August Comte Metoda pozytywna w 16 wykadach, Wykad

dziesity: soco!ogia, st"# 16$%&'(

Charakter filozofii pozytywnej:
- ze wzgldu na metod: podporzdkowanie wyobrani obserwacjom
- ze wzgldu na doktryn: denie do nadania cechy wzgldnoci wszystkim pojciom!
kt"re zrazu by#y absolutne
$est to podw"jny warunek pozytywnoci wiedzy spo#ecznej%
&yl polityczna chce wp#ywa' na zjawiska spo#eczne%
(olityka teologiczna ) rodzaj ludzki jest got"w do biernego poddawania si wp#ywowi
prawodawcy doczesnego lub boskiego* nie wolno swobodnie bada' zagadnie+ socjalnych%
(olityka metafizyczna ) nie podporzdkowuje skutk"w przyczynom! t#umaczy je
przypadkiem lub dzia#aniem jednostki! podway#a uyteczno' stanu spo#ecznego! chcieli
znale' najlepszy rzd nie zwaajc na biecy stan cywilizacji! przekonanie! e zmiany
reguluje prawo naturalne%
,asada racjonalnego przewidywania jest kryterium pozytywnoci: zjawiska spo#eczne
daj si przewidywa' jak wszelkie inne zjawiska! ale z mniejszym prawdopodobie+stwem! bo
s bardziej skomplikowane%
-aley rozpatrywa' stan statyczny i stan dynamiczny kadego przedmiotu bada+
.warunki istnienia spo#ecze+stwa i warunki jego kolejnych praw* porzdek i postp/%
(rzedmiotem statystyki jest eksperymentalne i racjonalne badanie wzajemnych dzia#a+ i
oddzia#ywa+! jakie na siebie wywieraj wszystkie czci systemu spo#ecznego! wyjwszy
modyfikujce je zmiany% 0zupe#nieniem kadej teorii socjologii statycznej! zapobiegajcym
b#dom w badaniach porednich jest okrelenie granicy waha+% 1ozw"j ludzki wykazuje
spo#eczny consensus na drodze reakcji na kad poszczeg"ln modyfikacj%
-ie mona m"wi' o organizacji spo#ecznej w oderwaniu od odpowiadajcemu jej
stanowi cywilizacji%
2stnieje harmonia .solidarno'/ midzy instytucjami politycznymi a obyczajami i
pojciami%
3#adza nie moe zniszczy' spo#ecznej harmonii% 3#adza jest uzasadniona przez
przyzwolenie indywidualnych woli! zdecydowanych przyczyni' si do wsp"lnego dzia#ania%
Cech pozytywnoci jest wzgldno': forma rzdzenia powinna by' pomylana zgodnie
ze stanem cywilizacji%
&idzy zjawiskami a cz#owiekiem ustala si samorzutnie uk#ad% &a on braki! kt"re
mona naprawi'% 2m bardziej zjawiska s skomplikowane! tym brak"w jest wicej i s one
waniejsze% ,jawiska socjalne s najmniej uporzdkowane i daj si najbardziej
modyfikowa'%
-aley poprawia' dany uk#ad a nie tworzy' nowy! bo do tego nie jestemy zdolni%
4po#ecze+stwo jest z#oon i nieredukowaln do swoich czci sk#adowych ca#oci )
dla socjologa poznanie czci jest bezuyteczne! gdy realnie istniej one tylko w obrbie
ca#oci%
-aley zaczyna' od znanego do mniej znanego: od ca#oci do czci%
5ynamika ) nauka o kolejnych nastpstwach dokonujcych si w ludzkoci ujmowanej
jako ca#o'%
6ady stan spo#eczny jest rezultatem stanu poprzedniego i przyczyn stanu nastpnego%
5ynamika bada prawa nastpstwa .dostarcza praktyce politycznej prawa postpu/*
statystyka wyznacza prawa wsp"#istnienia .dostarcza teorii ustroju/%
-agromadzenie modyfikacji daje ruchy spo#eczne% &odyfikacje zawsze podlegaj
okrelonemu porzdkowi ) da si go odnale' i mona przewidywa' podobne zjawiska%
(rawa dynamiki s tym bardziej uchwytne im liczniejszych dotycz lud"w i w miar jak
ruch spo#eczny trwa d#uej% 4zczcie cz#owieka wymaga wystarczajcej harmonii pomidzy
rozwojem jego zdolnoci i okolicznociami! w kt"rych wp#ywa jego ycie%
5oskonalenie ) idea cig#ego rozwoju natury ludzkiej! rozpatrywanej w swych
rozmaitych aspektach zgodnie ze sta# harmoni i prawami ewolucji%
7udzko' cigle si rozwija pod wzgldem fizycznym! moralnym! intelektualnym i
