Biedrzyniec any

12a] Biedrzeniec any- Pimpinella anisum

Dziaa wykrztunie. Uatwia trawienie i przyswajanie pokarmw zwaszcza u
niemowlt, maych dzieci i osb starszych. Zwiksza aknienie.
U matek karmicych pobudza laktacj.
Napar- 2 yki owocw zala! " szkl wrztku, przykry! i o#rzewa! na parze przez
$,% #odz, przecedzi!. &oro'li 2() yki )(% razy dziennie na " #odz przed
jedzeniem w zaburzeniach trawienia. &zieci " yeczk.
Syrp na przezi!"ienie# szcze#lnie dobry dla dzieci
*zi! rwne ilo'ci wa#owe zi+, -orze. prawo'lazu , /woc anyku , /woc kopru woskie#o
Zmiesza!, sporzdzi! odwar 0zala! wod letni albo o temperaturze pokojowej, pod#rza! do wrzenia i
utrzymywa! wrzenie ok. % min, odstawi! do ochodzenia, przecedzi!1, posodzi! miodem ( moe by! te
sok malinowy.
Pdawa$ kilka razy dzienne po jedzeniu, albo midzy posikami, ilo'! zalena od wieku dziecka.
%wa&a' /lejek anyowy drani bon 'luzow przewodu pokarmowe#o.
12"] Biedrzeniec any
(nne nazwy' any, anyek, hamyz. Surwcami leczniczymi s owoce. Zawieraj one olejek eteryczny,
a w nim cenny skadnik antenol i terpeny2 poza tym tuszcze, w#lowodany, biaka, 'luzy, cholin i
cukry.
)ny d niepamitnych czasw cenili 3rabowie i 4zraelici, a potem 5recy i 6zymianie. Znany by take
w 7hinach i 4ndiach. 8raktowano #o m.in. jako antidotum na wszelkie trucizny.
% nas uprawiany by od 'redniowiecza. %waan wwczas, e daje rado'! i
zwiksza apetyt.
*nan je#o dziaanie wiatropdne, a #wnie mlekopdne.
+ medycynie ludwe, uywano anyu na dole#liwo'ci odkowe, #wnie
przeciw wzdciom.
%waan #o take za 'rodek obniajcy temperatur, moczopdny i wykrztu'ny, stosowany nawet przy
astmie. +raz z sadem i ciemiyc bia by skadnikiem ma'ci na wszy i #nidy.
-le,ku anyowe#o uywano do nacierania ciaa dla odpdzenia komarw i innych natrtnych owadw.
Napar' " yk owocw zala! " szkl wrztku, parzy! "$("%min. 9i! ciepy przed jedzeniem : razy
dziennie po ";: szkl2 2() yki albo po " yeczce( w zaleno'ci od wieku dziecka.
Napar mona osodzi! miodem naturalnym pszczelim.
*amiast naparu mona uy! 2() kropelek olejku anykowe#o rozpuszczone#o w mleku, wodzie lub
podane#o na kostce cukru. 8e same postaci leku stosuje si przy blach odka wywoane#o rozdciem
lub jako 'rodek mlekopdny.
*ewn!trznie olejek dziaa odkaajco na skr i tpi jej pasoyty.
)ny ,est to lek wykrztu'ny, silnie od<le#miajcy, pobudzajcy czynno'ci #ruzw, szcze#lnie
mlecznych. =tosowany take w zaburzeniach przewodu pokarmowe#o.
%ywany jest przy przezibieniach i silnym kaszlu, w zaburzeniach odkowych, przy wzdciach oraz
jako 'rodek mlekopdny u matek karmicych.
Bywa stosowany w poczeniu z innymi zioami np. z koprem woskim, tymiankiem, mydlnic.
%wa&a' Niewskazane ,est stswanie le,ku eteryczne& przy strym nieycie .dka.
12c] Biedrzeniec any
Dziaanie' wykrztu'ne, przy nieytach oskrzeli, kaszlu, zapaleniu mi#dakw, utracie #osu i chrypkach.
>a lekkie dziaanie dezyn<ekujce.
