Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

Al. Solidarnoci 77
00-090 Warszawa
Tel. centr. (+48 22) 55 17 700
Infolinia obywatelska 800 676 676
biurorzecznika@brpo.gov.pl
www.rpo.gov.pl
BI URO
RZECZNI KA PRAW OBYWATELSKI CH
Zesp Prawa Konstytucyjnego
i Midzynarodowego
I.531.35.2014.MO/AJK
Szanowny Panie,
W odpowiedzi na Pana pismo z dnia 14 maja 2014 r., dziaajc z upowanienia Rzecznika
na podstawie ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr
14, poz. 147 ze zm.), uprzejmie przedstawiam nastpujce informacje.
Majc na uwadze problemy, jakie napotykaj polscy rodzice w Niemczech, takie jak:
dyskryminacja w powierzaniu opieki nad dziemi przez niemieckie sdy, brak moliwoci
porozumiewania si ze swoimi dziemi w jzyku polskim, spotkania rodzicw z dzieckiem tylko
pod nadzorem niemieckich urzdnikw Jugendamt niemieckiej Instytucji ds. Wychowania
Modziey oraz odbieranie maoletnich obywateli polskich ich rodzicom przez wskazan
organizacj, uprzejmie informuj, e we wskazanych sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich
(dalej: RPO lub Rzecznik) prowadzi stay monitoring sytuacji polskich obywateli przebywajcych
lub zamieszkaych w Niemczech.
W wyniku napywajcych do Rzecznika skarg, kierowanych zarwno przez indywidualne
osoby, jak rwnie stowarzyszenia (np. Polskie Stowarzyszenie Rodzice Przeciw Dyskryminacji),
w ramach prowadzonej przez RPO wsppracy midzynarodowej z instytucjami ochrony praw
czowieka powysze problemy zostay zasygnalizowane Komisarzowi Praw Czowieka Rady
Europy, Przewodniczcej Komisji Petycji Parlamentu Niemieckiego oraz niemieckiemu
Ombudsmanowi Nadrenii i Palatynatu. Rzecznik zwrci si take o informacje w przedmiotowej
kwestii do Ambasady Polskiej w Berlinie, z ktr jest w staym kontakcie. W odpowiedzi na swe
Warszawa,
Pan
Mirosaw Kraszewski
Adres e-mail:
miroslaw.kraszewski@googlemail.com
- 2 -
wystpienie, RPO ze strony regionalnego ombudsmana w Niemczech Pana Ulricha Galla uzyska
zapewnienia udzielenia pomocy i zbadania przedstawionego problemu dyskryminacji polskich
rodzicw w Niemczech. Warto podkreli, i skargi polskich rodzicw dotyczce ich dyskryminacji
przez instytucje niemieckie, ktre pozwalaj na kontakt z dzieckiem tylko w jzyku niemieckim
i pod nadzorem Jugendamt, wpyny do Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego w 2006 roku.
Komisja ta jednak decyzj z dnia 29 listopada 2007 r. uznaa, i nie doszo do dyskryminacji,
a dziaania wadz niemieckich s zgodne z prawami podstawowymi. Majc powysze na uwadze,
RPO zwrci si w tej kwestii w dniu 6 sierpnia 2008 r. do Przewodniczcego Komisji Petycji
Parlamentu Europejskiego w celu poinformowania go o podjtych przez niego dziaaniach oraz
stanowiskach zajtych w tej sprawie przez niemieckie instytucje stojce na stray praw i wolnoci
obywatelskich. RPO zachci rwnie Pana Przewodniczcego do ponownego zbadania
powyszego problemu. W zwizku z powyszym w dniu 19 stycznia 2009 r. zosta przez Komisj
Petycji przygotowany i opublikowany roboczy dokument w sprawie dyskryminujcych
i arbitralnych rodkw podejmowanych przez organy ochrony dzieci i modziey w niektrych
pastwach czonkowskich UE, a w szczeglnoci przez Jugendamt w Niemczech.
Rezultatem interwencji RPO i Pana Ulricha Galle byo zwrcenie uwagi poszczeglnych
instytucji i ich pracownikw na konieczno staego przestrzegania praw spoecznoci polskiej
w Niemczech, jak i prawidowej realizacji zada z zakresu spraw rodzinnych. Kolejnym
pozytywnym efektem byo zwrcenie uwagi odpowiedzialnym osobom i instytucjom na sam fakt
(nie wszdzie w Niemczech odpowiednio dostrzegany) istnienia spoecznoci polskiej,
uregulowanych postanowieniami Traktatu z 1991 r.
Rwnie ostatnim czasie Rzecznik Praw Obywatelskich podejmuje szereg interwencji
i dziaa odnoszcych si do przedmiotowej materii.
W latach 2012-2013, na wniosek Prezesa Stowarzyszenia na Rzecz Praw i Poszanowania
Obywateli RP przez Urzdy Konsularne w Niemczech, Rzecznik prowadzi kontrol dziaalnoci
Konsulatu RP w Hamburgu dotyczc informowania polskich obywateli o moliwoci wzicia
udziau (w charakterze obserwatora) przez pracownika Konsulatu w postpowaniu sdowym
dotyczcym odebrania dzieci polskim obywatelom.
