& Po C tygodniach zdj#to jej gips& 8zi#ki w$aciwemu ukrwieniu nad stre/
re/!eksyjn mi#nie by$y zachowane w dobrym stanie bez atro/ii :bez zaniku; i
dziewczynka chodzc nie odczuwa$a b!w&
P
C
m$ody pi$karz dozna$ w czasie gry naderwania ci#gna ko!ana i musia$ opuci+
boisko& >ekarz k!ubowy zarzdzi$ C)tygodniowy odpoczynek oraz zapisa$ mu !eki i
kompresy& PC zna$ za!ety re/!eksoterapii i d!atego od razu zaczai masowa+ $okie+ i punkt
re/!eksyjny na stopie& Po 1C dniach gra$ on znowu w jego ekipie pi$karzy&
P
C!
mia$ znowu trudnoci z jego prawym ko!anem i prawym podudziem& Przyczyn
jego zak$cenia by$o zranienie na wojnie przez od$amki granatu& P
C1
mia$ ju za sob C
operacje& Po ostatniej operacji wystpi$o zak$cenie w ukrwieniu i w unerwieniu& 6 tego
powodu cz#sto wyst#powa$y b!e& 8owiedzia$ si# on o re/!eksoterapii i zacz$ masowa+
$okie+ i stop#& Ju po 1 minutach zmieni$ si# stan jego ko!ana& ' nodze i w ko!anie
wystpi$o uczucie ciep$a& 8obre ukrwienie utrzymywa$o si# i ko!ano nie bo!a$o& P
C1
masowa$ da!ej 9 razy w tygodniu a do zaniku modze!i&
P
C9
cierpia$ na zapa!enie ci#gna w !ewym $okciu& 1eagowa$ on si!nym b!em przy
najmniejszym dotyku& 0asujc !ewe ko!ano" :ktre ju za m$odych !at sprawia$o mu
k$opoty; uwo!ni$ si# od z$ogw& (zybko zmieni$ si# jego stan na !epsze& 0asujc przez 7
dni po 1 minut dziennie uwo!ni$ si# od b!w&
P
C7
" pani w starszym wieku" podczas jazdy na !odzie" dozna$a z$amania szyjki koci
udowej& *znacza$o to d!a niej bardzo d$ugie przebywanie w $ku& Jej m od razu zacz$
masowa+ grn cz#+ ramienia bezporednio przed stawem barkowym przez 1 minut&
Po C tygodniach by$o ju za!eczone z$amanie i PC7 mog$a znowu chodzi+&
419
P
CC
mia$ b!e w ramieniu& Przed 74 !aty mia$ ran# nieprawid$owo wy!eczon&
0asowano mu wi#c po 1 minut grn cz#+ uda i b!e ustpi$y&
P
C4
mia$a b!e w !ewym stawie biodrowym" co jej przeszkadza$o w chodzeniu& Po 1
minutach masowania :4 minut na stop# i 4 minut na staw barkowy; b!e znik$y i staw
biodrowy /unkcjonowa$ norma!nie&
8!a P
CE
utrapieniem by$y si!ne do!eg!iwoci karku" zarwno w dzie%" jak i w nocy&
Pomimo gor!iwych masay stre/y re/!eksyjnej karku na stopie jego do!eg!iwoci nie
ustpi$y do ko%ca& 8opiero masae koci ogonowej :ktra ju dwukrotnie by$a z$amana;
da$y oczekiwany skutek&
*d ki!ku !at P
CB
cierpia$a na b!e pasa miednicowego" w szczeg!noci przed
menstruacj" gdy d$ugo siedzia$a w pracy& 1 minutowy masa pasa barkowego
spowodowa$ zmian# tej sytuacji& *dtd nie mia$a b!w&
P
CD
by$ skierowany do szpita!a na operacj# z powodu zapa!enia wyrostka
robaczkowego& Po 7 minutowym masau znik$y b!e brzucha& .odzienne masae przez
B dni odda!i$y potrzeb# operacji& Jeszcze przez nast#pne 9 !ata !epa kiszka nie dawa$a
zna+ o sobie&
P
C=
cierpia$a na nadcinienie :9H=4;& Pobierane przez ni tab!etki niewie!e pomaga$y&
Postanowi$a wyprbowa+ re/!eksoterapi#& 0asowa$a wi#c nerki" przewd moczowy po
E minut $cznie& Pitego dnia mia$a ju obnione cinienie krwi 1HE&
P
4
bra$a ju ponad 1 !at tab!etki na obnienie cinienia krwi" ktre utrzymywa$o si# w
granicach 99H19& (tosujc masae stp doprowadzi$a cinienie krwi do 1CHD i wi#cej
nie bra$a tab!etek&
P
4!
uczy$a gimnastyki i)w kad rod# miewa$a b!e g$owy& Powodem by$y jej ciasne
buty" ktre zak$ada$a" gdy sz$a pracowa+ do szpita!a& ' miar# up$ywu czasu powsta$y na
nogach modze!e& Kiedy zacz#$a nosi+ wygodne buty i zmasowa$a modze!e na pa!uchach
stopy" nie miewa$a wi#cej b!w g$owy&
P
49
by$a masaystk& 'iedzia$a" e zak$cenia przewodu pokarmowego s czynnikami
wyzwa!ajcymi b!e g$owy& Kiedy jednak zmasowa$a stre/# re/!eksyjn !epej kiszki"
wtedy ustpi$y b!e g$owy&
P
47
m$oda kobieta odczuwa$a od 7 dni ucisk w g$owie& *kres op2ni$ si# u niej& (tre/a
re/!eksyjna prawego jajnika reagowa$a bardzo mocno& Po 4 minutach masowania znik$ u
niej ucisk w g$owie i nast#pnego dnia rozpocz$ si# okres&
P
4C
mia$a potworn migren#" tak e nie mog$a oczu otwiera+& 8wa czopki" ktre wzi#$a"
nie da$y u!gi& Faki stan powtarza$ si# u niej co pewien czas" przy czym drugiego dnia
wyst#powa$y wymioty" po zmasowaniu kadego pa!ucha po 1 minutach migrena
ustpi$a&
417
P
44
miewa$ jako dziecko cz#sto anginy& 3rzuce palcw stp by#y u niego bardzo czu$e"
kiedy zacz#to je masowa+& 5ast#pnego dnia ukaza$a si# z nosa i z gard$a krew z rop& *d
tego czasu P
44
nie miewa$ wi#cej b!w g$owy&
P
4E
cierpia$ przez E godzin na si!ne b!e po!adkw" uda i prawej nogi& 0g$ za!edwie
chodzi+ i to z trudem& .o pokazywa$y jego stopyK 1& 6$ogi przy podko!anowym nerwie
prawym& 9& 5iedostateczn aktywno+ nerek" wi#c zak$cenie wyda!ania toksyn& 7&
*!brzymi dop$yw substancji toksycznych z powodu wypijania E)D /i!ianek kawy z
m!ekiem i zjadania ponad ! kg surowych owocw dziennie" przy z$ej pracy nerek& Gdy
mu zmasowano stre/y re/!eksyjne nadnercza" nerek" przewodw moczowych" p#cherza
moczowego" rozproszono przekrwienie :za!eganie krwi przy podko!anowym nerwie; i po
C minutach masau b!e znik$y i PsE pota%czy$ z radoci&
P
4B
dozna$ zranienia oko!icy koci ogonowej jako dziecko i majc 19 !at nie mg$
usiedzie+ w twardej $awce szko!nej& (iod$o roweru wycie!i$ grub warstw gumy
pianowej& 0imo to musia$ po 4 minutach zej+ z roweru& Kiedy zastosowa$ masae stp"
choroba min#$a i potem mg$ ju siedzie+ na najbardziej twardym krze!e&
P
4D
budzi$ si# co noc z powodu kurczu $ydek& Gdy pomasowa$ stre/# re/!eksyjn
przytarczyczek" bo!esne i uci!iwe kurcze wi#cej nie wyst#powa$y& 0imo to
kontynuowa$ on te masae przed snem&
P
4=
by$a pie!#gniarka" za!edwie mog$a chodzi+& 5ogi jej by$y zesztywnia$e" a r#ce
wykr#cone spazmatycznie& Przy najwi#kszym wysi$ku nie mog$a otwiera+ rk& 3o!esny
stan stre/y re/!eksyjnej przytarczyczek wskazywa$ na nieduy niedobr wapnia :.a;" Po
zmasowaniu tych stre/ na stopach po 1 minutach otrzymano zdumiewajce wyniki&
Pacjentka mog$a po raz pierwszy ponownie otworzy+ r#ce& <na!iza krwi wykaza$a" e
zawarto+ wapnia by$a nisza ni 4X norma!nej wartoci& Po 9 tygodniach codziennych
masay zawarto+ wapnia we krwi wzros$a o ="E mgX" troch# niej od wartoci
norma!nej i Ps= czu$a si# ju o wie!e !epiej&
P
E
cierpia$a na zaparcia& (tre/y re/!eksyjne jej je!it byty w niedobrym stanie& *t
masa 4 minutowy jednej stopy od razu uwo!ni$ j od zaparcia&
P
E1
mia$a wo!e& Gdy masowa$a stre/# re/!eksyjn wo!a" stawa$o si# zrazu mi#ksze"
potem mniejsze" a do ca$kowitego zaniku po B miesicach masay&
P
E9
m$oda kobieta nie mog$a zaj+ w ci#& Poniewa wczeniej przechodzi$a zapa!enie
jajowodu" mona by$o przypuszcza+" e jest to przyczyn zak$cenia& Gineko!og nie mg$
jej pomc& 1az w roku przechodzi$a przedmuchiwanie jajowodu& Frwa$o to 7 !ata i bez
skutku& 'tedy przystpi$a do masay jajnikw" jajowodu i macicy& Po 1 1H9 roku masay
zasz$a w ci# i urodzi$a zdrowego ch$opca&
P
E7
mia$a mi#niak na macicy& Postanowi$a zastosowa+ re/!eksoterapi#& Przez E
miesi#cy masowa$a macic# i punkty !im/atyczne 7 razy tygodniowo& 0i#niak znik$ i
pacjentka czu$a si# dobrze&
41C
P
EC
mia$a od 1 dni na zewn#trznej stronie piersi stwardnienie" ktre bo!a$o przy
dotyku& 'ymiary guza jak rwnie b!e powi#ksza$y si#& ' cigu ostatnich 9C godzin
pier napuch$a mocno& >ekarz twierdzi$" e to jest rak i za!eci$ amputacje& 6astosowano
masae, stre/y re/!eksyjnej piersi na !ewej stopie" ktra by$a wysoce czu$a@ stre/y
re/!eksyjnej w#z$w ch$onnych !im/atycznych" jajnika !ewego :gdy pier za!ey
hormona!nie od jajnika;& 0asowa$a intensywnie te 7 punkty przez oko$o C4 minut& 3!e
w !ewej piersi by$y mniej si!ne i ona czu$a si# !epiej& Guz znik$" a ona kontynuowa$a da!ej
masae& Przez nast#pne E dni masowa$a po 7 minut dziennie& Poprawi$a ukrwienie
piersi" pobudzi$a krenie !im/y i uwo!ni$a si# od gro2by amputacji&
P
E4
by$ ju dwa !ata po !ubie" gdy pojawi$a si# u niego impotencja& >ekarz stwierdzi$
skurcz w prawym jdrze" inaczej mwic przeszkod# w ukrwieniu i orzek$ konieczno+
operacji& 'tedy zacz$ on masowa+ na stopie punkt re/!eksyjny prawego jdra& 6razu
po!epszy$ si# og!ny stan jego zdrowia& 6m#czenie znik$o i nawet wieczorem czu$ si#
niezm#czony& Po 4 miesicach masowania wrci$a do normy jego moc p$ciowa i wtedy
znik$y przyczyny napi#+ i kryzysu w ma$e%stwie&
3PO3TRZEENIA * UWA5I DOTYCZHCE 3TO3OWANIA
AKUPRE3URY
<kupresura jest terapi i metod dzia$ania se!ektywnego :wybirczego;& (tosujc
masae okre!onych punktw re/!eksyjnych na stopach" dzia$amy uzdrawiajco na
wybrane i ci!e okre!one narzdy" nie wp$ywajc jednoczenie na inne& Kady z tych
punktw odpowiada innemu narzdowi !ub cz#ci cia$a& -wzg!#dnia si# zasadniczo E7 do
B punktw do zmasowania& (iedem z tych punktw s$uy do masay synergicznych :to
jest wsp$dzia$ajcych;& Pozosta$e punkty s$u do masay zwyk$ych&
8zia$anie masay punktw re/!eksyjnych jest /izyczne" /izjo!ogiczne" mechaniczne"
og!nie mwic uzdrawiajce&
<kupresura stp ma zastosowanie w diagnostyce i w terapii !ekarskiej& *bserwowane
zjawiska s orygina!ne" $atwe" proste i ciekawe do rozpoznania przez badacza" w
szczeg!noci z punktu widzenia poznawania mechanizmw bio!ogicznych"
biochemicznych i bio/izycznych" dzia$ajcych uzdrawiajco zgodnie z o teori
przeciwstawnych energii wywodzc si# z /i!ozo/icznych przes$anek medycyny chi%skiej&
Fakich zjawisk i przemian nie spotka si# w przyrodzie nieoywionej& 8!a badaczy
powsta$y nowe zagadnienia do rozwizania& 0o!iwa !iczba punktw do zmasowania
wynosi B do oko$o 1" to jest 1 X wszystkich punktw stosowanych przez chi%skich
specja!istw" !eczcych metod akupresury&
>eczenie re/!eksoterapi stp jest !eczenie przyczynowym objawowym& Fego nie
spotyka si# przy stosowaniu innych metod !eczenia&
0asae punktw re/!eksyjnych maj dzia$anie mechaniczne" termiczne i
e!ektromagnetyczne&
0asae te by$y stosowane do !eczenia !udzi od zamierzch$ych czasw cywi!izacji
!udzkiej na wszystkich kontynentach& <kupresura by$a znana i stosowana w <meryce
przez Andian" w <zji w .hinach" Japonii" Korei" Andiach" Fybecie itp&
.hi%czycy przypisuj dzia$anie akupresury i akupunktury istnieniu 9 S 19 kana$w
energetycznych przebiegajcych organizm cz$owieka od g$owy do stp" a cz#ci z nich do
rk&
<kupresura stp dzia$a na ciek$e kryszta$y" nagromadzone nieraz przez dziesitki !at w
organizmie !udzkim z przyczyn mechanicznych" powodujcych z$e ukrwienie narzdw i
z przyczyn niew$aciwego odywiania itp&
.iek$e kryszta$y stanowi wyodr#bnion /orm# materii&
.iek$e kryszta$y s to zwizki" ktrych posta+ ma /orm# przejciow zawart mi#dzy
ciecz a kryszta$em
41E
'yodr#bnione ciek$e kryszta$y mog by+ uwaane jako swoista /orma materii"
poniewa maj w$aciwoci im ty!ko przypisywane&
.iek$e kryszta$y sk$adaj si# z mo!eku$ o kszta$cie wyd$uonym&
Fe mo!eku$y s trzech rnych typw& Podzia$ ten za!ey od postaci wypadkowej osi
g$wnej mo!eku$& ' biomagnetyzmie rozrnia si# nast#pujce typy, neumatyczne"
cho!esteryczne i smektyczne& Fypy te s przedmiotem bada% w wie!u krajach&
Dane $i%&"r#czne reI*e(%"&erapii
1e/!eksoterapia" wana sk$adowa cz#+ re/!ekso!ogii" by$a stosowana,
1& ' <zji ) ju przez staroytnych .hi%czykw" Japo%czykw i Lindusw&
9& 5a kontynencie ameryka%skim przez Andian&
7& ' Iuropie by$y znane niektre e!ementy re/!eksoterapii ty!ko w nie!icznych krajach"
mi#dzy innymi we ?rancji& Jako system !eczniczy re/!eksoterapia po!ega$a na
stosowaniu masay stp" rzadziej d$oni i ucha& .hi%czycy stosowa!i re/!eksoterapi#
ju na 7 !at przed nasz er w po$czeniu z akupunktur& 6 nastaniem rewo!ucji
przemys$owej zapomniano w Iuropie o re/!eksoterapii& 6acz#to ponownie
interesowa+ si# ni na pocztku aa wieku&
8o znanych specja!istw re/!eksoterapii na!ea$ ameryka%ski naukowiec 8r& 'i!!iam
Lerbert ?itzgera!d& -czy$ on" e przez masowanie okre!onych obszarw cia$a otrzymuje
si# e/ekty !ecznicze w innych od!eg$ych nieraz narzdach&
Ponowne odkrycie re/!eksoterapii przez ?itzgera!da wykorzysta$ <merykanin Iric
8aQe Angham w 1=7 roku& (tosowa$ on wy$cznie masae stp do !eczenia rnych
chorb& 1e/!eksoterapia rozwin#$a si# wi#c w -(<" gdzie zyska$a du popu!arno+&
'i#kszo+ europejskich znanych praktykw re/!eksoterapii uczy$a si# tego zawodu u
samego Anghama&
' <ng!ii" we ?rancji" w 3e!gii powsta$y orodki szko!eniowe re/!ekso!ogii&)
5auka ta przyj#$a si# rwnie w (zwajcarii" w 5iemczech i w wie!u innych krajach&
' re/!eksoterapii wykorzystuje si# podeszwy stp oraz ich boki i grn powierzchni#
do !eczenia 4E narzdw cia$a& 1e/!eksoterapia powi#kszy$a repertuar natura!nych terapii&
?a "%"+iFcie %&"%u./ w pra(&#ce *ecznicze.2
1& ReI*e(%"&erapi/ to jest !eczenie 1D7 chorb przez masae stp i przez nacisk na
okre!one punkty cia$a&
9& Pi&"&erapi/ :zio$o!ecznictwo; w po$czeniu z pe$nowartociowym wyywieniem
:!eczenie 9B7 chorb;&
7& 3"("&erapie przez stosowanie DB typw sokw prostych i z$oonych ze wieych
jarzyn" warzyw" owocw i z zi$ :!eczenie 1C chorb;& Mwiee soki dostarczaj
organizmowi niezb#dnych d!a zdrowia" wieych enzymw :substancji bia$kowych;"
witamin i uzupe$niaj niedobory pierwiastkw :to jest makroe!ementw"
mikroe!ementw i !adowych;&
C& Api&erapi/ przez wykorzystywanie produktw pochodzenia pszcze!ego&
4& Ki!ka innych terapii natura!nych&
E& 5ie stosuj# terapii chirurgicznej&
41B
1e/!eksoterapia jest obecnie stosowana do !eczenia oko$o 9 chorb i interwencji w
nag$ych przypadkach" kiedy zazwyczaj wo$a si# pogotowie ratunkowe i do reanimacji&
0asae podeszwy stp" ich bokw i grnej powierzchni pomagaj w przypadkach
nieprawid$owoci /unkcjona!nych 4E narzdw cia$a& Fakie masae wzmagaj ukrwienie
tych narzdw i dzia$aj !eczniczo& ' przypadkach struktura!nych odchy!e%" np& przy
z$amaniu ramienia masae mog by+ stosowane do narzdw wsp$za!enych
pokazanych na rysunkach" gdzie poda!imy BS9 takich mo!iwoci& ' innych
przypadkach nie masuje si#&
' okresie stosowania masay stre/ re/!eksyjnych stp" odpowiadajcych
poszczeg!nym organom" choroba ust#puje bardziej !ub mniej szybko&
8zieje si# to w miar# po!epszenia ukrwienia dany narzdw i dzia$ania si$ organizmu"
korygujcych powsta$ nierwnowag#& Fak wi#c stymu!ujc stre/y re/!eksyjne stp
mona wp$yn+ uzdrawiajco" /izjo!ogiczne na odpowiednie narzdy" gdy ca$e cia$o ma
swoje reprezentatywne stre/y na stopach" to jest na podeszwach" na bokach i na grnej
powierzchni stp& ' stopie wyst#puj Oobszary krysta!iczneP i twarde bo!esne zgrupienia
:modze!e;" w#z$y znane jako ?ibrasitic nodu!es& 0i#dzy narzdami" organami
wewn#trznymi i stopami istniej po$czenia nerwowe i energetyczne :dwa razy po 19
kana$w energetycznych symetrycznych;" znajdujcych si# po obu stronach p$aszczyzny
symetrii organizmu& .i co chc" eby im to udowodniono" wysuwaj argument
nast#pujcy, O' czasie operacji !ub sekcji zw$ok nikt nie zna!az$ dotychczas obszarw
krysta!icznych !ub twardych zgrubie%P&
1e/!ekso!ogia wykorzystuje poj#cie kana$w energetycznych ju uznawanych w wie!u
krajach wiata" nie mwic ju o .hinach i Japonii itd& )Inergia dochodzca do stp
u!ega trans/ormacji i w postaci /a!i wraca wzd$u powierzchni cia$a do g$owy& Fo
zjawisko s/otogra/owa$o ma$e%stwo Kir!ian w 6(11 na pocztku !at siedemdziesitych&
0edycyna opiera si# obecnie na dwch zasadniczych poj#ciach" ktrymi s, energia i
materia&
G$wnym poj#ciem medycyny krajw europejskich i innych jest materia" medycyny
chi%skiej za ) energia i to ju co najmniej od 4 !at&
' ostatnim dziesi#cio!eciu nastpi$o w Iuropie ponowne odkrycie medycyny chi%skiej
w postaci akupunktury i akupresury&
Fradycyjnie medycynie chi%skiej przypisywano w Iuropie charakter tajemniczoci&
1ozwj nauki i techniki pomg$ w wyjanieniu pope$nionych b$#dw dotyczcych