Napary z owocw poprawiaj trawienie. Zaleca si je karmicym matkom, #dy pobudzaj laktacj.
9rzynosz du ul# przy skurczach odka i jelit.
)ny stosuje si rwnie ?#wnie@ w postaci odwaru ?" yeczka owocw na " szkl wrztku@2 dla
dorosych A ) razy dziennie po ";2 szkl2 dla dzieci( kilka razy dziennie po " yeczce.
/ak przyprawa kuchenna any bywa dodatkiem do piernikw, posypuje si nim chleb i buki, a take
przyrzdza wdk anywk.
12d] Biedrzeniec any
Dziaanie' przeciwbakteryjne, rozkurczowe, aromatyczne, wiatropdne, wykrztu'ne, mlekopdne.
-le,ki eteryczne pochodzce z nasion anyu s czynnym skadnikiem, ktry a#odzi ble skurczowe,
kolk jelitow i zmniejsza wydalanie #azw.
+ykazu,. one rwnie dziaanie rozkurczowe i wykrztu'ne.
)ny stosuje si w zapaleniu oskrzeli i tchawicy z towarzyszcym, utrzymujcym si, dranicym,
suchym kaszlu, a take w krztu'cu.
*ewn!trznie w postaci ma'ci znajduje zastosowanie w leczeniu 'wierzbu.
Sam olejek moe zwalcza! wszy.
)ny pobudza laktacj u kobiet karmicych2 uatwia te pord.
+ klce ,elitwe, wywoanej #azami naley zmiesza! rwne cz'ci anyu z kminkiem i koprem
woskim.
* zapaleniu oskrzeli any czy si z podbiaem i szant.
Napar' "(2 yeczki pokruszonych nasion zala! " szkl wrztku i trzyma! pod przykryciem %("$min.
9ic po " szkl ) razy dziennie. + przypadku wzd!$ napar pi! powoli przed posikiem.
12e] Biedrzeniec any 0Pimpinella anisum1
Pc2dzi z B#iptu i 3zji >niejszej, w 9olsce uprawiany.
Surwcem leczniczym i spoywczym ( przypraw ( jest owoc anyu Cructus anisi oraz olejek eteryczny
z nasion /leum anisi.
Surwiec zawiera olejek eteryczny 0#wnie anetol1, lipidy, w#lowodany, biaka, cukry,
leukoantocyjany, aldehyd, keton, kwas anyowy, triterpenoidy, sole mineralne.
Dziaanie leku' wykrztu'ne, moczopdne, pobudzajce trawienie, mlekopdne, rozkurczowe,
wiatropdne, bakteriobjcze.
*nsi nadmiern <ermentacj i wzdcia, usuwa zaparcia.
Pma&a w nieytach #arda i oskrzeli, w suchym kaszlu uatwia odkrztuszanie.
%wa&a' Nie naley przekracza$ ustalnyc2 dawek le,ku z uwa&i na ewentualn$ dziaania
u"czne&' pdranienie "ny luzwe, przewdu pkarmwe&# rzszerzenia naczy3
wswatyc2# durzenie# dr&awki# przekrwienie m4z&u# puc# nerek.
Surwiec w mieszankach zioowych 0napary, syropy1 podawany w zalecanych dawkach nie powoduje
dziaa. ubocznych. 3nyek moe by! wykorzystywany w przemy'le cukierniczym i piekarniczym
125] Biedrzeniec any
Surwiec stanowi owoce biedrze.ca zebrane w okresie dojrzewania, wysuszone i
zawierajce nie niej ni 2D olejku.
64wnymi skadnikami olejku jest trans anetol 0ok E%D1, wystpuj take w maych
ilo'ciach aldehyd anyowy i dwuanetol. -pr4cz olejku surowiec zawiera
leukoantycjanidyny, tuszcz i biaka.
Surwiec pobudza wydzielanie bon 'luzowych w #ardle, krtani i tchawicy, pobudza rwnie ruch
nabonka rzskowe#o. Pwdu,e to pobudzenie odruchu wykrztu'ne#o.
