1401624374

ZESZYTY
NAUKOWE
Uczelni Warszawskiej
im. Marii Skodowskiej-Curie

KWARTALNIK
2 (44) / 2014

RADA NAUKOWA
Kazimierz WORWA przewodniczcy, Maciej TANA sekretarz, Jewgenij BABOSOW, Olga
BAAKIRIEWA, Henryk BEDNARSKI, Ramiro Dlio BORGES de MENESES, Lev BUKOV-
SK, Wiktor CZUIKOW, Nadieda DIEJEWA, Jzef FR, Karl GRATZER, Dieter GREY,
Janusz GUDOWSKI, Maria Luisa GUERRA, Renata HOTOVA, Dietmar JAHNKE, Tatiana
JEFIMIENKO, Mariusz JDRZEJKO, Norbert KANSWOHL, Henryk KIRSCHNER, Anatolij
KOOT, Wiesaw KOWALCZEWSKI, Zbigniew KRAWCZYK, Vladimir KRMERY, Natalia
KUTUZOWA, Stefan M. KWIATKOWSKI, Zbigniew LANDAU, Ella LIBANOWA, Jelena MA-
KAROWA, Frantiek MIHINA, Kiyokazu NAKATOMI, Witalij PRAUDE, Janusz ROGOWSKI,
Michai ROMANIUK, Jurij S. RUDENKO, Gregory SDEK, Wadimir SUDAKOW, Daniele
STASI, Jan SZCZEPASKI, Janusz TANA, Besrat TESFAYE, Zachraij WARNALIJ, Nonna ZI-
NOWIEWA
ZESP REDAKCYJNY
Zdzisaw SIROJ redaktor naczelny, Katarzyna BOCHESKA-WOSTOWSKA zastpca
redaktora naczelnego, Aleksandra WOJCIECHOWSKA sekretarz redakcji, Ivan BALA, Jerzy
CHORUK, Jakub Jerzy CZARKOWSKI, Maciej DBSKI, Krzysztof KANDEFER, Jurij
KARIAGIN, Gustaw KONOPACKI, Edyta YSZKOWSKA, Maciej SMUK
REDAKTORZY TEMATYCZNI
Jzef FR, Marek GRENIEWSKI, Mariusz JDRZEJKO, Zbigniew KRAWCZYK, Zdzisaw
NOWAKOWSKI, Jan SZCZEPASKI, Maciej TANA
REDAKTORZY STATYSTYCZNI
Brunon GRECKI, Tadeusz MIOSZ
REDAKTORZY JZYKOWI
Jz. pol. Katarzyna BOCHESKA-WOSTOWSKA, Katarzyna TOMASISKA, jz. ang Ma-
gorzata YCKA, Martin LACZEK, Aleksandra PENKOWSKA, jz. ang., ros. i ukr. Susanna
KITAJEWA, jz. ang i hiszp. Franciszek BIAY, jz. ang., hiszp. i port. Ramiro Dlio BORGES
de MENESES, jz. ang. i franc. Anna PENKOWSKA, jz. ros. i biaorus. TAMARA JAKO-
WUK, jz. niem. Barbara KAZUBEK, jz. ukr. Bazyli NAZARUK, Jurij KARIAGIN, jz. sow.
i cz. Ivan BALA, jz. woski Ireneusz WITAA
REDAKTOR TECHNICZNY
Adam POLKOWSKI, apolkowski@vp.pl
DRUK I OPRAWA
Fabryka Druku
01-943 Warszawa, ul. Zgrupowania AK Kampinos 6,
tel./fax /22/ 675 88 66; www.fabrykadruku.pl

WYDAWCA
Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie
03-204 Warszawa, ul. abiszyska 25
tel./fax /022/ 814 37 78; e-mail: zeszytynaukowe@uczelniawarszawska.pl

Copyright by Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie
Wersja papierowa pisma jest wersj pierwotn
ISSN 1897-2500
Spis treci / Contents
ROZPRAWY, ARTYKUY, STUDIA
Siergiej Gawrow ................................................................................................................. 7

Monarchical idea in modern Russia
Idea monarchii we wspczesnej Rosji
Kiyokazu Nakatomi .........................................................................................................13
Beyond the conflicts among religions
Ponad konfliktami midzy religiami
Maria Assuno Almeida Nogueira, Ramiro Dlio Borges Meneses .....................21
O desvalido no caminho: pela axiologia das competncias
The underdog on the read: the axiology of competce
Sabszy na drodze: aksjologia kompetencji
Walentyna P. Diaczuk .....................................................................................................43

The historical retrospective in classification of cultures
Historyczna retrospektywa w klasyfikacji kultur
O.P. Mazurkiewicz ...........................................................................................................57

Philosophical image of Ukrainian culture
Filozoficzny obraz ukraiskiej kultury
Tatiana Krotowa ..............................................................................................................63
Conceptualizing of women's classic fashion style of the XX century:
Method of studying of French couturiers heritage
in the world museum collections
Konceptualizacja klasycznego stylu mody kobiecej XX wieku:
studia francuskiego dziedzictwa w wiatowych kolekcjach muzealnych

Spis treci / Contents

4
Marcin czek .................................................................................................................. 89
Language teaching methods and approaches: assumptions and history
Zaoenia metod nauczania jzyka: podejcia i historia
Zdzisaw Siroj ................................................................................................................. 97
Edukacja modych Polakw i Rosjan a rynek pracy
Education of young Polish and Russian and labour market
Rafa Bernat ................................................................................................................... 107
Spki zagraniczne w wietle ekonomicznej analizy prawa
Foreign companies in a view of the economic analysis of law
Rafa Grupa ................................................................................................................... 123
System caociowej identyfikacji przedsibiorstwa
podstaw konkurencyjnoci na rynku
The system of the companys comprehensive identification as the basis
of its competitiveness on the market
Wiktor N. Pilawiec ........................................................................................................ 141

Threats to modern oil and fat complex of Ukraine and ways to cope with them
Zagroenia przemysu tuszczowego Ukrainy i sposoby ich pokonywania
Jurij O. Kariagin ............................................................................................................ 153

Kierunki rozwoju hotelarstwa na Ukrainie i w krajach Unii Europejskiej
Trends in development of hotel business in Ukraine and the European Union
Recenzenci Zeszytw Naukowych Uczelni Warszawskiej
im. Marii Skodowskiej-Curie ...................................................................... 161
Informacje dla autorw ................................................................................ 163

ROZPRAWY
ARTYKUY
STUDIA

ZESZYTY NAUKOWE
Uczelni Warszawskiej im. Marii Skodowskiej-Curie
Nr 2 (44) / 2014
Siergiej Gawrow
Moskiewski Miejski Uniwersytet Pedagogiczny,
Pastwowy Moskiewski Uniwersytet Projektowania i Technologii (Rosja)

,
, ,
, .
, ,
, .
, ,
-
. ,
.
, ,
. ,
,
.
, . ,
, ,
,
.
, .
,

8
,
.
, ,
,
, .
,

.
.
?
,
. , ,
, , , ,
. ,
, ,
.
, .

,
.
,
,
,
. ,
, ,
, , , .

, , ,
.
,
, ,
Siergiej Gawrow
9
.
.
,
.

? ,
, , ,
, .

,
, .

.

, .
,
. ,
, , .

, , ,
. ,

,
.
,
, .
,
.
,
.
, ,

10
.

, , . , ,
, .
, , , ,
.
,
, .
, ,
, . ,
,
.
-, ,
.
, ?

, 10
, ,
.
,
.

,
200- .
. . ,

,

.

, ,
Siergiej Gawrow
11
. ,

. ,

. , 10- -
20- , .. ,
.
, ,
, ,
.
,
,
,
,
.
,
, ,
.

[1] .., .
. . .: .
2004, 2010.

.
[2] .., : . . .,
2010. , . 2010.
.
[3] .., .
. ., 2002. , .

12

: , , -
, .
,
- .
Monarchical idea in modern Russia
Summary
Key words: Russia, the monarchical idea, the Imperial House of the Romanov Dynasty, Grand
Duchess Maria Vladimirovna Romanova
The perspectives of the idea of monarchy in Russia, is considered the historical and socio-cultural
role of the Imperial House of Romanov Dynasty.
Idea monarchii we wspczesnej Rosji
Sowa kluczowe: Rosja, idea monarchii, Dom Imperatorski Dynastia Romanowych,
Wielka Ksina Maria Wadimirowna Romanowa
W artykule rozpatrywane s perspektywy idei monarchicznej w Rosji oraz historyczna
i socjokulturowa rola Domu Imperatorskiego Dynastii Romanowych.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Kiyokazu Nakatomi
Wysza Szkoa Handlowa w Chibie (Japonia)
An incident of hostage taking occurred in a natural gas plant in Algeria on Janua-
ry 2013. About 140 persons were held by an armed religious group. Though the
Japanese government requested the peaceful solution to this crisis, the Algerian
government ordered an assault on the group. The Algerian army overcame the
group, but 38 persons were killed. Among these were 10 Japanese citizens. Now
Japan in Asia is facing the crises of terrorism including the airplane terror incident
(2001). The problem is the involvement of armed religious groups. There were
many religious conflicts and confrontations in history. How should we do to avoid
the conflicts? I want to propose the idea from the Japanese philosophy point of
view.
Basic standpoint
This paper is based on the treaty A philosophical synthesis of Christianity, Bud-
dhism and Islam
1
. In this I preached the principle that could help understand the
three great religions. It is impossible to collect the books of these religions. It would
need at least two or three hundred years. But my aim is to propose the understan-
ding principle to theses religions. By that we can talk about the standpoints and feel
sympathy easily for each other. I prepared the common table of different religions
and the correspondence of various different notions.

14
In Genesis of the Old Testament, Creation from nothingness is described. The
author is Moses. This means that Moses intuited nothingness and then he wrote the
Creation from nothingness. Before the Creation, there was non-existence in the
material significance.The movement of the Spirit of God over the face of water is
fluctuation of nothingness in quantum theory. That is the peculiar point which
cannot be defined by mathematics and physics. As soon as the light flashed, the Big
Bang occurred. The creation from nothingness is in conformity with the principle
of nothingness. The science which faced nothingness in the extreme of the existen-
ce obeyed the principle of nothingness in trial and error. Werner Heisenberg found
the uncertain principle of quantum theory and Alexander Vilenkin insisted on the
Creation from nothingness as the theory of physics.From the standpoint of physics,
there are two extreme worlds of nothingness
2
. One is micro nothing world which is
smaller than Planck length. Plank length is the limit of measure in physics. But there
is a possibility of being and opening of space and time. Another is the end of the
universe. It is said that the end of the universe is about 12~15 billion light years.
But we cannot confirm the end of the universe. It is a possibility of being and
nothingness.
Both of them (the micro nothing world and the end of the universe) are Absolu-
te Nothingness
3
. If man says that it is, it exists. If man says it is not, then it does not
exist. Man can not confirm them by physics. They include and transscend relative
being and nothingness. Therefore they are Absolute (Transcendental) Nothingness.
The Old Testament which includes the Creation from nothingness is the sacred
book of Christianity, Judaism and is the basis of Islam. If man reads the Koran, he
can recognize the influence from the Bible, especially the Old Testament. There are
so many quotations from the Bible, the Creation from nothingness also. It is said
that Islam is the perfection of Judaism. The standpoint is the orthodox understan-
ding of Islam. As Islam depends upon Judaism, Islam succeeds to the Creation
from nothingness. In reality, there are some descriptions in the Koran.
Before anything else, I consider nothingness as the essence of God. Allah is the
only and absolute almighty God. As the center of all things, he is transcendent.
Kiyokazu Nakatomi
15
Allah is so absolute that man cannot express him by any shapes and perfectly expla-
in by language. Allah is beyond all matter and language.
If man says that it is, it exists. If man says that it is not, then it does not exist.
Nothingness includes and transcends relative being and nothingness. We call it
Absolute Nothingness. If man says that almighty God is being, man must define
God by language. But, it is impossible to define God perfectly by language.
It is more likely that man defines the whole of the world by the part of it. On the
other, if man says that God is not being, man has to define the non-existence of
God. It is impossible to explain the nonexistence of God perfectly. That is like
toying with an idea. Therefore, I say that God is Absolute Nothingness that trans-
cends existence and non-existence. Muhammad intuited Absolute Nothingness. On
this account, he denied concrete shape and expression. The realization of that is
that the face of Muhammad in pictures is painted with a white color and lost his
expression. Furthermore, there are No pictures and statues in Islamic mosques. It
realizes emptiness and nothingness. Muhammad intuited nothingness also. We
should not say the name of Transcendent Nothingness for the pretext of conflicts
and war. It is the same as Christianism, Judaism and Buddhism.
The cause of religious conflicts
All religions are preaching love, charity and fraternity. There is no religion that
admits murder. Why do the conflicts and war occur?
The first main cause is political and economic interests, differentials and poverty.
The superficial cause of the Crusades of the Middle Ages was to recover Jerusalem,
a sacred place, from Islam. But the real purpose was to expand the territory and to
plunder the wealth. At that time people could make a pilgrimage to Jerusalem with a
fee. Swords and war were not necessary to spread the Gospel. But many armies
were sent to the Crusade and many Moslems were killed in the name of Jesus.
Today Moslem people are induced into the war spirit by the bad propaganda of
former President George Bush in the USA. In the Iraq war, he stressed that Chri-
stianity is justice but Islam is devil. The women that held machine guns were shown
on TV. This was bad propaganda. When we remember the Crusades and the Iraq

16
war, Christians have the same warlike spirit. There were many wars of religions in
history. Most of the reasons are successor ship quarrels of kings, political leaders
and territorial dispute and others. Some leaders used the name of God and shouted
his name irresponsibly. It is a quite troublesome story for God. The bulk of the
reasons for suicide attacks are the conflicts of economic interests or poverty. If man
has a good life, he would never think of becoming a suicide car bomber. In ex-
cessive poverty, he loses hope and thinks of this action. He can go to heaven if he
does so. There is no solution if we do not pay more attention here. It is impossible
to build the economics for the poverty or poor countries by the modern economics
in Europe and America, because Europe and America economics are based on the
presence of abundant resources and wide territories. It does not apply to poor co-
untries. The economy is different therefore words are different. Politics and eco-
nomics in harmony with each country are necessary
4
. It needs not only the military
international collaborations to solve conflicts but also the other aspect of politics
and economy. Well how could we deny the religious difference to avoid religious
confrontation? How about the neutral situation in religions?
Religion negation and religious neutrality
The religious confrontation is difficult. Then, is religion negation or religious
neutrality preferable? Marx and the Communism denied religion in history.
(1) In the former Soviet Union, the religion was denied but the Russian Or-
thodox Church survived. It revives today. The history proved that the traditional
religion was necessary to the people. The problem is similar in North Korea with
General Kim Jong-Un.
(2) There is not the traditional religion but in North Korea, General Kim be-
comes God instead. The country is becoming a current world menace. He has
strong political ability and ordered a missile and a nuclear test which both succee-
ded. Talks with the World are not yet established. How about neighboring China?
(3) After all a bureaucratic rule plays a role as a para-religion. The executive of
the communist Party is divinized with strong powers. Wealth should be equally
divided. However, the ascendance to the rank of the second world economic power
Kiyokazu Nakatomi
17
led to higher economic disparities. The bureaucratic corruption, being the cause,
will decide national fate. It is said that the Communist Party officials hold from
hundreds millions of dollars to more than two billions of dollars of assets Abroad.
The dissatisfaction of the people would blow up if man would see the asset list. It
would be the second occurrence of the former Tiananmen Square Protests of 1989.
In modern China, Mao Zedong appreciation spreads. In other words, all people
were poor and at the time, Mao Zedong himself lived a life of honest poverty too.
However, a large numbers of wealthy do exist on top of poor people now. The
wealthy live in high-quality dwellings in urban areas and eat a feast heartily. Poor
people live in the caves in the inner areas and live a life of sparse consumption. The
communism which preaches equality of the economy accepts this inequality. The
possibility that this dissatisfaction arises against the government is highly possible.
The growth of the economy, the industrial sudden development produced high
levels of pollution and the city of Beijing entered the darkness as a result of high
levels of exhaust gases emissions. This seems to symbolize the future. Chinese own
experiences contradiction. This exhaust gas emission particules come to Japan and it
has become a new threat to Japan.
(4) Japanese religious neutrality. The principle of the Emperor who assumed
the role of emperor God during World War IIwas combined with militarism. It
formed the strong fascism at the end. Die for the Emperor, 100 million total
honorable deaths were the former Japanese mottoes. The government performed
mind control using the Shinto religion, which assumed the Emperor God, as the
national religion. As a reaction, religious neutrality and political neutrality were
incorporated in the Constitution of Japan after the war.
The nation does not support a specific religion and keeps neutrality. It seems pe-
aceful. However, the equilibrium is a problem. Orthodox religion knowledge was
not transmitted to the youth without religion education based on the neutral name.
As a result, the youth easily enters a new religion. It is the outbreak of the former
notorious Aum Shinrikyo case. Taking advantage of followers expansion, the foun-
der aimed at becoming a Diet member. He lost, but he assumed that the cause of
the defeat was the national intention. As a result the nation was hostile. The group

18
planed a coup detat. Deadly poison sarin was spread in the subway. It caused 220
deaths, approximately 6,000 people were injured. From this reflection, the govern-
ment came to teach religion awareness in schools now, but this is not enough. In
high school, the number of teachers guiding ethics and religion decreases. Soon, all
such teachers are going to retire. The religious neutrality overlaps with political
neutrality. More are induced into political apathy and the political detached attitude
of the youth advances. They seek for at hand profit and behave in a way that re-
gards elections as a groundless matter. This tendency of the politics in Japan brings
instability. Five prime ministers were produced in the past five years.
Conclusion
So long as human beings do exist, the religion conflicts will continue more or
less. It is impossible to unite many different religions and negate religions. But we
can synthesize them by theoretical and philosophical principles. Through this pro-
cess we can understand the complex religious theory and history. Then man can
converse with each other easily. All religions have God, Absoluter. I call it Trans-
cendent-Being that continues to infinity, eternity and love. That is so great that it is
beyond the words and expression, therefore nothingness (Mu in Japanese). We
should not use the name for the purpose of war and conflicts. The Transcendent-
Being is so great and full of love. We need to continue to have conversations in the
name of love. At last, I wish to introduce the next story. General Kim saw the ba-
sketball game with a famous American professional basketball player in North Ko-
rea. At that time, Kim requested him to convey the following message, I want to
be called up by President Obama. America denied it immediately. But Kim wants
to have a conversation and talk about peace. This is the apparent intention of Kim.
The solution to the difficult problem in history bears from this conversation.
Notes
[1] Nakatomi K., A philosophical synthesis of Christianity, Buddhism and Islam, Zeszyty
Naukowe UWMSC 1/2014.

Kiyokazu Nakatomi
19
[2] Nakatomi K., On the synthesis of the theory of relativity and quantum theory, Abstracts
(22
nd
World Congress of Philosophy 2008)
http://secure.pdcnet.org/scholarpdf/show?id=wcp22_2008_0043_0137_0143
&pdfname=wcp22_2008_0043_0137_0143.pdf&file_type=pdf
[3] In ancient China, Lao-tsy and Chaung-tzu called it absolute nothingness and
Kitaro Nishida received it. He called it Absolute Nothingness, too. However, it
is difficult for Westerners to understand the distinction between relative
nothingness and absolute nothingness. Therefore I call it Transcendental
Nothingness.
[4] Nakatomi K., Management in the new Economy-Classic and Modernity (Germany,
Europishe Akademieder Naturwissenshaften, Hannover 2009).
http://staniewski.vizja.pl/pdf/management-in-the-new-economy.-classic-and-
modernity.pdf
References
[1] Nakatomi K., New Horizon of Sciences by the Principle of Nothingness and Love,
(Germany, Lambert Academic Publishing, 2012).
[2] Nakatomi K., Philosophy of Nothingness and Love, Hojuku company, Tokyo, 2002.
Summary
Key words: religions, conflicts
In this article the author preached the pronciple that could help understand the three great reli-
gions.
Ponad konfliktami midzy religiami
Sowa kluczowe: religie, konfikty
W artykule autor przedstawia zasady, ktre mog pomc zrozumie trzy wielkie religie.
ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Maria Assuno Almeida Nogueira,
Ramiro Dlio Borges Meneses
Instytut Politechniczny Saude de Norte (Portugalia)
O desvalido no caminho:
pela axiologia das competncias
Introduo
O conceito competncia e o seu desenvolvimento tem vindo a ganhar relevo na
actualidade (Jardim & Pereira, 2006, 16). O homem na procura da sua realizao
pessoal e profissional envolver-se activamente no seu processo de construo
pessoal. Mas, para optimizar e desenvolver as competncias, quer pessoais quer
interpessoais, tem de se encontrar em boas condies fsicas e psicolgicas (Jardim
& Pereira, 2006).
A competncia um factor importante na admisso de pessoal para uma empre-
sa ou na sua promoo. Se at h pouco tempo, a posse de habilitaes acadmicas
e destreza manual determinavam uma parte da probabilidade de uma pessoa se
tornar um bom profissional, hoje, existem outros predicados pessoais que ditam as
novas regras e marcam um profissional de excepo (Goleman, 2005; Ceitil, 2007).
Segundo a parbola do Desvalido no Caminho (Lc 10, 25-37), o Bom Samaritano
no era um profissional, era antes um estrangeiro. Contudo desenvolveu com-
petncias perante as necessidades de um Desvalido no Caminho (semi-morto).
A grande competncia de alteridade define-se como competncia esplancnofni-
ca. Poderemos, pois, dizer que o Sacerdote e o Levita, da parbola, desenvolveram
competncias profissionais. Criaram uma competncia de identidade, denominada

22
competncia litrgica, por causa do Templo de Jerusalm. .As competncias,
segundo a parbola do Bom Samaritano (Lc.10,25-37), geram uma nova axiologia,
de carcter aretolgico, proveniente da antropologia veterotestamentria. Procura-
mos, neste estudo, um relacionamento antropolgico entre a parbola do Bom
Samaritano (Lc.10,25-37) e as teorias das competncias, em ordem a elaborar uma
axiologia das competncias.
1. Assim, no meio empresarial, a par dos certificados formativos do indivduo
comeou-se no s a valorizar as qualidades singulares da pessoa, a sua histria
pessoal e profissional mas tambm a verificar de que modo o trabalhador responde
a situaes imprevistas de trabalho. Este conceito de competncia pressupe que o
indivduo saiba gerir uma situao complexa de trabalho (Le Boterf, 1997). Para Rey
et al. (2005) esta concepo de competncia possui vrias caractersticas:
A adaptabilidade o indivduo competente aquele que em determinado
domnio, enfrenta eficazmente um situao inesperada;
A singularidade tem que ver com a histria pessoal. A situao a que foi
submetido o Samaritano foi inesperada, por causa da oportunidade
esplancnofnica. com o percurso de vida em todos os aspectos. A com-
petncia exprime-se no pela adequao de uma operao a uma situao,
mas pela adequao de um indivduo a uma situao;
A nfase recai, no tanto na posse de saberes, mas na capacidade de os
mobilizar e conjugar, respondendo a novas situaes (Rey et al, 2005; 22). A
conduta do Sacerdote e do Levita era ersperada por causa do cumprimento
e do ritual imposto pela Torah.
Segundo as pesquisas de Harb (2001), no final da Idade Mdia este termo per-
tencia apenas linguagem jurdica, sendo utilizado para designar algum ou alguma
instituio com capacidade para apreciar e julgar certas questes; poca, o termo
era reconhecido socialmente sobre a capacidade da pessoa em se pronunciar sobre
algum ou sobre alguma coisa (Harb, 2001, p.9). Ainda hoje o senso comum atri-
bui ao termo competncia, por um lado, a legitimidade atribuda por lei ou reconhe-
cimento a uma pessoa ou organizao para apreciar ou julgar determinada questo
e, por outro, as caractersticas pessoais (qualidades) vinculadas capacidade e idone-
Maria Assuno Almeida Nogueira, Ramiro Dlio Borges Meneses
23
idade para resolver determinados assuntos, inclusive os de natureza professional
(Lima, 2005). O Samaritano (Lc 10, 34), ao aplicar azeite e vinho, frmacos usados
ao tempo de Cristo, revelou uma grande idoneidade, a que se poder chamar
idoneidade esplancnofnica.
O termo competncias frequentemente usado para designar as aptides, os
conhecimentos, as habilidades, os saberes e a idoneidade de algum. O Samaritano,
quando conduziu o semi-morto ao estalajadeiro (Lc 10, 35), reverlou uma grande
habilidade, como se fosse a aplicao de cuidados primrios. Segundo Harb (2001),
nas organizaes, o termo competncia pode adquirir vrios sentidos, alguns carac-
tersticos da pessoa, como conhecimentos, habilidades e atitudes (variveis input) e
outros caractersticos da tarefa, resultado (variveis output). A competncia no se
restringe apenas aos conhecimentos adquiridos pelo indivduo, mas refere-se
capacidade da pessoa assumir a iniciativa, ir mais alm das tarefas estabelecidas, ser
hbil em entender e dominar novas situaes de trabalho, ser responsvel e ser
reconhecido pelas atitudes que toma (Goleman, 2005). Harb (2001) refere-se
competncia como o resultado da aplicao de qualificaes no trabalho e no
apenas como detentor dessas qualificao.
Para Pires (1994), as competncias podem ser divididas em quatro grupos fun-
damentais: competncias genricas, soft skills, competncias chave e as competncias
de terceira dimenso:
As competncias genricas mais importantes so: o esprito de iniciativa, a
perseverana, a criatividade, o sentido de organizao, o esprito crtico, o
autocontrole, a atitude de liderana, a persuaso, a autoconfiana, a per-
cepo e interpercepo nas relaes pessoais e a preocupao e solicitude
em relao aos outros. Todas estas quali9dades estiveram presentes na con-
duta do Samaritano;
As competncias chave consistem na capacidade que o indivduo tem de fa-
zer um exame crtico e compreender o que se passa no local de trabalho, isto
, a capacidade de fazer julgamentos, estes orientam todas as outras activi-
dades;

24
As competncias de terceira dimenso so agrupadas, pela mesma autora
(Pires, 1994) em quatro categorias distintas, sendo elas, os comportamentos
profissionais e sociais, as atitudes que incluem a comunicao e capacidade
em relacionar-se, as capacidades relativas auto-imagem e por ltimo a ca-
pacidade de adaptao e mudana. Tratou/se, assim, dado que veio do
Desvalido no Caminho, determinando no Samaritano uma responsabilidade
esplancnofanica, que ]e uma forma de responsabilidade de alteridade.
No seu livro, Mrio Ceitil (2007) enumera quatro perspectivas relevantes quanto
abordagem das competncias:
As competncias como atribuies as inerentes a um cargo ou a uma
funo. No Samaritano surgiu uma compet|encia de atribui;\ao, dado que
esta foi originada pe4lo Desvalido no Caminho;
As competncias como qualificaes comprovao curricular de um
conjunto de saberes, adquiridos pelos diversos tipos de formao;
As competncias como traos ou caractersticas pessoais capacidades in-
trnsecas que distinguem a elevada performance no alcance dos resultados
esperados; A parbola do Bom Samaritano revela capacidades intrnsecas e
extrnsecas e simultaneamente extrnsecas e intrnsecas, tasl como se revela
nas capacidades esplancnofnicas. A atitude do Samaritano revelou, na ajuda
ao Desvalido no Caminho, uma competncia axiolgica, enquanto que as
competncias do Sacerdote e do Levita foram rituais ou cultuais.
Segundo Dias, a competncia uma construo que resulta da combinao per-
tinente entre vrios recursos (Dias, 2006, 33). Para os diversos autores j referidos,
parece consensual que as competncias sejam predicados atribudos a algum por
ser detentor de vrios saberes, capaz de fazer julgamentos ou decidir sobre determi-
nadas matrias. O Sacerdote e o Levita tinham saberes. Aqueles qaue vinham ora da
Torah, ora das Berachot. Perrenoud (1999) defende que no existe competncia sem
saberes e que cada competncia mobiliza vrios saberes. A competncia pode tra-
duzir-se numa capacidade de integrar os diversos saberes, saber mobilizar, saber
integrar e saber transferir, com a finalidade de realizar actividades num contexto
profissional (Le Boterf, 1994). O grande recurso do Samaritano foi uma comperten-
25
cia de alteridade, em detrimento das competncias de identidade, reresentadas no
Sacerdote, no Levita e nos salteadores.
2. Para Le Boterf (1997), a competncia no se resume a um saber, nem a saber-
fazer, devendo tambm ser includo no conceito um saber-mobilizar, integrar e
transferir conhecimentos no s a partir da formao mas tambm atravs de todos
os conhecimentos provenientes de uma experincia ao longo da vida e que se mani-
festam num contexto especfico.
2.1. O indivduo pode ter capacidade e conhecimento, mas isto no significa que
seja competente. Ser competente saber mobilizar vrios saberes (Le Boterf, 1994;
Le Boterf, 1997; Perrenoud, 1999; Harb, 2001; Le Boterf, 2003; Perrenoud, 2002b).
Frequentemente, verificamos que existem pessoas que possuem conhecimentos e
tm capacidade para os aplicar mas, no momento certo, no sabem como mobilizar
esses conhecimentos de forma pertinente. O Sacerdote e o Levitya estavam preocu-
pados consigo e n\ao com o Desvalido no Caminho.
Nas suas obras, Le Boterf refere com frequncia que a competncia s se mani-
festa na aco (Boterf, 1994; Boterf, 1997; Boterf, 2003). Neste sentido Perrenoud
(2002) acrescenta que a competncia tem que ser preexistente a ela mesma e exige
simultaneamente recursos e meios de mobilizao:
Se no existem recursos para mobilizar, no h competncia;
Os recursos podem existir mas se no so mobilizveis a tempo e de modo
judicioso como se no existissem. O Samaritano motivou/se, de baixo pa-
ra cima, atravs de um amor entranhado.
As competncias mobilizam saberes, mas falar apenas nos conhecimentos quan-
do se evoca as competncias redutor. A competncia manifesta-se na capacidade
de um indivduo em utilizar os recursos que possui, isto quer dizer empregar os
conhecimentos, a experincia passada e agir de forma eficaz e eficiente em situaes
complexas (Le Boterf, 1994; Perrenoud, 1998; Perrenoud, 2002

a).
O Sacerdote e o Levita revelaram uma compet|encia litrgica em fun;\ao do
Templo de Jerusalem. Ento, podemos dizer que competncia a capacidade de
mobilizar e articular os vrios saberes do indivduo, mas no s os saberes tericos
tambm os saberes prticos, as atitudes, os valores requeridos pelas situaes de

