ANG PAGLILITIS NI MANG SERAPIO

1TAG: Narito po kayo upang panoorin ang isang paglilitis

2TAG: Sa krimen ng isang pulubing huling-huli namin:

1TAG: Si Mang Serapiong pisak at surutin.

(Tatakbo sa likod ng mesa.)

2TAG: Dalhin dito ang nasasakdal!

(Hahalakhak, hihiyaw, at papalakpak ang mga pulubi. Hihilahin ng BAN si
SERAPIO sa gitna ng silid at iiwan doon. Katahimikan.)

1TAG: Magandang gabi, ginoo.

SER: Magandang gabi rin ho. (Sandaling tigil.) Mga ginoo

2TAG: Silencio!

1TAG: Huwag kang magsalita habang kamiy nagsasalita!

2TAG: Bastos ang nagsasalita habang may nagsasalita pa!

1TAG: (Sa mga manonood) Patawarin ho ninyo siya. Ganito talaga ang mga
walang kapangyarihang tulad niya: mangmang at iyan nga ang suliranin ng
mga may kapangyarihang katulad namin.

2TAG: Bat ka ba galaw nang galaw? Tumindig ka nang tuwid!

SER: Gusto ko lang malaman kung ano ang krimen ko.

1TAG: Hindi mo ba alam?

SER: Hindi ho.

1TAG: Hindi nila sinabi sayo?

SER: Hindi. Hindi ho.

1TAG: A, problema mo na yon. (Sa mga manonood) Pag-aaruga ng bata ang
krimen niya.

3SAK: (Biglang titindig, sa mga manonood) Pag-aaruga, pag-aaruga, pag-
aaruga ng bata.

1TAG: (Sa mga manonood) Krimen sapagkat pag-aaruga ng batay panunuksong
gumasta. Samakatuwid, nawawalan ng pera ang federacion. Narinig siyang
nagsasalita sa anak niyaSol. Pormalidad na lamang itong paglilitis.

HUK: Pormalidad na rin ho ang hatol ko.

1TAG: Ginoong Serapio, mabuti bang tulog mo?

SER: Oho.

2TAG: Nakakain ka na ba?

SER: Oho.

1TAG: Magaling! Handang-handa ka para sa paglilitis mo. Ilang araw mo nang suot
iyang kamisadentro mo?

2TAG: Ikaw bay naghilamos na?

1TAG: Naligo?

2TAG: Nagpunas man lamang?

1TAG: (Sa BAN) Na-spray mo na ba siya?

HUK: (Pupukpukin nang dalawang beses ang kanyang podium) Ituloy ang
paglilitis! (Sa mga manonood) Sa aking siyam na taon sa federacion, wala
pa akong nakikilalang mga tagapagtanong na kasindaldal nitong dalawa.
(Pupukpukin nang dalawang beses ang kaniyang podium) Ituloy ang
paglilitis!

1TAG: Bueno! Ginoong Serapio, sabihin mo sa amin. Ano ang pangalan mo?

2TAG: (Babatuhin si Serapio ng yeso o anumang maliit na bagay) Tumindig
ka nang tuwid!

1TAG: Sabihin mo sa amin ang pangalan mo.

2TAG: Pangalan!

SER: Serapio ho.

1TAG: (Titingin kay 2TAG) Serapio.

2TAG: Serapio?

1TAG: Serapio?

SER: Ho?

2TAG: Serapio?

1TAG: Serapio?

SER: Ano ho?

2TAG: Serapio ano!

SER: Serapio.

1TAG: Serapio Serapio?

SER: A, hindi ho, Serapio lang.

2TAG: (Habang sumusulat sa kwaderno) Serapio lang.

1TAG: Trabaho?

2TAG: Trabaho?

SER: Wala ho.

1TAG: Ano, wala kang trabaho?

SER: Wala ho.

1TAG: Hindi ba isa kang pulubi?

SER: Oho.

1TAG: Trabaho mo yun.