medycyny chi%skiej" ktra istnieje i daje wyniki zadawa!ajce" co mona $atwo
stwierdzi+" obserwujc chorych" ktrym akupresura pomog$a&
0i#dzy koncepcj tradycyjnej medycyny chi%skiej i medycyny europejskiej istnieje
ana!ogia" ktra wynika z najbardziej nowoczesnych koncepcji nauk cis$ych&
' organizmie !udzkim kry energia wzd$u okre!onych !inii przebiegajcych od
g$owy do stp& 5a tych !iniach tradycyjna medycyna chi%ska usta!i$a ponad B czu$ych
punktw&
(amo!eczenie akupresura po!ega na wykonywaniu masau cia$a jednym !ub dwoma
pa!cami !ewej i prawej r#ki& <kupresura jest bezbo!esna i moe by+ stosowana przez !udzi
nieza!enie od wieku i p$ci& Jest ona wskazana szczeg!nie d!a dzieci i !udzi w starszym
wieku& 'ystarczy powtrzy+ seans akupresury po 7 do 4 minut ki!ka do ki!kunastu razy
w odst#pach czasu mniejszych ni przy akupunkturze&
41D
<kupresura jest rwnie interesujca w wypadkach prewencyjnych& .z$owiek
uzyskuje norma!n rwnowag# /izyczn i umys$ow" staje si# bardziej aktywny i
uodporniony na rne choroby i do!eg!iwoci&
Ener=ia> 6asadniczym poj#ciem medycyny chi%skiej jest wi#c energia" ktra p$ynie w
organizmie !udzkim wzd$u okre!onych torw zwanych po$udnikami&
Jee!i jaka przeszkoda spowoduje odchy!enie od norma!nej cyrku!acji energii" to
wyst#puj objawy chorobowe& (tosujc akupresur# mona przywrci+ norma!ny stan
cyrku!acji energii w organizmie&
Prace naukowe prowadzone od wie!u !at we ?rancji :gdzie istnieje <kademia
0edyczna <kupresury; wykaza$y" e chodzi tutaj o energi# biochemiczn" e!ektronow"
atomow" ciep!n" co pozwa!a wyjani+ mechanizmy dzia$ania akupresury&
8owiadczenia k!iniczne wykazuj" e dzia$anie akupresury jest korzystne&
Ener=ia %z("*iwa> Inergia ciep!na" zimna" wi!gotnoci" suszy i warunkw
k!imatycznych moe wywo$ywa+ choroby&
' przypadku og!nego os$abienia" kataru" grypy itd& te energie mog sta+ si#
czynnikiem agresywnym" szkod!iwym" zak$cajcym norma!ny stan zdrowia cz$owieka&
Trzewia s sprz#one nie ty!ko z po$udnikami" a!e rwnie z odpowiednimi organami"
na!e do nich, je!ito grube ) p$uca" p#cherz moczowy ) nerki" p#cherzyk $ciowy )
wtroba" je!ita cienkie ) serce" o$dek ) !edziona&
R'wn"wa=a jest poj#ciem podstawowym przy norma!nym stanie zdrowia bin i bang
s zrwnowaone w odpowiednim stosunku& Jee!i jaka przyczyna wewn#trzna !ub
zewn#trzna" np& atmos/eryczna naruszy rwnowag#" to wystpi stan chorobowy&
P"!uni(i przebiegaj przez organizm po torach ci!e okre!onych i niezmiennych&
>iczba po$udnikw wynosi d!a prawej strony cia$a 19 i d!a !ewej rwnie 19& 1azem 9C&
'yst#puj wi#c po$udniki, 1& P$uc& 9& Je!ita grubego& 7& Ro$dka& C& M!edziony& 4& (erca& E&
Je!ita cienkiego& B& P#cherza moczowego& D& 5erek& =& 1egu!atora serca& 1&
Fermoregu!acji& 11& P#cherzyka $ciowego& 19& 'troby&
.yrku!acja energii odbywa si# po ci!e okre!onych torach :po 9 S 19 po$udnikach; w
porzdku wyej wymienionym& 8o tego dochodzi sie+ wyst#pujca g$#biej !ub p$yciej
cia$a&
Or=ana> 0edycyna chi%ska odrnia trzewia :narzdy wewn#trzne; k!atki piersiowej"
jamy brzusznej i miednicy mniejszej oraz organa" w ktrych zachodzi przemiana materii"
akumu!acji odk$adanie rezerw& 'ed$ug poj#+ chi%skich organa s bin" a trzewia bang&
' stosunku do po$udnikw organa i trzewia s bin i bang&
Na,ierna "+Ii&"F0 ener=ii moe wyst#powa+ w organizmie na rnych poziomach&
- Jee!i wystpi jaka przeszkoda w cyrku!acji energii" po$udnikw" to powyej tego
miejsca powstaje kumu!acja energii tak jak powyej zapory wodnej na rzece&
- *dd2wi#k z$ego /unkcjonowania organu !ub cyrku!acji energii wp$ywa na inne
organa" w ktrych moe wystpi+ nadmierna i!o+ energii" ' ten sposb powstaj
41=
do!eg!iwoci pozwa!ajce usta!i+ w$aciw diagnoz#& 0oe zaistnie+ zak$cenie w
rozk$adzie energii miedzy grn a do!n cz#ci cia$a& A!o+ energii w grnej cz#ci cia$a
jest wtedy nadmiernie dua w stosunku do do!nej cz#ci& Powstaje zachwianie rwnowagi
gra ) d$&
5admierna ob/ito+ energii jest przeciwstawna poj#ciu prni" co jest zwizane z
niedoborem energii& 0oe zaj+ na rnych poziomach& Jee!i istnieje przeszkoda w
cyrku!acji wzd$u po$udnikw" to poniej tego miejsca wyst#puje niedobr energii&
*dd2wi#k z$ego /unkcjonowania organu !ub cyrku!acji energii wywo$uje odbicie w
niektrych innych organach" do ktrych energia dociera w i!ociach niedostatecznych"
powodujc !iczne zak$cenia pozwa!ajce na usta!enie diagnozy&
Pun(&#> Feoria akupunktury i akupresury ma za podstaw# takie poj#cia" jak po$udniki i
punkty& >ekarz akupunktury dysponuje punktami" do ktrych dociera nak$uwajc
odpowiednimi ig$ami o dziewi#ciu rnych pro/i!ach&
' akupunkturze !iczba punktw wynosi oko$o B4&
' akupresurze !iczba punktw wynosi oko$o B&
Fe punkty mona wyczu+ dotykajc je pa!cem" gdy ziarnisto+ skry jest w tych
miejscach inna ni norma!na& *dczuwa si# przy dotyku co w rodzaju spadku cinienia
:depresji;&5ajcz#ciej stosowane s punkty znajdujce si# mi#dzy $okciem i
zako%czeniem pa!cw oraz mi#dzy ko!anem i wie!kim pa!cem u ng& ' tych obszarach
po$udniki s najbardziej wysuni#te na zewntrz cia$a i d!atego nacisku ich daje dzia$anie
szczeg!nie skuteczne&
Pu*%> ' miejscu napi#stka r#ki wyst#puje pu!s& .hi%czycy odrniaj E pu!sw na
kadym napi#stku" z czego 7 s umiejscowione p$ytko wzd$u t#tnic" a pozosta$e 7 g$#biej
pod skr&
0og one s$uy+ do rozpoznania stanu energetycznego organizmu& 8o tego samego
ce!u s$uy jeszcze = punktw obwodowych w rnych cz#ciach cia$a&
Dzia!anie &"nizu.-ce8 cz#*i wz,acnia.-ce> 0ona je zastosowa+ poniej przeszkody
w cyrku!acji energii" gdzie wyst#puje prnia& ' przypadku og!nych zak$ce% na!ey
dostarczy+ organizmowi energii&
Poj#cia bin i bang s poj#ciami wzg!#dnymi i mona je porwna+ do e!ementw
m#skoci i kobiecoci&
A(upre%ura za =ranic-> Ponad 1 !ekarzy stosuje akupresur# we ?rancji& Fa ga$2
!ecznictwa rozwija si# w 5iemczech" '$oszech" <ustrii" w b& 6(11" 1umunii" w b&
.zechos$owacji" 3u$garii" <rgentynie" 3razy!ii" nie mwic ju o Japonii i .hinach" ktre
s ko!ebk tej wiedzy&
Dzia!anie u+"czne *e('w %#n&e&#czn#c$ %prz#.a zi"!"*ecznic&wu8 akupunkturze i
akupresurze&
Fe dyscyp!iny medyczne b#d rozwija+ si# $cznie z a!opati i homeopati&
>udzie w starszym wieku i ma$e dzieci s bardzo czu!i na !eki syntetyczne" 2!e
to!erowane przez reumatykw" a!ergikw itp&
1o!a akupresury jako !ecznictwa zapobiegawczego zdobywa coraz wi#ksze uznanie
rwnie w medycynie sportowej& 'ed$ug chi%skich koncepcji medycznych to cz$owiek
wyczerpuje si# i czuje wtedy zm#czenie& 5atomiast jego energia nie wyczerpuje si#&
49
Kry ona w hermetycznym !abiryncie organizmu cz$owieka od chwi!i jego urodzenia a
do mierci& Gdy natra/i ona na przeszkod#" zbacza ze swej drogi i rozprasza si#& .z$owiek
odczuwa to w postaci wyczerpania& 5asza energia daje organizmowi poczucie jednoci"
oywiajc kady narzd& -wiadomienie sobie tego jest konieczne do utrzymania
rwnowagi i zdrowia&
1uch energii yciowej w naszym organizmie ma zwizek z rytmem pr roku" dnia i
nocy" to jest z ruchem 6iemi i da!ej z ruchem ($o%ca" Ksi#yca" a te z ko!ei z rytmem
kosmicznym&
A tak krenie energii w organizmie !udzkim jest niezaprzecza!nym /aktem&
<kupresura jest technik samo!eczenia wynikajc z akupunktury& .z$owiekowi daje
ona mo!iwoci uczynienia si# bardziej nieza!enym i inte!igentnym&
P"!uni(i %i!# KYan=L s torami energii wyst#pujcymi w przedniej cz#ci cia$a i
idcymi od g$owy do ng&
P"!uni(i pa%#wne KYinL s w tej ty!nej cz#ci cia$a&
*rganizm na!ey rozpatrywa+ jako ca$o+" gdy bang powinno rwnoway+ bin&
'ed$ug medycyny chi%skiej zdrowie za!ey od zrwnowaonej dystrybucji energii&
'ed$ug naszej medycyny organizm jest podzie!ony na przedzia$y& Kada przegroda
!eczona jest przez innego specja!ist#&
1ytm przep$ywu energii w ustroju jest nieza!eny od naszej wo!i i inte!igencji&
A tak zmiany ksi#ycowe wp$ywaj na okresowo+ menstruacji&
5apady astmy maj miejsce najcz#ciej o wicie" gdy wtedy p$uca s u szczytu ich
aktywnoci& Przypadki zaburze% w dzia$aniu serca maj miejsce najcz#ciej w po$udnie"
kiedy to dzia$anie energetyczne serca jest najwi#ksze&
Je!ito grube otrzymuje maksimum energii mi#dzy 4 a B rano" co t$umaczy /akt
oddawania ka$u o tej porze&
Prace dr& Ki!iana :-(11;" po!egajce na s/otogra/owaniu na powierzchni cia$a auro o
ywych barwach" s dowodem rzeczywistego krenia energii" !inii energetycznych" ktre
oywiaj kady ywy organizm zwierz#cy czy ro!inny& - cz$owieka chorego auro traci
na intensywnoci i zmienia ko!or& *t punkty intensywnego emitowania wiat$a
odpowiadaj punktom stosowanym przez specja!istw od akupresury&
P" %('rze p!#nie ener=ia8 (&'ra .- ")#wia> Astnieje wsp$za!eno+ organw
wewn#trznych cia$a ze skr" ktra j pokrywa& Astnieje rwnie wsp$za!eno+ mi#dzy
przedni i ty!n cz#ci organizmu& *rgana wewn#trzne mog wi#c by+ !eczone przez
oddzia$ywanie na skr#& ?akty te s znane w .hinach od dawien dawna&
Kiedy natura!ny rytm obiegu energii jest zak$cony przez przyczyn# wewn#trzn" np&
przez nadmierne spoycie pokarmw" !ub zewn#trzn !ub te przez nag$ zmian# k!imatu"
organizm uruchamia w$asny system regu!acji i wtedy wystarczy czeka+" a choroba
minie& 6darza si#" e ten natura!ny system samoobrony jest ju zbytnio obciony i
wobec tego nie moe sprosta+ powsta$ej chorobie& ' nast#pstwie tego energia zbacza ze
swej norma!nej drogi i rozprasza si#& 'wczas w jednym miejscu wyst#puje nadmiar
energii" a w innym niedobr& 6 powodu braku dronoci konsystencja energetyczna nie
moe przebiega+ swoim norma!nym torem punkty akupunktury i akupresury" tak jak
!uzy :zapory; umiejscawiaj si# wzd$u tego toru i poprzez
491
regu!acj# tych !uz medycyna chi%ska zapewnia norma!n cyrku!acje energii poprzez ca$y
organizm&
Inergia p$ynie nie ty!ko g$#biej w cie!e" a!e rwnie na powierzchni skry" do ktrej !
dochodzi $czno+ z organw !ecych g$#biej" jak np& z serca" p$uc" nerek" wtroby itd&
8zia$ajc wi#c na dwa" trzy !ub cztery punkty na powierzchni skry mona !eczy+ !
organa znajdujce si# g$#biej&
<kupresura jest rwnie medycyn zapobiegawcz&
'e ?rancji nosi ona nazw# OmikromasauP&
0asuje si# :zgodnie z tradycj chi%sk; za pomoc kciuka !ub p$ask cz#ci
paznokcia i po!iczka rodkowego pa!ca wskazujcego& Po obu stronach kr#gos$upa
znajduj si# punkty dotyczce trzewi i kiedy pie!#gnuje si# kr#gi" to poprawia si# praca
organw wewn#trznych& Pie!#gnujc r#k# !ub rami# poprawia si# prac# je!it" serca" p$uc"
ktrych po$udniki przechodz przez r#ce& 6 wyjtkiem niektrych punktw zabronionych
te mikromasae s bezpieczne& 'ane jest jednake" aby nigdy nie masowa+ skry
pokrytej t$uszczem" ktry jest izo!atorem" co powoduje i masa jest nieskuteczny& 5ie
na!ey rwnie masowa+ skry majcej obraenia& <kupresura wymaga doskona$ej
znajomoci anatomii i precyzji w wy$owieniu punktw" aby dosi#gn+ do 2rd$a b!u i
wy!eczy+ na trwa!e&
'e ?rancji w wiekach rednich a$obnik stwierdza$ zgon umar$ego" ugryzajc go na
ko%cu pitego pa!ca& ' ten sposb upewnia$ si# on" e mier+ nastpi$a rzeczywicie&
Fen tradycyjny zwyczaj nie mia$ zwizku z medycyn chi%sk&
'iadomo by$o" e jeden punkt reanimacji znajduje si# w kcie paznokcia pitego
pa!ca& Punkt ten !ey na !inii energetycznej :po$udniku; serca&
' 5owym borku bardzo cenieni s Andianie z grupy etnicznej OAroiuoisP" angaowani
do grup budujcych drapacze chmur" poniewa nie cierpi oni nigdy na zawroty g$owy&
*kaza$o si#" e m#czy2ni z tego szczepu s wytatuowani w takim miejscu poniej
ko!ana" w ktrym znajduje si# punkt (an >i& Punkt ten jest wany przy usuwaniu
zm#czenia" niemocy i zawrotu g$owy&
'idzimy wi#c" jakie istniej mo!iwoci spowodowania" aby energia mia$a u$atwion
drono+ i by mog$a cyrku!owa+ da!ej poprzez organa" dzia$ajc nie ty!ko na nie" a!e
rwnie w miejscu ich zb!ienia si# do pokrywy cia$a" to jest do skry&
Astniej jeszcze inne metody rwnie zdumiewajce np& przez uszczypni#cie ucha
mona spowodowa+ wyprostowanie si# cia$a cz$owieka zgi#tego do po$owy przez
!umbago& 0etod# t# stosuje dr 5ogier we ?rancji& 'ykorzystuje on /akt" e kana$y
energetyczne powizane z wewn#trznymi organami maj odpowiednie punkty na musz!i
usznej&
Przyeganie :przypa!anie; musz!i usznej w ce!u !eczenia niektrych nerwob!i by$o ju
znane i stosowane ponad 9 !at temu& Kauteryzacj# stosuje dr 5ogier ju od 9 !at& A
trudno dzi powiedzie+" czy metoda ta pochodzi z .hin" z Persji" czy z Igiptu&
'szystkie punkty !inii energetycznych odpowiadajcych poszczeg!nym organom
cia$a wyst#puj na skrze w pozycji odwrconej&
Punkty wyst#pujce u do$u ucha odpowiadaj organom znajdujcym si# w grnej
cz#ci cia$a& Podobnie jest z punktami podeszwy stp nogi prawej i !ewej& 'szystkie
rzuty organw cia$a wyst#puj na skrze w pozycji odwrconej& Kr#gos$up rzutuje si#
wzd$u skr#tu musz!i usznej na granicy .aQum .onchae w do!nej cz#ci& 5ogi" r#ce i
ko%czyny maj ich rzuty na zewntrz tego skr#tu" a trzewia w ma$owinie usznej&
499
Podeszwa stopy skupia z wie!k precyzj rzuty w miniaturze ca$ego naszego cia$a& Jest
wi#c rep!ik organw organizmu& Kada stopa jest podzie!ona na cz#ci przez poziom
!ini# odpowiadajc wzrostowi&
(erce znajdujce si# w !ewej cz#ci cia$a rzutuje si# na nog# !ew" a wtroba na nog#
praw&
Fo samo znajdujemy na wewn#trznej stronie d$oni" a!e r#ce s z powodu cig$ego ich
uywania mniej czu$e&
Kady z $atwoci moe zrobi+ sobie mikromasa w ce!u u!enia niektrym chorobom&
0etoda ta jest rozpowszechniona w -(<&
>epiej jest jednak" aby mikromasae wykonywa$ masaysta&
0asa wykonuje si# wewn#trznym brzegiem kciuka nie przyciskajc w g$b skry&
' punktach akupresury wyczuwa si# ziarnist struktur# wyst#pujc pod skr&
0asa powinien by+ wykonywany raz dziennie&
Pacjentka" ktra zbyt aktywnie masowa$a przez C dni stre/# wtroby" wywo$a$a si!n
biegunk#&
' stre/ie odpowiadajcej je!itom trzeba masowa+ w kierunku wskazwek zegara" co
nie zak$ca perysta!tycznego ruchu je!it&
'yszukujc kciukiem struktur# krysta!iczn podeszwy stopy mona wykry+ s$abe
miejsca organizmu to jest predyspozycj# do chorb&
A(upre%ura zap"+ie=a8 i *ecz#> 'iadomo rwnie" e kada choroba jest zbiorem
rnych niedomaga% ko!ejno ze sob powizanych& 0ona wi#c stosowa+ terapi#
optyma!n $czc na przyk$ad akupresur# z !eczeniem wieymi sokami z jarzyn" warzyw
i owocw p!us wyywienie pe$nowartociowe oraz zio$a& 'ane jest odpowiednie
masowanie kadego punktu akupresury, w ce!u obudzenia uciska+ na prawo" a
uspokojenia ) na !ewo&
0asa wykonany w z$ym kierunku nie daje pozytywnych wynikw&
Prz# r"z*e=!#c$ %c$"rzeniac$ %('r#8 w cza%ie ci-)#8 prz# ci/)(ic$ c$"r"+ac$
(r-)enia (rwi *u+ c$"r"+ac$ %erca nie na*e)# %&"%"wa0 %a,"*eczenia>
W razie prz#(re. rea(c.i na*e)# przerwa0 ,a%"wanie8 a*e &" zarza %i/ rza(">
-cisk pa!ca w odpowiednim punkcie skry" wyzwa!a energi# yciow i aktywizuje si$y
wita!ne& Fak wi#c akupresura pozwa!a !eczy+ schorzenia organw wewn#trznych& 0etoda
ta jest !epsza ni samo zwa!czanie symptomw choroby& Fakie jest przekonanie
praktykw i to jest zgodne z nowoczesn medycyn&
MA3A 3HIAT3U
*prcz o/icja!nej nauki medycznej dobrze ugruntowanej przez wie!e nauk istniej
jeszcze inne metody !ecznicze wywodzce si# z wie!o!etniej tradycji" oparte na
dowiadcza!nej wiedzy i sprawdzone w praktyce&
Fak osob!iw i d!a nas egzotyczn metod jest masa O(hiatsuP& 5ierozwane by$oby
!ekcewaenie tej metody pomimo jej teoretycznych brakw" gdy wie!okrotnie ju
stwierdzono" e praktyki i rady empirykw zosta$y p2niej uznane przez o/icja!n nauk# i
przynios$y korzyci& O(hiatsuP jest w kadym razie tak praktyk !ecznicz" ktrej 2rd$a
wywodz si# z obcej nam tradycji japo%skiej&