26
trabalho, assumindo a responsabilidade do que se faz. A competncia pode estar
condicionada pelo contexto scio-econmico e poltico: expressando relaes socia-
is, resultado de negociaes entre os interesses que dividem os diversos actores
envolvidos no processo. A prtica dos interesses nas competncia encontra-se sim-
bolizado nas atitudes dos salteado0res, no Sacerdote e no Levita. Neste sentido a
competncia no se restringe a uma perspectiva individualista; construda ao longo
da vida profissional do trabalhador, o qual partilha experincias prticas colectivas,
tal como aconteceu com o Samaritano que pagou, ao estalajadeiro, cerca de dois
denrios.
2.2. Segundo Phaneuf, a competncia o conjunto integrado de habilidades co-
gnitivas, de habilidades psicomotoras e de comportamentos scio afectivos (2005,
2). Um conjunto de saberes indissociveis da formao inicial de base e da
experincia, adquirida ao longo do tempo de forma emprica, no sistematizada, que
se manifesta em situaes concretas de trabalho. Na verdade, o Samaritano integrou
a competncia comotiva, visto que resultou de uma @motiva;l\ao esplkancnofani-
ca. O Sacerdote e o Levita imtegraram os os comportamentos de identidade, tal
como lhes foram ensinados a partir da Torah. Todavia, o Samaritano integrou em si
a conduta esplancnofanica, qwue veio do Desvalido no Caminho (Jesus Cristo),
como um semi-morto.
2.3. Dizemos que um indivduo competente quando capaz de aplicar os seus
conhecimentos e tcnicas em contextos desconhecidos ou em situaes novas, no
se limitando execuo de uma tarefa nica e repetitiva. Ser competente vai muito
para alm da boa execuo; pressupe a existncia de capacidades de assimilao e
de integrao, assim como fazer evoluir a situao de trabalho na qual se opera (Le
Boterf, 1994, 34).O Samaritano soube transferir os seus conhecimentos, em aju-
da,ao Desvalido no Caminho. Asituao foi nova e criativa. Foi uma criatividade de
alteridade. Surgiu uma integrao esplancnofanica. Esta integrao uma
tr5ansferncia de fora para dentro. As atitudes do Sacerdote e do Levita foram de
dentro para fora. Foi uma transferncia de identidade, enquanto que a transferncia
ersplancnofanica, operada no Samaritano, denomina-se como transferncia de
alteridade.
27
3. Ao possuir competncias pessoais e sociais, o indivduo tem em sua posse a
competncia emocional
1
. A competncia emocional uma capacidade apreendida,
que se baseia na inteligncia emocional, e que resulta num desempenho extraor-
dinrio no trabalho (Goleman, 2005, 33). Centra-se sobretudo nas capacidades e
qualidades pessoais, em que a capacidade de tomar iniciativa, a empatia, o respeito a
adaptao e a capacidade de persuaso, so alguns dos aspectos da competncia
emocional (Goleman, 2005). O Samaritano foi nasturalmente impulsionado para
uma nova capacidade de pecrsuaso, marcada pelo sentido esplasncnofanico do agir
e do fazer. Tudo indica que a inteligncia emocional difere entre os gneros. Num
estudo efectuado, Goleman (2005) chegou concluso que as mulheres, em mdia,
tm em relao aos homens uma maior percepo das suas emoes e das dos ou-
tros; tambm conseguem ser mais empticas e mais competentes do que os homens
nas relaes interpessoais; no entanto, os homens demonstram ser mais auto-
confiantes, mais optimistas, adaptando-se com maior facilidade aos diferentes con-
textos e suportando nveis de stresse mais elevados.
Geneticamente, esta capacidade no nasce connosco, nem se desenvolve nos
primeiros anos de vida, ao contrrio do QI (quociente intelectual), que pouco muda
depois da adolescncia; ela desenvolve-se ao longo da vida. Nesta matria, esta
competncia pode situar-se num plo crescente, pois medida que se desenvolve
interiorizada pelo indivduo que, tendo conscincia dela e da sua importncia para a
relao que estabelece com o outro, aprende-a e desenvolve-a ainda mais. Todas as
capacidades da inteligncia emocional esto em sinergia com as capacidades cogni-
tivas; os profissionais de excepo possuem ambas (Goleman, 2005, 31). O Sama-
ritano (Lc.10,25-37) agiu com uma inteligncia comotiva, onde o grande senti-
mento esplancnofanico e um sentimento que vem de fora para dentro e de baixo
para cima. Foi um sentimento de misericrdia e no um sentimento de compaixo.

1
Inteligncia emocional um construto usado por Daniel Goleman (2005) que significa gerir os
sentimentos de tal modo que os consigamos exprimir de forma apropriada e eficaz, assertivamente,
permitindo aos indivduos desempenhar as suas funes sem gerar conflitos e em sintonia com os
objectivos comuns. Cada pessoa possui pontos fortes e pontos menos fortes no domnio da sua
inteligncia emocional.

28
Assim o Samaritano tem nas suas mos, e dever ser objectivo da sua inte-
rveno, a responsabilidade de:
Promover, proteger e preservar a dignidade humana;
Promover a autonomia e independncia da pessoa;
Promover sentimento de utilidade e de pertena;
Promover a satisfao e a qualidade de vida da pessoa.
Podemos dizer que, nas geraes mais jovens, enquanto o QI aumenta, a inte-
ligncia emocional parece estar em declnio. Isto torna-se preocupante porque a
solidariedade entre geraes est tambm a diminuir requerendo, por parte dos
adultos, reflexes profundas no sentido de se poder controlar e contornar este
fenmeno. (Goleman, 2005). H relaes entre as cinco dimenses da inteligncia
emocional e as vinte e cinco competncias emocionais. Goleman (2005) refere que
nesta escala ningum perfeito; as pessoas tm inevitavelmente um perfil de pontos
fortes e pontos fracos. No entanto, pode-se cultivar os aspectos bons no sentido de
aumentar o seu potencial. Este autor divide as competncias emocionais em dois
grandes grupos: as competncias pessoais que dizem respeito forma como cada
um se gere; e as competncias sociais, que dizem respeito forma como cada um se
relaciona e lida com os outros. O Sacerdote e o Levita marcaram pontos fracos, ao
passarem para o outro lado do caminho, enquanto os pontos fortes estiveram do
lado do Samaritano, pelo facto de se demarcar atravs da 2inteligncia comotiva.
A Tabela que se segue prpria da inteligncia emotiva, caracterizando-se por meio
de Competncias Emocionais:
O Samaritano sentiu, no seu interior, vindo da exterioridade, a inteligncia como-
tiva, que mais do que uma inleligncia emotiva. Ser, sim, uma inteligncia
esplancnofanica.
O respeito, para Lazure (1994), acreditar que a pessoa a quem se prestam cui-
dados, nica e portanto s ela possui um potencial especfico para aprender a
viver de forma mais satisfatria. Segundo a sua opinio, respeitar no significa que-
rer que o outro se assemelhe a si, pelo contrrio aceitar o outro pela sua diferena,
demonstrando-lhe considerao, respeitando os seus sentimentos, entendendo-os.
O respeito um acto gratuito, atitude adquirida de imediato, em que se aceita o
29
outro incondicionalmente com os seus valores apesar de poderem ser diferentes dos
nossos (Berger, 1995).
Competncia Pessoal
Auto-
conscincia
Auto conscincia
emocional
Reconhecer as prprias emoes e os seus
efeitos
Autoavaliao
precisa
Conhecer as prprias foras e limitaes
Autoconfiana
Confiana nas capacidades e no valor
prprios
Auto-
regulao
Auto domnio Gerir emoes e impulsos negativos
Inspirar confiana
Conservar padres de honestidade e integri-
dade
Ser consciencioso
Assumir a responsabilidade pelo desempenho
pessoal
Adaptabilidade Flexibilidade em lidar com a mudana
Inovao
Sentir-se vontade e aberto a novas ideias,
abordagens e informao
Motivao
Vontade
de triunfar
Lutar por se aperfeioar ou atingir um padro
de excelncia
Empenho
Alinhar com objectivos de grupo ou organi-
zao
Iniciativa
Estar preparado para aproveitar oportunida-
des
Optimismo
Persistncia em atingir os objectivos apesar
dos obstculos e revezes
Competncia Social
Empatia
Compreender
os outros
Ter percepo dos sentimentos e das per-
spectivas dos outros e manifestar um interes-
se activo nas suas preocupaes
Desenvolver
os outros
Ter a percepo das necessidades de dese-
nvolvimento dos outros e fortalecer as suas
capacidades
Orientao para
o servio
Antecipar, reconhecer e ir ao encontro das
necessidades dos clientes
Potenciar
a diversidade
Cultivar oportunidades com diferentes tipos
de pessoas

30
Adaptado de Goleman (2005, 35-36).
J a empatia compreende a capacidade de um indivduo entrar no mundo do ou-
tro e participar nas suas vivncias/experincias, atravs duma comunicao efectiva
verbal e no-verbal (Lazure, 1994).
A empatia no seno uma habilidade no domnio do saber-ser, saber-estar, em
que existem capacidades de entender os sentimentos do outro; tentar colocar-se
no seu lugar. Autores como Kozier e Erb referidos por Queirs, (1999) advogam
que existem vrias etapas no processo de empatia, sendo elas:
Identificao nesta etapa, o indivduo tenta compreender os sentimentos e
identifica a situao do outro. O Samaritano identificou-se com o Desvalido
no Caminho, em virtude da esplancnofania. O Samaritano ao cuidar dio
Desvalido encontrou a sua identidade. Estava a cuidar de Jesus Cristo;
Incorporao as exigncias do outro so transmitidas pessoa que cuida;
Repercusso implica a compreenso dos sentimentos do outro - existe in-
teraco entre os sentimentos do doente e os sentimentos da pessoa que cu-
ida, oriundos de experincias passadas do cuidador;
Conscincia
poltica
Ler as correntes emocionais e as relaes de
poder de um grupo
Competncias
Sociais
Influncia Exercer tcticas eficazes de persuaso
Comunicao
Ouvir com abertura e enviar mensagens
convincentes
Gesto
de Conflitos
Negociar e resolver desacordos
Liderana Inspirar e guiar grupos de pessoas
Catalisador
da mudana
Iniciar e gerir a mudana
Criar laos Alimentar relaes instrumentais
Colaborao
e cooperao
Trabalhar com outros para objectivos co-
muns
Capacidades
de equipa
Criar sinergias de grupo na prossecuo de
objectivos colectivos
31
Desapego esta etapa permite pessoa que cuida encontrar novamente a
sua identidade.O Samariutano revelou muitaabnegao e desapego, na sua
relao com o Desvalido no Caminho.
Para Egan (1987), existem dois tipos de empatia: a empatia de base e a empatia
avanada. A primeira diz respeito ao saber comunicar com o outro e ao saber fazer
escuta activa; a empatia avanada visa tentar ajudar o outro a desenvolver ele mes-
mo uma opinio a partir de dados que lhe so fornecidos pela sua auto-explorao.
Estes so indicadores fundamentais para entender o outro profundamente. A empa-
tia tentar compreender o que o outro sente, para melhor o poder cuidar, sem no
entanto haver envolvimento do cuidador.
A escuta da Palavra (Lc. 10, 38-42) outro factor que facilita a relao de ajuda.
Para Berger (1995), escutar mais do que simplesmente ouvir, significando estar
atento ao outro para se conseguir aceder sua vivncia. Atravs da escuta, o in-
divduo compreende as suas prprias dificuldades e encontra em si os recursos
necessrios para as superar (Berger, 1995). Ao escutar as suas prprias emoes d-
se espao para a pessoa crescer.O Samaritano cresceu espiritualmente na ajuda ao
seu prxino. Foi um crescimento plesiolgico.
Em suma, seja a competncia fcil ou difcil, comum ou especializada, concreta
ou abstracta, permite fazer face, regularmente e de forma adequada, a uma famlia
de tarefas e de situaes (Perrenoud, 2002b, 131). Para tal necessrio fazer apelo
aos conhecimentos, s informaes, tcnica, aos procedimentos, aos mtodos e
ainda a outras ferramentas mais especficas.. competente aquele que tem conhe-
cimentos, habilidade e destreza manual, capacidades exigidas pela profisso, o saber
solucionar tarefas em tempo til com autonomia segurana e flexibilidade, bem
como capacidade em relacionar-se e saber comunicar (Dias, 2005). O Samaritano,
at mesmo no silncio, soube comunicar.
4. A competncia est ab initio relacionada com o conhecimento (Custdio,
2007). difcil sabermos exactamente como adquirida uma competncia; ela
singular e est intimamente ligada com a histria de vida de um indivduo, com a
sua personalidade, nunca se v uma competncia, apenas se observam os seus
efeitos (Rey, Carette, DeFrance & Kahn, 2005, 22). O Samaritano no teve conhe-

32
cimento. Actuou de forma inespecfica. Todavia, o Sacerdote ed o Levita tinham o
conhecimento jurdico da Torah, mas no a vivncia esplancnofanica.
Para muitos, a noo de competncia remete-nos para as prticas do quotidiano,
que mobilizam saberes do senso comum, saberes adquiridos essencialmente com a
experincia. Ao falarmos de saberes adquiridos com a experincia, estamos a falar
de uma habilidade para executar algo.
Perrenoud (1999) alerta-nos para a convenincia de no confundirmos a noo
de habilidade com competncia, nem competncia com um saber. Na experincia
quotidiana, habituamo-nos a falar de habilidades, ao termos que fazer repetidamente
uma tarefa, para designar uma ou vrias habilidades concretas, ao passo que o con-
ceito de competncia remete-nos a tarefas mais elaboradas em que necessria a
mobilizao de vrios saberes.
Competncia um conceito mais amplo do que habilidade e do que um saber,
embora tambm se possa referir a um domnio prtico de certo tipo de tarefas em
determinados contextos. Podemos considerar a existncia de vrios saberes:
senso comum que resulta do processo de socializao;
Saberes subjectivos que resultam da experincia da vida;
Saber cientfico, que requer formao prvia e longa. A competncia, tal
como se justifica, casuisticamente, pela parbola, um conhecimento
poitico.
Autores como Pires (1994) e Dias (2005) incorporam na competncia vrios sa-
beres que devem articular-se: o saber-saber ou conhecimento, o saber-fazer e o
saber-estar. O primeiro autor, salienta que considerando o modelo de competncia
profissional a partir de trs dimenses, o saber, o saber-fazer e o saber-ser ou estar,
pressupe-se uma concepo diferente da tradicional abordagem pela qualificao
(Pires, 1994; 7). J Dias (2005) aponta a mesma tipologia de saberes, onde inclui as
mesmas dimenses, referindo no entanto que estas devem ser tidas em conside-
rao ao longo do processo de formao do indivduo.
Numa aproximao conceptual, consideram-na um conjunto de saberes indis-
sociavelmente ligados formao inicial de base e experincia proveniente da
aco adquirida ao longo do tempo, de forma emprica, no sistematizada e que se
33
manifestam em situaes concretas de trabalho, sendo por isso, difcil de avaliar
(Dias, 2006, 33). Implicam saber mobilizar, integrar e transferir de conhecimentos
que devero conjugar-se em hegemonia com as capacidades tcnicas e habilidades
do saber-fazer. O Sacerdote actuaram de forma emprica e mecnica. No procede-
ram como o Samaritano. Estes personagens referiram a identidade da identidade.
Influenciar as prticas por intermdio dos saberes informar e formar de todas
as maneiras possveis, desde a forma mais clssica de transmisso de informao, at
s aces de formao, pela anlise da prtica profissional. As situaes educativas
constroem e reconstroem o saber, sem o dar a entender; passam pelo conselho, pela
superviso, pelo acompanhamento de projectos e por todos os processos de auto-
avaliao, de reflexo, de confrontao que contribuem para fazer evoluir as repre-
sentaes e os saberes (Perrenoud, 2002a). O Samaritano no teve tempo para
reflectir. Actuou imediatamente devido vocao esplancnofnica. O Sacerdote e
o Levita tiveram tempo, o tempo de identidade, para poderem reflectir sobre a sua
actuao, relativamente ao Desvalido no Caminho.
Benner (2005) afirmou que a competncia no um fenmeno inato nem con-
sequncia de um stock de informaes, mas um processo interminvel e inacabado,
que se vai construindo com base na experincia, com a prtica, a reflexo crtica e
aquisio de conhecimentos. Para esta autora existem cinco nveis sucessivos de
competncia. iniciado, iniciado avanado, competente, proficiente e perito (Benner,
2005). Estes estadios so consequncia de mudanas operadas no indivduo em trs
situaes gerais que se aplicam aquando da aquisio de uma competncia. O pri-
meiro, o iniciado, a passagem de uma confiana em princpios abstractos exe-
cuo; o segundo, o iniciado avanado, a passagem do modo como se v a situao,
passa-se de um conjunto de elementos fragmentados a um conjunto holstico, em
que algumas partes so mais importantes do que outras, h um sentido do que
prioridade; o terceiro, o competente, a passagem de observador desligado a execu-
tante envolvido; o quarto, proficiente, est envolvido e empenhado na situao; por
ltimo, o perito, que actua resolve as situaes problemas e antecipa-se a elas intui-
tivamente (Benner, 2005). Contudo, o Samaritano no actuou intuitivamente. Ac-
tuou de forma esplancnofnica.

34
Diante de aces requeridas, considera-se que existem vrias maneiras de ser
competente e de poder agir de vrias formas e estas serem pertinentes. A sua aco
no se reduz apenas a um comportamento, mas a vrios comportamentos. So
muitos os elementos para avaliar a competncia do sujeito, porque reconhece-se
faculdades no indivduo para mobilizar e conjugar recursos e aces. Neste modelo
o saber, o saber-fazer, para alm de outros saberes, so apenas recursos que o in-
divduo possui e que pode mobilizar a fim de construir a sua competncia (Le Bo-
terf, 2003). Asa competncias criam-se e recriam-se em novos modos de serc e de
agir, tal como sucedeu com os personagens da parbola do Desvalido no Caminho
(Lc.10, 25-37).
Dizemos que a informao uma abstraco informal que est na mente de al-
gum, representando algo que tenha significado para essa pessoa. O conhecimento
o fundamento da informao. A informao pode ser propriedade interior de
uma pessoa ou ser recebida por ela. No primeiro caso, est em sua esfera mental,
podendo originar-se eventualmente em uma percepo interior, como sentir dor
(Setzer, 2001,1). A informao pode ser descrita enquanto que o conhecimento
sendo tambm uma abstraco interior, de algo que foi experienciado, vivenciado
por algum no pode ser descrito; o que descrito pela pessoa a informao. O
Samaritano actuou por informao, dado que no o necessitava de o fazer. Actou
por uma intuio esplancnofnica.O conhecimento est no mbito permanente
subjectivo do homem. O homem, consciente do seu conhecimento, capaz de
descrev-lo, parcial ou conceitualmente, em termos de informao (Setzer, 2001). O
sacerdote e o Levita atuaram atravs da informao litrgica.
O homem desde sempre ensinou e aprendeu apesar de, na maior parte das vezes,
no ter conscincia desse facto. Este processo est ligado a todo o percurso da
humanidade e graas a ele conseguimos dar respostas adaptadas em diferentes si-
tuaes e em diferentes contextos. Podemos, assim, definir aprendizagem como a
aquisio de conhecimento, reteno na memria, ou seja, uma mudana de atitu-
de (Simes, 1999, 42). Estas modificaes tm um carcter duradouro, porque os
efeitos da aprendizagem permanecem ao longo do tempo de forma estvel. O Sa-
35
cerdote e o Levita tinham conhecimentos da Torah, para poderem actuar em funo
de um semi-morto.No podiam tocar num cadver para no se contaminarem.
Dependendo da teoria que esteja subjacente, h vrias explicaes para o pro-
cesso de aprendizagem, mas tambm existem diferentes formas de abordar o sujei-
to, ou seja, de ensinar (Dias, 2004). Este autor admite um processo de aprendiza-
gem feito atravs das experincias de forma informal; para tal necessrio que o
aprendiz contacte directamente com as situaes e tenha a possibilidade de poder
agir. A experincia directa com a situao permite aquisio de conhecimentos e
mudanas de atitudes, sentimentos e habilidades. Todo o agir do Samaritano foi
informal. No se limita aquisio de competncia no domnio do saber ou do
saber-fazer, envolvendo o sujeito em todas as suas dimenses, cognitiva, afectiva,
comportamental, provoca mudanas que se repercutem a nvel de conhecimentos,
atitudes, habilidades, e auto-conceito. Ela supe uma intensa actividade intelectual
no sentido de confrontar a experincia de a integrar e de lhe dar um sentido. Este
tipo de aprendizagem faz-se percorrendo quatro etapas envolvendo quatro modos
adaptativos de aprendizagem: experincia concreta, observao reflexiva, concep-
tualizao abstracta e experimentao activa (Abreu, 2001). A experi4ncia activa
esteve presente na vida do Samaritano, devido esplancnofania.
Segundo Bandura (1989) a aprendizagem faz-se por observao e imitao daqu-
eles com quem convivemos, designando-a por aprendizagem social. Bandura (1989)
apelida de modelagem o processo de aprendizagem social feito com base na obse-
rvao e imitaes sociais, a imitao consiste num sujeito utilizar a experincia do
outro, observar o comportamento e as consequncias que da resultam, sugerindo
que a aprendizagem pode ocorrer mesmo quando as respostas imitativas no so
reforadas (Dias, 2004, 29).
O homem um ser complexo, o seu comportamento no pode ser explicado
apenas pelas vias lineares como os behavioristas pretendem com os condicionamen-
tos clssico e operante. Vive em interaco constante, quer com o meio quer com
os seus semelhantes sociais, por isso faz observaes das outras pessoas, imitando
o que os outros fazem, escolhendo modelos sociais como guias da sua prpria
aco (Rafael, 2005, 133). Estudos tm demonstrado que determinadas carac-

36
tersticas nas pessoas fazem com que sejam modelos aos olhos dos outros e portan-
to com tendncia para que sejam imitadas. Os modelos impem-se aos outros pelo
sucesso, pelo poder, pela classe social ou pela sua competncia bem como pela sua
personalidade. Tal como se verifica, pela parbolas do Bom Samaritano, as com-
petncias so da personalidade e para a personaslidade dos sujeitos implicados:
Sacerdote, Levita, Samaritano, salteadores e nomikos (Doutor da Lei).
5. O desenvolvimento intelectual, o desenvolvimento social e a motivao so
determinantes na aprendizagem do indivduo. Para a Psicologia, a inteligncia o
agregado de capacidades cognitivas, que ajudam o indivduo a adaptar-se eficazmen-
te ao meio. O desenvolvimento intelectual e a aprendizagem so quase simultneos,
porque ao fazer-se uma aprendizagem, h desenvolvimento intelectual; adquirem-se
novas estruturas cognitivas que permitem pessoa fazer aprendizagens cada vez
mais complexas (Tavares & Alarco, 1992). O Samnaritano actuou no por conhe-
cimento terica. A sua actuiao foi por conhecimento poitico e prtico.
A motivao depende das necessidades sentidas, dos objectivos e interesses
prprios. Segundo o Samaritano, a motiva;\ao ser]a eswplancnofanica. Foi uma
motiva;\ao de fora para dentro. Uma motiva;\ao ag]apica.
O conceito de motivao difcil de definir; contudo parece ser a energia que de-
termina a nossa aco, ou seja, a fora que impulsiona a pessoa a fazer algo. A
motivao o motor da vida, d incio e orienta a dinmica comportamental e a
soma das foras que agem sobre um indivduo ou sobre si mesmo, para encaminhar
numa direco determinada e conduzi-lo para uma finalidade (Montserrat, 2004,
14). A motivao um fenmeno multidimensional que tem que ver com o in-
divduo, com o processo e com os resultados. o querer-fazer, o poder- fazer e o
saber- fazer.
Sabe-se que a aprendizagem facilitada quando o indivduo se empenha no pro-
cesso, procurando activamente atingir os objectivos a que se props. Quando isto
acontece, diz-se que a motivao intrnseca. Pelo contrrio os alunos desmotiva-
dos, que revelam pensamentos negativos e comportam-se de forma negativa, so
passivos, evitam desafios e no se esforam (Lemos, 2005). O Sacerdote e o Levita
37
sofreram a aprendizagem da Torah. O Samaritano agiu de fora para dentro motivado
pela comoo das vsceras.
Existem vrias teorias para explicar a motivao, mas Ferreira (2006) adverte pa-
ra o facto de no existir nenhuma universalmente aceite sobre o comportamento
humano. De uma forma geral e de acordo com a classificao de Ferreira (2006)
existem dois grupos de teorias da motivao: as de contedo e as teorias de pro-
cesso. As primeiras dizem respeito identidade especfica daquilo que existe no
interior do indivduo no seu comportamento, ou seja, aquilo que motiva as pessoas
(Ferreira, 2006, 111).
Todas as teorias da motivao tentam explicar o que leva o indivduo a movi-
mentar-se, a fazer escolhas e a ser persistente. De seguida, apresentamos de forma
sumria a teoria das Necessidades (teoria de contedo) e duas teorias do processo:
teoria do reforo e teoria das expectativas. O Sacerdote e o Levita tinham necessi-
dades a cumprir e a obter, desde as materiais at s necessidades impostas pelo
Templo de Jerusalm.
Concluso
A palavra necessidades conserva um sentido indefinido e complexo. Maslow
considerou que as pessoas so motivadas pelo desejo de satisfazer um determinado
grupo especfico de necessidades. Assente no pressuposto que estas necessidades se
agrupam segundo prioridades, ele criou uma pirmide para as hierarquizar, colocan-
do na base da pirmide as necessidades fisiolgicas, seguindo-se as necessidades de
segurana, sociais, de estima e, no topo, da pirmide as necessidades de autorreali-
zao. O Sacerdote e o Levita tinham muitas necessidades. Naturalmente, a mais
importante seria afirmarem-se e afirmarem os contedos da Lei de Moiss e o ensi-
namentos dos Profetas de Israel. Os Samaritanos s admitiam o Pentatuco.


38
As necessidades, segundo Maslow, encontram-se representadas na seguinte
pirmide:

As pessoas atingem um nvel superior de necessidades se as de nvel inferior es-
tiverem satisfeitas. A justificao destas necessidade encontram/se expressas na
parbola do Bom Samaritano*(Lc.10, 25-37). As necessidades de auto-realizao
esto traduzidas na conduta esplancnofnica de um Samaritano, perante um pedido
de ajuda de um Desvalido no Caminho. A realizao pessoal do Samaritano concre-
tizou-se na necessidade esplancnofnica Esta necessidade veio de fora para den-
tro e de baixo para cima, sendo,pois, impulcionada por um Desvalido (Jesus Cristo).
Na base da pirmide situam-se as necessidades orgnicas de alimento, gua,
oxignio, sono, actividade e satisfao sensorial, estas necessidades so bsicas para
a manuteno da vida (Ferreira, 2006). Na maioria das pessoas (dos pases ocidenta-
is) estas so satisfeitas; no entanto, existe no mundo um vasto grupo populacional
cujas carncias bsicas no se encontram satisfeitas pelo que no se manifestam
necessidades de nvel superior. Segundo a parbola (Lc.10, 25-30), estas competn-
cias sensoriais estariam presentes na conduta dos salteadores e no nomikos.

