You are on page 1of 98

Spis treci

1. Wprowadzenie.......................................................................................................................................................2
2. Zasady komunikacji z programem.........................................................................................................................3
2.1. Uruchomienie programu...................................................................................................................................3
2.2. Wprowadzanie polece.....................................................................................................................................3
2.3. Tworzenie nowego rysunku i jego zapis...........................................................................................................4
2.4. !warcie zapisanego rysunku............................................................................................................................"
3. #oncepcja pracy w programie $u!o%$&..............................................................................................................'
3.1. Uk(ady wsp)(rz*dnych i wsp)(rz*dne punk!u..................................................................................................'
3.2. Wars!wy.............................................................................................................................................................+
4. ,ods!awowe elemen!y rysunku............................................................................................................................11
4.1. dcinek linii pros!ej........................................................................................................................................11
4.2. Usuwanie o-iek!)w.........................................................................................................................................12
4.3. ,unk!y charak!erys!yczne................................................................................................................................14
4.4. kr*gi..............................................................................................................................................................1"
4... /uki.................................................................................................................................................................1'
4.". ,olilinie...........................................................................................................................................................1+
4.'. ,ros!ok0!y........................................................................................................................................................22
4.1. Wielo-oki 2oremne..........................................................................................................................................22
4.+. 3lipsa...............................................................................................................................................................24
4.14. 5plajny........................................................................................................................................................2.
4.11. ,unk!y.........................................................................................................................................................2"
4.12. 6inie kons!rukcyjne....................................................................................................................................2'
.. 7ody2ikacje rysunku...........................................................................................................................................34
..1. #opiowanie.....................................................................................................................................................34
..2. -racanie........................................................................................................................................................31
..3. 5kalowanie......................................................................................................................................................32
..4. 8oz-ijanie........................................................................................................................................................33
.... Wyd(u9anie......................................................................................................................................................33
..". Ucinanie..........................................................................................................................................................34
..'. 6us!ro..............................................................................................................................................................3.
..1. :azowanie naro9y............................................................................................................................................3"
..+. Zaokr0glanie....................................................................................................................................................31
..14. 8ozci0ganie o-iek!)w................................................................................................................................3+
..11. #opiowanie r)wnoleg(e..............................................................................................................................44
..12. ,rzesuwanie................................................................................................................................................41
..13. ,rzed(u9......................................................................................................................................................42
..14. 5zyk............................................................................................................................................................43
..1.. ,rzerwij.......................................................................................................................................................44
..1". &opasuj.......................................................................................................................................................4.
". gl0danie rysunku...............................................................................................................................................4'
".1. ,owi*kszanie i zmniejszanie...........................................................................................................................4'
".2. ;owy 2ragmen!................................................................................................................................................41
".3. 8egeneracja rysunku.......................................................................................................................................4+
'. #reskowanie o-iek!)w..........................................................................................................................................4
1. Teks! rysunkowy...................................................................................................................................................2
+. Wymiarowanie.......................................................................................................................................................
14. <s!o!a rysowania precyzyjnego........................................................................................................................"3
14.1. 5kok............................................................................................................................................................"3
14.2. 5ia!ka.........................................................................................................................................................."4
14.3. Try-y lokalizacji........................................................................................................................................."4
14.4. Uk(ady wsp)(rz*dnych...............................................................................................................................".
14... Uchwy!y....................................................................................................................................................."1
11. =loki................................................................................................................................................................'1
12. 8egiony...........................................................................................................................................................'"
12.1 &zia(ania na regionach....................................................................................................................................'"
12.2 ,arame!ry 2izyczne regionu.............................................................................................................................'1
13. 8zu!nie............................................................................................................................................................'+
14. ,rzes!rze papieru i przes!rze modelu...........................................................................................................11
1.. 7akrode2inicje................................................................................................................................................11
1". Wydruk............................................................................................................................................................+4
1'. Zadania sprawdzaj0ce.....................................................................................................................................+4
11. =i-liogra2ia......................................................................................................................................................+"
1
1. Wprowadzenie
6a!a osiemdziesi0!e u-ieg(ego wieku przynios(y prze(om w zakresie !worzenia dokumen!acji
!echnicznej. Tradycyjny zapis kons!rukcji w 2ormie papierowej zos!a( wypar!y przez zapis
elek!roniczny. ,os!*p w !ej dziedzinie zaowocowa( skr)ceniem czasu !worzenia rysunk)w
!echnicznych> lepszymi mo9liwo?ciami ich archiwizacji i mody2ikacji oraz spowodowa( rozw)j
szeroko rozumianych !echnik %$&@%$7@%$3.
&ominuj0c0 rol* w !ym procesie odegra(a 2irma $u!odesk> k!)ra opracowa(a w 1+12 roku
produk! o nazwie $u!o%$&> k!)rego nazwa zawiera skr)! %$& Aang. Compu!er Aided DesignB.
,oli!yka 2irmy oraz lokalne uwarunkowania sprawi(y> 9e $u!o%$& jes! w naszym kraju
najpopularniejszym programem %$&> pomimo przeci*!nej wydajno?ci posiada du9e walory
dydak!yczne i wydaje si* -yC najlepszym ws!*pem do poznawania sys!em)w %$&.
-ecnie na -azie pierwo!nego $u!o%$&a is!nieje szereg specjalis!ycznych nak(adek oraz
kompleksowe oprogramowanie %$& D 7echanical &esk!op> k!)rego in!egralna cz*?C s!anowi
$u!o%$&. ,akie! 7echanical umo9liwia modelowanie -ry(owe> wizualizacj* cz*?ci> o-liczenia
735 oraz posiada -oga!e -i-lio!eki elemen!)w znormalizowanych. ;ale9y w !ym miejscu
nadmieniC> 9e sam $u!o%$& nie wykonuje 9adnych o-licze oraz nie posiada -i-lio!ek> s!anowi
niemniej jednak j0dro pakie!u 7echanical.
Eednak9e a-y m)c wykorzys!aC mo9liwo?ci programu 7echanical nale9y posiadaC
umiej*!no?ci pracy w programie $u!o%$& gdy9 pods!aw0 !worzenia modeli -ry(owych s0 szkice
dwuwymiarowe> !zw. 2&> k!)rych zasady !worzenia s0 analogiczne do me!od pracy w programie
$u!o%$&.
W niniejszym opracowaniu zos!a(y przeds!awione zagadnienia zwi0zane z wykonywaniem
p(askich rysunk)w dwuwymiarowych z wykorzys!aniem $u!o%$& 2442 w wersji polskiej.
5kryp! jes! przeznaczony dla s!uden!)w Uniwersy!e!u 8zeszowskiego do przedmio!u
Fra2ika in9ynierska i zapis kons!rukcji.
Wykaz oznacze przyj*!ych w skrypcieG
H Iwci?ni*cie 3n!er lu- spacjiJ
K Iklikniecie lewym klawiszem myszkiJ
L Iklikniecie prawym klawiszem myszkiJ
M Iprzesuwanie myszki z wci?ni*!ym i przy!rzymanym lewym klawiszemJ
KK I dwukro!ne klikniecie lewym klawiszem myszki.
2
2. Zasady komunikacji z programem
2.1. Uruchomienie programu
<s!niej0 dwie mo9liwo?ci uruchomienia programu $u!o%$& 2442 w ?rodowisku
Windows +1@2444@N, D wy-ranie polecenia z menu sys!emu lu- KK ikony programu Arys.1B.
Rys. 1. Ikona programu AutoCAD 2002
2.2. Wprowa!anie po"ece#
8ysunek 2 przeds!awia wygl0d ekranu programu $u!o%$& 2442 oraz wygl0d menu
podr*cznego uruchomionego sekwencj0 L.
Rys. 2. Wiok ekranu programu AutoCAD
#omendy mo9na wprowadzaCG
za pomoc0 menu g)rnego
za pomoc0 ikon umieszczonych na pasku narz*dziJ
wpisuj0c komend* z klawia!uryJ
3
u9ywaj0c klawiszy Ali!erB skr)!u.
$kcep!acji wprowadzonych polece mo9na dokonaC przezG
naci?ni*cie klawisza spacji lu- H Aen!erB
naci?ni*cie K Aprawego klawisza myszkiB.
,olecenia mo9na anulowaC poprzez naci?ni*cie klawisza 35%> na!omias! wykonane
operacje mo9na co2n0C %T8TOZ lu- poleceniem z paska narz*dzi lu- menu rozwijanego.
8easumuj0c praca z programem $u!o%$& polega na wprowadzaniu odpowiednich polece
dowoln0 me!od0> wprowadzaniu wsp)(rz*dnych> wy-orze opcji oraz wskazywaniu o-iek!)w
rysunkowych.
,odczas pracy z programem nale9y -acznie o-serwowaC wiersz polece i pole dialogowe
gdy9 w !ym miejscu prezen!owane s0 in2ormacje o ak!ualnych komendach oraz czynno?ciach> k!)re
nale9y wykonaC a-y kon!ynuowaC wykonywanie polecenia.
2.$. %wor!enie nowego rysunku i &ego !apis
,olecenie nowy o!wiera okno dialogowe rys. 3> k!)re umo9liwia kon2iguracj* rysunku.
polecenieG nowy 'Ctr"()*
menu g)rneG +"ik,)owy
ikonaG
Rys. $. -kno ia"ogowe Utw.r! rysunki.
kno zawiera zak(adkiG
-tw.r! rysunki Ao!wieranie is!niej0cych rysunk)wBJ
Utw.r! rysunki Awy-)r us!awie !worzonego rysunkuBJ
/i0"ioteka sym0o"i Azawiera sym-ole specjalis!yczne> np. sym-ole arma!ury (azienkowejB.
Zak(adka U!w)rz rysunki umo9liwia rozpocz*cie kon2iguracji rysunku wg opcjiG
S!a0"on Awy-)r sza-lonu rysunku i !a-elki wg norm $;5<> &<;> <5> i!p.B>
U1y& stanaru Auk(ad me!ryczny lu- calowyB>
2reator!y.
8ozpocz*cie z u9yciem #rea!ora umo9liwia wy-)rG
4
Ustawienia s!y0kie>
Ustawienia !aawansowane.
W us!awieniach szy-kich okre?la si*G
3enostki Awy-)r jednos!ek liniowych z lis!yB>
-0s!ar Awy-)r o-szaru rysunku np. 214 P 2+'B.
W us!awieniach zaawansowanych okre?la si*G
3enostki Awy-)r jednos!ek z lis!y oraz wy-)r dok(adno?ci wy?wie!laniaB>
24t Awy-)r jednos!ek miary k0!owej i dok(adno?ci wy?wie!laniaB>
2ierunek k4ta5
6wrot k4ta Aodmierzanie k0!a zgodnie lu- przeciwnie do kierunku ruchu wskaz)wek
zegaraB>
-0s!ar Awy-)r o-szaru rysunku np. 424 P 2+'B.
,olecenie !apis! o!wiera okno dialogowe rys. 4> k!)re umo9liwia kon2iguracj* zapisu rysunku.
polecenieG !apis! 'Ctr"(S*
menu g)rneG +"ik,6apis!
ikonaG
Rys. 7. -kno ia"ogowe 6apis! rysunek &ako
.
kno umo9liwia wprowadzenie nazwy pliku Ao ile wcze?niej nie zos!a(a ona podanaB oraz wy-)r
!ypu pliku Amo9liwe s0 opcje Q.dwg> Q.dws> Q.dw!> Q.dP2 oraz wy-)r wersji $u!o%$& dla k!)rej
rysunek ma -yC zapisanyB. &la ni9szej wersji $u!o%$&a np. 13 rysunek koniecznie nale9y zapisaC
w 2ormacie 813> gdy9 w przeciwnym razie niemo9liwe -*dzie jego o!warcie.
8wic!enie
U!worzyC nowy rysunek z wykorzys!aniem krea!ora i us!awie szy-kich oraz zapisaC rysunek na
,ulpicie pod nazw0 ,ierwszy. 8ysunek 2orma! $3> jednos!ki dziesi*!ne.
2.7. -twarcie !apisanego rysunku
,olecenie otw.r! o!wiera okno dialogowe rys. .> k!)re umo9liwia wy-)r rysunku k!)ry
zos!anie o!war!y.
polecenieG otw.r! 'Ctr"(-*
menu g)rneG +"ik,-tw.r!
ikona9 .
8ysunek mo9na !ak9e o!worzyC za pomoc0 polecenia nowy oraz wy-oru w oknie dialogowym rys.3
zak(adki !w)rz rysunki> jednak jes! !o me!oda -ardziej zawi(a.
Rys. :. -kno ia"ogowe Wy0ier! p"ik
8ysunek mo9na o!worzyC w !ry-ie !ylko do odczy!u Apo wprowadzeniu zmian mo9liwe -*dzie
zapisanie rysunku pod inn0 nazw0B> w !ry-ie o!warcia cz*?ciowego i o!warcia cz*?ciowego !ylko do
odczy!u. Zaznaczenie pliku w oknie przegl0darki powoduje wy?wie!lenie podgl0du.
&o-r0 prak!yk0 jes! wykorzys!ywanie is!niej0cego rysunku do pracy nad nowymi.
Warunkiem poprawno?ci jes! a-y po o!warciu pliku zapisaC go pod inn0 nazw0. Takie pos!*powanie
skraca czas przygo!owywania parame!r)w rysunku oraz umo9liwia generowanie r)9nych
warian!)w rysunku.
"
3. Koncepcja pracy w programie AutoCAD
$.1. Uk;ay wsp.;r!<nych i wsp.;r!<ne punktu
$u!o%$& umo9liwia prac* w r)9nych uk(adach wsp)(rz*dnych. 5!andardowo program
uruchamia si* w !ry-ie Flo-alnego Uk(adu Wsp)(rz*dnych AFUWB D wygl0d sym-olu w !ry-ie 3&
prezen!uje rys. "a> niemniej jednak -ardzo cz*s!o zachodzi po!rze-a zmiany uk(adu FUW na
6okalny Uk(ad Wsp)(rz*dnych A6UWB D wygl0d sym-olu rys "-. Zmian* us!awie wygl0du
sym-olu 6UW umo9liwia okno dialogowe uruchamiane z menu g)rnego Wiok,Wywiet",Sym0o"
=UW,Cechy. W !ry-ie 2& sym-ol 6UW s!andardowo ma wygl0d przeds!awiony na rysunku "c>
na!omias! sym-ol Rz(amanego o()wkaS sygnalizuje prac* w p(aszczyTnie pros!opad(ej do
p(aszczyzny ekranu.
Rys. >. Wyg"4 markera9 a* ?UW 5 0* =UW
polecenieG "uw
menu g)rneG )ar!<!ia@)owy =UW@...
,asek narz*dzi 6UW Arys.'B
Rys. A. +asek nar!<!i =UW
znaczenia ikon na rys. 'G
1. =UW I Zarz0dza lokalnymi uk(adami wsp)(rz*dnych>
2. -kno ia"ogowe =UW I #ieruje zde2iniowanym lokalnym uk(adem wsp)(rz*dnych>
3. +opr!eni =UW I ,rzywraca us!awienia poprzedniego 6UW>
4. ?UW I Us!awia 6UW na glo-alny uk(ad wsp)(rz*dnych>
.. -0iekt =UW I Tworzy de2inicj* nowego uk(adu wsp)(rz*dnych opar!ego na wy-ranym
o-iekcie>
". +owier!chnia =UW I Tworzy de2inicj* nowego uk(adu wsp)(rz*dnych opar!ego na
wy-ranej powierzchni>
'. Wiok =UW I Us!anawia nowy uk(ad wsp)(rz*dnych w p(aszczyzn0 NU r)wnoleg(0 do
ekranu>
1. -rygina"ny =UW I &e2iniuje nowy 6UW przez przesuni*cie oryginalnego>
+. =UW &ako wektor osi 6 I &e2iniuje 6UW u9ywaj0c me!ody wyrzucenia osi Z>
14. =UW &ako $ punkty I kre?la nowy oryginalny 6UW i kierunek osi N i U>
11. =UW ! o0rotu wok.; osi B I -raca ak!ualny 6UW wok)( osi N>
12. =UW ! o0rotu wok.; osi C -raca ak!ualny 6UW wok)( osi U>
13. =UW ! o0rotu wok.; osi 6 I -raca ak!ualny 6UW wok)( osi Z>
14. 6astosu& =UW I 5!osuje ak!ualny 6UW do wy-ranej rzu!ni.
'
W programie $u!o%$& wsp)(rz*dne karte!&a#skie mog0 -yC 0e!w!g"<ne i w!g"<ne.
Wartoci wsp.;r!<nych 0e!w!g"<nych opieraj0 si* o punk! pocz0!kowy A4>4B gdzie osie
N i U przecinaj0 si*. ;a przyk(ad> wsp)(rz*dna 3>4 okre?la 3 jednos!ki punk!u wzd(u9 osi N i 4
jednos!ki wzd(u9 osi Y od punk!u pocz0!kowego.
Wartoci wsp.;r!<nych w!g"<nych opieraj0 si* o os!a!ni podany punk!. $-y okre?liC
wsp)(rz*dn0 wzgl*dn0> nale9y j0 poprzedziC znakiem V. ;a przyk(ad> wsp)(rz*dna V 3>4 okre?la
3 jednos!ki punk!u wzd(u9 osi N i 4 jednos!ki wzd(u9 osi Y od os!a!niego okre?lonego punk!u.
Za!em> a-y narysowaC lini* zaczynaj0c0 si* na osi N od war!o?ci I2> a U od war!o?ci 1> a punk!
kocowy jes! us!awiony na war!o?ci 3>4> nale9y wprowadziC nas!*puj0ce polecenia w linii poleceG
,olecenieG "inia
d punk!uG D251
&o punk!uG $57
,rogram $u!o%$& umieszcza lini* w spos)- przeds!awiony na rysunku 1a.
Rys. E. Wsp.;r!<ne karte!&a#skie F a* 0e!w!g"<ne5 0* w!g"<ne
,rzyk(ad rys.1- prezen!uje lini*> k!)rej punk! kocowy znajduje si* . jednos!ek w kierunku osi N
i 4 jednos!ek w kierunku osi U od punk!u pocz0!kowego przy wsp)(rz*dnej -ezwzgl*dnej I2>1.
;aci?ni*cie klawisza 3;T38 w nas!*pnym zg(oszeniu &o punk!u koczy polecenie.
,olecenieG "inia
d punk!uG D251
&o punk!uG G:50
W programie $u!o%$& wsp)(rz*dne 0iegunowe mog0 -yC 0e!w!g"<ne i w!g"<ne.
Uk(ad -iegunowy 0e!w!g"<nyG
,olecenieG "inia
d punk!uG 050 Apocz0!ek Flo-alnego Uk(adu Wsp)(rz*dnychB
&o punk!uG 100H$: Aodmierzane od ?rodka uk(adu FUWB
Uk(ad -iegunowy w!g"<nyG
,olecenieG "inia
d punk!uG :050 Aprzyj*!y punk! pocz0!kowyB
&o punk!uG G:0H$0 Aodmierzane od punk!u .4>4B
32ek! zas!osowania wsp)(rz*dnych -iegunowych wzgl*dnych i -ezwzgl*dnych przeds!awia rys. +.
1
Rys. I. Wsp.;r!<ne 0iegunowe 0e!w!g"<ne i w!g"<ne
$.2. Warstwy
-iek!y rysowane w $u!o%$&zie mog0 -yC umieszczone na r)9nych wars!wach. Wars!wy
na!omias! mo9na so-ie wyo-raziC jako przezroczys!e 2olie z k!)rych ka9da ma przypisane pewne
a!ry-u!y D kolor> rodzaj linii> widoczno?C> ak!ywno?C. :olie !e po na(o9eniu !worz0 go!owy
rysunek..
Wars!wy umo9liwiaj0 logiczne (0czenie r)9nych elemen!)w rysunku. 7o9na przyk(adowo
u!worzyC wars!wyG zarys> osie syme!rii> kreskowanie> wymiary> pomocnicza rys.14. <de* wars!w
prezen!uje uk(ad przeds!awiony na rys.14> na k!)rym zaprezen!owano e2ek! nak(adania kolejnych
wars!w !worz0cych wynikowy rysunek
Rys. 10. 2oncepc&a warstw
Zarz0dzanie wars!wami umo9liwia pasek narz*dzi +r!y0ory przeds!awiony na rys.11.
+
Rys. 11. +asek nar!<!i +r!y0ory
peracje na wars!wachG
polecenieG warstwa
menu g)rneG Jormat@Warstwa
ikona9
&la koncepcji wars!w u!worzonej na okoliczno?C rysowania rys. 14 wygl0d Kena1era cech
warstw wywo(anego K ikony wygl0da !ak jak na rys.12.
Uwaga9 ,odczas pracy pola kolor> rodzaj linii> szeroko?C linii Arys.11B nale9y us!awiaC na opcj*
EakWars!wa. Zapewnia !o sp)jno?C koloru> rodzaju linii> szeroko?ci linii z wars!w0 i sku!kuje
au!oma!yczn0 zmian0 wszys!kich o-iek!)w po zmianie parame!r)w wars!wy.
Rys. 12. -kno ia"ogowe Kena1era cech warstw
)a!wa Arys.12B D okre?la nazw* wars!wy> powinna -yC ona (a!wa do skojarzenia z o-iek!ami> k!)re
s0 na niej !worzone.
Wioc!noL Arys.12B D okre?la widoczno?C wars!wy> naci?niecie Kpozwala zmieniaC wars!w*
widoczn0 na niewidoczn0 i odwro!nie> w wars!wie niewidocznej mo9na rysowaC> lecz rysowane
o-iek!y nie s0 widoczne. Wy(0czenie widoczno?ci wy-ranych wars!w u(a!wia prac* nad
skomplikowanym rysunkiem> np. wy(0czenie wars!wy wymiary na rys. 14 przeds!awia rysowany
przedmio!> o? syme!rii> kreskowanie> oraz pros!ok0! pomocniczy.
6a0"okowanie Arys.12B D dzia(a podo-nie jak wioc!noL jednak9e za-lokowane wars!wy nie s0
prze!warzane przez program np. podczas polecenia regen oraz nie zas(aniaj0 innych o-iek!)w.
6amkni<cie Arys.12B D zamyka wars!w* do mody2ikacji> pomimo widoczno?ci jej elemen!)w na
ekranie.
Aktua"na Arys.12B D czyni wars!w* wars!w0 -ie90c0 w danej chwili.
14
)owy Arys.12B D pozwala u!worzyC now0 wars!w*> na!omias! Usu# Arys.12B usun0C wars!w* jednak
pod warunkiem> 9e jes! ona pus!a.
8wic!enie
U!worzyC wars!wy o nazwach zgodnych z rys. 12 nadaj0c im iden!yczne cechy jak na rys. 12 oraz
zapisaC rysunek pod nazw0 wars!wy.
;arysowane w jednej wars!wie o-iek!y mo9na przenie?C do innej za pomoc0G
polecenieG cechy
menu g)rneG 6miana@Cechy
ikona9
,olecenie %echy pozwala zmieniC ponad!o 5kale rodzaju linii Anp. nieci0g(ej linii punk!owejB I
wprowadzaj0c war!o?C W1.4 wyd(u9a si* wz)r> na!omias! war!o?C X1.4 zag*szcza si* wz)r.
,odsumowuj0c zasady pracy w programie $u!o%$& nale9y jeszcze wspomnieC o zasadach
rezygnacji z wy-ranych polece oraz zasadach anulowania narysowanych o-iek!)w rysunkowych.
&owolne polecenie w !rakcie jego wykonywania mo9na przerwaC klawiszem Msc Alu-
kom-inacj* klawiszyG Ctr" ( CB.
,olecenia wykonane od pocz0!ku rysowania nowego rysunku Alu- o!warcia rysunkuB mo9na
co2n0C sekwencyjnie poczynaj0c od os!a!niego> u9ywaj0c polecenia coNa& AcO> menu g)rneG
Myc&a@CoNa&> kom-inacja klawiszyG Ctr"(6B. #a9de u9ycie polecenia coNa& co2a jedno polecenie.
,oleceniem coNa& nie mo9na co2n0C polecenia coNa&. 7o9na !o uczyniC poleceniem otw.r! Amenu
g)rneG Myc&a@-tw.r!> kom-inacja klawiszy Ctr" ( CB.