.hcia$oby si# zabiegi O(hiatsuP uzasadni+ i dopasowa+ do znanych nam mechanizmw
bio!ogicznych& Kto jednak studiuje t# orygina!n metod#" zorientuje si#" e nieco inne s
zamierzenia tej praktyki od tego" co zostaje osigni#te& 0ona te wywnioskowa+" e
cz$owiek 'schodu inaczej my!i i post#puje osigajc jednak pozytywne e/ekty& 8!atego
w$anie praktyk# O(hiatsuP na!ey traktowa+ powanie i wie!e osb wyniesie z niej duy
poytek" je!i nawet nie posiada wykszta$cenia medycznego& 0etod# O(hiatsuP
przekazuj# w zrozumia$ej i jasnej /ormie i na!ey zwrci+ uwag# na to" e objanienia
pato!ogicznych" /izjo!ogicznych i anatomicznych zwizkw wywodz si# z orygina!nego
sposobu my!enia autora i w niektrych punktach na nas Iuropejczykach robi wraenie
nienaukowych& Jee!i mimo to przekazuj# czyte!nikom ten sposb rozumowania
mo!iwie wiernie" nie znaczy to" e ca$kowicie si# z nim zgadzam& 5a!ey jeszcze raz
podkre!i+" e O(hiatsuP jest praktyk dowiadcza!n i jak wie!e usankcjonowanych
metod moe wej+ do medycyny i odnosi+ sukcesy mimo rnych zastrzee%
teoretycznych&
-wzg!#dniajc wszystkie powysze uwagi traktuj# O(hiatsuP jako interesujc i
powan metod# !ecznicz& Jest ona mo!iwa do stosowania rwnie przez !aikw przy
intuicyjnym jej rozumieniu&
'ezwanie do powi#cenia codziennie ki!ku minut koncentracji cho+by ty!ko na
mi#niach" ci#gnach i stawach czyni z niniejszej ksiki wartociowy poradnik d!a
zdrowych" d!a tych" ktrzy nie chc by+ chorzy i d!a osb z ma$ymi zmianami
chorobowymi" szczeg!nie potrzebny przy obecnym szybkim tempie ycia" powodujcym
rnorodne do!eg!iwoci&
<kupresura nie wymaga specja!nych przygotowa% ani !ekw chemicznych" a jest
skuteczniejsza ni akupunktura" co sprawdza si# bardzo cz#sto w praktyce& Poprawa
nast#puje cz#sto po jednym zabiegu& <kupresura dzia$a na organa usytuowane g$#boko w
cie!e i moe stanowi+ pierwsz pomoc d!a chorego" a cho+ wymaga nieraz wi#cej
49B
zabiegw" to jednak nie zagraa adnymi komp!ikacjami& Przed zastosowaniem
akupresury na!ey zaznajomi+ si# dok$adnie z odpowiednim rysunkiem& 6abieg wykonuje
si# w miejscu pokazanym na rysunku" przez naciskanie pa!cem wskazujcym" kciukiem
!ub rodkowym& 5aciskajc dany punkt na!ey wykona+ !ekkie ruchy obrotowe
:wiercenie pa!cem;" co imituje masa&
<kupresura oparta jest na dowiadcza!nej wiedzy medycyny chi%skiej" ktra rozwin#$a
si# na gruncie anatomii" /izjo!ogii" pato!ogii" biochemii i rnorakich dowiadcze%&
<kupresur# na!ey wi#c rozpowszechnia+& 5iniejsza praca jest poradnikiem d!a chorych i
d!a zdrowych& Pozwa!a przywrci+ zdrowie" ywotno+" wieo+" po!epszy+
samopoczucie i zwi#kszy+ energi# swojego organizmu oraz si$y regenerujce i
przywracajce sprawno+&
3ardzo wana jest umiej#tno+ zrnicowania nacisku naszych pa!cw& Przy zabiegach
O(hiatsuP s stosowane 7 wie!koci nacisku" to jest 4 kg" B kg" = kg& 6abiegi mona
wykona+ samemu !ub te moe go przeprowadzi+ inna osoba& '$aciwie nacini#ty punkt
daje szybki e/ekt w postaci ustpienia b!u& 5acisk powinien trwa+ 9)7 minuty" a w
niektrych przypadkach moe by+ d$uszy ) a do 9" a nawet do 7 minut&
*d jakoci wykonania nacisku za!ey skuteczno+ jego dzia$ania& ' przypadku
jednoczesnego stosowania 9 naciskw wykonywanych obiema r#kami praktykuje si#
nacisk w !inii prostopad$ej" a nie z ukosa pod ktem&
*pisane w niniejszej pracy sposoby !eczenia w przypadku pospo!itych do!eg!iwoci
przyczyniaj si# do przywrcenia poczucia zdrowia" wieoci i ywotnoci oraz
zwi#kszenia energii organizmu& 0oe je praktykowa+ kady obeznany dobrze z t
metod&
0etody O(hiatsuP 5AI 0*R5< jednak (F*(*'<T w nast#pujcych przypadkach,
- ci#kich schorzeniach serca" wtroby" p$uc i nerek"
- raka o$dka" je!it i podbrzusza"
- krwawieniach wewn#trznych :np& wrzody o$dka;" chorobach zaka2nych"
- wieych z$amaniach i uszkodzeniach wn#trznoci&
POD3TAWY 3HIAT3U
C" "znacza C3$ia&%uD:
($owo O(hiatsuP sk$adajce si# z OniP :pa!ce; i OatsuP :ucisk; oznacza metod# !eczenia
chorb przez ucisk pa!cami& 0etoda ta po!ega g$wnie na dowiadczeniu&
U)#cie pa*c'w i r-(
Przy najcz#ciej wyst#pujcych praktykach za pomoc rk czy te stosowanego na
6achodzie masau !ub japo%skiego OammaP" oddzia$ywanie nie jest tak skuteczne jak
przy metodzie O(hiatsuP" ktra po!ega na wy+wiczonym pionowym nacisku za pomoc
kciukw&
Japo%skie ministerstwo zdrowia opisuje metod# O(hiatsuP nast#pujco, O(hiatsuP jest
metod !eczenia" w ktrej za pomoc kciukw i d$oni zostaje wywarty nacisk na
49D
okre!one stre/y w ce!u usuni#cia zaburze% organizmu" utrzymania !ub po!epszenia
zdrowia i przyczynienia si# do wy!eczenia pewnych chorb&
M"+i*izac.a w!a%n#c$ %i! cia!a
O(hiatsuP nie jest ty!ko rodkiem !eczniczym" ktry mobi!izuje w$asne si$y !eczonej
osoby" !ecz rwnie pobudza organizm" by zapobiec chorobom&
6 pewnoci niektre teoretyczne punkty metody wymagaj jeszcze wyjanie%" a!e
istotny ce! !ey po prostu w tym" eby zwrci+ uwag# na tkwice wewntrz organizmu
si$y i pos$uy+ si# nimi wywierajc nacisk tam" gdzie to konieczne&
' dzisiejszych czasach wi#kszo+ !udzi po!ega zanadto na !ekarzach" uywajc
!ekarstw i zastrzykw" nie zwracajc przy tym uwagi na znaczenie natura!nych si$
!eczniczych& Lipokrates" ojciec medycyny" my!a$ o nich" gdy powiedzia$" e natura jest
!ekarzem" a !ekarz jest s$ug natury&
Fen" kto wymy!i$ znany art" e natura !eczy choroby" a !ekarz kasuje pienidze"
my!a$ oczywicie podobnie&
5iez!iczone rzesze zesztywnia$ych" nerwowych" cierpicych na rnorakie zaburzenia
!udzi" ktrzy szturmuj do drzwi !ekarzy" uczyni$yby o wie!e !epiej" gdyby zda!i sobie
spraw# z cudw" ktrych sam organizm moe dokona+& O(hiatsuP powinno si# do tego
przyczyni+" by tym !udziom otworzy+ oczy&
?a( zia!a C3$ia&%uD:
*ko$o C4 mi#ni" kady utwierdzony na obu ko%cach do koci" poprzez swoj
kurcz!iwo+ doprowadza cia$o !udzkie do ruchu& Kurcz!iwo+ mi#ni jest mo!iwa przez
skomp!ikowany przebieg przemiany materii& G!ikogen wprowadzony przez obieg krwi do
mi#ni wie si# z t!enem pochodzcym z p$uc i przez spa!enie tworzy energi# potrzebn
do dzia$ania mi#ni& 6 drugiej strony powstaje przy tym jako produkt uboczny kwas
m!ekowy" ktry wywo$uje zm#czenie& Jee!i w mi#niu nagromadzi si# wie!ka i!o+
kwasu m!ekowego" praca mi#ni b#dzie utrudniona !ub niemo!iwa&
'yczerpanie spowodowane przez nadmierne nagromadzenie si# kwasu m!ekowego w
mi#niach moe by+ usuni#te" gdy praca mi#ni b#dzie na chwi!# przerwana przez
wypoczynek& Podczas gdy kwas m!ekowy jest odprowadzany" t#tnice dostarczaj wiey
g!ikogen i tym samym now energi# do wznowienia czynnoci mi#ni&
Jee!i przez d$uszy czas przeciw zm#czeniu nic nie przedsi#wzi#to" wtedy mi#nie
cigaj si# ju nieprawid$owo i powoduj przez to zmiany w szkie!ecie i uszkodzenia w
naczyniach krwiononych" nerwach i drogach !im/atycznych& 'ynikiem tego jest
choroba&
' mi#niu" ktry ju si# nieprawid$owo ciga" gdy nagromadzi$o si# w nim za duo
kwasu m!ekowego" mona usun+ zm#czenie przez odpowiedni nacisk pa!cem&
C3$ia&%uD ,")e +#0 %&"%"wane przez (a)e="
(komp!ikowane choroby wymagaj !eczenia przez specja!ist# O(hiatsuP& <!e kady"
kto posiada pewne podstawowe wiadomoci o anatomii cia$a !udzkiego :rys& 4" E" 1=" 9B"
4; i jest obeznany z podstawami techniki O(hiatsuP za porednictwem tej ksiki"
49=
moe przeprowadzi+ proste czynnoci" ktre uwo!ni od zm#czenia" b!u w barkach i
p!ecach" u! przy b!u z#bw" obni wysokie cinienie krwi i mog wy!eczy+ nawet
nocne moczenie&
Przez O(hiatsuP mona nie ty!ko stworzy+ innym przyjemniejsze ycie i poprawi+
zdrowie" a!e take mona !eczy+ si# samemu& Fak np& po kadej kpie!i warto podda+ si#
O(hiatsuP" by czu+ si# po tym o wie!e zdrowiej&
C" ,")na "%i-=n-0 za p","c- pa*c'w:
<ktywno+ rk przy metodzie O(hiatsuP dzia$a na !eczonego" jak rwnie na !eczcego
si# samemu korzystnie" mianowicie przez pobudzenie krenia krwi a do ko%cw
pa!cw" przez co utrudnione jest zatamowanie krwi w innych cz#ciach cia$a& grd$o
odywiania cia$a ) krew" p$ynie natura!nym sposobem do tych miejsc" ktre w danym
momencie s czynne& Przy jedzeniu krew p$ynie do o$dka" podczas my!enia do mzgu&
Poniewa nerwy prowadzce do pa!cw s zwizane z mzgiem" uycie rk wywo$uje
jakby dobre samopoczucie" jak rwnie wp$yw na z$agodzenie zaburze% krenia w
mzgu&
.hi%czycy maj zwyczaj kr#ci+ orzechy pomi#dzy pa!cami" poniewa znaj !ecznicy
wp$yw tego ruchu rk& Japo%czycy" kupcy" ktrym znany jest /akt" e zapa!enie zawsze
traci" od dawna maj nawyk zaciera+ r#ce" jee!i pertraktuj z trudnym k!ientem"
poniewa ten ruch dzia$a uspokajajco& Poprzez mocne zaangaowanie pa!cw rak
O(hiatsuP przyspiesza duchow rwnowag# i zdrowie cie!esne" pobudzajc dop$yw krwi
do rk&
Prawi!"we u)#cie r-(
Poniewa kciuki przy metodzie O(hiatsuP s cz#sto uywane" przez to zas$uguj na
szczeg!n uwag#&
5aciska+ na!ey zawsze czubkiem kciuka pionowo w d$& 5igdy nie na!ey naciska+
czubkiem kciuka do przodu" poniewa r#ce przez to szybko si# m#cz" a nawet mog
dozna+ urazu :rys& 1;&
Frzy pa!ce&
8o zabiegw na twarzy i brzuchu uywa si# pa!ca wskazujcego" rodkowego i
serdecznego :rys& 9;&
P$aszczyzna d$oni&
47
R#%> 6> 5acisk samym
czubkiem kciuka
R#%> M> 5acisk trzema
pa!cami&
R#%> 7> -ycie d$oni&
8$oni uywa si#" by wywrze+ nacisk na
oczy a!bo brzuch" jak rwnie przy ruchach
wibracyjnych&
W#wieranie naci%(u
5ie na!ey uderza+ pa!cami w mi#nie
pacjenta" !ecz naciska+ mi#kkimi czubkami
pa!cw !ub kciuka tak" jakby ca$y ci#ar
cia$a na nich spoczywa$& (topie% nacisku
za!eny jest od objaww i stanu pacjenta&
<!e !eczcy powinien sta!e zajmowa+ tak
pozycj#" ktra zezwa!a mu w razie potrzeby
wprowadzi+ ca$y swj ci#ar cia$a& .z#+
kciuka" ktra wchodzi w kontakt z cia$em
pacjenta" jest w przyb!ieniu tak dua" jak
odcisk kciuka zdj#ty przez po!icj#& 5acisk
powinien by+ $agodny i skierowany
pionowo na !eczone miejsce&
Na.wa)nie.%ze pun(&# naci%(u
Jakko!wiek pewne punkty" za!ene od
rodzaju cierpienia pacjenta" wymagaj
dodatkowej uwagi" !eczenie" aby by$o
skuteczne" musi zaczyna+ si# zwyk!e
wywarciem nacisku na wszystkie
przedstawione na rys& 4 i E punkty&
Przy !eczeniu specja!nych chorb
punkty !ece najb!iej miejsca
bo!cego wymagaj szczeg!nej u)wagi"
jednak nacisk na da!ej po$oone miejsca
przynosi du u!g#& 8owiadczenie
uczy" jak skuteczne jest zastosowanie
O(hiatsuP na miejsca cia$a" ktre
pozornie nic z cierpieniem nie maj do
czynienia& 'szystkie punkty nacisku
b#d p2niej szczeg$owo opisane w
zwizku z odnonymi chorobami i
cierpieniami&
471
R#%> G> 'ywieranie nacisku& 5acisk wywiera
si# czubkiem kciuka pionowo w d$ bez
trcego ruchu a; prawid$owo" b; 2!e" c; 2!e&
R#%> N> Punkty nacisku na przedniej stronie cia$a&
3&"pie1 naci%(u
6 wyjtkiem oko!ic szyi"
gdzie nacisk nie powinien nigdy
d$uej trwa+ ni 7 sekundy" czas
kadego pojedynczego nacisku
O(hiatsuP powinien trwa+ oko$o
4)B sekund& 'ystarczy
wywo$a+ uczucie" ktre !ey
pomi#dzy mi$ym
samopoczuciem a b!em&
6awodowy !ekarz moe
wywrze+ taki nacisk" ktry
odniesie g$#boki cie!esny
skutek bez nieprzyjemnego
odczucia& ' toku k!inicznego
stosowania zabiegu O(hiatsuP
czas trwania d!a norma!nie
zdrowych pacjentw wynosi
zwyk!e 7 minut" d!a chorych
a do ! godziny& Pojedyncze
zabiegi opisane tutaj wymagaj
7 minut& R#%> O> Punkty nacisku na ty!nej stronie cia$a&
3PO3OBY O3IH5NIBCIA ZDROWIA * YWOTNO;CI
PRZYCZYNY O54LNE5O ZMBCZENIA * WYCZERPANIA
'sp$czesny pracujcy cz$owiek" mieszkaniec miasta" pi cz#sto za krtko i po 7
!atach dzia$a!noci w tym samym miejscu pracy przyzwyczaja si# chodzi+ p2no spa+&
Rona !ub matka z trudem wyciga go z $ka& 5awet ci szcz#!iwcy" ktrzy nie s
zwizani ze sta$ymi godzinami pracy zauwa czasem" e interes" ycie towarzyskie i
domowe stwarzaj napi#cia" ktre uzewn#trzniaj si# w /ormie zm#czenia& 0oe min+
4" 1 !ub 14 !at" zanim wystpi objawy& 'tedy ci" do ktrych si# to odnosi" nie zdaj
sobie cz#sto sprawy" czego im brakuje&
<by prowadzi+ d$ugie i spe$nione ycie" nie wo!no nigdy dopuci+" eby nagromadzi$o
si# chroniczne zm#czenie& Fak d$ugo jak jest si# m$odym" kade zm#czenie znika zwyk!e
po D)godzinnym nie i nawet ci#kie wyczerpanie prawie nie pozostawia !)
479
dw& <!e ospa$o+ i wyczerpanie jakiejko!wiek cz#ci cia$a wskazuj na niedostateczny
sen i skradajce si# zm#czenie& Fakie objawy zas$uguj na uwag#& Jee!i zostan
przekroczone dopuszcza!ne granice moe doj+ do najpowaniejszych zaburze%&
CO MONA UCZYNIA PRZECIW ZMBCZENIU:
Przy zm#czeniu ng na!ey zaczyna+ zabieg wywierajc ko!ejno 7)krotnie nacisk na
kady pa!ec ng& Potem naciska si# par# razy na koci podbicia" jakby chcia$o si#
wykona+ odcisk kciuka na skrze :rys& B;&
R#%> V> Punkty nacisku na pa!ce ng R#%> U> (topa&
8a!ej na zag$#bienie stopy :p$aszczyzna stopy;" potem na wewn#trzne i zewn#trzne
koci i na zako%czenie na ci#gno <chi!!esa :rys& D)1;& Jee!i czas pozwa!a" mona te
naciska+ od ko!an do kostek na zewn#trznej stronie $ydki na punkty" ktre przedstawione
s na rysunkach 11 i 19&
R#%> T> Kostki& R#%> 6R> Mci#gno <chi!!esa&
477
R#%> 66> Ko!ano& R#%& 19& 5ajwyszy punkt zwany jest O(anariP& 5a
wszystkich tych punktach na $ydce i nodze mona
dokona+ zabiegu" jee!i czas na to pozwa!a&
6aczyna+ na!ey w punkcie poniej rzepki zwanym O(anriP :tzn& trzy 1i G 19
ki!ometrw;& 5azwa pochodzi std" e w dawnych czasach" kiedy w Japonii chodzi$o si#
wy$cznie pieszo" w#drownik" ktry tak tras# przeby$" zm#czenie swoje zwa!cza$
spa!ajc na tej cz#ci nogi O0oraP" ma$y stoek u/ormowany z zi$ !eczniczych&
R#%> 67> 5acisk wzd$u go!eni& R#%> 6G> Jydka i d$ podko!anowy&
5acisk na!ey wykona+ na punkty od O(anriP do kostek oboma kciukami" tak samo na
punkty wzd$u go!eni :rys& 17;& 5acisk na $ydk# 4 pa!cami :rys& 1C; usuwa og!ne
zm#czenie i ten szczeg!ny rodzaj zm#czenia" ktry spowodowany jest brakiem witaminy
3&
6abieg O(hiatsuP na udzie i w oko!icach pachwiny s$uy utrzymaniu m$odzie%czoci&
5aciska+ na!ey wzd$u mi#nia uda z gry i na d$" wpierw po stronie wewn#trznej"
potem na stronie zewn#trznej :rys& 14)1B;& 5ast#pnie na!ey naciska+ czterema pa!cami
jednej r#ki na ty!e strony ng i bioder :rys& 1D&;&
47C
R#%> 6N> (trona wewn#trzna uda& R#%> 1E& (trona zewn#trzna uda&
R#%> 6V> *ko!ice pachwiny i przednia strona uda& R#%> 6U> 3iodro i strona ty!na nogi&
474
5adto na!ey zapami#ta+" e zwiotcza$e mi#nie w oko!icach pachwin" zw$aszcza u
m$odych kobiet" wskazuj tam na powane zaburzenie" ktre powinno by+ natychmiast
!eczone& Przez nacisk na nerw ku!szowy :rys& 1=; mona zapobiec chorobie !ub wy!eczy+
ischias& 5a ten nerw na!ey wywiera+ nacisk przez C minuty& Potem powinno si# po$oy+
na p!ecy" wycign+ ramiona obok uszu nad g$ow do gry i wyciga+ si# z za$oonymi
nogami C razy tak mocno" jak to mo!iwe&
PRZECIW UCZUCIU CIBKO;CI W 59OWIE
Kto po weso$ym wieczorze zbyt p2no poszed$ spa+" cierpi nazajutrz na kaca" a krewni
biednej o/iary cierpi przez jej z$y nastrj& Przyczyn tego cierpienia jest zuyta krew"
ktra nagromadzi$a si# w g$owie& 0oe by+ bardzo $atwo usuni#ta" jee!i pobudzi si#
dop$yw wieej krwi przez nast#pujcy zabieg O(hiatsuP&
R#%> 6T> (ystem nerwowy&
47E
5a!ey naciska+ na
pokryw# czaszki :rys& 9; i
od razu odczuwa si#" e
g$owa staje si#
wo!niejsza& 8zia$anie to
powoduje poszerzenie
naczy% krwiononych" tak
e moe dop$ywa+ wiea
krew& 5acisk O(hiatsuP na
g$ow# pomaga nie ty!ko
przeciw kacowi" a!e moe
rwnie pomc przeciw
sztywnemu karkowi a!bo
u!y+ w owym
zm#czeniu" ktre
biura!istom tak cz#sto odbiera ch#+ do pracy i zdo!noci
koncentracji&
Jee!i powi#cimy ki!ka minut czasu" by 7 pa!cami naciska+
na skronie :rys& 91;" a!bo C pa!cami na grn parti# karku :rys&