Necessidades fisiolgicas
Necessidades de segurana
Necessidades socialis
Necessidades
de estima
Necessidades
de auto-realizao
Realizao pessoal
Necessidades
psicolgicas
Necessidades bsicas
39
Necessidades de segurana - uma vez assegurado o bem estar fisiolgico do in-
divduo, este experimenta vrios graus de ansiedade respeitantes s ameaas corpo-
rais e sensao de segurana, isto , livre de perigo e da privao das necessidades
fisiolgicas bsicas (Ferreira, 2006).
Necessidade de amor e pertena, ou necessidades sociais a satisfao conse-
guida quando a pessoa sente que desejada, pertence a algum lugar e faz parte de
grupos em que aceite e amada. Estas necessidades fazem parte do terceiro nvel.
O Samaritano foi desejado pelo Desvalido no Caminho. Este desejo surge pelo
facto de este ter tido uma vocao esplancnofnica.
Necessidade de estima Incluem no s a necessidade de ter a certeza da im-
portncia que temos para os outros, mas tambm a estima que recebemos dos ou-
tros (Ferreira, 2006, p. 113). Se este nvel for satisfeito, o indivduo procura mere-
cer aceitao e respeito atravs da sua actuao. Procura assumir o seu estatuto de
modo a obter aprovao por parte dos outros. Quando a sua actuao apreciada
faz com que vejam como competente e com prestgio, levando o indivduo a
tornar-se auto-confiante, contribuindo para a sua auto-estima e tornando-se capaz
de ascender a um nvel mais elevado: o da auto-realizao pessoal. Houive uma
grande estima do Samaritano para com o desvalido, apesar de se desconhecerem.
Esta estima esplancnofnica no existiu no Sacerdote e no Levita da parbola. A
parbola termina com a evoo ao exerccio da misericrdia, por parte de Jesus
Cristo, no imperativo poitico: Vai e faz a misericrdia, porque aquiulo que quero r
a misericrdia e no os sacrifcios (Os 6,6). Este o grande ensinamento axiolgico
desta parbola do Bom Samaritano. Surge uma competncia axiolgicaq pelos ensi-
namentos da oparbola. Trata-se, pois, de uma competncia aretolgica da condu-
tra esplancnofnica.
Referncias / Bibliogrficas
[1] Bogdan, Robert & Biklen, Sari. (1994). Investigao Qualitativa em Educao: uma
introduo teoria do mtodo. Porto: Porto Editora.
[2] Collire, Marie F. (2001). Cuidar... a primeira arte da vida. 2ed. Loures: Lusocin-
cia.

40
[3] Custdio, P. (2007). A gesto da competncia e a gesto do conhecimento. In
M. Ceitil. Gesto e desenvolvimento das competncias. Lisboa: Edies Silabo.
[4] Davies, L. (1992). Bulding a science of caring for caregivers. Family community health, 15
(2).
[5] Egan, G. (1987). Communication dans la relation daide. Montreal: Les dicions Hrw
Ite.
[6] Fuller, J. & Farrington, J. (2001). Da formao ao aperfeioamento do desempenho.
Coimbra: Quarteto Editora.
[7] Goleman, D. (2005). Trabalhar com a inteligncia emocional. 3ed. Lisboa: Temas e
Debates.
[8] Hicks, C. (2006). Mtodos de investigao para terapeutas clnicos. (3ed). Loures:
Lusocincia.
[9] Jardim, J. & Pereira, A. (2006). Competncias pessoais e sociais. Porto: Edies Asa.
[10] Jorge, A. M.. (2004). Famlia e hospitalizao da criana (re) pensar o cuidar em
enfermagem. Loures: Lusocincia.
[11] Le Boterf, G. (1997). Competnces et navigation professionnelle. Paris : dition
dOrganisation.
[12] Le Boterf, G. (2003). Desenvolvendo a competncia dos profissionais. (3 ed) (revista e
ampliada). Porto Alegre: Artmed Editora.
[13] Lessard-Hrbert, M. & Goyette, Boutin. (2005). Investigao qualitativa, fundamen-
tos e prticas. Lisboa: Instituto Piaget.
[14] Meneses, R. D. Borges de (2008) .O Desvalido no Caminho. O Bom Samaritano como
paradigma de humanizao em sade. Santa Maria da Feira: Edies Passionistas.
[15] Nogueira, A. (2003). Necessidades da famlia em cuidar: papel do enfermeiro. Universi-
dade do Porto: Instituto Cincias Biomdicas de Abel Salazar. (Dissert. de Me-
strado policop.).
[16] Nogueira, A. (2008). Competncias do cuidador principal: perspectivas dos enfermeiros
comunitrios. Tese de Doutoramento apresentada Universidade portucalense.
Texto Policopiado. Porto.
[17] Nogueira, A. (2012). A doena e a dependncia na famlia. In: C.Moura. Processos e
Estratgias do Envelhecimento, interveno para um envelhecimento ativo. Porto: Euedito.
41
[18] Pires, A. (1994). As novas competncias profissionais. Formar. N10.
[19] Phaneuf, Ma. (2001). Planificao de cuidado um sistema integrado e personalizado.
Coimbra: Quarteto editora.
[20] Queirs, A.(1999). Empatia e respeito dimenses centrais na relao de ajuda. Coimbra:
Quarteto Editora.
[21] Streiner D. & Norman G. (1991). Health measurement scales a pratical guide to their
developement and use. Oxford: Medical publications.
The underdog on the read: the axiology of competences
Key words: Good Samaritan parable, competence, poietic ability, Priest and Levit
The Helpless at the Roadside, on this article, focuses your splancnophanic sense about a new
axiologic ability. These aretologic competence is a very new form of poietics qualifications from a
Samartitan to a Helpeless. This Good Samaritan parable describes the poietics competencies to
make up to the liturgical service of the Priest and the Levit of Jerusalem Temple. The story
narrated by Jesus Christ is dialectically founded upon the aretological competence. These capacities
there are in Samaritan actuation with the alterity ability. But there is accordingly to the Priest qas
the identity ability.
Resumo
Palavras-Chave: Parbola do Bom Samaritano, competncia, habilidade poitica, Sacerdote
e Levita
O Desvalido, neste estudo, ser focado no sentido esplancnofnico como uma nova competncia
axiolgica. Esta competncia aretolgica aparece como uma nova forma poitica. Na verdade, a
parbola do Bom Samaritano descreve as competncias poieticas, quer de umn Sacerdote e de um
Levita, de uma de identidade, segundo os ditames do Templo de Jerusalm, dado que a actuao do
Samaritano postula uma competncia de alteridade. Assim, a parbola, tal como foi narradfa por
Jesus Cristo, coloca-nos no mbito de uma competncia aretolgica, dado tratar-se de uma com-
petncia esplancnofnica.

42
Sabszy na drodze: aksjologia kompetencji
Sowa kluczowe: przypowie o Dobrym Samarytaninie, kompetencje, kapan i Levita
W przypowieci opisane s kompetencje kapana i Levity do suby liturgicznej w wityni Je-
rozolimskiej.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Walentyna P. Diaczuk
Kijowski Narodowy Uniwersytet Kultury i Sztuki (Ukraina)

, - , , ,
,
, ,
, , , .
, . ,
. ,
, , ,
,
, .
, ,
.
: ,
, . ,
, , -
.( - ). :
.
,
,
- .
, ,

44
. ,
.
.
,
,
, .
"". .
, ,
. "".
.
, , .
"". - , -
, , ,
. , :
1. , , "", -
"". "" -
"" . ,
, .
", ".
, : , ,
, , , - .
, .
, ,
. ,
.
2. c ,
, , . , .
, . ,
, .
- , , .
, , ..
45
,
, ,
, , .
, , "",
"" (), . , ,
, . 30-50 .
, 70-80 . - . . .
. ,

, , , ,
. , -
, , , .
.
- , ,
. ,
, . , - - .
, -
,
, , , , (
) - . ,

, .
"" ,
"". ""
, "". ,
- "",
, - "". ,
,
, .
' , ' .
- .

46
, ' ,
" ",
" ". . , .
, . , . , . , . , . , .
, . . .
XIX .
, . " "
(1869 .) . " " (1918 .). 1920-1930 .
.
: ""
, -
.
30-50 . . ,
" ".
. , . , . ,
. , . .
. . ,
,
"- ", .
- - ,
. - ,
, .
- , ,
. -
, . ,
. -
, ,
, .
. , - , ,
, - " " -
, , , , .
47
, . ,
400 600 . . .
,
. :
;
;
.
(1880-1936) " ",
1914 ., - 1923 ., .
, ,
- . , ,
, .
' ,
. - ,
, . ,
, , . . ,
- 1000-.
, , , , 200-300 :
("");
("");
("");
("").
.
,
.
(1889-1974).
" " .
""
, ,
. :
- 21, - 37 . , . ,

48
. . -
,
. .
,
, .
,
, ' ""
,
, , .
- .
-, ,
.
,
.
(1722-
1794), , :
(),
, , . ,
, , , ,
, , ,
, ,
. . ,
, ,
. , ,
, , , , , ,
, ,
. ,
,
, , ,
. ..
,
49
, .

: , -
, , ,
, , .

: 1) ,
, ,
; 2)
; 3)
,

, ,

, .

,
. , . , . , .

,

.
.
,
.
.
- ,
XIX .,
,
: , , , , ,
, .

50
,
. ,
- .

, ,
, ,
, - , -
.
.
(1870-1935).
,
,
, 1906 .
,
. , ,
, , .
.
( XVII
.)
.
.
, . . ,

, (.
, . , . ).
, .
,
,
. ,

.
51
,
. ,

. . ,
:
.
,
.
,
,
,
.
.
:
1985 .

, . , , ,
. ,
. . ,

.
, , . .
. ,
, .

.
, , -
, , :
, ,
, .

52

. . ,
:

- : , , ,
, , , .
, , , .

,

,
. ,
,
. .
. ,
, ,
. , ,
, : , , ,
, . .
.
(
),
.
, , , .
,
.
, , , .
, ,
. ,
, ,
, .
53
XIX . XX .
. :
( ) (
). .
,
. ,
,
.
, . ,
.
. , ,
, .
- ,
.
- .
, -
,
-
.

[1] .., : . - .: , 1988.
[2] .., . - .: , 1996.
[3] ., .
. . - ., 1995.
[4] ., .
// , 1991, 6.
[5] .., . - ., 1997.
[6] . . . - . ,
1937; . // , 1991, 19.
[7] .. . ., 1995.

54
[8] // .., ..
,, 2003..171
[9] .. . - ., 1977.
[10] 30 1950 //
. 9.
[11] .. . - : -
. -, 1997.
[12] . ., .
XVII . .. 1961.
[13] : // . 1950. . 8
(32).
[14] ., .
. . .
[15] ., , , 1924.
[16] ., . - . .
[17] ., .
. - , 1985.
[18] .., , , . - ., 1992.
[19] . . . . ,
1940.
[20] . ., . - .: , 1990.

: , , , ,
,
XIX .
XX . , .
: ( ) (
). , .
55
, ,
.
The historical retrospective in classification of cultures
Summary
Key words: Culture, Events, Evolutionism, Civilized Direction, Culture, Art of Theatre
Traditionally, according to ideas of cultural science in the XIX cent. beginning of
the XX cent. on the cultural structure I. Ogienko within different nations pointed out two cultural
levels, those were: lower (folk culture) and higher (the culture of intellectuals or professional
culture). The existence of professional culture is, according to Ogienko inevitable prerequisite for
cultural evolution as it is nationwide international power.
Historyczna retrospektywa w klasyfikacji kultur
Streszczenie
Sowa kluczowe: kultura, ewolucjonizm, kulturoznawstwo, sztuka teatru
W artykule przedstawiono genez kulturoznawstwa w XIX i na pocztku XX wieku. Au-
torka rozrnia w nim kultur ludow i kultur profesjonaln, zgodnie z poziomami kultury
wyrnionymi przez I. Ogienko.
ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
O.P. Mazurkiewicz

,
,
, . , ,
, ,
. ,
- , ,
- -
.

, .
-
,
, .

.
XIX . ,
-
,
, , , ,
(), , ,

58
. ,
, ,
,
, .

, , - ,

, .
, ,

, -

,
,
, , .
""
"" - - ,
- ,
- - .

-
.

"", , ,
,
-
[3, . 129].
,
.
.
, , ,
O.P. Mazurkiewicz
59

. ,
,
" " .
- ,
,
,
.
-
- .
,
, , , ,
.
( ) -, -
, " ",
- , ,
, ,
.

,
, , , ,
XIX - XX
[1, . 30-35].
-
,
,
.
, , ,
,
, , ,
,

60
, , ,
.
" - ",
- "",
" ", "" (
),
"", " ", ""
,
[2, .105-107].
- ,
.
,
,

"", ""
"", . -
, -
, "",
"" [6, . 33].

.

,
. XVIII - XIX , -
,
"
"
, - ,
, " " ,
, , " ",
O.P. Mazurkiewicz
61

[10, .
61-68] .
-

- , -
.
, ,
, ,
.
, ,
" ", " ",
[11, . 119]. ,

, ""
,
.
, , ,

,
.

[1] .., //
. 1994. - 2.
[2] .., : , , . ., 1991.
[3] . ., : . .,
1990.
[4] . ., //
. ., 1991.
[5] .-., . ., 1988.

62
[6] .., , , . ., 1977.
[7] . ., : , , , ., 1981.
[8] ., . , 1990.
[9] ., //
. ., 1986.
[10] ., //
XIX-XX . , , . ., 1987.
[11] ., .
. ., 1991.
[12] ., . ., 1992.

oi : a a, i
M .
Philosophical image of Ukrainian culture
Key words: Ukrainian culture, philosophy
Purpose of the article - to characterize the phenomenon of Ukrainian culture.
Filozoficzny obraz ukraiskiej kultury
Streszczenie
Sowa kluczowe: kultura ukraiska, filozofia
Celem artykuu jest charakterystyka fenomenu ukraiskiej kultury.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Tatiana Krotowa
Kijowski Uniwersytet im. Borysa Griszczenki (Ukraina)
Conceptualizing of women's classic fashion style
of the XX century: Method of studying of French
couturiers heritage in the world museum collections
Introduction
In the XX-th century in the European fashion some significant changes has gone
on as a result of which the main stylistic trends of contemporary costume were
formed. Among them, the classic suit occupies a special place, the gradual develop-
ment of which occurred irrespective of artistic styles and movements in art. The
searching for new forms of costume were based on the matching of mans image
the needs of society and included a pronounced subjective factor, the author's opi-
nion, the inherent creativity of a designer. Supported the growth of the economy,
this time fashion history left a legacy of outstanding couturiers like Elsa Schiaparelli,
Jeanne Lanvin, Jacques Fath, Cristbal Balenciaga, Gabrielle Chanel, Edward
Molyneux, Christian Dior, Yves Saint Laurent. Although the scope of their works
included a variety of styles and themes, but each one is more or less turned to the
classic forms of fashion and as a result of the author's interpretation, each of them
created a unique concept in classical costume.
So, compositional style structures appeared, each with a distinctive artistic value.
However, the European experience of artistic design, accumulated in the XX-th
century, still is not fully digested, and a wealth of modeling classical canons of Eng-
Conceptualizing of women's classic fashion style of the XX century: Method of studying of French

64
lish costume in the works of famous French fashion designer is not well studied and
is not fully used in design practice .
The relevance of the study
In connection with the filling of casual wear market by models with uniform de-
signs, it is necessary to appeal to the unique methods and techniques of the art of
the outstanding masters of the fashion French school of the XX-th century cos-
tume. Therefore, the relevance of this study is caused by the necessity of scientific
understanding of creative methods of French artists of the XX century fashion,
identifying of authors features in artistic structures costumes on the base of muse-
um sources with the possibility of further use of this experience in fashion design.
The purpose and objectives of the study
The purpose of this article is to reflect the stages of development of forms of
classical costume during the XX-th century and its basic allocation options based on
method of study of authors designs of prominent French fashion designer. The
goal is achieving in the process of the following tasks solving:
1. Analysis on the classic suit or interpretation of the classics in the works of E.
Schiaparelli, J. Lanvin, J. Fath, C. Balenciaga, G. Chanel, E. Molyneux, C. Dior, Y.
Saint Laurent as to the specifics of forming, cutting, use of materials and textures,
ways of decoration.
2. Separation of generalized, basic version of the classic costume as an analytical
scheme, which demonstrates the diversity of women's classic costume in the herit-
age of the XX-th century French couture.
Source base study
Study valuable sources of methods of design and cutting of eminent masters are
historical and contemporary collections of costumes from the leading museums of
the world such as the Metropolitan Museum of Art (USA), John F. Kennedy. Presi-
dential Library and Museum (Boston, USA ), Manchester City Galleries (UK), The
Kyoto Costume Institute (Japan) and others. Thanks to modern Internet technolo-
Tatiana Krotowa
65
gies the fashion world heritage are available for viewing, in addition, for most sites,
there is a possibility to see and analyze the costume from the different point of
view, to enlarge the needed fragment, read the comments and descriptions.
Methodology
The study of forms of the XX-th century costume was based on comparative-
typological, comparative-historical, historical-cultural, analytical and sampling meth-
ods: from the creative legacy of designers those models, that are based on classical
forms, were selected and analyzed. By compositional and stylistic analysis, each
model in terms of shape, silhouette, nature structural and decorative lines, masters
innovative approaches are described. In order to illustrative demonstration, the
diversity of the French school of classical costume of the XX-th century, the most
typical patterns were processed using a vector graphics editor CorelDRAW, and
presented in graphically and analytical scheme, that allows you to see the features
of silhouettes, lengths, volumes, belts varying details.
Composition and stylistic analysis of samples of French couturiers classic
female suit of the XX-th century
The author's options of compositions, methods of shaping, methods of usind of
expressive tools, associated with the material, decor, color are in practical interest
for studing. Timeframes study covers the XX-th century, so far as just in this period
the above-mentioned outstanding masters created such a model, which proved a
turning point in the history of European classical costume. After their integration
into the global fashion, conceptualization process forms of the classic costume can
be completed. Further development of the modelling has occurred on the base of
these samples, and established classical form was subjected and has been subordi-
nated to the new authors transformations in the collections of contemporary de-
signers.


66
Elsa Schiaparelli
In 1930-40 a suit became a common feminine stock of clothes. During this
period the creative works of E. Schiaparelli made a significant contribution to the
fashion world, who managed to convert hundreds of womens images that became
her clients of and adherents. Part of her legacy appeals to classical forms. Suit of
1938 in the Figure 1. related to pagan collection and there is a clear expression of
the relationship between art and fashion under the influence of Surrealism in Paris
of 30-th (Schiaparelli, 1938, Metropolitan Museum). Taking as a basis the classical
forms in general, E. Schiaparelli uses crepe with pronounced texture, achieving the
effect of dense customized fit figure. Surreal techniques shocking comparison
with plastic insect, which are resting on a gentle pink collar. Flowers, fruits, animals
and insects found their place in the decoration of costumes inspired by the art of
Botticelli. Buttons are in leaves shape. Thus, this unusual ensemble, in an amazing
way, combines motifs of surrealism and classic shapes in the cut of the jacket and
skirt.
E. Schiaparellis collection of 1939 was dedicated to music (Schiaparelli, 1939,
Metropolitan Museum). Musical instruments like buttons, music boxes as buckles
and belts, as well as embroidery notes were its distinctive accents. Items for connec-
tion clothes Schiaparelli often used as a palette for her artistic expression: "queen-
button" continued to reign us" (Schiaparelli, 2012). As we see in Figure 2., this
costume is decorated with buttons in the shape of an open piano keyboard. One of
the authors features fashion interacts with classic forms of jackets and skirts, that
was in using illusion parts: shawl collar are continued twill embossed lines that cre-
ate the outlines of boleros. Black and white lining color repeats piano, keeping the
theme of the collection.
Pantsuit design of 1938-1940 in the Figure 3. repeats the male, but a pronounced
women's feature of this suit is a waisted jacket (Schiaparelli, 1938-40, Metropolitan
Museum). Faced with the events of 1940th Schiaparelli wrote: "I tried to make a
woman beautiful and delicate at the same time, so that she could adapt to the new
rhythm of life, and she couldnt understand at once that the look of elegance,
Tatiana Krotowa
67
which we knew before the war, gone out" (Schiaparelli, 2012). These days you can
rarely see a woman wearing pants. As noted in the description of this costume on
the page of Metropolitan Museum, a stylish client of E. Schiaparelli M. Rogers,
whoes attitude towards fashion was boldly and brave, wore this dress. Apart from
certain functionalities, pants make the figure much longer. Leather buttons are one
of the characteristics of non-traditional methods of stylist to use materials or addi-
tions, which are not designed for that.
Autobiographical memories and revelations of E. Schiaparelli, outlined in her
book "My shocking life" provide a way to distinguish the components of symbiotic
of costume and surrealism art in her works. Staying and working in England for a
long time, she expressed her impressions that way: "The simplicity, ingenuity of
those who are called in England the" working people", inspired me, because they
dictated by convenience and necessity" (Schiaparelli, 2012). On the other hand she
is inherented the absolute freedom of expression, the desire to implement the bold-
est attempts, elation to the most fantastic areas of her imagination. So, balancing on
two opposite faces practical in wearing and deployment of imagination and inge-
nuity against all the practical sense make the style of E. Schiaparelli, and thus
belong her heritage to the mysterious pages of the fashion world.
Jacques Fath
French fashion designer and acute businessman Jacques Fath, despite of many
fashion supporters displeasure, began to offer the affordable casual chic to the
Parisian women. Costume of the 1940-th in the Figure 4 consists of jacket and
skirt with pleats and made of wool in dark blue, the outlines of the collar with
pointed lapels and pockets decorated with velvet (Fath, 1940, The Kyoto Costume
Institute). Broad shoulders and pockets highlight the horizontal shapes, waist high-
lighted clearly by three recesses. In the pre-war period and during the war it was
necessary to engage women in those activities that were considered purely male till
this period. The image of the elegant ladies of the family and personal concerns
went back in time, so to create an image in the suit the other compositional tools
and techniques were used: more active and clear forms, dynamic and busy line,

68
underlined figures modeling, extended shoulder line, the expansion and contraction
of hem line, waist emphasizing.
Activation of horizontal and diagonal suit lines led to a new silhouette that is
schematically composed of two triangles or trapezoids connected vertices on the
natural waistline. The most difficult and massive of these forms is in the top that
gives the impression of tension. Hips seemed narrower than shoulders, the figure
became tightened. All these features significantly altered the natural contours of the
figures in costume.
Jeanne Lanvin
Since the beginning of the First World War the Lanvin house has become to
create a dress that differed by its severity and brevity. In Figure 5 we see a 1940th
dress from beige- pink twill weave wool (Lanvin, 1940, The Kyoto Costume Institu-
te). Applied shoulder and knee length skirts, as noted above, there are the traits of
war fashion. Complicated stitched details with buttons on the breast and side pock-
ets act as decoration, but generally add a certain significance. This garment express-
es such imagery features as efficiency, inner strength, independence, and self-
discipline. Thus, with the war approach and its duration, fashion endowed to the
female character the courage traits.
However, do not forget that in that-time fashion the luxury toilets were popular,
thanks to the popularity of G. Garbo, D. Kroufurd, N. Scherer. But the develop-
ment of forms of classical costume has its own line of evolutionary accumulation of
some new features that, as a result, will lead to the final transformation of form and
artistic structure of costume in general.
Christian Dior
After the war the suit also remained an important part of women's wardrobe, but
the proportions were stiff and geometrized until 1947, when Christian Dior intro-
duced his famous collection "New Look", launching an era of femininity in suit.
Diors offer was the opposite as to that-time fashion, mode of life and social life.

Tatiana Krotowa
69

Figure 1. Figure 2. Figure 3. Figure 4. Figure 5.

Figure 1. E. Schiaparelli. Suit. 1938.
Figure 2. E. Schiaparelli Suit. 1939.
Figure 3. E. Schiaparelli. antsuit 1938-1940.
Figure 4. J. Fath. Suit 1940-44.
Figure 5. J. Lanvin. Suit 1940s.

"The responsibility for serious changes was laid on me. I wanted to know, what
is its essence, and I realized that we had returned to the art how to be pleased"
(Dior, 2011). Master looked round at the pre-war times, compared past and present,
recalled extravagant surreal finds of E. Schiaparelli: "Madame Schiaparelli, with her
universal inherented talent, moved the elegance limits, incorporating amazing in it.
Perhaps she went too far because in 1938 Balenciaga, who had just opened his
house, Menboshe, Robert Piguet, began to look for a classic shapes. The war inter-
rupted this search, replacing it with deprivation in the style of zaz ... So after a long
search ... fashion came back to basics, to its eternal purpose, and its purpose is to
decorate women, to help them to become beautiful" (Dior, 2011). Instead of tight
angular shapes that bore the severity of the military times, the image of femininity
came. Expressive means of those times were: retreating soft shoulder lines, empha-

70
sizing chest, constriction of the waist, significant extension and expansion of the
skyline from the waist or below to the skirt downwards. It was exquisite forms that
modeled figure sculpturally by smooth and elegant design lines along the goods
which was maintained by graceful movement. The image and the silhouette were a
single entity by the subjugation of continuous plastic idea, the only line of all com-
ponents from shoes to hats.
Forms of the suit were also subjected to rethinking and modification in the con-
text of "New Look". Supremacy of flared shape existed in parallel with the oval that
developed later. The plastic nature of these forms influenced the rectangular silhou-
ette: sharpness and underlining disappeared. Each of these forms had an active
development in the various transformations of C. Dior during 1947-1957 years.
The most famous costume in the style of "New Look" is the suit "Bar" or "Tail-
leur Bar" 1947, presented in Figure 6. (Dior, 1947, Metropolitan Museum). Bodice
tightly fitting the waist and has a high armhole, breast shape has a soft and natural
shape. Skirt took the main load of form and was formed by a large number of tex-
tile by means of variety folds, tails, using maximally the plastic material properties.
Long pleated skirt of black wool represented in the collection of Metropolitan Mu-
seum of Art, is a replica of the original suit skirt. In order to realize a relaxed ele-
gance of feminine silhouette, it was necessary to have quite rigid consrtuction. The
masters desire to the architectural precision forms required other means than exist-
ed until now: dresses had to be "built" according to the structure of the female
body, to its natural roundness. To add resilience to dresses, C. Dior put them on the
lower skirts of percale or taffeta, thereby reviving the forgotten traditions. The
rounded shoulder line was achieved through the design of sleeves "kimono", "rag-
lan", sewn in with a minimum width of pellet and combined cutting outs.
In a variety of literature about fashion costume history, this form is described as
absolutely new, but when you are getting familiar with the release of the fashion
designer "Dior about Dior: Autobiography" it is becoming absolutely clear that this
is a brilliant embodiment of historicism, high-masterly transformation of the form
of XVIII-th century female costume, or as often says Dior himself of the times
Tatiana Krotowa
71
of Louis XVI and Marie-Antoinette: "By nature I tend to past ... In the 1940s we
have not taken leave of difficulties, of thrifty stingy, frantically remember food and
textiles cards yet. Is not it natural that my thoughts flew away from the miserable
poverty ? The times ... when women were soldiers in uniform, which emphasized
the broad shoulders of fighters, has not passed yet. But I drew a female flower
with retreating shoulders, high breast, thin,as a stalk, waist, in lush, like halo skirts"
(Dior, 2011). Tightening the waist, that resembling the shape of an hourglass, Mon-
sieur Dior ascended to the beautiful era of his childhood, when corsets and wide
skirts formed the shape of a female figure. After the grand success of his collection
in 1947, the couturiers of the XX-th century often applied to the image, founded by
him, and also modern designers are applying now.
Jacket shape of Diors suit version of 1951 Dsire in Figure 7. (Dior, 1951,
Metropolitan Museum) is similar to the jacket Bar, but with a different solution to
the details connection: coat-breasts connected by one button with two decorative
buttons, collar with rounded lapels connected with decorative loop. Skirt narrow,
length is below the knee. Oblong narrow silhouette added lightness and slimness to
the figure. The internal segmentation of the jacket by design lines in the waist area
solved the head problem femininity show.
Continuing to develop the new forms of classic, in 1954 Dior offered the suit
form of line "H". Dinner suit of 1955 presents in Figure 8 (Dior, 1955, Metropoli-
tan Museum). This form was developed within the rectangle, had extracted half-
contiguous silhouette with a strong horizontal forms. The ensemble is the result of
masters experiments and consists of dresses and jackets. When there was a need to
take off the jacket it gave the possibility to change the look completely and, at the
same time, also looked elegant. Soft shoulders lines with sleeves "raglan" are main-
tained by the same shape of jacket lapel, that combines its masterful cut with plastic
transformed stand-up collar. Constructive line of jackets left half reflects in a mir-
ror the edge line of the lapel. As you can see, this form is very different from the
previous and also is thoroughly researched.
In 1955, designer worked out dresses and costumes of the line "A". In Figure 9
we see "A"-ensemble (Dior, 1955, Metropolitan Museum). Although the overall

72
silhouette also extends down through the flared skirt, as in Figure 6, the principal
difference of this suit is waistline, which is not accentuated, but only slightly affect-
ed. From the waist, jackets hips lines develop parallelly to the skirt form.
In Photo Henry Clarke for "Vogue" 1957, Figure 10 we see the costume of line
"Y" (Dior, 1955, Vogue). This is the last silhouette, developed by an outstanding
master. It was called "fuseau", which in French translation means "spindle". Low-
ered retreating shoulders, cropped extended sleeves; waist, slightly marked only in
front; hem, narrower below the knee were characterized for this form. Thus, direct
cut acquiring the shapes of soft elongated oval. This refined image of a mature
woman, which involved the complex plastic movement, pointed to the sophistica-
tion and complex inner world. Just from this form, oval and rounded silhouettes
began their development in future fashion of the XX-th century.
So, a major formative factor for C. Dior was the silhouette, the basis of his sky-
line a female figure, and his formative principle was in the allocation and empha-
sizing by harmonious relation of that natural volume that already exists. Early in his
career, for making his costumes, Dior used traditional fabrics that were used for
men's clothing wool, flannel cloth, but the construction of models that followed
the female form, provided to these textures completely different aspect. During the
ten years of his short career the designer created numerous variety of designs: out-
door ensembles, casual, evening dresses, cocktail dresses, ballroom, wedding dress,
but his suits represent a separate species of classics, where all means of expression
the form, style, texture, decor and additions serve to one main purpose the
creation of a new canon of femininity, which had to be the fashion.
Cristbal Balenciaga
Peculiar ideas about feminine silhouette was represented by Cristbal Balenciaga.
His fine "sculpted " models have various names dress "balloon", "barrel", "sack",
"two-faced woman" (dresses and suits, front fitted and with large back pleats) high-
waisted dresses "baby Doll", the famous "hat-box"...

