RUCH PRAWNICZY, EKONOMICZNY I SOCJOLOGICZNY

Rok LXIII zeszyt 4 2001

KAMILLA MARCHEWKA
FUNKCJE PIENIDZA A FUNKCJE KAPITAW
(OSZCZDNOCI) PIENINYCH
Pojciem, ktre wrd kontrowersyjnych interpretacji w teoriach ekono
mii znalazoby si na czoowej pozycji, jest pienidz. Uksztatowane definicje,
okrelajce pienidz w dawnych i wspczesnych systemach, sprowadzay
si przede wszystkim do okrelenia iloci i zakresu funkcji, jakie spenia.
Funkcje te okrelay za cechy pienidza, zagadnienia jego emisji i kontro
li, moliwoci i chci jego posiadania oraz wykorzystywania, czynniki wpy
wajce na jego wystpowanie w gospodarce lub te jego brak oraz sam
wpyw pienidza na inne wskaniki ekonomiczne.
Te funkcje stay si rwnie przyczyn wyrnienia pojcia kapitaw
pieninych, ktre w zasadniczy sposb powinno by podkrelone i odr
nione od definicji pienidza, majc za podstaw jedn z kontrowersyjnych,
obecnie rnie interpretowanych funkcji pienidza.
Powstae teorie pienidza w wieloraki sposb okrelaj, dziel, cz
i eliminuj zdefiniowane wczeniej jego funkcje. W artykule tym autorka
postara si ukaza miejsce kapitaw pieninych w teoretycznym wyod
rbnieniu ich od pojcia pienidza przy zastosowaniu kryterium funkcjo
nalnego. Do klasycznych funkcji pienidza, wybranych z poszczeglnych
teorii mona zaliczy:
Tabela 1
Klasyczne funkcje pienidza - okrelenia wystpujce w literaturze
rodek przecho-
rodek wywania
wymiany wartoci
(obrotowy) (rodek
tezauryzacyjny)
rdo: Opracowanie wasne.
Na wstpie analizy naley podkreli, i w rozwaaniach przyjmuje si,
e pienidz to prawny rodek patniczy, bdcy rwnie jednostk
ewidencyjn, ktrego podstawow cech jest pynno natomiast
kapitay pienine definiuje si jako zasb o charakterze dochodo
wym, niepynnym.
miernik
wartoci
(rodek
wyraania,
uosobienia
wartoci)
jednostka
obrachunkowa
(ewidencyjna)
prawny rodek
patniczy
(rodek
przenoszenia
wartoci)
194 Kamilla Marchewka
1. FUNKCJA MIERNIKA WARTOCI
(RODEK UOSOBIENIA WARTOCI)
Wspczesna interpretacja powyszej funkcji pienidza w postaci mier
nika wartoci czsto przedstawiana jest jako funkcja wyraziciela cen
czy te jako miernik oglnej siy nabywczej. Jednake ju samo poj
cie wartoci wydaje si do kontrowersyjne i pojmowane w wieloraki
sposb.
W przeszoci powstao wiele teorii wartoci pienidza, ktre dominoway
przede wszystkim w okresie pienidza towarowego. Wwczas to pienidz
mia rzeczywicie warto wyraon w iloci zawartego w nim kruszcu,
czyli materiau wysoko cenionego (np. zota). Pozostaje oczywicie pytanie
dlaczego taki, a nie inny kruszec stanowi podstaw obliczania wasnej
wartoci kadej jednostki pienidza, wanym jest jednak, i materia z ktre
go by wykonany porcza jego warto , a wyraa si okrelonym pary
tetem2.
Samo sformuowanie warto pienidza doczekao si kilku wyja
nie. Ju M. Kopernik w latach 1519 - 1526 przedstawi teori o dobrym
pienidzu, ktrego cena, inaczej warto nominalna odpowiada cile war
toci kruszcowej, substancjonalnej3 (czyli krtko mwic zaleaa od wagi
kruszcu). N. W. Senior wychodzi z zaoenia, i powysza warto powin
na zalee przede wszystkim od kosztw produkcji kruszcu, wpywajcych
na poda pienidza. J. St. Mill odrnia warto naturaln, czyli dugo
okresow, interpretowan podobnie jak Senior, oraz warto biec, o kt
rej decyduje popyt i poda. F. von Wieser wprowadzi podmiotow, czyli
osobist warto pienidza utosamian z jego uytecznoci graniczn, tj.
subiektywnym znaczeniem przypisywanym ostatniej jednostce pieninej
w swoim gospodarstwie w zalenoci od dochodu i zapotrzebowania. Oprcz
tego mwi rwnie o wartoci obiektywnej, czyli gospodarczej4. G. Cassel
wyjania, i warto jednostki monetarnej okrela si iloci rodkw pat
niczych, jakimi rozporzdza dany kraj5. J. M. Keynes z kolei zwrci
uwag na uyteczno pienidza pochodzc z jego wartoci wymiennej,
a czon z pynnoci pienidza . Podobnie Z. Grabowski okrela, i
istot pienidza jest to, e stanowi samodzielny byt wartoci wymiennej
wszystkich towarw7. E. Taylor8 definiowa warto pienidza jako si
nabywcz.
Mona si rwnie spotka z przypisywaniem pienidzu nie tyle warto
ci transakcyjnej (wymiennej), co dochodowej (H. Robertson). Trudno m
1 Stosowanie danego dobra jako surowca monetarnego miao rwnie wpyw na jego warto pozamone-
tam. Np. uywanie zota jako pienidza miao wpyw na rynkow pozamonetam jego warto.
2 Np. w Anglii 1 funt szterling zawiera 7,322 g czystego zota. Z. Fedorowicz, Teorie pienidza, Poltext,
Warszawa 1994, s. 5.
3 J. Dmochowski, Nowe teore monetarne, Administracja Ekonomisty, Warszawa, nr 19/1927, s. 6 - 7.
4 E. Taylor, Historia rozwoju ekonomiki, cz. 2, PWN, Pozna 1957, s. 74.
5 J. Dmochowski, Nowe teorie..., op. cit., s. 8 - 13.
6 J. M. Keynes, Oglna teoria zatrudnienia, procentu i pienidza, PWN, Warszawa 1956, s. 50 - 52.
7 Z. Grabowski, Wstp do nauki o pienidzu.
8 Z. Knakiewicz, Teoria pienidza w dorobku Edwarda Taylora, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjo
logiczny , z. 2/1985, s. 312.