W lipcu 2013 r., w zwizku z publikacj prasow (A. Ratajczak, Niemcy zabrali nam
dziecko!, Fakt z dnia 1 lipca 2013 r.), Rzecznik podj z urzdu interwencj w sprawie obywateli
polskich, ktrym niemieccy funkcjonariusze odebrali dziecko. Rzecznik zwrci si do Ambasadora
RP w Berlinie z prob o udzielenie wskazanej parze niezbdnej pomocy przez ambasad.
W udzielonej odpowiedzi Rzecznik zosta poinformowany, e Wydzia Konsularny Ambasady RP
w Berlinie zapewni udzia pracownika ambasady w posiedzeniu sdu w sprawie wniosku
- 3 -
Jugendamtu o pozostawienia odebranego polskiej parze dziecka w rodzinie zastpczej. Konsul
poinformowa niemiecki sd o polskich przepisach dotyczcych pomocy socjalnej oraz zobowiza
si do poredniczenia w wyjanieniu moliwoci zapewnieniu dziecku zamieszkania w Polsce
z rodzicami oraz babci. Nadto polskim rodzicom udzielono bezzwrotnej zapomogi. Na skutek
zaangaowania ambasady niemiecki sd rodzinny podj decyzj o zwrceniu dziecka jego
biologicznym rodzicom.
W styczniu 2014 r., po powziciu informacji o odebraniu nowonarodzonego dziecka
29. letniej Polce w szpitalu w Bad Hersfeld przez urzdnikw dziaajcych na zlecenie Jugendamtu,
ktry uzna, e Polka nie jest w stanie zabezpieczy mu waciwej opieki (publikacji prasowa: K.
Kowalska, Niemcy zabrali dziecko z porodwki, Rzeczpospolita 20 grudnia 2013 r.), Rzecznik z
wasnej inicjatywy wystpi do Konsulatu Generalnego RP w Kolonii z prob o przedstawienie
informacji w sprawie oraz rozwaenie udzielenia niezbdnej pomocy obywatelce Polski i jej
dziecku. W odpowiedzi na to wystpienie Rzecznik zosta zapewniony o czynnym udziale Konsula
we wskazanej sprawie i udzielaniu polskiej obywatelce niezbdnej pomocy.
Rzecznik interweniowa rwnie w sprawie odebrania w czerwcu 2013 r. obywatelom RP,
trzech synw w wieku: 1,5 roku, 3 i 5 lat. Jak wynikao z tekstu publikacji prasowej (Niemcy
odebrali Polakom dzieci po awanturze ssiedzkiej artyku z 10-12-2013 r.,
www.wyborcza.pl/2029020,75248,15109432.html), rodzice przebywajcy w Berlinie weszli
w konflikt z ssiadami, co byo przyczyn wezwania policji, po interwencji ktrej nastpio
odebranie i umieszczenie dzieci w schronisku. Rzecznik zwrci si do Konsula o informacj
w przedmiotowej sprawie. W odpowiedzi Rzecznik zosta zapewniony zaangaowaniu Konsulatu
w pomoc wskazanej rodzinie w postpowaniu sdowym dotyczcym odebrania dziecka oraz
o staym monitorowaniu przez Konsulat opisanej sprawy.
Pragn poinformowa, i Rzecznik podejmuje rwnie dziaania dotyczce analogicznych
problemw polskich obywateli zamieszkujcych w Norwegii. W tej kwestii, w zwizku
z otrzyman skarg, Rzecznik pismem z dnia 4 czerwca 2014 r. zwrci si do Dyrektora
Departamentu Konsularnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych z prob o informacj o wynikach
spotkania kierownictw Departamentw Konsularnych Ministerstw Spraw Zagranicznych Polski
i Norwegii w sprawie przestrzegania przez Norwegi Konwencji Wiedeskiej i penego
informowania polskiego konsula o maoletnich obywatelach RP, ktrzy znaleli si pod opiek
norweskich sub socjalnych oraz o poinformowanie Rzecznika o dziaaniach Ministerstwa Spraw
Zagranicznych podjtych w sprawie maoletnich obywateli polskich zamieszkaych w Norwegii.
Przedstawione powyej dziaania wskazuj, e Rzecznik wielokrotnie podejmowa i nadal
podejmuje sprawy dotyczce problemw z ktrymi borykaj si polscy obywatele mieszkajcy za
- 4 -
granic, w tym rwnie sprawy dotyczce sytuacji polskich rodzicw i dzieci w Niemczech oraz
problem sposobu dziaania Jugendamt.
Ponadto, w odpowiedzi pytanie zawarte w na Pana pimie skierowanym do Rzecznika,
uprzejmie informuj, e w latach 2008 2010 dr hab. Irena Lipowicz, prof. UKSW, penia
w Fundacji Wsppracy Polsko-Niemieckiej funkcj dyrektora zarzdzajcego.
Mam nadziej, e przedstawione w niniejszym pimie informacje na temat dziaalnoci
Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawach dotyczcych dyskryminacji rodzicw polskich
w Niemczech oka si dla Pana satysfakcjonujce. Jednoczenie pragn zapewni Pana, e
Rzecznik bdzie podejmowa dalsze dziaania majce na celu doprowadzenie do poprawy sytuacji
w zakresie poszanowania praw obywateli polskich zamieszkujcych w Niemczech.
Z powaaniem
Mirosaw Wrblewski
Dyrektor Zespou