4. odstawowe e!ementy rysunku
7.1. -cinek "inii proste&
polecenieG "inia
menu g)rneG Rysu&@=inia
ikona9
Wywo(anie komendy sku!kuje poleceniem wy?wie!lonym w linii poleceG -kre" pierws!y
punkt9.
;ale9y wprowadziC punk pocz0!kowy. $-y !o uczyniC mo9na wykonaC czynno?C K po
naprowadzeniu kursora w wymagane miejsce o-szaru ro-oczego. 7o9na !e9 wprowadziC
wsp)(rz*dne punk!u A-ezwzgl*dne lu- wzgl*dneB w wierszu polece !ak jak om)wiono !o
w rozdziale 3.1.
,o wprowadzeniu pierwszego punk!u pojawi si* zach*!a $u!o%$&a -kre" nast<pny
punkt. W odpowiedzi nale9y wprowadziC punk! docelowy. Za!em a-y u!worzyC uk(ad linii nale9y
wprowadzaC kolejne punk!y. $-y przerwaC dzia(anie komendy nale9y nacisn0C L lu- H. $-y
narysowaC lini* od os!a!niego punk!u do pierwszego Alinia zamykaj0ca (0cz0ca koniec
z pocz0!kiemB nale9y wpisaC w linii polece ! lu- !amkni&.
7o9na nakazaC programowi rysowanie wy(0cznie linii pros!opad(ych i r)wnoleg(ych do osi
N i U -ie90cego uk(adu wsp)(rz*dnych. $-y !o uczyniC nale9y uruchomiC !ry- ortogona"ny przez
naci?ni*cie klawisza JE lu- K prze(0cznika -R%- na linii s!anu okna programu.
8ysuj0c uk(ad linii mo9na co2n0C dowoln0 ilo?C narysowanych uprzednio odcink)w
u9ywaj0c polecenia c lu- coNa& wprowadzanego z klawia!ury.
,odczas rysowania nieus!annie s0 wy?wie!lane wsp)(rz*dne kursora na linii s!anu okna
programu. Try- wy?wie!lania mo9na zmieniC klawiszem J>. Wygl0d okna w k!)rym program
wy?wie!la wsp)(rz*dne przeds!awiono na rys.13 Akursor w pozycji PY'> yY'> zY'B.
11
Rys. 1$. Wsp.;r!<ne kursora
8wic!enie
;arysowaC wielo-ok o zarysie z-li9onym do zaprezen!owanego na rys.14.
Rys. 17. Wie"o0ok o Lwic!enia
Ro!wi4!anie9
JE A!ry- or!ogonalny w(0czonyB
=inia P
Wprowa!iL punkt A
AnaprowadziC kursor w okre?lone miejsce i KB
Wprowa!iL punkt /
Wprowa!iL punkt C
JE A!ry- or!ogonalny wy(0czonyB
Wprowa!iL punkt D
Wprowa!iL punkt M
6 O Azamyka wielo-okB
8wic!enie
;arysowaC wielo-ok Alinie gru-eB o wymiarach zgodnych z rysunkiem 1.
12
Rys. 1:. I"ustrac&a Lwic!enia
Ro!wi4!anie9
=inia P
1005100O Akre?la po(o9enie punk!u $ wzgl*dem FUWB
G10050O A,unk! =B
G05:0O A,unk! %B
G100H120O A,unk! &B
G100H270O A,unk! 3B
!O A,unk! $ D zamkni*cie wielo-okuB
7.2. Usuwanie o0iekt.w
polecenieG wyma1
menu g)rneG 6miana@Wyma1
ikona9
#omenda wyma9 usuwa z rysunku wy-rane o-iek!y. ,o wprowadzeniu polecenia nale9y
wy-raC o-iek!y do usuni*cia a nas!*pnie u9yC Hlu-L.
Wy0.r o0iekt.w
-iek!y dla komendy wyma1 oraz dla innych mody2ikacji mo9na wy-ieraC wskazuj0c je
-ezpo?rednio lu- za pomoc0 pros!ok0!nego okna wy-oru.
,rzy wskazywaniu -ezpo?rednim nale9y najechaC celownikiem -ezpo?rednio na o-iek!
k!)ry ma zos!aC wy-rani i nacisn0C K. ;a!omias! przy wskazywaniu o-iek!)w oknem jes! -ardzo
is!o!ne czy okno jes! rozwijane ze s!rony lewej na praw0 czy odwro!nie D rys. 1".
Rys. 1>. -pc&e wska!ywania o0iekt.w oknem
Zaznaczaj0c o-iek!y oknem ze s!rony lewej na praw0 Apros!ok0! narysowany lini0 kreskow0
na rys.1"B powoduje si* zaznaczenie !ylko !ych o-iek!)w rysunkowych k!)re ca(kowicie znajduj0
13
si* wewn0!rz rozci0ganego okna Ana rysunku wy-rano w !en spos)- !ylko okr0g mniejszy
narysowany lini0 punk!ow0B.
Zaznaczaj0c o-iek!y oknem ze s!rony prawej na lew0 Apros!ok0! narysowany lini0 ci0g(0B
powoduje si* zaznaczenie wszys!kich o-iek!)w k!)re !en pros!ok0! zawiera w so-ie lu- przecina
Ana rysunku wy-rano w !en spos)- o-ydwa okr*giB.
$-y anulowaC zaznaczenie wskazanego o-iek!u nale9y wskazaC go ponownie przy
jednocze?nie wci?ni*!ym klawiszu 5hi2!. Wy-)r wskazanych o-iek!)w za!wierdza si* naci?ni*ciem
H lu- L.
8wic!enie
;arysowaC dowolny wielok0! z(o9ony z pojedynczych linii i wymazaC z u9yciem okna Rprawo D
lewoS oraz Rlewo D prawoS.
8wic!enie
;arysowaC wielo-oki rys.1' a> -> c> d A!ylko linie gru-eB> po narysowaniu zapiaC rysunek oraz
wymazaC z u9yciem okna Rprawo D lewoS oraz Rlewo D prawoS.
Ro!wi4!anie Lwic!enia 1Aa
=inia P
1005100O Aokre?la po(o9enie punk!u 1 wzgl*dem FUWB
GE050O Apunk 2B
G05>0O Apunk! 3B
G:0H1:0O Apunk! 4B
G:0H$0O Apunk! .B
G0510O Apunk! "B
GD7050O Apunk! 'B
GD705D70O Apunk! 1B
G05D10O Apunk! +B
G70H$$0O Apunk! 14B
G70H210O Apunk! 11B
!O Apunk! 1 D zamkni*cie wielo-okuB
Wykorzys!uj0c analogiczna me!odyk* pos!*powania rozwi0zaC Cwiczenia 1' -> c> d.
14
Rys. 1A. Rysunki o Lwic!enia
7.$. +unkty charakterystyc!ne
W $u!o%$&zie is!nieje mo9liwo?C wskazywania punk!)w charak!erys!ycznych ju9
narysowanych o-iek!)w. Fdy w linii polece pojawia si* zapy!anie o punk! mo9na w)wczas
wprowadziC punk! charak!erys!yczny korzys!aj0c z menu kursora. 7enu !o mo9na wywo(aC przez
u9ycie kom-inacji jednoczesnego naci?ni*cia 5Z<:T oraz L. 7o9na !ak9e u9yC ikon z paska
narz*dzi =oka"i!ac&a. ;a rys. 11 przeds!awiono wygl0d paska narz*dzi lokalizacja oraz wygl0d
menu podr*cznego lokalizacji> dzia(anie poszczeg)lnych opcji jes! nas!*puj0ceG
1. %ymc!asowy punkt "oka"i!ac&i A!worzy !ymczasowy punk! u9ywany przez snapsB>
2. - Aznajduje odsuni*cie punk!u od punk!u odniesieniaB>
3. 6na&Q koniec Aznajduje lokalizacj* naj-li9ej punk!u kocowego o-iek!uB>
4. 6na&Q roek Aznajduje lokalizacj* punk!u ?rodkowego o-iek!uB>
.. 6na&Q pr!eci<cie Aznajduje lokalizacj* przeci*cia dw)ch o-iek!)wB>
". 6na&Q po!orne pr!eci<cie Aznajduje lokalizacj* pozornego przeci*cia dw)ch o-iek!)wB>
'. 6na&Q pr!e;u1enie Aznajduje przed(u9enie (uku lu- liniiB>
1. 6na&Q centrum Aznajduje ?rodek (uku> okr*gu> lu- (uku elip!ycznegoB>
+. 6na&Q kwarant Aznajduje kwadran! (uku> okr*gu> lu- (uku elip!ycznegoB>
14. Kenu por<c!ne Awywo(ane kom-inacj0 5Z<:TOLB
11. 6na&Q styc!ny Aznajduje punk! s!yczny do (uku> okr*gu> elipsy> (uku elip!ycznego lu-
splajnuB>
12. 6na&Q prostopa;y Aznajduje punk! pros!opad(y do o-iek!uB>
13. 6na&Q r.wno"eg;y Alokalizuje r)wnoleg(0 do okre?lonej liniiB>
14. 6na&Q 0a!< Alokalizuje do punk!u ws!awienia o-iek!)w !akich jak !eks!> -loki lu-
a!ry-u!yB>
1.. 6na&Q punkt Aznajduje lokalizacj* punk!u o-iek!uB>
1". 6na&Q 0"iski Aznajduje lokalizacj* naj-li9ej punk!u o-iek!uB>
1'. Wy;4c! s!ukanie Aukrywa szukanie o-iek!u dla ak!ualnego rysunkuB>
11. Sta;e try0y "oka"i!ac&i Aus!awia s!a(e !ry-y lokalizacji o-iek!uB.
1.
Rys. 1E. +asek =oka"i!ac&a i menu por<c!ne "oka"i!ac&a
dpowiedzi0 programu na wskazywanie o-iek!u kursorem gra2icznym mo9e -yC
wy?wie!lenie ikony odpowiadaj0cej 90danemu punk!owi charak!erys!ycznemu rys.1+> a po
chwilowym unieruchomieniu kursora nazwy punk!u. ,ojawienie si* ikony lokalizacji jes! chwil0
w k!)rej nale9y za!wierdziC punk! przez K.
Ee9eli wskazywany o-iek! posiada kilka punk!)w charak!erys!ycznych 90danego !ypu !o
wy-rany zos!anie !en k!)ry le9y naj-li9ej wskazywanego punk!u.
Rys. 1I. Wyg"4 ikon pr!ypor!4kowanych wy0orowi punkt.w charakterystyc!nych
7.7. -kr<gi
polecenieG okr4g
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@...
ikona9
&os!*pne jes! sze?C opcji rysowania okr*gu> rys. 24. ,rzeds!awione na rys. 24 zasady
rysowania okr*g)w polegaj0 na podaniuG 1 D ?rodka i promienia okr*gu> 2 D ?rodka oraz d(ugo?ci
odcinka odpowiadaj0cego ?rednicy rysowanego okr*gu> 3 D dw)ch punk!)w wyznaczaj0cych
?rednic* przez k!)re przechodzi okr0g> 4 D !rzech punk!)w przez k!)re przechodzi okr0g> . D dw)ch
1"
o-iek!)w s!ycznych do okr*gu oraz promienia okr*gu> " D !rzech wskazanych o-iek!)w do k!)rych
s!ycznym -*dzie narysowany okr0g.
Rys. 20. -pc&e rysowania okr<g.w
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* jak na rysunku 21. #ons!rukcj* z-udowaC na -azie !r)jk0!a $=%
o wymiarach podanych na rysunku. kr0g < jes! opisany na !r)jk0cie> okr*gi << maj0 ?rednice r)wne
=% Y %$> okr0g <<< jes! wpisany w !r)jk0!> okr0g <[ o ?rednicy 44 jes! s!yczny do -ok)w $= i =%.
Rys. 21. 2onstrukc&a o Lwic!enia ! rysowania okr<g.w
Ro!wi4!anie Lwic!enia
1. #ons!rukcja !r)jk0!a $=%
"iniaO
1005100O Apunk! $B
G10050O Apunk! =B
G100H120O Apunk! %B
!O Azamkniecie wielo-okuB
2. #ons!rukcja okr*gu <
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@$ punkty
1'
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC
celownikiem miejsce w po-li9u punk!u $]> czynno?C uj*!e w \] pow!)rzyC dla punk!u = i %.
3. #ons!rukcja okr*g)w <<
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@2 punkty I punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any
5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC celownikiem miejsce w po-li9u punk!u => 5Z<:TOL
nas!*pnie nale9y wskazaC celownikiem miejsce w po-li9u punk!u %.
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@2 punkty I punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any
5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC celownikiem miejsce w po-li9u punk!u %> 5Z<:TOL
nas!*pnie nale9y wskazaC celownikiem miejsce w po-li9u punk!u $.
4. #ons!rukcja okr*gu <<<
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@Styc!ny5 styc!ny5 styc!ny
punk! charak!erys!yczny 0"iski Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC dowolny
punk nale90cy do odcinka $=> odcinka =% i odcinka %$.
.. #ons!rukcja okr*gu <[
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@Styc!ny5 styc!ny5 promie#
punk! charak!erys!yczny 0"iski Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC dowolny
punk nale90cy do odcinka $=> odcinka =%>
20O.
7.:. Ruki
/uk mo9na rysowaC na kilka sposo-)w> podaj0c jego punk!y charak!erys!yczne oraz opisuj0ce go
wielko?ci.
polecenieG ;uk
menu g)rneG Rysu&@Ruk@...
ikona9
8ysunek 22 przeds!awia 11 opcji rysowania (uk)w wraz z oznaczeniem poszczeg)lnych punk!)w
charak!erys!ycznych.
1. $ punkty5
2. poc!4tek5 roek5 koniec +5 S5 25
3. poc!4tek5 roek5 k4t +5 S5 H5
4. poc!4tek5 roek5 ci<ciwa +5 S5 CA5
.. poc!4tek5 koniec5 k4t +5 25 H5
". poc!4tek5 koniec5 !wrot +5 25 65
'. poc!4tek5 koniec5 promie# +5 25 R5
1. roek5 poc!4tek5 koniec S5 +5 25
+. roek5 poc!4tek5 k4t S5 +5 H5
14. roek5 poc!4tek5 ci<ciwa S5 +5 CA5
11. kontynuac&a.
$u!o%$& domy?lnie rysuje (uk w kierunku przeciwnym do ruchu wskaz)wek zegara.
W zwi0zku z !ym zwro! (uku zale9y od kolejno?ci podawania punk!u pocz0!kowego> ?rodkowego
i kocowego Arys. 22B.
,odanie kolejno pocz0!ku A,1B ?rodka A52B i koca A#3B spowoduje narysowanie (uku
o zwrocie przeciwnym do ruchu wskaz)wek zegara.
$-y narysowaC (uk o zwrocie zgodnym z kierunkiem ruchu wskaz)wek zegara nale9y
podaC kolejno koniec A#1B> ?rodek A52B i pocz0!ek A,3B.
11
Rys. 22. -pc&e rysowania ;uku
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* jak na rysunku 23. #ons!rukcja sk(ada si* z !rzech (uk)w o promieniach
8Y.4> 8Y144> 8Y244.
Rys. 2$. 2onstrukc&a o Lwic!enia ! rysowania ;uk.w
1+
Ro!wi4!anie Lwic!enia
1. /uk 8Y.4
menu g)rneG Rysu&@Ruk@+oc!4tek5 roek5 koniec
1005 100O Apunk! $B
GD:050O A?rodek (uku R=SB
G:0H1E0O Apunk! %B
2. /uk 8Y144
menu g)rneG Rysu&@Ruk@+oc!4tek5 roek5 k4t
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC
celownikiem miejsce w po-li9u punk!u % D nas!*pnie pow!)rzyC analogicznie dla punk!u $
1E0O
3. /uk 8Y244
menu g)rneG Rysu&@Ruk@+oc!4tek5 roek5 k4t
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC
celownikiem miejsce w po-li9u punk!u & D nas!*pnie pow!)rzyC analogicznie dla punk!u %
1E0O
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* jak na rysunku 24 D linie gru-e zarysu.
Rys. 27. 2onstrukc&e Lwic!eniowe
7.>. +o"i"inie
,olilinia jes! po(0czona sekwencj0 segmen!)w linii> u!worzon0 jako pojedynczy o-iek!.
7o9na !worzyC pros!e segmen!y linii> segmen!y (ukowe> lu- kom-inacje !ych dw)ch rodzaj)w
segmen!)w linii.
polecenieG p"inia
menu g)rneG Rysu&@+o"i"inia
ikona9
,odczas rysowania segment.w ;ukowych 'opc&a ;Uk F wy0.r pr!e! wpisanie U*
w polilinii> pierwszy punk! (uku s!aje si* punk!em kocowym poprzedniego segmen!u. 7o9na
okre?liC k0!> punk! ?rodkowy> kierunek lu- promie (uku. &la !worzonego (uku mo9na okre?liC k0!>
?rodek> zwro! lu- promie.
7o9na narysowaC !amkni<t4 po"i"ini< 'opc&a 6amkni& F wy0.r pr!e! wpisanie 6*> a-y
u!worzyC wielo-ok. $-y zamkn0C polilini*> nale9y okre?liC punk! pocz0!kowy na os!a!niej s!ronie
o-iek!u> wprowadziC 6 '!amkni&*> i nacisn0C O.
24
$u!o%$& posiada opcje rysowania polilinii o r.1ne& s!erokoci przy u9yciu opcji
S!erokoL 'opc&a s!MrokoL F wy0.r pr!e! wpisanie M* i +.;s!erokoL 'opc&a p.;S!erokoL F
wy0.r pr!e! wpisanie S* Arys.2.aB. 7o9na us!awiC szeroko?C pojedynczych segmen!)w i sprawiC>
a-y zw*9a(y si* zgodnie z szeroko?ci0 Arys.2.-B. pcje !e s!aj0 si* ak!ywne po us!awieniu punk!u
pocz0!kowego polilinii. 5egmen!y polilinii o niezerowej gru-o?ci mog0 -yC wype(nione lu- nie.
Try- wype(nienia zmienia polecenie wype;ni& D po wprowadzeniu polecenia nale9y wy-raC opcj*
XTakW lu- X;ieW oraz zregenerowaC rysunek poleceniem regen. 32ek!y zmian wynikaj0
z por)wnania rysunku 2.- i 2.c.
Rys. 2:. +o"i"inie r.1ne& s!erokoci
Ro!wi4!anie rysunku 2: 0
p"iniaO
1005 100O Apunk! $B
G20050 H Apunk! =B
SO Aopcja szeroko?CB
10O Aszeroko?C gro!a s!rza(kiB
0O Azw*9enie s!rza(kiB
G>05 0O Apunk! %B.
Ro!wi4!anie rysunku 2: c na postawie rysunku 2: 0
wype;ni&O
nieO
RegenO
&(ugo?C segmen!u polilinii okre?la opcja D;ugoL 'opc&a D;ugoL F wy0.r pr!e!
wpisanie D*. 5egmen! jes! rysowany zgodnie z kierunkiem os!a!nio wprowadzonego segmen!u
polilinii D gdy -y(a !o linia lu- s!ycznie do niego D gdy -y( !o (uk.
%o2niecie os!a!nio narysowanego segmen!u polilinii jes! mo9liwe z u9yciem opcji coNa&
'opc&a CoNa& F wy0.r pr!e! wpisanie C*.
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* z(o9on0 z polilinii o zarysie jak na rysunku 2" a> - D linie gru-e zarysu.
21
Rys. 2>. 2onstrukc&e po"i"inii F Lwic!enia
Ro!wi4!anie rysunku 2> 0
p"iniaO
1005100O Apunk! $B
G7050O
O Awyj?cie z komendy p"inia a-y u(a!wiC rysowanie (uku wewn*!rznegoB
p"iniaO
1E05100O Apunk! =B
uO Aprzej?cie w !ry- (ukB
%O Aka! rozwarciaB
1E0O
oO A?rodekB
1>05 100O wsp)(rz*dne ?rodka D punk! %B
p"iniaO
1E05100O Apunk! =B
G1050O
uO Aprzej?cie w !ry- (ukB
oO A?rodekB
G0510O
%O Ak0! rozwarcia (ukuB
I0O Awar!o?C k0!aB
=O A!ry- liniaB
G05:0O
uO Aprzej?cie w !ry- (ukB
rO ApromieB
$0O
%O Ak0! rozwarcia (ukuB
1E0O Awar!o?C k0!aB
O
"O A!ry- liniaB
G0520O
uO Aprzej?cie w !ry- (ukB
oO A?rodekB
GD1050O
%O Ak0! rozwarcia (ukuB
I0O
"O A!ry- liniaB
GD2050O
G20H22:O
22
uO Aprzej?cie w !ry- (ukB
%O Ak0! rozwarcia (ukuB
1E0O
oO A?rodekB
G$0H22:O
"O A!ry- liniaB
G10H22:O
1005100O 'zamkni*cie poliliniiB
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* z(o9on0 z polilinii o zarysie jak na rysunku 2"a dwoma me!odami D
pierwsza analogiczna do rozwi0zania przyk(adu 2"-> na!omias! w me!odzie drugiej narysowaC
kons!rukcj* ze s!andardowych linii> (uk)w@okr*g)w i po narysowaniu przeksz!a(ciC w polilini*
poleceniem ep"in D menu g)rneG !miana@o0iekt@po"i"inia.
7.A. +rostok4ty
,ros!ok0!y mo9na rysowaC w oparciu o wskazane przeciwleg(e naro9niki. ,o wy-raniu
komendy w linii polece pojawiaj0 si* nas!*puj0ce opcjeG kre?l pierwszy naro9nik lu-
^Jazuj@+oziom@6aokr0gl@?ru-o?C@Szeroko?C_.
polecenieG prostok4t
menu g)rneG Rysu&@+rostok4t
ikona9
%elem narysowania pros!ok0!a nale9y wprowadziC wsp)(rz*dne punku pierwszego
naro9nika a nas!*pnie okre?liC po(o9enie drugiego Aprzeciwleg(egoB naro9nika.
Ja!u& Awy-)r przez wpisanie JB I okre?la odleg(o?ci 2azowania dla rysowanego pros!ok0!aJ
+o!iom Awy-)r przez wpisanie +B I okre?la poziom rysowanego pros!ok0!a i odnosi si* do
parame!r)w 3&J 6aokr4g" 'wy-)r przez wpisanie 6B I okre?la promie zaokr0glenia naro9nik)w
rysowanego pros!ok0!aJ ?ru0oL Awy-)r przez wpisanie ?B I okre?la gru-o?C rysowanego
pros!ok0!a i odnosi si* do parame!r)w 3&J S!erokoL Awy-)r przez wpisanie SB I okre?la szeroko?C
polilinii rysowanego pros!ok0!a.
8wic!enie
;arysowaC pros!ok0! o wymiarach 12'P+3 oraz o dolnym naro9niku po(o9onym w punkcie
PY"3> yY'4.
Rys. 2A. +rostok4t o !aanych wymiarach i po;o1eniu w!g"<em ?UW
Ro!wi4!anie rysunku 2A
prostok4tO
>$5 A7O
G12A5 I$O
7.E. Wie"o0oki Noremne
23
#omenda wie"o0ok rysuje wielo-ok w oparciu o promie okr*gu wpisanego> okr*gu
opisanego lu- d(ugo?C -oku.
polecenieG wie"o0ok
menu g)rneG Rysu&@Wie"o0ok
ikona9
,olecenie wielo-ok umo9liwia rysowanie wielo-ok)w o licz-ie -ok)w 3 do 1424. 6icz-*
-ok)w nale9y wprowadziC zaraz po wywo(aniu polecenia. ,o okre?leniu licz-y -ok)w $u!o%$&
odpowiada poleceniem -kre" roek wie"o0oku "u0 S0okT D znaczenie polecenia jes!
nas!*puj0ceG
a* roek wie"o0oku
wpisany w okr4g F Awielo-ok zos!anie wpisany w okr0g o zadanym
promieniu 1`2B rys. 21a
opisany na okr<gu D Awielo-ok zos!anie opisany na okr*gu o zadanym
promieniu 1`2B rys. 21-.
-B 0ok D wielo-ok zos!anie zde2iniowany przez dwa punk!y 1 oraz 2 -*d0ce punk!ami
kocowymi jednego z jego -ok)w.