politycznym% -astpuje poprawa i postp ) z#agodzenie obyczaj"w! udoskonalenie
organizacji spo#ecznej ) fakt potwierdzajcy to wzrost liczby ludnoci%
3 epoce obecnej rewolucji nie ma wzrostu w sferze politycznej% 8statni aspekt
dynamiki: zasada pozwalajca cile okreli' granic politycznego dzia#ania% -ie ma takiego
dzia#ania! kt"re zniekszta#ci#oby naturalne prawa ludzkoci%
5zia#alno' ta moe mie' co najwyej wp#yw na intensyfikacj zjawisk i ich spos"b
dokonywania si%
4 trzy r"d#a waha+ spo#ecznych: rasa! klimat! polityczna dzia#alno'%
3#adza jednostki nad gatunkiem jest bardzo ma#a% $ej sukces zaley tylko od dogodnej
sytuacji%
8rganizm spo#eczny jest bardziej skomplikowany i podatny przez to na choroby%
9nia ze stanem poprzedzajcym i nastpujcym w rozwoju spo#ecznym% :akt jest
wyt#umaczony o ile jest powizany z odpowiedni sytuacj lub z poprzedzajc zmian%
5wie kategorie rodk"w:
- bezporednie ) w#aciwe sposoby bada+ socjologii
- porednie ) wynikaj z stosunk"w socjologii z naukami poprzedzajcymi
-aukowe badania w socjologii pos#uguj si trzema odmianami sztuki obserwowania:
- czyst obserwacj
- eksperymentem
- metod por"wnawcz
Czysta o)se"waca
,arzuca si! e jej wyniki si ;starzej< i 49 niepewne* empiryzm b#dnie wyklucza pod
pozorem bezstronnoci z obserwacji teori* obserwacja jest skuteczna tylko wtedy! gdy jest
kierowana i interpretowana przez teori* kieruje si chocia z grubsza opanowan
znajomoci praw spo#ecznej solidarnoci* teorie wi fakty obecne z faktami przesz#ymi%
8bserwacje powinny mie' ujcie ca#ociowe%
*kspe"yment
$est to obserwacja! gdy normalne zachodzenie zjawiska doznaje cile okrelonego
zniekszta#cenia% -iemoliwe s dla socjologii sztuczne eksperymenty! bo nie da si odosobni'
przyczyn i warunk"w zjawiska%
, analizy zaburze+ mona wydedukowa' teori normalnej egzystencji%
Metoda po"+wnawcza
5opuszczalne s .zw#aszcza z punktu widzenia dynamiki/ por"wnania spo#ecznoci
ludzkich i zwierzcych% , punktu widzenia statystyki ) dostrzeenie wiz"w rodzinnych%
&etoda ) por"wnywanie ze sob stan"w spo#ecze+stw w r"nych czciach wiata u
narod"w wzajemnie od siebie niezalenych% ,najduje si uprzednie stany narod"w najbardziej
ucywilizowanych u lud"w wsp"#czesnych% &etoda ta potwierdza zar"wno praw istnienia jak i
prawa zmian% 8bejmuje wszystkie stopnie ewolucji socjalnej% 4#uy sprostowaniu i
uzupe#nieniu brak"w metody historycznej% =#dy: nie uwzgldnia nastpstw stan"w
spo#ecznych! kt"re uznaje za wsp"#istniejce! nie pozwala dostrzec zwizk"w pochodzenia
r"nych system"w spo#ecznych! prowadzi do niew#aciwej oceny fakt"w zaobserwowanych i
uznania zmian podrzdnych za zasadnicze formy rozwoju spo#ecznego%
Metoda histo"yczna
>istoryczne por"wnanie kolejnych stan"w ludzkoci stanowi najwaniejszy zabieg
naukowy socjologii% (rzechodzi od ca#oci do szczeg"#"w* jest przeznaczona dla dynamiki i
statyki% >istoryczne por"wnania r"nych okres"w cywilizacji musz dotyczy' ca#okszta#tu
ewolucji spo#ecznej%
5la kadej epoki i pod kadym zasadniczym wzgldem mog by' w pewnym stopniu
przewidziane zmiany w spo#ecze+stwie i w umyle ludzkim zgodnie z uprzedni znajomoci
jednolitego znaczenia modyfikacji wykazanych przez analiz historyczn%
(rzewidywania naukowe s tym blisze rzeczywistoci! im doniolniejsze i og"lniejsze
bd zjawiska%
?rzeba j stosowa' do przesz#oci! gdy jej poznanie umoliwi przepowiadanie
przysz#oci* musi stara' si wyprowadzi' kad znan sytuacj z og"#u sytuacji poprzednich%
$est to metoda najlepiej przystosowana do socjologii ) analizuje najbardziej z#oone
zjawiska%
Dymitri