+yci.&i z surowca pobudzaj czynno'! wydzielnicz w przewodzie pokarmowym i dodatkowo
zmniejszaj napicie mi'ni #adkich jelit. 7 dziaanie rozkurczajce powoduje, e owoce anyu s
stosowane jako 'rodek wiatropdny.
+yci.&i z surowca wzmacniaj laktacj i nadaj mleku wa'ciwo'ci wiatropdne.
Sam olejek dziaa odkaajco na skr.
8lina pochodzi z B#iptu i 3zji mniejszej. 6o'nie rwnie na terenie 9olski. =urowiec pochodzi z
upraw.
Surwiec posiada swoisty anetolowy zapach, atwo wyczuwalny po roztarciu. =mak sodkawo
korzenny, charakterystyczny.
12&] )ny "iedrzeniec Pimpinella anisum
)ny ,est popularnym zioem znanym ju od czasw staroytnych systemw medycznych+ chi.skie#o i
india.skie#o. *yodrbniono wiele #atunkw anyu, jednak najbardziej popularny jest #atunek
wywodzcy si z Fiszpanii..
*i anyu to sposb na pozbycie si tustej skry, jest stosowane w celu poprawienia pamici, a#odzi
mczce kaszle, poma#a w produkcji mleka u matek karmicych, dziaa jako naturalny zwizek
zobojtniajcy kwasy w niestrawno'ci czy w czasie z#a#i.
+szystkie te zalety anyu mo# by! spenione w bardzo prosty sposb. *ystarczy za#otowa! okoo " l
wody, nastpnie doda! G yeczek zioa do #otujcej si wody, zmniejszy! o#ie. i #otowa! na wolnym
o#niu do odparowania poowy wywaru. 9rzecedzi!, i do ciepe#o jeszcze wywaru doda! : yeczki
miodu i #liceryny.
Hra! 2 yeczki syropu co kilka #odzin w celu za#odzenia kaszlu, lub 2 yki trzy razy dziennie na
poprawienie pamici. Ie'li any jest uywany w postaci herbatki zioowej wystarczy wypi! 2 szklanki
raz lub dwa razy dziennie na problemy skrne, produkcj mleka lub w celu za#odzenia dole#liwo'ci
odkowych.
)ny by uprawiany w staroytnym B#ipcie okoo :$$$ lat temu.
9edyczne teksty podaj, e nasiona anyu byy uywane jako 'rodek moczopdny, do leczenia
problemw
z trawieniem, oraz do a#odzenia blw zba.
*iele anyu byo rwnie bardzo dobrze znane staroytnym 5rekom. &ioscorides 0" wiek 3&1 pisa, e
any Jo#rzewa, osusza, rozkada2 uatwia oddychanie, a#odzi bl, prowokuje oddawanie moczu oraz
a#odzi pra#nienie.J
+ swim JKowym ZielarzuJ z "%%" roku, *illiam 8urner zanotowa, e J3ny powoduje sodszy,
'wieszy oddech...J.
Nasina anyu znane s jako 'rodek poma#ajcy w redukcji #azw i wzd!, oraz
uspokaja problemy trawienne.
*i t jest dawane niemowltom i dzieciom w celu a#odzenia kolek.
Ludzie starsi rwnie mo# je stosowa! do a#odzenia nudno'ci i niestrawno'ci.
)ntyspazmatyczne wa'ciwo'ci nasion anyu powoduj, e jest on pomocny przy
blach menstruacyjnych, astmie, kokluszu i innych konwulsyjnych kaszlach, przy zapaleniu oskrzeli.
%waa si!# e any zwiksza produkcj mleka u matek karmicych, jak rwnie moe by! pomocny w
leczeniu impotencji i ozibo'ci.
-le,ek armatyczny z anyu jest stosowany na podobne dole#liwo'ci, jest rwnie uywany
zewntrznie na wszy i 'wierzb.
%wa&a' -le,ek anywy me "y$ uywany tylk pd nadzrem pr5es,nalisty zielarza. Nie "ra$
anyu w czasie ci.y# z wy,.tkiem ilci uywanyc2 nrmalnie w czasie &twania.