Funkcje pienidza a funkcje kapitaw (oszczdnoci) 195
wi zatem o jednolitym pojmowaniu samej wartoci pienidza, okrelanej
midzy innymi przez dostpno lub warto kruszcu, uyteczno, indywi
dualne preferencje, przyjmowane funkcje, poda pienidza, czy si nabyw
cz, czyli odwrotno oglnego poziomu cen.
W systemie waluty zotej wystpowa tzw. pienidz symboliczny - pa
pierowy, czyli znaki pienine. Ich wasna warto bya w zasadzie adna
(koszty produkcji papieru i wydruku), ich kwota emisji bya jednak nadal
uzaleniona od pokrycia w zocie. Zerwanie z pienidzem towarowym
i opartym na kruszcu nastpio ju w latach 30-tych XX wieku9 i od tego
czasu waciwie nie wystpuje pienidz posiadajcy wasn warto. Obec
ne odnoszenie si do wartoci pienidza bardzo charakterystycznie przed
stawi M. Friedman sowami, i kady akceptuje pienidz dlatego, e ma
pewno, i inni postpuj tak samo. Owe zielone kawaki papieru posia
daj warto, poniewa wszyscy sdz, e posiadaj warto, a wszyscy
sdz dlatego, e dowiadczenie ich nauczyo, e zawsze miay warto1 .
Stosunek do wartoci pienidza okreli rwnie J. S. Mili, piszc: Krtko
rzecz ujmujc, nie istnieje immanentnie bardziej baha rzecz w ekonomii
spoeczestwa ni pienidza, chyba e uwzgldnimy jego rol, jako rodka
oszczdzajcego czas i nakad pracy. Jest to narzdzie szybkiego i wygod
nego robienia wszystkiego, co bez niego te byoby zrobione, lecz nie tak
szybko i wygodnie...11.
Wprowadzona wic wspczenie funkcja miernika wartoci odzwier
ciedlajca poziom cen, czy siy nabywczej12 ma za zadanie jedynie umoli
wienie porwnywania okrelonych dbr i wyraania ich w tej
samej jednostce. W zasadzie przejmuje tutaj jedynie rol jednostki ewi
dencyjnej - rozrachunkowej. To ile jednostek pienidza naley przekaza
na zakup danego dobra zaley od jego ceny, ksztatujcej si przede wszy
stkim pod wpywem popytu i poday tego dobra1 . Nie zaley za od
wartociowania dobra przez pienidz, a odzwierciedla si tylko w wyrae
niu jego ceny za pomoc danego pienidza.
2. FUNKCJA ROZRACHUNKOWA PIENIDZA
Funkcja ta, ju czciowo wyej zinterpretowana, okrela pienidz jako
jednostk obrachunkow, czyli jako jego miar. Jej zadaniem jest skalowa
nie, czy ewidencjonowanie w jednostkach pieninych cen dbr, usug,
kosztw, zyskw, dochodw itp., ale rwnie kapitaw pieninych. Pie
nidz jest wic uniwersaln jednostk miary rachunku ekonomicznego14.
9 Ostateczna demonetyzacja nastpia w 1978 roku.
10 M. i R. Friedman, Wolny wybr. Wydawnictwo Panta, Sosnowiec 1994, s. 239.
11 Ibidem za: J. S. Mill, Principals o f political Economy, tom II, Ksiga III, s. 9.
12 Sia nabywcza jest pojciem makroekonomicznym, w zasadzie mierzalnym w stosunku odwrotnie
proporcjonalnym do oglnego poziomu cen, okrelajc ilo realnie wykorzystanego pienidza (jednostek pie
ninych) w danym okresie przy danym oglnym poziomie cen.
13 Ceny mog by rwnie okrelane odgrnie, przez rzd.
14 J. Wolniak, Pienidz i jego funkcjonalna poyteczno, materiay niepublikowane.
196 Kamilla Marchewka
Przykadem pienidza speniajcego tylko powysz funkcj jest wprowa
dzona w 1975 roku European Unit of Account (EUA)15.
3. FUNKCJA WYMIANY (OBIEGOWA)
Powysza funkcja czsto charakteryzowana jest jako synonim funkcji
patniczej. Jednake niektrzy teoretycy wydzielaj t funkcj, wykorzystu
jc do tego midzy innymi kryterium czasu, ktre wystpuje pomidzy
aktem wymiany i dokonaniem zapaty. W tej wanie roli czsto podkrela
si moliwo wykorzystania innych form aktyww.
J. Melitz16 argumentuje, i funkcje te nie zawsze s sobie rwne. Jako
do prymitywny i skrajny przykad podaje posag jako form patnoci
rodziny narzeczonej. Pienidzem jest tutaj bydo, ktre stanowi form za
paty dla modego ma, jednake nie musi by dalej odsprzedawane.
W tym sensie funkcja dalszej wymiany nie wystpi, gdy maonek pozosta
wi zapat w oborze.
Ten przykad trudno odnie bezporednio do wspczesnego pienidza,
jako jedynego powszechnie akceptowego rodka regulowania zobowiza,
ma on jednak wicej wsplnego z obiegowoci danej jednostki pieninej,
ni z rzeczywist wymian.
W obecnie przeprowadzanych aktach kupna i sprzeday dominuje fun
kcja typowo patnicza. rodek wymiany wykorzystywany jest wwczas, gdy
sprzedawca otrzyma go w momencie przekazywania towaru. Nastpi wic
wymiana towaru za pienidze.
Niektrzy autorzy podkrelaj, i funkcja patnicza czy si z dokony
waniem sprzeday na kredyt, czyli sytuacj, gdy towar zostaje dostarczony
wczeniej ni zapata za niego. Stwierdzaj rwnie, i rola pienidza
w tej wanie funkcji bdzie wzrastaa, gdy zwiksza si ilo transakcji
kredytowych. Niestety dokonanie patnoci w terminie pniejszym najcz
ciej wie si z kosztami, ktre s wynikiem niepewnoci co do zapaty1 .
Tak wic funkcja wymiany moe by korzystniejsza ze wzgldu na brak
kosztw.