99;" a kciukiem na przed$uenie karku" wtedy wrci werwa i
energia&
Przeciw zm#czeniu w oko!icy krzya&
Jakko!wiek m$odzi !udzie a do 7)tki nie znaj do!eg!iwoci" ktre spowodowane s
bo!cymi" zm#czonymi biodrami" pierwsze objawy nagromadzonego przez !ata
zm#czenia wymagaj jednak bezporedniej obserwacji" poniewa ta cz#+ cia$a jest osi
tak wanych ruchw" jak chodzenie" wyciganie si#" pochy!enie i obroty korpusu cia$a&
R#%> MM> Kark& R#%> M7> Punkty nacisku na kr#gach
!#d2wiowych" na ko+ krzyow i na
po!adkach&
47B
R#%> M6& (kronie&
R#%> MR> Pokrywa czaszki&
Przez z$ postaw# zm#czenie gromadzi si# w !#d2wiach" mi#nie p!ecw twardniej i
dochodzi do zaburze% organw wewn#trznych& 5a!ey zwrci+ uwag# zw$aszcza na
po!adki i biodra" przede wszystkim jee!i jest si# 7)!atkiem i jee!i gdzieko!wiek daje
si# zauway+ jakieko!wiek zaburzenie" na!ey natychmiast prbowa+ je usun+&
Przezi#bienie" przepracowanie" szok psychiczny" zaburzenia ruchu wywo$ane gorczk
!ub uszkodzeniem kr#gw mog spowodowa+ si!ne b!e krzya :patrz rozdzia$,
OPrzypadek przesuni#cia kr#gwP;&
>ekkie b!e krzya" wywo$ane przez siedzce zaj#cie" mona usun+ prawie
natychmiast przez nast#pujcy zabieg& Powinno trzyma+ si# zawsze prosto" a!e kiedy
wystpi zm#czenie" na!ey wywrze+ nacisk kciukiem na ko+ grzbietow i kr#gi
!#d2wiowe :rys& 97;&
PRZECIW 3ZTYWNYM RAMIONOM
6aburzenia przemiany materii a!bo zaburzenia przekwitania mog wywo$a+ sztywno+
w ramionach" ktra zwizana jest z b!em w mi#niach ramion i grnej cz#ci p!ecw
:mwic j#zykiem medycznym chodzi o mi#nie, rwno!eg$oboczny 81. r0o1boideus: i
d2wigacz $opatki 81. le9ator scapulae:. <!e najcz#stszymi przyczynami s nienatura!na
postawa a!bo nie/oremnoci kr#gos$upa !ub pojedynczych kr#gw&
Jee!i ramiona pozornie bez przyczyny s sztywne i bo!" napi#cie mi#ni ) ktre
prawie zawsze z tym jest zwizane ) zwyk!e mona usun+ przez nast#pujcy zabieg&
5a!ey oba kciuki po$oy+ nad $opatkami i przy zaangaowaniu ca$ego ci#aru cia$a
wywiera+ nacisk na te miejsca trwajcy 4 do E razy po 7 sekundy&
Potem mona naciska+ na punkty wzd$u
strony wewn#trznej $opatek" mianowicie na
kady 7 razy :rys& 9C;" jak wyej& Kciukiem
na najwyszy punkt stre/y !ecej mi#dzy
$opatkami i pozosta$ymi pa!cami" na
obojczykach mona wszystkimi pa!cami
jednoczenie wywiera+ nacisk na grny
mi#sie% $opatkowy" ciskajc mi#dzy
pa!cami i podcigajc& Po oko$o ! sekundzie
mona puci+ i ca$o+ powtrzy+ 7 razy&
5ast#pnie na!ey uchwyci+ przeguby rk"
pochy!i+ cia$o do ty$u :rys& 94; i puci+ po 7
sekundach" tak e ramiona opadn do
przodu" po czym ramiona i r#ce 7)krotnie podcign+ :rys& 9E;" a nast#pnie pociera+
d$o%mi na k!atce piersiowej ku do$owi& 'reszcie pociera+ !ekko 7)krotnie d$oni
kr#gos$up ku do$owi&
47D
R#%> MG> 6abieg przy sztywnych ramionach
:k!#czc w po$oeniu bocznym;& Punkty
nacisku powyej i wewntrz $opatek&
R#%> MN Przeguby rk pacjenta na!ey trzyma+ R#%> MO> 1amiona pacjenta na!ey podnie+&
i pochy!i+ jego cia$o do ty$u&
PRZECIW ZMBCZENIU RHK
6m#czenie jest $atwe do usuni#cia" jee!i wczenie zosta$o odkryte" jee!i jednak
pozwo!i mu si# nagromadzi+" wtedy moe by+ przyczyn si!nych b!w& 3!e w
ramionach i r#kach stenotypistki ) jee!i wymieni# ty!ko jeden rodzaj zawodu ) mog by+
szybko usuni#te przez nacisk O(hiatsuP na punkty podane na rysunkach od 9D do 77&
'szyscy !udzie" ktrzy przez swj zawd zmuszeni s d$ugo sta+ a!bo za duo
chodzi+" powinni nogi i siedzenie !eczy+ naciskiem O(hiatsuP :rys& B)19 i 97;&
WZMOCNIENIE O9HDKA
3rak apetytu jest cz#sto objawem powanych zaburze%& 3y pobudzi+ apetyt" ktry jest
oznak zdrowia" na!ey nacisk O(hiatsuP skierowa+ w oko!ice brzucha& Jee!i kadego
ranka przed wstaniem wykorzysta si# 7 minuty czasu d!a nast#pujcych +wicze%" mona
zapobiec tworzeniu si# gazw" ktre powoduj niemi$e uczucie" jak i wzmc dop$yw
wieej krwi do narzdu trawienia i przez to po!epszy+ przemian# materii&
Faki zabieg zapobiega rwnie tworzeniu si# wrzodw o$dka" jee!i chcemy zabieg
wykona+ samodzie!nie" na!ey po$oy+ si# na p!ecach i naciska+ pa!cami wskazujcymi"
rodkowymi i serdecznymi obu rk oko$o 7 sekund na do$ek o$dka& Powtrzy+ to
47=
R#%> MV> (zkie!et&
4C
R#%> MU> Punkty nacisku od przegubu $okcia R#%> MT> 6ewn#trzna strona ramienia&
do przegubu r#ki&
R#%> 7R> 'ewn#trzna strona ramienia& R#%> 76> Punkt nacisku w oko!icy przegubu ramienia&
4C1
R#%> 7M> Punkty
(anri ramienia i
da!sze punkty
R#%> 77>
8$o%&
nacisku na
przedramieniu&
7 razy&
5ast#pnie
naciska+
troch# niej
rwnie 7 razy
i na koniec
znowu 7 razy"
jeszcze troch#
niej& Potem
na!ey wrci+
do punktu
wyjciowego i naciska+ na dwa punkty w
prawo i dwa punkty w !ewo od osi poniej $uku
ebrowego" tzn& najpierw powyej !edziony" a potem nad wtrob#& 5a zako%czenie
po$oy+ praw r#k# na oko!ice o$dka" przykry+ j !ew r#k i naciska+ w tym miejscu
oko$o 7 sekund :1ys& 7C i rys& 74;&
Jee!i chcemy !eczy+ pacjenta z wra!iwym
o$dkiem" mona mu pozwo!i+ zaj+
po$oenie na brzuchu" uk!#kn+ !ub usi+ po
jego !ewej stronie i po$oy+ oba kciuki" jeden
na drugim" na parti# mi#ni pomi#dzy do!nym
brzegiem !ewej $opatki i kr#gos$upem :rys&
7E;& Jee!i o$dek nie jest w porzdku daje si#
ten punkt wyczu+ jako twardy& 5ajpierw
pacjent moe odczuwa+ b!" ktry jednak
stopniowo b#dzie zanika$& Gdy nacisn#$o si# 4
!ub E razy na te punkty" naciska+ po 7 sekundy
na kady z dziewi#ciu punktw" ktre s
po$oone z !ewej strony k!atki piersiowej ku
siedzeniu& Punkty te powinny by+ odda!one od
siebie po oko$o 7 cm :patrz rys& E;& 5a!ey to
powtrzy+ 7 razy i nast#pnie
4C9
R#%> 7G> 5acisk na do$ek o$dka
R#%> 74& Punkty nacisku odnonie, 1& o$dka" 9& je!ita cienkiego" 7& p#cherza" C& !epej kiszki
:wyrostka robaczkowego;" 4& wtroby" E& !edziony" B& okr#nicy esowatej" D i =& odbytnicy&
przej+ na praw stron#& Potem zezwo!i+ pacjentowi po$oy+ si# na p!ecach" usi+ !ub
uk!#kn+ po jego prawej stronie i $agodnie pociera+ d$oni przez 4 sekund dooko$a do$ka
o$dka :rys& 7B;& Pocieranie powtrzy+ 4 razy&
1ys& 74 wskazuje te punkty" na ktre na!ey wywrze+ nacisk we w$aciwej ko!ejnoci&
Kady nacisk na brzuch musi by+ wywarty z najwi#ksz ostronoci" poniewa w tej
stre/ie znajduj si# wane narzdy&
Jee!i nacisk sprawia pacjentowi b!" wtedy przy b!iszym badaniu najcz#ciej okazuje
si#" e odnone miejsce jest stwardnia$e& Przez $agodny nacisk mona stwardnienia
usun+ :rys& 7D&;&
R#%>
7O>
>eczenie wra!iwego o$dka& R#%> 7V> Pocieranie po brzuchu&
4C7
R#%> 7U>
4CC
1ys& 7D& 8!a ca$kowitego zabiegu na brzuch wymagany jest nacisk na nast#pujce
punkty,
a; 7 )krotne uycie pa!cw na kady z tych 9 punktw
b; 7)krotne uycie pa!cw na kady z tych D punktw
c; 7)krotne uycie d$oni na kady z tych C punktw
d; ko%cami pa!cw obu rk ) kciuki na p#pku ) przesuwa+ i naciska+ na odbytnic#
e; 1)krotny nacisk na miednic#
/; 1)krotne uycie pa!cw obu rk na kr#gi !#d2wiowe :patrz te rys& 99;& 1uch
powinien tak nast#powa+" jakby kr#gi by$y podnoszone
g; brzuch przesuwa+ 7 razy do gry" pociera+ o niego 1 razy i wzbudzi+ wibracj# w
oko!icy o$dka&
PRZECIW OB3TRUKC?I
'yprnienie na!ey do tych trzech
wanych czynnoci :trawienie" przyswajanie
i wyprnienie;" ktre maj istotne znaczenie
d!a zdrowia& .hroniczn obstrukcj# mona
usun+" jee!i przyzwyczaimy si#" kadego
rana przed wstaniem" zastosowa+ sami
opisany poniej zabieg&
(to!ec ma sk$onnoci do za!egania w
odbytnicy :skonie w !ewo od p#pka )rys&
7=;& Kto cierpi na chroniczn obstrukcj#"
poczuje tam stwardnienie&
1ys& 7=& (to!ec ma sk$onnoci do
za!egania w odbytnicy :skonie w !ewo od
p#pka;&
6a porednictwem opisanej w pierwszym
rozdzia!e metody trzech pa!cw prowadzi
si#" w tym miejscu przez oko$o 7 sekundy
pod naciskiem obu rk ruch trcy& Po czym
prawdopodobnie w je!itach zacznie burcze+ i
b#dzie si# odczuwa+ parcie& 5a!ey wypi+
szk!ank# !ekko so!onej wody bas!da!oiny i
uda+ si# do toa!ety& Jee!i sobie t# czynno+
przyswoimy" jako codzienny zwyczaj"
prawdopodobnie obstrukcja b#dzie wkrtce
usuni#ta&
PRZY BEZ3ENNO;CI
Przys$owie mwi" e niemow!#" ktre dobrze pi" dobrze te dojrzewa& A niewtp!iwie
dobry pioch jest z regu$y cz$owiekiem zdrowym" gdy sen usuwa nagromadzone w cigu
dnia zm#czenie&
8$ugo+ potrzebnego snu jest indywidua!nie rna i za!ey od stopnia zm#czenia&
6wyk!e wystarczy E do D godzin& 5apo!eon :moe to by+ prawd !ub nie" zadowa!a$
4C4
R#%> 7T> (to!ec ma sk$onnoci do za!egania w
odbytnicy :skonie w !ewo od p#pka;&
si# 7)godzinnym snem na dob#; wprowadzi$ do
prob!emu bezsennoci dwa interesujce
szczeg$y& 6wyk!e mawia$" e po pjciu do
$ka zamyka wszystkie swoje szu/!ady w
mzgu i potem natychmiast zasypia&
Prawdziwie g$#boki sen o krtkiej trwa$oci" w
ktrym &wy$cza si# wszystkie my!i" jest
natura!nie d!a organizmu bardziej wartociowy"
ni gdyby si# 1 godzin w p$nie niespokojnie
kr#ci$o& 8ruga dobra rada 5apo!eona brzmi,
na!ey wsta+" skoro si# ty!ko obudzimy& Po
dobrym nie d$ugie !eenie w $ku jest d!a
cia$a szkod!iwe& Po takich radach cierpicy na
bezsenno+ potrzebuje jednak czasem zabiegu
cie!esnego" ktry sprowadza odpr#enie
dopomagajce zdrowemu spaniu& 0ona to
osign+ przez nast#pujce czynnoci&
6a porednictwem opisanej w pierwszym rozdzia!e metody trzech pa!cw wywiera si#
nacisk trwajcy po 7 sekundy na 7 punkty mi#ni po obu stronach kr#gw szyjnych od
przed$uenia poty!icznego a do grnej kraw#dzi $opatki&
Powtrzy+ to 7 razy :rys& C;& 5ast#pnie wypr#y+ nogi i porusza+ pa!cami naprzd w
d$" potem do gry" jedno i drugie tak da!eko jak to mo!iwe" by pobudzi+ dop$yw krwi
do ng i na koniec naciska+ czubkami pa!cw na 9 punktw cia$a przedstawionych na
rysunku 7D&
WZMOCNIENIE WEWNBTRZNYCH NARZHD4W PRZEZ ZABIE5 NA
PALCACH
Pa!ce pozostan w cis$ym zwizku"
zw$aszcza z mzgiem& Korzysta przez to ca$y
organizm" je!i utrzymuje si# pa!ce si!ne i
gi#tkie& Przy schorzeniach serca ma$e pa!ce
s cz#sto tak s$abe" e nie mona ich
wypr#y+& *dwrotnie" wzmocnienie ma$ych
pa!cw dzia$a rwnie wzmacniajco na
serce&
6abieg O(hiatsuP na pa!cu serdecznym
prowadzi do u!enia schorzeniom wtroby&
'ysokie cinienie krwi i zaburzenia w
je!itach reaguj korzystnie na wzmacniajcy
zabieg pa!ca rodkowego& 8a!ej wydaje si#"
e istnieje zwizek mi#dzy s$aboci pa!ca
rodkowego i schorzeniami o$dka& >udzie
z si!nymi kciukami odznaczaj si# cz#sto
mocn wo!" poniewa te pa!ce maj wp$yw
na mzg&
4CE
R#%> GR> Punkty nacisku na usuni#cie
bezsennoci&
R#%> G6> Punkty nacisku na wzmocnienie
rk&
.odzienny zabieg O(hiatsuP na pa!cach i wykonanie +wicze% wzmacniajcych pa!ce
sprzyja og!nemu zdrowiu& '$oy+ !ewy kciuk pomi#dzy kciuk i pa!ec wskazujcy
prawej r#ki i wywiera+ nacisk" przy jednoczesnym ruchu cigncym" na te 7 miejsca od
nasady kciuka do ko%ca :w$cznie z czubkiem;" najpierw na przedniej i ty!nej stronie"
potem po obu stronach kciuka& Przy innych pa!cach przebieg jest taki sam" ty!ko nacisk
na!ey wykona+ na d$oni na trzech podanych punktach& Fo samo na!ey powtrzy+ na
pa!cach r#ki prawej :rys& C1;&
DLA DOBRE5O 3AMOPOCZUCIA
R#%> GM> 'troba& R#%> G7> (zyja z boku&
1ano przed wstaniem naciska+ 7 pa!cami obu rk na oko!ice wtroby" a mianowicie 1
razy w cigu 7 minut :rys& C9;& Gdyby na pocztku zabiegu odczuwa$o si# b!" wskazuje
to na schorzenie wtroby" ktre uwydatni si# przy da!ej trwajcym zabiegu& Fe kroki s$u
rwnie zapobieeniu kaca& G$ony" serdeczny miech w cigu dnia pobudza czynnoci
przepony i przez to rwnie uk$ad pokarmowy i oddechowy& Fakie pobudzanie utrzymuje
trwa!e w dobrym samopoczuciu&
DLA PODNIE3IENIA ENER5II
5acisk O(hiatsuP na $opatk# i na punkty dorodkowego brzegu $opatki :rys& C7;
wytwarza nastrj umys$owy" ktry jest kark podnosi energi#& Po$oy+ C pa!ce na po!itycy
i naciska+ czubkami obu kciukw zaczynajc poniej uszu po 7 razy na C punkty !ece
jeden po drugim :rys& CC&;&
4CB
PRZECIW WY3OKIEMU CI;NIENIU KRWI
<by przeciwdzia$a+ rozwojowi nadcinienia i arteriosk!erozie :jedno i drugie jest
wane" by z$agodzi+ niebezpiecze%stwo krwawienia przez p#kni#te naczynie krwionone
w mzgu;" !eczenie O(hiatsuP musi rozcign+ si# na wszystkie cz#ci cia$a& Fakie og!ne
!eczenie utrzymuje wszystkie mi#nie i tym samym rwnie e!astyczno+ naczy%
krwiononych&
R#%> GG> (trona ty!na szyi& R#%> GN> Przed$uenie poty!iczne&
5ast#pujce specja!ne zabiegi powinny s$uy+ ty!ko do tego" by uzupe$ni+ og!ne
zabiegi w !eczeniu zbyt wysokiego cinienia" naciska+ pa!cami rodkowymi obu rk na
przed$uenie poty!iczne i !iczy+ do dziesi#ciu :rys& C4;& Powtrzy+ ten zabieg 7 razy&
Potem naciska+ 7 pa!cami kadej r#ki na przed$uenie poty!iczne i na 7 !ece powyej
punkty& Powtrzy+ to 7 razy" poczynajc kadorazowo $agodnie i stopniowo zwi#kszajc
nacisk&
R#%> GO> (trona ty!na szyi& R#%> GV> 8o$ek o$dka&
4CD
R#%> GU> Mciskanie i cigni#cie pa!ca rodkowego& R#%> C=& Punkty nacisku d!a podniesienia
cinienia krwi&
5aciska+ po 7 razy po obu stronach ty!nej strony szyi 7 pa!cami na 7 punkty w
kierunku ku do$owi :rys& CE&;& Potem wywrze+ nacisk 7 pa!cami kadej r#ki na do$ek
o$dka" !iczy+ do dziesi#ciu i co/n+ ucisk :rys& CB;& Powtrzy+ to 1 razy&
5a koniec mocno cisn+ kciukiem i pa!cem wskazujcym prawej r#ki !ewy pa!ec
rodkowy i wykona+ jednoczenie ruch cigncy :rys& CD;& Fo samo powtrzy+ z prawym
pa!cem rodkowym&
PRZECIW NI3KIEMU CI;NIENIU KRWI
5iskie cinienie krwi nie jest samo powodem do obaw" poniewa nawet cz#sto
przyczynia si# do d$uszego ycia& Kra%cowo niskie cinienie krwi jest jednak oznak
s$aboci serca i moe doprowadzi+ do niedokrwienia mzgu&
Jee!i wystpi takie objawy" jak nadzwyczajne zm#czenie" zawroty" odurzenie" !ekka
sk$onno+ do zm#czenia oczu" bezsenno+" cz#ste b!e g$owy" s$abo+ koncentracji"
trudnoci w oddychaniu" bicie serca" dusznoci" ucisk w piersi !ub w oko!icy o$dka )
na!ey natychmiast zmierzy+ cinienie krwi&
Fe nieokre!one objawy" ktre cz#sto rozpoznawane s jako neuroza a!bo
niedokrwisto+" jak rwnie tzw& napady zawrotw" ktre wyst#puj" jee!i si# nag!e
pochy!imy a!bo co ci#kiego podnosimy ) wskazuj na zaburzenia w /unkcjonowaniu
wegetatywnego systemu nerwowego" ktry mi#dzy innymi regu!uje cinienie krwi&
<by te zaburzenia usun+" na!ey wywrze+ nacisk O(hiatsuP na poty!ic# a do
przed$uenia szyjnego i na ramiona :rys& C=;" jak rwnie na miejsce mi#dzy $opatkami
:patrz rys& C7;&
DLA WZMOCNIENIA 3ERCA
Fempo wsp$czesnego ycia jest cz#sto przyczyn bicia serca" trudnoci w oddychaniu"
niewyra2nych b!w w oko!icy serca" ktre dzia$aj jak objawy choroby serca" chocia
pacjent nie przejawia adnego somatycznego schorzenia" jak wady zastawki sercowej !ub
niewydo!noci mi#nia sercowego&
4C=
Fe neurotyczne objawy" po!egajce na niewyrwnaniu /azomotorycznych /unkcji
:ktre rozgrywaj si# w podwzgrzu" w mi#dzymzgowiu i pniu mzgu;" zak$caj obieg
krwi" wcigaj serce we wsp$cierpienie i prowadz do trudnoci w oddychaniu i
napadw potu&
5aj!epsze wyjcie z tej stresowej sytuacji po!ega na tym" by unika+ psychicznego i
cie!esnego przem#czenia" p2nego pjcia do $ka" pobudzajcych rodkw
spoywczych i napojw" oraz i uywania tytoniu&
Jee!i objawy jednak ju wystpi$y" mog by+ usuni#te przez nacisk O(hiatsuP na
g$ow#" ramiona" przed$uenie poty!iczne" $opatki :zw$aszcza !ewa; na oko!ice piersi a do
pach i na do$ek o$dka& 8$o%mi na!ey wywiera+ intensywny" a!e $agodny nacisk :rys&
41& a)/;&
R#%> NR> (ystem naczyniowy&
44
R#%> N6> Punkty nacisku d!a wzmocnienia serca&
R#%> N6a> * pokrywy czaszki& R#%> N6+>
(trona do!na ramienia&
R#%> N6c> Przed$uenie poty!iczne& R#%> N6> Jopatki i miejsce obok&
R#%> N6e> 0iejsce pomi#dzy piersi i pach& R#%> N6I> 8o$ek o$dka&
441
3HIAT3U
* 3EK3UALIZM
PODNO3ZENIE POTENC?I 3EK3UALNE? MBCZYZNY
C3$ia&%uD na ("Fci (rz#)"we.