122] Biedrzeniec any
Surwcem jest owoc anyu ( Cructus 3nisi
-wce anyku zawieraj "(%D olejku eteryczne#o, 2ED tuste#o oleju, w#lowodany, biakowce,
cholin i 'luzy.
+yci.&i z anyu dziaaj wiatropdnie, przeciwskurczowo, napotnie, mlekopdnie, wykrztu'nie,
uspokajajco2 wzma#aj wytwarzanie soku odkowe#o, upynniaj zale#ajc wydzielin 'luzow w
dro#ach oddechowych, dziaaj sekrolitycznie.
+dne wyci.&i z anyu mona podawa! niemowltom, s bezpieczne i nieszkodliwe.
8e&ulu,. trawienie, likwiduj wzdcia, znosz bolesne skurcze odka i jelit, uatwiaj niemowlciu
za'niecie.
9atki karmi.ce powinny rwnie pi! odwar z owocw, z ktre#o pewne substancje przenikaj do
mleka dziaajc potem bardzo korzystnie w or#anizmie niemowlcia.
-dwar' 2 yki #rubo zmielonych 0np. w mynku do kawy1 owocw anykowych zala! 2 szkl. wody2
#otowa! % minut2 odstawi! na 2$ minut pod szczelnym przykryciem2 przecedzi!2 posodzi! miodem. 9i!
:(M razy dz. po "%$(2$$ ml2 dzieci ( "$$("%$ ml kilka razy dz. Hdem jest 0zwyczajne marnotrawstwo1
zalewanie wod caych owocw.
Napar mleczny' 2 yki owocw zala! 2$$ ml wrzce#o mleka2 odstawi! na "% minut2 przecedzi!2
osodzi! miodem. 9i! kilka razy dz. po "%$(2$$ ml2 dzieci ( "$$("%$ ml2 niemowlta ( 2() yki
mleczne#o wyci#u 2(: razy dz.
+ razie za"urze3 trawiennyc2 podawa! niemowltom i dzieciom wodny wyci# z owocw i bez
miodu.
8p. 9ieszanka' /woc anyku - " yka, -wiat rumianku ( " yka, -wiat wrzosu lub pierwiosnka ( "
yka.
*ymiesza!. 2 yki mieszanki zala! 2 szkl. wrzcej wody lub mleka 0zalenie od potrzeby12 odstawi! na
"% minut2 przecedzi!2 jeeli to jest wskazane 0np. przy kaszlu, katarze, zapaleniu puc, przezibieniu,
chorobach zakaNnych1 posodzi! miodem.
Pi$ :-; razy dz. po 2$$ ml2 niemowlta ( 2() yki naparu wodne#o 0zaburzenia trawienne1 lub
mleczne#o 0przy innych1 ( wiadomych schorzeniach.
9i4d anykwy ( >el 3nisi+ suche owoce zmieli! w mynku do kawy na bardzo drobny proszek. Ka
kad yeczk proszku da! 2 yki miodu i "$ kropli #liceryny lub wdki2 wymiesza! to wszystko
starannie.
*aywa$ )(: razy dz. po " yce przy kaszlu, przezibieniu, osabieniu, katarze, #rypie itd.
>aym dzieciom podaje si "(2 yeczki takie#o miodku.
Nalewka anywa ( 8inctura 3nisi+ p szkl. #rubo zmielonych owocw zala! :$$ ml wdki2
macerowa! ": dni2 prze<iltrowa!.
Zaywa! )(: razy dz. po " yeczce lub maO. " yce na miodzie lub w mleku 0przy zaburzeniach
trawiennych w wodzie1.
Dziecim podawa! "(2 yeczki nalewki w #orcym mleku lub w wodzie prze#otowanej )(: razy dz.
)lk2lmel )nisi' do "$$ ml nalewki wla! "$$ ml miodu2 wymiesza!. Zaywa! )(: razy dz. po "
yce. Dziecim podawa! mleko #orce dobrze osodzone tym przetworem.
