Borwka brusznica

16a] Borwka brusznica- Vaccinium vitis-idaea

Inne nazwy: borwka wiecznozielona, brusznica, czerwienica, czerwona jagoda- kamioneczka,
gogodza.
Dla celw leczniczych wykorzystuje si gwnie licie, cho zwizki lecznicze wystuj tak!e w
owocach borwki.
i!cie zawieraj glikozydy "z ktrych najwa!niejszym jest arbutyna# oraz
$lawonoidy "n. hierozyl#, %rawie &'( ci!aru stanowi garbniki. %onadto licie
zawieraj kwasy organiczne oraz sole mineralne "najwicej zwizku magnezu#.
Dzia"anie: #woce- moczodne, cigajce, dietetyczne)
i!cie- dezyn$ekujce drogi moczowe, rzeciwzaalne, cigajce.
$ubstanc%e czynne zawarte w liciach borwki zwikszaj wydzielanie moczu, a z nim szkodliwych
roduktw rzemiany materii. &iszcz' bakterie w ukadzie moczowym i to czsto szczey odorne na
dziaanie wielu antybiotykw.
(orzystne %est u!ycie lici borwki w rzyadkach rzewlekych zaka!e* ukadu moczowego w
kamicy moczowej.
)odobnie jak na ukad moczowy, zwizki zawarte w liciach borwki dziaaj dezyn$ekujco na
rzewd okarmowy.
*nosz' wzdcia brzucha i s dobrym lekiem w niezbyt nasilonych biegunkach oraz kamicy !ciowej.
*wi'zki czynne z lici uszczelniaj naczynia wosowate i znosz stany zaalne w tych naczyniach.
#woce borwki oza tym, !e s surowcem do rzyrzdzania kon$itur i wymienitym dodatkiem do
mis, s rzede wszystkim cennym +rdem wit ,.
+lawonoidy w nich zawarte wzmacniaj ciany naczy* i zaobiegaj ich kaniu.
Dzi,ki zawartoci garbnikw maj dziaanie cigajce.
-wa.a: )ami,ta/ %ednak trzeba0 1e owoce borwki zawiera%' do!/ du1o kwasu szczawiowe.o i nie
2owinny by/ s2o1ywane 2rzez ludzi0 u ktrych wydalanie szczawianw z or.anizmu %est
u2o!ledzone3
4 2rzewlek"ych stanach zaalnych cherza i drg moczowych - mieszanka zioowa- . czci
wysuszonych lici borwki oraz o & czci korzenia arcydzigiela i lici ruty. & y!k mieszanki zala &
szkl wody i gotowa &/min. 0yija w .-1 orcjach w cigu dnia.
i!cie borwki mo!na czy z limi okrzywy, zielem skrzyu olnego, kczami erzu, limi
brzozy, zielem nawoci i strkami $asoli - wszystkie te skadniki mieszanki maj dziaanie moczodne i
dezyn$ekujce drogi moczowe.
$uszone owoce borwki olecane s w rzyadkach rzezibie* z gorczk, zaka!e* bakteryjnych -
szczeglnie olecane dzieciom i osobom starszym.
#dwar z owocw - & y!k suszonych owocw zala & szkl wody i gotowa 1-(min. %i w .-1
orcjach.
16b] Borwka brusznica
i!cie zawieraj zwaszcza glikozydy $enolowe "arbutyna#, a tak!e garbniki, $lawonoidy, sole mineralne.
#woce - antocyjany, karotenoidy, garbniki, kwasy organiczne, wit ,, cukry,
ektyn i barwniki oraz du!o kwasu szczawiowego.
Dzia"anie: #woce - cigajce i dietetyczne)
i!cie - rzede wszystkim dezyn$ekuj drogi moczowe odobnie jak mcznica "dziaanie oowiczne#,
s rodkiem moczodnym i rzeciwzaalnym na drogi moczowe.
*astosowanie: i!cie - dezyn$ekuj drogi moczowe wywajc na wydzielanie z
organizmu r!nych soli, cigajce.