1ft
Z drugiej strony wystpuje pogld , i sprzeda gotwkowa, czyli naty
chmiastowa ma tylko pozornie charakter wymiany, poniewa zgodnie z po
wszechnie obowizujcymi normami prawa cywilnego kady akt sprzeday
jest umow rodzc zobowizania - sprzedawcy do wydania towaru z ku
pujcego do zapaty okrelonej sumy pienidzy. Dopiero w rozwiniciu tych
ustale mowa jest o terminach uregulowania zobowizania (zaraz lub
pniej), co moe dotyczy zarwno dostawy towaru, jak i pienidzy. Tak
wic, pacc natychmiast gotwk, reguluje si tylko okrelone zobowiza
15 Z. Knakiewicz, Problemy kreacji pienidza i regulacji obiegu pieninego, Ruch Prawniczy, Ekonomi
czny i Socjologiczny, z. 3, 4/1998, s. 163.
16 J. Melitz, Primitive and modern money, Addison-Wasley, Massachusetts 1974, s. 15 - 16.
17 L. S. Shade, Discussion on Theoretical foundations o f monetary policy by Robert Clover, w: Monetary
theory and monetary policy in the 1970s, Proceeding of the 1970 Sheffield Money Seminar,Oxford 1971, s. 32 - 33.
18 W. Fajfer, Wspczesne funkcje pienidza, Bank i Kredyt, nr 3/1995, s. 53.
Funkcje pienidza a funkcje kapitaw (oszczdnoci) 197
nia, czyli wykorzystuje si pienidz w roli rodka patniczego, tak samo
jak przy sprzeday kredytowej.
Aby wyrni powysze funkcje dowodzi si, i funkcja patnicza jest
szerszym pojciem ni funkcja wymiany, gdy obejmuje dodatkowo patno
ci podatkowe, operacje czysto finansowe19. W. Fajfer okrela jednak, i
mona by z kolei powiza funkcj wymiany tylko z wymian towarow,
czyli aktem sprzeday towarw i usug, natomiast funkcj patnicz tylko
z przekazywaniem pienidzy i regulowaniem zobowiza pieninych z in
nych tytuw ni sprzeda2 . Trudno jednak mwi o praktycznym zastoso
waniu tych poj.
Reasumujc wydaje si, i bardziej poprawne jest operowanie funkcj
patnicz pienidza, ktra zawiera w sobie funkcj wymienn. Wynika to
chociaby z dwch faktw: coraz szerszego wykorzystania pienidza bezgo
twkowego w transakcjach zakupu, ktry nie gwarantuje bezporedniej
wymiany oraz logicznie rzecz biorc dokonywania zapaty w operacjach
czysto pieninych, a nie przykadowo dokonywania wymiany z tytuu
regulowania podatkw, czy wymiany z tytuu ubezpieczenia.
4. FUNKCJA PRAWNEGO RODKA PATNICZEGO
Czsto uywany zwrot rodek patniczy dobitnie zosta okrelony przez
M. Friedmana. Wedug niego oznacza, i rzd bdzie akceptowa uywa
nie kawakw papieru dla uiszczenia nalenych dugw i zobowiza po
datkowych i innych nalenoci, na przykad sdowych. Osoby prywatne
natomiast akceptuj je, gdy inni je akceptuj. Nasz system monetarny
zawdzicza sw egzystencj temu, e zaakceptowana zostaa pewna fikcja.
T fikcj zaakceptowa rzd i ludno21. Fikcja ta nadaje pienidzu jego
waciwe i podstawowe cechy, czyli ustawowo, odgrnie okrelone przez
rzd prawo do bezwarunkowego zwalniania ze zobowiza. Wspczesny
pienidz jest wic fiducjarnym pienidzem niesubstancjonalnym, gdzie fi-
ducjarno dotyczy zaufania spoeczestwa do prawnie im narzuconego
rodka patniczego. To zaufanie wydaje si szczeglnie wane w chwili, gdy
pienidz straci swoj wasn, realn warto, czyli jak okreli Friedman
spoeczestwo musi ufa fikcji lub wedug G. Cassela - abstrakcyjnej
formie miary22. Prawne okrelenie jednostki pieninej nadaje jej
funkcj jedynego oglnie przyjtego rodka patniczego na danym
obszarze. I tak wedug J. Hicksa niemal zawsze i wszdzie w dziejach
pienidz by instytucj krajow. Pienidz jest wic rodkiem sucym do
spacania dugw uznawanych w ramach danego systemu prawnego,
a wic z systemu czerpicego moc z organizacji pastwowej23.
19 D. Duwendag, Teoria pienidza i polityka pienina, Poltext, Warszawa 1996, s. 39 - 42.
20 W. Fajfer, Wspczesne funkcje..., art. cit., s. 53.
21 M. Friedman, Intrygujcy pienidz - z historii systemw monetarnych, Wyd. dzkie, d 1992, s.
22 J. Dmochowski, Nowe teorie..., op. cit., s. 12.
23 J. Hicks, Perspektywy ekonomii, Szkice z teorii pienidza i teorii wzrostu, PWN, Warszawa 1988,
s. 89 - 90.
198 Kamilla Marchewka
Omawiana funkcja szczeglnie podkrelana bya przez twrcw teorii
nominalistycznej. G. F. Knapp twierdzi, i pienidz jest zawsze ustawo
wym rodkiem patniczym, czyli to pastwo podejmuje decyzj, jaka jedno
stka bdzie penia funkcj pienidza (funkcj pienin). Przepisy
prawne nadaj rwnie tzw. waluty, czyli zdolno ostatecznego zwalniania
z zobowiza (pienidz ostateczny) 4. Podobne pogldy na temat pienidza
wyraali miedzy innymi L. Walras, J. M. Keynes, E. Taylor.
Funkcja rodka patniczego zostaa wspczenie rozszerzona poprzez
wprowadzenie tzw. pienidza bezgotwkowego. Pocigno to jednak za
sob wiele nieporozumie zwizanych przede wszystkim ze statystyczn
klasyfikacj wkadw (depozytw) przyjmowanych przez banki komercyjne,
a majcych spenia funkcj patnicz w transakcjach bezgotwkowych,
jako tzw. pienidz elektroniczny.