2TAG: (Isusulat sa kwaderno)

1TAG: Classificacion.

SER: Classificacion?

1TAG: CLASSIFICACION!

2TAG: Ano ang classificacion mo bilang pulubi? Nagmamakaawa o aliwan?

1TAG: Pakunwari o karaniwan?

2TAG: Ikaw bay nagrerenta ng sanggol o bata

1TAG: Upang akitin ang luha ng madla?

2TAG: Yan ang uring nagmamakaawa.

1TAG: O tumutugtog ka basilindro o gitara, dram o kahit na banda o rondalla?

2TAG: Kasama ng sayaw / o kundi namay kanta / nang madlay maaliw / at bigyan
ka ng kwarta?

1TAG: Yan ang uring aliwan. / Maari naman ding / nagkukunwari ka; / ikay
pinaglihi / sa isang palaka

2TAG: O kung hindi naman / ikay isang palso / ngunit isang palsong / palsipikado

Pakunwaring bingi / bulag, pilay, pipi / madlay madaya man / ikaw namay
yayaman. / Yan ang uring pakunwari. / Walang guni-guni / ang nais huling
uri.

1TAG: Mga tunay na pipi / bulag, pilay, bingi

2TAG: Walang guni-guni.

1TAG: Wala ring salapi.

2TAG: Talagang ganyan ang buhay / ng nasa huling uri: / ang uring karaniwan

2TAG: Alin ka sa apat? Nagmamakaawa o aliwan?

2TAG: Pakunwari o karaniwan?

SER: Ang huli ho.

2TAG: (Isusulat sa kwaderno)

1TAG: Ginoong Hukom, ano ang gagawin naming ngayon?

HUK: Patibayan na niyo ang krimen niya. (Titindig ang 3 PULUBI)

3PUL: (Sa mga manonood) Patibayin na ang krimen niya!

1TAG: Bueno. Ginoong Serapio, may asawa ka ba?

2TAG: Kabiyak?

(Katahimikan)

1TAG: Sumagot ka!

2TAG: Napakasimple, hindi ka dapat mahiya.

1TAG: Sabihin mo ang totoo! May asawa ka ba?

SER: Wala ho.

1TAG: May asawa ka ba noon?

(Katahimikan)

2TAG: O ano? Malinaw ang tanong. Nakapagtataka ang katahimikan mo. May asawa
ka ba noon?

SER: Oo. Ngunit siyay patay na.

1TAG: A, wala. Basta inamin mong may asawa ka nga.

HUK: (Pupukpukin ng dalawang beses ang podium) Magaling! Napakabilis ng
aming mga paglilitis sapagkat matatalinot magagaling ang aming mga
tagapagtanong.

3PUL: Magagaling! Magagaling! Magagaling!

1TAG: Ginoong Serapio, nagkaroon ka ba ng anak?

SER: Bat niyo tinatanong yan?

1TAG: Aba! Pilosopo!

SER: Ano ba ang krimen ko?

1TAG: (Tatakbo ang DALAWANG TAG sa likod ng mesa) GINOONG SERAPIO!

SER: Patawarin ho ninyo ako ngunit

1TAG: Wala ka bang utak?

2TAG: Tandaan mo kung sino ka!

1TAG: Isaang pulubi! Hamak! Kulisap!

2TAG: Sagutin mo ang tanong: nagkaroon k aba ng anak? (Sandaling tigil)

SER: Oho.

2TAG: Ayos! Bat di mo inamin agad?

1TAG: Marami pang arte.

SER: Ano ho ang krimen ko?

2TAG: Umupo ka. Malalaman mo rin. (Susulat sa kwaderno)

(Aakayin ng BAN sa upuan si SERAPIO)

1TAG: Ang pangalan ng anak mo ay Sol, hindi ba?

SER: Oho. Paano ho ninyo nalaman?

1TAG: Marami kaming alam tungkol sa iyo.