#woce - to gwnie rodek dietetyczny - warto ich owiksza obecno du!ej iloci
wit c.
2lawonoidy wzmacniaj cianki naczy* woskowatych.
Dawkowanie: zwykle &,( y!eczki lici na & szkl wody, gotowa okoo (min, ic &'1-&'. szkl .-1 razy
dziennie. 3kuteczny tez jest jako rodek !ciodny) dzienna dawka mo!e wynosi do &/g.
4dwar z owocw- . y!eczki na & szkl wody. %i .-1 razy dziennie midzy osikami.
-wa.a: brusznica zawiera du1o kwasu szczawiowe.o0 ktry %est trudno wydalany z or.anizmu3
16c] Borwka brusznica
Dzia"anie: moczodne i odka!ajce na drogi moczowe, rzeciwbiegunkowe, rzeciwzaalne,
wzmacniajce ciany drobnych naczy* krwiononych, !odka i jelit, oczyszczajce.
5o1na stosowa w zaka!eniach towarzyszcych kamicy nerkowej, zaaleniu miedniczek nerkowych,
nie!ytach !odka i jelit, biegunkach
#dwar z li!ci- & y!k lici zala & szkl letniej wody i ogrzewa do wrzenia, gotowa owoli od
rzykryciem rzez (min, odstawi na &/min. %ic &'1 szkl .-1 razy dziennie jako rodek odka!ajcy ukad
moczowy w nie!ycie rzewodu okarmowego i biegunkach.
-wa.a: Dawki wi,ksze ni1 zalecane mo.' s2owodowa/ zatrucia0 wymioty0 stany 2obudzenia0
kurcze0 niedokrwisto!/3
16d] Borwka brusznica
Inne nazwy: borwka czerwona, borwka wiecznozielona, czerwona jagoda, kamioneczka, gogodza,
gruszan, kwanica.
$urowce stanowi licie i owoce.
i!cie zawieraj glikozydy $enolowe "m.in. arbutyna#, garbniki, $lawonoidy, kwasy organiczne
"chinowy#, sole mineralne "z du! iloci wania#.
4 owocach znajduj si kwasy organiczne "jabkowy, benzoesowy#, wit 5, ,, antocyjany, ektyny,
garbniki i cukry.
Brusznica zawiera wiele kwasu szczawiowe.o0 trudne.o do wydalania 2rzez or.anizm3
Borwka znana ju! bya w staro!ytnoci.
4 )olsce w lecznictwie ludowym stosowano rzy dolegliwociach reumatycznych li razem z
kwiatostanem.
#woce .otowane z cukrem odawano w zimnicy, chorobach !odka, biegunce, a tak!e rzy braku
aetytu..
#dwar z li!ci natomiast u!ywany by w kamicy jako rodek moczodny.
*ewn,trznie zmia!d!one jagody rzykadano na oarzenia.
i!cie borwki maj waciwoci moczodne, bakteriobjcze i rzeciwzaalne.
#woce s dietetyczne.
i!ci u1ywa si najczciej rzy schorzeniach cherza moczowego.
#dwar na schorzenia cherza moczowego- &,( y!ki lici na & szkl wody, gotowa .min,
%ic o /,( szkl .-1 razy dziennie.
&a obni1enie ci!nienia ttniczego krwi- & y!k lici zala & szkl wrztku i gotowa
1/min.
%ic .-1 razy dziennie o & szklance.. 6o tego mo!na doda korze* arcydzigiela.
$ok lub d1em z owocw wymieszany z wod albo sab herbat jest dobrym rodkiem
rzeciwgorczkowym, ktry jednoczenie wzmacnia organizm i orze+wia.
6wie1e owoce dziaaj rzeciwszkorbutowo.