Jak przedstawi to C. A. E. Goodhart, okrelajc podejcie pragmatyczne
do definicji pienidza: dla celw statystycznych zasb pienidza czsto
jest definiowany w celu jasnego rozrnienia midzy aktywami pieniny
mi i niepieninymi. Przykadowo pienidz moe by definiowany wedug
pynnoci aktyww finansowych, ktre jednak musz by skorelowane
z rozwojem ekonomicznym i kontrolowane przez wadze 5. Podobne za
strzeenia przedstawia D. Laidler, mwic, i podstaw wyodrbnienia
zasobu pienidza w aspekcie makroekonomicznym jest warunek stabilnoci
i moliwoci kontroli przez wadze. Tak samo funkcja popytu na ten zasb
musi by dostatecznie staa, natomiast moliwoci jej zmiany winny by
przewidywalne26.
Najwiksze kontrowersje w USA rozgorzay przy formuowaniu staty
stycznej definicji pienidza, czyli tzw. agregatw pieninych przez System
Rezerwy Federalnej, najwikszym za punktem spornym stay si depozyty
na danie (ang. demand deposit) oraz wkady terminowe (ang. time depo
sit). Przeprowadzono wiele bada empirycznych, bazujc na danych ex post
z rnych okresw. I tak przykadowo H. Melzer2 (analiza popytu na
pienidz jako funkcji bogactwa w latach 1892 - 1916 oraz 1919 - 1960), na
podstawie dokonanej analizy dochodzi do wniosku, i pienidz (agregat
Ml) powinien obejmowa gotwk i demand deposits. Pogld ten popiera
take C. A. E. Goodhart, B. P. Pasek oraz T. R. Saving. Dwaj ostatni
na podstawie swoich bada28 argumentuj, i depozyty na danie trzyma
ne s dla przepyww patniczych, natomiast depozyty terminowe i pozo
stae aktywa trzymane s dla dochodu. Oprcz tego stwierdzaj, i tylko
gotwka i demand deposits wchodz w skad bogactwa spoecznego.
24 Z. Knakiewicz, Teorie pienidza i kursw G. F. Knappa i ich wykorzystanie w Polsce, w: Problemy
organizacji i funkcjonowania systemu pieninego, Zeszyt naukowy nr 142, Pozna 1987, s. 9 - 13.
25 C. A. E. Goodhart, The role, functions and definitions of money, The Microeconomic Foundation of
Macroeconomics, The Macmillan Press LTD, 1977, s. 23.
26 D. Laider, The definition o f money, w: Money and Finance. Readings in theory policy and institutions,
John Wiley, USA 1972, s. 7 - 13.
27 A. H. Meltzer, The demand for money: the evidence from the time series, Journal of Political Economy ,
June 1963, s. 219 - 246.
28 B. P. Pasek, T. R. Saving, Money wealth and economic theory, Macmillan, New York 1964.
Funkcje pienidza a funkcje kapitaw (oszczdnoci) 199
Najwikszym zwolennikiem koncepcji wliczania time deposits do definicji
pienidza by M. Friedman29, ktry midzy innymi opar si na zaleno
ci elastycznoci popytu na pienidz w stosunku do dochodu3 . Dodatkowo
okreli, i do definicji pienidza wcza wkady terminowe, jednake tylko
te w bankach komercyjnych, omija za depozyty terminowe i oszczdno
ciowe w innych instytucjach finansowych, (czyli tzw. mutual savings bank
deposits, postal deposits, shares in savings and loan associations). Teorie
Friedmana poparo kilku innych ekonomistw amerykaskich, badajc
rne okresy z wykorzystaniem jego kryterium31.
Natomiast wyran krytyk powyszych bada zaprezentowa J. To
bin32, ktry stwierdzi nawet, i czasami Friedman i jego zwolennicy
wydaj si mwi, i: nie wiemy co to jest pienidz, ale cokolwiek to jest
jego zasb powinien wzrasta stopniowo od 3 do 4 procent rocznie.
Podstawowe jego pytanie jednak brzmi: dlaczego wliczajc wkady ter
minowe bankw komercyjnych Friedman wykluczy te same depozyty
w innych instytucjach depozytowych oraz jeeli poczy zobowizania ban
kw komercyjnych w agregat M, dlaczego zatem nie mona by wlicza
zobowiza pastwa, chociaby z tytuu sprzeday bonw skarbowych?
Szczeglnie niejasne jest okrelenie definicji pienidza przez Fried
mana, jako tymczasowego ucielenienia siy nabywczej pozwalajcym na
odrnienie aktu zakupu od aktu sprzeday33, gdy z jednej strony moe
obejmowa wszystkie formy bogactwa zdeponowane w rnych instytu
cjach, z drugiej strony z kolei, jak podkrela Z. Knakiewicz, cecha
tymczasowoci stanowi zaprzeczenie istoty pienidza34. Stwierdzenie to
jednak podkrela, i szczeglnie monetaryci rozwaali pienidz w swojej
funkcji patnoci (wymiany). Friedman zreszt pienidz traktowa bardzo
instrumentalnie, gdy okrela, i nie jest wana definicja pienidza, ale
praktyczne wykorzystanie agregatw pieninych do jego mierzenia35.
System Rezerwy Federalnej przyj ostatecznie koncepcj bazujc na
agregacie Ml, w skad ktrego wchodzi gwnie gotwka i depozyty na
danie (nieoprocentowane, take czekowe) w bankach komercyjnych, M2
= Ml + fundusze rynku pieninego i depozyty terminowe poniej 100 tys.
dolarw. Agregat M3 i tzw. agregat L (liquidity) w wikszoci zawieraj
odpowiednio pozostae depozyty terminowe oraz krtkoterminowe papiery
wartociowe (w tym bony skarbowe) i obligacje oszczdnociowe36. Naley
jednak pamita, i sformuowanie agregatw byo i jest zabiegiem ua
29 M. Friedman, D. Meiselman, The relative stability o f monetary velocity and the investment multiplier
in the USA - 1897 - 1958, Prentice - Hall 1963, s. 165 - 268.
30 Elastyczno powysz okreli na poziomie okoo 1,8. M. Friedman, A. Schwartz, Monetary Statistics
o f the United States, Natinal Bureu of Economic Research, Columbia University Press 1970, s. 89 - 197.
31 G. S. Laumas, Savings deposits in the definition o f money, Journal of Political Economy , Novem
ber/December 1969, s. 892 - 897, ktry analizowa agregaty pienine w relacji do dochodu w okresie 1947 - 1966.
32 J. Tbbin, What is money, w: Monetary economics - controversies in the theory and policy, Random
House, New York 19, s. 9 - 12.