<by zapobiec utracie si$ seksua!nych" stosuje si# nacisk O(hiatsuk w oko!icy krzya&
Gdy wywiera si# nacisk 1 razy po 7 s& na przed$uenia ko!cw kr#gw krzyowych"
ktre !e pomi#dzy ta!i i koci ogonow" mona wzmocni+ odnone nerwy :rys& 49;&
C3$ia&%uD na "!(u )"!-(a
5acisk na do$ek o$dka 7 pa!cami :1 razy po 4 s&; oywia oko!ice !#d2wi i prowadzi
do podniesienia potencji :rys& 47;&
R#%> NM> Frzy punkty nacisku na koci krzyowej& R#%> N7> Punkt nacisku&
C3$ia&%uD na w-&r"+/
(chorzenia wtroby" ktre wyst#puj cz#sto u pracownikw piszcych w pozycji
siedzcej" zmniejszaj potencj#& 0og one by+ usuni#te przez cz#sty nacisk na miejsce
pod prawym $ukiem ebrowym :rys& 4C;& 6reszt zdenerwowanie wg chi%skiego
przys$owia szkodzi wtrobie i obnia wskutek tego przyjemno+ seksua!n&
U%uni/cie "+%&ru(c.i
*bstrukcja utrudnia odnowienie energii i os$abia wszystkie si$y yciowe& <by
obstrukcj# usun+" na!ey masowa+ skonie w !ewo oko!ice od p#pka do kiszki sto!cowej
:rys& 44;&
444
R#%> NG> Punkt nacisku na wtrob#& R#%> NN> Punkt nacisku na kiszk# sto!cow&
C3$ia&%uD na p/c$erz
5acisk na oko!ic# pomi#dzy p#pkiem a o$dkiem pobudza czynnoci p#cherza i
podnosi reakcj# seksua!n& Pocieranie oko!icy pomi#dzy koci sromow i prostat na
przed$ueniu w$osw sromowych stymu!uje jdra :rys& 4E;&
R#%> NO> *ko!ice pomi#dzy koci sromow a prostat R#%> NV> Kr#gi !#d2wiowe" ko+
krzyowa i po!adki
C3$ia&%uD w %&reIie "+#&nic# i (r"cza
(i!ny nacisk naprzd dooko$a odbytnicy a p2niej na krocze pomi#dzy odbytnic i
genita!iami podnosi potencj#& C3$ia&%uD na .-ra
(i!ny nacisk na jdra ) jeden raz na kady rok ycia" jak mwi japo%skie przys$owie"
okazuje si# niezwyk!e wzmacniajcy" gdy si# starzejemy&
44E
PRZECIWDZIA9ANIE OZIBB9O;CI KOBIETY
*prcz miejsc" ktre wspomniane s w !icznych znajdujcych si# na rynku ksikach o
tematyce seksua!nej ) pewna !iczba da!szych punktw kobiecego cia$a moe by+ !eczona
naciskiem O(hiatsuP" by pobudzi+ reakcj# seksua!n&
1& Kobieta k$adzie si# na brzuchu&
9& ' kierunku ku do$owi naciska+ ca$ym ci#arem obustronnie na trzeci" cHwarty i
pity kr#g !#d2wiowy :rys& 4B;&
7& Potem wywrze+ $agodny nacisk na punkty na po!adkach :rys& 4B;&
C& 6ako%czy+ dok$adnym zabiegiem O(hiatsuP na przedniej stronie szyi pod gruczo$em
tarczycy ) a!e ostronieN ) :rys& 4D;" piersi i wewn#trzne strony ud :rys& 4=;&
R#%> NU> Przednia strona szyi pod gruczo$em R#%> NT> 'ewn#trzna strona ud i oko!ice pachwin&
tarczycy" powyej obojczyka&
6adowo!enie z ycia seksua!nego uzewn#trznia si# harmonijnym yciem i O(hiatsuP
praktykowane przez m#czyzn# i kobiet# ) i to nie ty!ko w pokoju sypia!nym ) a!e
zawsze" gdy nadarzy si# okazja ) moe odgrywa+ przy tym wie!k ro!# w ma$e%skim
yciu p$ciowym" utrzymujc je w aktywnoci&
UTRZYMANIE ATRAKCY?NO;CI KOBIETY
8!a utrzymania m$odzie%czoci skry" twarzy" /igury i w$osw 5acisk na gruczo$y
wewntrzwydzie!nicze utrzymuj $adn skr#" a twarz i posta+ pe$n wdzi#ku" poniewa
przez ten nacisk pobudza si# produkcj# hormonw& <by to osign+" nie trzeba nic
wi#cej" jak g$ow# !ekko do przodu pochy!i+ i czubkiem !ewego kciuka ostronie naciska+
na C punkty !ewe szyi wg rysunku 4D& 5acisk wywiera+ 4 razy po 9 s&" nast#pnie uczyni+
to samo prawym kciukiem po prawej stronie& *bie serie" !ew i praw" powtrzy+ 7 razy&
Jee!i poddamy si# cz#sto temu zabiegowi" ktry przeprowadza si# bardzo dobrze w
czasie kpie!i" moemy nawet op2ni+ siwienie w$osw&
44B
DLA UPIBK3ZENIA OCZU
<by utrzyma+ oczy promienne" czyste i atrakcyjne !ub usun+ b! oczu" b! g$owy"
ci#ko+ !ub cinienie w g$owie" jakie wyst#puj przy pisaniu" czytaniu !ub og!daniu
te!ewizji" przeprowadza si# nast#pujcy zabieg O(hiatsuP&
1& 5aciska+ C pa!cami 7 razy ruchem skierowanym do gry pod brwiami wzd$u
grnego brzegu oczodo$u& 5a!ey unika+ kontaktu paznokci ze skr :rys& Ea;&
R#%> OR a> 5acisk na oczodo$y i powieki& R#%& E b& 5acisk w kierunku skroni&
DLA UPIBK3ZENIA * PRZECIW ZMBCZENIU OCZU
a; nacisk na oczodo$y i powieki
b; nacisk w kierunku skroni
) 5aciska+ 7 razy w kierunku ku do$owi wzd$u do!nego brzegu oczodo$u :rys& Ea;
R#%> O6 a> Gruczo$ tarczycy& R#%> O6 +> Przed$uenie poty!iczne&
44D
R#%> O6 c& 1amiona i obszar pomi#dzy $opatkami& R#%& E1 d& 0asa gniotcy biust&
) 5aciska+ pa!cami wskazujcymi przez 1 sekund na powieki :rys& Ea;&
Gruntowy zabieg O(hiatsuP na twarzy ko%czy t# seri#& Jee!i czas pozwa!a" mona
rwnie wywiera+ nacisk pa!cami na wewn#trznym $uku brwiowym :rys& E b;" od
zewn#trznego kta do skroni :nerw trjdzie!ny; i na sam skro% :rys& E a;& Gdyby stany
zm#czenia nie by$y usuni#te wwczas na!ey wywiera+ nacisk na oko!ice pomi#dzy
grnym ktem a rodkowym brzegiem $opatek :rys& E1 c;&
DLA POWIBK3ZENIA BIU3TU
5aj!epsza metoda" aeby ten skutek
osign+" po!ega na naciskaniu na gruczo$
tarczycy" na przed$uenie poty!iczne" na
ca$ parti# ramion i wreszcie na sam biust"
ktry przez gniotcy masa d$o%mi nie
ty!ko si# powi#kszy" a!e utrzyma rwnie
swj dobry kszta$t&
PRZECIW ZABURZENIOM
PRZEKWITANIA
Przekwitanie jest" tak samo jak poranne
md$oci w czasie ciy" natura!nym
procesem nie do unikni#cia" a!e jego
przebieg za!ey od konstrukcji cia$a" od
!iczby porodw i od przyzwyczaje% w
odywianiu& Przekwitanie zaczyna si#
zwyk!e od nieregu!arnych menstruacji" ktre mog trwa+ ki!ka miesi#cy" a!e rwnie i !at&
Gdy jajniki si# zmarszcz" wytwarzanie jaja i w#drwka staj si# nieregu!arne i w ko%cu
ca$kowicie ustaj&
44=
R#%> OM> Punkty nacisku na przedniej stronie
szyi i nad gruczo$em tarczycy :porwnaj
rys& E1a;&
6aburzenia i nerwice zwizane z rnymi objawami staroci" jakie zachodz przy
zaburzeniach i nieregu!arnoci gruczo$w wydzie!ania wewn#trznego :zw$aszcza
przedniego p$ata przysadki" nadnerczy" gruczo$u tarczycy i trzustki; ) jak i niesprawnoci
nerww wegetatywnych" ktre tymi gruczo$ami steruj ) towarzysz z regu$y
przekwitaniu& 5api#cia we wsp$czu!nym i przywsp$czu!nym uk$adzie nerwowym
powoduj zaburzenia w zakresie nerww motorycznych" zawroty" bicie serca" napady
potu" histeri#" szum w uszach" wysokie cinienie :przekwitanie;" przyspieszony !ub
zwo!niony pu!s" zaczerwienienie twarzy" wzburzenia" utrat# apetytu" zmiany smaku"
uporczyw biegunk# !ub obstrukcj#" rozstrj" nerwowo+" me!ancho!i#" uczucie ci#koci
w g$owie" chroniczne b!e g$owy" bezsenno+ a!bo !uki w pami#ci&
<by te stany mo!iwie z$agodzi+" na!ey stosowa+ nast#pujce zabiegi O(hiatsuP&
1& 5ajpierw naciska+ :ostronie;na przedni stron# szyi" zw$aszcza na czwarty punkt
nad gruczo$em tarczycy :rys& E9;&
9& Po czym naciska+ na wysokoci ramion" rodek pa!cw" brzuch" do$ek o$dka"
podbrzusze wed$ug poszczeg!nych do!eg!iwoci" jak podano na rys& E7&
LECZENIE METODH C3HIAT3UD R4NYCH CHOR4B
B4LE O9HDKA
5ag$e b!e o$dka wskazuj cz#sto na zaburzenia gastro!ogiczne" ktre jednak w
najcz#stszych przypadkach spowodowane s ty!ko nerwowoci& Je!i b! umiejscowi si#
po prawej stronie cia$a a!bo w do$ku o$dka" mona podejrzewa+ uszkodzenie
p#cherzyka $ciowego&
1& <by b! o$dka szybko usun+" pacjent powinien po$oy+ si# ca$kiem wypr#ony
na brzuchu&
9& Przy$oy+ prawy kciuk na punkt 4 pomi#dzy $opatkami :rys& EC;&
7& Przy$oy+ !ewy kciuk na prawy i wywiera+ nacisk ca$ym ci#arem cia$a& Powtrzy+
4 do E razy&
C& Jee!i pacjent skary si# da!ej na b!e" naciska+ na boki kr#gw" zaczynajc oko$o 9)
7 cm poniej punktu 4 a do 4 kr#gu !#d2wiowego& 5aciska+ 4 do E razy po 7
sekundy&
4& Po odwrceniu pacjenta na p!ecy wywrze+ !ekki nacisk praw d$oni p$asko na jego
do$ek o$dka :rys& E4;& Po 4)E tygodniach zabiegw pacjent b#dzie dobrze spa$&
>ejsze przypadki biegunki mog mie+ jednak i inne przyczyny" jak przejedzenie !ub
nadmierne wypicie" podranienie przez nagromadzony sto!ec" a!ergia na rodki
ywnociowe" przech$odzenie podczas snu a!bo te ty!ko katar&
8o przyczyn rwnie na!e zapa!enia je!it" choroby in/ekcyjne" jak czerwonka i
cho!era" gru2!ica" wrzodowe zapa!enie je!ita grubego" zachorowania gruczo$u tarczycy
!ub nadnerczy" toksyny powsta$e przez zapa!enie p$uc a!bo zatrucie krwi po!ekowe&
Powsta$ biegunk# przez zaburzenia w obr#bie nerww wegetatywnych mona jednak
!eczy+ nast#pujcymi zabiegami O(hiatsuP&
4E
R#%> O7> Punkty do zabiegw przy zaburzeniach przekwitania, a; 7)4 kr#gi piersiowe" rodek
p!ecw :dzia$a na bicie serca i sztywno+ p!ecw;" b; obojczyk i wewn#trzna strona ramienia
:oko!ice o$dka" narzdy kobiece;" c; E)D kr#gi piersiowe :o$dek" wtroba;" d; 1)11 kr#gi
piersiowe :histeria;" e; oko!ice !#d2wi :nerki" oko!ice brzucha" narzdy rozrodcze;" /; 7)4 kr#gi
!#d2wiowe" kr#gi krzyowe" po!adki :jajniki;" g; !inia rodkowa $ydki" gardzie! ko!ana
:zaburzenia nerwowe;" h; pokrywa czaszki :narzdy rozrodcze" zaburzenia wegetatywne;" i;
przednia strona szyi" pacha :gruczo$ tarczycy" p#cherzyk $ciowy" p#cherz moczowy;" k; $uk
ebrowy :o$dek" wtroba;" !; oko!ice o$dka :histeria;" m; otoczenie p#pka" je!ito cienkie
:narzdy wewn#trzne;" n; oko!ice brzucha" oko!ice pachwin" wewn#trzna strona uda" ko!ano
:narzdy kobiece;" o; strona przednia nogi" kostka" podbicie" p#cherzyk $ciowy" o$dek"
wtroba;&
4E1
R#%> OG> Punkty nacisku mi#dzy kr#gos$upem a $opatkami& R#%> ON> 8o$ek o$dka&
R#%> OO> Punkty nacisku na poty!ic#" $opatk# i pach#& R#%> OV> Punkty nacisku na koniec
pa!cw i ko+ krzyow&
4E9
R#%> OU> 0iejsce mi#dzy nasadami ! i 9 pa!ca u nogi& R#%> OT> Punkty nacisku wzd$u
kr#gw piersiowych i !#d2wiowych&
1& 5aciska+ na poty!ic# i na miejsce !ece b!isko :rdmzgowie" ktre steruje
systemem wegetatywnym :rys& EE;&
9& 5aciska+ na miejsca na $opatkach i pod pachami" a mianowicie na punkty" ktre
spe$niaj wan /unkcj# przy wzmocnieniu o$dka& ( to najwaniejsze punkty d!a
zbiegw przy biegunce&
7& 5aciska+ kciukiem si!nie na miejsce mi#dzy nasadami pierwszego i drugiego pa!ca u
nogi" 4 do E razy na kadej nodze powinno wystarczy+ :rys& ED;&
C& 5a zako%czenie naciska+ d$oni !ekko i de!ikatnie na obszar pod okr#nic esowat i
na podbrzusze :patrz rys 4;&
OBNIENIE O9HDKA
*soby" ktrych zawd wymaga siedzenia !ub stania w tej samej pozycji cia$a przez
d$uszy czas :kierowcy" urz#dnicy" pracownicy przy produkcji tamowej;" s cz#sto
szczup!i i b!adzi" co jest objawem stanu cz#sto zwizanego z obnieniem o$dka& 6
regu$y chodzi o przejedzenie !ub nadmierne uycie !ekarstw !ub rodkw
przeczyszczajcych& 5iekiedy przyczyn jest te wrodzona s$abo+ mi#ni podbrzusza"
ktre pozwa!aj do!nej cz#ci o$dka opuci+ si# a do oko!icy p#pka" a w ci#kich
przypadkach nawet a do miednicy& Fam dochodzi przez jego nacisk do przemieszczenia
innych narzdw wewn#trznych& - kobiet dotyczy to jajnikw i macicy&
4E7
R#%> VR> *ko!ice pachwin& R#%> V6> -do $ydka&
Pacjenci z obnionym o$dkiem skar si# zwyk!e" majc uczucie ci#kiego"
prze$adowanego o$dka" na brak apetytu" zm#czenie" zawroty g$owy" b!e g$owy i utrat#
wagi& .z#sto s to nerwowi" niespokojni !udzie" przewra!iwieni na t!e swych
do!eg!iwoci&
Jee!i chcemy wy!eczy+ obnienie o$dka" musimy przede wszystkim zapewni+
pacjenta" e jego stan jest u!ecza!ny i uspokoi+ go& Potem na!ey przekona+ go o
potrzebie poprawy jego og!nego stanu" a nast#pnie zastosowa+ O(hiatsuP" by wzmocni+
mi#nie brzucha& ' najcz#stszych przypadkach wane jest przez odpowiedni zabieg
doprowadzi+ do porzdku norma!n czynno+ o$dka" aby usun+ zaburzenia trawienia i
zatwardzenia" ktre s cz#sto zwizane z obnieniem o$dka&
5a!ey zwrci+ uwag# rwnie na ramiona i szyj#" ktre u nerwowych !udzi cz#sto s
sztywne i twarde oraz i na k!atk# piersiow" gdzie cz#sto wyst#puj nabrzmienia mi#ni
w rodzaju w#z$w powyej wie!kiego mi#nia piersiowego&
0usz one by+ si!nie" a!e krtko masowane d$oni&
<by poprawi+ i przyspieszy+ wy!eczenie obnienia o$dka" na!ey naciska+ na
nast#pujce punkty,
1& Punkty E" B i D na rysunku E=" a wi#c na kr#gi piersiowe i na wewntrz przy$oone
wizanie :aby !eczy+ o$dek i wtrob#;"
9& Punkty = do 19 :d!a wzmocnienia nerek;"
7& Punkty na $opatkach" w grze na p!ecach w pob!iu pach :rys& E1 c;" na wie!kim
mi#niu p!ecw i na przedramieniu :przeciw objawom nerwowym;"
C& Punkt C na kr#gach !#d2wiowych" po!adkach" przedniej stronie uda" $ydce i
przedniej stronie szyi :aby pobudzi+ nerw pneumogastryczny;&
4EC
*statnia i najtrudniejsza /aza !eczenia dotyczy samego o$dka& 'ymaga ona !ekkiego
nacisku d$oni na oko!ic# nad o$dkiem& <by przyprowadzi+ go na w$aciwe miejsce"
przesuwa si# go ostronie od p#pka do brzucha w gr#& 5igdy nie wo!no uywa+ si$y& Po
czym naciska+ !ekko na oko!ice pachwin :rys& B; i kciukami na (anri :rys& B1;" by
usun+ zm#czenie i uczucie ch$odu" ktre s objawami obnienia o$dka&
KATAR
5ikt praktycznie nie moe unikn+ kataru"
ktry powstaje" jee!i temperatura cia$a i
temperatura skry s w dysharmonii" a!bo
gdy podczas snu cia$o obnia swoj
wewn#trzn temperatur# i jednoczenie
rozszerza kapi!ary skry& .ia$o nie znajduje
si# ju w termicznej rwnowadze i to czyni
jego sk$onnym do przezi#bie%& 3ardzo
wane jest" aby w nocy by+ dobrze
przykrytym" nawet w !ecie& 5atura!nie
konstytucja i odporno+ decyduj sk$onnoci
do przezi#bie%&
Katar odznaczajcy si# kichaniem z
towarzyszc mu chrypk i b!em szyi jest
nie ty!e chorob" co sygna$em a!armowym"
ktry wskazuje" e cia$o nie jest w stanie
dopasowa+ si# do otoczenia" a!bo stawia opr
mo!iwej in/ekcji wirusowej& <by temu
zapobiec stosuje si# O(hiatsuP" ktre
wzmacnia odporno+ ca$ego cia$a&
O(hiatsuP poprzez nacisk na przedni stron# szyi :rys& B9;" na ramiona" na miejsca
pomi#dzy $opatkami :rys& B7;" na oko!ice krzya :rys& BC;" na nogi i brzuch :rys& B4;
usuwa te tak niepodane objawy kataru&
ZATKANY NO3
1& 5acisk na D punktw na przedniej stronie szyi :rys& B9;"
9& Potem po$oy+" na oba skrzyd$a nosa :boki nosa; z gry na d$& Fo powinno szybko
usun+ zatkanie nosa& .hocia przy samoobs$udze wystarczy ty!ko pa!ec
wskazujcy :rys& BE;" to jednak zabieg dwoma pa!cami jest skuteczniejszy&
CHRYPKA
1& 5acisk powtrnie na trzeci i czwarty punkt na przedniej stronie szyi :rys& B9;"
9& (kierowa+ de!ikatny nacisk O(hiatsuP na oko!ic# poty!icy i na wysoko+ ramion
:rys& BB;" jak rwnie na do$ek o$dka :rys& BD;&
4E4
R#%> VM> Punkty nacisku na przedniej stronie
szyi&
R#%> V7> Punkty nacisku mi#dzy $opatkami i na R#%> VG> Punkty nacisku w oko!icach krzya&
ramionach&
R#%> VN> Punkty nacisku w oko!icach brzucha& R#%> VO> Przewietrzenie zatkanego nosa&
4EE
R#%> VV> Punkty nacisku na poty!ic# i ramiona& R#%> VU> 8o$ek o$dka&
R#%> VT> Punkty nacisku na R#%> UR> Punkty nacisku na R#%> U6> 5acisk na miejsce
uchw#& skro%& przy bo!cym z#bie&
R#%> UM> Punkty nacisku na !inii porodkowej R#%> U7> Frzy punkty nacisku w !ewo
czaszki& i w prawo od przedzia$ka&
4EB
B4L ZBBA
3!e z#bw" ktre spowodowane s przez prchnic#" wrzody dzise$" zapa!enie dzise$"
parodontoz#" ropienie korzeni nadaj si# do natychmiastowych zabiegw dentystycznych&
<!e niekiedy rwnie zwyk$a nerwowo+ moe wywo$a+ b! z#bw" ktry dok$adnie tak
samo bo!i" jak ten" ktry jest pochodzenia organicznego& Jee!i zajdzie taki przypadek"
a!bo jee!i pacjent" ktry jest pod opiek dentystyczn" mimo to ma b!e" wtedy O(hiatsuP
u!y cierpieniom i nawet moe b! zupe$nie usun+&
1& 5aciska+ na do!n szcz#k# a do nasady ucha&
9& 5aciska+ trzema pa!cami si!nie na skro% i powtrzy+ to 9)7 krotnic :rys& D;&
7& 5aciska+ przez d$uszy czas jednym pa!cem na miejscu wargi !ub po!iczka przy
bo!cym z#bie" a b! stopniowo zaniknie :rys& D1;&
B4L 59OWY
3! g$owy wyst#puje cz#sto razem z b!em z#bw" a!e nieza!enie od ich przyczyny
O(hiatsuP jest zabiegiem skutecznym&
1& Po$oy+ pacjenta na p!ecach i tak usi+" eby jego g$ow# mie+ przed sob&
9& 5aciska+ 7 razy na C punkty !inii porodkowej czaszki od nasady w$osw na czo!e
do przedzia$ka :rys& D9;"
7& 5aciska+ C razy na 7 punkty na prawo i !ewo od przedzia$ka :rys& D7;"
C& Powtrzy+ zabieg 9& Jednoczenie naciska+ E razy na punkty obok przedzia$ka"
4& Powtrzy+ zabieg 9&
REUMATYZM
<rtretycznym i reumatycznym b!om w p!ecach i w ramionach cz#sto nie
przeciwdzia$aj !ekarstwa& ' Japonii" mwi si# o Op!ecach C)!atkwP i o Oramionach 4)
!at)kwP" poniewa te stany wyst#puj zwyk!e w tych !atach& 1eaguj one jednak szybko
na O(hiatsuP&
REUMATYCZNE B4LE RAMION
1& Pacjent siedzi wyprostowany :k!#kn+ obok niego;" przy czym jedno ko!ano jest
podniesione&
9& 5ajpierw naciska+ na 7 najwysze punkty :rys& DC; i schodzi+ w d$& Powtrzy+ to 7
razy po 9 sekundy& Jee!i nacisn#$o si# na najbardziej bo!ce miejsce" wtedy pacjent
reaguje na ucisk i wskazuje przez to" gdzie tkwi przyczyna do!eg!iwoci& Powtrny
nacisk na ten punkt $agodzi b! i roz!u2nia zesztywnia$y mi#sie%&
7& Pacjent k$adzie si# na bok" p!ecami do wykonujcego zabieg&
C& 6 jednym kciukiem na drugim naciska+ na 7 punkty w do!nej cz#ci $opatki :rys&
D4;& Poniewa ten obszar moe by+ bardzo wra!iwy" zaczyna) !ekkim naciskiem i
wzmacnia+ go stopniowo&
4ED
R#%> UG> Punkty nacisku od mi#nia& 8e!ta w d$& R#%> UN> Punkty nacisku w do!nej
po$owie $opatki&
4& Jeden zabieg umo!iwi pacjentowi podniesienie ramion" ktre przedtem bardzo
bo!a$y" a!e 9 zabiegw moe usun+ cierpienie ca$kowicie& Gorca kpie! po
zabiegu podniesie jego skutek&
REUMATYCZNE B4LE PLEC4W
5ast#pujce czynnoci usuwaj bardzo cz#sto spotykane b!e w oko!icy !#d2wi u
pacjentw w rednim wieku" zmuszonych do d$ugotrwa$ego siedzenia !ub stania&
1& Po$oy+ pacjenta na brzuchu i usi+ obok niego&
9& 5aciska+ 7 pa!cami !ekko na pity kr#g !#d2wiowy :rys& DE;& Pacjent odczuje w tym
miejscu b!" ktry musi by+ !eczony&
R#%> UO> Punkty nacisku na 1)4 kr#g !#d2wiowy& R#%> UV> Punkty nacisku na brzuch&
4E=
7& 5ajpierw naciska+ dwoma kciukami jednoczenie" a mi#nie po obu stronach
odpowiedniego kr#gu" a!e nie sam kr#g& Gdy mi#nie s zwiotcza$e" naciska+ na
kr#g tak d$ugo" a stan si# poprawi&
C& Po$oy+ pacjenta na p!ecy&
4& (iedzc obok niego naciska+ d$oni :p$asko; !ekko na brzuch" od o$dka a do je!ita
grubego :rys& DB;& 5a kade stwardnia$e miejsce naciska+ powtrnie& Jee!i brzuch
zwiotczeje" znikn rwnie b!e w oko!icy !#d2wi&
KRWAWIENIE Z NO3A
Krwawienie z nosa moe wystpi+ u
kobiety w szstym !ub sidmym miesicu
ciy" a take u kadego cz$owieka" jee!i
k!imat" czynniki rodowiska !ub poywienie
nag!e u!egn ca$kowitej zmianie&
Jee!i udary :ataki;" ktre spowodowane
s przez nag$y nap$yw krwi do g$owy !ub
wyst#puj przy ko%cu ciy" zwizane s z
uczuciem ci#koci w g$owie"
przekrwionymi oczami i zaczerwienieniami
twarzy" wtedy pochodz zwyk!e od
uszkodzenia naczy% krwiononych& .z#sto
krwawienia z nosa wymagaj poprawienia
krzep!iwoci krwi& ($uy do tego zie!e
tasznika" zie!e rdestu ostrogorzkiego i !i+
pokrzywy razem wzi#te" zmie!one" zaywa+
raz dziennie p$ $yeczki&
Przypadki" ktre spowodowane s wysokim cinieniem" przez menstruacje
kompensatoryjne !ub zaburzenia psychiczne" mog by+ !eczone sposobem domowym&
8!a zatamowania krwi mona zatka+ nos wat !ub gaz" je!i krwawi da!ej" po$oy+
mokr" zimn chustk# na nos& Pacjent musi g$ow# odchy!i+" wtedy trzyma+ czo$o pacjenta
!ew r#k i masowa+ nasad# poty!icy prawym kciukiem" a krwawienie ustanie :rys& DD;&
3ZTYWNY KARK
(ztywny kark spowodowany jest przez nienatura!ne po$oenie podczas snu" przez
nag$e poruszenie si# a!bo przez prb# podniesienia nadmiernego ci#aru& Fowarzyszy mu
zwyk!e si!ny b! !ub zesztywnienie mi#ni otaczajcych bo!ce miejsce& ( to jednak
ty!ko powierzchowne objawy zak$conej zdo!noci mi#ni do norma!nej pracy& Jee!i
odnone miejsca b#d potraktowane bruta!nie" b! przez to si# zwi#kszy i moe wywo$a+
zapa!enie& 6abieg musi rozcign+ si# na mi#nie w g$#bi i powinien usun+ nie ty!ko
powierzchniowe zesztywnienia :rys& D=;&
1& <by usta!i+ w$aciwe po$oenie do!eg!iwoci" naciska+ !ekko na miejsce bo!ce&
Przy si!nym b!u u!g# przynosi nagrzanie bo!cego miejsca r#k !ub ogrzan
chustk&
9& 6astosowa+ nacisk O(hiatsuP" a!e bardzo ostronie& -ycie si$y moe zaszkodzi+&
4B
R#%> UU> 5acisk na nasad# poty!icy d!a
zabiegu przy krwawieniu z nosa&
R#%> UT> 6abieg przy sztywnym karku&
7& 5aciska+ de!ikatnie" a b! na powierzchni i w ko%cu w g$#bi ustanie&
Jee!i mi#nie s podranione" moe min+ par# dni do wy!eczenia" a!e O(hiatsuP moe
umo!iwi+ choremu poruszanie uszkodzon cz#ci bez si!nego b!u& 6esztywnienia w
obr#bie ramion" przyczyna do!eg!iwoci sztywnego karku" powinny by+ !eczone ju przy
pierwszych oznakach niemi$ego uczucia&
3T9UCZENIA * ZWICHNIBCIA
3iegi narciarskie i inne rodzaje sportu dostarczaj dobrych mo!iwoci d!a drogowego
ruchu" a!e podnosz corocznie mo!iwo+ st$uczenia" z$amania i zerwania& .hocia
zewn#trzne odznaki st$uczenia mog si# okaza+ bez znaczenia" tak e pacjent je przeoczy"
to jednak dochodzi do zatamowa% i wzrostu cinienia w naczyniach i w$oniczkach" a
przez to do obrz#kw" krwawie% pod skr i zapa!e%&
R#%> TR> 6abieg przy uszkodzonej nodze&
4B1
(t$uczenia musz by+ natychmiast !eczone" by zapobiec ich nast#pstwom& 6wichni#cia
s spowodowane przez zbyt si!ne napr#enie stawu !ub przez ruch stawu przekraczajcy
jego norma!n sprawno+ ruchow& -szkadzaj one kapsu$# i aparat wicy stawu i s
tak bo!esne" e praktycznie nigdy nie s przeoczone& .hocia nie przedstawiaj adnego
prawdziwego skr#cenia" stwarzaj czasem mimo to duo do!eg!iwoci i potrzebuj duo
czasu do wy!eczenia :rys& =;&
1& 5aciska+ d$oni na odnone miejsce" cho+ zarwno st$uczenia" jak i zwichni#cia i
obrz#ki niekiedy wywo$uj si!ny b!&
9& 5aciska+ !ekko na uszkodzone miejsce" a gorco i pu!sowanie ustpi&
7& Poczynajc grnej cz#ci uszkodzonego miejsca" podda+ uszkodzony cz$on
odpowiedniemu zabiegowi O(hiatsuP&
C& 6astosowa+ nacisk O(hiatsuP na mi#nie przyna!ene do uszkodzonego miejsca& Fen
zabieg powinien przyspieszy+ wy!eczenie&
PRZE3UNIBCIE TARCZY MIBDZYKRB5OWE? KDY3KUL
'yst#pujce dzi tak cz#sto przesuni#cie tarczy mi#dzykr#gowej po$oonej pomi#dzy
dwoma kr#gami i przez to wywo$anie sta$ego nacisku na struktur# nerwow jest z regu$y
spowodowane przez upadek" podnoszenie duego ci#aru !ub przez nag!e skr#cenie cia$a&
Fakie przypadki na!ey !eczy+ wed$ug poniszych wskaza% :rys& =1;&
R#%> T6> 6abieg przy przesuni#ciu tarczy mi#dzykr#gowej&
1& 6apyta+ pacjenta o bo!ce miejsce& >ey ono zwyk!e pomi#dzy czwartym i pitym
kr#giem !#d2wiowym" a!e trzeba zdecydowa+" czy dotyczy !ewej czy prawej strony&
9& 6a$oywszy" e chodzi o !ew stron# czwartego kr#gu !#d2wiowego usun+ unikajc
nag$ych naciskw zesztywnienia znajdujcego si# tam mi#nia przez ustawiczny
nacisk kciukami&
7& 5ast#pnie wcisn+ czubek pa!ca rodkowego de!ikatnie w zag$#bienie pomi#dzy
wyrostkami ko!cowymi czwartego i pitego kr#gu !#d2wiowego& 5ag$y b!" ktry
pacjent teraz odczuwa" dowodzi" e tam !ey przyczyna do!eg!iwoci& 5aciska+
!ekko przez ! sekund# i powtrzy+ to 4 razy&
4B9
C& Po$oy+ pacjenta na p!ecy i zastosowa+ za pomoc pa!cw i d$oni nacisk O(hiatsuP
na brzuch" zw$aszcza na do$ek o$dka :rys& =9;&
4& 5aciska+ de!ikatnie" a!e g$#boko" na !ewo od p#pka na brzuch&
E& Pacjent odczuje b! gdzie w oko!icy !#d2wi& 5a to miejsce naciska+ d$oni 1 razy
po 7 sekundy"
B& Pacjent powinien przez pewien czas !ee+ spokojnie" a w najb!iszych dniach unika+
pochy!enia !ub obracania si#&
KAMIENIE 49CIOWE
6 cho!estero!u i innych substancji mog wytworzy+ si# w p#cherzyku $ciowym
kamienie" ktre potem wywo$uj b!e w rnych miejscach cia$a :prawe rami#" prawa
$opatka" 7" C" 4 i E punkt pomi#dzy $opatkami;& ' medycynie mwi si# wwczas o
kamicy $ciowej 8c0olelit0iasis:.