Tatiana Krotowa
73


Figure 6. . Dior. Bar Suit. 1947.
Figure 7. . Dior. Suit Dsire. 1951.
Figure 8. . Dior. Dinner suit. 1955.
Figure 9. . Dior. A ensemble. 1955.
Figure 10. Photo for Vogue. odel Renee. 1957 (fragment).

In the masters works we can often trace historical reasons: he was inspired by
the art of XVIII-th century, Renaissance and Medieval ages. In his relation to
clothing there are the traditions of his homeland Spain the severity and restraint,
especially in relation to the body, which is always hidden under clothing. Couturier
did not use superimposed items (busts, hips), opening maximally the plastic possi-
bilities of each material. He prefered materials, which were well shape kept: textured
wool fabric, smooth and at the same time strong silk, thanks to which, even the
most complex in shape dresses seemed light; he often combined in one model
different texture and contrasting color materials. Suit complemented distinct hats
hats with large margins, decorated with feathers, draped hoods, jewelry earrings
and pearls ropes.

74
Despite the fact that the coutures name is mostly associated with dresses and
coats with flowing folds and fancy forms, he made a huge impact on casual cloth-
ing, including a suit. Adhering to the principle that the evening dress should be
luxurious, and casual simple and strict, Balenciaga expertly beat the classic struc-
ture, but with his usual gentleness in the form creative work. His authors versions
of classic look original in his own way because of the unconventional design and
proportion.
The model suit in Figure 11., (Balenciaga, 1950, Metropolitan Museum) reflects
the general trend of 1950 's fashion: most fashion designers worked in the style of
"New Look" and C. Balenciaga appeared here as Diors follower. However, due to
practical properties of wool, simple skirt cut with two side pleats, long sleeves this
model is fully correspondented to its casual role.
The opposite principle of shaping with objection of waist emphasis are imple-
mented in the next model in Figure 12. (Balenciaga, 1952, Metropolitan Museum).
Jacket double-breasted with two rows of buttons, turn-down collar without lapels
and with shortened sleeves. The complex structure of this jacket is based on a com-
bination of the base central element a connecting point of two sides and the
rectangular form back foundation with jacket enhanced cutting side elements. Con-
structive lines between the side and central elements are of rounded character, they
start from sleeves pellet and hidden under the functional pockets. Valves pockets
are angled parallel to the rounded edges of jacket. The sleeve is also fairly extensive
and loose. The skirt is straight with considerable freedom to cling.
In 1956 Balenciaga offered a dress in a shape of "sack" which widen from shoul-
ders and looked like an extended oval. Then he modified this form: in some models
he softened the oval character, in some increased the volume, sometimes he rep-
resented dresses with additional overlap on the back, with the decorative details in
front or behind. Couturier applied the form "sack" to the suit, such as in a silk jack-
et of light beige with small black peas in Figure 13. (Balenciaga, 1960, Metropolitan
Museum). Silhouette in profile has the particular importance in this jacket: it mod-
eled with volume back. Turn-down collar is located at some distance from the neck
Tatiana Krotowa
75
and gently placed on the jackets sides. Variation of "sack" form in this set is only
concerned to jacket, the skirt has a rectangular shape.
Oval shape also developed in different skirts cuts Figure 14. (Balenciaga, 1959-
69, Metropolitan Museum). Wide skirt gathered through the waist with the help of
soft folds that straighten at the hips line and narrowed at the bottom. Combination
of skirt with shorten and slightly fitted jacket with shortened sleeves makes this
dress feminine and elegant. Composite accents are enlarged collar with lapels and
large button.
The most versatile version of the classic suit, proposed by C. Balenciaga, was
single or double-breasted suit with sewn in sleeves and turn-down collar with a
predominance of horizontal structural lines (Figure 15), (Balenciaga,1964, Manches-
ter Art Gallery). The upper edge of jacket forms a small lapel. Constrained volume
expansion of the back are felt, that gives a measured freedom to a jacket form. Skirt
is straight cut with pockets. Minimum plastic effects in this model of emerald green
is completely correlated with rationality and comfort.
So, Balenciagas author means, concerning the expression of real femininity in
suit were particular sense of form, lines perfection, atypical cut, fundamental lack of
sharp edges, extremely plastic character of shapes and outlines, polished and bal-
anced of components.
Gabrielle Chanel
In a set of classic costumesof the XX-th century, the costume in the style of
"Chanel" holds its prominent place, which is primarily associated with the famous
tweed suit. After a long break in her activity in 1954, she did not stop the search of
such forms of costume that would not depend on changes in fashion trends and
could be universal. Being a supporter of stockinet at the beginning of her career, in
the mid-century, she again asserted its distinct features and relevance of time with
increasing rate. One of the basic stockinet suits from Chanel day ensemble of
1956 Figure 16. (Chanel, 1956, The Kyoto Costume Institute).


76
Figure 11. Figure 12. Figure 13. Figure 14. Figure15.
Figure 11. C. Balenciaga. Suit, 1950.
Figure 12. C. Balenciaga. Suit. 1952.
Figure 13. C. Balenciaga. nsemble. 1960.
Figure 14 C. Balenciaga. Dinner ensemble. 1959-69.
Figure 15. C. Balenciaga. Suit. 1964.

Dark blue stockinet "jersey", decorated with white lace "pigtail", laconic half-
adjacent silhouette with vertical constructive lines naturally shaped the female fig-
ure. And if in the 20 - 30s "jersey" was used for the manufacture of men's under-
wear, the revolutionary transformation of G. Chanel, moreover, produced by great
achievements of textile and knitting industry of 50's, favoured the entering of wom-
en's knitted two-piece suit to the classical composition suit.
New ideas of 50 's, first were appreciated not by French but American fashion
supporters. For the U.S., this period is characterized by active output to the global
level in the field of economics and American women welcomed the Chanel style,
acceptable to the business areas and for business lifestyle in general. Active fan of
this style was the U.S. presidents wife Jacqueline Kennedy. Unique dress from
Chanel, which belonged to the first lady in the 1958-1963 (Figure 17.), preserved in
Tatiana Krotowa
77
the museum collection of John F. Kennedy, Boston, USA (Kennedy, 1958-1963,
Presidential Library and Museum). Costume is sewn with black wool ribbed texture,
lining and blouses made of ivory silk satin. Blouse cuffs are illusion, in fact there are
no sleeves in blouse. The solution of the boards edges form pays attracts out atten-
tion: they cut out as a straight line that combines the jacket laps with extended neck,
which turning away, forms the original collar, so-called "French", the laps are joined
by two buttons just below the waist. Functional pockets are located on the bottom
product line, decorative stitching on the edge of pockets and cuffs creates the edg-
ing effect.
Despite the fact that in Chanels collections there were various models of dress-
es, coats and pantsuits, her later development of tweed suit was a favorite model
and it is still continuing to be her symbol Figure 18. (Chanel, 1960-1965, Man-
chester Art Gallery). The suit differed by the restrains of half-adjacent shapes and
proportions verified, materials harmony and decoration. Materials for these suits
were tweed with loose texture or boucle. Chanel would not leave this, calibrated by
long years of searching, suit style, while continuing to assert its concept in a slightly
modified versions of other detail means, decorative items and bundling with other
components of the costume.
Chanels suits were worn with a silk blouses, with jewelry, quilted handbags on a
chain, with hats, beige leather pumps with a slim, low heel with a narrow lace-up
prow and dark contrasting inlay, which, according to Mademoiselle, visually made a
leg much longer. Together with new suit forms, which created a challenge to lush
contours, Chanel offered a new approach to clothing because of the increasing role
of woman in public life, strengthening of her independence and autonomy.
Edward Molyneux
Original unique versions of female classic dress are the m odels of French coutu-
rier of British origin Edward Molyneux, whose activity took place in 1919-1969.
Among his various purposes clothing a special place in his work takes the classic
suit, and two models are included in our study (Molyneux, 1962-63).

78

Figure 16. Figure 17 Figure 18. Figure 19. Figure 20.
Figure 16. G. Chanel. Day Ensemble. 1956
Figure 17. G. Chanel. First Lady Jacqueline Kennedy Clothing. 1956
Figure 18. G. Chanel. Suit. 1960-1965
Figure 19. E. Molyneux. Suit. 1962
Figure 20. E. Molyneux. Suit. 1963

In Figure 19 we see wool suit of smooth texture with original connections of
jackets sides by buttons rows along the diagonal. Small English collar goes into the
clasp on the chest, and bottom jacket is joined by inverted v-liked low-necked,
which makes asymmetrical composition perfect. The soft plastic shoulder line is
achieved by a modified cut sleeve "raglan", the silhouette of jacket is half adjacent,
the skirt is rectangular. The suit is supplemented by blouse with elegant small bow,
gloves. The costume in Figure 20. has the same lapels form with a diagonal buttons
row, but loose tweed texture dictated a different form: no collar, sleeve is descended
from the shoulder and shortened, the skirt is rectangular. Blouse bow is a single
accent of this perfect functional suit.
Tatiana Krotowa
79
Yves Saint Laurent
Next weighty word in the development of classical costume forms in the second
half of XX-th century belonged to Yves Saint Laurent and connected with the fa-
mous women's tuxedo. The revolutionary impact of the prominent fashion designer
to the fashion world, in particular, to the interpretation of the ideas of classical
forms fell on the 60 and 70s and can be explained by the acute sense of the need to
wear more wide sections of the population that is, to create ready-made clothes.
Ensemble cocktail in Figure 21., developed by young Yves Saint Laurent in 1959
for the Dior Home (Saint Laurent, 1959, Metropolitan Museum), is an early itera-
tion of tuxedo idea it is expressed in the character of decoration of the the ex-
tended black wool collar jacket by the silk satin, clear details a bow and buttons
surfaces also are made of silk. Overall the distinctive look of Yves Saint Laurent
in this model still relies highly on the design and silhouette of Dior s line "Y" with
its typical retreating shoulders and soft lines.
The Revolution of Yves Saint Laurent in fashion occurred as a result of his
"meeting with his era" and based on objective characteristical features of 60-s social
life. Women, who got the right to vote at the end of the war, more and more fought
for their rights in other spheres of life: the right to independence, decent work and
wages equal to men. Family planning questions (contraception, abortion rights)
were discussed keenly. It definitely affected the style of dress, emancipated women
needs as to the diversity and quality of clothing increased nonstop.
In 1966, Yves Saint Laurent created a model for modern women from the men's
tuxedo. The master noticed pants female model in the M. Dietrich photo, who
shocked the public by appearance in this dress in the film "Blue Angel". K. Pertsova
the author of the book "My Yves Saint Laurent, from Moscow, who had been
working for the Yves Saint Laurent House as a accessories designer for twenty
years, gives a personal statemen of couture: "I've been made an enormous impres-
sion by Marlene Dietrich photo in mans suit. A woman dressed as a man, whether
a tuxedo, blazers or marine forms had to be incredibly feminine, to be able to wear
the clothes, not intended for her. She must be a charming and graceful even in the

80
smallest details" (Pertsova, 2012). Yves Saint Laurent offered to wear tuxedo with
elegant pants as evening dresses, instead of dress that was an unexpected fact.
Pantsuit of 1970-s, presented in Figure 22 one of the options of business suit,
which also served as a replacement for an evening dress. It seemed impossible in
the early 60's, because women in pants were not allowed to enter the restaurants
and night clubs (Saint Laurent, 1970, Metropolitan Museum). At first it was shock-
ing, but very quickly trousering fashion began to occupy an important place in the
womans stock of clothes and became a classic group costume. Lets rememberl that
the rapid spread of pants fashion was happened thanks to Catherine Deneuves
appeatance in such costumes she was Maestros muse throughout his creative
career. Just thanks to Yves Saint Laurent interpretation, the tuxedo and trouser suit
entered forever to the women's stock of clothes and will not be the subject of criti-
cism and prohibition as to everyday wearing in European society no more.
Putting women in the mens suit, he not only emphasized their femininity, but al-
so added confidence to them. "He does not copy but rethinking, improving the
existing models, creating from men's trench coats the feminine mantle "haute cou-
ture", slightly changing the proportions and using the different fabric... Tuxedo, pea
jacket, trench, mens suit entered to the fashion alphabet forever, and Maestro saw
them almost accidentally, they already existed, and he made them "his"" (B.-H.
Lvy, 1986).
An alternative to the evening dress was a business suit Full dress a jacket with a
skirt (Figure 24.), (Saint Laurent, 1988-89, Metropolitan Museum). Accentuation of
shoulder girdle in suit is increasing due to the increased pointed collar and lapels of
contrasting white forms.
The final model, which completes the analysis of the classic costume samples of
eminent French couturiers of the XX-th century is the trouser ensemble model of
1997 in the Figure 25. (Saint Laurent, 1997, Metropolitan Museum). This ensemble
consists of several elements: a jacket, trousers of the black wool with a belt, a white
silk blouse with a typical Saint Laurant bow. This model personifies the entire era
on its right.
Tatiana Krotowa
81
Tuxedo option of 1983 (Figure 23) is a perfect example of Maestro style (Saint
Laurent, 1986). The wide satin strip that decorates the top, is in harmony with shawl
collar. Aggravated cuffs form, entered the master, are in the "dialogue" with a
handkerchief in the breast pocket. Shoulder line extended. It is the same in wom-
en's fashion, when through costume the womens claim to meaningful role in socie-
ty are expressed, as we can see in some costumes of 1940-44.

Figure 21. Y. Saint Laurent. ocktail ensemble. 1959
Figure 22. Y. Saint Laurent. antsuit.1970
Figure 23. Y. Saint Laurent. Smoking. 1983
Figure 24. Y. Saint Laurent. Full dress. 1988-89
Figure 25. Y. Saint Laurent. nsemble. 1997

Frenchman by birth, Yves Saint Laurent went for inspiration to China and Peru,
the city of Oran in North Africa, where he was born, and to the sun of Marrakesh,
where he alone created sketches for his future collections. Bernard-Henri Levy, a
modern philosopher, a writer and public figure in the introduction edition of "Yves
Saint Laurent by the eyes of Yves Saint Laurent", which, through the numerous
photos and 400 drawings made by the master's hand, introduces the 28 year peri-

82
od of his work, touching stories of blazers and tuxedo. He also notes that Yves
Saint Laurent was not the first who introduced in the women's clothes stock the
element of menswear, that he just never wanted to wear women as men, that it was
not the point of borrowing, introduced, usurped items of clothing. New and truly
revolutionary, in the authors opinion, was the fact that all above-mentioned ele-
ments have changed the face, view and their status. "The main thing that the
contemporaneity of Saint Laurent, as well as all real creators, is that he changes
radically all things, that he borrows, processes and metabolizes: every item and
every piece of real, turning in the light of his style, radically changes its meaning"
(B.-H. Levy, 1986). His genuine and profound present, according to the writer, is in
his tendency to association. "Saint Laurent doesnt "find" you out, he "associates".
He even not "associates", but interpreted. And he even doesnt try to deal with
straightforward scientific art modeling using these generally recognized associations
but he is engaged in the subtlest, really intelligent modeling, which destroys these
associations in proportion with their assimilation" (B.-H. Levy, 1986). Bernard-
Henri Levy points to the importance of limit in the couturiers creativity, transcend-
ency of which affected most of all on the customs and spirit of the era: the line that
separates the men from the women, that Yves Saint Laurent, of course, not can-
celed, but he constantly crossed it, which he continuously narrowed, reduced and
corrected, creating his blazers and tuxedos.
Conclusions
The samples of author female costume, which were analyzed in the article, in the
works of famous French couturiers of the XX-th century reflect the phased concep-
tualization of the classic style of European fashion. Each of these stages formed an
appropriate time image of women. Conventionally, they can be described as fol-
lows:
Stage 1. 1930-1946 the shaping naturally required the formation of man-
nish figure impression in the prewar and wartime period. In the European
fashion of 1930-th several fashion trends were reflected, including trends in democ-
Tatiana Krotowa
83
racy and functionality, which corresponded to the image of socially active women.
The period associated with the war, contributed to the emergence in the women's
dress the features of courage, vigor, force. Shape load is largely concentrated in the
shoulder girdle, shoulders become the dominant form of fashion.
Stage 2. 1947-1950 the revival of the femininity canons in fashion. In fash-
ion focus is subordination of suit shape to the plastic of feminine form and shape
lines. The suit forms answered differently (in Diors works with hips line underlin-
ing, retreating shoulders and underlined slim waist, in Balenciaga, Chanel, Molyneux
denial of discharge waist) to the idea of the perfect woman, mature, independent,
physically developed.
Stage 3. 1960-1970 's forms of classical costume correspond the diverse
roles of woman in society: from the feminine mild form to the moderate and
rational attracted to the business self-realization in society. These trends are typi-
cal for the period of active development of economy and industry, level of educa-
tion and culture, the development of international relations and tourism.
Stage 4. 1980-1990s combination of classical forms with rationality of
mass assignment during the period of active emancipation, womens achieve-
ments of equal opportunities with men.
Taking into consideration the nature of social life, the historical stages of devel-
opment and stabilization in the suit form, we can identify the main types or concep-
tual modelsof classic costume as generalized versions with usual compositional style
structure, typical forming principles and methods of artistic expression using.
Option 1. Elongated form with moderate waist underlining and slightly extended
shoulder girdle; geometrical silhouette outlines and details;
Option 2. Elongated form with a maximum waist underline, narrower soft
shoulder line, plastic silhouette outlines and details;
Option 3. Elongated form with a maximum waist underline, narrower soft
shoulder line, extended lowest part, plastic silhouette outlines and details;
Option 4. Moderate length form based on a combination of: oval a shoulder
element (jacket ); rectangle waist (skirt ); the prevalence of plastic lines;

84
Option 5. Moderate length form based on a combination of: oval waist ele-
ment; rectangle the shoulder; the prevalence of plastic lines;
Option 6. Moderate length form of correct rectangular structure with rational
design of plastic lines prevalence;
Option 7. Moderate length form of correct rectangular structure with rational
design of geometric lines prevalence;
Option 8. Rectangular shape of moderate length with extended shoulder girdle;
Option 9. Rectangular shape (pantsuit) with extended shoulder girdle.

Therefore, analyzed periods in the history of fashion, based on the museum col-
lections, ranging from the 30's and up to 90 years, of the XX-th century, reflect the
development of classical forms of dress, their accumulation of some new features,
which led to the stabilization, fixed design of various structures of business cos-
tume, which is due to the independence of the fashion changes and ordering in
business sphere, obtained the name "classic". Variety of forms, revealed by the
analysis of the French fashion inheritance, destroys the stereotype of classic as a
conservative style. Presented samples are the works of applied art and, at the same
time, they are the design product. At present they are the standarts of the classic
forms combining and individual style preferences.
References
[1] Balenciaga. Dinner ensemble, 1959-69 [online] Available from:
http://www.metmuseum.org/collections/search-the-
collections/109655?img=4 [Accessed 9 November 2013]
[2] Balenciaga. Suit, 1949-50 [online] Available from:
[3] Balenciaga. Suit, 1964 [online] Available from:
http://www.manchestergalleries.org/the-
collec-
Tatiana Krotowa
85
tions/searchcollection/display.php?EMUSESSID=ab9f6f29a751abddb192bb
26153eda30&irn=19604 [Accessed 9 November 2013]
[4] Balenciaga. Suit, 1952 [online] Available from:
[5] Balenciaga. nsemble, 1960 [online] Available from:
[6] Bar Suit. House of Dior [online] Available from:
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/81460 [Ac-
cessed 24 October 2013]
[7] Chanel. Day Ensemble Autumn/Winter 1956 [online] Available from:
http://www.kci.or.jp/archives/digital_archives/detail_162_e.html [Accessed
24 November 2013]
[8] Chanel. Suit, 1960-1965. Detailed Record [online] Available from:
http://www.manchestergalleries.org/the-collections/search-the-
collec-
tion/display.php?EMUSESSID=d049b035a67f8e87c74d0a5b73e65d97&1937
941300 [Accessed 24 November 2013]
[9] Dior, . 2011. Dior about Dr: Autobiography / translation E.Kozhevnikova/.
.: /Slovo, 224p.
[10] Dior. A ensemble, 1955. [online] Available from:
collections/83283?img=0 [Accessed 24 October 2013]
[11] Dior. Dinner suit [online] Available from:
collections/158576?rpp=20&pg=2&ft=dior%2c+christian&img=1 [Accessed
24 October 2013]
[12] Dior. Suit Dsire [online] Available from:

86
[13] Fath Jacques. Suit 1940-1944 [online] Available from:
14 October 2013]
[14] First Lady Jacqueline Kennedy Clothing. John F. Kennedy. Presidential Library and
Museum [online] Available from: http://www.jfklibrary.org/Asset-
Viewer/f2k6CQ8f9UCHVvH85LVKYA.aspx [Accessed 24 November 2013]
[15] Lanvin. Suit 1940s [online] Available from:
14 October 2013]
[16] Miller, L. 2007. Balenciaga. London, V&A Publications. 128 .
[17] Molyneux. Suit 1962.; Suit. 1963. [online] Available from:
[18] http://wiki.wildberries.ru/people/designers/%D0%BC%D0%BE%D0%BB
%D0%B8%D0%BD%D0%B5-
%D1%8D%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4#attachments
[Accessed 28 November 2013]
[19] Pertsova, K. 2012. My Yves Saint Laurant. .: Slovo.
[20] Photo for Vogue. odel Renee. 1957 (fragment) [online] Available from:
http://www.vogue.com/voguepedia/Christian_Dior [Accessed 24 October
2013]
[21] Schiaparelli, . 2012. My shoking life /translation from French.
A.Briadinskaya/. .: Eterna.Schiaparelli. Suit, 1938 [online] Available from:
[23] http://www.metmuseum.org/collections/search-the-
[24] Schiaparelli. Suit, 1939 [online] Available from:
collections/156764?rpp=20&pg=8&ft=schiaparelli+elsa&img=1 [Accessed 6
October 2013]
[25] Schiaparelli. antsuit 1938-1940 [online] Available from:
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-
Tatiana Krotowa
87
collections/156633?rpp=20&pg=1&ft=schiaparelli+elsa&pos=19 [Accessed
6 October 2013]
[26] Saint Laurent, Y. 1986. Yves Saint Laurent by the eyes of Yves Saint Laurent.
Paris : Ersher pub.
[27] Y. Saint Laurent. Full dress. 1988-89 [online] Available from:
collections/79323?img=3 [Accessed 9 December 2013]
[28] Y. Saint. Laurent. nsemble. 1997 [online] Available from:
collections/84027?img=6 [Accessed 9 December 2013]
[29] Y. Saint. Laurent. antsuit, 1970 [online] Available from:
collections/83242?img=3
[30] [Accessed 9 December 2013]
[31] Y. Saint Laurent. ocktail ensemble, 1959 [online] Available from:
collections/156888?rpp=20&pg=17&ft=dior%2c+christian&img=1 [Acces-
sed 9 December 2013]
Summary
Key words: classic suit, shaping methods, simulation techniques, compositional and stylistic
analysis
Classic costume actually is the foundation of businessman 's stock of clothes . Due to the signifi-
cant role of the classic suit in the social and communicative space of global cultural society there is
a need to expand the boundaries of classic style and enriching aesthetic preferences of consumers.
Art experience of costume design gained in the practice of the famous French couturier of the
XX-th century are of great interest to practitioners of modern design in terms of methods and
techniques of the art of costume choices of authors compositions and using of expressive means.
This study presented the method of structural analysis of the classic suit forms in the process of
evolution, which allows you to perceive the nature of costume design as a kind of tectonic arts,

88
explore creative methods of artist-designer on a scientific basis. Generalized basic models are pre-
sented in analytical scheme that allows you to see the characteristics of silhouettes, lengths, volumes,
shaping techniques, varying zones detail.
The materials can be used to capture historical material and formulation of project tasks for
students, costume designers and stylists as the source material and analog during the creation of
clothing collections.
Konceptualizacja klasycznego stylu mody kobiecej XX wieku: studia
francuskiego dziedzictwa w wiatowych kolekcjach muzealnych
Sowa kluczowe: klasycy gatunku, metody modelowania, techniki symulacji, analizy skadu
i stylu
Artyku przedstawia ewolucj francuskiej mody poczwszy od XIX wieku a po dzie
dzisiejszy.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Marcin czek
Uczelnia Warszawska
Language teaching methods and approaches:
assumptions and history
The goal of the present article is going to be twofold; viz., I shall probe language
teaching methods and approaches to report, after Hatch (2001), that when it comes
to the application of a particular set of core of teaching and learning principles
(issues such as, for instance, the role of grammar and vocabulary in the language
curricula where the latter constitutes both the aim of a lesson and acts as the means
of achieving those aims; indeed, as Celce-Murcia and Olshtain, 2007: 28, say in
terms of comprehending and producing discourse competently in the target langua-
ge, it is as important to understand the pragmatics of the target culture as it is to
understand the grammar and vocabulary of the target language), the development
of accuracy and fluency in teaching and learning (i.e. focus on forms and proficiency
in native-like L2 use, respectively; factors of form are linguistically controlled, fac-
tors of appropriacy pragmatically), the choice of syllabus frameworks, the role of
coursebooks (which, first and foremost, help achieve consistency and continuation
but, at the same time, give the learner a sense of system, cohesion and progress),
materials (which focus on the example features that are taught; materials can be of
linguistic, visual, auditory or kinaesthetic kind) and technology or the memorization,
motivating or effective learning techniques including teaching the four macro-skills
of speaking and writing, listening and reading productive and receptive skills,
respectively, of which, according to Celce-Murcia and Olshtain (2007: 102), it is the

90
third that is the most frequently used language skill in everyday life, the whole
picture of how classroom discourse per se is perceived becomes, as a result, deeply
affected. In contrast to discourse analysis and critical discourse analysis juxtaposi-
tion, it would be worth mentioning, one can also speak of classroom discourse
analysis and critical classroom discourse analysis (CCDA); the last term being co-
ined by Kumaravadivelu (1999).
Talking of the four macro-skills, the coparticipants tend to employ one or more
skills simultaneously switching, if and when necessary, from one role and skill to
another (for instance, from speaking to listening and then back to speaking again)
or they may well employ several skills simultaneously (for instance, in a school life
situation, that would be listening to the teacher and writing what they are saying).
Equally important as the aforementioned language skills, however, is also the
knowledge of phonological, grammatical and lexical resources alike made use of
whenever successful communication is achieved (Cook, 1989).
As for pedagogy, however, this (I mean, the receptive and productive skills divi-
sion), somehow brings to my mind the achievements of Johann Heinrich Pestalozzi,
a famous Swiss pedagogue and a true continuator of John Amos Comenius work
(a Czech teacher, educator, and writer), who, in his understanding of the teaching
process finds the skill of perception to be its core (objects perception, the deve-
lopment of clear conception of the objects perceived like the number or shape,
objects comparison and notions development and name or word and the deve-
lopment of ones speech these are the four moments distinguished by Pestalozzi
in the teaching process).
Not to mention, Dawids findings one of the 100 most famous educators by
the UNESCO-related International Bureau of Education. Comenius, often conside-
red the father of modern education, lives at the turn of the 16
th
/17
th
century; Pesta-
lozzi the 18
th
and 19
th
, and Dawid throughout the 19
th
and 20
th
.
Comenius, Pestalozzis or Dawids points of view, Oko (1966: 36) notices,
being the means of expression of the societys classes contribute to the determina-
tion of both theoretical and organizational bases of any modern school. And becau-
Marcin czek
91
se social needs, he (1966: 36) continues, are a changeable factor, hence, those bases
have to be reviewed, too.
Just for that reason, before I attempt to address the major issues in the field of
classroom discourse practices in the following part as my second goal, we need to
be au fait first with the nature of the changes and innovations in the development
of competing language teaching ideologies throughout language teaching methods
and approaches history. Their implications have been, as a matter of fact, strictly
connected with the recognition of the kind of proficiency learners need: replace-
ment of reading comprehension with oral proficiency (when mainstream language
teaching embraced the growing interest in communicative approaches to language
teaching) can serve as one of the major trends only.
The most active period in the history of approaches and methods is from the
1950s to the 1980s; after that period, the notion of approaches and methods comes
into criticism and the term post-methods era has frequently been applied ever since.
Notwithstanding that fact, after the 1980s, it is still interaction, the most important
element in the curriculum (Van Lier, 1996: 5), that stands for the core of second
language learning and pedagogy theories Rivers (1987: 4), to give an example,
defines it (i.e. interaction) in the following manner: students achieve facility in
using a language when their attention is focused on conveying and receiving authen-
tic messages (that is, messages that contain information of interest to both speaker
and listener in a situation of importance to both). That is interaction.
Heller (2008: 256) later expands the notion of discourse in interaction to school
settings as well and shows the examples of three ways in which the processes of
social and cultural production and reproduction the maintenance or transforma-
tion of relations of power and of social boundaries and categories are involved,
too
first, the value attached to linguistic varieties shows up in the judgements made
about the intellectual competence of their users (individually and collectively),
judgements which are based on the use of elements of these varieties in all kinds of
interactional performances. Second, the social organization of discourse itself (who
gets to talk when, for example) allows certain actors to exercise such judgements