33 Ibidem, s. 9.
34 Z. Knakiewicz, Problemy kreacji..., art. cit. s. 164.
35 G. Dolaster, Keynes and Friedman on money, w: Money, financial institutions and macroeconomics,
Kluwer Academic Publishers, London 1995, s. 89.
36 Board o f Governors of the Federal Reserve System, Federal Reserve Bulletin i Federal Reserve Stati
stical Realese 1996, tab. 79.
200 Kamilla Marchewka
twiajcym weryfikacj statystyczn oddziaywania polityki pieninej na
poda pienidza. Bdzie wic zaleaa rwnie od zasad funkcjonujcych
w systemie bankowym w danym pastwie. I tak przykadem poczenia
wkadw na danie z wkadami terminowymi w agregacie poda pienidza
jest Polska, gdzie Prawo bankowe umoliwia zerwanie lokaty terminowej
w banku w kadej chwili, czyli daje moliwo prawie natychmiastowego
przeksztacenia kapitaw pieninych w pienidz w swojej funkcji rodka
patniczego, jako gotwka (wypata w kasie) lub przelew na rachunek
biecy - rozliczeniowy (pienidz bezgotwkowy).
Omawiana funkcja rodka patniczego moe dotyczy take innych in
strumentw, jak chociaby weksla, czy karty patniczej, jednake nie bd
one pienidzem, gdy nie speniaj wyej ju omwionych jego cech.
Naley zatem podkreli, i w podejciu funkcjonalnym jedynie suszne
pojcie pienidza to prawny rodek patniczy (wymiany), bdcy
rwnie jednostk ewidencyjn.
5. FUNKCJA TEZAURYZACYJNA
Przytaczana na wstpie definicja pienidza nie obejmuje cechy, czsto
przypisywanej pienidzu, jako odrbna funkcja tzw. tezauryzacyjna, czy
przechowywania wartoci. W teorii pienidza czsto widoczne s rozrnie
nia pojciowe w samych rodzajach pienidza speniajcych t funkcj,
chociaby poprzez przyjmowanie okrele - pienidz w spoczynku, pie
nidz bierny, uasi-pienidz, niepienidz, pienidz dochodowy czy nawet
rodki pienine, ktre oderway si czy wyszy czasowo z obiegu trans
akcyjnego37, bd te poprzez sformuowania typu kapitay oszczdnocio
we, fundusze lokacyjne, inwestycyjne, czy te same oszczdnoci.
Wszystkie te okrelenia w ujciu statycznym dotycz jednego rodzaju
zasobw, wynikajcych z nadwyki spowodowanej niewykorzystaniem pie
nidza, a ktrych podstawow funkcj jest przynoszenie dochodu
najczciej w postaci procentu, dziki moliwoci ich ulokowania
(zainwestowania), wykorzystywanych najczciej w relacjach poy-
czkowo-lokacyjnych. Biorc wic pod uwag wczeniejsze wyrnienie
tego typu zasobu w teorii kapitau 8 oraz fakt ewidencjonowania tego typu
kapitau w jednostkach pieninych, wydaje si waciwe nadanie mu
pojcia kapitaw pieninych.
Jednym z podstawowych argumentw przemawiajcych za unikaniem
wymieniania tej funkcji pienidza jest jej ewidentna sprzeczno z fun
kcj patnoci (wymiany), gdy wykonujc jedn z nich traci moliwo
wykorzystania drugiej. Pienidz w roli rodka patniczego nie moe jedno
czenie przynosi procentu, i odwrotnie pienidz ulokowany chociaby
w papierach wartociowych nie moe by wykorzystywany do zapaty. Teo
retyczne wprowadzenie pojcia kapitaw pieninych jest wic niezbdne,
37 Ibidem, s. 54 - 55.
38 K Marchewka, Gwne nurty w teorii kapitau, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 3/2000,
s. 105 - 120.
Funkcje pienidza a funkcje kapitaw (oszczdnoci) 201
podobnie jak wyrnienie definicji oszczdnoci, dochodu, kosztu, zysku
itp. Wszystkie te pojcia mierzone s z wykorzystaniem funkcji ewidencyj
nej pienidza, jednak speniaj zasadniczo inne role.
Samo sformuowanie funkcja przechowywania wartoci, czy tezauryza-
cji rwnie budzi zastrzeenia. Po pierwsze, tezauryzacja (ac. tezaurus -
skarb), czyli skarbienie jest pojciem, ktre byo wykorzystywane w okre
sie funkcjonowania pienidza opartego na danym kruszcu i rzeczywicie
wizaa si z przechowywaniem zota w skarbcu, ktre stanowio pokrycie
dla krcych znakw pieninych (oraz odzwierciedlao ich rzeczywist
warto). Obecne zatem kojarzenie tego sowa ze wspczesnym pieni
dzem wydaje si co najmniej nietrafne. Keynes natomiast wyjani, i
pojcie tezauryzacji mona uwaa za pierwsze przyblienie pojcia prefe
rencji pynnoci39.
Natomiast tzw. przechowywanie wartoci interpretowane jest najcz
ciej albo jako zachowanie tego samego nominau, np. banknot 1000-mar-
kowy, gdy zmienia waciciela to nie zmienia si warto banknotu40, albo
jako przechowywanie siy nabywczej, czy te wanie odoenie nadwyek
w celu uzyskania dochodu. Sformuowane za przy interpretacji funkcji
miernika wartoci moliwe interpretacje pojcia wartoci pienidza nie
wyjaniaj w zasadzie, co waciwie wspczesny pienidz moe przechowy
wa, czy waciwie co symbolizuje. Co ciekawe zwraca si rwnie uwag
na fizyczne zalety pienidza przechowujcego warto. Przykadowo, mona
si spotka z pogldem, i atwo przechowywania wynika z faktu, e
pienidz jest bez masy, z niewielk wag, atwo wymienia si mniejsze
jednostki, nie psuje si, koszt przechowywania jest niski41.
Kapitay pienine czsto w teorii charakteryzowane byy jako bogactwo
czy te oszczdnoci. Keynes przykadowo okrela, i powysza funkcja
(interpretowana tutaj jako funkcja kapitaw pieninych) odzwierciedla
utrzymywanie bogactwa, jako barometru poziomu braku zaufania do naszej
wasnej kalkulacji oraz niepewnoci co do przyszoci42. M. Friedman
z kolei stwierdza, i ,jako podstawowa jednostka posiadanego bogactwa
w gospodarce, pienidz jest jednym z rodzajw aktyww, jednym ze sposo
bw trzymania bogactwa4 . Wyrnia on oprcz pienidza inne formy
bogactwa, jak obligacje, akcje, dobra fizyczne, kapita ludzki. Dodatkowo
jednak mwi, i pienidz dostarcza dochodu w formie pienidza, np. odse
tek od depozytw44.