SER: (Sa manonood) Iyon din ang pangalan ng namatay niyang inaSol,
Consuelo. Namatay ang kaniyang ina nang siyay ipanganak. Ang pagpanaw
niyay pagsapit ng kalungkutan. Dalawang hiyaw ang tumaginting sa aming
silid sa gabing yaon: ang aking hiyaw na hapis sa pagkamatay ni Sol, at ang
hiyaw ng takot ng naisilang na Sol, na naging larawan ng kaniyang ina:
maputi, maitim ang mata, madalas na nakangiti, lundag nang lundag kapag
inuuwian ko ng kendi, matamis at laruan. Sanay nakita ninyo siya. At ang
kaniyang halakhakSol, Sol.

1TAG: Ano yang sinasabi mo?

SER: Wala. Wala ho.

1TAG: Huwag ka nang umarte-arte pa.

2TAG: Bastat inamin mong may anak ka.

1TAG: Da-drama-drama ka pa diyan. (May mga papel na ibibigay sa HUKOM)

HUK: Ano? Tapos na ba ang paglilitis?

1TAG: Oho. Inamin na niya na anak nga niya yung Sol na yun.

(Ibibigay ng isang BAN sa 2TAG ang isang kahon)

2TAG: (Sa mga manonod; ilalapag sa mesa ang martilyo, pait, gunting,
tinidor, bamboo, at balaraw mula sa kahon) Ito ho ang kahon ng mga
instrumenting ginagamit naming sa pagpaparusa sa mga kasapi.

Humahanga ako sa parusa ng federacion: ubod ng karanungan at pag-
unawa, sapagkat sa katotohanan ay pagkakawanggawa ang mga parusa.
Halimbawa, ang pagpipi, o ang pagpilay kaya. (Maglalapag ng bareta sa
mesa) Ipalagay nating bulag ang criminal at nakikinabang dahil sa
pagkabulag niya, hindi ba tataas ang kita niya kung pilay rin siya? Bulag na,
pilay pa. O, at di lang siya makikinabang. Ang federacion din, sapagkat
tataas ang kaniyang abuloy sa federacion. Yan ang tinawatawag kong
maunwaing parusa: ang pinarurusahan at ang nagpaparusa ay kapwa
nakikinabang. (Maglalabas ng icepick, kay 1TAG) Ito ho ang icepick.

1TAG: (Kay Serapio) Ano? Handa ka na ba?

SER: Para sa ano?

2TAG: Sa pagbulag?

SER: Ha?

2TAG: Sa pagbulag. Madal lang. Sanay na itong guwardiya.

1TAG: Alam niya kung anong parte ng mata ang dapat unang turukin.

SER: Pagbulag?

2TAG: Huwag kang matakot.

1TAG: Hindi ka matetetano.

2TAG: Sterilized itong icepick.

1TAG: Dalhin nga ninyo siya rito.

(Hihilahin ng mga BAN si SERAPIO)

SER: Bat ninyo ako bubulagin?!

1TAG: Yan ang pamantayang parusa

2TAG: (Tatangayin ng TAG2 ang mga instrument ng parusa, ang malaking
aklat, at ang kwaderno. Malalaglag ang mga ito sa sahig)

SER: Para sa ano?

2TAG: Para sa krimen mo.

SER: Krimen?

1TAG: Huwag kang gumalaw masyado.

(Bibigkasin nang sabay-sabay angm mga sumusunod na dialogo)

SER: Bitiwan nyo ako! Bitiwan nyo ako! BITIWAN NYO AKO!

1TAG: Huwag mo kaming pagbibintangan.

(Bubuhatin si SERAPIO ng mga BANTAY at ihihiga sa mesa.
Hahawakan nila ang kaniyang paat kamay. Sisigaw at papalakpak
ang mga PULUBI)

Hawakan mo ang kamay niya!

2TAG: Ang ulo niya! Hawakan nyo ang ulo niya!

SER: ANO BA ANG KRIMEN KO?