Rys. 2E. 6asay rysowania wie"o0ok.w F a* wpisany w okr4g5 0* opisany na okr<gu5 c* okre"ony pr!e! ;ugoL
ocinka 1U2
8wic!enie
;arysowaC wielo-oki z rysunku 21a i 21- Aopr)cz linii wymiarowychB
Rys. 2I. 2onstrukc&e wie"o0ok.w F Lwic!enia
7.I. M"ipsa
24
#omenda e"ipsa s(u9y do rysowania elipsy lu- (uku elip!ycznego. Za pomoc0 komendy e"ipsa
mo9na !ak9e narysowaC okr0g w przes!rzeni na p(aszczyTnie r)9nej od -ie90cej p(aszczyzny NU.
$-y !o uczyniC nale9y okre?liC ?rednic* okr*gu k!)ra le9y w -ie90cej p(aszczyTnie NU a nas!*pnie
k0! o-ro!u okr*gu wzgl*dem p(aszczyzny NU. Wskazana ?rednica s!anowi o? o-ro!u okr*gu.
polecenieG e"ipsa
menu g)rneG Rysu&@M"ipsa@...
ikona9
,o wy-raniu komendy e"ipsa $u!o%$& zg(asza komunika! -kre" poc!4tek osi e"ipsy "u0
S;Uk,r-ekT. &omy?lnie wprowadza si* punk!y wyznaczaj0ce koce pierwszej osi elipsy>
a nas!*pnie podaje d(ugo?C drugiej p)(osi I $u!o%$& zg(asza komunika! -kre" ;ugoL rugie&
p.;osi "u0 So/r.tT. -r)! do!yczy przypadku gdy elipsa jes! rysowana jako rzu! pros!ok0!ny okr*gu
na p(aszczyzn*. arednica okr*gu jes! r)wna d(u9szej osi elipsy a okr0g jes! o-r)cony w przes!rzeni
wok)( g()wnej osi elipsy o zadany k0!.
#omenda elipsa posiada nas!*puj0ce opcj* Rysu&@M"ipsa@...G
Do roka D !worzy elips* o okre?lonym ?rodku> o? elipsy okre?la si* podaj0c ?rodek
elipsy i koniec p)(osi oraz d(ugo?C drugiej p)(osi.
-5 koniec I de2iniuje pierwsz0 o? przez okre?lenie dw)ch koc)w. #0! pierwszej osi
okre?la k0! elipsy. ,ierwsza o? mo9e de2iniowaC zar)wno ma(0 jak i wielk0 o? elipsy.
Ruk I !worzy elips* lu- (uk elip!yczny. #0! pierwszej osi okre?la k0! (uku elip!ycznego.
,ierwsza o? mo9e de2iniowaC al-o o? g()wn0 al-o o? drug0 (uku elip!ycznego. ,o
okre?leniu osi elipsy jes! mo9liwe wprowadzenie k0!a pocz0!kowego elipsy i k0!a
kocowego lu- k0!a rozwarcia.
8wic!enie
;arysowaC (uk elip!yczny o ?rodku w punkcie A344>244B. &(ugo?C pierwszej p)(osi Y144> drugiej
p)(osi Y .4 Arys. 34aB.
Rys. $0. 2onstrukc&e o Lwic!e# rysowania e"ipsy
Ro!wi4!anie rysunku $0a
menu g)rneG Rysu&@M"ipsa@Ruk
oO A?rodekB
$005200O Awsp)(rz*dne ?rodkaB
G10050 Akoniec osiB
G05:0 Akoniec drugiej p)(osiB
I0O Ak0! pocz0!kowyB
$>0O Ak0! kocowyB
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* przeds!awion0 na rysunku 34-
2.
7.10. Sp"a&ny
#omenda Sp"a&n !worzy krzyw0 sklejan0 ;U8=5 A;on Uni2orm 8a!ional =I5plineB zwan0
splajnem w oparciu o ci0g wskazanych punk!)w kon!rolnych. #rzywa jes! dopasowywana do
punk!)w z podan0 !olerancj0. 5plajny s0 przyda!ne przy !worzeniu krzywych o nieregularnych
ksz!a(!ach> np. linii po!rze-nych do projek!)w karoserii samochod)w.
polecenieG sp"a&n
menu g)rneG Rysu&@Sp"a&n
ikona9
,o wprowadzeniu komendy> w odpowiedzi na -kre" pierws!y punkt "u0 S-0iektT nale9y
wprowadziC punk!y kon!rolne splajnu. ,rzy wprowadzaniu kolejnych punk!)w ak!ywne s0 opcjeG
S6amkni&,%o"eranc&a opasowaniaT oraz domy?lna war!o?CG Hstyc!na w poc!4tkuV. pcja
6amkni& I zamyka krzyw0 splajnu zde2iniowan0 przez os!a!ni punk!> !ak> 9e pokrywa si*
z pierwszymi i s!aje si* s!yczna do po(0czenia> %o"eranc&a opasowania I zmienia !olerancj*
dopasowanie ak!ualnej krzywej splajnu. /uk splajnu zos!anie przede2iniowany !ak> a-y pasowa( do
is!niej0cych punk!)w przy nowej !olerancji. Zmiana !olerancji dopasowania poci0ga za so-0 zmiany
!olerancji dopasowania dla wszys!kich punk!)w kon!rolnych wzgl*dem wy-ranego punk!u
kon!rolnego. Ee9eli zos!anie podana !olerancja 4> !o krzywa splajnu -*dzie przechodziC przez
punk!y dopasowania. ,odanie wi*kszej od 4 pozwala krzywej na przej?cie przez punk!y
dopasowania z podan0 !olerancj0.
,odczas wykonywania polecenia sp"a&n ak!ywne jes! polecenie coNa& co umo9liwia
co2ni*cie -(*dnie wprowadzonego punk!u. Wprowadzanie punk!)w koczy H. #olejno wprowadza
si* punk!y wyznaczaj0ce kierunki s!ycznych w pocz0!ku i kocu splajnu lu- akcep!uje s!andardowe
s!yczne H.
8wic!enie
;arysowaC splajny opar!e o punk!y kon!rolne o wsp)(rz*dnych wed(ug rysunku 31. Tolerancje
dopasowania splajn)w rozpi*!ych na !ych samych punk!ach wynosz0 4> 14> 24> .4. ,arame!ry
s!yczno?ci pocz0!ku i koca przyj0C jako s!andardowe.
Rys. $1. 2onstrukc&a sp"a&n.w o r.1ne& to"eranc&i opasowania
Ro!wi4!anie rysunku $1
sp"a&nO Adomy?lnie !olerancja dopasowania Y 4> nie !rze-a nic zmieniaCB
1005100O
1:05100O
12051:0O
20051:0O
1A05100O
2"
2205100O
,o zmianie !olerancji dopasowania na 14> 24> .4 wpisaC wsp)(rz*dne punk!)w.
7.11. +unkty
,unk w programie $u!o%$& mo9e -yC zaznaczony jako zwyk(a kropka lu- !e9 za pomoc0
-ardziej widocznego znaku> !zw. markera. ,unk jako o-iek! -ezwymiarowy oznacza jedynie
wsp)(rz*dne pozycji w jakiej si* znajduje> widoczny jes! na!omias! marker.
polecenieG punkt
menu g)rneG Rysu&@+unkt@3een
ikona9
#omenda punkt pozwala na oznaczenie okre?lonego punku okre?lonym markerem. U9ycie
polecenia Rysu&@+unkt@Wie"e pozwala oznaczyC szereg kolejno wprowadzanych punk!)w.
#omenda po!ie" menu g)rneG Rysu&@+unkt@+o!ie" mo9e -yC u9y!a do dowolnego o-iek!u
rysunkowego celem dokonania jego podzia(u na okre?lon0 licz-* segmen!)w H"ic!0a segment.wV.
7o9na !ak9e u9yC opcji S/"okT celem rozmieszczenia ws!awianego -loku w okre?lony spos)-
wzgl*dem dzielonego o-iek!u.
#omenda !mier! menu g)rneG Rysu&@+unkt@6mier! wymaga wprowadzenia d(ugo?ci
segmen!u na jak0 dzielony -*dzie o-iek! rysunkowy. 8ezul!a!em jes! ws!awienie marker)w
Aewen!ualnie -lok)wB w punk!ach podzia(u na segmen!y o okre?lonej d(ugo?ci.
Zar)wno komenda po!ie" jak i !mier! nie dziel0 o-iek!u na elemen!y D ws!awiaj0 jedynie
markery lu- -loki w okre?lonych punk!ach.
7o9na !ak9e okre?liC s!yl markera znacz0cego punk! u9ywaj0c komendy otpunkt> menu
g)rneG Jormat@Sty" punktu. ,olecenie otpunkt wy?wie!la okno dialogowe przeds!awione na
rysunku 32.
Rys. $2. -kno ia"ogowe sty" punktu
Ro!miar punktu mo9na us!aliC w!g"<em ekranu co oznacza> 9e znacznik ma zawsze !*
sam0 wielko?C wzgl*dem ekranu niezale9nie od powi*kszenia.
Ro!miar punktu mo9na !ak9e us!aliC w &enostkach rysunku co oznacza> 9e rozmiar
znacznika jes! ak!ualizowany do jednos!ek rysunkowych.
8wic!enie
;arysowaC polilini* jak na rys. 33> us!aliC s!yl markera na podany na rysunku i dokonaC podzia(u
narysowanej polilinii na 34 r)wnych cz*?ci.
2'
Rys. $$. 2onstrukc&a o Lwic!enia punkty
Ro!wi4!anie rysunku $$
p"iniaO
1005100O
uO
G05100O
G05100O
"O
G1:050O
uO
G05D100O
G05D100O
O
menu g)rneG Jormat@Sty" +unktu linia poleceG otpunkt Awy-raC !yp markeraB
po!ie"O
$0O
7.12. =inie konstrukcy&ne
$u!o%$& udos!*pnia linie kons!rukcyjne !akie jak prosta i p.;prosta. 6inie kons!rukcyjne s0
o-iek!ami programu o specy2icznych w(a?ciwo?ciach. ,oniewa9 pros!a i p)(pros!a s0 nieskoczone>
!o podczas okre?lania granic rysunku nie s0 -rane pod uwag*. #omendy edycyjne $u!o%$&a
dzia(aj0 r)wnie9 w odniesieniu do linii kons!rukcyjnych. 6inie kons!rukcyjne mo9na
wykorzys!ywaC na wiele r)9nych sposo-)w. &zi*ki nim mo9na okre?liC kon!ury a nas!*pnie
wrysowaC o-iek! w !e kon!ury z wykorzys!aniem punk!)w charak!erys!ycznych. U(a!wiaj0 !ak9e
RzgranieS rzu!)w na rysunkach !echnicznych oraz s0 znakomi!ymi o-iek!ami odniesienia podczas
pracy z kilkoma rzu!niami. 6inie !e s0 za!em przyda!ne w rysunkach p(askich i niezas!0pione
w rysunkach przes!rzennych &la zapewnienia przejrzys!o?ci rysunku po90dane jes! a-y linie
kons!rukcyjne rysowaC w oddzielnej wars!wie.
polecenieG prosta
menu g)rneG Rysu&@+rosta
ikona9
,o wy-raniu polecenia $u!o%$& udos!*pnia nas!*puj0ce opcjeG
-kre" punkt "u0 S+o!iom,pIon,24t,Dwusiec!na,-su#T
21
+o!iom Awy-)r ,B pIon Awy-)r <B D opcje !worz0 linie kons!rukcyjne przechodz0ce przez okre?lony
punk! i s0 r)wnoleg(e do osi N lu- U ak!ualnego 6UW.
24t Awy-)r #B I me!oda z u9yciem k0!a umo9liwia !worzenie pros!ej na dwa sposo-y. Wy-iera si*
linie odniesienia a nas!*pnie !worzy lini* kons!rukcyjn0 pod okre?lonym k0!em !ej linii> al-o !worzy
si* j0 wzgl*dem poziomej osi> okre?laj0c k0!> a nas!*pnie punk! przez k!)ry linia kons!rukcyjna
powinna przechodziC.
Dwusiec!na Awy-)r &B I !worzy pros!0 kons!rukcyjn0 dziel0c0 wskazany k0! na po(ow*. ;ale9y
wskazaC wierzcho(ek k0!a i linie !worz0ce k0!.
-suni<cie Awy-)r B I !worzy lini* kons!rukcyjn0 r)wnoleg(0 do wskazanej linii -azowej. ;ale9y
okre?liC odleg(o?C odsuni*cia> wskazaC lini* -azow0> a nas!*pnie okre?liC> po k!)rej s!ronie linii
-azowej zos!anie umieszczona linia kons!rukcyjna.

,)(pros!a jes! lini0 w przes!rzeni !r)jwymiarowej> posiadaj0ca jeden punk! pocz0!kowy
i rozci0gni*!a do nieskoczono?ci. W odr)9nieniu od kons!rukcji linii> k!)re rozci0gni*!e s0
w dw)ch kierunkach> p)(pros!a rozci0gni*!a jes! !ylko w jednym kierunku.
polecenieG p.;prosta
menu g)rneG Rysu&@+.;prosta
,o wy-raniu polecenia p.;prosta nale9y okre?liC punk! pocz0!kowy oraz wskazywaC kolejne
punk!y przechodnie.
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcje przeds!awione na rysunku 34a i 34-. Zadanie polega na narysowaniu
dw)ch ramion zgodnie z wymiarami a nas!*pnie u!worzeniu czworok0!a Awyznaczenie punk!u &B
w oparciu o zas!osowane linie kons!rukcyjne.
Rys. $7. 2onstrukc&e o Lwic!e# "inii konstrukcy&nych
2+
Ro!wi4!anie rysunku $7
Rysowanie ramion
"iniaO
20050O
10050O
G100H$AO
O
U1ycie "inii konstrukcy&nych
prostaO
DO Awy-)r dwusiecznejB
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u AO
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u /O
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u CO
O
prostaO
pO ApoziomaB
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u CO
O
U!upe;nienie !arysu konstrukc&i
"iniaO
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u /O
punk! charak!erys!yczny +unkt pr!eci<cia Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y
wskazaC okolice punk!u DO
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u CO
O
34
". #ody$ikacje rysunku
7ody2ikacje rysunku o-ejmuj0 przede wszys!kim !akie dzia(ania> k!)re umo9liwiaj0
sprawniejsze rysowanie. =ieg(e pos(ugiwanie si* poleceniami mody2ikacji oraz inwencja
o-s(uguj0cego $u!o%$&a pozwalaj0 s!osowaC Rsz!uczkiS dzi*ki k!)rym wyda!nie skraca si* czas
!worzenia rysunk)w.
<s!o!ne> 9e nie nale9y sugerowaC si* prezen!owanymi mo9liwo?ciami zas!osowania
poszczeg)lnych polece mody2ikacyjnych> gdy9 ka9dy u9y!kownik $u!o%$&a z czasem
wypracowuje swoje w(asne me!ody pracy. Zaprezen!owane Rsz!uczkiS nale9y !rak!owaC za!em jako
mo9liwe do zaakcep!owania> nie za? jako Rnajlepsze i jedyneS.

:.1. 2opiowanie
polecenieG kopiu&
menu g)rneG 6miana@2opiu&
ikona9
,o wprowadzeniu komendy nale9y wskazaC o-iek! lu- o-iek!y do skopiowania
Awykorzys!uj0c me!od* wskazania -ezpo?redniego o-iek!u lu- me!ody zaprezen!owane na rysunku
1"B i nacisn0C H> nas!*pnie $u!o%$& wy?wie!la w linii polece komunika!G -kre" punkt 0a!owy
"u0 pr!esuni<cie "u0 SWie"eT. ;ale9y !eraz wprowadziC kolejno dwa punk! okre" punkt 0a!owy
i docelowy okre" rugi punkt pr!esuni<cia co pozwoli okre?liC wek!or przemieszczenia
kopiowanych elemen!)w lu- podaC war!o?C przesuni*cia pr!esuni<cie w 2ormacie wsp)(rz*dnych
wzgl*dnych pomijaj0c jednak znak V i nacisn0C H. &os!*pna jes! !ak9e opcja Wie"e Awy-)r WB D
k!)ra umo9liwia !worzenie wielu kopii wskazuj0c kolejne po(o9enia a9 do naci?ni*cia H lu- L.
8wic!enie
;arysowaC !r)jk0! o wymiarach zgodnych z rysunkiem 3.> nas!*pnie skopiowaC go dwukro!nie <
oraz << !ak> a-y punk! $ znalaz( si* na ?rodku odcinka =% oraz punk! = znalaz( si* na o?rodku
odcinka $%.
Rys. $:. 2onstrukc&a o Lwic!enia kopiowania o0iekt.w
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku $:
Rysowanie tr.&k4ta
wie"o0okO
$O
1005100O
O
31
100O
2opiowanie I
kopiu&O
'wska!aL tr.&k4t owo"n4 meto4*
O
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u AO
punk! charak!erys!yczny symetria Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC
okolice ?rodka -oku /CO
2opiowanie II
kopiu&O
'wska!aL tr.&k4t owo"n4 meto4*
O
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u /O
punk! charak!erys!yczny symetria Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC
okolice ?rodka -oku ACO
!apis!O AzapisaC kons!rukcje pod dowoln0 nazw0B
:.2. -0racanie
#omenda o0r.t o-raca is!niej0ce o-iek!y wok)( wskazanego punk!u. 7o9na podaC
-ezwzgl*dny k0! o-ro!u lu- okre?liC o-r)! w oparciu o k0! odniesienia wzgl*dem ak!ualnego k0!a
o-ro!u elemen!u.
polecenieG o0r.t
menu g)rneG 6miana@-0r.t
ikona9
,o wprowadzeniu komendy o0r.t nale9y wy-raC o-iek!y> k!)re zos!an0 o-r)cone> nas!*pnie nale9y
okre?liC punk! -azowy wzgl*dem k!)rego o-iek!y -*d0 o-racane -kre" punkt 0a!owy> nas!*pnie
$u!o%$& wy?wie!la komunika! -kre" k4t o0rotu "u0 S-niesienieT D mo9na za!em wprowadziC
k0! o-ro!u lu- wy-ieraC opcj* -niesienie Awy-)r B. ,odaje si* w)wczas dwa k0!yG k0!
odniesienia i k0! docelowy. #0! o-ro!u jes! r)wny r)9nicy ka!a docelowego i ka!a odniesienia.
8wic!enie
Wykorzys!uj0c rysunek u!worzony w poprzednim Cwiczeniu Arys. 3.B o-r)ciC !r)jk0! < wzgl*dem
punk!u $ i !r)jk0! << wzgl*dem punk!u = do pozycji przeds!awionej na rysunku 3".
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku $>
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim CwiczeniuB
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie Cwiczenie z rys. 3.B
o0r.tO
AwskazaC dowoln0 me!od0 !r)jk0! < D rys. 3.B
O
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u AO
>0O
o0r.tO
AwskazaC dowoln0 me!od0 !r)jk0! << D rys. 3.B
32
O
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u /O
D>0O
!apis!O
Rys. $>. 2onstrukc&a o Lwic!enia o0racania o0iekt.w
:.$. Ska"owanie
#omenda ska"a zmienia wielko?C o-iek!)w wzd(u9 osi N> U> Z przyjmuj0c dla ka9dej osi !en
sam wsp)(czynnik. #omenda ska"a jes! ca(kowicie r)9na od komendy !oom gdy9 ska"a zmienia
wielko?C o-iek!)w> na!omias! !oom zmienia !ylko ich powi*kszenie na ekranie.
polecenieG ska"a
menu g)rneG 6miana@Ska"a
ikona9
,o wprowadzeniu komendy nale9y wy-raC o-iek!y> k!)rych skala ma -yC zmieniona>
nas!*pnie nale9y okre?liC punk! -azowy wzgl*dem k!)rego o-iek!y -*d0 skalowane -kre" punkt
0a!owy> nas!*pnie $u!o%$& wy?wie!la komunika! -kre" k4t wsp.;c!ynnik ska"i "u0
S-niesienieT F mo9na za!em wprowadziC wsp)(czynnik s!ali lu- wy-ieraC opcj* -niesienie
Awy-)r B. ,odaje si* w)wczas dwie d(ugo?ciG odniesienia -kre" ;ugoL oniesienia H1V i now0
d(ugo?C -kre" now4 ;ugoL. Wsp)(czynnik skali jes! r)wny ilorazowiG nowa d(ugo?C @ d(ugo?C
odniesienia.
8wic!enie
Wykorzys!uj0c rysunek u!worzony w poprzednim Cwiczeniu Arys. 3"B zwi*kszyC !r)jk0! 1 s!osuj0c
wsp)(czynnik skali 2> punk!em -azowym skalowania jes! wierzcho(ek $ Arys.3"B> e2ek!em
kocowym jes! kons!rukcja przeds!awiona na rysunku 3'.
Rys. $A. 2onstrukc&a o Lwic!enia ska"owania o0iekt.w
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku $A
33
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim CwiczeniuB
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie Cwiczenie z rys. 3"B
ska"aO
AwskazaC dowoln0 me!od0 !r)jk0! 1 D rys. 3"B
O"u0 W
punk! charak!erys!yczny koniec Arys. 11B wywo(any \5Z<:TOL nas!*pnie nale9y wskazaC okolice
punk!u AO
2O
!apis!O
:.7. Ro!0i&anie
-iek!ami z(o9onymi w programie $u!o%$& s0 mi*dzy innymi polilinie> -loki> wymiary>
kreskowania oraz niek!)re o-iek!y rysunkowe jak np. wielok0!y. 8oz-icie o-iek!u z(o9onego jes!
niez-*dne w celu mody2ikacji ka9dego z elemen!)w sk(adowych.
polecenieG ro!0i&
menu g)rneG 6miana@Ro!0i&
ikona9
8wic!enie
8oz-iC wszys!kie elemen!y z rysunku 3'.
Ro!wi4!anie opc&ona"ne !aania Xro!0i&Y
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim CwiczeniuB
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie Cwiczenie z rys. 3'B
ro!0i&O
AwskazaC dowoln0 me!od0 wszys!kie o-iek!y rysunkoweD rys. 3'B
!apis!O
:.:. Wy;u1anie
#omenda wy;u1 umo9liwia zwi*kszenie d(ugo?ci danego o-iek!u do osi0gni*cia punk!u
wsp)lnego z innym o-iek!em. ,rzed(u9aC mo9na !ylko wy-rane o-iek!y miedzy innymi (uki
Ak0! X 3"4

B oraz odcinki linii i polilinii. ,o wy-raniu komendy wy-iera si* i po!wierdza H lu- L
o-iek!y wyznaczaj0ce granice wyd(u9ania> nas!*pnie wskazuje si* o-iek!y A-lisko wyd(u9anego
kocaB> k!)re maj0 zos!aC przed(u9one.
polecenieG wy;u1
menu g)rneG 6miana@Wy;u1
ikona9
8wic!enie
Wyd(u9yC odcinki %1 oraz &2 do odcinka =$ D rys. 31.
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku $E
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim CwiczeniuB
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
wy;u1O
AwskazaC dowoln0 me!od0 odcinek =$ D rys. 31B
O
AwskazaC odcinek %1 -li9ej koca %B
34
AwskazaC odcinek &2 -li9ej koca &B
O "u0 W
!apis!O
Rys. $E. Wy;u1anie ocink.w C1 i D2 o ocinka /A
:.>. Ucinanie
#omenda utni& umo9liwia przycinanie o-iek!)w innymi o-iek!ami. UcinaC mo9na !ylko
wy-rane o-iek!y miedzy innymi (uki oraz odcinki linii i polilinii. ,o wy-raniu komendy nale9y
wy-raC o-iek!y> do k!)rych -*d0 przycinane inne o-iek!y. ;as!*pnie nale9y wskazaC !e cz*?ci
o-iek!)w> k!)re maj0 zos!aC odci*!e.
polecenieG utni&
menu g)rneG 6miana@Utni&
ikonaG
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* jak na rysunku 3+ D narysowaC dwa okr*gi mniejsze o ?rednicy .4 oraz
okr0g wi*kszy Azaokr0glenieB o ?rednicy 144 i przyci0C o-iek!y zgodnie z rysunkiem 3+.