Poniej podajemy skuteczny zabieg,
1& Pacjent !ey na !ewym boku&
9& 5acisk O(hiatsuP stosowa+ nag!e i powtrzy+& 6acz+ na wysokoci prawego
ramienia" naciska+ nad praw $opatk i obszar pomi#dzy $opatkami ku do$owi do
!#d2wi :rys& =7;&
7& *brci+ pacjenta na p!ecy i naciska+ powtrnie na gr cz#+ prawego boku brzucha
:rys& =C;&
R#%> TM> Punkty nacisku na brzuch& R#%> T7> Punkty nacisku od ramion do !#d2wi&
4B7
MOCZENIE NOCNE
0oczenie spowodowane jest przez zwo!nion reakcj# mi#nia zamykajcego p#cherz&
6a duo picia i przech$odzenia w czasie snu prowadzi cz#sto do nocnego moczenia u tych
osb" ktre s sk$onne do zesztywnie% !#d2wi i mi#ni brzucha&
6abieg powinien by+ przeprowadzony w sposb nast#pujcy,
1& 5aciska+ na 4 punktw po obu stronach oko!icy !#d2wi i na 7 punkty na koci
krzyowej :rys& =4&;&
R#%> TG> 5acisk na brzuch& R#%> TN> Punkty nacisku na kr#gi !#d2wiowe i koci
krzyowej&
9& 5ast#pnie naciska+ d$oni na podbrzusze" zw$aszcza nad p#cherzem&
PIELB5NAC?A NIEMOWLHT
O(hiatsuP umo!iwia regu!arn pie!#gnacj# niemow!t" ktr mona wykonywa+ przy
zmianie pie!uszek !ub kpie!i& O(hiatsuP zwi#ksza apetyt niemow!#cia i wzmaga
trawienie" przez to przyczynia si# do szybkiego wzrostu&
1& Po$oy+ d$o% przez 1 sekund !ekko na p#pek niemow!#cia i nast#pnie troch#
wzmocni+ nacisk& Fo powtrzy+ 4 razy po 9 sekundy&
4BC
9& 5aciska+ czubkiem drugiego" trzeciego i
czwartego pa!ca !ekko na do$ek o$dka&
5acisk musi by+ bardzo s$aby& Powtrzy+
to 7 razy przez 9 sekundy&
7& Potem naciska+ !ekko trzema pa!cami na
obszar poniej p#pka i nad p#cherzem"
powtrzy+ 7 razy&
C& 5a koniec naciska+ d$oni . razy na
p#pek&
KRZYWA 3ZY?A
(krzywienie szyi dziecka moe by+ wrodzone a!bo te zawinione przez niedba$ych
rodzicw" ktrzy pozwo!i!i niemow!#ciu przewanie spa+ na jednej stronie& Jee!i zabiegi
O(hiatsuP zostan rozpocz#te do+ wczenie" wtedy mog usun+ wad!iwy rozwj
mi#nia kierujcego g$ow" ktry cignie si# od nasady brodawkowej za uchem a do
ostrza obojczyka :rys& =B;& Jego skrcenie jest powodem krzywej szyi" zabiegu dokonuje
si# w nast#pujcy sposb,
R#%> TV> Krzywa szyja&
1& 'ywiera+ nacisk O(hiatsuP kciukiem na stwardnia$y mi#sie% z gry na d$ :rys& =D;&
9& 5aciska+ na 7 punkty
na stronie ty!nej szyi i
rozpoczynajc poniej
ucha a do wysokoci
ramienia" powtrzy+
1 razy :rys& =D b;&
9& 5aciska+ na 7 punkty
na boku szyi" powtrzy+ 1
razy :rys& =D c;& (tosowanie
tego nacisku powinno
nast#powa+ 7 razy dziennie" bardzo de!ikatnie& Poniewa szyja /ormuje si#" moe by+
wy!eczona" jee!i zabieg b#dzie gruntownie przeprowadzony bez przerw a do skutku&
4B4
R#%> TO> Punkty nacisku nad p#cherzem&
R#%> TU> Punkty nacisku do zabiegw przy krzywej szyi&
URAZ KRB54W 3ZY?NYCH TZW> CUDERZENIE BICZEMD
8zisiejszy ruch drogowy wy$oni$ nowy rodzaj urazu, przesuni#cie siedmiu kr#gw
szyjnych w nast#pstwie gwa$townego wstrzsu korpusu spowodowanego przez nag$e
hamowanie a!bo przy zderzeniu czo$owym& 6 tego powstaj b!e g$owy" zamroczenia"
b!e szyi i niedow$ad ramion" ktre cz#sto d$ugo trwaj i utrudniaj prac# oraz codzienne
ycie& Jee!i zderzenie wywo$a$o utrat# przytomnoci" na!ey natychmiast wezwa+
!ekarza& Jee!i nast#pstwa takiego urazu trwaj" na!ey je !eczy+ jak niej&
5aciska+ z boku i z ty$u na szyj# :rys& 19; i na obszar od nasady poty!icy a do
pierwszego kr#gu piersiowego :patrz rys& 9B;&
Przez zabieg mi#nie szyjne si# roz!u2niaj i w nast#pstwie przesuni#te koci
sprowadzi si# na w$aciwe miejsce& .zasem nie widzi si# na zdj#ciu rentgenowskim
bo!esnego przesuni#cia kr#gw& 8!atego przy kadym stanie" ktry nasuwa my! o urazie
Ouderzenie biczemk" bezporednie zastosowanie nacisku O(hiatsuk jest za!ecane&
CHOROBY LOKOMOCY?NE
Jee!i kto przy prowadzeniu samochodu poczuje si# niedobrze" moe to by+
spowodowane zdr#twieniem cia$a a!bo pochodzi+ z nerwicy !ub z$ego trawienia& ' takim
R#%> TT> -derzenie biczem i podobne ruchy cia$a !udzkiego przy nag$ym hamowaniu
samochodem&
4BE
R#%> 6RR> Kr#gi szyjne& R#%> 6R6> (kr#cone mi#nie szyjne&
R#%> 6RM> Punkty nacisku na poty!icy i szyi& R#%> 6R7> Punkty nacisku na nasad#
brodawkow&
przypadku naciska+ na nasad# brodawkow :rys& 17;" potem na nasad# poty!icy" na kark"
na ramiona i na obszar pomi#dzy $opatkami& Gdy zesztywnienie w tych miejscach
zniknie" zostanie usuni#te rwnie z$e samopoczucie&
0ona rwnie pomy!e+ o tym" e choroba Osamochodowak cz#sto pochodzi z tego"
e jest si# wra!iwym na zapach benzyny& 'tedy pomaga wiee powietrze& Jee!i
przyczyna !ey w tym" e samochd si# nag!e zatrzymuje" e wchodzi szybko w zakr#ty"
a!bo w og!e" pr#dko jedzie !ub droga jest z$a :przyspieszenia i wstrzsy;" wtedy pacjent
powinien na krtki czas wysi+ i naciska+ na nasad# brodawkow i na do$ek o$dka&
Jee!i kto poczuje si# niedobrze w pocigu" oznacza to" e si# za ma$o zjad$ a!bo spa$
!ub za duo siedzia$& ' nast#pstwie dop$yw krwi do mzgu jest zmniejszony" a nogi s
bardzo przekrwione& <by temu szybko zapobiec" naciska si# na punkty (anri na nogach"
na grzbiet ng :rys& 14;" na nasad# poty!icy i na kark :rys& 1C;& Przeciw da!eko idcej
psychicznie uwarunkowanej chorobie !otniczej naj!epiej pomaga rozmowa ze
wsp$pasaerem !ub !ekka !ektura&
4BB
R#%> 6RG> Punkt nacisku od poty!icy w d$& R#%> 6RN> Punkt (ami i punkty nacisku
na grzbiecie
5ieprzyjemne uczucie w uszach spowodowane zmian cinienia zniknie" jee!i uje si#
gum# do ucia" je cukierek" gaw#dzi !ub co czyni co usta utrzymuje w ruchu" eby
rnica cinienia pomi#dzy kabin samo!otu a zatokami czaszki mog$a si# szybko
wyrwna+& 5acisk O(hiatsuk na nasad# brodawkow" ciemi#" nasad# poty!icy i na kark
wywo$uje pewny skutek& Jee!i si# ma chorob# morsk" na!ey po$oy+ si# spokojnie i
naciska+ na nasad# brodawkow" na o$dek" na ramiona i na kr#gos$up& Przez to
po!epszy si# apetyt i mona bez trudnoci je+&
ZAPALENIE ZATOK BOCZNYCH NO3A
Jee!i nagromadzi si# ropa w zatokach bocznych nosa" a wi#c w zatokach czo$owych i
szcz#kowych" wtedy wyst#puje stan znany jako zapa!enie zatok" przy ktrym nos
wydzie!a rop# i cz#sto jest zatkany& 3o!i g$owa" a nastrj oraz pami#+ s przy tym coraz
gorsze&
R#%> 6RO> Punkt nacisku na !eczenie zatok R#%> 6RV> Punkt nacisku na !eczenie
zatok bocznych bocznych&
4BD
R#%> 6RU> Punkt nacisku na !eczenie zatok R#%> 6RT> Punkty nacisku przeciw skurczowi
bocznych& przy pisaniu&
R#%> 66R> Punkty nacisku przeciw skurczowi R#%> 666> Punkty nacisku przeciw
przy pisaniu& skurczowi przy pisaniu&
Przeciw tym do!eg!iwociom naciska+ na oba skrzyd$a nosa" na czo$o :rys& 1E;" na
przegrod# nosow :rys& 1B;" z przodu i z ty$u na szyj#" nasad# poty!icy i na ramiona :rys&
1D;&
3KURCZ PRZY PI3ANIU
Fo zak$cenie ruchu spowodowane jest przez chroniczne zm#czenie mi#ni
przedramion&
5ast#pujcy zabieg przyniesie skutek,
1& 5aciska+ na punkty z przodu" boku i z ty$u na szyj#" ramiona i na wg$#bienia
$opatek&
9& Podda+ r#ce" zw$aszcza przedramienia" rami# ) (anri :rys& 1=;" przeguby rk" r#ce i
pa!ce gruntownemu zabiegowi O(hiatsuk :rys& 11;&
4B=
7& 5aciska+ na grzbiet r#ki pomi#dzy ko+mi r#ki" a zw$aszcza na 7 punkty w kadej
przestrzeni mi#dzy pa!cami poczynajc obok kciuka nast#pnie wyej" poniej i z obu
stron na kady pa!ec& 5a koniec naciska+ na 7 punkty na d$oni :rys& 111;&
3KURCZ 9YDKI
(kurcze $ydek spowodowane s przez zm#czenie" zak$cenia w obr#bie narzdw
wewn#trznych" przech$odzenie masy mi#ni !ub oko!ic !#d2wi" jak rwnie przez ischias
:rwa ku!szowa;&
1& 5aciska+ si!nie na kr#tarz wi#kszy koci udowej :patrz rys& 9B;&
9& 5aciska+ na punkty na stronie ty!nej uda i na staw ko!anowy :patrz rys& E;&
7& 5aciska+ na D punktw na go!eni" a na d$ do zewn#trznej kostki :rys& 119;&
C& Potem naciska+ na punkty (anri" na staw ko!anowy" na kostki i na stop#& Przez
cz#ste stosowanie O(hiatsuk na ca$e cia$o" zw$aszcza na jego do!n po$ow#" mona
ustrzec si# od skurczw $ydek&
ZDRBTWIA9E NO5I
Jee!i nogi s zdr#twia$e po d$ugim k!#czeniu !ub siedzeniu" na!ey je wypr#y+"
zastosowa+ si!ny nacisk O(hiatsuP na D punktach na $ydce :rys& 117;" masowa+ obiema
r#kami 7 punkty na kostce :rys& 119;" naciska+ na punkt (anri i na koniec na kostk# oraz
stop#&
R#%> 66M> Punkt nacisku na go!eni i na nodze R#%> 667> 6dr#twia$e nogi&
4D
Ferapia zachodnia jest medycyn materii& Ferapia chi%ska jest medycyn energii&
Inergia jest jedna" a jej uzewn#trznienie si# bywa rnorodne& ' medycynie chi%skiej
energia jest jedna" a!e bipo!arna, bin)bang& (ta!e d one do rwnowagi&
Frzeba to mie+ na uwadze stosujc re/!eksoterapi# ) (hiatsu& bin i bang nie s nigdy
abso!utne" natomiast zawsze ) wzg!#dne" bin i bang s komp!ementarne" wzajemnie
uzupe$niajce si#&
3PEC?ALNE
PORMY
MA3AY
MA3AE NERW4W * MA3AE PUNKTOWE NERW4W
8zia$anie takich masay t$umaczy si# podstawowymi twierdzeniami z zakresu
neuroterapii& 0og je stosowa+ odpowiednio przeszko!eni masayci& 0asaysta masuje
tras# przebiegu nerwu i w ten sposb oddzia$uje na narzdy wewn#trzne !ub masuje w
ce!u usuni#cia objaww poraenia&
Przy masaach punktowych poraenia nerww masuje si# na skrze okre!one punkty
nerwowe" bo!esne przy naciskaniu& 3! z powodu nacisku na pojedyncze punkty
odpowiada chorobom przyna!enym narzdom wewn#trznym" na ktre wp$ywaj
korzystnie masae zewn#trzne" odpowiednio wykonane&
MA3AE WIBRACY?NE
Przez wibracj# czubkami pa!cw !ekko przy$oonymi do danego miejsca" pobudza si#
przede wszystkim ukrwienie skry" roz!u2nia si# napi#cia mi#ni& 'p$ywa to korzystnie
na do!eg!iwoci skrne w przypadku jej ko!oru miedzianego& Fakie masae mog
wykonywa+ masayci specja!nie przeszko!eni& Przy masaach nosa guzowatego mona
zastosowa+ e!ektryczn maszynk# do go!enia& I!ektryczne urzdzenie wibracyjne
powoduje oddzia$ywanie w g$b skry& Fakie urzdzenie wibruje pod wp$ywem sieci
e!ektrycznej o cz#stot!iwoci 4 Lz" dzia$ajcej na rdze% z e!aza&
MA3AE TKANKI 9HCZNE?