(Sandaling tigil)

1TAG: Ang ano?

2TAG: Ano?

SER: Ang krimen ko, ano ang krimen ko?

1TAG: Relak lang, relak. (Mananahimik si SER) O, anong nais mong malaman?

SER: Ano ho ang krimen ko?

1TAG: Ang krimen mo! Yun lang pala.

2TAG: Di mo sinabi agad (Pupulutin ang malaking aklat mula sa sahig)

1TAG: Sigaw ka lang nang sigaw diyan (Titindig ang dalawang
TAGAPAGTANONG sa plataporma, bubuksan ni 1TAG ang aklat at
hahanap ng pahina; magbabasa ang dalawang TAG)

Ang krimen ni Mang Serapio

2TAG: Ang buhay ng taoy / lansangan ng hirap;

1TAG: ang mundoy daigdig ng / kirot at dahas.

2TAG: Pagkakasalay sakit ng ating / pagkatao, pag-aaruga ng bata ang krimen ni
Mang Serapio

1TAG: Krimen mo, Mang Serapio! At wika pa nga sa aming aklat:

2TAG: Bawal mag-aruga ng bata o asawa, / ang taunang kitay nawawalan / ng
pera

1TAG: Ginagasta mo ang pera ng federacion para isang bata.

2TAG: Magpabulag ka na nang makauwi na tayo nang maaga.

SER: Ngunit wala naman akong batang inaaruga, a.

1TAG: Ano?

SER: Wala akong batang inaaruga.

(Sandaling tigil)

1TAG: Ginoong Serapio, huwag ka nang magsinungaling.

SER: Hindi ako nagsisinungaling.

1TAG: Huwag mong lokohin itong hukuman.

SER: Wala akong niloloko.

HUK: Ang parusa para sa pagbubulaan sa hukuman ay pagpipi.

SER: Sinasabi ko ang katotohanan

(Sandaling tigil)

1TAG: Kaaamin mo lang na may anak ka.

2TAG: Narinig kita. Narinig ka naming lahat.

1TAG: At itong anak moy isang babae.

2TAG: Ikaw mismo ang nagsabi.

1TAG: Ang pangalan pa nga ay Sol.

2TAG: Sinabi mo yan! Sinabi mo!

1TAG: Hindi ba inaaruga mo nga siya?

SER: Si Sol ay patay na.

(Sandaling tigil)

1TAG: Ha?

HUK: Patay na siya? Si Sol, patay na?

SER: Tatlong taon nang patay. Sinagasaan ng dyip. Patay na siya. Patay.

(Sandaling tigil. hihikbi at sisinghot ang mga TAG at PUL)

1TAG: Tunay na malungkot ang iyong kwento. Pinipiga mo an gaming puso.

2TAG: Walang alinlangang mahusay ka sa sining ng pambobola.

SER: Patay na siya!

1TAG: Magsalaysay k asana ng kwentong higit na kapanipaniwala kaysa diyan.

SER: Totoo ang sinasabi ko!

(Sandaling tigil)

1 TAG: Totoo ha! May tatlong saksi kami, ginoo, tatlong saksi na nanunubok sayo,
araw-gabi.

2 TAG: Dalawang linggo silang nagbantay.

1 TAG: Mga saksi sila sa krimen mo.

SER: Nagsisiningualing sila! Wala akong batang inaaruga.

1 TAG: Titingnan natin.

2 TAG: Lalabas din ang katotohanan.

1 TAG: Kung sila ang nagsisinungaling, sila ang parurusahan, ngunit kung ikaw ang
sinungaling

(Sa mga PUL) Pumarito ang tatlong saksi. (Tumindig ang tatlong PUL)

HUK: (Sa 3PUL) Kayo na naman?

1PUL: Oho.

HUK: Kayo na lang palagi ang nagpapabulag sa iba.

2PUL: Talagang ganyan ho ang buhay.

3PUL: Tagapagtanggol lang ho kami ng kalinisan nitong federacion.