92
over others, to control access to educational interactions where knowledge is con-
structed, and to control what gets to count as knowledge. Third, the structure of
discourse generally indexes frames of reference which must be shared in order for
an activity (like, say, learning) to be considered to be taking place; the ability of
participants to build such shared frames on the basis of normatively conventional-
ized discourse structures affects their ability to do the work of doing learning
together, to display their activity to each other, and to make appropriate judgements
on the basis of the behaviour displayed.
All in all, the study of learning competencies and skills is and, inevitably, will re-
main the area of particular attention: one of the worlds fastest growing industries
and priorities (Rylatt Lohan, 1997) in constant need of negotiation, modification,
rephrasing and experimentation, especially in the era of intercultural communication
and cross-cultural analysis with the first notion implying, according to Scollon and
Scollon (2008: 539), the study of distinct cultural or other groups in interaction
with each other and the latter that the groups under study are often presuppo-
sed.
But what is the difference between a method and an approach a question can
be posed (bearing in mind that most methods and approaches are only distinguis-
hable from each other at the early stages of a language course indeed) and in what
circumstances can we talk about a technique and in what about a procedure? An-
thony (1963: 63-67), an American applied linguist, says that the arrangement is
hierarchical. The organizational key is that techniques carry out a method which is
consistent with an approach and, consequently, makes such a distinction
[a]n approach is a set of correlative assumptions dealing with the nature of lan-
guage teaching and learning. An approach is axiomatic. It describes the nature of
the subject matter to be taught. () Method is an overall plan for the orderly
presentation of language material, no part of which contradicts, and all of which is
based upon, the selected approach. An approach is axiomatic, a method is proce-
dural. Within one approach, there can be many methods. () A technique is im-
plementational that which actually takes place in a classroom. It is a particular
trick, stratagem, or contrivance used to accomplish an immediate objective. Tech-
Marcin czek
93
niques must be consistent with a method, and therefore in harmony with an ap-
proach as well.
In short then, Anthonys model of 1963 assumes that an approach is the level at
which theories both about the nature of language and language learning are defined
and a method puts those theories into practice with the help of yet two more com-
ponents.
One of them is a design that includes: method objectives (process oriented vs.
product oriented), syllabus model (subject matter vs. linguistic matter; seven diffe-
rent types of syllabi are distinguished: structural, situational, topical, functional,
notional, skills-based and task-based), types of learning tasks and teaching activities,
learners role, teachers role or the role of instructional materials.
Another element which any method consists of and observed when it (i.e. the
method) is being referred to is a procedure: classroom techniques, practices and
behaviours; a technique helps describe classroom procedures. Smart (in Bhatia et al.,
2008: 56), to take a different example, makes a distinction between a method and
methodology surmising that a method is a set of procedures for collecting and
analysing research data. A methodology, on the other hand, is broader: a methodo-
logy is a method plus an underlying set of ideas about the nature of reality and
knowledge.
Thus, Communicative Language Teaching, Competency-Based Language Tea-
ching, Content-Based Instruction, Cooperative Learning, Lexical Approach, Multi-
ple Intelligences, Natural Approach, Neurolinguistic Programming, Task-Based
Language Teaching and Whole Language are all approaches understood (as it has
just been established) as the sets of beliefs and principles that can be used as the
basis for teaching a language and where a variety of interpretations are, in practice,
possible.
Audiolingualism, Counselling-Learning, Situational Language Teaching, Silent
Way, Suggestopedia and Total Physical Response, on the other hand, all stand for
methods (or other specific instructional designs systems) based on a particular
theory of language and language learning (with rather little scope for individual
interpretations). Whether a method or an approach, however, there exist three

94
theoretical views of language that all of them can draw on wholly or just in part
Audiolingual Method, Total Physical Response and Silent Way embody the structu-
ral view, for instance, whereas Competency-Based Language Teaching movement
(English for Specific Purposes, among other things) depends on the functional
view. Last but not least, the interactional view is reflected in Task-Based Language
Teaching, Whole Language, Neurolinguistic Programming, Cooperative Language
Learning or Content-Based Instruction.
Talking of history of modern foreign languages teaching methods and approach-
es, one needs to be aware that it is Latin indeed (be it in its Classical or Vulgar form)
that until the 16
th
century plays the role of the language of spoken and written
communication a true lingua franca of its air du temps (continuously ever since
the days of Latium and Ancient Rome). But then, due to the political changes hap-
pening in Europe English, French and Italian eventually take over and start to gain
in importance with the status of the lingua Latina, as Richards and Rodgers put it
(2004: 3), being diminished from that of a living language to that of an occasional
subject. Despite that new situation, classical Latin or, rather, the study and analysis
of both its grammar and rhetoric continue to provide the model for any foreign
language study from the seventeenth to the nineteenth centuries as the above
mentioned authors point out further (2004: 4):
[a]s modern languages began to enter the curriculum of European schools in
the eighteenth century, they were taught using the same basic procedures that were
used for teaching Latin. Textbooks consisted of statements of abstract grammar
rules, lists of vocabulary, and sentences for translation. Speaking the foreign lan-
guage was not the goal, and oral practice was limited to students reading aloud the
sentences they had translated. These sentences were constructed to illustrate the
grammatical system of the language and consequently bore no relation to the lan-
guage of real communication.
Such are the foundations indeed of the offspring of the German scholarship: the
Grammar-Translation Method for which no theory as such exists and the main
proponents of which include names such as Johann Seidenstcker, Karl Pltz and
Johann Meidinger although, as Drodzia-Szelest (2006: 46) remarks,
Marcin czek
95
it was the 20
th
century in particular that witnessed a spectacular abundance of
methodological proposals in the form of various approaches and methods. Some of
these approaches and methods were widely acclaimed and became dominant in
classrooms all over the world, others gained acceptance in some contexts or at
certain times only, while still others were rather short-lived and disappeared without
trace.
References
[1] Anthony, E. M. 1963. An approach, method and technique, English Language
Teaching 17: 63-67.
[2] Bhatia, V. K. J. Flowerdew R. H. Jones (eds.). 2008. Advances in discourse
studies. Abingdon: Routledge.
[3] Celce-Murcia, M. E. Olshtain. 2007. Discourse and context in language teaching.
A guide for language learners. Cambridge: Cambridge University Press.
[4] Cook, G. 1989. Discourse. Oxford: Oxford University Press.
[5] Drodzia-Szelest, K. 2006. Recent developments in ELT methodology and
their implications for language teacher education, in: Zybert (ed.), 46-65.
[6] Hatch, E. 2001 (1992). Discourse and language education. Cambridge: Cambridge
University Press.
[7] Heller, M. 2008. Discourse and interaction, in: Schiffrin et al., 250-264.
[8] Oko, W. 1966. Proces nauczania. Warszawa: Pastwowe Zakady Wydawnictw
Szkolnych.
[9] Richards, J. C. T. S. Rodgers. 2004 [1986]. Approaches and methods in language
teaching. (2nd edition.) Cambridge: Cambridge University Press.
[10] Rivers, W.M. (ed.). 1987. Interactive language teaching. Cambridge: Cambridge
University Press.
[11] Rylatt, A. K. Lohan. 1997. Creating training miracles. Sydney: Prentice Hall.
[12] Schiffrin, D. D. Tannen H. E. Hamilton (eds.). 2008. The handbook of dis-
course analysis. Oxford: Blackwell Publishing.
[13] Scollon, R. S. Wong Scollon. 2008. Discourse and intercultural communi-
cation, in: Schiffrin et al., 538-547.

96
[14] Smart, G. 2008. Ethnographic-based discourse analysis: uses, issues and
prospects, in: Bhatia et al., 56-66.
[15] Van L., Leo. 1996. Interaction in the language curriculum. Awareness, autonomy and
authenticity. Harlow: Longman.
[16] Zybert, J. (ed.). 2006. Issues in foreign language learning and teaching. Warszawa:
Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Summary
Key words: language teaching method, language teaching approach, modern foreign language
(MFL) teaching and learning
The article presents modern language teaching methods.
Zaoenia metod nauczania jzyka: podejcia i historia
Sowa kluczowe: metody nauczania jzykw obcych, nowoczesne nauczanie i uczenie si
jzykw obcych
W artykule przedstawione s nowoczesne metody nauczania i uczenia si jzykw obcych.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Zdzisaw Siroj
Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie
Wprowadzenie
Artyku powsta w oparciu o fragment badania Studenci polscy i rosyjscy o sobie
i swoim yciu
1
. Zostao ono przeprowadzone w 2013 roku w dwch uczelniach: pry-
watnej polskiej (Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie) i pastwowej
rosyjskiej (Krasnodarski Pastwowy Uniwersytet Kultury i Sztuki). Badaczy z obu
krajw interesoway opinie studentw na temat wanych dla nich zagadnie z ycia
codziennego, w tym pogldy na edukacj i przysz prac zawodow
2
.
Charakterystyka prby badawczej
W badaniu wzio udzia 190 studentw polskich (w 97,3 % studenci studiw
zaocznych) i 215 studentw rosyjskich (w 98,5 % studenci studiw stacjonarnych).
Studenci polscy reprezentowali nastpujce kierunki studiw:
pedagogika /36,3 %/,
ekonomia /32,1 %/,
zdrowie publiczne /17,1 %/,
pielgniarstwo /14,4 %/.

1
Zob. E. yszkowska i inni, Studenci polscy i rosyjscy o sobie i swoim yciu raport z badania, Warszawa 2014,
maszynopis.
2
Ze strony polskiej w skad zespou badawczego wchodzili: Hanna Grska-Warsewicz, Edyta
yszkowska, Agnieszka Serafin, Jerzy Choruk, Maciej Dbski, Krzysztof Kandefer i Zdzisaw
Siroj. Kierownikiem projektu badawczego bya Edyta yszkowska, a nadzr metodologiczny
sprawowa Jerzy Choruk. Ze strony rosyjskiej projektem kierowaa Jelena J. Galimowa.

98
Natomiast badani studenci rosyjscy reprezentowali bardziej zrnicowane kie-
runki:
ekonomia /27,3 %/,
reklama i komunikacja spoeczna /14,3 %/,
lingwistyka i kom. midzykult. /13,9 %/,
dziennikarstwo radiowo-tel. /11,1 %/,
wych. fizyczne /9,7 %/,
konserwatorium /4,2 %/,
inne kierunki /19,5 %
3
.
Wikszo badanych stanowiy studentki: w Warszawie 92,1%, w Krasnodarze
84,1%.
Zdecydowana wikszo studentw rosyjskich nie ukoczya 25. roku ycia
(97,6), wrd studentw polskich wskanik ten wynis 41,5 %.
W 46,3 % studenci z Polski byli onaci a studentki zamne, natomiast studen-
ci/studentki rosyjscy w zdecydowanej wikszoci (91,7%) byli/byy kawalerami lub
pannami.
Z miasta wikszego ni 500 tysicy mieszkacw pochodzio 46,8 % studentw
polskich i 44,8 % studentw rosyjskich. Ze wsi 23,9 % studentw polskich
i 14,9% z Rosji. Pozostali pochodzili z mniejszych orodkw miejskich.
Wikszo studentw studiowaa na pierwszych trzech latach studiw (licencjat)
w Polsce 69,9 %, w Rosji 86,5 %
4
.
Rezultaty badania
Badani studenci, zarwno polscy jak i rosyjscy, s zadowoleni z dokonanego wy-
boru kierunku studiw (tab. 1.). Odpowiedzi zdecydowanie tak i tak udzielio
180 badanych studentw polskich (94,7 %) i 197 studentw rosyjskich (91,6 %).

3
Zob. take: J. Choruk, Struktura badanej populacji, Warszawa 2013, maszynopis.
4
Ibidem.
Zdzisaw Siroj
99
Tab. 1. Zadowolenie studentw z wyboru kierunku studiw
* j. p. jak poprzednio.
O wyborze studiw przez studentw polskich najczciej decydoway nastpuj-
ce czynniki:
zainteresowanie tematyk (98 odpowiedzi 51,6 % badanych),
predyspozycje zawodowe (71 odpowiedzi 37,4 % badanych),
a wrd studentw rosyjskich:
zainteresowanie tematyk (87 odpowiedzi 40,7 % badanych),
rodzice/rodzina (76 odpowiedzi 35,5 %),
predyspozycje zawodowe (61 odpowiedzi 28,5 %),
przypadek (45 odpowiedzi, co stanowio 21,0 % ankietowanych), (tab. 2.).
Tab. 2. Czynniki majce wpyw na wybr kierunku studiw przez studentw
Polska Rosja

Ilo
odpowiedzi*
[%] j.p. j.p
1. rodzice / rodzina 13 6,8% 76 35,5%
2. przyjaciele / koledzy 31 16,3% 18 8,4%
3. przypadek 24 12,6% 45 21,0%
4. rodzinne tradycje zwizane z tym
kierunkiem studiw
5 2,6% 5 2,3%
5. doradcy zawodowi 2 1,1% 3 1,4%
6. zainteresowanie t tematyk 98 51,6% 87 40,7%
7. predyspozycje zawodowe 71 37,4% 61 28,5%
8. oceny na wiadectwie maturalnym 2 1,1% 2 0,9%

Polska Rosja
Ilo
odpowiedzi
[%] j. p. j. p. *
1. zdecydowanie tak
91 47,9% 99 46,0%
2. raczej tak
89 46,8% 98 45,6%
3. raczej nie
8 4,2% 16 7,4%
4. zdecydowanie nie
2 1,1% 2 0,9%
Razem
190 100,0% 215 100,0%

100
Polska Rosja

Ilo
odpowiedzi*
[%] j.p. j.p
9. reklama w mediach 5 2,6% 0 0,0%
10. atwo znalezienia pracy po
studiach na tym kierunku studiw
29 15,3% 30 14,0%
11. wysokie zarobki w przyszoci 3 1,6% 22 10,3%
12. renoma uczelni 6 3,2% 12 5,6%
13. przekonanie, e to atwy kieru-
nek studiw
10 5,3% 7 3,3%
14. co innego 13 6,8% 16 7,5%
* wartoci nie sumujemy, gdy istniaa moliwo wielu wyborw.
Ocenie poddane zostao ksztacenie w uczelni. Zarwno studenci polscy jak
i rosyjscy oceniaj je pozytywnie. 2/3 studentw polskich odpowiedziao raczej
tak (51,6 %) i zdecydowanie tak (16,8 %), natomiast a studentw rosyjskich
odpowiedziao w ten sposb: 51,9 % raczej tak i 25,2 % zdecydowanie tak (tab.
3.).
Tab. 3. Ocena ksztacenia w uczelni w opinii studentw
Wikszo studentw wyraa przekonanie, e po ukoczeniu uczelni bdzie pra-
cowa w wyuczonym zawodzie: zdecydowanie tak (30,7 % ) i raczej tak (39,7
%) to odpowiedzi Polakw, natomiast Rosjanie odpowiedzieli w 25,2 % zdecy-
dowanie tak i w 46,3 % raczej tak (tab. 4.).

Polska Rosja
Ilo odpowiedzi [%] j. p. j. p.
1. zdecydowanie tak
32 16,8% 54 25,2%
2. raczej tak
98 51,6% 111 51,9%
3. raczej nie
22 11,6% 14 6,5%
4. zdecydowanie nie
6 3,2% 4 1,9%
5. trudno powiedzie
32 16,8% 31 14,5%
Razem
190 100,0% 214 100,0%
Zdzisaw Siroj
101
Tab. 4. Przekonanie studentw, e bd pracowa w wyuczonym zawodzie

Badani studenci sdz, e uzyskane wyksztacenie zapewni im sta prac. Uwaa
tak 62,4 % ankietowanych Polakw i 68,2 % Rosjan (tab. 5.).
Tab. 5. Przekonanie studentw, i uzyskane wyksztacenie zapewni im sta
prac
Gorzej, w opinii studentw, wygldaj perspektywy znalezienia pracy w miecie -
miejscu studiowania i otaczajcym go regionie. 70,0 % Polakw wybrao odpowie-
dzi: popyt na prac jest wikszy ni poda i poszukujcych w tym zawodzie jest
wicej ni zapotrzebowanie na prac, a 17,9 %, e pracy trzeba szuka poza grani-
cami regionu. Nieco mniej Rosjan uwaa podobnie (53,4 %), ale naley przy tym
zauway, e a 35,6 % badanych uwaa, e pracy trzeba szuka poza macierzy-
stym regionem (tab. 6.).

Polska Rosja
1. zdecydowanie tak
58 30,7% 54 25,2%
2. raczej tak
75 39,7% 99 46,3%
3. raczej nie
23 12,2% 17 7,9%
4. zdecydowanie nie
5 2,6% 6 2,8%
5. jeszcze nie wiem
28 14,8% 38 17,8%
Razem
189 100,0% 214 100,0%

Polska Rosja
1. zdecydowanie tak
29 15,3% 49 22,9%
2. raczej tak
89 47,1% 97 45,3%
3. raczej nie
17 9,0% 23 10,7%
4. zdecydowanie nie
4 2,1% 7 3,3%
5. nie wiem
50 26,5% 38 17,8%
Razem
189 100,0% 214 100,0%

102
Niepokojcym jest fakt, e 27,2 % badanych polskich studentw uwaa, i prac
mona dosta tylko po znajomoci. Uwagi moe budzi take to, e 20,2 % bada-
nych Rosjan twierdzi, i praca jest, ale nie odpowiada im zatrudnienie zgodne
z wybranym kierunkiem studiw.
Tab. 6. Perspektywy znalezienia pracy w regionie w opinii studentw
*jak w tab. 2.
Studenci polscy nie maj nadziei, e w perspektywie dekady sytuacja na rynkach
pracy ulegnie zasadniczej zmianie uwaa tak 36,3 % badanych. Rosjanie podcho-
dz do tego bardziej optymistycznie 56,8 % odpowiedzi pozytywnych (tab. 7.).
Tab. 7. Perspektywa zmiany sytuacji na rynkach pracy w cigu najbliszych
10. lat w opinii studentw

Polska Rosja
Ilo odpowiedzi* [%] j. p. j. p.
1. popyt na prac jest wikszy ni jej
poda
66 34,7% 37 17,8%
2. praca jest, ale taka jak po moich
studiach, mi nie odpowiada
7 3,7% 42 20,2%
3. poszukujcych w tym zawodzie jest
wicej ni zapotrzebowanie na prac
67 35,3% 53 25,5%
4. pracy trzeba szuka poza granicami
regionu
34 17,9% 74 35,6%
5. prac w tym zawodzie mona dosta
tylko po znajomoci
52 27,4% 30 14,4%
6. mam inne zdanie na ten temat
13 6,8% 23 11,1%

Polska Rosja
1. zdecydowanie tak
10 5,3% 24 11,3%
2. raczej tak
54 28,4% 97 45,5%
3. raczej nie
60 31,6% 28 13,1%
4. zdecydowanie nie
9 4,7% 6 2,8%
5. trudno powiedzie
57 30,0% 58 27,2%
Razem
190 100,0% 213 100,0%
Zdzisaw Siroj
103
Std te zrozumiae staje si stanowisko badanych studentw, i pastwo powin-
no wspiera absolwentw wyszych uczelni w znalezieniu pracy uwaa tak 96,8 %
ankietowanych modych Polakw i 94,9 % Rosjan (tab. 8.).
Tab. 8. Wspieranie absolwentw wyszych uczelni w znalezieniu pracy
w opinii badanych
Biorc pod uwag wczeniejsze wypowiedzi, naturaln bya sugestia studentw,
by w warunkach zmian zachodzcych we wspczesnym wiecie, swoich dzieci nie
zachca do podobnej kariery zawodowej. Uwaao tak 41,8 % badanych modych
Polakw i 36,2% Rosjan (tab. 9.).
Tab. 9. Sugestia, aby dzieci studentw kontynuoway prac w zawodzie swo-
ich rodzicw

Polska Rosja
1. zdecydowanie tak
22 11,6% 13 6,2%
2. raczej tak
33 17,5% 55 26,2%
3. raczej nie
50 26,5% 48 22,9%
4. zdecydowanie nie
29 15,3% 28 13,3%
5. trudno powiedzie
55 29,1% 66 31,4%
Razem
189 100,0% 210 100,0%

Jak wida w powyszej tabeli odpowiedzi pozytywnych byo mniej, w szczegl-
noci u modych Polakw (29,1 %). Nie dziwi te znaczna ilo odpowiedzi trudno
powiedzie 29,1 % u studentw z Polski i 31,4 % u studentw rosyjskich.

Polska Rosja
1. zdecydowanie tak
150 79,8% 154 72,0%
2. raczej tak
32 17,0% 49 22,9%
3. raczej nie
3 1,6% 0 0,0%
4. zdecydowanie nie
0 0,0% 4 1,9%
5. trudno powiedzie
3 1,6% 7 3,3%
Razem
188 100,0% 214 100,0%

104
Wnioski
1. Sytuacja na rynkach pracy, mazowieckim i krasnodarskim, jest trudna.
W szczeglnoci dotyczy ona zatrudniania absolwentw szk wyszych. Niezbdne
jest w tym przypadku wsparcie pastwa. Badanie pokazao, i modzie tego ocze-
kuje (Polacy 96,8% wskaza, Rosjanie 94,9 %).
Mimo, i studenci polscy i rosyjscy s przekonani, e bd pracowa w wyuczo-
nym zawodzie a aktualne wyksztacenie da im sta prac, to w odniesieniu do sytu-
acji na rynku pracy, twierdz oni, e w badanych regionach mamy do czynienia
z nadmiarem poszukujcych pracy w stosunku do zapotrzebowania na prac (uwaa
tak 70,0 % badanych Polakw i 53,4 % Rosjan). Dlatego, ich zdaniem, pracy trzeba
szuka poza regionem. Pogld taki zaprezentowao 27,4 % badanych Polakw
i 35,6% Rosjan.
Zmiany tej sytuacji znaczna cz badanej modziey nie spodziewa si. 36,3 %
badanej modziey polskiej w cigu najbliszych 10. lat nie widzi moliwoci po-
prawy sytuacji na rynkach pracy. Bardziej optymistyczni s studenci rosyjscy, ale
moe to mie zwizek z wikszymi inwestycjami w regionie, zwizanymi
z olimpiad w Soczi.
Niepokojcym jest fakt, e prac, zdaniem czci badanych, mona zdoby tylko
po znajomoci: co ciekawe, czciej wskazywali na tak sytuacj Polacy (27,4 %) ni
Rosjanie (14,4 %).
2. Edukacja moe by istotnym czynnikiem uatwiajcym znalezienie pracy,
dotyczy to w szczeglnoci modziey. Rozumiej to badani studenci. Zadowolenie
ze studiowania wyrazia zdecydowana wikszo badanych (Polacy 94,7 %, Rosjanie
91,6 %). Wysoko oceniaj oni rwnie swoje ksztacenie w uczelni (68,4 % ocen
pozytywnych studiujcych Polakw i 77,1 % Rosjan).
Jeli jednak przeanalizujemy czynniki wpywu na podejmowanie decyzji bada-
nych o studiach, to zobaczymy, i sytuacja jest bardziej skomplikowana. Zaintere-
sowanie tematyk studiw i predyspozycje zawodowe stanowi w 89,0% rdo
decyzji studentw polskich o podjciu edukacji na poziomie wyszym, nieco mniej
wrd studentw rosyjskich 69,5%.
Zdzisaw Siroj
105
Istotn rol w podejmowaniu decyzji w tej kwestii odegrali: wrd studentw ro-
syjskich - rodzice i rodzina (35,5%) oraz przyjaciele i koledzy - wrd studentw
polskich (16,5 %).
W obu badanych uczelniach atwo znalezienia pracy po studiowanych kierun-
kach odegraa mniejsz rol (u studentw polskich 15,3 % i rosyjskich 14,0 %).
Badanie pokazao, i w dalszym cigu brakuje modziey profesjonalnego wspar-
cia w wyborze kierunku studiw i ewentualnego przyszego zawodu. Rola doradz-
twa zawodowego jest w obu badanych przypadkach znikoma (u Polakw 1,1 %,
u Rosjan 1,4 %).
Zastanawiajcy jest take fakt, e wrd studentw rosyjskich 21,0 % badanych
wskazao, i wybrao kierunek studiw przez przypadek, mimo to s z niego zado-
woleni.
W dalszej czci badania podobny odsetek tej modziey wskazuje jednak, e
praca w wybranym zawodzie jest, ale taka im nie odpowiada (20,2 %).
Badanie pokazuje, e studiowanie zwizane jest z lepszymi warunkami finanso-
wymi rodzicw bd samych studiujcych. Dostpno do edukacji na poziomie
wyszym jest w dalszym cigu niska, w szczeglnoci dla mniej zamonej modziey
wiejskiej i maomiasteczkowej.
3. Badanie pokazao, e studenci dwch wsppracujcych ze sob uczelni,
ktre rni bardzo wiele (miasto stoeczne i peryferyjne, studia zaoczne i stacjonar-
ne, uczelnia prywatna i pastwowa), w zdecydowanej wikszoci przypadkw od-
powiadali podobnie i w podobny sposb przedstawiali swoje problemy.
wiadczy to o podobiestwie problemw, jakie nurtuj wspczesn modzie
w warunkach globalizacji. W szczeglnoci dotyczy to problemw charakterystycz-
nych dla spoeczestw przechodzcych transformacj systemow.
Streszczenie
Sowa kluczowe: edukacja, rynek pracy, badanie, studenci polscy i rosyjscy
Artyku prezentuje opinie badanych studentw polskich i rosyjskich na temat swojej obecnej
edukacji oraz przyszej pracy zawodowej.

106
Education of young Polish and Russian and labour market
Summary
Key words: educaction, labour market, research, Polish nad Russian students
The article presents the opinions of the students of Polish and Russian about their current edu-
cation and future careers.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Rafa Bernat
Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu,
Kancelaria Adwokatw i Radcw Prawnych Dbrowski, Ciecierski, Rak
Spki zagraniczne
w wietle ekonomicznej analizy prawa
Celem niniejszego artykuu jest analiza dziaalnoci oraz zakresu opodatkowania
spek zagranicznych w Polsce w odniesieniu do niektrych pogldw gwnych
szk ekonomicznej analizy prawa. Przez spk zagraniczn naley rozumie pod-
miot gospodarczy (spka handlowa osobowa lub kapitaowa) posiadajcy siedzib
w innym pastwie czonkowskim lub kraju trzecim.
Ekonomia a teoria sprawiedliwoci prawa
Ekonomiczna analiza prawa to nauka zajmujca si badaniem prawa i skutkw
prawnych, jakie klasyfikuje na paszczynie ich ekonomii
1
. Ekonomia pozwala na
analiz efektywnoci czynnoci prawnych i ich wpywu choby na zysk, popyt, wy-
nik finansowy. Na uwag zasuguj goszone w pimiennictwie
2
zasady ekonomicz-

1
Por. R. Cooter & U. Thomas, Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2011, s. 4-6. Ekonomiczna analiza
prawa zakada, e normy prawne motywuj ludzi do dziaania, odwoujc si do zaspokajania
potrzeby jednostki do ustawicznego bogacenia si, tj. podatnik wypenia dyspozycj normy prawa
podatkowego, poniewa jest to korzystniejsze ni ewentualne sankcje karno-skarbowe, ktre byyby
jego udziaem w wypadku braku uiszczenia nalenoci publicznoprawnej, W. Zauski, Ewolucyjna
filozofia prawa, Krakw 2009, s. 171.
2
J. Stelmach, Spr o ekonomiczn analiz prawa, (w:) J. Stelmach, M. Soniewicka (red.), Analiza ekonomiczna
w zastosowaniach prawniczych, Warszawa 2007, s. 13-18. Zdaniem R. Stroiskiego prawo jest systemem
bodcw zachcajcych lub zniechcajcych do okrelonych zachowa, a w konsekwencji
prowadzcych do dziaa efektywnych, Ekonomiczna analiza prawa, czyli w poszukiwaniu efektywnoci,
Kwartalnik Prawa Prywatnego 2002, z. 3, s. 551.