Jest to /orma masau nerww wymagajca specja!nego przeszko!enia&
.zubkami pa!cw masuje si# nadwra!iwe stre/y na skrze tu$owia" ktre wyst#puj
przy chorobach narzdw wewn#trznych i przez podranienie skry mog by+ dok$adnie
umiejscowione& Ach istnienie t$umaczy si# tym" e stre/y skry" ich czu$e unerwienie"
z$oone s z jednakowych segmentw nerwowych& Fe unerwiaj wegetatywnie chor
pier i narzdy wewn#trzne brzuszne :jak serce" o$dek" wtroba" p#cherzyk $ciowy"
je!ito cienkie" je!ito grube;" tak e przy owrzodzeniu o$dka uzewn#trznia si#
!ewostronny D segment k!atki piersiowej&
Przy zak$ceniach czucia dochodz rwnie zmiany napi#cia mi#ni :np& obrona
mi#niowa przy zapa!eniu wyrostka robaczkowego;" jak rwnie zmiany skry" naczy%
skrnych :np& w wzmoonej dermogra/ii;" wzmoony odruch otrzewnej i skry& (tre/y te
nazywamy stre/ami Leada& 0asujc stre/y Leada wp$ywa si# na uzdrowienie pacjenta&
4D4
0asowanie na!ey rozpocz+ od kr#gw krzyowych i ko%czy+ na kr#gach
piersiowych :p!ecw;&
0asae tkanki $cznej s wskazane przy zak$ceniach pracy uk$adu wegetatywnego"
przy chorobach astmy" b!ach g$owy" migrenach i przy zaparciu&
UDRONIENIE UK9ADU LIMPATYCZNE5O
3ezbarwna !im/a" sk$adajca si# z osocza" p$ynie z !im/ocytw przez organizm w
wyodr#bnionym uk$adzie naczyniowym& 6asi!a ona substancjami odywczymi tkanki" do
ktrych nie dociera krew" przenosi z$ogi :sz!aki; i bierze udzia$ w akcji obronnej
organizmu& >im/a odgrywa wan ro!# przy trawieniu t$uszczw& Kwasy t$uszczowe
ro!inne o krtkich $a%cuchach przechodz przewanie od razu z je!ita do da!szej
przemiany materii" do obiegu w y!e zwrotnej wtroby" podczas gdy kwasy t$uszczowe o
d$ugich $a%cuchach przechodz przewanie do drg je!itowych !im/atycznych i do uk$adu
krenia p$uc :wprowadzone i roz$oone dopiero w p$ucach;&
8o !im/atycznego uk$adu naczyniowego w$czane s due w#z$y !im/atyczne" majce
cz#sto d$ugo+ ki!ku cm i s$uce jako Ooczyszcza!niek& -wa!niaj one !im/# od zarazkw
chorobotwrczych i od toksycznych z$ogw :sz!akw;" zanim przenikn do krwiobiegu&
'szystkie naczynia !im/atyczne $cz si# w dwa due pnie !im/atyczne" w przewd
piersiowy i w prawy pie% !im/atyczny& Fen ostatni przyjmuje !im/# z naczy% z prawej
cz#ci g$owy" szyi" piersi i z prawej r#ki& >im/a ta uchodzi do prawej ktownicy y$y
g$wnej i do miejsca ujcia" ktre znajduje si# z ty$u stawu mostka i obojczyka" w
miejscu z$czenia si# y$y ramienia z y$ szyjn& Fo miejsce odprowadza krew z g$owy i
szyi& Przewd piersiowy jest tak oznaczony" poniewa jego !im/a po posi$ku"
zawierajcym t$uszcz idcy z je!it" ma
wyg!d m#tnego m!eczka& Przewd
piersiowy zbiera !im/# pozosta$ z organizmu
i kieruje j do !ewej ktownicy& Przez
aktywno+ mi#ni i przez nacisk nowej wody
tkankowej !im/a jest utrzymywana w ruchu&
G$wn przyczyn niedomogi przep$ywu
!im/y jest brak ruchu& Kiedy aktywno+
mi#ni zmniejsza si#" obieg !im/y u!ega
zahamowaniu& 'tedy kumu!uj si# w
tkankach nie strawione subwencje w postaci
z$ogw :sz!akw;& 6jawisko to wywo$uje
choroby skrne" b!e g$owy" reumatyzm"
os$abi si$y obronne organizmu i powoduje
inne schorzenia& 8rena !im/y w ce!u jej
odprowadzenia na!ey w szerszym znaczeniu
rwnie do masay&
8rena !im/y pobudza do szybkiego
przep$ywu i w ten sposb wyrwnuje si#
brak aktywnoci mi#ni i pozwa!a usun+
powsta$e skutki& (tosowana terapia ma)
4DE
R#%> 6>
say moe trwa+ do+ d$ugo i masaysta powinien by+ odpowiednio przeszko!ony&
Fechnika takiego masau po!ega na wykorzystywaniu ko$owo)spira!nych ruchw
pompujcych" pobudzajcych ruch !im/y& ' ten sposb uzyskuje si# zaskakujce sukcesy
w !eczeniu chorb chronicznych o niejasnych przyczynach&
ZMBCZENIE8 WYCZERPANIE8 WZRO3T 3PRAWNO;CI
8omen akupresury s zm#czenia w nast#pstwie zak$ce% wegetatywnych !ub
hormona!nych" przy niskim cinieniu krwi" w okresie starzenia si#" z powodu przyczyn
duchowych" jak np& niech#ci" awersji& <kupresura poprawia sprawno+" sprzyja
wytrzyma$oci" pobudza uwag# i wita!no+ bez pobierania rodkw pobudzajcych&
R#%> M>
'anym punktem w takich przypadkach jest rodek karku w do$ku u podstawy
czaszki& G$ow# na!ey !ekko podnie+& 5ast#pnie w tym do$ku naciska si# si!nie kciukiem
przez B sekund" na!ey to powtarza+ regu!arnie codziennie rano i wtedy poprawia si#
samopoczucie i sprawno+& 8odatkowo naciska si# !ekko t#tnic# szyjn& Pa!ec
wskazujcy i rodkowy s przyk$adane pod szcz#k#" tak e t#tnica pu!suje mi#dzy
brzucami pa!cw& 'tedy naciska si# trzy razy" niezbyt mocno z boku t#tnicy z gry ku
do$owi& 3ezporednio potem masuje si# z prawej strony" a nast#pnie z !ewej od ucha do
szcz#ki wzd$u a do t#tnicy szyjnej mocno i jednostajnie kciukiem& 5a ko%cu naciska si#
na karku 7 cm z prawej i z !ewej strony od rodka karku na warstw# t$uszczu mi#ni
karkowych& 5aciska si# je od gry do do$u&
4DB
ROZ3TR4? DEPRE3Y?NY ORAZ 3TANY LBKOWE
(tany !#kowe i przejciowe depresyjne rozstroje wyst#puj u kadego cz$owieka&
Jak d$ugo stany te nie s objawem powanego schorzenia /izycznego !ub duchowego"
stosuje si# akupresur#& 8obrze robi
wtedy popijanie 14)9 krop!i propo!isu&
Punkty przeciw !#kom !e na !inii
porodkowej cia$a dok$adnie na czubku
podbrdka i na do!nym ko%cu koci
piersiowej& 8odatkowo mona masowa+ z
zewntrz i pod rzepk ko!anow punkt
!ecy tam we wg$#bieniu& Punkty
przeciw depresji" przygn#bieniu"
me!ancho!ii znajduj si# na prawym
nadbrzuszu w czu$ych miejscach zgi#cia
$okcia& Punkty te naciska si# z wewntrz
na zewntrz centymetr po centymetrze i
oprcz tego w miejscu pu!su na
przegubie r#ki i przy paznokciu pa!ca
rodkowego& Punkty te masuje si#
kciukiem drugiej r#ki&
1& Po$udnik je!ita cienkiego&
9& Po$udnik o$dka&
7& Po$udnik je!ita grubego&
C& Po$udnik p$uc&
4& Po$udnik krwiobiegu&
E& Po$udnik !edziony&
B& Po$udnik wtroby&
D& Po$udnik nerek&
=& Po$udnik serca&
1& Po$udnik p#cherza moczowego&
11& Po$udnik p#cherzyka $ciowego&
19& Po$udnik trjtermiczny&
R#%> 7>
KOMPLEK3 NI3ZO;CI
0oe on zach#ci+ niektrych !udzi do maksyma!nej sprawnoci !ub zatru+ im ycie& '
za!enoci od tego reaguj oni na swoje niedocigni#cia& .i#kie komp!eksy musz by+
!eczone przez psychoterapeut#& ' !ejszych przypadkach dzia$a skutecznie akupresura"
ktra pomaga szybciej ni d$ugotrwa$e !eczenie psychiczne& 'tedy naciska si# na punkt
za uchem w do$ku kostnym" a potem punkt znajdujcy si# w do$ku w rodku karku" na
do!nym ko%cu podstawy czaszki& Punkty pomocnicze !e wewntrz kostki" na rodku
podeszwy stopy" gdzie na!ey mocno naciska+ kciukiem&
4DD
R#%> G>
NERWOWO;A
0oe by+ !eczona norma!nie
akupresur& 8zieje si# to w przypadku"
gdy przyczyn nie jest powana choroba
psychiczna !ub cie!esna" przede
wszystkim naciska si# z boku poniej
rzepki ko!anowej we w$aciwym
wg$#bieniu& 5ast#pnie naciska si# przez 4
sekund na punkt !ecy na rodku czo$a i B
s& we wg$#bieniu rodka szyi u podstawy
czaszki& Punkty pomocnicze znajduj si# na
piersi przed pachwin i ty$u ze szcz#k&
R#%> N>
4D=
R#%> O>
NADCI;NIENIE
0ona !eczy+ stosujc akupresur# pod kontro! !ekarza& .z#sto zdarzaj si# przypadki
nadcinienia z powodu przey+ psychicznych i zdenerwowania& 5adcinienie moe by+
wywo$ane przez powane choroby organizmu& 'tedy powinien interweniowa+ !ekarz&
5ajpierw naciska si# na poziomie jab$ka <dama" po prawej i po !ewej stronie
jednoczenie po 7 razy mocno naciskajc na t#tnic# szyjn i wdychajc g$#boko& Potem
naciska si# 9 razy w do$ku pod podstaw czaszki w rodku czaszki pa!cami obydwu rk"
masujc niezbyt mocno& 5a zako%czenie naciska si# na zewn#trznej stronie przegubu r#ki
na wysokoci przegubu i pociga si# si!nie 4 razy za koniec rodkowego pa!ca&
NIEDOCI;NIENIE8 ZAWROTY 59OWY8 5ROHCE OMDLENIE
Fym do!eg!iwociom mona zapobiec niepostrzeenie" gdy naciska si# punkt !ecy
przy nasadzie paznokcia ma$ego pa!ca po stronie wewn#trznej& Fo miejsce jest !ekko
bo!esne i wystarczy naciska+ przez 7 sekund" si!nie pocierajc paznokciem kciuka
drugiej r#ki& *prcz tego mona jak przy nadcinieniu naciska+ z boku jab$ka <dama na
t#tnic# szyjn i w rodku do$ka na karku poniej podstawy czaszki& 5a zako%czenie
mona pociera+ poczwszy od tego wg$#bienia wzd$u !inii porodkowej z ty$u g$owy ku
grze czaszki i masowa+ mocno skr# g$owy&
4=
R#%> V>
R#%> U>
B4LE 59OWY * MI5RENY
0og by+ nieszkod!iwe& .z#sto kryj si# za tymi do!eg!iwociami mniej !ub bardziej
powane choroby& 8!atego trzeba uda+ si# do !ekarza" w szczeg!noci gdy b!e te
wyst#puj zbyt cz#sto !ub trwaj zbyt d$ugo i gdy s zbyt si!ne& ' wi#kszoci
przypadkw wystarczy zastosowa+ akupresur#& Powszechnie wyst#pujce b!e g$owy"
zwane potocznie Obrz#czeniem czaszkik" traktuje si# jako nadajce si# do !eczenia
akupresur& 5aciska si# wtedy si!nie bo!esne punkty nad brwiami& 8odatkowo naciska si#
kciukiem i pa!cem wskazujcym na punkt znajdujcy si# na rodku nosa i na zako%czenie
naciska si# punkty wyst#pujce w do$ku za uszami&
Pomocniczo uderza si# dodatkowo chrzstk uszn i b#bni si# na czaszce oraz masuje
si# wzd$u !inii porodkowej czaszki od czo$a do ty$u g$owy& 5a koniec mona jeszcze
naciska+ kciukiem t#tnic# na !ewym przegubie r#ki" a temu odpowiadaj punkty z boku
duych pa!uchw stopy& Przy b!ach skroni naciska si# pa!cem wskazujcym mi#dzy
zako%czeniem brwi" musz! uszn w kierunku koci& Jee!i z oczu promieniuje b! i jest
zwizany z zak$ceniami widzenia" to pochodzi to od ostrej jaskry i wtedy trzeba zwrci+
si# do specja!isty& 1wnie b$yskawicznie wyst#pujce si!ne" m#czce b!e skroni u
pa!aczy wymagaj konsu!tacji u !ekarza" masae nie s w tym przypadku wskazane& 3!e
wyst#pujce z ty$u g$owy s !eczone przez nacisk punktu na karku w od!eg$oci trzech
centymetrw od ucha& 5aciska si# wtedy pa!cem wskazujcym i rodkowym& 3!e
wyst#pujce na czo!e s !eczone przez nacisk pa!cem w oko!icach niecki z ty$u za
$apkami usznymi przy jednoczesnym nacisku kciukiem t#tnicy szyjnej& 3!e z powodu
migreny mona !eczy+ stosujc akupresur#& 5aciska si# te same punkty co przy b!ach
g$owy&
Podstawowy punkt !ey we wg$#bieniu na skroniach& Potem naciska si# oba kciki
oczu od strony zewn#trznej i ponadto we wg$#bieniu na zewn#trznych ko%cach brwi& '
ko%cu naciska si# na punkty le+ce wewntrz ktw ocznych i na punkty powyej
staww szcz#ki& Punkty pomocnicze znajduj si# w tkance mi#dzy kciukiem i pa!cem
wskazujcym !ewej r#ki i z boku pa!ucha&
4=1
DOLE5LIWO;CI O9HDKOWE NA TLE NERWOWYM
0og one spowodowa+ owrzodzenie i niekiedy obrz#ki" spuchni#cia" guzy" a nawet
nowotwory& ' ce!u stwierdzenia" czy taka do!eg!iwo+ jest pochodzenia nerwowego" czy
organicznego" powinien je skontro!owa+ !ekarz& Przy stosowaniu akupresury naciska si#
si!nie poniej mostka w do$ku o$dkowym" potem naciska si# z boku obojczyka i na
koniec punkty po !ewej i po prawej stronie kr#gos$upa na wysokoci ostatniego ebra&
Jednoczenie powinny by+ pomasowane punkty na !#ki i na nerwowo+& Przy zgadze
wyst#pujcej po ci#ko strawnych posi$kach naciska si# punkty na grnym ko%cu mostka&
Potem wyszukuje si# punkty !ekko bo!esne po prawej i po !ewej stronie" obojczyka i
naciska si# je mocno& 5a ko%cu b#bni si# przy oddechu pa!cami wskazujcym i rednim
!ini# porodkow cia$a od do$ka o$dka do p#pka& .z#sto wyst#pujce zgagi powinny
by+ przekonsu!towane z !ekarzami" zanim choroby w stadium pocztkowym nie pogorsz
si#&
R#%> T> R#%> 6R>
ZAPARCIA
.ig$e zaparcia sta$y si# p!ag spo$ecze%stw wsp$czesnych krajw cywi!izowanych&
Powoduj one sta$e zapotrzebowanie na szkod!iwe !eki wywo$ujce sto!ec& Przy
zachowaniu pewnej dozy cierp!iwoci mona pozby+ si# zapar+" nie wywo$ujc reakcji
ubocznych& Pa!cem wskazujcym naciska si# za czwart koci rdstopia na podeszwie
stopy& Potem naciska si# pod rzepk ko!anow i na pocztku koci strza$kowej&
8odatkowo mona naciska+ punkty na przegubie rk od strony ma$ego pa!ca" z boku nad
stawem przedramienia w rodku ramienia nad trzecim kr#giem krzyowym i po prawej
oraz !ewej stronie przed pitym kr#giem !#d2wiowym&
4=9
R#%> 66>
KA3ZEL8 KATAR8 CHRYPKA
Kasze! !eczony akupresur i ktry nie przechodzi w cigu trzech dni musi by+ zbadany
przez !ekarza& Fo dotyczy rwnie chrypki" za ktr kryje si# cz#sto wrzd krtani u
pa!cych& 5a kasze! masuje si# na wysokoci 7 kr#gu piersiowego" C do 4 cm na prawo i
na !ewo na zewntrz a do obydwu do$kw& 5aciska si# te punkty E razy dziennie"
ko!ejno 4 razy& 6amiast tego mona te b#bni+ kciukiem 4 razy dziennie od do$u" !ekko"
skrzyd$a nosa !ub !ewym kciukiem naciska si# prawy brzusiec kciuka& .hrypka powinna
by+ !eczona osobno" gdy jest nast#pstwem kataru krtani" gdy inne objawy wskazuj na
przezi#bienie& ' przeciwnym razie na!ey uda+ si# szybko do !ekarza& Przy samo!eczeniu
naciska si# po obu stronach jab$ka <dama na tarczyc# i masuje si# szyj# z gry ku
do$owi& Potem naciska si# na wyst#p obojczyka& ' krtkich odst#pach czasu powtarza si#
t# czynno+ wie!okrotnie& 8odatkowo mona C krotnic" co B sekund naciska+ w do$ku
o$dka i wewntrz $okcia& Przy katarze mona zd$awi+ go w zarodku" jee!i stosuje si#
akupresur#& ' tym ce!u przyk$ada si# brzuce pa!cw do wewn#trznej strony brwi i
masuje si# w kierunku rodka twarzy& Potem naciska si# skrzyd$a nosa i masuje si#
kciukiem i pa!cem wskazujcym nasad# nosa& Pomocniczo mona" na wysokoci C ebra"
masowa+ pa!cem wskazujcym mostek i naciska+ na szeroko+ dwch pa!cw /a$d
skrny mi#dzy kciukiem i pa!cem wskazujcym& 6aczyna si# to od strony !ewej&
(kuteczno+ dzia$ania (hiatsu za!ey od wykonywania za!ece% tego opracowania" to
jest od jakoci zabiegu&
0etoda (hiatsu by$a sprawdzona k!inicznie i da$a dobre wyniki& 5iektre naciski daj
dobre wyniki ju po 7 sekundach& Anne trzeba powtarza+ w ki!kakrotnych odst#pach&
' przypadku niesienia u!gi w cierpieniu" zahamowania skutkw urazu !ub zatrzymania
krwotoku trzeba zastosowa+ w miejsce nie dzia$ajcego nacisku inny nacisk" a nawet dwa
!ub trzy w ce!u uzyskania dobrych wynikw&
' krajach" takich jak, ?rancja" 5iemcy" <ustria" (zwajcaria" .zechy" 1umunia" <ng!ia"
3razy!ia" -rugwaj istniej ju od wie!u !at (towarzyszenia 1e/!eksoterapii&
4=7
R#%> 6M>
W +> Z3RR i w -(< wzros$o zainteresowanie akupresur i (hiatsu& ' wie!u z tych
krajw istniej nawet akademie medyczne re/!eksoterapii&
PIERW3ZA
POMOC
W
NA59YCH WYPADKACH
5ie powtarzamy tutaj wst#pnych omwie% ) in/ormacji z poprzedniej cz#ci
<kupresury&
0ona stosowa+ zasady re/!eksoterapii do udzie!ania pierwszej pomocy chorym w
nag$ych wypadkach" gdy w gr# wchodz cierpienia /izyczne i psychiczne&
'iadomoci z poprzednich cz#ci uzupe$niamy praktycznymi in/ormacjami do
wykorzystywania w nag$ych wypadkach&
5a podstawie niniejszego przewodnika)instrukcji mona wyszko!i+ si# w udzie!aniu
pierwszej pomocy w nag$ych wypadkach zachorowa%& Podajemy tutaj CD rysunkw"
odpowiadajcych CD sytuacjom" w ktrych mona udzie!a+ pierwszej pomocy" zanim
zainterweniuje !ekarz&
.hi%skie dzie$o, OPierwsza pomoc w nag$ych wypadkachk ukaza$a si# w roku 4
naszej ery& 3y$a to podstawowa metoda stosowania akupunktury i akupresury@ jeden
egzemp!arz tego dzie$a znajduje si# obecnie w Paryu u !ekarza /rancuskiego dr&
(ar!andiere&
*d !at trzydziestych aa wieku ta metoda ponownie rozpowszechnia si# w Iuropie" a
szczeg!nie szybko w ostatnich !atach& 8otyczy to rwnie naszego kraju&
(posoby wykonywania nacisku w okre!onych punktach cia$a poda!imy w cz#ci
O<kupresuryk&
Przedstawione na CD rysunkach mo!iwe zabiegi by$y sprawdzone przez znanych
specja!istw z dziedziny re/!eksoterapii&
8obrze wykonany nacisk daje natychmiastowy skutek" a!e nie na!ey zraa+ si#" jee!i
si# go nie uzyska" gdy jest to za!ene jeszcze od innych przyczyn& 5iektre naciski daj
e/ekty ju po 7)tu sekundach&
' niektrych przypadkach na!ey powtarza+ naciski w ki!kakrotnych odst#pach" np&
co dwie godziny" aby b! min$ ca$kowicie& 5iekiedy trzeba te zastosowa+ zamiast nie
reagujcego punktu re/!eksyjnego" jeden" dwa !ub trzy inne punkty re/!eksyjne w ce!u
uzyskania dobrych e/ektw" to jest przyniesienia u!gi w nag$ych wypadkach& 8otyczy to
mi#dzy innymi zatrzymania krwotoku" zahamowania skutkw urazu i przyniesienia u!gi
w cierpieniach /izycznych&
0etoda nacisku daje !epsze i szybsze wyniki" gdy pacjent oddycha g$#boko i
rytmicznie&
Przy naciskach trwajcych d$uej ni 14 minut za!eca si# wykonanie 1E oddechw"
mo!iwie jak najg$#bszych& Kady wdech powinien wtedy trwa+ do 9 sekund" przerwa D
do 1 sekund" a wydech do 9 sekund& Po 1 takich oddechach" rytmicznie wyko)
4=B
nanych" pacjent pogry si# jakby w stan Oniepami#cik& 5ast#pne oddechy daj bardzo
si!ny" krtkotrwa$y sen" ktry dzia#a wzmacniajco& *ddycha+ na!ey zawsze nosem& -
chorego nastpi poprawa stanu zdrowia&
Kiedy stosuje si# nacisk w nag$ym wypadku u osoby nieprzytomnej" trudno mwi+ o
rytmicznym oddychaniu& Gdy jednak pacjent odzyska przytomno+" na!ey uchwyci+
jego rytm oddechu" wykonujc jednoczenie nacisk& Post#pujc w ten sposb przyspieszy
si# powrt do zdrowia&
3ardzo wany jest nacisk na punkty re/!eksyjne w#z$w ch$onnych :!im/atycznych;"
ktre korzystaj z Orozkazwk naszego uk$adu nerwowego& 5acisk na punkty re/!eksyjne
w#z$w ch$onnych powoduje a!bo zahamowanie jakiej czynnoci" a!bo zmusza ssiednie
w#z$y ch$onne do nadrobienia tego" co przez nacisk wykonywa$ naciskany przez nas
w#ze$ ch$onny&
*ddech ma zwizek z czynnoci !edziony" wtroby i nerek& P$uca" !im/a i stopy
odgrywaj bardzo wan ro!# zdrowotn&
1& (topy s nadajnikami /a! pochodzenia bioenergetycznego& *znacza to" e /a!e te
pochodz z ustroju cz$owieka& (topy s ponadto odbiornikami i przeka2nikami
prdw pochodzcych z 6iemi&
9& P$uca przekazuj organizmowi prdy s$oneczne& *dpowiednie oddychanie przez nos
jest wi#c bardzo wane&
7& >im/a spe$nia zadanie wizania wyej wymienionych prdw i przystosowania ich
do potrzeb organizmu&
>im/a wywiera duy wp$yw na wyg!d zdrowotny cz$owieka&
.z$owiek zdrowy ma duo energii i wtedy jego cia$o intensywnie promieniuje
wytwarzajc niewidoczne d!a oka mikro/a!e&
.z$owiek chory promieniuje s$abo" gdy brak mu bioenergii& 'tedy usi$uje on energi#
t# czerpa+ z otoczenia& Pomaga mu wwczas przebywanie w otoczeniu :w atmos/erze; o
w$aciwej jonizacji& 6agadnienie to omawiam szerzej w innej pracy pod tytu$em,
O1o!iny" ktre !eczk&
Pierw%za p","c w na=!#c$ w#pa(ac$ zac$"r"wa1
WED9U5 METODY C3HIAT3UX
1& <pop!eksja" ukszenie przez w#e"
krwotoki" wstrzs mzgu"
niewra!iwo+ :bez konwu!sji;&
R#%> 6>
9& <pop!eksja" odmroenia" ukszenie
przez w#e" niewra!iwo+ :oddech
jest" konwu!sji brak;&
R#%> M>
4==
7& <pop!eksja" siniaki" wstrzs mzgu"
uszkodzenie g$owy" zm#czenie
/izyczne" krwotoki" szok" rany"
ska!eczenia&
R#%> 7>
C& 3! brzucha :nag$y;" b!e wsze!kiego
rodzaju" otrucia" wymioty&
R#%> G>
E
4& 3! g$owy" z$amania" zwichni#cia&"
nerwob!" rwa ku!szowa" b! z#bw i
wsze!kie inne b!e&
R#%> N>
E& 3!e rnego typu&
R#%> O>
E1
B& 3! z#bw" zabiegi stomato!ogiczne
:w czasie ich trwania;&
R#%> V>
D& 8usznoci" siniaki bo!esne" zatrzymanie
moczu&
R#%> U>
E9
=& 8rgawki" konwu!sje" gwa$towny atak
epi!epsji&
R#%> T>
1& 8rgawki" konwu!sje" niewra!iwo+
:twarz jasnoczerwona" udar s$oneczny
!ejszy;&
R#%> 6R>
E7
11& 8rgawki histeryczne" omd!enia"
histeria" niewra!iwo+ :twarz
b!ada;&
R#%> 66>
19& Krwotoki :krew jasnoczerwona;&
(tosowa+ na zmian# naciski wed$ug
rys& 17&
R#%> 6M>
EC
17& Jak w punkcie 19&
R#%> 67>
1C& 5iegro2ne krwotoki& (tosowa+
nacisk a do ustania krwotokw&
R#%> 6G>
E4
14& >#k" wstrzs e!ektryczny" omd!enie"
histeria wstrzsowa" ekstrakcja z#ba
!ub inny zabieg stomato!ogiczny&
R#%> 6N>
1E& >#k" wyrwanie z#ba" a nast#pnie inny
zabieg stomato!ogiczny&
R#%> 6O>
EE
1B& >#k" oparzenia" opa!enia" zapa!enia
p#cherza :z$agodzenie b!u;" otrucia
:pa!enie w ustach;" ukszenie przez
owady&
R#%> 6V>
1D& .horoba morska i podrnicza&
R#%> 6U>
EB
1=& 5iewydo!no+ serca :zimne poty i
nast#pnie zapa+;& *md!enie&
R#%> 6T>
9& Jak w punkcie 1=&
R#%> MR>
ED
91& 5iestrawno+" przejedzenie&
R#%> M6>
99& 5iewra!iwo+ :gdy z otworw sczy
si# krew;&
R#%> MM>
E=
97& *dmroenie" ukszenie przez owady"
jee!i wyst#puj obrzmienia i
zaczerwienienie&
R#%> M7>
9C& *md!enie" odr#twienie&
R#%> MG>
E1
94& *bo!a$o+ :t#pa;" otrucia" wymioty"
b!ado+ zapa+&
R#%> MN>
9E& *trucia przy gwa$townych b!ach
brzucha&
W
R#%> MO>
E11
9B& Jak w punkcie 1B&
R#%> MV>
9D& Jak w punkcie 1B&
R#%> MU>
E19
9=& *trucia" niepokj" wyczerpanie"
md$oci :pa!enie w gard!e" b!ado+;&
R#%> MT>
7& 1any" ci#kie" st$uczenia" t#ec&
R#%> 7R>
E17
71& (iniaki" wstrzs mzgu" z$amania i
zwichni#cia" wyrwanie z#ba" rany"
st$uczenia" t#ec&
R#%> 76>
79& (kurcze i spazmy :wsze!kie rodzaje;&
3o!esne zatrzymanie moczu&
R#%> 7M>
E1C
77& Jak w punkcie 79&
R#%> 77>
7C& (i!ny udar s$oneczny" a przy !ejszym
jak w punkcie 1&
R#%> 7G>
E14
74& -kszenie przez owada w j#zyk !ub w
gard$o&
R#%> 7N>
7E& -kszenie zwyczajne przez zwierz#ta
i owady" t#ec" rany" st$uczenia" ci#cia&
R#%> 7O>
E1E
7B& -kszenie przez wciek$ego psa"
drgawki" konwu!sje" ukszenie przez
owady" gwa$towny atak epi!epsji&
R#%> 7V>
7D& 'yczerpanie /izyczne&
R#%> 7U>
E1B
7=& 'yczerpanie umys$owe i nerwowe&
R#%> 7T>
C& 6apa+" wstrzs" wstrzs e!ektryczny"
niewra!iwo+ przy uszkodzeniu g$owy&
R#%> GR>
E1D
C1& Przezi#bienia ) d!a podniesienia
temperatury cia$a&
R#% G6
C9& 6$amania ) po z$oeniu koci" d!a
pomocy w gojeniu&
R#%> GM>
E1=
C7& 6wichni#cia w og!e jak w punkcie
CC&
R#%> G7>
CC& 6wichni#cia w og!e jak w punkcie C7&
R#%> GG>
E9
C4& 0asa tego punktu moe u!y+
wsze!kim b!om&
R#%> GN>
CE& Punkt ty!nego ciemiczka na !inii
porodkowej g$owy& 0asa tego
punktu pobudza zdo!no+ do pracy
umys$owej" po!epsza pami#+ i
inte!igencje&
R#%> GO>
E91
CB& Punkt reanimacji& 6najduje si# on u
nasady nosa u styku z warg grn&
5a!ey uszczypn+ mia$o kciukiem i
pa!cem wskazujcym& Jest to bardzo
wane i wskazane w czasie omd!enia
oraz oczekiwania na przybycie
pierwszej pomocy !ekarskiej&
R#%> GV>
CD& Punkt przeciw b!om gard$a& 6najduje
si# on w kcie nasady paznokcia
kciuka" od strony pa!ca wskazujcego
kadej r#ki& ' przypadku anginy w
czasie naciskania punktu na!ey
po$yka+ !in#& Powtarza+ ten nacisk)
masa 9 do 7 razy dziennie& 0ona to
stosowa+ rwnie w przypadku ostrego
b!u z#bw&
R#%> GU>
E99
1e/!eksoterapia to jest akupresura i nacisk wed$ug metody (hiatsu maj zastosowanie
przy !eczeniu chorb og!nych& Pierwsza pomoc w nag$ych wypadkach na!ey do
re/!eksoterapii& ' niniejszej pracy poda!imy tekst do CD rysunkw" nie wyczerpujc
zagadnienia nag$ych wypadkw zachorowa%&
1e/!eksoterapia jest wydzie!ona w wie!u krajach Iuropy 6achodniej jako kierunek
specja!istyczny" jak np& we ?rancji& - nas w kraju praktykuje obecnie re/!eksoterapi#
ki!kuset !ekarzy i masaystw ) specja!istw&
'iadomo jest" e re/!eksoterapia zapobiega" !eczy i uzdrawia& 'iadomo rwnie" e
kada choroba jest zbiorem rnych niedomaga% ko!ejno ze sob powizanych&
0ona wi#c stosowa+ terapie optyma!n" #+cz+c na przyk$ad re/!eksoterapi# z
!eczeniem wieymi sokami z jarzyn" warzyw" owocw i zi$ p!us pe$nowartociowe
wyywienie" zio$a" produkty pszcze!e i inne z zakresu medycyny !udowej&
Przy zastosowaniu re/!eksoterapii za!eca si#" w ce!u pobudzenia masowa+" uciskajc na
prawo" a w ce!u uspokojenia ) na !ewo&
0asa wykonany w z$ym kierunku daje s$abe wyniki& Przy roz!eg$ych schorzeniach
skry" w czasie ciy" przy ci#kich chorobach krenia krwi !ub ) chorobach serca" nie
na!ey stosowa+ samo!eczenia&
' przypadku przykrej reakcji na!ey przerwa+ masowanie" a!e to zdarza si# rzadko&
-cisk pa!ca w odpowiednim punkcie skry wyzwa!a energi# yciow i aktywizuje si$y
wita!ne" przyspieszajc uzdrowienie&
Fak wi#c re/!eksoterapia pozwa!a !eczy+ schorzenia narzdw wewn#trznych&
0etoda ta jest !epsza ni zwa!czanie ty!ko objaww :symptomw; chorb i
do!eg!iwoci&
Fakie jest przekonanie praktykw i to jest zgodne z medycyn nowoczesn i z !udow&
3PI3 TRE;CI
Prze,"wa>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>4
#wienie &" zr"wie *u+ c$"r"+a>>>>>>>>>>>>V
#wienie>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>T
* znaczeniu prawid$owych zestaww
produktw spoywczych w !eczeniu
chorb metodami natura!nymi&&&&&&&&&&&&&&=
.ho!estero! nasz wrg&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1B
17 rad antycho!estero!owych&&&&&&&&&&&&&&&&&1=
D*a (a)e=" inna ie&a>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>M6
.o nam s$uyK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&97
Ko$o ywnoci&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9C
'itaminy ) cegie$ki ycia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&94
Kuracja drodowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9E
6io$a i witaminy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9E
-waga na szkorbutN&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9B
6drowe biopierwiastki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9D
Frzeba je+ warzywa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9=
6arodki" otr#by i s! OJu!iank&&&&&&&&&&&&&&&&71
8obra woda zdrowia doda&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&79
5otuj co jeszN &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&79
1C zasad prawid$owego odywiania&&&&&&77
.zy brak apetytu to chorobaK&&&&&&&&&&&&&&&&77
8ieta d!a chorych&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7C
-waga j nadwaga&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74
6io$a na Ope$ny brzuchk&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B
Gdy dokucza zaparcie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D
Po zatruciu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=
*dywianie w czasie ciy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C
*dywianie matki karmicej&&&&&&&&&&&&&&&&&C1
.zym karmi+ ma!uchyK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C7
Jak ywi+ uczniaK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC
.o robi+ z OniejadkiemkK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4
.enne herbaty zio$owe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE
Lepie. zap"+ie=a0 ni) *ecz#0>>>>>>>>>>>>>>>>>>GT
Jak post#powa+ w chorobie
wrzodowejK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&41
Jak pomc wtrobieK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&49
Kamica $ciowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&44
0iadyca ) wrg ukryty&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E
6io$a w nadcinieniu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E
Jak zapobiega+ chorobie wie%cowej&&&&&4D
Gdy choruj nerki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=
1eumatyzm niejedno ma imi#&&&&&&&&&&&&&&&E
Kuracja przeciwreumatyczna&&&&&&&&&&&&&&&&E1
Poduszka gorczycowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&E9
Jak usun+ zb#dne z$ogiK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&E9
6apa!enie zatok&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&E7
<ch te OkorzonkiPN&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&EC
0oje spojrzenie na nerwice&&&&&&&&&&&&&&&&&&&E4
Gdy dokucza tarczyca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&E4
1ady d!a diabetykw&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&EE
Juszczyca i dieta&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&EB
Pomoc w stwardnieniu rozsianym&&&&&&&&&ED
3o!esny p$pasiec&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&E=
<nemii mona zapobiec&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&B
5ie dajmy si# przezi#bieniu&&&&&&&&&&&&&&&&&&B1
6io$a na przezi#bienie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&B9
-waga ) grypaN&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&B7
Prawda o aspirynie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&BC
Lartowa+ czy chorowa+&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&B4
6io$a przeciwgorczkowe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&BE
Porady w b!ach g$owy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&BB
Pomoc w migrenie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&BD
Jak przeciwdzia$a+ zm#czeniuK&&&&&&&&&&&&&B=
E94
Porady na um#czone nogi&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&D
(a$atka d!a zm#czonych&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&D1
6io$owe rodki na wzmocnienie&&&&&&&&&&&&D1
OKobiecek zio$a&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&D9
1ady na up$awy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&D7
Frdzik m$odzie%czy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&D7
Pie!#gnacja w$osw&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&DC
Jak zwa!czy+ hemoroidyK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&DE
* kawie" a!koho!u i nie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&DB