1PUL: Mga patnubay ng kabutihan nitong lipunan.

HUK: Kayo ba ang unang nagsumbong sa kaniyang krimen.

1PUL: Oho.

HUK: (Sa mga manonood) Puwes, ayan ho ang batas ng aming federacion, kung
mapatunayan nila ang kanilang sakdal, kanila na ang lahat ng kasangkapan
ni Ginoong Serapio at diyes porsiyento ng kaniyang kinikita.

(Lalakad ang 3PUL sa plataporma. Dadaluhungin bigla ni SER si 2PUL)

SER: Buwaya!

1TAG: (Sa mga BANTAY) Hawakan ninyo siya!

(Hahawakan ng mga BAN si SER at hihilahin sa lugar ng mga PUL. Titindig ang
mga PUL sa plataporma.)

1TAG: Igalang mo itong hukuman, ginoo. (Sa mga PUL) Ngayon, mga ginoo nitong
marangal na federacion, sabihin ninyo ang inyong nakita.

1PUL: Nakita naming siya / Pawing may dala

2PUL: Mamantikang supot / sa kilikili niya

3PUL: At susulyap-sulyap sa kanat kaliwa, takot sa wari ko na matagpuan siya.

2TAG: Takot sa wari ko na matagpuan siya.

1PUL: Sinundan naming siya / hanggang sa bahay niya

2PUL: Nagtago kamit narining naming siya

3PUL: Heto na, Sol, / kumain ka nat isuot mamaya / ang damit mong pula

1TAG: Ginoong Serapio,pinaratangan kita / ng krimeng pag-aaruga ng bata. /
Bubulagin ka ngayon din!

SER: Yun ba ang inyong katibayan?

1TAG: Oo, masaya na kami.

SER: Kulang pa yang katibayan ninyo.

2TAG: At ano ang kakulangan?

SER: Si Sol, ang aking buhay na anak. Mga tanga ang mga espiya ninyo!

1TAG: Huwag kang magsalita nang ganyan sa harap naming.

2TAG: Kamiy mga opisal nitong hukuman.

SER: Akala ninyoy nahuli na ninyo ako, ano? Akala ninyo!
(Sa 3PUL) May isa ba sa inyong nakakita sa buhay na anak ko? Wala!

2TAG: Wala bas a inyong nakakita sa anak niya?

1PUL: Narinig naming siyang nagsasalita sa anak niya

2PUL: Gabi-gabi, sa buong linggong nanubok kami.

(Lalapitan at kakausapin ni SER isa-isa ang mga manonood)

3PUL: At kaya naming alam na alam ang mga sinasabi niya ay sapagkat

SER: Nagsisinungaling silang lahat! Nagsisinungaling silang lahat! Nagsisinungaling
silang lahat!

1TAG: GINOONG SERAPIO!

1PUL: Gabi-gabi sa takdang oras ay maririnig naming siya, paulit-ulit

2PUL: Heto na, Sol. Kumain ka nat isuot mamaya ang damit mong pula.

3PUL: At inuulit niya ito gabi-gabi.

SER: Nagsisinungaling sila! Nagsisinungaling sila nang maging kanila lahat ang
mga kasangkapan ko!

2TAG: Ngunit nakita ba ninyo ang anak niya?

1PUL: Hindi.

SER: HA!

2TAG: Kung nagsisinungaling kayo, mapipipi kayo!

2PUL: (Kay SER) Narinig ka naming nagsalita sa anak mo!

SER: Kung talagang buhay ang anak ko, dalhin nyo rito siya! Dudustain pa ninyo
ang alaala niya. Kailangan ba kayong makialam sa buhay ng may buhay?

1TAG: Husto na yan, ginoo!

SER: Dalhin ninyo rito ang anak ko, kung buhay pa siya! At bulagin ninyo ako.

1TAG: Kamiy nagpadala na, ginoo, kanina pa, ng dalawang kasapi nitong
federacion sa iyong barung-arong, upang agawin ang anak mo sa
karaniwang oras ng pag-uwi mo. Nakabalik na sila.