-le, anywy ( /leum 3nisi+ p szkl. #rubo zmielonych owocw anyku zala! 2$$ ml #orce#o oleju
jadalne#o2 wytrawia! ": dni2 prze<iltrowa!. &la lepsze#o trawienia zaywa! "(2 razy dz. po " yce.
Stswa$ do wciera. leczniczych 0przezibienie, choroby zakaNne, postrza, reumatyzm, zmarznicie,
mi'nioble2 chore miejsca naciera! przed snem i rano2 przy chorobach o#lnych olej wciera! w szyj,
klatk piersiow, brzuch, w stopy oraz w plecy1, ponadto uywa! jako przypraw do zup, sosw, mis,
ryb, saatek.
+yci.& &licerynwy+ ) yki #rubo zmielonych owocw zala! M$# #liceryny i " yk wdki2
wytrawia! "$ dni2 prze<iltrowa!. /trzymany przetwr wymiesza! z 2 ykami soku dowolne#o.
*aywa$ "(2 razy dz. po )(: yki w razie zatwardzenia poczone#o z zaburzeniami trawiennymi
0wzdciami, blami brzucha, uczuciem peno'ci w brzuchu itd.1.
D k.pieli armatycznyc2 i leczniczych 0reumatyzm, schorzenia dr# oddechowych, zmczenie,
bezsenno'!1 uywa si odwar z korzeni lub z ziela suszone#o, zebrane#o z wasnej uprawy po
pozyskaniu z nie#o owocw.
" szkl. suszu zala! ) l wody2 #otowa! "$ minut2 odstawi! na )$ minut2 przecedzi! i wla! do wanny
napenionej wod do poowy. /czywi'cie do kpieli mona uy! rwnie olejku anyowe#o.
1:i] )N<= B(>D8*<N(>? 0Pimpinella anisum1
Surwcem leczniczym i spoywczym ( przypraw ( jest owoc anyu Cructus anisi oraz olejek eteryczny
z nasion /leum anisi.
Surwiec zawiera olejek eteryczny 0#wnie anetol1, lipidy, w#lowodany, biaka, cukry,
leukoantocyjany, aldehyd, keton, kwas anyowy, triterpenoidy, sole mineralne.
Dziaanie leku+ wykrztu'ne, moczopdne, pobudzajce trawienie, mlekopdne, rozkurczowe,
wiatropdne, bakteriobjcze.
*nsi nadmiern <ermentacj i wzdcia, usuwa zaparcia.
Pma&a w nieytach #arda i oskrzeli, w suchym kaszlu uatwia odkrztuszanie.
Nie naley przekracza$ ustalnyc2 dawek le,ku z uwa&i na ewentualn$ dziaania u"czne&'
pdranienie "ny luzwe, przewdu pkarmwe&# rzszerzenia naczy3 wswatyc2#
durzenie# dr&awki# przekrwienie m4z&u# puc# nerek.
Surwiec w mieszankach zioowych 0napary, syropy1 podawany w zalecanych dawkach nie powoduje
dziaa. ubocznych.
)nyek moe by! wykorzystywany w przemy'le cukierniczym i piekarniczym 0cukierki, ciasteczka1.
1:,] Biedrzeniec any 0Pimpinella anisum1
7 ,edna z najstarszych ro'lin leczniczych, pochodzca ze wschodnich obszarw 'rdziemnomorskich i
z >aej 3zji, u nas uprawiana, podobnie jak w innych krajach Buropy i 3zji, take innych kontynentw.
Surwcem leczniczym s owoce anyu 3nisi <ructus i otrzymywany z nich olejek
anykowy /leum 3nisi.
+ wcac2 wystpuje olejek eteryczny, ktre#o #wnym skadnikiem jest anetol.
Surwiec wykazuje dziaanie wykrztu'ne, pobudzajce trawienie, wiatropdne
0uatwiajce wydalanie #azw jelitowych1, mlekopdne 0zwikszajce laktacj kobiet
karmicych1.