Niewtpliwie rwnie koncepcja kapitaw pieninych odnosi si do
spekulacyjnego motywu utrzymywania pienidza zdefiniowanego w teorii
preferencji pynnoci Keynesa45, czy portfelowej teorii rozwinitej przez
39 J. M. Keynes, Oglna teoria..., op. cit., Ksiga 6, rozdzia 13.
40 R. Diedrigkeit, Rynek pienidza i papierw wartociowych, Biblioteka Merflldera i Bankowca, War
szawa 1993, s. 12.
41 W. R. Hosek, Monetary theory, policy and financial market McGraw-Hill, New York 1977, s. 3 - 6.
42 G. Dolaster, Keynes and Friedman on money..., op. cit., s. 88.
43 M. Friedman, Studies in the Quantity Theory of Money, The University of Chicago press, Chicago
1956, s. 4 - 21.
44 Ibidem.
45 J. M. Keynes, Oglna teoria..., op. cit., Ksiga 6, rozdzia 13. Motyw spekulacyjny - dno do
osignicia zysku na podstawie lepszej wiedzy o przyszoci ni ta, ktr daje rynek.
202
Kamilla Marchewka
Tobina, Hicksa i Markowitza. W zwizku z tym pojcie pynnoci
jest adekwatne przy ocenie form, czy rodzajw lokat kapitaw pieni
nych. Zdaniem Hicksa, Keynes pojcie pynnoci odnosi do Jakoci danego
aktywu ocenian przez jego posiadacza lub osob zainteresowan oraz, i
dotyczy ono aktyww trzymanych jako rezerwa, czyli nie s to zasoby
kasowe trzymane dla celw transakcyjnych46.
Kapitay pienine s wic pojciem, ktre wystpowao we wczeniej
szych teoriach, jednake pod wieloma czsto mylnymi okreleniami. Wyda
je si wic konieczne jego wprowadzenie, co zapewni wiksz przejrzysto
rozrnienia kilku istotnych zagadnie, midzy innymi podstawowych cech
i pojcia pienidza.
6. OSZCZDNOCI A KAPITAY PIENINE
Analizujc zagadnienia funkcji pienidza i kapitaw pieninych, nale
y take zwrci uwag na relacje wynikajce z przyjtego pojcia kapita
w pieninych w stosunku do pojcia oszczdnoci. Nie jest bowiem
oczywiste, czy mona je traktowa jako synonimy. Rnice wystpujce
pomidzy powyszymi pojciami dotycz gwnie motyww i form lokowa
nia kapitaw pieninych oraz oszczdzania.
Wedug encyklopedycznej definicji, oszczdnoci to proces utrzymy
wania biecego dochodu dla wykorzystania go w przyszoci oraz jako
rdo inwestycji w aktywa rzeczowe i finansowe47. Cay biecy dochd
zatem jest podzielony midzy konsumpcj i oszczdnoci. Wyrnia si take
pojcie disoszczdnoci, jako rezultat nadmiernych wydatkw w stosun
ku do biecego dochodu. Tak wic w kadym okresie gwne sektory
gospodarki - gospodarstwa domowe (najwikszy udzia), przedsibiorstwa
oraz rzd - mog wykazywa si oszczdnociami lub dysoszczdnociami.
Podstawowymi teoriami rozpatrujcymi zagadnienia oszczdnoci i kon
sumpcji s: teoria cyklu ycia i teoria permanentnych dochodw48.
Duy wpyw na powysze teorie miay wczeniejsze interpretacje i wy
janienia zagadnie dochodu, pienidza, konsumpcji, inwestycji, oszczdno
ci itp. przez teoretykw klasycznych. Najbardziej znan zalenoci, do
ktrej czsto si odnosili byo twierdzenie makroekonomiczne o rwnoci
oszczdnoci i inwestycji, ktre ostatecznie w sposb kracowy sformuo
wa Walras, czc t rwno z dziaaniem stopy procentowej.
46 Z. Knakiewicz, Problemy kreacji..., art. cit. s. 167.
47 The McGraw-Hill Encyclopedia of Economics, Second edition, McGrew-Hill, Inc., USA 1997, s. 886.
48 Teorie te reasumuj, i gospodarstwa domowe, podejmujc decyzje o oszczdzaniu, bior pod uwag
zarwno dochody biece, jak i oczekiwane w przyszoci. Wanym aspektem oszczdnoci indywidualnych
jest rwnie warto aktyww, w jakich s trzymane. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, oszczdnoci
indywidualne powinny by wiksze, kiedy dochody s czasowo wysze, niskie za gdy dochd wykazuje ten
dencj znikow w krtkim okresie, gdy konsumpcja pozostaje na tym samym poziomie. Nastpne wnioski,
wynikajce z tych teorii mwi, i oszczdnoci osb bardzo modych i w bardzo podeszym wieku bd bardzo
niskie, podczas gdy grupy w wieku rednim odznaczaj si najwyszymi oszczdnociami oraz e zwikszenie
bogactwa wywiera odwrotny kierunek na oszczdnoci. Szerzej na ten temat midzy innymi w: A. Ando,
F. Mogiliani, The Life cycle Hypothesis of Savings: Aggregate Implications and Tests, American Economic
Review, vol. 53/1963, s. 55 - 84; M. Friedman, A theory of the consumption function, Princeton University
Press for National Bureau of Economic Research, Princeton, New York 1957.