(Sa mga BANTAY) Nasaan sila?

(Titindig ang dalawang PILAY)

1TAG: O ano? Nasaan ang bata?

1PILAY: Wala.

1TAG: Anong wala? Hindi ba kayo pumunta sa bahay niya?

2PILAY: Oho.

1TAG: Hindi ninyo nahuli ang anak?

1PILAY: Wala hong bata roon.

1TAG: Kapag nagsisinungaling ka(Hahampasin ng baston ang dalawang
PILAY. Susukot ang mga PILAY)

1PILAY: Hindi ho.

2PILAY: Wala ho kaming makita. Wala ho.

1PILAY: Kundi isang baul.

2PILAY: Itong baul, ho, e. (Kakaladkarin nila ang baul. Katahmikan.)

1TAG: Saan ninyo ito nakita?

1PILAY: Sa barung-barong niya.

2PILAY: Sa isang sulok ho.

1PILAY: Nakatago sa ilalim ng mga lumang sako.

1TAG: Lumang sako. At hindi nyo pa ito nabubuksan?

1PILAY: Hindi pa ho.

2PILAY: Nakakandado ho.

1TAG: Nakakandado. (Sandaling tigil.) Buksan ninyo ang baul. (Dalawang beses
na pupukpukin ng PILAY ng martilyo ang kandado ng baul.)

SER: Wala yang laman! Wala yang laman! Isang lumang baul na nakita ko lang
sa basurahan.

1TAG: Bat mo tinago, Ginoong Serapio?

SER: Wala. Ginagamit ko sa bahay bilang upuan.

1TAG: At bakit nakakandado?

SER: Nakakandado na yan nang makita ko.

1TAG: Nagsisinungaling ka, G. Serapio. Bagung-bago ang kandado. Walang bakas
ng kalawang. Ikaw ang nagkandado niyong baul.

SER: Nakakandado na yan nang nakita ko!

1TAG: Kung ganoon, G. Serapio, hindi mo daramdamin ang pagbubukas naming
nito. (Sa PILAY.) Buksan ang baul. (Dalawang hampas ng martilyo.)

SER: Hindi. Huwag. (Katahimikan.)

1TAG: G. Serapio, pinapawisan ka.

SER: Wala yang laman.

1TAG: Bakit mo alam, G. Serapio? Nagsinungaling ka kanina. Nabuksan mo itong
baul.

SER: Hindi!

1TAG: At ang kandadoy iyo.

SER: Hindi!

1TAG: Hala! Buksan mo! (Tatlong hampas ng martilyo.)

SER: Huwag!

1TAG: Bakit, G. Serapio?

SER: Akin yang baul.

1TAG: Inamin mo na rin.

SER: Huwag ninyong buksan yan.

1TAG: Bakit? May itinatago k aba sa amin?

SER: Bale wala sa inyo ang laman niyan.

1TAG: Titignan natin. Ituloy ang pagbubukas. (Apat na hampas ng martilyo.)

SER: Hindi nyo dapat pakialaman yan! Kailangan ba kayong makialam sa buhay
ng may buhay?

1TAG: G. Serapio

SER: Kailangan ba kayong makialam sa amin?

1TAG: Serapio!

SER: Hindi nyo dapat pakialaman yan!

1TAG: Sasabihin ko sayo kung ano ang malalahad pag nabuksan naming ito!
Katibayan ng krimen mo!

SER: Wala kayong matutuklasan diyan. (Uulitin niya itong linya habang
nagsasalita ang 1TAG)

1TAG: Ano ang tinatago mo diyan? Ang mga damit mo? Ang mga laruan niya?
ITULOY ANG PAGBUBUKAS! (Patuloy ang mga hampas ng martilyo
habang nagsasalita ang 1TAG at si SER)


SER: HUWAG!

1TAG: Wala kang kapangyarihan sa hukumang ito, ginoo.