)nyek, stosowany przy kaszlu suchym, ze skp wydzielin, polecany jest szcze#lnie maym
dzieciom, nawet niemowltom, take dzieciom starszym w wieku szkolnym i modziey ( w nieytach
#arda, krtani, w chrypkach i przej'ciowej utracie #osu, w bronchitach, w zapaleniu oskrzeli, znacznie
#roNniejszym ni przezibienie.
-le,ek anykowy pobudza czynno'! wydzielnicz bon 'luzowych #rnych dr# oddechowych, co jest
wane przy skonno'ciach do chorb ukadu oddechowe#o A u dzieci przebywajcych w zbyt
przesuszonych pomieszczeniach, sabo wentylowanych, czsto zadymionych 0zwaszcza dymem
papierosowym1.
+ tyc2 przypadkac2 pewn ul# w oddychaniu daj inhalacje kropelkowe, przy#otowane z
mieszaniny olejkw eterycznych lub z same#o olejku anykowe#o.
)nyek i rnorodne apteczne preparaty anykowe 0nawet cukierki przeciwkaszlowe1 podaje si w
przezibieniu przede wszystkim jako 'rodki uatwiajce odkrztuszanie i stae usuwanie wydzieliny
zapalnej, #romadzcej si w oskrzelach, co ma przeciwdziaa! namnaaniu si wirusw i bakterii w
oskrzelach oraz moliwo'ci wystpienia ostre#o bronchitu.
Napar' Iedn yeczk zmiadonych owocw zala! szklank wrzcej wody i pozostawi! przez )$ min
na parze 0pod przykryciem1 lub w termosie. 9o odcedzeniu ciepy napar podawa! po yce lub yeczce,
zalenie od wieku dziecka, kilka razy dziennie.
Niemwl!tm rozcie.czy! napar osodzon wod lub mlekiem. &o osodzenia pynw najlepiej uywa!
miodu nie pod#rzewane#o do temperatury powyej %$P7.
Biedrzeniec any 0Pimpinella anisum @.1
4nne nazwy+ any, anyek, hany, on#i'.
3n#ielska+ 3nise. Crancuska+ 3nis. Kiemiecka+ 3nis. 6osyjska+ Hiedreniec anis.
Kazwa+ any pochodzi od #reckie#o anison, ale 5recy zapoyczyli j prawdopodobnie z arabskie#o
anysum.
9ierwsze wzmianki o anyu wyczyta! moemy ju w Hiblii i papirusach e#ipskich sprzed "%$$ r. p.n.e.
9rzez wielu autorw dzie botanicznych uznawany jest za jedn z najstarszych znanych ro'lin
uprawnych. Uprawiali i zbierali #o od niepamitnych czasw 3rabowie i 4zraelici, znany by w 7hinach
i 4ndiach. 3le any szcze#lnie by rozpowszechniony w 5recji i staroytnym 6zymie, #dzie ceniono #o
jako ro'lin lecznicz i przyprawow.
=ynny &ioskorides 9edanios 3nazarboes 04 w. n.e.1, #recki botanik i lekarz w subie cezarw z czasw
Kerona pisa, e+ Q0...1 3ny daje oddechowi 'wieo'!, obliczu modzie.czy wy#ld i oddala cikie
sny0...1J.
*chodzi jako jedno z wielu zi w skad tzw. teriaku, synne#o wszechleku krla 9ontu ( >itrydata,
Upraw anyu w Buropie rozpowszechnili 6zymianie, a do Buropy Rrodkowej 0w tym rwnie do
9olski1 przyniesiony zosta prawdopodobnie przez Henedyktynw, ktrzy wysiewali to zioo w swoich
o#rdkach przyklasztornych...
Hiedrzeniec any jest ro'lin jednoroczn o specy<icznym anyowym aromacie. /wocem jest
brunatnozielonkawa rozupka odwrotnie #ruszkowate#o ksztatu, rozpadajca si niekiedy na dwie
nieupki.
/woce anyu zawieraj olejek eteryczny, zwizki tuszczowe, w#lowodany i zwizki biakowe.