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku $I
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.31B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
utni&O
AwskazaC o-iek!y oknem wy-oru rozci0gni*!ym od punk!u $ do punk!u = zgodnie
z kierunkiem s!rza(kiB
O
\wskazaC poszczeg)lne punk!y od 1 do " D rys.3+aB
H
okr4gO
Apunk! charak!erys!yczny symetria D wskazaC okolice punk!u ,1 D rys.3+-B
O
:0O
okr4gO
Apunk! charak!erys!yczny symetria D wskazaC okolice punk!u ,2 D rys.3+-B
O
:0O
utni&O
AwskazaC o-a okr*gi o ?rednicy .4B
O
3.
AwskazaC wewn0!rz okr*g)w linie poziomeB
O
utni&O
AwskazaC odcinek $b=b i %b&b po o-u s!ronach okr*gu o ?rednicy .4 D rys.3+-B
O
AwskazaC p)(okr*gi le90ce na zewn0!rz 2iguryB
O
menu g)rneG Rysu&@-kr4g@Styc!ny5 styc!ny5 promie#
AwskazaC odcinek &b3b oraz odcinek =b3bB
:0O
utni&O
AzaznaczyC odcinki &b3b i =b3b oraz okr0g o promieniu .4 narysowany uprzednio D
rys 3+-B
O
AwskazaC punk!y 1> 2> 3 D rys. 3+-B
O
!apis!O Akons!rukcja przed zapisem winna wygl0daC jak na rys. 3+cB
Rys. $I. Ucinanie o0iekt.w
:.A. =ustro
#omenda "ustro s(u9y do !worzenia lus!rzanego od-icia o-iek!)w i znacznie przy?piesza rysowanie
o-iek!)w syme!rycznych> gdy9 rysuje si* !ylko Rpo(ow*S k!)r0 nas!*pnie powiela si* od-iciem
lus!rzanym.
polecenieG "ustro
menu g)rneG 6miana@=ustro
ikona9
,o wy-raniu komendy "ustro $u!o%$& wysy(a polecenie wy0ier! o0iekty> nale9y wiec wskazaC
o-iek!y k!)rych od-icie -*dzie !worzone. ;as!*pnie nale9y wprowadziC dwa punk!y wyznaczaj0ce
lini* od-icia -kre" pierws!y punkt osi o0icia oraz -kre" rugi punkt osi o0icia. ;as!*pnie
$u!o%$& zadaje py!anieG C!y wyma!aL wska!ane o0iektyZ S%ak,)ieT H)V. W przypadku
za!wierdzenia o!rzymuje si* lus!rzan0 kopi* i orygina( pozos!aje -ez zmian> na!omias! w przypadku
wy-oru opcji %ak pozos!aje wy(0cznie lus!rzana kopia a o-iek!y pierwo!ne zos!aj0 usuni*!e.
8wic!enie
d-iC p)(okr*gi 1 oraz 2> nas!*pnie uci0C od-i!ymi p)(okr*gami zarys zgodnie z rysunkiem 44.
3"
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku 70
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.3+B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
"ustroO
Adowoln0 me!od0 wskazaC p)(okr*gi 1 i 2B
O lu- W
Apunk! charak!erys!yczny koniec D wskazaC okolice punk!u $B
Apunk! charak!erys!yczny koniec D wskazaC okolice punk!u =B
O
utni&O
Adowoln0 me!od0 wskazaC p)(okr*gi 3 i 4B
O
AwskazaC lini* zawar!0 wewn0!rz p)(okr*gu 3 i 4B
O
!apis!O Akons!rukcja przed zapisem winna wygl0daC jak na rys. 44B
Rys. 70. KoyNikac&a o0iektu pr!e! o0icie "ustr!ane i ucinanie
:.E. Ja!owanie naro1y
#omenda Na!u& ?cina Rr)gS dw)ch odcink)w lu- wszys!kie wierzcho(ki p(askiej polilinii.
aci*cie polega na znalezieniu punk!u przeci*cia odcink)w Aje9eli odcinki nie przecinaj0 si* !o s0
przed(u9ane a9 do przeci*ciaB> znalezieniu punk!u na ka9dej pros!ej w okre?lonej odleg(o?ci od
punk!u przeci*cia> po(0czeniu !ych punk!)w odcinkiem i o-ci*ciu !ych cz*?ci odcink)w> k!)re
wys!aj0 poza wy-rane punk!y w kierunku punk!u przeci*cia. 7o9na okre?liC d(ugo?C ?ci*C lu-
d(ugo?C i k0! ?ci*cia.
polecenieG Na!u&
menu g)rneG 6miana@Ja!u&
ikona9
,o wy-raniu komendy Na!u& dos!*pne s0 nas!*puj0ce opcjeG Wy0ier! pierws!4 "ini< "u0
S+o"i"inia,Ja!y,24t,Utni&,KetoaT. :azowanie mo9e -yC wykonane w !ry-ach Utni& Awy-)r UHB
+oa& try0 S6 ucinaniem Awy-)r ZB,/e! ucinania Awy-)r =BT H6 ucinaniemV. ,o wy-raniu
polecenia ak!ywny jes! !ry- 6 ucinaniem. pcja ucinania okre?la czy po 2azowaniu o-iek!y
pierwo!ne maj0 zos!aC zachowane lu- uci*!e kraw*dzi0 2azy. :azowanie mo9e -yC wykonane
dwiema me!odami przeds!awionymi na rysunku 41G
1. :azowanie jak na rysunku 41a Awy-)r :B D okre?la si* kolejno wymiar 2azy pierwszej oraz
wymiar 2azy drugiejJ
3'
2. :azowanie jak na rysunku 41- Awy-)r TB I polega na podaniu d(ugo?ci oraz k0!a ?ci*cia
wzgl*dem pierwszej linii.
Rys. 71. -pc&e Na!owania F Ja!y i 24t
pcja +o"i"inia Awy-)r 6B 2azuje ca(0 polilini*> na!omias! opcja metoa Awy-)r 7B okre?la me!od*
!worzenia ?ci*C. &os!*pna jes! me!oda ?ci*cia w oparciu o dwie odleg(o?ci ?ci*C oraz me!oda ?ci*C
w oparciu o d(ugo?C i k0! ?ci*cia.
8wic!enie
WykonaC 2azy 14 P 4.

w naro9nikach oznaczonych od 1 do 1 oraz 2azy !ypu Ja!y o d(ugo?ciach
2azy 1 r)wnej .4 i 2azy drugiej r)wnej .4 w punkcie $ oraz 2azy !ypu Ja!y o d(ugo?ciach 2azy 1
r)wnej 34 i 2azy drugiej r)wnej 34 w punkcie = zgodnie z rysunkiem 42.
Rys. 72. KoyNikac&a o0iektu pr!e! Na!owanie
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku 72
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.44B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
Na!u&O
NO
10O
10O
O
AwskazaC jedn0 lini* naro9nika 1 a nas!*pnie drug0 lini* !ego naro9nikaB
O Aponowne przywo(anie komendy Na!u&* I dla kolejnych punk!)w od 2 do 1 wykonaC
sekwencje zawar!e na szarym polu
Na!u&O
NO
:0O
31
:0O
AwskazaC jedn0 lini* naro9nika $ i nas!*pnie drug0 lini* !ego naro9nikaB
O
NO
$0O
$0O
AwskazaC jedn0 lini* naro9nika = i nas!*pnie drug0 lini* !ego naro9nikaB
!apis!O
:.I. 6aokr4g"anie
#omenda !aokr4g" (0czy dwa o-iek!y (ukiem o okre?lonym promieniu. /0czyC mo9na
odcinki> (uki> okr*gi> polilinie> splajny> p)(pros!e i pros!e. ,onad!o mo9na !worzyC zaokr0glone
po(0czenia miedzy o-iek!ami> k!)rych przed(u9enia si* przecinaj0. 7o9na !ak9e s!osowaC promie
r)wny zeru do (0czenia o-iek!)w al-o do ich przycinania.
polecenieG !aokr4g"
menu g)rneG 6miana@6aokrag"
ikona9
,o wy-raniu komendy !aokr4g" dos!*pne s0 nas!*puj0ce opcjeG Wy0ier! pierws!y o0iekt "u0
Spo"i=inia,pRomie#,Utni&T. :azowanie mo9e -yC wykonane w !ry-ach Utni& Awy-)r UHB +oa&
try0 S6 ucinaniem Awy-)r ZB,/e! ucinania Awy-)r =BT H6 ucinaniemV. ,o wy-raniu polecenia
ak!ywny jes! !ry- 6 ucinaniem. pcja ucinania okre?la czy po zaokr0gleniu o-iek!y pierwo!ne
maj0 zos!aC zachowane lu- uci*!e zaokr0gleniem. pcja +o"i"inia Awy-)r 6B zaokr0gla ca(0
polilini*> na!omias! opcja pRomie# Awy-)r 8B pozawala zde2iniowaC promie (uku zaokr0glenia.
8wic!enie
Zaokr0gliC naro9e $ promieniem .4> zgodnie z rysunkiem 43.
Rys. 7$. KoyNikac&a o0iektu pr!e! !aokr4g"enie
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku 7$
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.42B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
!aokr4g"O
rO
:0O
AwskazaC lini* 1 oraz lini* 2B
3+
!apis!O
,or)wnaC kons!rukcj* przedmio!owego (uku z rys. 3+ oraz z rysunku 43. Ten sam e2ek! zos!a(
osi0gni*!y znacznie szy-ciej przy u9yciu komendy zaokr0gl.
:.10. Ro!ci4ganie o0iekt.w
$u!o%$& rozci0ga (uki> (uki elip!yczne> linie> segmen!y polilinii> splajny przecinaj0ce okno
wy-oru. -iek!y> k!)re ca(kowicie znalaz(y si* w oknie wy-oru s0 przesuwane> na!omias! o-iek!y
wy-rane cz*?ciowo s0 zmieniane przez przemieszczanie ich punk!)w charak!erys!ycznych.
,oniewa9 rozci0ganie o-iek!)w opiera si* na zmianie ich ksz!a(!u przez przemieszczanie
wy-ranych punk!)w o zadan0 wielko?C !o po wy-raniu o-iek!u podaje si* punk! -azowy i docelowy
lu- war!o?C przesuni*cia analogicznie jak dla polecenia kopiuj.
polecenieG ro!ci4gni&
menu g)rneG 6miana@Ro!ci4gni&
ikona9
8wic!enie
8ozci0gn0C kons!rukcj* z Cwiczenia z rysunku 43 !ak a-y o!rzymaC kons!rukcj* z rysunku 44.
W szczeg)lno?ci nale9y dokonaC przesuni*cia linii zawar!ych ca(kowicie w oknie wy-oru o wek!or
PY4> yYI14 co spowoduje odpowiednie skr)cenie linii przecinanych przez okno wy-oru.
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku 77
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.43B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
ro!ci4gni&O
Arozci0gn0C okno wy-oru od punk!u $ do punk!u = D rys. 44B
O
Apunkt 0a!owy wy-raC przez punk! charak!erys!yczny kwarant D wskazaC okolice
punk!u ,1 D rys.44B
G05DE0O
!apis!O
Rys. 77. KoyNikac&a o0iektu pr!e! ro!ci4ganie
44
:.11. 2opiowanie r.wno"eg;e
#omenda osu# kopiuje o-iek! w !aki spos)-> 9e pows!a(a kopia jes! r)wnoleg(a do
orygina(u. #opiowaC r)wnolegle mo9naG (uki> okr*gi> elipsy> odcinki> splajny> polilinie> pros!e
i p)(pros!e.
polecenieG osu#
menu g)rneG 6miana@-su#
ikona9
,o wy-raniu komendy osu# $u!o%$& umo9liwia wy-)r opcjiG -kre" o"eg;oL
osuni<cia "u0 Spr!e!+unktT H1.000V. Za!wierdzenie polecenia spowoduje wy-)r domy?lnej
w danej chwili opcji odsuni*cia o odleg(o?C 1.444> na!omias! wpisanie war!o?ci innej od domy?lnej
spowoduje odsuni*cie kopii o-iek!u o wpisan0 odleg(o?C we wskazanym kierunku odsuni*cia.
7o9na !ak9e wy-raC opcj* pr!e!+unkt Awy-)r ,B D w)wczas wskazuje si* o-iek! i punk
przez k!)ry ma przechodziC kopia o-iek!u. ,olecenie jes! wykonywane cyklicznie do chwili
naci?ni*cia H lu- L.
8wic!enie
5kopiowaC komend0 osu# kons!rukcj* z Cwiczenia z rysunku 44 w kierunku Rdo wn*!rza zarysuS
na odleg(o?C 14. ,rzed wywo(aniem komendy odsu zaleca si* przeksz!a(ciC zarys kons!rukcji
w polilini* poleceniem ep"in D menu g)rneG !miana@o0iekt@po"i"inia.
Rys. 7:. KoyNikac&a o0iektu komen4 osu#
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku 7:
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.44B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
ep"inO Aprzeksz!a(canie w polilini*B
wO
Adowoln0 me!od0 wskazaC ca(y zarys kons!rukcjiB
O
tO
O
O
O
Azarys jes! !eraz jedn0 polilini0B
osu#O
41
10O
AwskazaC dowolny punk! linii zarysu np. $B
O
AwskazaC dowolny wewn0!rz zarysu np. =B
O lu- W
!apis!O
:.12. +r!esuwanie
#omenda przesu umo9liwia przesuwanie o-iek!)w wzgl*dem uk(adu wsp)(rz*dnych. ,o
wy-orze polecenia nale9y wy-raC o-iek! @ o-iek!y> k!)re zos!an0 przesuni*!e oraz po!wierdziC
wy-)r przez naci?niecie H lu- L.
;as!*pnie nale9y wy-raC jedn0 z opcji -kre" punkt 0a!owy "u0 pr!esuni<cie. 7o9na
za!em podaC punk! -azowy i docelowy lu- war!o?C przesuni*cia.
polecenieG pr!esu#
menu g)rneG 6miana@+r!esu#
ikona9
8wic!enie
,rzesun0C zarys wewn*!rzny Arys. 4"B dowoln0 me!od0 o 344 jednos!ek wzd(u9 osi N oraz o 4
jednos!ek wzd(u9 osi U.
Rys. 7>. 6astosowanie po"ecenia pr!esu#
Ro!wi4!anie opc&ona"ne rysunku 7>
otw.r!O Awy-raC i o!worzyC rysunek wykonany w poprzednim Cwiczeniu D rys.4"B
AEe9eli -rak rysunku wykonaC najpierw poprzednie CwiczeniaB
pr!esu#O
Adowoln0 me!od0 wskazaC wewn*!rzny zarys D je9eli poprzednie Cwiczenia
wykonano prawid(owo zarys !en jes! polilini0 i wys!arczy wskazaC dowolny jego
punk! a-y wy-raC ca(o?C zarysuB
O
$0050O
O
!apis!O
Ko1na post4piL tak1e inac!e& wpisu&4c np. wsp.;r!<ne punktu 0a!owego H1005100V
ora! rugiego punktu H7005100V D re!u"tat 0<!ie ientyc!ny.
42
8wic!enie
Wykorzys!uj0c wiedz* zdo-y!0 w wyniku wykonania poprzednich Cwicze z niniejszego rozdzia(u
samodzielnie narysowaC kons!rukcj* przeds!awion0 na rysunku 4'. Zalecana me!oda polega na
narysowaniu RCwiar!kiS kons!rukcji Acz*?C narysowana na rys. 4' -ardzo gru-0 lini0B a nas!*pnie
wykorzys!aniu poznanych opcji mody2ikacji.
Rys. 7A. 2onstrukc&a o samo!ie"nego narysowania
:.1$. +r!e;u1
#omenda pr!e;u1 umo9liwia zmian* d(ugo?ci mody2ikowanego o-iek!u rysunkowego> nie ma ona
jednak wp(ywu na o-iek!y zamkni*!e. #ierunek wyd(u9ania wy-ranego o-iek!u nie musi -yC
r)wnoleg(y do osi Z ak!ualnego 6UW.
polecenieG pr!e;u1
menu g)rneG 6miana@+r!e;u1
ikona9
,o wy-orze komendy dos!*pne s0 opcjeG Wy0ier! o0iekt "u0
Spr!yros%,+rocent,Ca;kowita,Cnamic!nieT. +r!yrost Awy-)r ,B I zmienia d(ugo?C o-iek!u
o okre?lony przyros! d(ugo?ci> mierzonej od !ego koca o-iek!u> k!)ry znajduje si* -li9ej punk!u
wskazania o-iek!u. pcja ,rzyros! zmienia r)wnie9 k0! (uku o okre?lon0 war!o?C> mierzon0 od
koca> k!)ry znajduje si* -li9ej punk!u wskazania. &oda!nia war!o?C daje w rezul!acie wyd(u9enie
(ukuJ ujemna war!o?C powoduje skr)cenie (uku. +rocent Awy-)r ,B I us!ala d(ugo?C o-iek!u
poprzez okre?lenie procen!u jego ca(kowi!ej d(ugo?ci. pcja procent zmienia k0! rozwarcia (uku
poprzez okre?lenie procen!u ca(kowi!ego k0!a. Ca;kowita Awy-)r %B I us!ala d(ugo?C wy-ranego
o-iek!u przez podanie war!o?ci -ezwzgl*dnej d(ugo?ci od okre?lonego koca. pcja ca;kowita
us!ala ca(kowi!y k0! wy-ranego (uku poprzez okre?lenie k0!a rozwarcia (uku. pcja ynamic!nie
Awy-)r UB I zmienia d(ugo?C wy-ranego o-iek!u w oparciu o przeci0ganie jego koca. &rugi koniec
pozos!aje niezmieniony.
;ale9y zwr)ciC uwag* na r)9nice pomi*dzy komend0 +r!e;u1 a komend0 Wy;u1
Aopisana w poprzednich rozdzia(achB.
43
:.17. S!yk
#omenda s!yk kopiuje o-iek!y i Ruk(adaS je w !a-lice pros!ok0!ne lu- -iegunowe.
polecenieG s!yk
menu g)rneG 6miana@S!yk
ikona9
Wywo(anie komendy s!yk o!wiera okno dialogowe szyk Arys.41B z prze(0cznikiem S!yk
prostok4tny Arys. 41aB oraz S!yk ko;owy Arys. 41-B.
Rys. 7E. -kno ia"ogowe S!yk
S!yk prostok4tny 'rys. 7I* I !worzy szyk zde2iniowany przez pewn0 licz-* wierszy i kolumn>
w k!)rych s0 umieszczone kopie wy-ranych o-iek!)w. Wiers!e I okre?la licz-* wierszy w szyku>
ko"umny Iokre?la licz-* kolumn w szyku. -st<p mie!y wiers!ami @ ko"umnami D okre?la
odleg(o?C miedzy wierszami c kolumnami. 24t s!yku I okre?la k0! o-ro!u. ,oniewa9 war!o?C !ego
k0!a jes! s!andardowo r)wna zero> wiersze i kolumny szyku s0 or!ogonalne do odpowiednich osi N
i U ak!ualnego 6UW. Wskazanie powoduje chwilowe zamkni*cie okna dialogowe i pozwala
wy-raC ws!awiane parame!ry.
Rys. 7I. S!yk ko;owy i s!yk prostok4tny
S!yk ko;owy 'rys. 7I* I !worzy szyk poprzez skopiowanie wy-ranych o-iek!)w wok)( punk!u
?rodkowego. [roek D okre?la ?rodek szyku ko(owego. ;ale9y podaC war!o?ci wsp)(rz*dnych N
i U lu- wy-raC opcj* Wska1 roek a-y u9yC urz0dzenia wskazuj0cego do okre?lenia po(o9enia.
pcja metoa D us!ala me!od* wykorzys!ywan0 przy rozmieszczaniu o-iek!)w. Us!awienie !o
okre?la> k!)ra me!oda i k!)re pola war!o?ci s0 dos!*pne podczas okre?lania war!o?ciJ np. je9eli
wy-rano me!od* =ic!0a e"ement.w i k4t wype;nienia> !o dos!*pne s0 pola do okre?lenia !ych
war!o?ciJ pole 24t mi<!y e"ementami nie jes! dos!*pne Arys. 41-B. pcja -0raca& e"ementy
poc!as kopiowania I o-raca elemen!y w szyku> jak pokazano w okienku podgl0du Arys 41-B.
44
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcje !ak jak na rysunku .4. 3lemen!y narysowane lini0 -ardzo gru-0 narysowaC
o wymiarach dowolnych !am gdzie nie podano wymiar)w Arys..4a i rys..4-B> na!omias! szyki
ko(owy i pros!ok0!ny u!worzyC zgodnie z podanymi wymiarami oraz ilo?ci0 sz!uk.
Rys. :0. 2onstrukc&e o Lwic!enia s!yk
Ro!wi4!anie rysunku :0c
prostok4tO
G10520O
s!ykO
Awy-raC opcj* w oknie dialogowymG prostok4tny5 wiers!e 75 ko"umny 75 o"eg;oL
mi<!y wiers!ami F$05 o"eg;oL mi<!y ko"umnami 205 k4t s!yku $0B
AwskazaC pros!ok0! narysowany lini0 -ardzo gru-0 rys. .4B
O
-2. P
:.1:. +r!erwi&
#omenda pr!erwi& pozwala na wyci*cie 2ragmen!u o-iek!u !akiego jakG odcinek> szeroka
linia> (uk> okr0g> polilinia. :ragmen! o-iek!u mo9e zos!aC usuni*!y lu- !e9 o-iek! mo9e zos!aC
roz-i!y na dwa s!ykaj0ce si* ze so-0 o-iek!y.
polecenieG pr!erwi&
menu g)rneG 6miana@+r!erwi&
ikona9
,o wprowadzeniu komendy nale9y wy-raC o-iek!> k!)ry ma zos!aC przerwany>
z zas!rze9eniem> 9e punk! wskazania o-iek!u jes! zarazem pierwszym punk!em przerwania.
;as!*pnie nale9y wskazaC drugi punk!> z zas!rze9eniem> 9e je9eli drugi punk! nie nale9y o-iek!u !o
au!oma!ycznie zos!anie wy-rany punk! naj-li9szy wskazanemu lecz nale90cy do o-iek!u.
,onad!o mo9na uruchomiC !ry- wy-oru dw)ch punk!)w realizuj0c polecenie okre" rugi
punkt pr!erwania "u0 S+ierws!yT Awy-)r ,B lu- mo9na na powy9sze polecenie wpisaC G co
spowoduje przerwanie o-iek!u w jednym wskazanym punkcie.
,rzerwanie o-iek!u jes! nieak!ywne w s!osunku do okr*gu> k!)ry mo9na mody2ikowaC
wy(0cznie przez usuni*cie 2ragmen!u mi*dzy pierwszym i drugim wskazanym punk!em> przy czym
odmierzanie k0!a wycinka jes! w kierunku przeciwnym do ruchu wskaz)wek zegara.
4.
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcje !ak jak na rysunku .1. kr0g < przerwaC w sekwencji punk!)w ,1 i ,2>
na!omias! okr0g << przerwaC w sekwencji punk!)w ,2 i ,1.
Rys. :1. 2onstrukc&a o Lwic!enia pr!erwi&
Ro!wi4!anie rysunku :1
okr4gO
1005100O
O
200O
okr4gO
1005100O
O
1:0O
pr!erwi&O
Awy-raC okr0g <B
pO
AwskazaC okolice punk!u ,1 a nas!*pnie okolice punk!u ,2B
pr!erwi&O
Awy-raC okr0g <<B
pO
AwskazaC okolice punk!u ,2 a nas!*pnie okolice punk!u ,1B
:.1>. Dopasu&
#omenda opasu& wykonuje !rans2ormacj* z(o9on0 z o-ro!u> przesuni*cia i skalowania celem
dopasowania wy-ranych o-iek!)w wzgl*dem innych. ,o wskazaniu o-iek!)w do dopasowania
nale9y zde2iniowaC dwie Alu- !rzy dla 3&B pary punk!)w -azowych i docelowych. ,ierwsza para
punk!)w A,2 i ,3B rys. .2 de2iniuje przesuni*cie o-iek!)w. &ruga para punk!)w A,4 i ,.B rys..2
de2iniuje !rans2ormacj* i o-r)! o-iek!)w. Trzecia para jes! s!osowana do dopasowania o-iek!)w
przes!rzennych.
polecenieG opasu&
menu g)rneG 6miana@-perac&e $D@Dopasu&
4"
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcje !ak jak na rysunku .2a. 5!osuj0c polecenie opasu& uzyskaC kons!rukcje
przeds!awion0 na rysunku .2-.