Funkcje pienidza a funkcje kapitaw (oszczdnoci) 203
Naley tutaj zaznaczy, i o oszczdnociach mwi si zarwno w od
niesieniu do skali makro-, jako oszczdnoci spoecznych, jak rwnie
mikroekonomicznej, czyli oszczdnoci indywidualnych (prywatnych)49. Po
dobnie rnice w podejciach do tego zagadnienia mona dostrzec przy
wyrnianiu oszczdnoci pieninych i rzeczowych. I te rozbienoci
powodoway czsto pomyki interpretacyjne. Jak twierdzi Taylor - wyja
niajc powysz rwno interpretowan przez Keynesa50 (ktry okreli,
i z punktu widzenia spoecznego oszczdnoci indywidualne wyraaj si
rzeczowo w dobrach oszczdzonych, a dobra nie zuyte stanowi przyrost
kapitau rzeczowego, co jest rwnoznaczne z inwestycjami), - spotykana
czsto trudno zrozumienia tego zagadnienia powodowana jest przez nie
szczliwe uycie przez Keynesa terminu oszczdnoci, ktre tradycyjnie
zwizane jest z oszczdnociami indywidualnymi. Chodzi tu wic nie o rw
no zamierzonych pieninych oszczdnoci indywidualnych, lecz o rwno
zrealizowanych zamierzonych i nie zamierzonych rzeczowych oszczdnoci
z zamierzonymi i nie zamierzonymi inwestycjami, z istoty swej rzeczowy
mi, czyli o stron spoeczn caego procesu i jego skutki rzeczowe. Uywa
jc terminologii szkoy szwedzkiej, chodzi tu o proces przeobraenia si
nierwnoci oszczdnoci i inwestycji ex ante w rwno ich ex post51.
Odmienne pogldy do powyszej teorii przedstawia Wicksell, a za nim
H. Robertson, dla ktrych z kolei nierwno inwestycji i oszczdnoci
zwizana bya z tzw. teori falowania ycia gospodarczego, ktra
przyczynia si do rozwoju teorii koniunktur. Oni rwnie nie zgadzali si
z rwnoci oszczdnoci spoecznych jako sumy pieninych oszczdnoci
indywidualnych.
Z tego wanie powodu Robertson zaj si tym zagadnieniem rozr
niajc w nim trzy zasadnicze pojcia:
oszczdzanie (saving) - czyli wydanie na konsumpcj mniej od rozpo-
rzdzalnego dochodu,
niezuywanie (lacking) - jest stwierdzeniem rzeczowego zmniejszenia
konsumpcji,
skarbienie (hoarding) - jest podniesieniem stosunku rezerwy kasowej
do rozporzdzalnego dochodu.
Oszczdzanie i skarbienie stanowi kategorie indywidualne i pienine,
przy czym jednak te pojcia midzy sob rni si tak, e moe istnie
oszczdzanie nie poczone ze skarbieniem oraz skarbienie nie poczone
z oszczdzaniem, chocia moe by i oszczdzanie poczone ze skarbie
49 W Rachunkowoci narodowej w Polsce oszczdnoci (liczone metod dochodow) - oszczdnociom
indywidualnym netto (pochodzcych z rozporzdzalnych dochodw ludnoci) + oszczdnoci spek akcyj
nych brutto (deprecjacja + dochody zatrzymane w przedsibiorstwie + oszczdnoci rzdowe netto (jako
rnica midzy wpywami rzdu z podatkw a jego wydatkami na dobra i usugi oraz transfery) za: P. A.
Samuelson, W. D. Nordhaus, Ekonomia 1, PWN, Warszawa 1996, s. 210 - 214. Podobne rozrnienie wystpuj
w jednej z metod (dochodowej) obliczania oszczdnoci w USA - National Income and Product Accounts (NIPA):
gross saving private saving (personal + undistributed corporate profits + depreciation allowances) +
government saving (federal + state and local) za: US Department of Commerce, Bureau of Economic Ana
lysis, Survey of Current Business, Washington D.C., July 1996, s. 78.
50 J. M. Keynes, Oglna teoria zatrudnienia, procentu i pienidza, rozdzia 6, s. 79 - 92; dla caej
gospodarki nadwyka dochodu nad konsumpcj, czyli oszczdnoci nie moe si rni od przyrostu aparatu
wytwrczego, czyli od inwestycji.
51 E. Taylor, Historia rozwoju ekonomiki, cz. 2, s. 286 - 302.
204 Kamilla Marchewka
niem. Niezuycie natomiast stanowi kategorie nie tyle indywidualn ile
przede wszystkim spoeczn, a przy tym rzeczow. Ona reprezentuje osz
czdnoci spoeczne. Moe by ono dobrowolne poczone z oszczdnoci.
Moe by rwnie niedobrowolne, automatyczne, poczone lub nie z osz
czdnociami. Jeli jednostka nie oszczdza, ale rwnoczenie ceny poszy
w gr, to moe kupi mniej, a wic nie zuywa, jeeli znw oszczdza ona,
lecz ceny spadaj to moe nie spoy mniej i mimo oszczdzania nie
popeni niezuycia. To rozrnienie uatwia znacznie analiz procesw
spoecznych, poczonych z oszczdnociami i inwestycjami52.
Wydaje si, i powysze pojcia mog uatwi dalsz interpretacj.
Obecnie zatem uwaga zostanie skupiona na pojciach oszczdzania i skar
bienia w powyszej interpretacji. Oszczdzanie poczy wic mona z cza
sowym niewykorzystaniem pienidza53.
Skarbienie za w tym wypadku bdzie rwne lokacie, ktra moe przyj
form papierw wartociowych, nieruchomoci itp. W tym wanie znacze
niu oglnie przyjmowane pojcie oszczdnoci moe by rwne kapitaom
pieninym.
7. MOTYWY I FORMY UTRZYMYWANIA OSZCZDNOCI
Istotnym zagadnieniem zwizanym z charakterystyk oszczdnoci s
motywy i formy ich gromadzenia. Badania, dotyczce zarwno oszczdnoci
indywidualnych, jak i spoecznych zwracaj uwag na wiele zrnicowa
nych, zarwno mierzalnych, jak i niemierzalnych czynnikw wpywajcych
na decyzje podmiotw oszczdzajcych. Analizy te s o tyle wane, i
wpywaj na studia wielu innych zagadnie, jak chociaby wzrost gospo
darczy, system podatkowy, czy rozwj ekonomiczny.
Jedn z kompleksowych analiz powyszego tematu dokona J. M. Keynes.
Wyrni on midzy innymi osiem czynnikw subiektywnych powstrzyma
nia podmiotw indywidualnych od wydawania dochodu, czyli konsumpcji,
a tym samym oszczdzania 4. Tym motywom mona nada odpowiednie
nazwy: ostrono, przezorno, wyrachowanie, poprawa bytu, niezale
no, przedsibiorczo, duma i skpstwo.