=kutecznie pobudzaj wydzielanie bon 'luzowych w #ardle, krtani, tchawicy2 wzma#aj wydzielanie
soku odkowe#o i poprawiaj prac cae#o przewodu pokarmowe#o2 dziaaj mlekopdnie, co ma
due znaczenie dla wielu matek karmicych.
Leczniczo any stosowany jest m.in. w leczeniu nieytu oskrzeli, wszelkich niedom# trawienia, nerwic
przewodu pokarmowe#o, an#iny, rnych <orm przezibienia przebie#ajcych z za<le#mieniem puc.
3nyu jako przyprawy uywamy przede wszystkim do wypieku piernikw i innych ciast.
-ilka mielonych ziaren mona doda! do mleka lub biaej kawy pitej na 'niadanie, co skutecznie obudzi
cay nasz or#anizm, ale nie wicej, #dy ziele dziaa pobudzajco na mz#, rdze. kr#owy i cay
we#etatywny system nerwowy.
&odanie odrobiny anyu do kompotu przyspieszy strawienie obiadu. 3nykiem zmieszanym p na p
z czarnuszk mona te posypywa! chleb.
Nalewka z anyu. Iedn torebk 02$#1 anyu wsypujemy do butelki zawierajcej $,2% " spirytusu i
odstawiamy na dwa ty#odnie do sza<ki lub w inne ciemne miejsce.
9o tym okresie pyn zlewamy. &o wyu#owanych ziaren dodajemy $,2% " czystej wdki i odstawiamy
butelk na nastpne dwa ty#odnie. /bydwie nalewki czymy i dosadzamy miodem.
Zaywamy ) razy dziennie po "%(2$ kropli w yeczce pynu lub cukru przy silnym mczcym kaszlu
( jako 'rodek wykrztu'ny, w blach brzucha i dla pobudzenia trawienia.
Napar. " yk owocw zalewamy " szklank wrzcej wody, przykrywamy spodkiem i odstawiamy na
"%(2$ minut. 9ijemy : razy dziennie po ";: szklanki naparu przed jedzeniem ( w zaburzeniach trawienia
lub po posikach ( jako 'rodek wykrztu'ny w przypadku silne#o kaszlu.
* 9olsce any uprawiany by od czasw 'redniowiecza, a mwic konkretniej ( liczne je#o za#ony
wystpoway na pewno w ST i ST4 wieku, kiedy to uywano tej ro'liny przede wszystkim do
zaprawiania #orzaki.
/ pewnej wczesnej modzie na hany 'wiadczy zdanie, ktre wyczyta! mona w synnym Zielniku
=yreniusza 0"%:"("M""1, e Qtu u nas w rozkoszniejszych o#rodach poczynaj #o rozmnaa!J.
Zreszt ten ceniony doktor medycyny i botanik uwaa, e Qhany polnyJ rodzi Qnasienie dwojakie#o
przyrodzeniaJ zalenie od okresu zbioru suce albo dla Qbiao#wskiej pci 0a wic tylko kobietom1,
albo te przydatne wycznie dla mczyzn.
* kadym razie biedrzeniec any by od czasw 'redniowiecza szcze#lnie poszukiwan i dro#
przypraw, wchodzc w skad licznych specjaw, m.in. #atunkowej #orzaki, miodu, rozlicznych
kon<itur 0m.in. orzechowych1, a wraz z kolendra, kminkiem, li'!mi laurowymi i cynamonem suy do
przyprawiania mis, #alaret, marmolad, a take ciast i sodyczy.
6wnie jako lek zioowy znajdowa biedrzeniec any coraz czstsze zastosowanie w medycynie
ludowej, przede wszystkim na dole#liwo'ci odkowe i na suchy, uporczywy kaszel, a take dla
poprawy smaku i skuteczno'ci dziaania innych mikstur zioowych.
Z historii uprawy anyu wynika, e zioo to od najdawniejszych czasw uywane byo przy Qpaleniu
#orzakiJ. /t olejek anyowy do dzisiaj uywany jest w niektrych krajach do aromatyzowania
wdek, m.in. anywki, a take do wyrobu likieru bu#arskie#o o nazwie >astika, <rancuskie#o 3nisett
czy tureckie#o -oki.