Rys. :2. 2onstrukc&a o Lwic!enia opasu&
Ro!wi4!anie rysunku :2
prostok4tO
1005100
G2005:0
p"inia
2005200O
2:052:0O
2005$00O
!O
opasu&O
AWy0ier! o0iekty F wskazaC punk! ,1*O
'-kre" pierws!y punk Qr.;owy F wskazaC punk! ,2*O
'-kre" pierws!y punkt oce"owy F wskazaC punk! ,3*O
'-kre" rugi punkt Qr.;owy F wskazaC punk! ,4*O
'-kre" rugi punkt oce"owy F wskazaC punk! ,.*O
'-kre" tr!eci punkt Qr.;owy*O
tO AWy-)r opcji skalowania o-iek!)wB
4'
%. &g!'danie rysunku
#omendy ogl0dania rysunku nale90 do naj-ardziej po!rze-nych i nieus!annie s!osowanych
podczas rysowania. ,(ynne pos(ugiwanie si* komendami !oom i nNragm ma znacz0cy wp(yw na
wydajno?C pracy w programie $u!o%$&.
2omeny og"4ania rysunku nie !mienia&4 wymiar.w o0iekt.w na rysunku ani ich po;o1enia
na rysunku ty"ko ich wie"koL ma ekranie.
>.1. +owi<ks!anie i !mnie&s!anie
#omenda !oom zwi*ksza lu- zmniejsza widoczny rozmiar o-iek!)w w ak!ualnej rzu!ni.
polecenieG !oom
menu g)rneG Wiok@6oom@...
ikona9
,olecenia !oom opr)cz menu g)rnego Arys..3aB i wiersza polece Arys..3eB s0 !ak9e dos!*pne za
pomoc0 paska narz*dzi przeds!awionego na rys..3- oraz menu podr*cznego Arys. .3dB. ,os(uguj0c
si* wierszem polece Arys..3eB nale9y do wywo(ania poszczeg)lnych opcji u9ywaC li!er pisanych
w wierszu wielk0 li!er0> np. W D wszys!ko> C D cen!rum> i!p.
Rys. :$. -pc&e wywo;ywania po"ece# !oom i nNragm a* !oom menu g.rne5 0* !oom pasek nar!<!i !oom5
c*nNragm menu g.rne5 * menu por<c!ne5 e*wiers! po"ece#5 N* granice !ia;ania po"ecenia nNragm
-pc&e po"ecenia !oom9
ws!ystko AwHB I zmienia powi*kszenie -y wy?wie!liC ca(o?C rysunku w ak!ualnej rzu!ni
w o-szarze ro-oczym.
centrum AcHB I zmienia powi*kszenie -y wy?wie!liC okno wykorzys!uj0c punk! cen!ralny
okna i powi*kszenie lu- wysoko?C. 7niejsza war!o?C wysoko?ci zwi*ksza powi*kszenie.
41
Wi*ksza war!o?C zmniejsza powi*kszenie. ,o wy-raniu opcji nale9y wskazaC punk!> k!)ry po
wykonaniu polecenia znajdzie si* w ?rodku o-szaru ro-oczego a nas!*pnie podaje si*
wysoko?C o-szaru po powi*kszeniu w -ie90cych jednos!kach rysunkowych lu- powi*kszenia
w 2ormacie mno9nika wzgl*dem -ie90cego powi*kszenia np. 2PH lu- 4..PH.
ynamic!ny AdHB I zmienia powi*kszenie -y wy?wie!liC wygenerowany 2ragmen! rysunku
w ramce widoku. 8amka widoku reprezen!uje rzu!ni*> k!)r0 mo9na zmniejszaC lu-
powi*kszaC i przesuwaC po rysunku. ,o wy-raniu !ej opcji w o-szarze ro-oczym s0
wy?wie!lane !rzy pros!ok0!y odpowiadaj0ce o-szarowi widocznemu przed wy-raniem opcji>
o-szarowi odpowiadaj0cemu opcji ws!ystko oraz o-szarowi przysz(ego widoku ze znakiem
N na ?rodku lu- ze s!rza(k0 przy prawym -oku. -szar planowanego widoku mo9e -yC
przesuwany w o-szarze rysunku ANB lu- powi*kszany i pomniejszany As!rza(kaB. $-y przej?C
miedzy !ry-em przesuwanie i zmiana wielko?ci nale9y u9yC klawisza K.
!akres AzHB I zmienia powi*kszenie> a-y wy?wie!liC zakres rysunku i wy?wie!la wszys!kie
o-iek!y w najwi*kszym mo9liwym powi*kszeniu.
popr!eni ApHB I Wy?wie!la poprzedni widok. 7o9na przywr)ciC do 14 wcze?niejszych
widok)w.
ska"a AsHB I zmienia powi*kszenie o-razu wykorzys!uj0c podany wsp)(czynnik skali. ,o
wy-raniu opcji nale9y podaC wsp)(czynnik powi*kszenia -ezwzgl*dnego> czyli odnosz0cego
si* do zadeklarowanego o-szaru rysunku lu- wsp)(czynnik powi*kszenia w 2ormacie Rn\Y
odnosz0cy si* do -ie90cego widoku rysunku.
okno AoHB I powi*ksza !ak> a-y wy?wie!lany -y( o-szar okre?lony przez dwa przeciwleg(e
naro9niki pros!ok0!nego okna.
s!y0ki D po wy-orze opcji kursor zmienia si* w lup* ze znakami plus AOB i minus AIB .
,rzesuwanie powy9szego kursora z M ruchem w g)r* powoduje p(ynne powi*kszanie>
na!omias! przesuwanie M w d)( powoduje p(ynne pomniejszanie rysunku. 7o9na> o ile
kons!rukcja myszy na !o pozwala> u9ywaC pokr*!(a scroll. ;aci?niecie H lu- K powoduje
wyj?cie z opcji szy-kiego powi*kszania i uruchamia menu podr*czne przeds!awione na
rysunku .3d. Wspomniane menu dos!arcza opcjiG koniec D wyj?cie z polecenia !oom> nowy
Nragment D uruchamia opcj* przesuwania rysunku> or0ita $D D uruchamia narz*dzie do
sprawnego ogl0dania rysunk)w przes!rzennych> znaczenie pozos!a(ych opcji menu
podr*cznego zos!a(o om)wione poprzednio.
powi<ks! D jes! poleceniem ekwiwalen!nym z opcj0 skala 2P.
pomnie&s! I jes! poleceniem ekwiwalen!nym z opcj0 skala 4..P.
>.2. )owy Nragment
#omenda nNragm umo9liwia p(ynne przesuwanie rysunku wzgl*dem o-szaru ro-oczego. &os!*pne
opcje zaprezen!owano na rysunku .3c.
polecenieG nNragm
menu g)rneG Wiok@)owy Jragment@...
ikona9
,o wy-raniu polecenia kursor przyjmuje ksz!a(! d(oni. ,rzy!rzymuj0c lewy przycisk urz0dzenia
wskazuj0cego mo9na za-lokowaC kursor w jego ak!ualnym po(o9eniu wzgl*dem uk(adu
wsp)(rz*dnych rzu!ni. Widok rysunku mo9na w!edy przesuwaC w !ym samym kierunku co kursor.
,o osi0gni*ciu logicznego zakresu Akraw*dzi o-szaru rysunkuB> wy?wie!lany jes! pasek po !ej
s!ronie kursora> przy k!)rej osi0gni*!o granic*. W zale9no?ci od !ego czy logiczna granica jes! na
g)rze> na dole czy po -okach rysunku> pasek jes! wy?wie!lany al-o pionowo Apo lewej lu- prawej
4+
s!ronieB al-o poziomo Ana g)rze lu- doleB rys. .32. Wyj?cie z polecenia realizuje si* za pomoc0 H
lu- K. ,o naci?ni*ciu H lu- K pojawia si* menu podr*czne Arys. .3dB z k!)rego mo9na wy-raC
koniec lu- opcje polecenia !oom.
8wic!enie
!worzyC plik C9@+rogram Ji"es@Autoesk@KD%>@Samp"e@1st N"oor e"ectrica".wg. ,rzeds!awia
on rysunek !aki jak na rysunku .4a. Wykorzys!uj0c polecenia !oom i nNragm uzyskaC
powi*kszenie o-szaru -0s!ar !akie> a-y widoczne -y(y elemen!y ins!alacji sani!arnej
przeds!awione na rysunku .4-.
Do Lwic!enia mo1na tak1e u1yL innych rysunk.w5 np. utwor!onych w Lwic!eniu rys. 7>.
Rys. :7. Rysunek o Lwic!enia po"ece# !oom i nNragm
>.$. Regenerac&a rysunku
8egeneracja rysunku regen polegaj0ca na ponownym o-liczeniu wsp)(rz*dnych ekranu wszys!kich
o-iek!)w -ie90cej rzu!ni oraz przeindeksowaniu -azy danych rysunku dla cel)w op!ymalizacji
wy?wie!lania i wy-oru o-iek!)w jes! wykonywana au!oma!ycznie po wykonaniu niek!)rych
komend. ;iemniej jednak w pewnych okoliczno?ciach rysunek wymaga Rr*cznejS regeneracji.
Typowa jes! konieczno?C wykonywania regeneracji po powi*kszeniu ma(ego 2ragmen!u rysunku>
gdy9 o-iek!y !ypu (uk lu- elipsa s0 wy?wie!lane w pos!aci wielo-ok)w. 5powodowane jes! !o
koncepcj0 pracy programu polegaj0cej na przy-li9aniu ksz!a(!u o-iek!)w krzywoliniowych
odpowiednio kr)!kimi odcinkami pros!oliniowymi.
polecenieG regen
menu g)rneG Wiok@Regen
8wic!enie
;arysowaC okr0g o ?rodku w punkcie 144>144 i promieniu 1. ,owi*kszyC poleceniem
!oom@!akres> zao-serwowaC de2ormacj* ksz!a(!u> zregenerowaC rysunek komend0 regen.
Rys. ::. Regenerac&a rysunku
Ro!wi4!anie rysunku ::
-kr4gO
1005100O
1O
!oomO
!O
regenO
.4
(. Kreskowanie o)iekt*w
#reskowanie !o me!oda wype(niania p(askiego o-szaru wzorem> np. kreskami sko?nymi>
kra!k0> liniami przerywanymi i!p. Za pomoc0 $u!o%$&a kreskowanie wykonywane jes! prawie
na!ychmias!owo i au!oma!ycznie. Franica kreskowanego mo9e zos!aC znaleziona au!oma!ycznie
przez program na pods!awie is!niej0cych o-iek!)w. U9y!kownik wskazuje !ylko punk! we wn*!rzu
o-szaru do zakreskowania.
polecenieG kresku&
menu g)rneG Rysu&@2resku&
ikona9
Wpisanie komendy z klawia!ury nie powoduje o!warcia okna dialogowego 2reskowanie o granic
Arys. ."B> k!)re jes! uruchamiane wy-ieraniem za pomoc0 ikony lu- z menu g)rnego.
Rys. :>. -kno ia"ogowe kreskowania
kno dialogowe 2reskowanie o granic posiada dwie zak(adki D S!y0kie
i 6aawansowane.
-szar do zakreskowania okre?la si* dwoma sposo-amiG przez wy-)r punk!u w o-szarze
zamkni*!ym AWska1 punktyB lu- przez wy-)r o-iek!)w ograniczaj0cych o-szar zamkni*!y
AWy0ier! o0iektyB.
-szar przeznaczony do zakreskowania mo9e zawieraC !zw. wyspy> czyli inne o-szary
zamkni*!e. &o eliminacji wysp mo9na u9yC opcji Usu# wyspy. -serwacj* o-szar)w k!)re maja
zos!aC zakreskowane umo9liwia opcja +oka1 wy0.r.
&os!*pne s0 nas!*puj0ce !ypy kreskowaniaG stanarowy5 u1ytkownika5 aaptowany
wy-ierane z menu rozwijanego %yp.
Wy-oru wzoru wype(nienia dokonuje si* przezG przycisk W!.r Awy-)r wzoru z lis!y nazw
wype(nieB lu- przez przycisk Cechy !ie!ic!one Awy-)r wzoru przez wskazanie wzoru ju9
u9y!ego w rysunkuB.
.1
;iezmiernie przyda!ne s0 opcje 24t i Ska"a> gdy9 umo9liwiaj0 one zmian* zag*szczenia
wzoru kreskowania ASka"a* oraz kreskowanie wzorem pochylonym w przeciwne s!rony A24t ] I0*.
#reskowanie mo9e -yC !espo"one As!anowi w!edy pojedynczy o-iek! o ograniczonych
mo9liwo?ciach zmianB lu- ro!0ite As!anowi z-i)r pojedynczych o-iek!)wB.
&os!*pne s0 !rzy Sty"e wykrywania wysp D norma"ny5 skra&ny i ca;kowity. ,odczas
kreskowania s!ylem normalnym kolejne granice o-szar)w pe(ni0 rol* prze(0cznik)w w(0czaj0c
i wy(0czaj0c kreskowanie. ,odczas kreskowania s!ylem skrajnym kreskowany jes! !ylko zewn*!rzny
pas o-szaru granicznego. ,odczas kreskowania s!ylem ca(kowi!ym kreskowane jes! ca(e wn*!rze
o-szaru.
$u!o%$& umo9liwia dokonanie podgl0du wy-ranego wzoru kreskowania w zadanych
o-szarach przycisk +og"4. Ee9eli wygl0d w podgl0dzie jes! zgodny z oczekiwaniami !o nale9y go
zaakcep!owaC przyciskiem 6astosu&.
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* i zakreskowaC analogicznie jak na rysunku .'. Zarys narysowaC
w wars!wie RzarysS na!omias! kreskowanie w wars!wie RkreskiS.
Rys. :A. 2onstrukc&a o !aania kreskowanie
Ro!wi4!anie rysunku :A
Utwor!yL warstwy
warstwaO 'wy0raL !arys*
wie"o0okO
$O
1005100O
O
100O
"ustroO 'wska!aL tr.&k4t*
O
10051$0O
1$051$0O
O
warstwaO 'wy0raL kreski*
menu g)rneG Rysu&@2resku&... SWska1 punktyT AwskazaC 1B
O
Typ D s!andardowy> Wz)r D $;5<31> k0! I +4> skala D 2
-2
menu g)rneG Rysu&@2resku&... SWska1 punktyT AwskazaC 2B
H
Typ D s!andardowy> Wz)r D $;5<31> k0! I 4> skala D 2
-2
menu g)rneG Rysu&@2resku&... SWska1 punktyT AwskazaC 3B
H
Typ D s!andardowy> Wz)r D $;5<31> k0! I 4.> skala D 1
-2
.2
+. ,ekst rysunkowy
$u!o%$& umo9liwia rysowanie oraz mody2ikacj* napis)w s!anowi0cych !ypowy elemen!
rysunku> np. uwagi lu- !eks! !a-liczki rysunkowej.
=ardzo is!o!na jes! mo9liwo?C wy-oru i mody2ikacji s!ylu !eks!u. Zmiany !e umo9liwia okno
dialogowe Sty" tekstu Arys. .1B> k!)re mo9na wywo(aC w dowolny poni9szy spos)-G
polecenieG sty"
menu g)rneG Jormat@Sty" tekstu
ikona9
Rys. :E. -kno ia"ogowe Sty" tekstu
8wic!enie
U!worzyC s!yl R5!udenckiS o parame!rach zgodnych z rysunkiem .1.
7aj0c us!awiony s!yl !eks!u mo9na wprowadziC !eks! dwoma odmiennymi sposo-amiG
1. Za pomoc0 eytora wie"owiers!owego
menu g)rneG Rysu&@%ekst@Wie"e wiers!y...
ikona9
2. Za pomoc0 po&eync!e& "inii tekstu.
polecenieG tekst
menu g)rneG Rysu&@%ekst@3een wiers!...
ikona9
,o wy-raniu polecenia Wie"e wiers!y nale9y okre?liC pierwszy naro9nik o-szaru w k!)rym
-*dzie znajdowa( si* !eks! oraz drugi naro9nik wspomnianego o-szaru. 7o9na skorzys!aC !ak9e z
opcji Swyso2oL,Wyr.wnanie,ost<py=inii,o/r.t,s%y",S!erokoLT. ,o wykonaniu !ych
czynno?ci uak!ywniony zos!aje Mytor tekstu wie"owiers!owego Arys. .+B.
.3
Rys. :I.-kno ia"ogowe eytora tekstu
,o wy-raniu polecenia tekst zos!aje uruchomiony !ry- wprowadzania pojedynczej linii
!eks!u. ,o wy-orze komendy dos!*pne s0 opcjeG -kre" punkt poc!4tkowy tekstu "u0
SWyr.wnanie,s%y"T. Wy-)r opcji Wyr.wnanie Awy-)r WB umo9liwia dos!*p do opcji wyr)wnania
!eks!u analogicznych do przeds!awionych na rysunku .+> podo-nie s%y" Awy-)r TB umo9liwia
okre?lenie s!ylu !eks!u. ;as!*pnie nale9y okre?liC wysokoL tekstu oraz k4t o0rotu i wprowadzaC
90dany !eks!. Teks! mo9na wpisywaC w dowolnie wskazanym punkcie> zakoczenie komendy
uzyskuje si* przez dwukro!ne naci?niecie H.
8wic!enie
;arysowaC !a-elk* przeds!awion0 na rysunku "4. U!worzyC s!yl R5!udenckiS o parame!rach
zgodnych z rysunkiem .1 oraz s!yl R$kademickiS r)9ni0cy si* od s!ylu R5!udenckiegoS czcionk0>
zamias! %imes )ew Roman zas!osowaC czcionk* Sym0o". Wysoko?C li!er 3> wysoko?C indeksu d>
wysoko?C wierszy .> szeroko?C ca(kowi!a !a-elki 144. Uwaga I w !ry-ie u9ycia czcionki Sym0o"
e Y => f Y d> g Y 5.
.4
Rys. >0. %a0"ic!ka o Lwic!enia tekstu rysunkowego
..
-. Wymiarowanie
Wymiary s0 nieodzownym elemen!em rysunku !echnicznego. &zi*ki wymiarom mo9liwe
jes! jednoznaczne okre?lenie wielko?ci elemen!)w znajduj0cych si* na rysunku. $u!o%$& posiada
mo9liwo?C wymiarowania p)(au!oma!ycznego> co oznacza> 9e u9y!kownik okre?la rodzaj wymiaru
oraz wskazuje elemen! do zwymiarowania> na!omias! program au!oma!ycznie odczy!uje z rysunku
war!o?ci wymiaru i umieszcza je jako napis wymiarowy w !worzonym wymiarze. 5!0d nale9y
-ezwzgl*dnie przes!rzegaC dok(adno?ci rysowania elemen!)w> gdy9 jes! !o warunkiem poprawnego
wymiarowania. $u!o%$& udos!*pnia kilka rodzaj)w wymiar)w zgrupowanych w menu g)rnym
Wymiary oraz w palecie ikon Wymiar Arys."1B.
Rys. >1. -pc&e wymiarowania
$u!o%$& udos!*pnia mo9liwo?C zmiany s!ylu wymiarowaniaG
polecenieG wymsty"
menu g)rneG Jormat@Sty" wymiarowania
ikona9
#omenda wymsty" o!wiera okno dialogowe Kena1era sty".w wymiarowania Arys. "2B za
pomoc0 k!)rego mo9na u!worzyC nowy s!yl lu- wy-raC i ewen!ualnie zmody2ikowaC is!niej0cy.
Wy-)r w Kena1er!e sty".w wymiarowania jednej z opcji )owy5 6mie# lu- )apis! powoduje
o!warcie okna dialogowego przeds!awionego na rysunku "3. ,oszczeg)lne zak(adki !ego okna
umo9liwiaj0 zmiany elemen!)w !worz0cych wymiarG =inie i str!a;ki5 %ekst5 Dopasowanie5
3enostki postawowe5 3enostki oatkowe5 %o"eranc&e.

."
Rys. >2. Kena1er sty".w wymiarowania
Zak(adka =inie i str!a;ki Arys. "3BG
<. 6inie wymiaroweG
2o"or D okre?la kolor linii wymiarowej> S!erokoL "inii D umo9liwia wy-)r szeroko?ci linii
wymiarowej> +r!e;u1enie D okre?la war!o?C przed(u9enia linii wymiarowej za lini* pomocnicz0
Aopcja dos!*pna przy pochylonym grocie s!rza(kiB> -st<p D okre?la ods!*p mi*dzy liniami
wymiarowymi przy !ypie wymiarowania od wsp)lnej -azy> 6a0"oku& 1Ds!45 2Dg4 D za-lokowanie
wy-ranego koca linii wymiarowej w przypadku konieczno?ci wymiarowania jedn0 s!rza(k0.
Rys. >$. KoyNikac&a wymiaru F "inie i str!a;ki
<<. 6inie pomocniczeG
2o"or D okre?la kolor linii pomocniczej> S!erokoL "inii D umo9liwia wy-)r szeroko?ci linii
pomocniczej> +r!e;u1enie D okre?la war!o?C przed(u9enia linii pomocniczej za lini* wymiarow0>
-suni<cie poc!4tku D okre?la odsuniecie pocz0!ku linii pomocniczej od punk!)w wymiarowych>
6a0"oku& 1Ds!45 2Dg4 D za-lokowanie wy-ranego koca linii pomocniczej w przypadku
konieczno?ci wymiarowania jedn0 s!rza(k0.
.'
<<<. Fro!y s!rza(ekG
1Ds!y5 2Dgi5 "inia oniesienia D okre?la !yp gro!u lu- zakoczenia linii> ro!miar D okre?la wielko?C
s!rza(ki wymiarowej
<[. Znaczniki ?rodk)w okr*g)wG
%yp D okre?la rozdaj znacznika> ro!miar D okre?la wielko?C znacznika.
Zak(adka %ekst9
<. Wygl0d !eks!u
Sty" D wy-)r s!ylu !eks!u> 2o"or D wy-)r koloru czcionki> WysokoL D okre?lenie wielko?ci !eks!u.
<<. ,o(o9enie !eks!u
+ionowe5 +o!iome D okre?la po(o9enie !eks!u wzgl*dem linii wymiarowych> -suni<cie F okre?la
odleg(o?C !eks!u od linii wymiarowej.
<<<. Dopasowanie tekstu D okre?la po(o9enie !eks!u wzgl*dem linii wymiarowych i rysunku.
Zak(adka Dopasowanie umo9liwia wy-)r najkorzys!niejszego po(o9enia !eks!u i s!rza(ek>
ewen!ualnie opcj* r*cznego okre?lenia po(o9enia !eks!u podczas wymiarowania> ponad!o posiada
opcj* Ska"a. Ska"a g"o0a"na D okre?la wsp)(czynnik skali o-owi0zuj0cy dla wszys!kich wielko?ci
wymiarowych> Ska"u& wymiary o arkus!a D okre?la skalowanie w !zw. o-szarze papieru.
Zak(adka 3enostki postawowe powala na okre?lenie jednos!ek miary> ich 2orma!u> dok(adno?ci
wy?wie!lania> zaokr0glania> !ypu separa!ora dziesi*!nego> pomijania zer kocz0cych lu- wiod0cych
oraz skali okre?laj0cej mno9nik wy?wie!lanych jednos!ek przez zadany wsp)(czynnik skali.
,onad!o opcje przedros!ek i przyros!ek umo9liwiaj0 ws!awianie doda!kowych znak)w
wy?wie!lanych przed lu-@i po napisie wymiarowym.
Zak(adka 3enostki oatkowe umo9liwia w(0czenie opcji jednoczesnego podawania wymiar)w
w dw)ch r)9nych jednos!kach np. naukowym i archi!ek!onicznym oraz okre?lenia wzajemnego
po(o9enia wzgl*dem sie-ie !ych wymiar)w.