Podobnie przedstawi rwnie motywy oszczdzania rzdw, samorz
dw, instytucji spoecznych i korporacji, jako:
1) motyw ekspansji - ch zapewnienia sobie rodkw na wykonanie dal
szych inwestycji kapitaowych bez zacigania dugw lub do odwoywa
nia si do rynku kapitaowego,
2) motyw pynnoci - ch zapewnienia sobie pynnych rodkw na wypa
dek zdarze nieprzewidzianych, trudnoci lub kryzysw,
3) motyw poprawy - ch zapewnienia sobie stopniowego wzrostu dochodu,
co jednoczenie uchroni kierownictwo przed krytyk, rzadko bowiem
52 Ibidem, s. 275 - 276.
53 Pojcie to nie jest synonimem funkcji pienidza. Odnosi si przykadowo do sytuacji trzymania ban-
knotw w portfelu.
54 J. M. Keynes, Oglna teora..., op. cit., s. 131 - 156.
Funkcje pienidza a funkcje kapitaw (oszczdnoci) 205
rozrnia si midzy zwikszeniem dochodu dziki akumulacji kapitau
a jego zwikszeniem dziki sprawnoci kierownictwa,
4) motyw ostronoci finansowej i denie do oparcia przedsibiorstwa na
pewnych podstawach przez nagromadzenie rezerw ponad koszt uytko
wania i koszt stay55.
Zwrci on uwag rwnie na fakt, i zmiany stopy procentowej maj
ogromny wpyw na faktyczne rozmiary oszczdnoci (wpyw odwrotnie pro
porcjonalny).
Doniose badania nad omawianym zagadnieniem przeprowadzi rw
nie R. W. Goldsmith, badajc oszczdnoci w Stanach Zjednoczonych
w latach 1897 - 1949. Wrd czynnikw, majcych najwikszy wpyw na
decyzje oszczdzajcych, wyrni:
wiek oszczdzajcego,
dochodowo dostpnych form oszczdzania,
poziom dochodu,
rnice w kosztach utrzymania,
moliwo ubezpieczenia przeciwko nagym wypadkom,
koszty edukacji i opieki spoecznej,
minimalny udzia potrzebny do zaoenia firmy56.
Jednak za podstawowy wyznacznik oszczdnoci okreli zmiany w bie
cym dochodzie.
We wspczesnych badaniach na temat oszczdnoci wyrnia si take
takie czynniki, jak: indywidualne ubezpieczenie emerytalne, obowizkowy
system ubezpiecze spoecznych, niepewno, co do dochodu, czynnikw
oglnogospodarczych (awersja do ryzyka), przyzwyczajenia (zwyczaje)57, stan
majtkowy, czynniki spoeczne, przewidywania dotyczce przyszoci58,
kombinacja czynnikw spoecznych, demograficznych i dochodowych59.
Powyszy zbir determinantw oszczdnoci odzwierciedla si bezpored
nio w formach ich utrzymywania. I tak R. W. Golsmith zalicza do nich:
nieruchomoci, rodki trwae, polisy ubezpieczenia na ycie, fundusze emery
talne, wkady oszczdnociowe, obligacje, akcje. Dokonuje on rwnie klasyfi
kacji wedug ich pynnoci, gdzie jako najbardziej pynne formy wyrnia:
walut obc, depozyty bankowe oraz papiery rzdowe. Wyodrbnia on rwnie
tzw. oszczdnoci przymusowe, wynikajce z ubezpieczenia na ycie (wymu
szone prawnie), ubezpieczenia emerytalnego oraz z tytuu spaty zaduenia.
Kompleksowe badania przeprowadzone z kolei w Polsce pokazuj, i
najczstszymi formami oszczdzania gospodarstw domowych s: lokaty zlo
towe i walutowe w bankach, lokaty w obligacjach, lokaty w funduszach
powierniczych, lokaty w akcjach, lokaty w nieruchomociach, dobrach ma
terialnych, utrzymywanie w gotwce, skadki na ubezpieczenia60.
55 Ibidem.
56 R. W. Goldsmith, A study o f saving in the United States, Priceton University Press, Princeton 1955,
s. 16 -18.
57 B. Kauflmann, Microeconomic Aspects of Saving, w: Word savings, Blackwell, Oxford UK and Cam
bridge USA 1993, s. 31 - 61.
58 P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus, Ekonomia..., op. cit., s. 211 - 213.
59 Determinanty oszczdnoci w Polsce, pod. red. B. Liberty, CASE, Warszawa 1999, s. 84 - 85.
60 Ibidem, s. 51 - 69.
206 Kamilla Marchewka
Reasumujc, na podstawie powyszego mona przyj, i oszczdzanie
moe przyjmowa form rzeczow, instrumentw lokacyjnych oraz pieni
dza. Jeeli wic przyj, i utrzymywanie czci oszczdnoci ma na celu
osignicie dodatkowych dochodw w przyszoci (np. papiery wartociowe,
lokaty bankowe), to w tej wanie czci oszczdnoci rwnaj si kapita
om pieninym.
8. PODSUMOWANIE
Podsumowujc zatem powysze rozwaania, naley podkreli istnienie
dwch odrbnych zasobw: pynnego i dochodowego, ktre zostay zapre
zentowane powyej poprzez penione przez nie funkcje.
Pienidz zatem to prawnie ustanowiony przez wadze pastwa rodek
regulowania zobowiza i ewidencji w danym kraju, charakteryzujcy si
najwysz pynnoci, dajc moliwo jego natychmiastowego wykorzy
stania w celach patniczych.
Kapitay pienine definiowane s z kolei, jako zasoby przynoszce
odpowiedni dochd, ktre nie zostay wykorzystane jako pienidz w swojej
funkcji patniczej, i ktre utrzymywane s w formie oszczdnoci pieni
nych. W zwizku z tym wykorzystane s najczciej w relacjach lokacyjno-
poyczkowych w odpowiednim segmencie rynku kapitaw pieninych.
THE FUNCTIONS OF MONEY AND FINANCIAL CAPITAL (=SAVINGS)
S u m m a r y
The article analyses the functions played by money and financial capitals. The theoretical
distinction of the above mentioned resources and their functional definition creates a number of
controversies on the theoretical level concerning the manner of characterizing the above mentioned
resources and the further application of these conclusions among other things for the formulation
of a statistical form of money.
The Author draws attention to the macroeconomic view of financial capitals which can be
considered synonymous with money savings. In this context they are the income-based resources
occurring in the economy, being the unused part of money devoted to consumption.