108
nej analizy prawa, tj. to co stanowi o istocie prawa, daje si zredukowa do faktw
o charakterze ekonomicznym; twrc i podmiotem prawa jest homo oeconomicus; przy
pomocy narzdzi ekonomicznych daje si zbudowa spjn teori sprawiedliwoci.
Warto si pochyli zwaszcza nad ostatni tez. Ratio legis wszystkich aktw praw-
nych jest sprawiedliwo prawa. Oznacza to konstruowanie w taki sposb przepi-
sw prawnych, aby zagwarantowa kademu z obywateli prawa konstytucyjne oraz
wypeni zasady prawa istniejce w danym krgu kulturowym. Rnorodno sys-
temw prawa nie jest spowodowana odmiennym katalogiem zasad prawa ale wpy-
wem danej kultury na te zasady obowizujce w danym pastwie
3
. Dlatego te
wpyw czynnikw ekonomicznych na teori sprawiedliwoci nie jest znaczny. Nad-
mieni trzeba, e sprawiedliwo winna by klasyfikowana w odniesieniu do kon-
kretnej gazi prawa. W odniesieniu do prawa karnego oznacza ona domniemanie
niewinnoci oskaronego, moliwo obrony czy ciar dowodowy po stronie
oskaryciela. Natomiast w prawie spek handlowych definiowana jest jako propor-
cjonalno praw i obowizkw wsplnikw spki osobowej (za wyjtkiem sp.k.
i sp.ka) i kapitaowej. W publikacjach naukowych, na paszczynie prawa podatko-
wego operuje si pojciem sprawiedliwoci dystrybutywnej
4
. Oznacza ona sprawie-
dliwy podzia majtku publicznego, dostp do aktyww publicznych i moliwo
rwnomiernego pobierania poytkw z wasnoci wsplnej (dla caego narodu).
System podatkowy jest skonstruowany w sposb niespjny
5
(chwilami sprzeczny),
dlatego te sprawiedliwy podzia dbr wytworzonych przez obywateli (PKB) jest
awykonalny. Niespjno polskiego prawa podatkowego wynika zarwno ze zoo-

3
Por. G. Maro, Zasady prawa jako skadnik kultury prawnej, (w:) O. Nawrot, S. Sykuna, J. Zajado,
Konwergencja czy dywergencja kultur i systemw prawnych ?, Warszawa 2010, s. 224-226. Polsk kultur prawa
podatkowego naley definiowa jako tradycyjne ujcie systemu nalenoci publicznoprawnych, na
ktre wpyw miaa historia, aspekty polityczne i uwarunkowania spoeczno-religijne. Naley postawi
tez, i nowoytna kultura polskiego prawa podatkowego, nie jest dostatecznie rozwinita, gdy za
dat jej powstania uzna naley koniec Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i pocztek gospodarki
wolnorynkowej (lata dziewidziesite). Wsplnota Europejska posiada tradycj podatkow a nowi
czonkowie (pastwa, ktre przystpiy po 2004 r.) musz si dopiero uczy autonomii europejskiego
prawa podatkowego i odczytywa ,,ducha prawa zawartego w dyrektywach i rozporzdzeniach
unijnych dotyczcych podatkw.
4
Por. J. Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, Warszawa 2001, s. 186-188.
5
A. Pomorska, Polski system podatkowy. Zaoenie a praktyka, Lublin 2004, s. 269-270. J. Majchrzak,
Problemy zarzdzania i organizacji w procesie przeksztace wasnociowych, Pozna 1993, s. 2.
Rafa Bernat
109
noci norm prawa materialnego jak i niedostatecznej jasnoci przepisw procedury
podatkowej. Polski przedsibiorca nigdy nie moe by pewien, czy dokonywana
przez niego interpretacja (wykadnia gramatyczna) ustaw, rozporzdze podatko-
wych spotka si ze zrozumieniem organw podatkowych lub organw kontroli
skarbowej. Taki stan niepewnoci prawa negatywnie wpywa na obraz Polski jako
miejsca docelowego inwestycji zagranicznych. Narzdzia badawcze, jakimi dysponu-
je ekonomiczna analiza prawa, pozwalaj dowie istoty wpywu niepewnoci prawa
podatkowego na czynnik spoeczny (ekonomiczny) jednostki. Prawo podatkowe
winno by nie tylko sprawiedliwie ale ekonomicznie uzasadnione i potrzebne, redu-
kowa nadwyk dochodu bogatym i stymulowa maych i rednich przedsibior-
cw do rozwoju
6
. Oznacza to, e stwarzanie przez ustawodawc trudnego i niepre-
cyzyjnego polskiego prawa przynosi w konsekwencji mniejsze zyski (np. urzd kon-
troli skarbowej moe zawsze zakwestionowa wykadni prawa dokonywan przez
podatnika) ni miaoby to miejsce przy modelu prawa podatkowego zrozumiaego
dla przedsibiorcw zagranicznych.
Szkoy ekonomicznej analizy prawa
Dla potrzeb przedmiotowych rozwaa naley przyj, i istniej cztery gwne
szkoy ekonomicznej analizy prawa: szkoa chicagowska, szkoa New Haven, szkoa
Virginii oraz ruch Law & Economics. Wedle szkoy chicagowskiej (Ronald Coase,
Hennry G. Mann, Richard Posner) zasady i skutki prawa mona ocenia z punktu
widzenia ich efektywnoci ekonomicznej, interwencja pastwa w procesy rynkowe
zazwyczaj nie prowadzi do zwikszenia bogactwa spoeczestwa a w przypadku
braku ogranicze racjonalne podmioty d do wsppracy w celu wzajemnie ko-
rzystnej wymiany dbr i usug
7
. Zdaniem przedstawicieli szkoy New Haven (m.in.
Guido Calabresi) naley akceptowa interwencj publiczn oraz ka szczeglny

6
Analiza ekonomiczna prawa podatkowego dokonywana jest w kontekcie obowizujcego w danym
kraju rodowiska geopolitycznego, T. Eger, M. G. Aure, Neigen Zhang, Economic Analysys of Law in
China, Bodmin 2007, s. 5-8.
7
Por. T. Kowalik, Ekonomia. Nauka zdrowego rozsdku, Warszawa 2012, s. 263 i n. R. Posner, Economic
Analysis of Law, 1973 Boston, s. 13, tene Utilitarianism, Economics and Legal Theory, The Journal of Le-
gal Studies, Journal of Legal Studies, nr. 1, Chicago 1979, s. 104-110 oraz The Ethical and Political Basis
of the Efficiency Norm in Common Law Adjudication, Hofstra Law Review, Harvard 1979-1980, nr 8, s.
490. R. Coase, The Problem of Social Cost, Journal of Law and Economics, Chicago 1961, s. 30-40.

110
nacisk na korzystanie z instytucji rzdowych w celu usuwania niesprawnoci rynko-
wych oraz przeciwdziaania niekorzystnym zachowaniom podmiotw (np. oszustwa
karno-skarbowe)
8
. Odmienne pogldy charakteryzuj szko Virginii
9
(przekonanie,
e politycy kieruj si wasnym interesem, indywidualizm normatywny - uchwalone
rozwizania prawne s sum interesw indywidualnych podmiotw biorcych udzia
w procesie legislacyjnym). Przedstawiciele ruchu Law & Economics
10
uwaaj, e
wasno jest fundamentaln instytucj gospodarki a kady problem mona rozwi-
za za pomoc umowy i podda optymalizacji kosztw transakcji.
Spka zagraniczna inwestor czy zodziej majtku narodowego?
Handel zagraniczny jest niezbdny w gospodarce wolnorynkowej i jest podstaw
do zwikszania bogactwa narodu (poprzez zbycie nadwyki dbr wytwarzanych
i pozyskiwanie towarw deficytowych). Od 1990 r. obrt handlu zagranicznego
zwikszy si 45 krotnie
11
, co jest dowodem atrakcyjnoci Polski jako kraju prowa-
dzenia dziaalnoci gospodarczej przez nierezydentw. Spka zagraniczna podlega
trzem jurysdykcjom podatkowym: miejsca siedziby, rda przychodu i regulacjom
midzynarodowym.
Zasad midzynarodowego prawa podatkowego jest unikanie podwjnego opo-
datkowania podatkiem dochodowym. W przypadku podmiotw gospodarczych,
ktre posiadaj siedzib w jednym pastwie a w innym prowadz dziaalno go-
spodarcz, kwesti opodatkowania przychodu reguluj waciwe umowy o unikaniu
podwjnego opodatkowania pomidzy pastwami umawiajcymi si. Jednake
spki zagraniczne, ktre s makroprzedsibiorcami modeluj tak swj model biz-

8
P. Buawa, K. Szmit, Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2012, s. 95. G. Calabresi, Some Thoughts on
Risk Distribution and the Law of Torts, Yale Law Journal, 1961 Yale, s. 551- 553. Kontestujc akceptacj
ingerencji aparatu przymusu mona przytoczy tez nutu Critical Legal Studies wedug, ktrego prawo
stanowione niemajce podstaw w moralnoci a jedynie legitymacj od ustawodawcy jest nies-
prawiedliwe, R.W. Bauman, Ideology and Community in the first Wave of Critical Legal Studies, Toronto
2002, s. 43-45; I. Ward, Introduction to Critical Legal Theory, London 2004, s. 144.
9
A. A. Leff, Economic Analysis of Law: Some Realism about Nominalism, Virginia Law Review Nr 3, Char-
lottesville 1974, s. 452-460.
10
J. Stelmach, B. Broek, W. Zauski, Dziesi wykadw o ekonomii prawa, Warszawa 2007, s. 17;
S. Kamierczak, Stosunek prawa do ekonomiki. Podstawowe problemy, Wrocaw 1988, s. 85
11
J. ukasiewicz (red.), Zarys historii Polski w liczbach, Warszawa 2012, s. 473. Polska klasyfikuje si od
kilku lat za Wgrami, Sowacj, Litw w rankingach krajw przyjaznych inwestorom, J. Mastalerek,
Polands competitiveness worldwide and in UE, Hamburg 2003, s. 4-5.
Rafa Bernat
111
nesowy, aby stworzy wehiku optymalizacyjny, tj. podmiot, ktry nie bdzie podle-
ga opodatkowaniu w pastwie siedzibie, a w pastwie rda przychodu bdzie
zwolniony. Agresywne planowanie podatkowe jest domen wielkich korporacji,
ktre maj duy udzia w rynku i chc si pozby obcie podatkowych. Pod
wzgldem prawnym jest wykorzystywaniem aspektw technicznych systemu podat-
kowego lub rozbienoci pomidzy dwoma systemami podatkowymi lub wiksz
ich liczb, stosujc praktyki zgodne z prawem lecz stojce w sprzecznoci z intencj
prawodawcy. Komisja Europejska zaleca pastwom czonkowskim czynnoci maj-
ce na celu przeciwdziaania agresywnego planowaniu podatkowemu
12
. W przypadku
gdy spka zagraniczna dziaajc w Polsce doprowadza do upadoci swoich konku-
rentw (rodzime przedsibiorstwa), a jednoczenie nie paci w Polsce podatku do-
chodowego, wystpuje niesprawno rynkowa i nieefektywno polskiego systemu
podatkowego. Ze wzgldw ekonomicznych spka ta moe dziaa prawidowo,
osiga zysk, zwiksza wyniki sprzedaowe, dokonywa inwestycji, ekspansji na
inne rynki zbytu. Jednake analizujc polski system podatkowy na paszczynie
efektywnego poboru nalenoci publicznoprawnych od podmiotw z innych pa-
stw, uznaje, e wystpuj realne bdy w funkcjonowaniu systemu i wykorzystywa-
niu narzdzi stymulacyjnych. Wynika to z faktu, i organy podatkowe nie s w stanie
sprosta midzynarodowym korporacjom, ktre maj wiedz i wieloletnie dowiad-
czenie w optymalizacji podatkowej. Jednak gwnym zadaniem ustawodawcy po-
datkowego nie jest szukanie metod uniemoliwiajcych dokonywanie oszustw po-
datkowych ale stworzenie ,,niewidzialnej nalenoci publicznoprawnej, ktra b-
dzie pobierana w sposb nieuciliwy dla stron dokonujcych wymiany dbr usug
na midzynarodowym wolnym rynku
13
.

12
Zalecenia Komisji Europejskiej z 6 grudnia 2012 r. w sprawie agresywnego planowania podatkowego,
2012/772/UE (Dz. UUE. L 338/41).
13
Przyzna naley, e model opodatkowania, w ktrym przedsibiorca zagraniczny koncentruje si na
aspektach ekonomicznych swojej dziaalnoci a nie obronie prawnej przed inwazyjnym dziaaniem
organw podatkowych jest uzasadniony i podany, E.J. Merstmacker, The Legal Theory without Law,
Hamburg 2007, s. 12-14. R. Eyben, Comparative Economic Analysis of Regulatory Competition in Corporate in
Europe and United States, Berlin 2006, s. 4-6.

112
Efektywno prawa podatkowego
W odniesieniu do teorii R. Dworkina
14
, aby polski system opodatkowania spek
zagranicznych by efektywny, naley odrzuci idee adu spoecznego (sprawiedliwo-
ci), a skupi si na rezultacie, jaki ma przynie ustanowienie danej normy prawnej.
Za postulaty de lege ferenda mona przyj: opodatkowanie przychodu z tytuu obrotu
nieruchomociami w miejscu pooenia nieruchomoci, podatek dochodowy paco-
ny w centralnym miejscu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej czy te intensyfika-
cj korzyci podatkowych dla przedsibiorcy zagranicznego inwestujcego w danej
gminie. Przykadem specjalnej strefy ekonomicznej jest obszar ,,INVEST PARK
ustanowiony w 1997 r. Spka zagraniczna, ktra poprzez oddzia w Polsce prowa-
dzi dziaalno w strefie, moe uzyska pomoc publiczn w proporcji do 50%
w stosunku do swoich nakadw oraz okresowe zwolnienie z podatku dochodowe-
go. Miasto Wabrzych w zamian za wprowadzenie przez podmiot porednio zagra-
niczny odpowiednich aktyww oraz preferencyjne moliwoci rozwoju wymaga od
przedsibiorcw zakazu zbycia skadnikw majtku znajdujcego si w strefie przez
okres piciu lat. Naley uzna to za nowoczesne podejcie do redystrybucji finan-
sw publicznych (take w wymiarze samorzdowym). Przedsibiorca uzyskuje pew-
no i przejrzysto opodatkowania, pomoc finansow i administracyjn. Takie
,,rodowisko prawne daje mu szans skupienia swoich rodkw i wysikw na
prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej. Tym samym opisane zjawisko jest wype-
nieniem postulatw goszonych przez przedstawicieli keynesizmu
15
, wedug ktrych
pienidz zainwestowany w gospodark (a nie na konsumpcj) przynosi wiksz
w przyszoci warto a kady rodzaj ulgi podatkowej skierowanej w sposb uy-
teczny dla przedsibiorcw jest lepszy ni konsumpcja rodkw publicznych. Co za
tym idzie, jeli przedsibiorca zagraniczny udostpni swoje prawa autorskie (np.
licencja produkcji nowoczesnych samochodw osobowych) dla spki zalenej
z siedzib w Polsce, to takie zdarzenie nie nosi znamion inwestycji w polsk gospo-
dark, gdy nie spenia kryterium zbywalnoci oraz innowacyjnoci.

14
J. Habermas, Faktyczno i obowizywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnie prawa i demokratycznego pastwa
prawnego, Warszawa 2005, s. 229.
15
M. Smaga, Instytucje gospodarki rynkowej, Warszawa 2012, s. 50.
Rafa Bernat
113
Z punktu widzenia ekonomii wydaje si racjonalnie dziaanie polegajce na in-
terwencji (dotacji) pastwa dla spki publicznej, w ktrej udziay posiada spka
zagraniczna. Prowadzenie dziaalnoci na szerok skal wie si z potrzeb cigej
inwestycji i alokacji uzyskanego zysku przedsibiorstwa na poczet przewidywanej
bessy. Jeli ww. spka publiczna przechodzi trudnoci w spacie swoich zobowi-
za i moliwa jest upado podmiotu dla ekonomisty wydaje si oczywiste, e
naley doinwestowa ten podmiot (aby w przyszoci osign podany zysk).
Jednake art. 107. ust. 1. Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
16
zakazuje co
do zasady pomoc publiczn pastw czonkowskich dla przedsibiorstw pastwo-
wych (take gdy udziaowcami s zagraniczni przedsibiorcy).
Za pozytywny przykad interwencji aparatu pastwa w dziaalno spki zagra-
nicznej na terytorium Polski naley uzna przeciwdziaanie monopolom, nieuczci-
wej konkurencji, wyzysku pracownikw nisko wykwalifikowanych czy ochrona
zasobw naturalnych
17
. W polskim systemie prawnym istnieje kilkanacie organw,
uprawnionych do bezporedniej (lub wtrnej) kontroli przepisw prawa podatko-
wego stosowanych wobec podmiotw zagranicznych. Naley tu wyrni instytucje
sdowe (np. Trybuna Konstytucyjny, Naczelny Sd Administracyjny), wykonawcze
(Minister Finansw), administracyjne (Najwysza Izba Kontroli) i obywatelskie
(Rzecznik Praw Obywatelskich). Minister Finansw peni rol wykonawcy ustaw
podatkowych, ale przez wydawanie rozporzdze moe ksztatowa w pewien
sposb charakter prawa podatkowego. Dodatkowo organ ten kontroluj jako
stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe i jako Gwny Inspektor
Kontroli Skarbowej ma wiedz co do najczstszych sposobw obejcia tego prawa.
Warto przy tym wspomnie o prbie skonstruowania przez ustawodawc europej-
skiego systemu wsplnotowego kontroli systemu finansw publicznych (rachunkw
narodowych i regionalnych)
18
, ktry ma suy uatwianiu midzynarodowej mobil-

16
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 30 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004, Nr 90 poz. 864/2).
17
Por. J. Jaboska-Bonca, Podstawy prawa dla ekonomistw i nie tylko, Warszawa 2007, s. 32.
18
Aby sprosta wyzwaniom gospodarki globalnej wydano Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i
Rady UE nr 549/2013 z 21.05.2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunkw narodowych i
regionalnych w Unii Europejskiej, Dz. U. UE..L.2013.174.1. Pastwa czonkowskie take maj prawo
do kontroli ustalenia przez Komisj Europejsk wsplnych norm opodatkowania (art. 2 ust. 2 pkt. b
v Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 182/2011 z 16.02.2011 r.

114
noci krajowych zasobw. Komisja Europejska zdaje si mie wiadomo, e jej
ingerencj w opodatkowanie spek zagranicznych utrudniaj: transakcje przez
Internet, reeksport towarw, mechanizmy off-shore, handel aktywami wasnoci inte-
lektualnej. Problemem w tworzeniu dobrego prawa podatkowego nie jest zatem
ustalenia optymalnych rozwiza, ktre bd miay zastosowanie do wszystkich
przypadkw ale wypracowanie skutecznych narzdzi legislacyjnych, dziki ktrym
zmiana systemu podatkowego wobec przedsibiorcw zagranicznych bdzie nad-
aa za globalnymi nurtami gospodarczymi
19
.
Wsppraca przedsibiorcw
W odniesieniu do postulatu szkoy chicagowskiej, i podmioty gospodarcze
(w razie braku ogranicze) d do wsppracy w celu osignicia wikszego zysku,
naley wyrazi aprobat tylko w przypadku podmiotw powizanych. Przez pod-
mioty powizane naley rozumie przedsibiorcw, ktrzy s zwizani albo kapita-
em albo osobami, ktre zajmuj dan funkcje w obydwu podmiotach (por. art. 3.
ust. 1. pkt. 43. ustawy o rachunkowoci
20
oraz art. 11. ust. 4. pkt. 2. ustawy
o podatku dochodowym od osb prawnych
21
). Take spka matka tworzc spki
crki ukada tak model biznesowy aby skutkiem dokonywanych alokacji kapitau
spki matki by wzrost zysku osiganego przez spki crki. Oczywiste jest, e
spka matka pobiera w pniejszym etapie cz wypracowanego zysku przez
spki crki. Z uwagi na to, e si argumentu mierzy si jego skutecznoci
22
,
stwierdzam brak wystpowania w biznesie zwyczaju wsppracy podmiotw konku-
rencyjnych. Co prawda przynioso to by uczestnikom takiego przedsiwzicia wik-

ustanawiajcego przepisy i zasady oglne dotyczce trybu kontroli przez pastwa czonkowskie
wykonywania uprawnie wykonawczych przez Komisj, Dz. U. UE. L. 2011.55.13).
19
Takie zachowanie jest korzystniejsze dla przedsibiorcy a w mniejszym stopniu dla organw
fiskalnych. Zwracajc si do katalogu wytycznych jakimi musi by poddany system finansw
publicznych, aby by bardziej efektywny, naley za Cezarym Kosikowskim opowiedzie si za:
zastpieniem dotychczasowej ordynacji podatkowej oglnym kodeksem daninowym (ujednolicenie
terminologii podatkowej), usprawnieniu postpowania podatkowego oraz kontroli skarbowej,
poprawie sdowej kontroli decyzji podatkowych, C. Kosikowski, Naprawa Finansw Publicznych w Polsce,
Biaystok 2011, s. 356.
20
Ustawa z 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci (Dz. U. 2013, poz. 330, j. t.).
21
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osb prawnych (Dz. U. 2011, Nr 74, poz.
397, j.t.).
22
J. Oniszczuk, Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2012, s. 622.
Rafa Bernat
115
szy zysk, jednake wizao by si take z udostpnieniem czci know-how przedsi-
biorstwa. Poza tym spka zagraniczna nie ma interesu w tym, aby wspomaga
rozwj (choby technologiczny) konkurencyjnych spek krajowych, nawet jeli
byoby to logiczne z punktu widzenia ekonomii obu spek. Ponadto wsppraca
spki zagranicznej i polskiej wymaga sprawnej komunikacji na odpowiednim po-
ziomie. Jeli podmiot polski nie posiada np. linii produkcyjnych, technologii, dobrze
wyksztaconej kadry kierowniczej, to polecone przez podmiot zagraniczny modele
biznesowe bd nieefektywne w polskim przedsibiorstwie.
Jednake wystpowanie kilku czynnikw motywujcych (zwikszenie udziaw
w rynku, asortymentw produktw, redukcja kosztw, poprawa jakoci produk-
tw)
23
do wsppracy daje podstaw do zawizania porozumienia z podmiotem
konkurencyjnym.
Samowystarczalno przedsibiorcy zagranicznego
Odnoszc si do pogldu, e akt normatywny ma gwarantowa realizacj interesu
publicznego, ktry oznacza poszanowanie dla interesw indywidualnych, naley
dokona analizy zasadnoci koncepcji autarkii gospodarczej (samowystarczalno)
24
.
Wspczenie istniej izolowane systemy gospodarcze (np. Biaoru), gdzie podsta-
wow regu gospodarcz jest gospodarowanie w taki sposb zasobami naturalnymi
oraz ingerowanie w sektor prywatny, aby wyprodukowane dobra wystarczay do
pokrycia potrzeb wasnych obywateli danego kraju. Zamknity system gospodarczy
wzbudza wiele wtpliwoci i ma przynajmniej dwa istotne defekty. Gospodarka
danego kraju nie moe wytworzy wszystkich potrzebnych jej dbr a take sprzeda
nadwyki wyprodukowanych towarw, ktrych nie da si w aden sposb spoyt-
kowa. W efekcie wystpi niszczenie (psucie) si towarw magazynowanych jako
nieprzydatnych oraz wystpi chroniczny brak dbr niemoliwych do wytworzenia
we wasnym zakresie. Skutkiem takiej dezorganizacji bdzie nage otwarcie za-
mknitej gospodarki przez import danego towaru. Oczywicie takie dziaania mog
jednostkowo zapobiega niepokojom spoecznym (np. na Biaorusi) oraz erozji

23
A. Sudolska, (w:) W. Popawski, A. Sudolska, M. Zastempowski, Wsppraca przedsibiorstwa w Polsce w
procesie budowania ich potencjau innowacyjnego, Toru 2008, s. 112.
24
Por. W. Matuszewski, Wybrane zagadnienia ekonomii dla studentw prawa i administracji, Toru 2008, s. 157.

116
caego systemu, jednak nie zmieni to faktu niewydolnoci zamknitej gospodarski
danego kraju na paszczynie globalnych transakcji.
Logiczne wydaje si rozwaenie, czy jedna spka midzynarodowa (posiadajca
wielonarodowy zarzd i kapita) moe by samowystarczalna. Istniej bowiem wiel-
kie korporacje (np. Coca-cola, Google, AIG), ktre posiadaj wielki kapita (niekt-
re spki posiadaj rodki warte biliony dolarw) i prowadz dziaalno na rnych
obszarach
25
jednoczenie majc duy wpyw na wadz ustawodawcz krajw,
w ktrych posiadaj siedzib. Co ciekawe w meksykaskiej kulturze biznesu wyst-
puje pojcie hacendado okrelajce waciciela przedsibiorstwa, ktry jest despot
w ramach swojego krlestwa (tzn. firmy)
26
. Przyjmujc tak koncepcj waciciel
przedsibiorstwa zaspokaja potrzeby swoje i osb, ktre do niego nale (pracowni-
kw). Wida to zwaszcza w transgranicznych decyzjach biznesowych spek mi-
dzynarodowych. W pierwszej kolejnoci zwracaj one uwag na zysk caej firmy
oraz prawidowe jej funkcjonowanie. Dopiero potem licz koszty przeprowadza-
nych projektw i ich efektywno.
Analizujc tez, i kady problem mona rozwiza w sposb kontraktowy
a nastpnie dokona optymalizacji transakcji, naley przyzna, i podstaw wikszo-
ci stosunkw prawnych jest umowa pomidzy podmiotami spoecznymi (inter
partes). Podmioty obrotu gospodarczego dokonuj wymiany dbr, przeniesienia
rodkw pieninych, eksploatuj zasoby naturalne na podstawie pewnego rodzaju
konsensusu z innymi przedsibiorcami. Sd oraz aparat pastwa (np. w postaci
organu podatkowego) wkracza w sfer stosunkw wewntrzbiznesowych tylko na
wniosek strony lub w zamiarze obrony dobra wyszego (np. zanianie nalenoci
podatkowych przez podatnika). Przeciwstawna hipoteza badawcza brzmi: przedsi-
biorca osiga tak duy zysk, jak pozwala mu na to jego kapita, technologie, pomys
na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej oraz konkurencja na rynku. Nie ma ta-
kich samych dwch przedsibiorstw, ktre by posiaday identyczne zasoby ludzkie,
majtkowe i technologiczne. Nawet gdybymy komparowali przedsibiorc zagra-

25
Szerzej: J. Guchowski, (w:) J. Guchowski, R. Huterski, V. Jaaskelainen, H. P. Nielsen, Zarzdzanie
finansami w korporacjach midzynarodowych, Toru 2001, s. 20 i n.
26
S. Young, Etyczny kapitalizm. Jak na powrt poczy prywatny interes z dobrem publicznym, Wrocaw 2005,
s. 26.
Rafa Bernat
117
nicznego i polskiego o takich samych aktywach i pasywach to i tak powodzenie ich
przedsiwzicia gospodarczego naley szuka w wiedzy, umiejtnoci
i wyksztaceniu kadry zarzdczej ale te i pracownikw. Przedsibiorca zagraniczny
wychowywa si w innej tradycji (kulturze) prawnej, dowiadczy innych zdarze
gospodarczych a jego pogldy polityczne i religijne nie s bez znaczenia dla formy
prowadzonej dziaalnoci. Dlatego te poza wol obu stron (np. inwestora zagra-
nicznego oraz rodzimego producenta) do zawarcia konsensusu niezbdne jest wy-
stpowanie realnych (materialnych lub niematerialnych) korzyci.
Wyczajc dziaalno gospodarcz reglamentowan (koncesjonowan) prawo
kontraktowe obejmuje kadego przedsibiorc. Istniej dwa sposoby weryfikacji
efektywnoci umowy pomidzy podmiotami gospodarczymi rezultat i czas
27
. Jako
przykad mona poda spk zagraniczn ustanawiajc (na podstawie umowy
trust) powiernika do prowadzenia w jej imieniu dziaalnoci biznesowej. Jeli
w umow t nie ma wpisanego warunku rozwizujcego przyj naley, e tylko
upyw czasu udowodni celowo zawarcia umowy i da prawdopodobiestwo osi-
gnicia zysku ekonomicznego.
Podsumowanie
Rekapitulujc, autor przyznaje, e skontrowanie prognozy wyniku ekonomicznej
analizy prawniczej spki zagranicznej jest wtpliwe. Spowodowane jest to zoono-
ci badanych podmiotw, du czstotliwoci zmian w przepisach prawnych oraz
dynamik ycia gospodarczego
28
. Naley zauway, i spka zagraniczna rozway
przeniesienie siedziby do Polski i rozpoczcie tu produkcji (np. fabryka aut), jeli
koszty produkcji bd nisze ni w innych krajach. Jednake nie bdzie to miao
duego znaczenia dla konsumenta, gdy cen nie determinuj koszty produkcji
a cakowity istniejcy zasb i krzywa popytu na te dobra
29
. Tym samym czynniki
ekonomiczne rezydencji podatnika nie zawsze s tosame z przesankami prawny-

27
Oczekiwania przedsibiorcy w stosunku do zawartej umowy zwizane s z zyskiem, jaki on osignie
w przyszoci (po czasie), por. S. Czaja, Czas a ekonomia, Wrocaw 2011, s. 168.
28
Por. P. Aleksander, (w:) E. Panek (red.), Sterownik z regresj rozmyt, Kapita ludzki i wiedza w gospodarce.
Wyzwania XXI Wieku, Pozna 2007, s. 1
29
Por. M. N. Rothbard, Interwencjonizm czyli wadza a rynek, Warszawa 2009, s. 129.