Zak(adka %o"eranc&e pozwala na de2iniowanie !olerancji wed(ug okre?lonej metoy9
symetryc!nie5 ochy;ka5 granice5 0a!a pomiarowa5 z zadan0 ok;anoci4 i okre?leniem
ochy;ki g.rne& i ochy;ki o"ne&. ,onad!o mo9na okre?liC wyr)wnanie w pionie oraz pomijania
zer kocz0cych lu- wiod0cych.
pisane okno dialogowe jes! skons!ruowane -ardzo in!uicyjnie a dokonywane zmiany s0
prezen!owane w oknie podgl0du.
7enu g)rne Wymiary Arys. "1B udos!*pnia poni9sze opcje wymiarowania.
,olecenie wymiar "iniowy s(u9y do wymiarowania odleg(o?ci pionowej lu- poziomej
pomi*dzy dwoma punk!ami. ,o wy-raniu komendy program wy?wie!la nas!*puj0ce opcje -kre"
poc!4tek pierws!e& pomocnic!e& "inii wymiarowe& "u0 Hwy0ier! o0iektV. ;ale9y za!em
wprowadziC dwa punk!y mi*dzy k!)rymi -*dzie wymiarowana odleg(o?C lu- nacisn0C H i wskazaC
o-iek! k!)rego wysoko?C lu- szeroko?C zos!anie zwymiarowana. ;as!*pnie nale9y wskazaC
po(o9enie g()wnej linii wymiarowej lu- uruchomiC dowoln0 z opcji
SWtekst,%ekst,24t,+o!iomo,pIonowo,-0r.conyT k!)rych znaczenie jes! nas!*puj0ceG
wtekst F edy!or wielowierszowy>
tekst D wprowadzanie !eks!u>
k4t D o-r)cenie napisu wymiarowego>
po!iomo D nakazanie poziomego po(o9enia linii wymiarowej>
pionowo D nakazanie pionowego po(o9enia linii wymiarowej>
.1
o0r.cony D o-r)cenie linii g()wnej wymiarowej wraz z liniami pomocniczymi o zadany k0!.
&odanie !eks!u lu- komen!arza do wymiaru polega na uruchomieniu !ry-u wtekst lu- tekst oraz
wpisaniu np. znaku specjalnego h Akod li!ery iicB lu-
o
Akod s!opnia iidB oraz wymiaru
rzeczywis!ego Akod XWB lu- wymiaru wpisanego odpowiedni0 cy2r0> np. !eks! 4.
4
gdzie 4. jes!
wymiarem rzeczywis!ym nale9y wpisaC kodem AXWiidB lu- je9eli 4. nie jes! wymiarem
rzeczywis!ym kodem A4.iidB.
,olecenie wymiar norma"ny !worzy wymiar r)wnoleg(y do pros!ej wyznaczonej przez
punk!y wymiarowe. &os!*pne s0 !rzy spo?r)d poprzednio om)wionych opcji Swtekst,tekst,k4tT.
,olecenie wymiarowanie wsp.;r!<ne umo9liwia !worzenie wymiar)w
wsp)(rz*dno?ciowych punk!u w ak!ualnym uk(adzie wsp)(rz*dnych. Wymiary okre?laj0
wsp)(rz*dn0 N lu- wsp)(rz*dn0 U okre?lonego punk!u z wykorzys!aniem pojedynczej linii
odniesienia. 6inia odniesienia jes! rysowana w kierunku or!ogonalnym wzgl*dem osi
wsp)(rz*dnych ak!ualnego uk(adu wsp)(rz*dnych.
,olecenie wymiarowanie promieni !worzy wymiar po wskazaniu (uku lu- okr*gu k!)ry ma
zos!aC zwymiarowany wykorzys!uj0c s!rza(ki z jednym gro!em. &os!*pne s0 !rzy spo?r)d
poprzednio om)wionych opcji Swtekst,tekst,k4tT.
,olecenie wymiarowanie renic !worzy wymiar po wskazaniu (uku lu- okr*gu k!)ry ma
zos!aC zwymiarowany. &os!*pne s0 !rzy spo?r)d poprzednio om)wionych opcji Swtekst,tekst,k4tT.
,olecenie wymiarowanie k4t.w udos!*pnia nas!*puj0ce opcje wy-oruG mo1na wska!aL
;uk i nas!*pnie wprowadziC punk! okre?laj0cy po(o9enie (uku wymiarowego> mo1na wska!aL
okr4g k!)rego ?rodek s!aje si* wierzcho(kiem (uku wymiarowego> a punk! w k!)rym wskazano
okr0g s!aje si* punk!em pocz0!kowym pomocniczej linii wymiarowejJ nas!*pnie nale9y wprowadziC
punk! pocz0!kowy drugiej pomocniczej linii wymiarowej okre?laj0c koniec (uku oraz punk!
okre?laj0cy po(o9enie (uku wymiarowego> mo1na wska!aL wa o0iekty liniowe oraz punk!
okre?laj0cy po(o9enie (uku wymiarowego> dos!*pne s0 !ak9e !rzy spo?r)d poprzednio om)wionych
opcji Swtekst,tekst,k4tT.
,olecenie wymiarowanie o 0a!y umo9liwia !worzenie (acucha wymiarowego wzgl*dem
linii -azowej A!zw. wymiarowanie r)wnoleg(eB. 6ini* -azow0 dla nowych wymiar)w wyznacza
is!niej0cy wymiar. Tak wiec przed wywo(aniem !ej opcji nale9y u!worzyC wymiar liniowy
wyznaczaj0cy lini* -azow0. ,o wy-raniu polecenia $u!o%$& wy?wie!la komunika!G -kre"
poc!4tek rugie& pomocnic!e& "inii wymiarowe& "u0 SCoNa&,Wy0ier!T Hwy0ier!V. #olejno
nale9y podawaC punk!y okre?laj0ce pocz0!ek drugiej linii pomocniczej lu- po wy-raniu opcji
Wy0ier! mo9na wy-raC wymiar -azowy inny ni9 narysowany os!a!nio. dleg(o?C na jak0 s0
oddalone od sie-ie linie wymiarowe mo9na okre?liC w s!ylu wymiarowania AJormat@Sty"
wymiarowania@6mie#V=inie i str!a;kiV-st<p*.
8wic!enie
ZwymiarowaC w uk(adzie r)wnoleg(ym kons!rukcj* przeds!awion0 na rysunku "4.
.+
Rys. >7. Wymiarowanie r.wno"eg;e
Ro!wi4!anie rysunku >7
W;4c!yL pa"et< ikon Wymiar
)arysowaL konstrukc&< pr!estawion4 na rysunku
WstawiL wymiar "inowy 'A:*
wy0raL ikon<
2o"e&no wska!aL punkt A5 punkt / i punkt C.
,olecenie wymiarowanie s!eregowe umo9liwia !worzenie ci0g(ego AszeregowegoB (acucha
wymiarowego. ,rzed wywo(aniem !ej opcji nale9y u!worzyC wymiar liniowy> a nas!*pnie
pos!*powaC analogicznie jak podczas u9ycia polecenia wymiarowania o 0a!y.
8wic!enie
ZwymiarowaC w uk(adzie szeregowym kons!rukcj* przeds!awion0 na rysunku "..
Rys. >:. Wymiarowanie s!eregowe
Ro!wi4!anie rysunku >:
W;4c!yL pa"et< ikon Wymiar
)arysowaL konstrukc&< pr!estawion4 na rysunku
WstawiL wymiar "inowy 'A:*
wy0raL ikon<
"4
2o"e&no wska!aL punkt A5 punkt / i punkt C.
,olecenie "inia oniesienia s(u9y do rysowania odno?nik)w sk(adaj0cych si* z odcink)w
lu- splajnu -iegn0cych od s!rza(ki wymiarowej do !eks!u opisu odno?nika> -loku lu- sym-olu
!olerancji ksz!a(!u. ,o wy-raniu polecenia $u!o%$& wy?wie!la komunika!G -kre" pierws!y
punkt "inii oniesienia "u0 SUstawieniaT. Wy-ranie opcji ustawienia Awy-)r UB o!wiera okno
dialogowe przeds!awione na rysunku "".
Rys. >>. -kno ia"ogowe Ustawienia
Za pomoc0 okna dialogowego Arys.""B mo9na wy-raC !yp opisu> rodzaj zamocowania oraz
parame!ry gra2iczne linii odniesienia.
,olecenie to"eranc&a... o2eruje roz-udowane mo9liwo?ci !worzenia sym-oli !olerancji
ksz!a(!u i po(o9enia powierzchni. ,o wprowadzeniu komendy zos!aje wy?wie!lone okno dialogowe
umo9liwiaj0ce wy-)r sym-olu !olerancji Arys."'B.
Rys. >A. -kno ia"ogowe Xto"eranc&aY
8ysunek "' wyja?nia zasady !worzenia oznacze ksz!a(!u i po(o9enia powierzchni> na!omias!
zasady s!osowania oznacze okre?laj0 s!osowne normy.
,olecenie !nac!nik roka umo9liwia zaznaczenie ?rodka okr*gu> (uku lu- (ukowego
segmen!u polilinii> ponad!o umo9liwia rysowanie linii ?rodkowych. Wielko?C krzy9a oznaczaj0cego
"1
?rodek us!ala si* za pomoc0 zmiennej wymiarowej DIKCM). Ee9eli Dimcen H 0 w)wczas opr)cz
krzy9yka w ?rodku s0 rysowane !ak9e linie ?rodkowe Arys. "1B.
Rys. >E. +o"ecenie !nac!nik roka ! r.1nymi wartociami !mienne& wymiarowe& DIKCM)
,olecenie +ochy" umo9liwia nachylenie pomocniczych linii wymiarowych pod dowolnym
k0!em> polecenie +o;o1enie tekstu umo9liwia zmian* k0!a nachylenia !eks!u oraz okre?lenie jego
po(o9enia na!omias! polecenie Sty" o!wiera menad9era s!yl)w wymiarowania Arys. "2B.
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* o zarysie przeds!awionym na rysunku "+ oraz zwymiarowaC.
Rys. >I. Wymiarowanie e"ement.w rysunkowych
Ro!wi4!anie rysunku >I
Samo!ie"nie narysowaL konstrukc&<
Wymiar "iniowy S=iniowy 'rys.>1*T
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt 15 punkt 2 i punkt $
Wymiar o 0a!y S/a!a 'rys.>1*T
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt 75 punkt : i punkt >
OO
Wymiar "iniowy S=iniowy 'rys.>1*T
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt A5 punkt 2 i punkt E
Wymiar o 0a!y S/a!a 'rys.>1*T
"2
Wy0raL wymiar E
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt I
OO
Wymiar norma"ny S)orma"ny 'rys.>1*T
O
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt 105 punkt 11
Wymiar "iniowy S=iniowy 'rys.>1*T
O
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt 12
% O
HVB7:^^O
Wska!aL punkt 1$
Wymiar "iniowy S=iniowy 'rys.>1*T
O
Wska!aL okr4g
% O
^^cHV
Wska!aL punkt 1$
WpisaL DIKCM)
O
D1:
O
6nac!nik roka S6nac!nik roka 'rys.>1*T
Wska!aL okr4g
Wymiar "iniowy S=iniowy 'rys.>1*T
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny D centrum 'rys. 1E* punkt I
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny D prostopa;y 'rys. 1E* punkt 1:
Wska!aL punkt 1>
Wymiar k4towy S24towy 'rys.>1*T
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt 1E5 punkt 10
Wska!aL punkt 1I
Wymiar promienia S+romie# 'rys.>1*T
Wska!aL &ako punkt charakterystyc!ny 'rys. 1E* punkt 20
Wska!aL punkt 21
S!y0ka "inia oniesienia S=inia oniesienia 'rys.>1*T
Wska!aL punkt 22 i punkt 2$
B10
O
"3
1.. /stota rysowania precyzyjnego
,odczas !worzenia rysunk)w w $u!o%$&zie niejednokro!nie zachodzi konieczno?C
wskazania punk!u czyli okre?lonego miejsca na rysunku. ,unk! mo9na wskazaC na ekranie za
pomoc0 kursora> jednak9e dok(adno?C wskazania jes! zale9ne od powi*kszenia rysunku.
Wskazywanie punk!)w me!od0 -ezpo?redni0 jes! zawsze o-arczone du9ym -(*dem> gdy9 $u!o%$&
analizuje war!o?ci licz-owe z dok(adno?ci0 do 14 miejsc po przecinku. ;as!*ps!wem niedok(adnego
wskazywania punk!)w jes! -rak sp)jno?ci zarysu> czego nas!*ps!wem s0 pro-lemy np. z
zakreskowaniem zadanego o-szaru.
10.1. Skok
&ok(adno?C -ezpo?redniego wskazywania punk!)w mo9na poprawiC nakazuj0c skokowe
przesuwanie kursora na ekranie. ;a rysunek mo9na na(o9yC wir!ualn0 pros!ok0!n0 sia!k*. Tylko
w w*z(ach !ej sia!ki mo9e znaleTC si* kursor. Ee9eli kursor wskazuje punk! poza w*z(em !o jes!
au!oma!ycznie przesuwany do naj-li9szego w*z(a. d jednego w*z(a do drugiego kursor przesuwa
si* skokowo> co oznacza 9e kursor mo9e wskazywaC wy(0cznie punk!y w*z(owe. <s!nieje
mo9liwo?C o-r)cenia sia!ki w*z()w o ka! +4
4
wzgl*dem wy-ranego punk!u. Wir!ualna macierz
w*z()w nie jes! wy?wie!lana> mo9e jednak pokrywaC si* z wy?wie!lan0 sia!k0 lu- -yC jej
wielokro!no?ci0. kno dialogowe Ustawienia rysunkowe umo9liwia kon2iguracj* parame!r)w
!ry-)w skok i siatka Arys. '4B.
menu g)rneG )ar!<!ia@ Ustawienia rysunkowe...@Skok i Siatka
"4
Rys. A0. -kno ia"ogowe parametr.w try0u skok i siatka
polecenieG skok
,o wy-raniu opcji skok $u!o%$& wy?wie!la nas!*puj0cy komunika!G -kre" skok "u0
S%ak,)ie,R.1ne,-0r.t,Sty",ty+T. Znaczenie opcji jes! nas!*puj0ceG %ak Awy-)r %B oznacza> 9e
przyci0ganie do w*z()w jes! w(0czone> )ie Awy-)r )B oznacza wy(0czenie przyci0gania do w*z()w>
R.1ne Awy-)r RB pozwala wprowadziC r)9ne odleg(o?ci miedzy w*z(ami w pionie oraz
w poziomie> -0r.t Awy-)r -B umo9liwia o-r)! !a-licy w*z()w o zadany k0! wzgl*dem punk!u
o okre?lonych wsp)(rz*dnych> Sty" Awy-)r SB s(u9y do wy-oru rodzaju sia!ki D mo9na wy-raC
sia!k* s!andardow0 Apros!ok0!n0B lu- izome!ryczn0> %yp Awy-)r +B udos!*pnia !yp /iegunowy oraz
Siatk<. ;iek!)re z wymienionych opcji s0 dos!*pne z pozycji okna dialogowego Arys. '4B. Skok
mo9na w(0czyC klawiszem JI lu- prze(0cznikiem S2-2.
10.2. Siatka
5ia!ka punk!)w poprawia orien!acj* w przes!rzeni modelu. Wy?wie!lanie sia!ki u(a!wia
orien!acj* co do wielko?ci rysowanych de!ali w ak!ualnym powi*kszeniu rysunku. 5ia!ka nie jes!
cz*?ci0 rysunku> s!0d nie jes! drukowana. ,o wy-raniu opcji siatka $u!o%$& wy?wie!la
nas!*puj0cy komunika!G -kre" ost<p w<!;.w siatki "u0 S%ak,)ie,Skok,R.1neT. Znaczenie opcji
jes! nas!*puj0ceG %ak Awy-)r %B oznacza> 9e sia!ka -*dzie wy?wie!lana> )ie Awy-)r %B oznacza> 9e
sia!ka nie -*dzie wy?wie!lana> Skok Awy-)r SB oznacza> 9e odleg(o?C miedzy punkami sia!ki jes!
!aka sama jak dla opcji Skok Arys. '4B> R.1ne Awy-)r RB umo9liwia wprowadzenie r)znych
odleg(o?ci miedzy punk!ami sia!ki wzgl*dem osi P i osi y. Siatk< mo9na w(0czyC klawiszem JA lu-
prze(0cznikiem SIA%2A.
10.$. %ry0y "oka"i!ac&i
Try-y lokalizacji wy-ieraj0 na is!niej0cych o-iek!ach ich punk!y charak!erys!yczne> !akie jak
punk! syme!rii lu- punk! przeci*cia. U9ycie !ry-)w lokalizacji jes! szy-kim sposo-em us!alania
dok(adnej pozycji na o-iekcie> nie znaj0c wsp)(rz*dnych> jak r)wnie9 -ez rysowania linii
kons!rukcyjnych.
Try-y lokalizacji mo9na w(0czyC na kilka r)9nych sposo-)w. Ee?li w(0czony zos!anie jeden
!ry- lokalizacji na pasku narz*dzi lu- wpisana zos!anie jego nazw* w linii polece> !ry- !en
pozos!anie w mocy !ylko dla ak!ualnie okre?lanego punk!u. 7o9na r)wnie9 us!aliC s!a(e !ry-y
lokalizacji> !o znaczy> w(0czyC jeden lu- kilka !ry-)w k!)re -*d0 dzia(a(y w !rakcie pracy.
".
W oknie dialogowym Ustawienia rysunkowe Arys. '4B nale9y wy-raC zak(adk* =oka"i!ac&a
w!g"<em o0iektu Arys.'1B a nas!*pnie mo9na okre?liC punk!y charak!erys!yczne> k!)re -*d0
znajdowane au!oma!ycznie oraz wy-ieraj0c przycisk -pc&e mo9na okre?liC rozmiar celownika.
Rys. A1. -kno try0.w "oka"i!ac&i
Wy-)r przycisku -pc&e umo9liwia us!awienie nas!*puj0cych parame!r)wG 6nac!nik D je9eli opcja
!a jes! ak!ywna !o podczas rysowania przy w(0czonym au!oma!ycznym !ry-ie lokalizacji punk!)w
charak!erys!ycznych s0 wy?wie!lane znaczniki i nazwy punk!)w charak!erys!ycznych podczas
przesuwania celownika nad punk!ami mo9liwymi do lokalizacjiJ +r!yci4ganie I je9eli opcja !a jes!
ak!ywna !o celownik jes! przyci0gany do punk!)w charak!erys!ycznychJ Wywiet" popowie!
AutoSnap D je9eli opcja !a jes! ak!ywna !o wy?wie!lana w 2ormie podpowiedzi jes! nazwa mo9liwej
lokalizacji punk!uJ Wywiet" ce"ownik AutoSnap D opcja s!eruje w(0czeniem lu- wy(0czeniem
celownika. 8ozmiar znacznika oraz rozmiar celownika mo9na zop!ymalizowaC za pomoc0
suwak)w> mo9na r)wnie9 zmieniC kolor znacznika. 5zy-ki dos!*p do okna Ustawie# rysunkowych
zapewnia prze(0cznik -/IM2% w linii s!anu Arys. '2B.
Rys. A2. =oka"i!ac&a pr!e;4c!nika -/IM2% na "inii stanu
10.7. Uk;ay wsp.;r!<nych
5!andardowo wsp)(rz*dne odniesione s0 do glo-alnego kar!ezjaskiego uk(adu
wsp)(rz*dnych. Uk(ad !en jes! na s!a(e zwi0zany z rysunkiem i nie mo9e -yC zmieniany. 7o9na
jednak9e zde2iniowaC dowoln0 licz-* swoich w(asnych uk(ad)w wsp)(rz*dnych Auk(ad)w
lokalnych 6UWB.
polecenieG "uw
menu g)rneG )ar!<!ia@=UW@)owy "uw
ikona9
,o wpisaniu komendy "uw dos!*pne s0 nas!*puj0ce opcjeG
""
S)owy,pr!Msu#,prosto24tny,+opr!eni,Wywo;a&,!Apis!,Usu#,!aStosu&,Z,?"o0a"nyT.

)owy Awy-)r ;B I de2iniuje nowy uk(ad wsp)(rz*dnych jedn0 z sze?ciu dos!*pnych me!od.
+r!Msu# Awy-)r 3B I zmienia de2inicj* 6UW przez przesuni*cie pocz0!ku lu- zmian* g(*-oko?ci
ZI-ie90cego 6UW> pozos!awiaj0c niezmienion0 orien!acj* p(aszczyzny XY. Zmiana g(*-oko?ci ZI
przesuwa 6UW wzd(u9 jego osi Z w doda!nim lu- ujemnym kierunku w odniesieniu do ak!ualnego
pocz0!ku.
+rosto24tny Awy-)r #B I okre?la jeden z sze?ciu pros!ok0!nych 6UW prede2iniowanych
w programie $u!o%$&
+opr!eni Awy-)r ,B I przywraca poprzedni 6UW. $u!o%$& zachowuje os!a!nie 14 uk(ad)w
wsp)(rz*dnych u!worzonych w przes!rzeni papieru i os!a!nie 14 uk(ad)w wsp)(rz*dnych
u!worzonych w przes!rzeni modelu.
Wywo;a& Awy-)r WB I przywraca zapisany 6UW a-y s!a( si* on -ie90cym 6UW.
!Apis! Awy-)r $B I zapisuje ak!ualny 6UW pod podan0 nazw0
Usu# Awy-)r UB I usuwa podany 6UW z lis!y zapisanych uk(ad)w wsp)(rz*dnych.
!aStosu& Awy-)r 5B I s!osuje us!awienia -ie90cego 6UW do danej rzu!ni lu- do wszys!kich
ak!ywnych rzu!ni> k!)re maj0 zapisany inny 6UW.
Z I wy?wie!la nazwy zde2iniowanych 6UW i okre?la pocz0!ki i osie X> Y i Z wszys!kich zapisanych
uk(ad)w wsp)(rz*dnych wzgl*dem ak!ualnego 6UW.
?"o0a"ny Awy-)r FB I us!ala ak!ualny 6okalny Uk(ad Wsp)(rz*dnych A6UWB na Flo-alny Uk(ad
Wsp)(rz*dnych.
U9ycie polecenia z menu g)rnego udos!*pnia opcje zaprezen!owane na rysunku '3. W?r)d
dos!*pnych opcji Arys. '3B szczeg)lnie prak!yczne s0 mo9liwo?ci o-ro!u wok)( osi N> U> ZJ ponad!o
opcja o0iekt umo9liwia dopasowanie uk(adu wsp)(rz*dnych do is!niej0cego o-iek!uJ poc!4tek
pozwala zde2iniowaC po(o9enie ?rodka uk(adu wsp)(rz*dnychJ opcja $ punkty pozwala na
zde2iniowanie uk(adu wsp)(rz*dnych przez kolejne wprowadzanie jako pierwszego punk!u ?rodka
uk(adu wsp)(rz*dnych> drugiego wyznaczaj0cego o? N i !rzeciego okre?laj0cego po(o9enie
p(aszczyzny NU.
"'
Rys. A$. -pc&e =UW
8wic!enie
;arysowaC kons!rukcj* o zarysie przeds!awionym na rysunku '4 wykorzys!uj0c lokalny uk(ad
wsp)(rz*dnych
Rys. A7. Uk;ay wsp.;r!<nych w pr!estr!eni 2D
Ro!wi4!anie rysunku A7
)arysowaL prostok4t o wymiarach !gonych ! rysunkiem
Wiok@Wywiet"@Sym0o" =UW@%ak 'steru&e wywiet"aniem markera =UW*
)ar!<!ia@+r!esu# =UW@ 'pr!enosi poc!4tek uk;au wsp.;r!<nych o A*
'wska!aL punkt A*
-kr4g O 'rysowanie okr<gu*
1005 :0O 'eNiniowanie roka okr<gu w!g"<em =UW*
70O 'promie# okr<gu*
"1
Zaprezen!owany przyk(ad Arys. '4B wskazuje> 9e pracuj0c w przes!rzeni 2& wygodniej jes!
unikaC zmian uk(ad)w wsp)(rz*dnych. ,rezen!owany przyk(ad mo9na znacznie szy-ciej wykonaC
podaj0c wsp)(rz*dne ?rodka okr*gu jako wsp)(rz*dne wzgl*dne.