SER: Ngunit AKIN iyang baul!

1TAG: E, ano? E, ano?

SER: Huwag ninyong buksan yan!

1TAG: Pigilin mo kami! Pigilin mo kami!

SER: Papatayin ko kayo! PAPATAYIN KO KAYO!

1TAG: (Sa mga BANTAY) Hawakan ninyo siya!

SER: Ibubunyag ko kayo sa pulis! (Hihinto ang pagmamartilyo.) Ibubunyag ko
kayo at ang inyong kalupitan! Ibubunyag ko ang inyong pandaraya sa madla;
ibubunyag ko ang inyong pagmamalupit sa aming lahat; ibubunyag ko ang
inyong sadyang pagpapabaya sa mga matatandang kasapi; ibubunyag ko
itong federacion sa pulis. (Katahimikan)

HUK: (Hahampasin ng HUKOM ang kaniyang podium) Walang makakatulong
sayo, G. Serapio, wala! (Kakaladkarin si SERAPIO ng mga BANTAY.
Lulupagi si SERAPIO) Ni ang pulis, ang pahayagan, kahit sino man sa
mundong ito. Ang mga hiyaw moy di maririnig; ang bawat kilos moy
mabibigo, walang papansin sayo. Dumaing ka pa, at bukas makalawa,
matatagpuan ang iyong magang katawan sa mga itim na bulaklak ng Pasig.
(Sa mga PULUBI) Tandaan ninyo yan! May kuwarenta pesos kayong dapat
ibigay sa federacion araw-araw. At ibibigay nyo ang perang iyan sa amin. At
kapag hindi, kung kayoy nakakakita, pipitasin naming ang inyong mga
mata; kung kayo ay nakapagsasalita, puputulin naming ang inyong dila, at
kung kayoy nakakalakad, babasagin naming ang inyong mga buto; at kung
hindi pa rin ninyo susundin ang batas na itom ang bawat daliri ninyoy isa-
isang tatanggalin. Malungkot nga ang buhay sa federaciong ito, ngunit kasapi
na kayo hanggang kamatayan. Kamatayan lamang ang makakapagligtas
sayo kapag sumali ka sa federaciong ito. Buksan ang baul! (Patuloy na
naman ang pagmamartilyo habang nagsasalita si SERAPIO. Dapat
lunurin ng mga hampas ng martilyo ang karamihan sa mga salita ng
dialogo ni SERAPIO.)

SER: Bale-wala sa inyo ang laman niyan. Bale-wala. Huwag na ninyong buksan.
Bale-wala sa inyo ang laman niyan. (Sandaling tigil.) Hindi naman ninyo
mauunawaan. Hindi naman niyo mauunawaan. Kung tangkain kong
magpaliwanag, kung tangkain kong sabihin sa inyo kung bakit, hindi naman
ninyo mauunawaan. Pagatawanan lamang ninyo ako. Anong masasabi ko sa
inyo? Pano, pano ki sasabihin sa inyo? (Sandaling tigil.) Nabubulok na
kamay, nabubulok nabubulok na balat, nabubulok na laman, nabubulok na
ugat, nabubulak na buto. (Masisira ang kandado. Katahimikan. Sisilip
ang MGA TAGAPAGTANONG sa baul. Titindig ang PULUBI. Itataaas ng
1TAG ang isang manika.)

1TAG: Manika?

SER: (Tatakbot aagawin at hahagkan ang manika.) Sol! Sol!

1TAG: Si Sol!

(Magtatawanan ang mga PULUBI habang nagsasalita si SERAPIO. Dapat lunurin
ng tawanan ang mga linya ni SERAPIO.)

SER: Sol! Sol! Anak. Anak. Sol. Anak. Ang buwan. Ang bituin. Ang langit. Sol! Sol!
Anak. Ang bituin. Ang hangin. Sol. Ang langit. Hangin. Sol ko. Anak. Diwa.
Imahen. Kristal at buhay. Buhay. Sol. Anak ko.