Przeczytaj zanim zapa!isz&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&DB
3d2 zdrw do p2nej staroci&&&&&&&&&&&&&&D=
Prz#prawia0 cz# nie prz#prawia0>>>>>>>>>T6
Przyprawy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&=7
Warz#wa ,"=- *ecz#0>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>6R6
3urak czerwony&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&17
.ebu!a&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1C
.hrzan&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1B
.zosnek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=
Kapusta&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&111
0archew siewna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&11D
Pietruszka zwyczajna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&191
Por&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&197
1zodkiew ogrodowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&19C
1zodkiew czarna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&19E
(a$ata&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&19E
(e!er&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&19D
(zpinak&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&19=
6iemniak&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&171
Uzrawia.-ce %"(i>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>67V
(oki proste&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1C
(oki z$oone&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1C
*!ej s$onecznikowy jako !ek&&&&&&&&&&&&&&&1CE
Ow"ce ,"=- *ecz#0>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>6GV
<grest&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1C=
.ytryna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&14
.zerenie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&147
Jab$o%&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&144
*cet jab$kowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&14D
Porzeczka czarna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1EC
Porzeczka czerwona&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1EE
Fruskawka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1ED
K*a%#Ii(ac.a zi'! we!u= w!a%n"Fci
*ecznicz#c$>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>6OT
Zi"!a8 ic$ w!aFciw"Fci i %&"%"wanie>>>>>6VN
<!oes&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1BB
<rcydzi#gie! !itwor&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1B=
<rnika grska&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1D9
3abka wsko!istna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1DC
3ez czarny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1DB
3obrek trj!istny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1D=
3ukwica&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=1
3rzoza brodawkowe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=7
3rzoza omszona&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=7
.zyr brzozowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=4
.zber ogrodowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=E
.hmie! zwyczajny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&1=D
8ziurawiec zwyczajny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9
G$g dwuszyjkowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9C
Ja$owiec pospo!ity&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9E
Jemio$a&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&911
Kasztanowiec zwyczajny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&919
Kminek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&914
Koz$ek !ekarski&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&91B
Krwawnik pospo!ity&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&91=
>awenda !ekarska&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&999
>ipa szeroko!istna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&994
>ipa drobno!istna&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&994
0acierzanka piaskowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&99B
0ajeranek ogrodowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&99=
0e!isa !ekarska&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&97
0i#ta pieprzowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&977
0niszek !ekarski&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&97E
5agietek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&97D
Pe!argonia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9C
Perz&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9C9
Pio$un pospo!ity&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9CC
Pokrzywa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9CE
Poziomka pospo!ita&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9CD
1a dzika&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&94
1zepik pospo!ity&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&947
(krzyp po!ny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&944
M!az !eny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&94=
Mwiet!ik !ekarski&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9E1
(za$wia !ekarska&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9E7
Fatarak zwyczajny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9EE
Fymianek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9B
Fymo!&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9B7
E9E
'iciokrzew przewiercie%&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9B4
5atura!ne a/rodyzjaki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9B4
Api&erapia>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>MVV
0id&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9B=
Kit pszcze!i&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9D
0!eczko pszcze!e&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9D9
Py$ek kwiatowy i pierzga&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9D7
Jad pszcze!i&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9DC
Le(i i %pec#Ii(i zi"!"we>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>MUV
0ieszanki zio$owe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9=
Granu!aty zio$owe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9=7
Proszki" draetki" p$yny" maci&&&&&&&&&&&&9=C
5a!ewki zio$owe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&9=D
*!ejki i syropy zio$owe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7
Mrodki zio$owe do stosowania
wy$cznie pod kontro! !ekarza&&&&&&&&79
Pierwia%&(i )#cia>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>74
0akro) i mikroe!ementy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B
.h!or :.!;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B
.ynk :6n;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D
?os/or:P;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=
Jod :J;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&711
Krzem :(i;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&71C
>it :>i;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&71E
0agnez :0g;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&71E
0angan :0n;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&71=
0ied2 :.u;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&79
Potas :K;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&791
(e!en :(e;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&799
(iarka :(;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&79C
(d :5a;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&79E
'ap% :.a;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&79B
Re!azo :?e;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&77
W%p'!zia!anie +i"pierwia%&('w>>>>>>>>77G
8ub!ety&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&777
Frip!ety&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&777
Ar=i**"&erapia>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>77N
Li%&#>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7GN
C$"r"+# (rwi>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7GT
<nemia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7C=
3ia$aczka szpikowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7C=
.zerwienica&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74
Krwawice dzis$a&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&741
(kaza bia$kowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&741
'#z$y ch$onne&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&741
'rzody&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&749
6akrzepica&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&749
6iarnica&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&747
C$"r"+# %erca i u(!au (r-)enia>>>>>>>>7NN
.horoba 3_rgera&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&744
Lemoroidy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&744
Ko$atanie serca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74E
K$opoty z kreniem&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74E
K$opoty z sercem i nadwag&&&&&&&&&&&&&&&74B
5erwica serca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74B
5iskie cinienie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74D
Po zawa!e&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74D
'ysokie cinienie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74D
Ry!aki na nogach&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&74=
3c$"rzenia ="F0c"w"<("F0c"w"<
reu,a&#czne>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7O6
3o! mnie stopy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E1
3!e kr#gos$upa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E1
8zieci#ce b!e staww&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E9
Gociec post#pujcy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E9
0ama choruje na gociec&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E7
Przew!ek$e zapa!enie koci&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E7
3c$"rzenia ("+iece>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7ON
3o!esne miesiczki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E4
.hc# urodzi+ zdrowe dziecko&&&&&&&&&&&&&&7E4
Grzybica pochwy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7EE
Guzy na piersi&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7EE
Jak straci+ m!eko&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7EE
Krwawienie bez przerwy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7EB
Krwotoczne miesiczki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7EB
0i#niak na macicy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7ED
Przekwitanie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7ED
(traci$am dziecko&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7ED
Forbie!e na piersiach&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E=
Frudny okres przekwitania&&&&&&&&&&&&&&&&&&7E=
E9B
'$oski na r#kach" nogach" twarzy&&&&&&&7B
6apa!enie jajnikw&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B
6io$a na mi#niaki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B
3c$"rzenia neur"*"=iczne>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7V7
.ig!e mi si# rusza g$owa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B7
.hc# pomc dziecku&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B7
8otk!iwe b!e g$owy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B7
8rganie powieki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BC
Krzy po urazie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BC
Kurcze w $ydkach&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B4
0igrena&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B4
5iedow$ad ng&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B4
5iszcz mnie nerwy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BE
5iedow$ad r#ki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BB
Padaczka poporodowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BB
(twardnienie rozsiane&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BB
6apa!enie korzonkw&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7BD
6apa!enie nerwu trjdzie!nego
twarzy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7B=
3c$"rzenia nere( i p/c$erza
,"cz"we=">>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7U6
.ysta na nerkach&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D1
Kamica nerkowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D1
0oczenie nocne&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D9
($aby p#cherz&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D9
Mmiejc si# OpopuszczamP&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D9
(ynek si# poci&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D7
Po przekwitaniu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D7
Prostata&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D7
6apa!enie nerek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DC
3c$"rzenia "czu>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7D4
Jestem krtkowidzem&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D4
0ama cierpi na za+m#&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D4
O(uche okok&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DE
'y!ew w oku&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DE
6apa!enie nerwu wzrokowego&&&&&&&&&&&&&7DE
3c$"rzenia prze,ian# ,a&e,>>>>>>>>>>>>>7UV
3adanie tarczycowe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DB
5adczynno+ tarczycy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DB
Paradontoza&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DB
'o!e guzowate&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7DD
3c$"rzenia przew"u
p"(ar,"we=">>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>7UT
3oj# si# przerzutw&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D=
3!e o$dka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7D=
3u!imia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=
.e!iakia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=
.hore je!ita&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=1
.hore !inianki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=1
Jak wa!czy+ z g!istamiK&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=1
Kamica wtrobowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=9
Kamica $ciowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=9
K$opoty z je!item grubym&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=7
6aburzenia czynnociowe je!ita&&&&&&&&&&7=C
K$opoty z trawieniem&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=C
>amb!iaza&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=4
>ecz# si# na niestrawno+&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=4
0arsko+ wtroby&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=4
5adkwasota&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=E
5aderki w o$dku&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=E
5erwica o$dka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=B
5ieyt o$dka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=B
*wsiki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=D
Pasoyty&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=D
Pokrzywka i biegunka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7=D
Przepuk!ina&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7==
Przykry zapach oddechu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&7==
1obaczyca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C
1opie% przetokowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C
-chy$ki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1
6apa!enie odbytnicy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1
6apa!enie trzustki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9
6aparcia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9
3c$"rzenia %("r#>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GR7
.ierpi# na $uszczyc#&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C7
Grzybica&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C7
K$opoty ze skor&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC
Kurzajki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4
Jysienie p!ackowate&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4
*dciski&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4
*dmroona twarz&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE
*w$osione nogi&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE
P!amy wtrobowe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE
Puchnie mi nos&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB
(posb na rozszerzone naczynia
krwionone&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB
1amiona w krostkach&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CD
E9D
(w#dzca wysypka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CD
(w#dzi mnie g$owa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C=
(ucha skra&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C=
Frdzik rowaty&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C=
1ozst#py&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1
-porczywy trdzik&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1
'ypadaj mi w$osy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C11
3c$"rzenia u(!au "ec$"we=">>>>>>>>G67
<stma oskrze!owa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C17
8zieci cig!e choruj&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C17
Jak si# hartowa+K&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1C
Jestem za/!egmiona&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C14
Katar sienny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C14
Krzywa przegroda nosowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&C14
1opne migda$y&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1E
5ieyt nosa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1B
6apa!enie krtani&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1B
6atoki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1B
Za("1czenie>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>G6T
Jak skutecznie wy!eczy+
przezi#bienie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1=
Kpie!e i p$kpie!e&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C1=
Lerbaty po czterdziestce&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9
Kuracja oczyszczania woreczka
$ciowego i nerek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9
0iadyca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C91
5a!ewka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9C
5asiadwki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9C
5a!ewki" syropy" wina" o!eje
ze wieych zi$&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9C
(posb oddychania przeponowego&&&&&C9B
6asady ywienia dietetycznego w
kamicy nerkowej&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9B
Produkty zabronione" dozwo!one
i za!ecane&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9D
6io$a przy kamicy wtrobowej&&&&&&&&&&&&C9=
6io$a na odtrucie organizmu
po antybiotykach&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9=
6io$a na !eczenie prostaty&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C9=
A(upre%ura %&'p>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>G76
Lecznicz# ,a%a) %&'p>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>G77
Tec$ni(a ,a%a)u>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>G7N
0asa r#czny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C7E
0asae automatyczne mechaniczne&&&&C7B
0asae automatyczne e!ektryczne&&&&&&C7D
W#a*anie %u+%&anc.i
&"(%#czn#c$>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>G7T
5erki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C7=
Przewd moczowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC
P#cherz moczowy i cewka
moczowa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC
Prze,iana ,a&erii>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GG6
6#by&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC1
Prze$yk&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC9
Ro$dek&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC9
8wunastnica&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC7
'troba i p#cherzyk $ciowy&&&&&&&&&&&&CC7
Frzustka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CC4
Je!ita cienkie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CCE
Je!ita grube&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CCE
Je!ito !epe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CCB
3erce i (r-)enie (rwi>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GNR
(erce&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4
Ry!aki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C47
U(!a nerw"w#>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GNG
G$owa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4C
6atoka czo$owa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4E
Kr#gos$up&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4B
Kark&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&C4=
(p!ot s$oneczny" czy!i trzewny&&&&&&&&&&&&CE
Przeciwcia!a>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GO6
-k$ad !im/atyczny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE1
5owotwory&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE7
M!edziona&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CEC
0igda$ki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CE4
5rucz"!# $"r,"na*ne8 cz#*i
w#zie*ania wewn/&rzne=" >>>>>>>>>>>>>>>>>GOO
Przysadka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CEE
5adnercze&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CEE
E9=
Przytarczyczki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CEB
Farczyca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CED
Narz-# p!ci"we>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GOT
<& Re%skie ) Jajniki i jajowody&&&&&&&&&&&CE=
0acica i pochwa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB
Pier&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB1
3& 0#skie j Prcie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB9
5ajdrze&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB9
5asieniowd&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB9
Prostata&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB7
Narz-# "#c$ania>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GVG
Krta%&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CBC
Fchawica" oskrze!a" p$uca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB4
Narz-# z,#%!'w>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GVO
*czy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CBE
-szy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CBB
3&aw#>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GVT
1ami#" staw barkowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB=
(taw barkowy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CB=
Ko!ana&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&CD
3pi% na.cz/Fcie. %p"&#(an#c$
c$"r'+ i "*e=*iw"Fci>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>GU7
-wagi dotyczce wyywienia&&&&&&&&&&&&&C=9
Prz#(!a# c$"r'+ w#*ecz"n#c$ prz#
za%&"%"waniu reI*e(%"&erapii>>>>>>>>>>>>>>>NRN
'yda!anie substancji toksycznych&&&&&&44
(postrzeenia i uwagi dotyczce
stosowania akupresury&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&41E
Ma%a) %$ia&%u>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>NMN
P"%&aw# %$ia&%u>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>NMU
(posoby osigni#cia zdrowia
i ywnoci&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&479
Przyczyny og!nego zm#czenia&&&&&&&&&&479
.o mona uczyni+ przeciw
zm#czeniu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&477
Przeciw uczuciu ci#koci w g$owie&&&47E
Przeciw sztywnym ramionom&&&&&&&&&&&&&47D
Przeciw zm#czeniu rk&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&47=
'zmocnienie o$dka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&47=
Przeciw obstrukcji&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4C4
Przy bezsennoci&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4C4
'zmocnienie wewn#trznych
narzdw przez zabieg na pa!cach&&&&&&4C4
8!a dobrego samopoczucia&&&&&&&&&&&&&&&&&4CB
8!a podniesienia energii&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4CB
Przeciw wysokiemu cinieniu krwi&&&&&4CD
Przeciw niskiemu cinieniu krwi&&&&&&&&&4C=
8!a wzmocnienia serca&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4C=
3$ia&%u i %e(%ua*iz,>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>NN7
Podnoszenie potencji seksua!nej
m#czyzny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&444
Przeciwdzia$anie ozi#b$oci kobiety& & &44B
-trzymanie atrakcyjnoci kobiety&&&&&&&44B
8!a upi#kszenia oczu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&44D
8!a powi#kszenia biustu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&44=
Przeciw zaburzeniom przekwitania&&&&&44=
Leczenie ,e&"- C%$ia&%uX r')n#c$
c$"r'+>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>NOR
3!e o$dka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E
*bnienie o$dka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E7
Katar&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E4
6atkany nos&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E4
.hrypka &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E4
3! z#ba&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4ED
3! g$owy&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4ED
1eumatyzm&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4ED
1eumatyczne b!e ramion&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4ED
1eumatyczne b!e pa!cw&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4E=
Krwawienie z nosa&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4B
(ztywny kark&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4B
(t$uczenia i zwichni#cia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4B1
Przesuni#cie tarczy
mi#dzykr#gowej :8ysku;&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4B9
Kamienie $ciowe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4B7
0oczenie nocne&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4BC
Pie!#gnacja niemow!t&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4BC
Krzywa szyja&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4
E7
-raz kr#gw szyjnych tzw&
O-derzenie biczemP&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4BE
.horoby !okomocyjne&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4BE
6apa!enie zatok bocznych nosa&&&&&&&&&&&4BD
(kurcz przy pisaniu&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4B=
(kurcz $ydki&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4D
6dr#twia$e nogi&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4D
3pec.a*ne I"r,# ,a%a)#>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>4D7
0asae nerww i masae punktowe
nerww&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4D4
0asae wibracyjne&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4D4
0asae tkanki $cznej&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4D4
-dronienie uk$adu !im/atycznego&&&&&4DE
6m#czenie" wyczerpanie"
wzrost sprawnoci&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4DB
1oztrj depresyjny oraz
stany !#kowe&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4DD
Komp!eks niszoci&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4DD
5erwowo+&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4D=
5adcinienie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=
5iedocinienie" zawroty g$owy"
groce omd!enia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=
3!e g$owy i migreny&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=1
8o!eg!iwoci o$dkowe na t!e
nerwowym&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=9
6aparcia&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=9
Kasze!" katar" chrypka&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&4=7
Pierw%za p","c w na=!#c$
w#pa(ac$>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>NTN
E71