-wa.a: &iewskazane %est s2o1ywanie borwki w wi,ksze% ilo!ci 2rzy kamicy 1"ciowe%3
16e] Borwka brusznica
$urowcem jest li i owoc. $urowiec dziaa moczodnie, antysetycznie i cigajco.
i!cie stosuje si rzy chorobach cherza, drg moczowych, nerek, nie!ytach !odka i jelit oraz rzy
kamicy !ciowej.
*ewn,trznie u!ywa si jagd na oarzeliny.
*e wz.l,du na zawarto odobnych substancji chemicznych i identyczne dziaanie licie borwek
brusznicy mog zasti licie mcznicy lekarskiej.
*awarte substancje- arbutyna 7ty- glikozyd $enolowy8, kawoiloarbutyna, hydrochinon, salidrozyd,
$lawonoidy, garbniki katechinowe 7do &/98, kwas ursolowy, du!o jonw manganu.
Dzia"anie: moczodne, antysetyczne, rzeciwzaalne, rzeciwbiegunkowe.
167] Borwka brusznica 8Vaccinium vitis idaea 39
$urowcem leczniczym s licie i jagody borwki brusznicy.
i!cie s one bez zaachu maj smak gorzki, lekko cierki, cigajcy.
:"wnym sk"adnikiem czynnym zawartym w liciach brusznicy jest rzede wszystkim
arbutyna, ktra hydrolizuje w rodowisku zasadowym na cukier i hydrochinon, majcy
silne dziaanie odka!ajce. %onadto zawieraj one garbniki katechinowe sord $lawonoidw glikozyd
kwercetyny i mirecytyny oraz hierozyd, kwas ursolowy, kwasy organiczne i sole mineralne ze znaczn
zawartoci magnezu.
i!cie borwki brusznicy s stosowane w stanach zaalnych drg moczowych.
Dzia"anie ich olega gwnie na aktywnoci arbutyny, ktra hydrolizuje w rodowisku zasadowym na
cukier i hydrochinon, majcy silne dziaanie odka!ajce) dziaanie arbutyny wzmagaj $lawonoidy i
garbniki.
Dodatkowo zwikszaj one nieznacznie dobow ilo wydalanego moczu i wyra+nie odnosz st!enie
usuwanych z moczem jonw sodu i chloru oraz roduktw rzemiany materii.
*awarto!/ garbnikw srawia, !e licie borwki dziaaj cigajco i rzeciwbakteryjnie na bony
luzowe rzewodu okarmowego.
4odne wyci'.i z lici stosowane s jako rodki omocnicze w stanach zaalnych nerek i drg
moczowych, w dnie moczanowej, kamicy nerkowej, reumatyzmie oraz w biegunkach i nie!ytach
rzewodu okarmowego.
:arbniki wyizolowane z lici su! do rodukcji tabletek rzeciwbiegunkowych.
;a.ody borwki brusznicy zawieraj antocyjany 7czerwony barwnik - ideina8, garbniki, kwasy
organiczne, ektyny, witaminy 5 i ,, sole mineralne, tak!e mae iloci arbutyny.
#woce borwki s domowym rodkiem regulujcym czynnoci trawienne rzewodu okarmowego.
Du1a zawarto!/ antocyjanu ideiny czyni z nich wysoce aktywne naturalne antyoksydanty. 6u! zalet
jagd jest ich trwao dziki obecnoci kwasu salicylowego.
;a.ody brusznicy s doskonaym roduktem do wyrobu kon$itur, d!emw, sokw, nale!y rzy tym
amita, !e wykonane z nich domowe rzetwory zachowuj lecznicze waciwoci.
-wa.a: Du1e dawki wyci'.w z li!ci brusznicy stosowane 2rzez d"u1szy czas mo.' 2owodowa/
ob%awy 2rzewlek"e.o zatrucia hydrochinonem3
$' to wymioty0 stany 2obudzenia0 kurcze i niedokrwisto!/ hemolityczna3
;ednocze!nie0 zawarte w odwarach .arbniki mo.' dra1ni/ 1o"'dek i 2owodowa/ zatrucia3
16.] Borwka brusznica
$urowcem zielarskim jest li i owoc borwki brusznicy
i!cie osiadaj glikozydy $enolowe - arbutyn i metyloarbutyn, zwizki $lawonoidowe,, garbniki
katechinowe - ok. &.9, kwasy organiczne - kw. chinowy, tritereny, sole mineralne 7du!o manganu8
i witaminy.