118
mi. Przedsibiorca zagraniczny zwraca uwag na niskie stawki podatkowe, zwolnie-
nia i ulgi podatkowe ale take na pewno i stabilno danego systemu podatkowe-
go
30
.
W ujciu mikroekonomicznym spka zagraniczna powinna koncentrowa si na
modelu biznesowym, ktry umoliwi zaspokojenie potrzeb podmiotu (utrzymanie,
rozwj), jak te spowoduje waciw organizacj dziaania w sferze produkcji
31
.
Spka zagraniczna posiada take kapita ludzki. Jego warto stanowi suma ka-
pitau ludzkiego pojedynczych pracownikw (tj. ich wyksztacenia, umiejtnoci,
kwalifikacji zawodowych, zdrowia)
32
. Jednake jest to warto czysto ekonomiczna,
ktra moe by pomniejszona (albo ktrej wykorzystanie moe by utrudnione)
przez normy prawne. Systemy prawne pastw, w ktrych dziaa spka zagraniczna
zawieraj przepisy prawne, ktre maj gwarantowa zasad swobodnego domicylu
jednostki, godnoci czy przestrzegania wymiaru czasu pracy. Wpywa to na po-
mniejszenie ekonomicznego zysku spki jako pracodawcy. Jednoczenie zwiksza-
nie kapitau ludzkiego przez spk moe doprowadzi to pomniejszenia kapitau
spoecznego (zaufania jednostek do prawidowoci dziaania firmy)
33
.
Przedsibiorstwo, w ktrym pryncypialnym celem jest uzyskanie korzyci spo-
ecznych, nazywane jest ,,przedsibiorstwem spoecznym
34
i podawane za przykad
jednoczesnej realizacji praw jednostki, potrzeb obywateli mniej przedsibiorczych
i zasady etyki w biznesie (np. Grameen Bank w Bangladeszu udziela dugotermino-
wych poyczek na zakup podstawowych produktw codziennego uytku). Dlatego
te wane jest, aby przedsibiorcy zagraniczni prowadzc w innych krajach swj
biznes, cz osiganego zysku przeznaczali na zaspokojenie podstawowych potrzeb
miejscowej spoecznoci.

30
Por. C. Maria (red.), UE Corporate Tax Reform: Report of a CEPS Task Force, Brussels 2001, s. 40-42; J.
Szono-Koguc, Reforma polskiego system podatkowego w latach 1990-1995: zaoenia i realizacja, Lublin 2000,
s. 114. Sprawiedliwe byoby rzeczywiste zrwnanie pozycji podatnika (rezydenta i nierezydenta)
wzgldem obowizkw podatkowych, J. Staszewski, Konkurencyjno gospodarki Polski w warunkach
integracji z Uni Europejsk i globalizacji, Warszawa 2004, s. 132.
31
Szerzej o celach ekonomii, J. Mierzejewska-Majcherek, Podstawy ekonomii, Warszawa 2003, s. 46.
32
Por. W. witkiewicz, Wok socjologicznej koncepcji kapitau kulturowego, (w:) M.S. Szczepaski (red.),
Kapita spoeczno-kulturowy a rozwj lokalny i regionalny, Tychy 2000, s. 26.
33
A. Kaleta, Dywersyfikacja rde dochodw ludnoci wiejskiej, Toru 2008, s. 72 i 72.
34
M. Yunus, Przedsibiorstwo spoeczne. Kapitalizm dla ludzi, Warszawa 2011, s. 20-30.
Rafa Bernat
119
Literatura
[1] Buawa P., Szmit K., Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2012.
[2] Bauman R.W., Ideology and Community in the first Wave of Critical Legal Studies,
Toronto 2002.
[3] Calabresi G., Some Thoughts on Risk Distribution and the Law of Torts, Yale Law
Journal, Yale 1961.
[4] Cooter R., Thomas U., Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2011.
[5] Coase R., The Problem of Social Cost, Journal of Law and Economics, Chicago
1961.
[6] Czaja S., Czas a ekonomia, Wrocaw 2011.
[7] Eger T., Aure M. G., Neigen Zhang, Economic Analysys of Law in China, Bodmin
2007.
[8] Eyben R., Comparative Economic Analysis of Regulatory Competition in Corporate in
Europe and United States, Berlin 2006.
[9] Finnis J., Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, Warszawa 2001.
[10] Guchowski J., Huterski R., Jaaskelainen V., Nielsen H. P., Zarzdzanie finansami
w korporacjach midzynarodowych, Toru 2001.
[11] Habermas J., Faktyczno i obowizywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnie prawa i
demokratycznego pastwa prawnego, Warszawa 2005.
[12] Young S., Etyczny kapitalizm. Jak na powrt poczy prywatny interes z dobrem
publicznym, Wrocaw 2005.
[13] Jaboska-Bonca J., Podstawy prawa dla ekonomistw i nie tylko, Warszawa 2007.
[14] Kowalik T., Ekonomia. Nauka zdrowego rozsdku, Warszawa 2012.
[15] Kamierczak S., Stosunek prawa do ekonomiki. Podstawowe problemy, Wrocaw 1988.
[16] Kowalik T., Ekonomia. Nauka zdrowego rozsdku, Warszawa 2012.
[17] Kosikowski C., Naprawa Finansw Publicznych w Polsce, Biaystok 2011.
[18] ukasiewicz J. (red.), Zarys historii Polski w liczbach, Warszawa 2012.
[19] Leff A. A., Economic Analysis of Law: Some Realism about Nominalism, Virginia Law
Review, Nr. 3.
[20] Majchrzak J., Problemy zarzdzania i organizacji w procesie przeksztace wasnocio-
wych, Pozna 1993.

120
[21] Matuszewski W., Wybrane zagadnienia ekonomii dla studentw prawa i administracji,
Toru 2008.
[22] Mierzejewska-Majcherek J., Podstawy ekonomii, Warszawa 2003.
[23] Mastalerek J., Polands competitiveness worldwide and in UE, Hamburg 2003.
[24] Merstmacker E.J., The Legal Theory without Law, Hamburg 2007
[25] Nawrot O., Sykuna S., Zajado J., Konwergencja czy dywergencja kultur i systemw
prawnych?, Warszawa 2010.
[26] Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2012.
[27] Popawski W., Sudolska A., Zastempowski M., Wsppraca przedsibiorstwa w
Polsce w procesie budowania ich potencjau innowacyjnego, Toru 2008.
[28] Pomorska A., Polski system podatkowy. Zaoenie a praktyka, Lublin 2004.
[29] Panek E. (red.), Sterownik z regresj rozmyt, Kapita ludzki i wiedza w gospodarce.
Wyzwania XXI wieku, Pozna 2007.
[30] Posner R., Economic Analysis of Law, 1973 Boston.
[31] Posner R., Utilitarianism, Economics and Legal Theory, The Journal of Legal Stud-
ies, no 1, Chicago 1979.
[32] Posner R., The Ethical and Political Basis of the Efficiency Norm in Common Law
Adjudication, Hofstra Law Review, nr 8, Harvard 1979-1980.
[33] Rothbard M. N., Interwencjonizm czyli wadza a rynek, Warszawa 2009.
[34] Stelmach J., Soniewicka M. (red.), Analiza ekonomiczna w zastosowaniach prawni-
czych, Warszawa 2007.
[35] Stelmach J., Broek B., Zauski W., Dziesi wykadw o ekonomii prawa, Warsza-
wa 2007.
[36] Stroiski R., Ekonomiczna analiza prawa, czyli w poszukiwaniu efektywnoci, Kwartal-
nik Prawa Prywatnego 2002, z. 3.
[37] Szono-Koguc J., Reforma polskiego system podatkowego w latach 1990-1995: zaoenia
i realizacja, Lublin 2000.
[38] Staszewski J., Konkurencyjno gospodarki Polski w warunkach integracji z Uni Euro-
pejsk i globalizacji, Warszawa 2004.
[39] Szczepaski M.S. (red.), Kapita spoeczno-kulturowy a rozwj lokalny i regionalny,
Tychy 2000.
Rafa Bernat
121
[40] Ward I., Introduction to Critical Legal Theory, London 2004.
[41] Zauski W., Ewolucyjna filozofia prawa, Krakw 2009.
Streszczenie
Key words: analiza ekonomiczna, prawo, przedsibiorstwa zagraniczne
Celem pracy jest przedstawienie charakteru kolizji dwch nauk prawa i ekonomii. Autor
dowodzi, w jaki sposb prawo moe by ekonomiczne i czym dla ekonomisty jest ratio legis
przepisu prawnego. Analizie poddano koncepcje goszone prze cztery szkoy ekonomicznej analizy
prawa: chicagowsk, New Heaven, Virginii, Law & Economics. Nastpnie scharakteryzowano
termin ,,spki zagranicznej oraz jej znaczenia dla gospodarczego obrotu transgranicznego.
Spk zagraniczn, w zalenoci od pogldu danej szkoy ekonomicznej analizy prawa, ekono-
mici mog charakteryzowa na wiele sposobw. Autor rozwaa pogldy na temat samowystar-
czalnoci przedsibiorstw, interwencji organw publicznych w obrt pomidzy przedsibiorcami,
czynnikw wyznaczajcych rezydencj danego podatnika.
Foreign companies in a view of the economic analysis of law
Summary
Key words: economic analysis, law, foreign campanies
The research presents the capacity of the collision of two sciences - law and economics. The au-
thor demonstrates how the law can be a cost-effective and what the economist is the rationale of
a rule of law. Analysis of concepts were taught by four schools of economic analysis of law: Chicago,
New Haven, Virginia, Law & Economics. Then characterized, the term ''foreign company and
its importance for economic cross border trading. Foreign companies, according to the view of the
economic analysis of law school, economists may be characterized in many ways. By considering the
views on the sufficiency of enterprises, public intervention in rotation between entrepreneurs, factors
determining the residence of the taxpayer.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Rafa Grupa
Polish Open University Wysza Szkoa Zarzdzania
System caociowej identyfikacji przedsibiorstwa
podstaw konkurencyjnoci na rynku
Kade przedsibiorstwo marzy o tym, by znale swoje miejsce w wiadomoci
klientw i zdoby ich zaufanie, o tym, aby pracownicy identyfikowali si z tym,
czym jest, co robi, dokd zmierza. Marzenia szybko mog znale spenienie, jeli
zadba si o utworzenie wyranego, spjnego i pozytywnego wizerunku na rynku
1
.
Caociow wizualizacj przedsibiorstwa zazwyczaj rozpatruje si w czterech
aspektach:
Corporate Design - loga, papeteria firmowa, uniformy, itd.
Corporate Communication - reklamy, public relations, polityka informa-
cyjna, itd.
Corporate Behaviour - normy, wartoci, zachowania, itd.
Corporate Attitude filozofia i misja dziaania
2
.
Corporate Design
Wanym elementem tosamoci jest jego identyfikacja wizualna. Wane jest, aby
wiedzie, e identyfikacja wizualna, tak jak osobowo poszczeglnych osb, jest
obrazem, z ktrym firma moe by zidentyfikowana. Silna tosamo wzmacnia

1
J. Tkaczyk, Ksztatowanie wizerunku przedsibiorstwa usugowego. Przykad sektora porednictwa
ubezpieczeniowego, [w:] A. Czubaa, J.W. Wiktor (red.), Kierunki rozwoju marketingu usug, WSPIM,
Chrzanw 2002, s. 223.
2
http://www.nobledesign.pl, 11/12/2012.
System caociowej identyfikacji przedsibiorstwa podstaw konkurencyjnoci na rynku

124
swoj mark, stajc si rozpoznawalna dla grupy docelowej. Jest wskazane, aby
rozpocz od stworzenia logo marki lub firmy, poniewa rozwj tosamoci zaley
od nich. Trudno jest zdefiniowa pojcie 'corporate design'. Mamy szeroki zakres
definicji do wyboru, ktry nie odnosi si tylko do projektowania graficznego, ale do
projektowania strategii, zbytu. Jest on stosowany we wszystkich gaziach przemy-
su.
Oznacza to, e konstrukcja ma nie tylko charakter graficzny (ktry jest form ar-
tystycznej wizualnej reprezentacji), ale rwnie ma na celu planowanie procesw dla
uzyskania okrelonych celw. Charakterystyczn cech tego podejcia jest ekspono-
wanie elementw wizualnych, ktre zapewniaj efekt dwigni, przez ktre postrze-
ganie organizacji wpywa korzystnie na jej wizerunek.
Musimy zatem zdawa sobie spraw z tego, e na 'corporate design' skada si
wiele elementw.
Logo
Logo jest obecne we wszystkich aspektach, ktre tworz system korporacyjnej
tosamoci. Aby zrozumie czym jest logo, musimy najpierw zrozumie, po co ono
jest.
Logo jest...dla identyfikacji. Logo identyfikuje firm lub produkt uywajc znaku,
flagi, symbolu lub podpisu. Logo nie sprzedaje si z firm bezporednio, ono opisu-
je biznes. Logo czerpie swoje znaczenie od jakoci rzeczy, ktr symbolizuje, a nie
na odwrt. Logo jest od odrnienia, od identyfikacji a nie do wyjaniania.
W skrcie mona stwierdzi, e to co oznacza logo, jest waniejsze ni to jak wygl-
da.
Dla zilustrowania teje koncepcji moemy pomyle o logo jak o ludziach. Prefe-
rujemy by woani naszymi imionami - Dawid, Patryk, Monika - ni okrelani przez
mylce i nieciekawe opisy jak np. 'facet, ktry ma blond wosy i nosi zielone buty'.
W ten sam sposb logo nie powinno dosownie opisywa, co robi dana firma, ale
raczej identyfikowa j w sposb, ktry jest rozpoznawalny i niezapomniany. Logo
mona okreli jako wizualizacj firmowej strategii. Kada firma stale przekazuje
wiadomoci do otoczenia, nawet jeli w ogle si z nim nie komunikuje. Wizualny
Rafa Grupa
125
obraz jest jednym z najwaniejszych rodkw, ktre firmy wci wykorzystuj, aby
przekaza i zamanifestowa swoj tosamo.
Logo identyfikuje firm lub produkt w swojej najprostszej postaci.

Typografia
Dobrze zachowana proporcja, czysta czcionka moe wszystko zmieni na stronie
internetowej, w folderze czy na ulotce. Dobra typografia tworzy, e jest to co, e
zmienia si odbir i uczucia w wiadomoci ludzi.
Jedn z najbardziej udanych czcionek, ktre mona zobaczy wszdzie (szyldy,
budynki, samoloty, itp.) jest Helvetica. To jest King Kong z krojw, a jest to ju
wicej ni 50 lat. Helvetica zmieni, wiat typografii. Pokaza, drukarzom i grafikom,
e proste jest dobre.
Wielkie korporacje maj tendencj do przyjcia jasnych krojw. Krj powinien
odzwierciedla wizerunek firmy i przekonania.
Cay tekst strony internetowej i innych pism powinny by czytelne. Spka po-
winna rwnie dba o swoich uytkownikw niepenosprawnych, ktrzy mog
czyta tylko przy pomocy czytnika ekranu, itp.


126

Kolory
Graficy zazwyczaj powinni by ostroni przy projektowaniu identyfikacji wizual-
nej dla korporacji. Naley wzi pod uwag rne kombinacje kolorw, znacze
kolorw i teorii barw. Kolorystyka zapewnia mocne owiadczenie o organizacji, tak
jak to robi biznes. Tak jak w przypadku wszystkich pozostaych elementw, kolory
powinny podkreli filozofi i strategi spki.
Badanie przeprowadzone przez Instytut Bada Kolorw pokazuje, e wszystkie
istoty ludzkie czyni podwiadomy osd o osobie, rodowisku lub pozycji w cigu
90 sekund i e ocena opiera si na kolorze. wiadczy to o wanej roli kolorw
wkorporacyjnym projektowaniu graficznym.

Rafa Grupa
127
Marka
Mark mona zdefiniowa jako cz biznesu. Nazwa organizacji moe rwnie
suy jako marka. wiadomo, a tym bardziej podwiadomo potgi i wagi sowa
zwaszcza w roli nazwy jest doprawdy powszechna i przeogromna
3
. Warto
marki odzwierciedla, jak firma jest postrzegana na rynku. Tosamo marki komu-
nikuje strategi organizacji w sposb uniwersalny do grup docelowych.
W marce nie chodzi o zdobycie rynku docelowego, do wyboru jednej korporacji
nad jego konkurencj, ale o uzyskanie perspektywy ukazania korporacji jako jedynej,
ktra dostarcza rozwizania wyboru konsumenta.
Spka powinna ustali cele marki od pocztku. To s najwaniejsze cechy orga-
nizacji i musz odzwierciedla filozofi organizacji, procesw, itp. Wiarygodno
buduje siln mark i motywuje klientw.
Jako
Jako jest jednym z najwaniejszych elementw. Definiuje ona firm poprzez
polityk, procedury i odpowiedzialno wobec uytkownikw. Firma oferujc wy-
sokiej jakoci produkty lub usugi, ma wielk szans na zobaczenie uytkownika
z powrotem nie tylko raz, ale wiele razy.
Jako powinna znale odzwierciedlenie w kadym aspekcie korporacji poczw-
szy od linii produkcyjnej, poprzez dzia logistyczny na sprzeday koczc.

3
M. Zboralski, Nazwy firm i produktw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000, s. 21.

128
Spoeczno
Wiele duych korporacji czsto zaniedbuje ten aspekt ich dziaalnoci. Pierwsz
du firm, ktra zauwaya ten wany element byo Apple. Powicili si stworzy
entuzjazm wrd spoecznoci wok swoich produktw, co ostatecznie opacio
si w duszej perspektywie. Nie jest to atwe zadanie, aby utworzy entuzjastycznie
nastawion spoeczno i wykorzysta t moc. Firma powinna zawsze pamita, e
bez wysokiej jakoci produktw i usug, nie moe stworzy pozytywnego wizerunku
wrd swoich uytkownikw.
Kultura
Mwic o kulturze, nie naley mie na myli wsplnoty. Kultura to maniery, wie-
dza i wartoci, ktre s wsplne i preferowane przez spoeczno. Jeli firma ma
wsplnot powsta wok swoich produktw nie musi to oznacza, e spoeczno-
ci te maj zdrow kultur. W rzeczywistoci za kultura moe zrujnowa reputacj
firmy z perspektywami na przyszo.
Rafa Grupa
129
Corporate Communication
By moe najlepszym sposobem definiowania komunikacji korporacyjnej jest
spojrzenie na sposb, w jaki funkcja ta zostaa opracowana w firmach. Do lat 70.
praktycy uywali terminu public relations, aby opisa relacje i komunikacj
z interesariuszami. Funkcja ta w duej mierze skada si z komunikacji z pras.
Kiedy inne zainteresowane strony zarwno wewntrzne jak i zewntrzne w stosun-
ku do firmy zaczy domaga si wicej informacji z firmy, zaczto patrze na ko-
munikacj jako co wicej ni tylko public relations. Jest to moment, w ktrym
nowa funkcja komunikacji korporacyjnej rozpocza swj byt. Ta nowa funkcja
wcza ca gam specjalistycznych dyscyplin, w tym corporate design, reklam, komu-
nikacj wewntrzna pracownikw, problemy zarzdzania kryzysowego, media rela-
tions, relacje inwestorskie, komunikacji zmian czy sprawy spoeczne. Wan cech
nowej funkcji jest to, e organizacja skupia si jako cao i w taki sposb organiza-
cja prezentuje si do wszystkich kluczowych interesariuszy, zarwno wewntrznych
jak i zewntrznych. Funkcja ta oczywicie odnosi si do zastosowa biznesowych,
w ktrych komunikacja korporacyjna wyonia si jako oddzielna funkcja obok
funkcji takich jak zasoby ludzkie czy finanse.
Komunikacj korporacyjn, innymi sowy mona scharakteryzowa jako funkcj
zarzdzania, ktra jest odpowiedzialna za nadzorowanie i koordynowanie prac wy-
konanych przez pracownikw komunikacji w rnych dyscyplinach specjalistycz-
nych, takich jak relacje z mediami, wystpienia i sprawy publiczne lub komunikacja
wewntrzna. Van Riel definiuje komunikacj korporacyjn jako instrument zarzdza-
nia, za pomoc ktrego wszystkie wiadomie stosowane formy komunikacji wewntrznej i ze-

130
wntrznej s zharmonizowane, skuteczne i efektywne, jak to moliwe
4
. Oglna idea jest taka,
e zrwnowaony rozwj i sukces firmy zaley od tego, jak organizacja jest oceniana
przez kluczowych interesariuszy, a komunikacja jest istotnym elementem budowa-
nia, utrzymania i ochrony takiej reputacji.
Komunikacja korporacyjna jest potnym narzdziem do zarzdzania, jeli po-
dejdzie si ze strategiczn uczciwoci oraz skupieniem na cele. Organizacja oparta
na koherencji, gdzie jej energia koncentruje si na okrelonym celu, jest o wiele
bardziej skuteczna ni taka, w ktrej rozpowszechniane s niespjne komunikaty.
Komunikacja jest jedynym elementem, ktry pozwala wszystkim pracownikom
zrozumie wizj i kierunek firmy.
Komunikacja wspiera rwnie szczebel zarzdzania i HR wyposaajc pracowni-
kw w wiedz i motywacj do wykonywania ich rl. Poprzez odpowiedni przekaz
wiadomoci zwizanych ze specyfik indywidualnego rodowiska pracy, komunika-
cja moe bezporednio przyczyni si do motywacji poprzez stworzenie wsplnych
ram odniesienia. Gdy wszystkie osoby uywaj tego samego ukadu odniesienia,
komunikacja bezporednio wspiera oraz tworzy kultur organizacji.
Zatem komunikacja korporacyjna jest funkcj zarzdzania tak jak dzia marketin-
gu, finansw, czy operacyjny dedykowany do rozpowszechniania informacji w klu-
czowych okrgach, realizacji strategii korporacyjnej i rozwoju komunikatw dla
rnych celw, na wewntrz i na zewntrz organizacji. W dzisiejszej globalnej kor-
poracji, funkcja ta suy jako sumienie korporacji i jest odpowiedzialna za reputacj
organizacji. Wczeniej nazywana PR lub public affairs komunikacja korporacyjna
nabraa nowego znaczenia w XXI wieku w wyniku skandali korporacyjnych lub
kryzysw w firmach takich jak Enron i Toyota.
Komunikacja korporacyjna opiera si na czynnej strategii komunikacji, relacji
z mediami, komunikacji kryzysowej, komunikacji wewntrznej, zarzdzania reputa-
cj, odpowiedzialnoci zbiorowej, relacji inwestorskich, spraw rzdowych i czasami
komunikacji marketingowej.
Reasumujc, system komunikacji obejmuje wszystkie dziaania zmierzajce do
przekazania odbiorcy czytelnej informacji na temat wartoci firmy, zdarze, osb

4
C. B. M. van Riel, Principles of Corporate Communication, Academic Service, England 2002, s. 142-169.
Rafa Grupa
131
i rzeczy, celowych z punktu widzenia funkcjonowania przedsibiorstwa. Pozytywny
wizerunek przedsibiorstwa nie jest dobrem otrzymanym, lecz wyksztaconym
przez sam organizacj odpowiednio skoordynowanymi i konsekwentnymi dziaa-
niami
5
.
Wan czci komunikacji korporacyjnej jest jej PR. Rola Specjalisty ds. Public
Relations, jest wykorzystywana na wiele sposobw, jednake najwaniejsz jest
umiejtno do komunikowania si z ogem spoeczestwa w taki sposb, aby
suy interesom firmy. PR skada si zatem z wielu obszarw specjalnych, ktre
przekazuj informacje o firmie dla publicznoci, w tym sponsoringu, wydarze,
problemw zarzdzania i relacji medialnych. Podczas wykonywania tych rodzajw
dziaalnoci, Specjalista PR musi uwzgldnia szersze wiadomoci do przekazania na
temat spki, aby w sposb strategiczny j pozycjonowa na danym rynku. Gwaran-
tuje to, e dziaania PR ostatecznie wyrniaj firm midzy konkurentami oraz
komunikuje o wartoci firmy do odbiorcw.
Kolejnym wanym czynnikiem jest zarzdzanie w komunikacji w sytuacji kryzy-
su. Komunikacja kryzysowa jest przeznaczona do ochrony i obrony indywidualnej
firmy, czy organizacji w sytuacji zagroenia jej reputacji. Wyzwania te mog pocho-
dzi w formie dochodzenia od agencji rzdowych, zarzutu karnego, pozwu akcjona-
riuszy, naruszenia przepisw ochrony rodowiska lub z wielu innych scenariuszy
obejmujcych prawne, etyczne, lub finansowe cechy.
Kryzysem mona okreli powan katastrof, ktra moe wystpi w sposb
naturalny lub w wyniku bdu czowieka, interwencyjnego lub rozmylnego, nawet
dokonanego zoliwie. Moe on zawiera konkretne spustoszenie, takie jak znisz-
czenie danych lub aktyww, lub wartoci niematerialnych, dewastacji, np. utraty
wiarygodnoci danej organizacji lub innych szkd zagraajcych reputacji. Kryzys
ma zazwyczaj znaczny rzeczywisty lub potencjalny wpyw finansowy na firm, dla-
tego tak wanym czynnikiem jest umiejtne nim zarzdzanie.