Zupe(nie inaczej jes! podczas pracy w przes!rzeni 3&> gdy9 w !ym przypadku wprowadzanie
lokalnych uk(ad)w wsp)(rz*dnych jes! niez-*dne do wykonania rysunku przes!rzennego Arys.'.B.
8wic!enie
,rzeanalizowaC e!apy !worzenia kons!rukcji 3& przeds!awionej na rysunku '.
Rys. A:. 2onstrukc&a o0ra!u&4ca koniec!noL stosowania "oka"nych uk;a.w wsp.;r!<nych
Ro!wi4!anie rysunku A:
Rys. A>. Mtapy twor!enia rysunku $D
8ozwi0zanie Arys.'"B wykracza poza wprowadzony ma!eria(> jednak9e pros!o!a u9y!ych 2unkcji
sprawia> 9e mo9na !o Cwiczenie wykonaC -ez posiadania wiedzy do!ycz0cej modelowania 3&.
Ro!wi4!anie rysunku A:
)arysowaL prostok4t o wymiarach !gonych ! rysunkiem
Wiok@Wywiet"@Sym0o" =UW@%ak 'steru&e wywiet"aniem markera =UW*
Rysu&@/ry;y@2ostka
1005100O
G2005100O
:0O
)ar!<!ia@+r!esu# =UW 'wska!aL "ewy naro1nik*
'6osta;a narysowana konstrukc&a i utwor!ony "oka"ny uk;a wsp.;r!<nych rys. A>a*
Wiok@Wioki $D@I!ometryc!ny SW
'Utwor!ona konstrukc&a rys. A>0*
)ar!<!ia@)owy =UW@-0r.t wok.; osi B
I0O
"+
'Utwor!ona konstrukc&a rys. A>c*
Rysu&@/ry;y@Wa"ec 'wska!aL roek mnie&s!ego wa"ca*
20O 'promie# postawy*
D100 'wysokoL wa"ca*
'Utwor!ona konstrukc&a rys. A>*
)ar!<!ia@+r!esu# =UW 'wska!aL punkt 05050 &ak na rysunku A>e*
)ar!<!ia@)owy =UW@-0r.t wok.; osi B
2A0O
Rysu&@/ry;y@Wa"ec 'wska!aL roek wi<ks!ego wa"ca*
70O 'promie# postawy*
D:0 'wysokoL wa"ca*
6miana@Myc&a 0ry;@R.1nica 'wska!aL na&pierw prostopa;ocian a nast<pnie wa"ce*
'Utwor!ona konstrukc&a rys. A>e*
10.:. Uchwyty
Wskazanie o-iek!)w -ez wprowadzenia polecenia powoduje pojawienie si* kwadra!)w
w punk!ach charak!erys!ycznych. 50 !o !zw. uchwy!y za pomoc0 k!)rych mo9na wykonywaC
niek!)re czynno?ci edycyjne w -ardzo u(a!wiony spos)-. %elem mody2ikacji nale9y wy-raC
pojedynczy uchwy! lu- grup* kilku uchwy!)w. Wy-rane uchwy!y maj0 s!andardowo wn*!rze
wype(nione kolorem czerwonym> nie wy-rane s0 o-ramowane kolorem nie-ieskim.
Za pomoc0 uchwy!)w mo9na wykonywaC nas!*puj0ce operacje edycyjneG rozci0ganie>
przesuwanie> kopiowanie> o-racanie> zmian* wielko?ci oraz od-icie lus!rzane.
Wywo(anie konkre!nej operacji edycyjnej polega na wy-raniu wszys!kich niez-*dnych
uchwy!)w a nas!*pnie ponownym wskazaniu jednego z wy-ranych uchwy!)w za pomoc0 K celem
przej?cia w okre?lony !ry- mody2ikacji. &omy?lnym poleceniem edycyjnym jes! opcja ro!ci4gni&.
$u!o%$& wy?wie!la w linii polece nas!*puj0cy komunika!G -kre" punkt ro!ci4gni<cia "u0
S/a!a,2opiu&,CoNa&,6ako#c!T. %ykliczne naciskanie spacji sku!kuje kolejnym wywo(ywaniem
poleceG R-6CI_?)I35 +R6MSU`5 -/Ra%5 S2A=A5 =US%R-> a dla wy-ranych polece s0
dos!*pne specy2iczne opcje zgodnie z opisem zamieszczonym poni9ej.
bb R-6CI_?)I3 bb
-kre" punkt ro!ci4gni<cia "u0 S/a!a,2opiu&,CoNa&,6ako#c!T9
bb +R6MSU` bb
-kre" punkt pr!esuni<cia "u0 S/a!a,2opiu&,CoNa&,6ako#c!T9
bb -/Ra% bb
-kre" k4t o0rotu "u0 S/a!a,2opiu&,CoNa&,oDniesienie,6ako#c!T9
bb S2A=A bb
-kre" wsp.;c!ynnik ska"i "u0 S/a!a,2opiu&,CoNa&,oDniesienie,6ako#c!T9
bb =US%R- bb
-kre" rugi punkt "u0 S/a!a,2opiu&,CoNa&,6ako#c!T9
&os!*p do powy9szych opcji mo9na !ak9e uzyskaC za pomoc0 menu kon!eks!owego. 7o9na
!o uczyniC za pomoc0 wy-rania wszys!kich niez-*dnych uchwy!)w a nas!*pnie ponownym
wskazaniu jednego z wy-ranych uchwy!)w za pomoc0 klawisza Koraz po jego zaznaczeniu
Awype(nienie kolorem czerwonymB naciskaj0c klawiszL. Wymieniona sekwencja czynno?ci
spowoduje o!warcie okna menu podr*cznego Arys. ''B.
'4
Rys. AA. Kenu por<c!ne try0u moyNikac&i !a pomoc4 uchwyt.w
7o9na kon2igurowaC s!osownie do w(asnych wymaga parame!ry uchwy!)w> !akie jak
nas!awy w(0czenia As!andardowo w(0czoneB> ilo?C uchwy!)w przypisanych do -lok)w As!andardowo
jeden uchwy! -*d0cy punk!em ws!awieniaB> kolor oraz wielko?C uchwy!)w. 7ody2ikacj* s0
mo9liwe z wykorzys!aniem komendy opc&e.
polecenieG opc&e
menu g)rneG )ar!<!ia@-pc&e@Wy0.r
,o wy-raniu zak(adki wy0.r z okna dialogowego opc&e wy?wie!lone zos!aje okno
dialogowe Arys. '1B daj0ce mo9liwo?C mody2ikacji parame!r)w uchwy!)w.
Rys. AE. -kno moyNikac&i parametr.w uchwyt.w
'1
8wic!enie
;arysowaC i zwymiarowaC przedmio! przeds!awiony na rysunku '+. jwiczenie rozwi0zaC
z wykorzys!aniem linii kons!rukcyjnych> polecenia skok> !ry-)w lokalizacji> uchwy!)w oraz
dowolnie zmody2ikowanego !ry-u wymiarowania.
Rys. AI. +r!emiot o narysowania w ramach Lwic!enia
'2
11. 0!oki
$u!o%$& daje mo9liwo?C zapisania pow!arzaj0cych si* elemen!)w rysunkowych w pos!aci
-lok)w i umo9liwia p)Tniejsze ich ws!awianie> co znacznie skraca !worzenie rysunk)w. =loki s(u90
do !worzenia -i-lio!ek najcz*?ciej u9ywanych elemen!)w i sym-oli s!andardowych jak np. znak
chropowa!o?ci lu- ?ru-y. =loki $u!o%$&a przyjmuj0 konkre!ne wymiary podczas ws!awiania.
=lok jes! !o o-iek! z(o9ony z elemen!)w sk(adowych powi0zanych !ak> 9e !worz0 one
2unkcjonalna ca(o?C. =lok> maj0cy okre?lon0 nazw*> mimo i9 cz*s!o sk(ada si* z wielu elemen!)w>
!rak!owany jes! jako jeden o-iek!.
Utwor!enie 0"oku
polecenieG 0"ok
menu g)rneG Rysu&@/"ok@Utw.r!...
ikonaG
,o wy-raniu polecenia w oknie dialogowym DeNinic&a 0"oku Arys.14B nale9y podaC nazw*
-loku. ,onad!o !rze-a okre?liC wsp)(rz*dne punk!u -azowego o-iek!u jako punk!u wskazania
o-iek!u lu- wskazaC specjalny punk! -azowy opcj0 Wska1 punkt5 nas!*pnie nale9y wy-raC
o-iek!y> k!)re -*d0 wchodziC w sk(ad -loku opcj0 Wy0ier! o0iekty. Wy-rane o-iek!y mo9na po
u!worzeniu -loku zachowaC lu- nie. 5!eruj0 !ym opcje Usu# Ausuwa o-iek!y po u!worzeniu -lokuB>
6apami<ta& Azapami*!uj* -lok i elemen!y indywidualnieB oraz +r!eks!ta;L na 0"ok Aprzeksz!a(ca
elemen!y sk(adowe w -lokB.
W przypadku u!worzenia -loku o nazwie> k!)ra ju9 is!nieje> -loki o podanej nazwie
ws!awione w rysunku zos!an0 zamienione na nowe -loki o !ej nazwie. ,ozwala !o na pros!e
wprowadzenie zmian w pow!arzalnych elemen!ach rysunku poprzez RnadpisanieS nazwy -loku.
Rys. E0. -kno ia"ogowe opc&i eNinic&i 0"oku
'3
Wstawienie 0"oku
polecenieG owstaw
menu g)rneG Wstaw@/"ok...
ikonaG
Zde2iniowany -lok mo9na ws!awiC do rysunku za pomoc0 okna dialogowego Wstaw
Arys. 11B. ,odczas ws!awiania nale9y okre?liC +unkt wstawienia5 Ska"< oraz -0r.t -loku
wzgl*dem punk!u ws!awienia. Eako -lok mo9na ws!awiC dowolny plik $u!o%$&a. pcja Ro!0i&
umo9liwia roz-icie -loku na elemen!y sk(adowe w chwili ws!awiania do rysunku.
Rys. E1. -kno ia"ogowe Wstaw
8wic!enie
;arysowaC wa(ek jak na rysunku 12> u!worzyC -loki z sym-olami chropowa!o?ci ra2.: oraz ra1.2:>
ws!awiC u!worzone -loki w odpowiednie miejsca zgodnie z rysunkiem.
Rys. E2. Rysunek o Lwic!enia X0"okiY
'4
6apis 0"oku w Normacie b.wg
$u!o%$& udos!*pnia !ak9e opcje zapisywania zde2iniowanych -lok)w w 2ormacie
rysunkowym AQ.dwgB. Wywo(anie komendy pis!0"ok powoduje o!warcie okna dialogowego
Arys.13B k!)re umo9liwia do-ranie odpowiednich parame!r)w zapisywanego -loku.
=lok mo9na u!worzyC z o-iek!)w rysunkowych lu- mo9na zapisaC zde2iniowany uprzednio
-lok w odr*-nym pliku Arys.13B.
Rys. E$. -kno ia"ogowe !apisu 0"oku w postaci p"iku
-kre"enie punktu 0a!owego
polecenieG 0a!a
menu g()wneG Rysu&@/"ok@/a!a
,olecenie 0a!a pozwala us!aliC w -ie90cym rysunku punk! -azowy inny ni9 4.4.4
glo-alnego uk(adu wsp)(rz*dnych. #onieczno?C !akiej mody2ikacji mo9e wys!0piC przy okazji
ws!awiania RjednegoS rysunku jako -loku do RinnegoS rysunku.
%wor!enie 0"oku ! atry0utami
polecenieG oatreN
menu g()wneG Rysu&@/"ok@6eNiniu& atry0ut...
=lok z a!ry-u!ami odznacza si* !ym> 9e o-iek!y !eks!owe !ego -loku s0 zmienne. 50 one
za!em a!ry-u!ami> czyli 2ragmen!ami !eks!u skojarzonymi z -lokiem. &e2inicja a!ry-u!u okre?la
cechy a!ry-u!u i zg(oszenia pojawiaj0ce si* podczas ws!awiania -loku. ,o wprowadzeniu polecenia
oatreN uak!ywnione zos!aje okno dialogowe DeNinic&a atry0utu Arys.14B.
'.
Rys. E7. -kno ia"ogowe eNinic&i atry0utu
Za pomoc0 okna dialogowego Arys.14B mo9na us!aliC !ry-G niewidoczny D war!o?ci a!ry-u!u
maj0 si* nie pojawiaC podczas ws!awiania -loku> s!a(y D a!ry-u!y maj0 s!a(0 war!o?C dla ws!awie
-loku> wery2ikowany D podczas ws!awiania -loku jes! sprawdzana poprawno?C wprowadzonej
war!o?ci a!ry-u!u> !ypowy D podczas ws!awiania -loku a!ry-u!owi jes! nadawana s!andardowa
!ypowa war!o?C.
kno dialogowe Arys.14B pozwala us!aliC !ak9e parame!ry a!ry-u!uG e!ykie!a I nazwa
a!ry-u!u> k!)ra iden!y2ikuje ka9de wys!0pienie a!ry-u!u w rysunku> zg(oszenie I nazwa> k!)ra jes!
wy?wie!lana w zg(oszeniu ws!awiania -lok zawieraj0cego dan0 de2inicj* a!ry-u!u> war!o?C I
s!andardowa war!o?C a!ry-u!u.
7o9na !ak9e us!aliC punk! ws!awienia D wskazuj0c punk lu- podaj0c jego wsp)(rz*dne.
7o9na !ak9e dos!osowaC parame!ry ws!awianego !eks!u !akie jak s!yl wyr)wnania> s!yl !eks!y>
wysoko?C li!er oraz ich pochylenie.
8wic!enie
;arysowaC wa(ek o wymiarach dowolnych i ksz!a(cie zgodnym z rysunkiem 1.> u!worzyC -lok
z a!ry-u!em s(u90cy do oznaczania chropowa!o?ci. Ws!awiC sym-ole chropowa!o?ci w miejscach
analogicznych do miejsc na rysunku 1. oraz o iden!ycznych war!o?ciach.
Rys. E:. Rysunek o Lwic!enia twor!enia i wstawiania atry0ut.w
'"
Ro!wi4!anie opc&ona"ne
;arysowaC znak chropowa!o?ci.
U!worzyC a!ry-u! Rysu&@/"ok@6eNiniu& atry0ut wype(niaj0c pola w oknie dialogowym DeNinic&a
atry0utu zgodnie z rysunkiem 1". ,unk! ws!awienia a!ry-u!u wskazaC zgodnie z opisem
przeds!awionym na dole rysunku 1".
Rys. E>. DeNinic&a atry0utu F parametry pr!yk;aowe
U!worzyC -lok o nazwie 8a> wy-ieraj0c punk ws!awienia -loku zgodnie z opisem przeds!awionym
na dole rysunku 1".
;arysowaC wa(ek.
,o wy-raniu komendy Wstaw@/"ok $u!o%$& wy?wie!li komunika!G -kre" punkt wstawienia
"u0 SSka"a,B,C,6,-0r.t,+Ska"a,+B,+C,+6,+-0r.tT9 po wskazaniu punk!u ws!awienia wy?wie!li
nas!*pny komunika! +oa& wartoci atry0ut.w +arametrURa HRa 2.:V9 mo9na za!wierdziC
domy?ln0 war!o?C A2..B lu- wprowadziC now0 np.G Ra 1.2:. Ws!awiC znaki chropowa!o?ci zgodnie
z rysunkiem 1.. &wukro!ne klikniecie ws!awionego a!ry-u!u o!wiera okno Ro!s!er!onego eytora
atry0ut.w Arys. 1'B.
Rys. EA. -kno eytora atry0ut.w
''
8ozszerzony edy!or a!ry-u!)w umo9liwia zmody2ikowanie opcji !eks!> cech a!ry-u!u jak r)wnie9
zmian* wprowadzonego !eks!u.
12. 1egiony
8egiony s0 !o o-szary> k!)re mog0 mieC -ardzo skomplikowane ksz!a(!y oraz mog0
zawieraC !zw. dziury. 8egion niesie ze so-0 in2ormacje o kon!urze o-iek!u oraz o parame!rach
wn*!rza kon!uru.
8egiony daj0 mo9liwo?C !worzenia o-iek!)w z(o9onych za pomoc0 dodawania>
odejmowania i znajdowania cz*?ci wsp)lnej innych region)w.
polecenieG region
menu g)rneG Rysu&@Region
ikonaG
,o wy-raniu komendy region nale9y wy-raC o-iek!y wyznaczaj0ce zarys kon!uru.
-wiedni* u!worzonego regionu u!worz0 odcinki sk(adowe po(0czone kocami.
12.1 D!ia;ania na regionach
#omenda suma !worzy region -*d0cy sum0 region)w sk(adowych. ,o wprowadzeniu
komendy nale9y wy-raC !e regiony> k!)re maj0 zos!aC po(0czone. 7o9na !ak9e (0czyC o-iek!y nie
maj0ce cz*?ci wsp)lnej.
polecenieG suma
menu g)rneG 6miana@Myc&a 0ry;@Suma
ikonaG
8wic!enie
;a pods!awie dw)ch region)w I okr0g i pros!ok0! Arys. 11B u!worzyC region -*d0cy ich sum0.
Rys. EE. Suma region.w
Ro!wi4!anie
Uwaga F nie wys!arczy narysowaC okr*gu i pros!ok0!a> nale9y przeksz!a(ciC je w regiony za
pomoc0 komendy region.
SumaO
Wska!aL punk A
Wska!aL punkt /
O
'1
#omenda r.1nica !worzy region -*d0cy wynikiem odj*cia region)w. ,o wprowadzeniu
komendy nale9y wskazaC regiony> od k!)rych -*d0 odejmowane inne regiony> nas!*pnie nacisn0C H
oraz wskazaC regiony> k!)re maj0 zos!aC odj*!e. 8egiony> od k!)rych s0 odejmowane inne regiony>
s0 au!oma!ycznie sumowane.
polecenieG r.1nica
menu g)rneG 6miana@Myc&a 0ry;@R.1nica
ikonaG
8wic!enie
;a pods!awie region)w I okr0g i wielo-oki rozmieszczone w szyku ko(owym Arys. 1+B u!worzyC
region -*d0cy ich r)9nic0.
Rys. EI. R.1nica region.w
Ro!wi4!anie
R.1nicaO
Wska!aL okr4g
O
Wska!aL wie"o0oki
O
#omenda i"oc!yn !worzy region -*d0cy cz*?ci0 wsp)ln0 region)w sk(adowych. Ee9eli
regiony sk(adowe nie maj0 cz*?ci wsp)lnej zos!aj0 usuni*!e.
polecenieG i"oc!yn
menu g)rneG 6miana@Myc&a 0ry;@I"oc!yn
ikonaG
8wic!enie
;a pods!awie region)w I pros!ok0! i !r)jk0! Arys. +4B u!worzyC region -*d0cy ich iloczynem
Acz*?ci0 wsp)ln0B.
Ro!wi4!anie
I"oc!ynO
Wska!aL tr.&k4t
Wska!aL prostok4t
O
'+
Rys. I0. I"oc!yn region.w
12.2 +arametry Ni!yc!ne regionu
#omenda paramNi! o-licza i wy?wie!la parame!ry 2izyczne wy-ranego regionuG pole
powierzchni> o-w)d> wymiary ga-ary!owe> po(o9enie ?rodka ci*9ko?ci> momen!y -ezw(adno?ci>
momen!y od?rodkowe> promienie -ezw(adno?ci> momen!y i osie g()wne.
polecenieG paramNi!
menu g)rneG )ar!<!ia@6apytania@+arametry Ni!yc!ne
ikonaG
,o wprowadzeniu komendy nale9y wskazaC region poddawany analizie. dpowiedzi0
programu -*dzie okno !eks!owe z parame!rami 2izycznymi Arys. +1B.
Rys. I1. -kno parametr.w Ni!yc!nych regionu
14
13. 1zutnie
3kran programu $u!o%$& w k!)rym jes! widoczny rysunek mo9na podzieliC na kilka rzu!ni
s!anowi0cych odr*-ne okna rysunkowe. W ka9dej rzu!ni mo9na umie?ciC dowolne 2ragmen!y
rysunku> w dowolnym powi*kszeniu i ogl0dane z r)9nych punk!)w widzenia. 7ody2ikacje rysunku
dokonywane w jednej rzu!ni s0 au!oma!ycznie nanoszone w pozos!a(ych rzu!niach. Tylko jedna
rzu!nia jes! ak!ywna i !ylko !ej rzu!ni do!ycz0 -ezpo?rednio komendy i wskazania. ,racowaC mo9na
!ylko w rzu!ni ak!ywnej D a-y uczyniC rzu!ni* ak!ywn0 nale9y przesun0C kursor do wy-ranego okna
i nacisn0C lewy przycisk myszy.
#a9da rzu!nia charak!eryzuje si* swoimi w(asnymi parame!rami> niemniej jednak ak!ywny
uk(ad wsp)(rz*dnych jes! !aki sam dla wszys!kich rzu!ni.
Wy-ran0 kon2iguracj* rzu!ni mo9na zapisaC z okre?lon0 nazw0 a nas!*pnie od!worzyC>
r)wnie9 w przes!rzeni papieru> co umo9liwia wykre?lenie rysunku zawieraj0cego wszys!kie rzu!nie.
polecenieG r!utnie
menu g)rneG Wiok@R!utnie@)owe R!utnie...
ikonaG
Wy-ranie komendy r!utnie uruchamia okno dialogowe przeds!awione na rysunku +2. &os!*pne s0
ro9ne kon2iguracje licz-y i rozmieszenia rzu!ni.
Rys. I2. -kno ia"ogowe R!utnie
Eak ju9 wspomniano poprzednio ka9da rzu!nia umo9liwia wy-)r au!onomicznego widoku. Za!em
przedmio! 3& mo9na za pomoc0 rzu!ni ogl0daC z r)9nych s!ron Arys. +3B. 8zu!nia ak!ywna
odznacza si* pogru-ionym o-ramowaniem.
11
Rys. I$. R.1ne wioki w uk;a!ie r!utni
12
14. rzestrze2 papieru i przestrze2 mode!u
,rzes!rze modelu jes! przes!rzeni0 3& s(u90c0 do generowania modelu dwuI
i !r)jwymiarowych. ,rzes!rze papieru jes! przeznaczona do komponowania wydruk)w. 8)9nica
miedzy o-szarem modelu i papieru sprawia> 9e rzu!nie w przes!rzeni papieru mog0 na sie-ie
zachodziC> ponad!o jedna rzu!nia mo9e -yC umieszczona wewn0!rz drugiej. 8zu!nie w przes!rzeni
papieru s0 !rak!owane !ak jak inne o-iek!y rysunkowe i mog0 -yC przesuwanie> zwi*kszane> i!p.
3lemen!y narysowane w przes!rzeni papieru nie s0 Rnara9oneS na mody2ikacje rysunku
dokonywane w przes!rzeni modelu. Z !ego wzgl*du przes!rze papieru jes! szczeg)lnie
predes!ynowana do umieszczania w niej r)9norodnych !a-liczek rysunkowych.
8easumuj0c> o-szar papieru mo9na so-ie wyo-raziC jako kar!k* papieru w k!)rej us!awia si*
r)9ne widoki o-iek!)w narysowanych w o-szarze modelu. W rzu!niach is!nieje mo9liwo?C
niezale9nego za-lokowania wy-ranych wars!w.
/a!w0 nawigacj* pomi*dzy o-szarem modelu i o-szarem papieru zapewnia prze(0cznik
umieszczony na linii s!anu> ak!ualny wy-)r sygnalizuje odpowiedni marker uk(adu
wsp)(rz*dnych Arys. +4B.
Rys. I7. )awigac&a w o0s!arach papieru i moe"u
Tworzenie rzu!ni w o-szarze modelu zos!a(o om)wione w poprzednim rozdziale Arys.+2B na!omias!