4woce zawieraj wit. , - &: mg'&// g, wit. 5 - &./ j.m., wit. % - ;:/ mg, wit. <, - ./ ug, wit. <. - =/
ug, cukrowce - >,&=9, kw. jabkowy .,/:9, sole mineralne - /,1(9 7otasu, wania, !elaza, $os$oru i
manganu8, ektyny - /,:19, garbniki, ochodne kwasu salicylowego, kwas cytrynowy i octowy.
i!cie brusznicy dziaaj odobnie jak licie mcznicy lekarskiej, to jest) moczodnie, silnie
odka!ajco na drogi moczowe i rzewd okarmowy, rozkurczowo, rzeciwbiegunkowe,
rzeciwzaalnie, !ciodnie, rzeciwkrwotocznie. ?awarte w liciach arbutyna i metyloarbutyna
rozada si na glukoz i hydrochinon - zwizek aromatyczny o dziaaniu rzeciwbakteryjnym,
ierwotniakobjczym i rzeciwwirusowym.
4skazania: zaka!enia i stany zaalne ukadu moczowego, kamica moczowa,
skomocz, biegunka, niestrawno, choroby zaka+ne, gorczka.
&a2ar z li!ci: . y!ki lici zala . szkl. wrzcej wody) odstawi na 1/ minut)
rzecedzi. %i ;-: razy dz. o &// ml) niemowlta wa!ce 1 kg - ;-( ml, ; kg (-: ml, ( kg - = ml, = kg
@ &/ ml, 1-; razy dz.) dzieci) A-&/ kg - &.-&1 ml, &( kg - .& ml, .& kg - 1/ ml, .; kg - 1: ml, 1. kg - ;(
ml, ;. kg - :/ ml, (; kg - == ml, 1-( razy dz.
&alewka z li!ci: szkl. suchych, rozdrobnionych lici zala ;// ml wdki) macerowa &; dni)
rze$iltrowa. ?a!ywa ; razy dz. o &/ ml w (/ ml wody. 0atk zmoczon w nalewce rzemywa
skr tust z trdzikiem modzie*czym, ryszcze, owrzodzenia, odarzenia, rany, oarzenia, liszaje,
liszajce, sczce. wyryski i oryszczki.
&a2ar0 odwar i nalewka z suchych owocw dziaaj rzeciwbiegunkowo, rzeciwgorczkowo,
rzeciwbakteryjnie, moczodnie i rzeciwzaalnie.
&alewka z owocw: szkl. suchych mielonych owocw zala ;// ml wdki) macerowa &; dni)
rze$iltrowa. ?a!ywa 1-; razy dz. o &( ml w (/ ml wody) dzieci- .1 kg - ;-( ml, 1. kg - :-= ml, ;.
kg @ A ml, (; kg - &&-&. ml, 1-; razy dz. w (/ ml wody.
&a2ar z owocw: .-1 y!ki owocw zala ;// ml wrzcej wody) odstawi na ./ minut) rzecedzi)
je!eli nie leczymy biegunki to osodzi miodem. %i 1-; razy dz. o &(/-.// ml. Be!eli chcemy odwar
to nale!y owoce ogotowa 1-( minut. 6zieciom odaje si (/-&//-&(/ ml, zale!nie od wieku.
Ciemowltom wa!cym 1 kg - > ml, ; kg - && ml, ( kg - &; ml, = kg - ./ ml, 1-; razy dz. rzy
zaburzeniach trawiennych i silnych lub rednich biegunkach.
#woce s doskonaym surowcem do robienia d!emw, kon$itur, sokw i syrow. %rzeisy odane s
rzy borwce czernicy.