5
A. Nikodemska-Woowik, T. P. Grski, M. Woowik, Nie tylko logotyp, Oficyna Wydawnicza Branta,
Gdask 2004, s. 59.

132
Corporate Behaviour
System zachowa obejmuje swoim zakresem og relacji, jakie tworz pracowni-
cy w kontaktach wewntrznych i zewntrznych. Kreuje niepowtarzaln kultur
organizacji. To pracownicy ustalaj ceremoniay firmowe i posuguj si odpowied-
nim sowem, gestem, sprawnoci i uprzejmoci obsugi
6
.
Korporacje istniej nie tylko jako podmioty gospodarcze majce realizowa zyski
ale take poprzez uczciw konkurencj. Od organizacji oczekuje si poszanowania
praw czowieka i zachowania si w spoecznie odpowiedzialny sposb w kierunku
stworzenia zrwnowaonego spoeczestwa. Zachowanie pracownikw jest wa-
nym elementem ekspresji tosamoci. To zachowanie dotyczy wic rnych tosa-
moci, skupia wiele poj takich jak tosamo firmy czy zarzdzanie mark. Obie
koncepcje s ze sob powizane i wymagaj silniejszego dostosowywania
z uwzgldnieniem poziomu marketingu korporacyjnego. Wschodzce zainteresowa-
nie przedsibiorstw i usug przedsibiorstw, sposb zarzdzania mark zwiksza
znaczenia zachowa w organizacji.
Trudno jednoznacznie jest przedstawi zestaw podanych cech i zachowa ob-
owizujcy wewntrz organizacji. Kada organizacja, poczwszy od maego sklepiku
na rogu ulicy koczc na transnarodowych organizacjach posiada swj indywidualny
pakiet zachowa, ktry wyrasta i jest gboko zakorzeniony w kulturze organiza-
cyjnej danego przedsibiorstwa. Zatem mona by wymienia setki warunkw, cech
czy priorytetw, ktrymi kieruje si dana organizacja wyznaczajc swoje corporate
behaviour. Jednake dla uzyskania wstpnego obrazu czym taka organizacja moe
si charakteryzowa, autor postanowi poda przykad firmy Konica-Minolta, aby
zobrazowa niniejszy problem
7
.
Korporacje, oprcz tego, e jako podmioty gospodarcze biorce udzia w pogoni
za zyskiem powinny by take korzystne dla spoeczestwa. Z tego powodu, Koni-
ca Minolta zachowuje si w sposb spoecznie odpowiedzialny i dla swoich wszyst-

6
Ibidem.
7
Niniejszy przykad zosta opracowany na podstawie informacji zawartej na stronie Konica Minolta,
http://www.konicaminolta.eu, 07/01/2013.
Rafa Grupa
133
kich dyrektorw, funkcjonariuszy i pracownikw wyranie zaznacza ducha tej od-
powiedzialnoci w tzw. karcie zachowania korporacyjnego.
Kierownictwo wyszego szczebla uznaje, e spenienie ducha tej karty jest ich ro-
l i odpowiedzialnoci i podejmuje inicjatyw, aby wszyscy dyrektorzy, kierownicy
i pracownicy w peni rozumieli niniejsz kart. Ponadto zarzdzajcy stale zwracaj
uwag na opinie stron wewntrznych i zewntrznych oraz wspieraj wdraanie
efektywnych systemw zapewnienia etycznego zachowania wrd przedsibiorstw.
Wymieni zatem mona kilka cech wspomnianej wczeniej karty zachowania
korporacyjnego (w firmie Konica-Minolta):
Korzystne i bezpieczne produkty. Bdziemy stara si zdoby zaufanie kon-
sumentw i klientw poprzez rozwj i wiadczenie spoecznie poytecznych
produktw i usug z najwysz uwag do bezpieczestwa.
Uczciwe i przejrzyste dziaania korporacyjne. Dymy do sprawiedliwych
i przejrzystych dziaa korporacyjnych, ktre s zgodne z prawem i przepi-
sami spoecznymi i dziaamy zgodnie z midzynarodowymi zasadami i po-
stanowieniami Statutu.
Komunikacja ze spoeczestwem i ujawnianie informacji. Bdziemy komu-
nikowa si ze spoeczestwem i ujawnia informacje korporacyjne rzetelnie
i prawidowo.
Ochrona rodowiska. Bdziemy potwierdza powag problemu ochrony
rodowiska oglnowiatowymi kwestiami i dobrowoln dziaalnoci na
rzecz ochrony rodowiska.
Wkad do rodowiska. Bdziemy, z perspektywy globalnej, dziaa z korzy-
ciami dla spoeczestwa, przy jednoczesnym poszanowaniu lokalnych zwy-
czajw i kultur.
Szacunek dla pracownikw. Bdziemy dy do tego, aby ycie pracowni-
kw byo komfortowe i stwarzajce moliwoci do samorealizacji, bdziemy
zapewnia bezpieczne rodowisko pracy i szanowa osobowo i indywidu-
alno kadego pracownika.
Odpowiedzialne akcje. W przypadku naruszenia zasad niniejszego Statutu,
w celu rozwizania problemu zarzd bada przyczyny naruszenia i prbuje

134
rozwiza problem oraz stara si zapobiec jego nawrotom, zgodnie z korpo-
racyjnymi procedurami zgodnoci. Poprawne publiczne ujawnienie dokad-
nych informacji oraz wyjanienia dotyczce naruszenia powinny zosta do-
konywane oraz odpowiedzialno za naruszenie musi zosta wyjaniona.
W razie potrzeby cise i uczciwe postpowanie dyscyplinarne jest podej-
mowane take w odniesieniu do kadry kierowniczej
8
.
Zauway mona, e jest to swojego rodzaju pewien katalog regulamin, ktre-
go zasady obejmuj wszystkich pracownikw bez wzgldu na penione stanowisko.
S to tylko przykadowe elementy tego katalogu, kada firma opiera si na innych
zasadach oraz ma inne priorytety, zatem cechy ich katalogw bd si od siebie
rniy. Bardzo due znaczenie ma tutaj kultura danego kraju, oczywistym faktem
jest, e np. Japoczycy maj zupenie inne podejcie do biznesu oraz do tzw. proto-
kou w biznesie, zatem ich katalog w oczywisty sposb bdzie zawiera inne cechy
oraz elementy ich zachowa korporacyjnych.
Corporate Attitude
Pojcie corporate attitude mona zdefiniowa na wiele sposobw. W wolnym
tumaczeniu mona odebra to jako nastawienie, postawa czy stosunek korporacji,
jednake oznacza to pewien rodzaj kultury firmy, postaw reprezentujc filozofi
i misj dziaania. Podobnie jak pozostae pojcia w rnych rodowiskach maj one
rne znaczenie oraz odniesienie do wizerunku czy tosamoci organizacji. W swo-
jej ksice Lorii Myers
9
okrela to jako zestaw cech, ktre okrelaj firm. Polegaj
one na postawach pracownikw, zasadach i procedurach, pewnych obrzdach.
Kultura firmy jest poczona z cechami wystpujcymi w otaczajcym spoecze-
stwie, ale posiada rwnie niektre cechy, takie jak system hierarchii, ktre s uni-
kalne. Niektre firmy przedstawiaj kultur korporacyjn jako statyczn lecz
w wikszoci przypadkw zmienia si ona w czasie.
Postawa (attitude) w firmie jest chyba najbardziej podstawowym elementem kultu-
ry korporacyjnej. Kiedy kierownictwo, menederowie i szeregowi pracownicy stoj

8
Ibidem.
9
Opracowano na podstawie ksiki Lorii Myers, 3 Off the Tee: Targeting Success. Develop the right business
attitude to be successful In the work place, ii Leda Publishing Corporation, Canada 2011.
Rafa Grupa
135
po tej samej stronie w zakresie podstawowych wartoci korporacyjnych, wwczas
staje si moliwe, aby osign oglne porozumienie we wszystkich firmowych
kwestiach i sprawach w taki sposb, aby dokadnie odzwierciedlay one podany
zbir cech charakterystycznych dla brany. Na przykad, gdy pracownicy przedsta-
wiaj propozycje sposobw, ktre mogyby poprawi produktywno lub oglne
rodowisko pracy w firmie, mona powiedzie, e rodowisko jest wczone
w proces, poniewa pozwala to na swobodn komunikacj midzy wszystkimi za-
trudnionymi.
Ludzie w biznesie powinni wykorzysta ich wspln postaw do ustalenia norm,
ktre reguluj funkcjonowanie biznesu. Firmy zazwyczaj wyraaj te standardy
w zakresie zasad i procedur, ktre jasno okrelaj, w jaki sposb firma bdzie funk-
cjonowa. Obejmuje to wszystkie dziay i funkcje, jakie odnosz si do siebie
w procesie produkcji, komunikacji pomidzy kierownictwem a pracownikami dzia-
w oraz zasad regulujcych dopuszczalne zachowania pracownikw. Inne elementy
opracowywane s na podstawie zasad i przyjtych procedur.
Postawa firmy, jej kultura zazwyczaj zawiera pewne obrzdy i rytuay. Przyka-
dem moe by roczna premia na wita, dodatkowy urlop, czy choby wyrnienia
pracownika miesica. Te rytuay pomagaj ludziom w spojeniu si w cao i za-
pewnienie pewnego poczucia tosamoci zbiorowej. Nie zawsze s one czci
formalnej polityki, ale staj si rutynowe i oglnie akceptowalne w miejscu pracy.
W pewnym sensie korporacje i wystpujce poza ni kultury s zawsze poczo-
ne. Spoeczestwo, w ktrym znajduje si firma ksztatuje indywidualne postawy
i pracownicy w duej mierze przekadaj wanie te postawy w pracy, ktre s pod-
staw dla rodowiska korporacyjnego. To jest jeden z powodw korporacyjnych
cech rnicych si tak drastycznie w rnych regionach; firma jest uspoeczniona i
skonstruowana w oparciu o to, co ludzie myl i robi poza prac, ktra w zaleny
sposb wynika od regionu geograficznego.
Organizacje posiadaj swoj filozofi, swj wypracowany sposb dziaania.
Wikszo firm ceni sobie system hierarchii, na przykad taki jak pracownik niskiego
szczebla, kierownik, czy dyrektor generalny. Zalenoci subowych moe by wiele
w hierarchii pionowej i poziomej, wszystko jest uzalenione od wielkoci danej

136
organizacji oraz od struktury zarzdzania. Obowizki i zakres kadego pracownika
w hierarchii s czsto cile egzekwowane, a ludzie maj tendencj do uznania, e
musz przestrzega wyznaczonej cieki do poruszania si w teje hierarchii.
Gdy firma musi zatrudni pracownika, firma bierze pod uwag swoj kultur
biznesu i w tym stosunku wyszukuje kandydata, ktrego umiejtnoci i dowiadcze-
nie doskonale wpisuje si w obraz przedsibiorstwa. Celem jest, aby znale pra-
cownikw, ktrzy bd dobrze dopasowani - to znaczy, ktrych wierzenia i zacho-
wania s zbiene z obecnymi ju w firmie. Czonkowie zarzdu maj skonno
wierzy, e w ten sposb zmniejsza si ryzyko konfliktu i sprawia, e bardziej praw-
dopodobne jest, e nowy pracownik szybciej si zaklimatyzuje i efektywniej bdzie
pracowa. Ten czynnik czsto odrnia od siebie dwch kandydatw o podobnych
profilach zawodowych.
Istnieje wiele sposobw klasyfikowania rodowisk firmowych z perspektywy
corporate attitude, ale oglnie najprostszym sposobem jest ocenianie ich w katego-
riach ujemnych, neutralnych lub pozytywnych.
Etykieta negatywne zazwyczaj oznacza, e pracownicy nie czuj si komfortowo,
nie s zaangaowanie i wspierani. Powodem mog by do czste zmiany polityki
firmy, co ma wpyw na zachowania pracownikw oraz ich nieefektywno. Przej-
cie midzy pewnymi zasadami firmy moe wywoywa pewnie zmiany jak np. stres,
co moe sprzyja powstawaniu konfliktw wrd pracownikw.
rodowisko neutralne oznacza, e firma nie wyrnia si niczym szczeglnym,
a jej pracownicy charakteryzuj si biern prac. Produktywno i kolejne udziay
w rynku nie s imponujce, ale s wystarczajco wysokie, aby umoliwi spce
kontynuowanie dziaalnoci. Ten typ rodowiska wystpuje do czsto, poniewa
nie ma wyranego lidera w brany.
Firmy z pozytywnym nastawieniu kultury korporacyjnej postrzegaj pracowni-
kw jako ich najbardziej wartociowe aktywa. Maj jasne cele i angauj pracowni-
kw do ich spenienia, organizacje te s wraliwe na potrzeby osobiste i grupowe.
Wsppraca jest ich gwn cech, a pracownicy czsto wykazujc wysok produk-
tywno i lojalno wobec firmy.
Rafa Grupa
137
rodowiska biznesowe zmieniaj si w czasie podobnie jak i postawy pracowni-
kw oraz okolicznoci powodujce zmiany w firmie. Zmiany bywaj czasami bardzo
powolne i nie zawsze s zamierzone, cho w wikszoci przypadkw, liderzy bizne-
su wiadomie decyduj si do wprowadzania zmian w firmie, np. jak dajc pracow-
nikom wicej moliwoci przedstawiania uwag w celu wzmocnienia poczucia
wsppracy i szacunku. Niektrzy pracownicy maj problemy z przeksztaceniami
kulturowymi jeli zmiany s nage, zatem wikszo firm jest ostrona w dostarcza-
niu i zapewnieniu odpowiedniego okresu dostosowawczego.
Podsumowujc naleaoby zwrci uwag na pewien zakres jzykowy. Zarwno
pojcia takie jak tosamo przedsibiorstwa, zachowania korporacyjne czy choby
postawa korporacyjna w rodzimym jzyku maj nieco inne znaczenie ni w jzyku
angielskim. Posuy si mona chociaby przykadem pojcia tosamo przed-
sibiorstwa. W jzyku angielskim oznacza to bdzie Corporate Indetity (CI), jed-
nake polska literatura traktuje to pojcie nie jako tosamo przedsibiorstwa lecz
jako system caociowej identyfikacji przedsibiorstwa, co ju nieco inaczej traktuje
o caym podejciu do problemu, oraz do caego artykuu. Do podobnych wnioskw
dosza Agnieszka Butkiewicz
10
w swojej pracy piszc, e naley tu zauway, e sformu-
owanie corporate identity jest rozumiane w dosownym znaczeniu tego sowa jako tosamo
korporacji, bd te tosamo organizacyjna, za termin caociowa identyfikacja jest polskim
akronimem CI i nie oznacza dokadnie to samo, co jego angielski odpowiednik.
Dlatego tak wan rzecz, o ktrej autor musi wspomnie, jest to, e niniejszy ar-
tyku w wikszoci opiera si na literaturze obcojzycznej, zatem pewne zagadnienia
zwizane z problematyk tematu mog ukazywa problem w innym wietle ni
literatura ojczysta. Niniejszy artyku moe by zatem uzupenieniem rodzimej bi-
bliografii na temat zwizany z zagadnieniem tosamoci przedsibiorstwa.
Bibliografia
[1] Altkorn J., Ksztatowanie rynkowego wizerunku firmy, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Krakowie, Krakw 2002.

10
Autorka pracy magisterskiej zatytuowanej: Wizerunek marki regionalnej i lokalnej na wybranych
przykadach, Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocawiu, Wydzia Gospodarki
Narodowej, Katedra Bada Marketingowych, Wrocaw 2006, s. 8-9.

138
[2] Butkiewicz A., Wizerunek marki regionalnej i lokalnej na wybranych przykadach,
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocawiu, Wydzia Gospo-
darki Narodowej, Katedra Bada Marketingowych, Wrocaw 2006.
[3] Kall J., Silna marka. Istota i kreowanie, PWE, Warszawa 2001.
[4] Moingeon B., Ramanantsoa B., Understanding Corporate Identity: the French school of
thought.
[5] Myers L., 3 Off the Tee: Targeting Success. Develop the right business attitude to be success-
ful in the work place, ii Leda Publishing Corporation, Canada 2011.
[6] Nikodemska - Woowik A, Grski T.P., Woowik M., Nie tylko logotyp, Oficyna
Wydawnicza Branta, Gdask 2004.
[7] Penc J., Rynkowy wizerunek firmy, Marketing Serwis, 1998, nr. 4.
[8] Senge P. M., The Fifth Discipline, The Art & Practice of The Learning Organization,
Published by Doubleday, USA 1990.
[9] Temporal P., Advanced Brand Management From Vision to Valuation, John Wiley
& Sons Pte Ltd, Singapore 2002.
[10] Tkaczyk J., Ksztatowanie wizerunku przedsibiorstwa usugowego. Przykad sektora
porednictwa ubezpieczeniowego, [w:] Czubaa A., Wiktor J.W. (red.), Kierunki rozwoju
marketingu usug, WSPIM, Chrzanw 2002.
[11] Van Riel C.B.M., Principles of Corporate Communication, Academic Service, Eng-
land 2002.
[12] Zboralski M., Nazwy firm i produktw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2000.
[13] www.konicaminolta.eu
[14] www.nobledesign.pl
Streszczenie
Sowa kluczowe: reklama, public relations, tosamo przedsibiorstwa, konkurencyjno,
korporacja
Caociowa identyfikacja firmowa jest podstawowym narzdziem sucym budowie wizerunku
marki. Jest to og symboli i zachowa stosowanych w firmie w celu osignicia klarownej identyfi-
Rafa Grupa
139
kacji rynkowej i wyrnienia jej. Prawie wszystkie organizacje midzynarodowe posiadaj swoje
logo czy barwy firmowe. W niniejszym artykule szczegowo opisano elementy suce budowaniu
caociowej identyfikacji w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku. Ukazano, e na
funkcjonowanie przedsibiorstwa na rynku skada si wiele czynnikw zarwno w otoczeniu
mikro jak i makro.
The system of the companys comprehensive
identification as the basis of its competitiveness on the market
Summary
Key words: advertising, public relations, corporate identity, competitiveness, corporation
The comprehensive identification of the company is the primary tool for building its brand im-
age. In general, these are the symbols and behaviours used in the company in order to achieve
a clear identification of the market, as well as to distinguish it. Almost all international organiza-
tions have their logo or company colours. This article describes in detail the elements used for build-
ing a comprehensive identification in order to gain a competitive advantage on the market. It shows
that the operation of the company on the market consists of many factors in both the micro and
macro environment.

ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Wiktor N. Pilawiec
Winnicki Instytut Gospodarki
Narodowy Uniwersytetu Ekonomiczny w Tarnopolu (Ukraina)

:
.
, 2012
2011 18%, - 33 %. 2012
3,78
3,6 .
2012
26%, 800
2011 . ,
90 . - 2012
( 30 %) , ( 10 %) , ( 20 %) ,
( 6 %) (6%).

-
.

, 97 %
.

142
,
:
;
;
.
.
.. , ..
, .. , . . , . . , . . , .
. .
.
,

.

, .
.
,

.

, : , , , ,
. , .
70 %, 20 %, - 10
%, , 100 %, ,
, . 2012 .
2011. 3,5 % 8,4 . (
) , 1,9 1
, 10,3 %. 7,1 .
( 2,4 % ) 17,3 1 ,
2011 - 19,0 .
Wiktor N. Pilawiec
143
90%,
10 %.
2011 - 8,36 . [2].
. 1. , . . [8]

, . .

2000 3457 64,4 131,8
2001 2250 73,9 134,6
2002 3270 124,7 60,8
2003 4254 231,8 50,9
2004 3050 363,3 148,9
2005 4706 613 284,7
2006 5324 889,6 605,7
2007 4174 722,6 1047
2008 6526 812,8 2872,8
2009 6360 1043,5 1873,3
2010 6772 1680,2 1469,7
2011 8671 2264,4 1437,5
2012 8387 2297,4 1498,3

- 57,3 %.
17,3%, - 3,1 %, - 4,5 %.
,
,
.

. 2,5 / 12
, 0,8 , 0,3 , 25-30 ,
2,6-3,5 . ./.

144
,
, , , , ,
.

, . 1.
,

: , .
2. .
1990 2,21 .
, 2008 4,22 . , 2010 - 7,12 .
, 2012 - 8820000 .
. 2. [9]

, %
2012./
2008.
2008

2009

2010

2011

2012

4045422 6335119 6734730 7216362 8419054 208,1
95948 227205 381432 306599 388401 404,8
1718 4012 1662 8144 7686 447,4
2006 2618 3812 3052 3467 172,8
72952 4004 2287 26023 1411 1,9
4218046 6572958 7123923 7560180 8820019 209,1

,
,
- ,
, .

. 2013
Wiktor N. Pilawiec
145
,
Noble Group Limited ( 1,5 .
, - $ 87 ) ( 1,2 .
, - $ 80 ) .
, 2013 . 2013 .
, 1,2 . .
, Vioil ( ).

1,5 . . ,
2012
(
7,6 . / ) 101% , -
( 1,5 . / ) - 74%. ,

2012 . 96%. ,
,
74%.
2012 65,0%.
2012 42,1%
[6].

: ;
,
,
; .
-
,
.

1999
23 % 17% 2004 .

146
,

, ,
.

1%. 16% 10%.
2010 12 % , 2012 - 10%.
50 . ,
,
, 60 % . ,
1,5 .
., : 275 . ,
665 . .,
115 . .
- 50-70 % [3].

,

, (
).
,
- (,
) (
, ()
.
,
20
[7].

Wiktor N. Pilawiec
147
. 3.
2010 2012 [5]

2010 .,

2012 .,

% %

206998 137343 66,3 172319 70030 40,6

160282 160272 100,0 333238 332959 99,9

189483 189483 100,0 201196 201196 100,0

78709 78709 100,0 80284 80284 100,0

95891 95891 100,0 138822 136435 98,3

152653 78910 51,7 149834 149834 100,0

" (.
57149 57149 100,0 55754 55754 100,0
" -
" (. )
170577 170577 100,0 194754 194754 100,0
"
"
(. )
183738 163852 89,2 197000 185035 93,9

51045 51045 100,0 59245 59245 100,0

74158 74158 100,0 70581 70581 100,0

148

2010 .,

2012 .,

% %
""
(
9, . )
77462 25363 32,7 80449 37953 47,2

31824 6182 19,4 41828 16230 38,8

2772 2772 100,0 1741 0 -

6282 533 8,5 8539 80 0,9

()
174492 174492 100,0 196258 0 -
"" (.
)
251182 251852 100,0 250654 0 -

90522 25825 28,5 96451 96451 100,0

2137512 826041 85,4 2328947 1686821 72,4

,
, ..
3,
.
, ,
Wiktor N. Pilawiec
149
2012 58,4 %
88,6 % .

.
:
;
,
;

;

;

.
:
;

;
,
.
.
,
,

. -

,
,

150

.

[1] ..,
[ ]. -
http://archive.nbuv.gov.ua/portal/chem_biol/vsna/agro/2013_3/52.pdf
[2] .., -
[ ].
http://www.pdaa.edu.ua/sites/default/files/nppdaa/6.1/188.pdf
[3] 60 %
[ ]. -
http://economics.unian.net/ukr/news/57513-eksport-oliji-z-ukrajini-moje-
stanoviti-60-svitovogo-rinku.html
[4] ., :
[ ]. http://www.agro-
business.com.ua/2010-06-11-12-52-32/1306 - 2012- 11 -16 -11 -32 - 17.html
[5] 2012 2013 , 2010/ 11 / / -
. -
. - :
2013. - 112 .
[6] "" [ ]. -
http://www.ukroilprom.org.ua
[7] 01.01.2011 . [ ]. -
: http://zakon2.rada.gov.ua/laws/show/2755-17.
[8]
[ ]. - www . ukrstat . gov.ua
[9] - -
[ ]. - http://www.apk-inform.com/

Wiktor N. Pilawiec
151

: , ,
, ,

, , .
. ,
-
.
Threats to modern oil and fat complex
of Ukraine and ways to cope with them
Summary
Key words: oil and fat subcomplex, oil crops, agricultural formations, processing enterprises,
domestic and external market
In this article the research has been made about current situation in Oil and Fat Subcomplex
of AIC (Agrarian Industrial Complex), threats with which enterprises face and ways to cope with
them. The structural analysis of production and products has been done. The role of the sector has
been reviewed, the organizational - economical peculiarities of the functioning of enterprises in the
subcomplex in the countrys economy was examined.
Zagroenia przemysu tuszczowego Ukrainy
i sposoby ich pokonywania
Key words: przemys tuszczowy, kultury oleiste, przedsibiorstwa rolne, przedsibiorstwa
przetwrcze, rynek wewntrzny i zewntrzny
W artykule przedstawiono sytuacj w przemyle tuszczowym Ukrainy. Przeprowadzono ana-
liz przedsibiorstw i rodzajw produkcji, z uwzgldnieniem biecych problemw tej gazi prze-
mysu.
ZESZYTY NAUKOWE
Nr 2 (44) / 2014
Jurij O. Kariagin

,
,

, .

1995 2010 (. 1.).

0,00%
20,00%
40,00%
60,00%
80,00%
100,00%
120,00%
140,00%
1 995. 2 000. 2 004. 2 005. 2 006. 2 007. 2 008. 2 009. 2 010.

154
(. 1), 1990-
2000- 2004 ,
.
,
.

(. 2.).
2004 2011
6
3,3 . ,

86,4 . 2011
.

(. 3.).

0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Jurij O. Kariagin
155

, 2004-2011

.
:
,
;
;

(), ,
.
,
, . ,
, ,
, , , ,
.
,

-2012. , -2012
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
400000
450000
2 004. 2 005. 2 006. 2 007. 2 008. 2 009. 2 010. 2 011.
436311
326389
299125
372455 372752
282287
335835
343511

156
2007 ,
2007-2011 (. 4.).

5 16,4 . .,
2011 2007
1,9 .
. ,
2007 1,4% ( ..
0,7%) ,
2011 2,1% ( . . 1,2%).

(. 5). ,
, -2012, - ,
.
-2012
,
. ,

2613,7
3221,8
2589,0
3072,3
4907,6
0,0
1000,0
2000,0
3000,0
4000,0
5000,0
6000,0
2 007. 2 008. 2 009. 2 010. 2 011.
Jurij O. Kariagin
157
. ,
.

,
.
http://epp.eurostat.ec.
(. 1.).
. 1.
( % 2004 )
2 005. 2 006. 2 007. 2 008. 2 009. 2 010.
(27
), ..:
94,61 98,01 98,59 98,44
99,22 99,22
121,06 132,68 150,20 162,01 175,59 179,43
99,28 98,27 97,56 97,43 97,22 97,36
100,49 98,73 97,51 96,62 95,30 92,97
121,22 115,47 114,39 139,21 162,23 178,06
102,85 107,57 114,21 123,52 132,59 150,68
73,78 87,63 89,32 87,45 90,57 90,05
103,36 106,46 119,13 133,81 141,28 145,22

. ;
27,31%; 27%
;
27,02%; 27%
;
7,10%; 7%
;
5,68%; 6%
;
5,34%; 5%

(
.); 4,39%; 5%
;
23,16%; 23%

158
, 2005-2010
.
, ,
.
,
. ,
, , ,
, .
,
,
,
,
.

(. 2.).
. 2.
()
2004 2010

2004., %
(27 ), : 54,3 61,3 112,9
43,7 48,0 109,9
27,4 35,2 128,6
66,7 72,1 108,0
114,6 121,7 106,3
86,9 95,8 110,2
77,1 74,8 96,9
() 41,9 46,2 110,2

Jurij O. Kariagin
159

.
,
, , , . , ,
,
.
,

,
.

[1] . : ukrstat.gov.ua
[2] . : http://epp.eurostat.ec.europa.eu
Kierunki rozwoju hotelarstwa na Ukrainie
i w krajach Unii Europejskiej
Streszczenie
Sowa kluczowe: hotelarstwo, Ukraina, Unia Europejska
W artykule przedstawiono rozwj hotelarstwa na Ukrainie na tle pastw europejskich.
Trends in development of hotel business
in Ukraine and the European Union
Key words: hospitality, Ukraine, the European Union
The article presents the development of the hotel industry in Ukraine against the European
Union countries.

Recenzenci Zeszytw Naukowych
1. Waldemar Baka Wysza Szkoa im. Pawa Wodkowica w Pocku
2. Pavol Danak Uniwersytet Preszowski
3. Kazimierz Doktr Wysza Szkoa Finansw i Zarzdzania w Warszawie
4. Anatolij Drabowskij Instytut Spdzielczoci w Winnicy
5. Rudolf Dupkala Uniwersytet Preszowski
6. Siergiej Gawrow Rosyjski Instytut Kulturologii w Moskwie;
Moskiewiski Miejski Uniwersytet Pedagogiczny
7. Konstantin Jakimczuk Instytut Spdzielczoci w Winnicy
8. Walery Karsiekin Kijowski Narodowy Uniwersytet Kultury i Sztuki
9. Wojciech Maciejewski Uniwersytet Warszawski
10. Hanna Markiewicz Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie
11. Walery Nowikow Instytut Demografii i Bada Spoecznych Narodowej Aka-
demii Nauk Ukrainy
12. Alica Petraova Uniwersytet Preszowski
13. Wanda Rusiecka Biaoruska Akademia Nauk
14. Remigiusz Ryziski Wysza Szkoa Informatyki, Zarzdzania i Administracji
w Warszawie
15. Wojciech Somski Wysza Szkoa Przedsibiorczoci Midzynarodowej
w Preszowie
16. Eugeniusz Sobczak Politechnika Warszawska
Recenzenzi Zeszytw Naukowych

162
17. Marek Storoka Wysza Szkoa Przedsibiorczoci Midzynarodowej
w Preszowie
18. Anna Wawrzonkiewicz-Somska Maopolska Wysza Szkoa Ekonomiczna
w Tarnowie
19. Elbieta Weiss Wysza Szkoa Przedsibiorczoci Midzynarodowej
w Preszowie
Informacje dla autorw
W Zeszytach Naukowych Uczelni Warszawskiej im. Marii Skodowskiej-Curie publiko-
wane s prace przegldowe, rozprawy, studia, artykuy, sprawozdania z konferencji
naukowych, komunikaty, recenzje, informacje z zakresu szeroko pojmowanych
nauk spoecznych.
Kada praca powinna by przesyana do redakcji w formie elektronicznej
/e-mail, pyta CD, bd pendrive/. Naley j odpowiednio przygotowa pod
wzgldem jzykowym, merytorycznym i technicznym.
Pierwsza strona zoonego w redakcji artykuu powinna zawiera: imi/imiona,
nazwisko/nazwiska autora/autorw, pen nazw instytucji, ktr zamierza repre-
zentowa autor bd autorzy, tytu pracy, jej streszczenie i sowa kluczowe. Kady
artyku powinien zawiera take tytu, sowa kluczowe i streszczenie w jzyku an-
gielskim.
W artykuach zaleca si stosowanie przypisw u dou strony. Wiksze opracowa-
nia powinny zawiera rdtytuy. Tytuy tabel i rysunkw naley wyakcentowa.
rda do nich podawa jak w przypisach.
Bibliografi zestawia si alfabetycznie wedug nazwisk autorw. Kada pozycja
powinna zawiera nazwisko i inicjay imienia/imion autora/autorw, tytu pracy,
nazw czasopisma, jego numer lub tom, wydawnictwo bd adres internetowy,
miejsce i rok wydania.
Komitet Redakcyjny zastrzega sobie prawo do dokonywania drobnych skrtw
i poprawek przesyanego materiau bez uzgadniania ich z autorami. W przypadku
koniecznoci dokonania wikszych poprawek dokonuje ich autor lub praca zostaje
wycofana.

Informacje dla autorw

164
* * *
Kada praca kierowana jest do recenzji / wzr recenzji i lista recenzentw znaj-
duje si na stronie internetowej czasopisma/. Ocenia j co najmniej dwch recen-
zentw, a w przypadku jednej oceny negatywnej trzech. Recenzenci s spoza jed-
nostki naukowej autora/autorw, a take nie s pracownikami etatowymi Uczelni,
nie peni adnych funkcji w czasopimie. W przypadku artykuu zagranicznego
bd w jzyku obcym, recenzenci zazwyczaj pochodz z innego kraju ni au-
tor/autorzy artykuu.
Autorzy nie znaj tosamoci recenzentw. Recenzja ma form pisemn
i zawiera wniosek o dopuszczeniu pracy do druku, dopuszczeniu do druku po na-
niesieniu uwag lub niedopuszczeniu do druku, a take owiadczenie recenzenta, e
nie ma on adnych powiza z autorem/autorami artykuu/artykuw.

1401624374

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1401624374

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZESZYTY

You might also like