!worzenie rzu!ni w o-szarze papieru daje zupe(nie nowe mo9liwo?ci edycyjne.
polecenieG wwiok
menu g)rneG Wiok@R!utnie@-0iekt
Wy-ranie komendy wwiok powoduje pojawienie si* nas!*puj0cych opcji wy-oruG -kre"
naro1nik r!utni "u0 S%ak,)ie,Dopasu&,Ukry&,6a0"oku&,-0iekt,wie"o/ok,Wywo;a&,2,$,7T
HDopasu&V9

;a arkuszu mo9na !worzyC dowoln0 licz-* rzu!ni> ale jednocze?nie ak!ywne mog0 -yC
!ylko "4 rzu!nie. -iek!y w o-szarze modelu s0 widoczne !ylko w ak!ywnych rzu!niach. 8zu!nie
nieak!ywne s0 pus!e. ;ale9y u9yC opcji Tak i ;ie> a-y s!erowaC ak!ywno?ci0 rzu!ni.
Znaczenie opcji jes! nas!*puj0ceG
)aro1nik r!utni I pozwala okre?liC rozmiar i po(o9enie !worzonej rzu!ni>
%ak,)ie I ak!ywuje lu- dezak!ywuje wy-ran0 rzu!ni*> o-iek!y w o-szarze modelu nie s0
widoczne w nieak!ywnych rzu!niach>
Dopasu& D !worzy jedn0 rzu!ni* wype(niaj0c0 arkusz do margines)w papieru> kiedy !(o
papieru i marginesy s0 wy(0czone> rzu!nia zajmuje ca(y o-szar wy?wie!lania>
Ukry& D usuwa ukry!e linie z rzu!ni podczas drukowania z arkusza> $u!o%$& !rak!uje
okr*gi> o-szary> !rasy> regiony> szerokie segmen!y polilinii> powierzchnie 3&> sia!ki
wielok0!ne i wyci0gni*!e kraw*dzie o-iek!)w o niezerowej gru-o?ci jako powierzchnie
nieprzeTroczys!e zakrywaj0ce o-iek!y>
13
6a0"oku& D nie dopuszcza do zmiany wsp)(czynnika powi*kszenia w wy-ranej rzu!ni
podczas pracy w o-szarze modelu>
-0iekt D pozwala okre?liC zamkni*!0 polilini*> elips*> splajn> region lu- okr0g do
przeksz!a(cenia na rzu!ni*> wy-rana polilinia musi -yC zamkni*!a i musi zawieraC
przynajmniej !rzy wierzcho(ki>
wie"o/ok D !worzy rzu!nie o nieregularnych ksz!a(!ach korzys!aj0c z podanych punk!)w>
Wywo;a& F pozwala przywo(aC nazw* zapisanej kon2iguracji> zmienia kon2iguracj* rzu!ni
u!worzonych w o-szarze modelu na odr*-ne rzu!nie w o-szarze papieru> 25$57 F dzieli
o-szar na 2>3 lu- 4 rzu!nie umo9liwiaj0c okre?lenie ich wzajemnego po(o9enia.

$u!o%$& udos!*pnia r)wnie9 opcje kon2iguracji o-szaru papieru. 5!erowanie rzu!niami
w o-szarze papieru umo9liwia komenda mcsetup po k!)rej wprowadzeniu s0 dos!*pne nas!*puj0ce
opcjeG +oa& opc&< SDopasu&,u%w.r!,ska=u&,-pc&e,ta/e"ka,CoNa&T9.
Znaczenie opcji jes! nas!*puj0ceG
Dopasu& D przesuwa widok w rzu!ni !ak> 9e dopasowuje go do punk!u -azowego w innej
rzu!ni> ak!ywn0 jes! rzu!nia> do k!)rej przesuwany jes! drugi punk!>
u%w.r! F !worzy rzu!nie udos!*pniaj0c nas!*puj0ce opcje rozmieszczenia dla !worzonych
rzu!niG 4G =rak> 1G ,ojedyncza> 2G 5!d. <n9ynierskie> 3G 5zyk rzu!ni>
ska=u& D dopasowuje wsp)(czynnik skali o-iek!)w wy?wie!lanych w rzu!niach>
wsp)(czynnik skali jes! proporcj0 pomi*dzy skal0 ramki w o-szarze papieru a skal0
o-iek!)w rysunkowych wy?wie!lanych w rzu!niach> w przypadku wy-rania dw)ch lu-
wi*cej rzu!ni do przeskalowania w linii polece pojawi si* zapy!anieG Us!al wsp)(czynnik
skali polecenia Z7 dla rzu!ni. #olejno@XEednolicieWGI mo9na za!em u9yC jednakowej
skali dla wszys!kich rzu!ni AEednolicieB lu- podawaC odr*-nie dla ka9dej rzu!ni A#olejnoB>
nas!*pnie nale9y podaC licz-* jednos!ek o-szaru papieru i licz-* jednos!ek o-szaru modelu
Adla uzyskania skali 1G2 nale9y podaC kolejno 2 i 1B>
-pc&e F us!awia pre2erencje opcji SwArstwa,?ranice,3en,6onT F wArstwa Aokre?la
wars!w* na k!)r0 -*dzie ws!awiany -lok !a-elki rysunkowejB> ?ranice D Aokre?la czy
granice rysunku maj0 -yC au!oma!ycznie dos!osowane do zakresu ws!awianej !a-elki
rysunkowejB> 3en D Aokre?la czy ak!ualne jednos!ki z o-szaru modelu maj0 -yC zmienione
na inne jednos!ki w o-szarze papieruB> 6on F Aokre?la> czy !a-elka rysunkowa ma zos!aC
ws!awiona jako -lok> czy do(0czona jako odno?nik -*d0cy au!onomicznym plikiemB>
ta/e"ka D przygo!owuje o-szar papieru> us!ala pocz0!ek oraz !worzy ramk* i !a-elk*
rysunkow0> dos!*pne s0 nas!*puj0ce opcjeG SUsu#,+oc!4tek,CoNa&,wStawT5 Usu# D usuwa
wy-rane o-iek!y w o-szarze papieru> +oc!4tek F us!ala wsp)(rz*dne lewego dolnego rogu
ramki rysunkowej> CoNa& D anuluje os!a!ni0 operacj*> wStaw D wy?wie!la okno z lis!0
dos!*pnych !a-elek Arys. +.B. 7o9na wprowadziC numer pozycji !a-elki do wczy!ania lu-
skorzys!aC z opcji SDoa&,Usu#,Wywiet"T5 Doa& F Aumo9liwia dodanie w(asnej !a-elkiB>
Usu# F Ausuwa !a-el* z lis!yB> Wywiet" F Awy?wie!la pow!)rnie lis!y opcji !a-elkiB
14
Rys. I:. -kno ia"ogowe F "ista ost<pnych ta0e"ek
8wic!enie
;arysowaC wa(ek z wykonanym podci*ciem w skali 1G.. 5zczeg)( podci*cia przeds!awiC w skali
1G1.
Rys. I>. R!utnie w o0s!ar!e papieru
Ro!wi4!anie
)arysowaL wa;ek ! poci<ciem w ska"i 191
+r!e&L o o0s!aru papieru 'rys. I7*
Utwor!yL r!utnie
1.
wwiok O
wska!aL punk 1 ora! 2
wwiok O
wska!aL punk $ ora! 7
mcsetupO
=O
Wy0raL "ew4 r!utni<
1O
:O
=O
Wy0raL praw4 r!utni<
1O
1O
O
-szar papieru> jak ju9 wspomniano poprzednio> s(u9y do osadzania r)9nego rodzaju
o-iek!)w !eks!owych> zw(aszcza !a-elek rysunkowych. Wygodn0 me!od0 u9ycia !a-elki rysunkowej
jes! komenda mcsetup z opcj0 ta/e"ka.
8wic!enie
;arysowaC wa(ek z podci*ciem zgodnie z rysunkiem +'> u!worzyC dwie rzu!nie> w rzu!ni g)rnej
przedmio! przeds!awiC w skali 1G2 na!omias! w rzu!ni dolnej przeds!awiC szczeg)( $ w skali 2G1>
zwymiarowaC oddzielnie zarys wa(ka i oddzielnie szczeg)(> ws!awiC znormalizowan0 !a-elk*.
ZapoznaC si* z oknem edycji a!ry-u!)w !a-liczki rysunkowej.
Rys. IA. Wymiarowanie i ska"owanie w r!utniach
1"
Ro!wi4!anie
)arysowaL wa;ek
+r!e&L o o0s!aru papieru
Wykor!ystu&4c komen< wwiok wska!aL !arys pierws!e& i rugie& r!utni
Wykor!ystu&4c komen< wwiok ! opc&4 )ie usun4L omy"n4 r!utni<
mcsetupO
=O 'ska"owanie*
Wy0raL g.rn4 r!utni<
1O
2O
=O 'ska"owanie*
Wy0raL o"n4 r!utni<
2O
1O
0O'wstawienie ta0e"ki rysunkowe&*
1O
O
Utwor!yL warstw< Xwymiary u1eY
Utwor!yL warstw< Xwymiary ma;eY
UruchomiL ruchom4 r!utni< D g.rn4 'po"ecenie moe" wyane w o0s!ar!e papieru*
A,rzej?cie do ruchomych rzu!ni z o-szaru papieru umo9liwia polecanie moe"> zmiana !a jes!
sygnalizowana o-ramowaniem ruchomej rzu!ni lini0 gru-0 oraz pojawieniem si* w rzu!ni ruchomej
ikony uk(adu wsp)(rz*dnych !ypowego dla o-szaru modelu. <s!o!ne> 9e w o-szarze ruchomej rzu!ni
mo9liwa jes! mody2ikacja modelu. Ee9eli po(o9enie modelu wzgl*dem ruchomej rzu!ni nie jes!
prawid(owe nale9y u9yC polecenia nNragm. 5!osownie polecenia nNragm nie jes! o-arczone
9adnym ryzykiem w odr)9nieniu od polece 6oom> k!)re mog0 zmieniC skal* modelu wzgl*dem
o-szaru papieru. ,olecenie !oom jes! ca(kowicie -ezpieczne w o-szarze papieruB.
6wymiarowaL !arys wa;ka !gonie ! rysunkiem IA u1ywa&4c warstwy Xwymiary u1eY
A;ale9y unikaC wymiarowania o-iek!)w w o-szarze papieru. WymiarowaC nale9y w ruchomych
rzu!niach. Wymiarowanie powinno -yC poprzedzone us!aleniem s!ylu wymiarowania oraz
uak!ywnieniem opcji Ska"u& wymiary o arkus!a 'o0s!aru papieru* F opcja 6mie# sty"
wymiarowania5 !ak;aka DopasowanieB
UruchomiL ruchom4 r!utni< D o"n4 'po"ecenie moe" wyane w o0s!ar!e papieru*
6wymiarowaL s!c!eg.; wa;ka !gonie ! rysunkiem IA u1ywa&4c warstwy Xwymiary ma;eY
6amro!iL w ruchome& r!utni g.rne& warstw< wymiary ma;e
A,oniewa9 wymiary umieszczone w jednej rzu!ni ukazuj0 si* au!oma!ycznie w pozos!a(ych>
ponad!o wielko?C elemen!)w wymiarowania jes! dopasowywana wielko?ci0 do o-szaru papieru dla
innej rzu!ni> dla!ego cz*s!o s0 widoczne w danej rzu!ni niepo!rze-ne i cz*s!o nieprawid(owo
powi*kszone lu- pomniejszone wymiary z innych rzu!ni. 8ozwi0zaniem !ego pro-lemu jes!
za-lokowanie w ka9dej ruchomej rzu!ni !ych wars!w na k!)rych w innych rzu!niach zos!a(y
umieszczone wymiaryB.
6amro!iL w ruchome& r!utni o"ne& warstw< wymiary u1e
W o0s!ar!e papieru nanieL napisy !gonie ! rysunkiem IA
oatrO Amenu g)rneG 6miana@-0iekt@Atry0ut@3een...
1'
AUruchomione zos!anie okno Ro!s!er!onego eytora atry0ut.w Arys. +1B k!)re umo9liwia
prawid(owe wprowadzenie danych do !a-elki rysunkowej oraz us!awienie parame!r)w !eks!uB
Rys. IE. -kno ia"ogowe moyNikac&i atry0ut.w
;iekiedy wygodnie jes! rozpocz0C nowy rysunek o Rodg)rnieS zadeklarowanym o-szarze.
W przes!rzeni modelu o-szar !en mo9na zwizualizowaC naciskaj0c klawisz :'. #orzy?ci0 p(yn0
z !akiego pos!*powania jes! u(a!wiona orien!acja w aspekcie przewidywanej skali> 2orma!u arkusza
oraz og)lnej wielko?ci projek!owanej cz*?ci. kre?lenie o-szaru rysunkowego umo9liwia okno
dialogowe przeds!awione na rysunku ++. czywi?cie okre?lony o-szar w 9aden spos)- nie
ogranicza kons!ruk!ora> k!)ry ci0gle ma do dyspozycji nieograniczon0 wir!ualn0 przes!rze
$u!o%$&a.
Rys. II. -kre"anie o0s!aru rysunku w oknie ustawie# !aawansowanych
11
,odo-ne rezul!a!y mo9na o!rzymaC korzys!aj0c z menu g)rnegoG Jormat@?ranice rysunku oraz
wprowadzaj0c wsp)(rz*dne naro9y o-szaru rysunkowego.
;ieco inaczej wygl0da zagadnienie rozpocz*cia nowego rysunku w oparciu o go!owy
sza-lon. W !ym przypadku zos!anie au!oma!ycznie okre?lony o-szar rysunku a do o-szaru papieru
ws!awiona odpowiednia !a-elka. ,o wprowadzeniu polecenia nowy nale9y wy-raC zak(adk*
Utw.r! rysunki5 opcj* S!a0"on5 a z menu rozwijanego wymagany !yp sza-lonu.
Rys. 100. %wor!enie nowego rysunku ! u1yciem s!a0"onu
1+
1". #akrode$inicje
$u!o%$& mo9e czerpaC ins!rukcje z pliku !eks!owego. ,lik !aki s!anowi0cy makrode2inicj*
zawiera sekwencj* polece> k!)re au!oma!yzuj0 wykonanie okre?lonych czynno?ci. 7akrode2inicje
-ywaj0 przyda!ne podczas wprowadzania danych generowanych przez inny program zewn*!rzny.
7akrode2inicje !worzy si* za pomoc0 dowolnego zewn*!rznego edy!ora !eks!)w nadaj0c
u!worzonemu plikowi rozszerzenie Q.scr. ,lik wczy!uje si* poleceniem poka!.
polecenieG poka!
menu g)rneG )ar!<!ia@+oka!...
Wprowadzenie komendy poka! powoduje o!warcie okna dialogowego Wy0ier! p"ik poka!u
Arys. 141B> w k!)rym nale9y dokonaC wy-oru pliku wykonywalnego.
Rys. 101. -kno wy0oru makroeNinic&i
8wic!enie
Za pomoc0 dowolnego edy!ora !eks!u u!worzyC plik skrypt.scr zawieraj0cy sekwencj* polece>
k!)rych wykonanie spowoduje au!oma!yczne narysowanie kons!rukcji przeds!awionej na rysunku
142.
+4
Rys. 102. 2onstrukc&a o narysowania !a pomoc4 makroeNinic&i
Ro!wi4!anie
U!worzyC plik !eks!owy z rozszerzeniem Q.scr zawieraj0cy poni9sze linie poleceG
p"inia
1005100
u
G05100
G05100
"
G1:050
u
G05D100
G05D100
ZapisaC plik na dysku
UruchomiC u!worzon0 makrode2inicj* poleceniem poka!
pr)cz znanych polece w makrode2inicjach mo9na u9ywaC specy2icznych polece !akich
jakG Urscript Apowoduje zap*!lenie makrode2inicji i sprawia> 9e pokaz jes! wykonywany w p*!li
przerwanej naci?ni*ciem 3scB> Ue"ay n Apowoduje zawszenie wykonywania makropolecenia na
okre?lony czas mierzony w milisekundachB> Uresume Apowoduje wznowienie wykonywania
przerwanej makrode2inicjiB.

+1
1%. Wydruk
8ysunek przygo!owany w $u!o%$&zie mo9na wydrukowaC na dowolnej drukarce>
wykre?liC na plo!erze lu- zapisaC wydruk do pliku. kre?lenie parame!r)w wydruku oraz wydruk
umo9liwia komenda kre".
polecenieG kre"
menu g)rneG +"ik@Druku&...
ikonaG
,o wprowadzeniu komendy kre" wy?wie!lone zos!aje okno dialogowe Druku&> k!)re posiada
zak(adk* Ur!4!enie ruku&4ce Arys. 143B oraz zak(adk* Ustawienia wyruku Arys. 144B.
Rys. 10$. 6ak;aka Ur!4!enie ruku&4ce okna Druku&
+2
Rys. 107. 6ak;aka Ustawienia wyruku okna Druku&
kno Ur!4!enie ruku&4ce Arys. 143B umo9liwia wy-)r drukarki oraz parame!r)w
drukowania oraz umo9liwia wy-)r pr!ypisania pisak.w. ,o wy-raniu okre?lonego s!ylu wydruki
np. acad.c!- mo9na edy!owaC parame!ry s!ylu za pomoc0 przycisku 3dycja Arys. 143B. ,olecenie
edycji s!yl)w wydruku o!wiera okno dialogowe Mytor ta0"icy sty".w wyruku Arys. 14.B.
Za pomoc0 edy!ora s!yl)w wydruku mo9na ka9demu kolorowi pisaka przypisaC is!o!ne
z punk!u widzenia wydruku cechy> !akie jakG numer pisaka> rodzaj linii i jej gru-o?C.
W prak!yce plo!uj0c znormalizowany rysunek !echniczny i wy-ieraj0c s!yl wydruku
acad.c!- nale9y podczas wydruku wszys!kim kolorom u9ywanym w danym rysunku przypisaC kolor
czarny> numer pisaka '. Taka operacja pozwoli unikn0C drukowania linii w kolorach lu-
w odcieniach szaro?ci.
kno Ur!4!enie ruku&4ce Arys. 143B umo9liwia uruchomienie jeszcze kilku 2unkcji
doda!kowych !akich jakG prze(0cznika zada Co wyrukowaL> =ic!0a kopii oraz wy-)r opcji
drukowania do pliku. &os!*pny jes! !ak9e podgl0d pe(ny i cz*?ciowy wydruku rysunku
przygo!owanego do plo!owania.
kno Ustawienia wyruku Arys. 144B umo9liwia przede wszys!kim okre?lenie rozmiaru
i orien!acji papieru na k!)rym -*dzie sporz0dzany wydruk> okre?lenie skali oraz zadanego o-szaru
wydruku. <s!nieje ponad!o mo9liwo?C dos!osowania -pc&i wyruku do!ycz0cych ak!ywnego
drukowania szeroko?ci linii> ak!ywnego drukowania wg zadanych s!yl)w wydruku> ukrywania
o-iek!)w.
-szar wydruku mo9na okre?liC za pomoc0 parame!ruG Franice> Zakres> 3kran> Widok>
kno. Znaczenie wymienionych parame!r)w jes! nas!*puj0ceG ?ranice D zos!anie wydrukowany
ca(y o-szar rysunku zde2iniowany przez granice rysunku> 6akres D zos!anie wydrukowany
2ragmen! ak!ualnego o-szaru rysunku> k!)ry zawiera o-iek!y> Mkran D zos!anie wydrukowany ca(y
+3
widok z ak!ualnej rzu!ni> Wiok D zos!anie wydrukowany widok> k!)ry zos!a( uprzednio zapisany>
-kno D zos!anie wydrukowana dowolna cz*?C rysunku okre?lona dwoma naro9nikami pros!ok0!a
wy-oru> k!)ry zos!anie uruchomiony po wy-orze opcji -kno.
Rys. 10:. -kno konNigurac&i parametr.w sty"u wyruku
;iezmiernie wa9na jes! kwes!ia prawid(owego okre?lenia skali Arys. 144B. kre?lenie skali
pozwala os!a!ecznie Rzwi0zaCS wymiarami rzeczywis!ymi rysunek> k!)ry do!ychczas -y(
ograniczony wy(0cznie wir!ualnymi jednos!kami rysunkowymi. kre?lenie skali polega na wy-orze
dos!*pnej skali lu- okre?leniu w(asnej przez przypisanie jednos!kom u1ytkownika okre?lonej ilo?ci
&enostek rysunku. ,rzyk(adowo a-y wydrukowaC rysunek w skali 14G1 nale9y podaC jednos!ki
u1ytkownika ] 14 oraz &enostki rysunku Y 1. &os!*pna jes! !ak9e mo9liwo?C dopasowania
jednos!ek rysunkowych do 2orma!u arkusza !ak a-y uzyskaC maksymalne powi*kszenie> jednak9e
podczas wykonywania rysunk)w !echnicznych nie nale9y rezygnowaC z ich skalowania. Z !ego
wzgl*du opcja dopasowania ma ograniczone zas!osowanie.
kno Ustawienia wyruku Arys. 144B udos!*pnia !ak9e mo9liwo?C podgl0du wydruku. ,o
wy-raniu przycisku pe;ny pog"4 widoczny jes! widok rysunku umieszczony na papierze.
Wy-ranie przycisku c!<ciowy pog"4 uruchamia okno C!<ciowego pog"4u wyruku
Arys. 14"B. W oknie !ym rysunek jes! przeds!awiony na arkuszu papieru w pos!aci pros!ok0!nej
ramki.
W podgl0dzie wydruku gru-o?ci linii s0 r)9nicowane wed(ug parame!r)w przypisanych
poszczeg)lnym wars!wom.
+4
Rys. 10>. -kno c!<ciowego pog"4u wyruku
Ee9eli wygl0d rysunku o!rzymany w podgl0dzie wydruku jes! zgodny z oczekiwaniami mo9na
przywo(aC menu podr*czne za pomoc0 L a nas!*pnie wy-raC opcj* kre" Arys. 14'B. Ee9eli nie>
nale9y nacisn0C 35% a-y powr)ciC do okna Druku&.
Rys. 10A. Kenu por<c!ne pog"4u wyruku
$u!o%$& udos!*pnia ponad!o au!onomiczne polecenie podgl0du wydruku> k!)re umo9liwia
podgl0d !akiego 2ragmen!u rysunku> k!)ry -y( poprzednio drukowany.

polecenieG pruk
menu g)rneG +"ik@+og"4 wyruku
ikonaG
$u!o%$& wy?wie!la podgl0d i zmienia ksz!a(! kursora na szk(o powi*kszaj0ce ze znakami plus AOB
i minus AIB. ,rzeci0gaj0c kursor w g)r* ekranu i przy!rzymuj0c jednocze?nie przycisk> o-raz
podgl0du jes! powi*kszany. ,rzeci0gni*cie w d)( ekranu zmniejsza o-raz na podgl0dzie.
+.
1(. Zadania sprawdzaj'ce
Zakres wiadomo?ci i umiej*!no?ci na-y!ych podczas lek!ury niniejszego skryp!u pozwala na
rozwi0zanie zada polegaj0cych na narysowaniu s!osunkowo pros!ych przedmio!)w. 8ysunki 141
do 111 pozwalaj0 pow!)rzyC i uzupe(niC zdo-y!0 wiedz*.
Rys. 10E. +r!yk;a o samo!ie"nego narysowania F !aanie 1
+"
Rys. 10I. +r!yk;a o samo!ie"nego narysowania F !aanie 2
Rys. 110. +r!yk;a o samo!ie"nego narysowania F !aanie $
+'
Rys. 111. +r!yk;a o samo!ie"nego narysowania F !aanie 7
1+. 0i)!iogra$ia
1. $u!o%$& 2442 I ,ierwsze kroki> ma!eria(y szkoleniowe 2irmy $UT&35#> 2443
2. &o-rzaski T.G 8ysunek !echniczny maszynowy> wydanie 23> W;T> Warszawa> 2443
3. Fe!!ing 5!ar!ed $u!odesk <nken!or +> ma!eria(y szkoleniowe 2irmy $UT&35#> 2444
4. ,iko $.G $u!o%$& 2442> Zelion> Fliwice 2444
.. Uhl T.G #ompu!erowo wspomagana iden!y2ikacja modeli kons!rukcji mechanicznych> W;T>
Warszawa 1++'
". Winkler T.G #ompu!erowy zapis kons!rukcji> seriaG Wspomaganie kompu!erowe %$& %$7>
W;T> Warszawa> 1++'.
+1

You might also like