(Hihina ang tawanan ng mga PULUBI. Tititigan ng buong korte si SERAPIO)

Larawan ni Consuelo. Sol na anak ni Sol. Sol. Kristal at diwa.

(Tahimik na ang buong korte.)

Diwa. Diwa. Ang buwan. Ang bituin. Ang langit. Ang hangin. Ang sinag.

(Mapapansin ng 1TAG ang mga mukha ng mga PULUBI.)

Ang araw. Sol! Ang araw! Sol! Ang araw! Sol! ANg araw! Sol!

(Aagawin ng 1TAG ang manika.)

1TAG: (Matinis ang boses niya.) Tatay ka ng trapo. (Tatawa nang malakas
ang mga PULUBI. Matinis ang tawanan nila.)

SER: Bitiwan mo siya. Bitiwan mo siya.

1TAG: Ginasta mo ang pera ng federacion para dito?

SER: Pabayaan mo ako! Huwag mo akong pakialaman!

1TAG: Isang pamahid sa tae ng kabayo! (Matinis na tawanan.)

SER: Ang anak ko ay maganda! At buhay. Buhay. Anak ko ay buhay at ang
kagandahan ng araw.

1TAG: Kapok! (Hahagutin niya ang manika. Katahimikan. Biglang lulundag si
SER sa TAGAPAGTANONG)

SER: Bitiwan mo siya! (Tatakbo ang TAGAPAGTANONG sa kaniyang mesat
ihahagis ang manika sa mga PULUBI)

1TAG: Kunin mo siya!

(Sisigaw ang mga PULUBIt sasaluhin ang manika. Pagtatapun-tapunan nila ang
manika sa ibat-ibang sulok ng silid habang nagsisigawan at
nagtatawanan. Hahabulin naman ni SERAPIO ang manika. Mahahagis
ang manika sa sahig, ngunit bago mapulot ni SERAPIO ang manika,
sisigaw ang 1TAG)

1TAG: Bulagin natin siya! Bulagin!

(Uulitin ng mga PULUBI ang sigaw. Kakaladkarin nila sis ERAPIO sa plataporma.
Lahat silay nagsisigawan at nagtatawanan. Biglang maririnig ng
mga manonood ang hiyaw ng binulag na SERAPIO. Biglang tatahimik
ang mga PULUBIt lalayo kay SERAPIO. Babangon si SERAPIO.
Duguan ang kaniyang mukha. Duguan din ang mga kamay ng ilang
PULUBI. Gayundin ang kanilang mga damit. Walang imik ang mga
PULUBIt si SERAPIO. Susuray-suray na lalakad si SERAPIO.
Mararapa siyat gagapang. Aapuhapin niya ang manika. Biglang
lalabas ang mga PULUBI maliban sa tatlo. Papalibutan nila si
SERAPIO kasama ng mga TAGAPAGTANONG. Mahahawakan ni
SERAPIO ang manika, ngunit bago niya makuha ito, sisipain ng isang
PULUBI ang manika sa PULUBING nasa likod ni SERAPIO. Uulitin
itong laro ng hipo-sipa. Biglang titigil ang mga PULUBIt
TAGAPAGTANONG. Lalabas ang mga PULUBI. Aakapin ni SERAPIO
ang manika. Wala siyang imik.)

1TAG: Guwardiya! Ilabas mo nga siya. (Kakaladkarin ng mga guwardiya si
SERAPIO sa labas ng silid. Aayusin ng mga TAGAPAGTANONG ang
kanilang mga kasangkapan.)

HUK: Paminsan-minsan na lang itong mga paglilitis.

2TAG: Oo nga, eh. Di tulad ng dati.

HUK: Kelan ba ang susunod?

2TAG: Marso pa.

HUK: Isa pang buwan.

(Lalabas ang HUKOM at IKALAWANG TAGAPAGTANONG. Katahimikan.)

1TAG: (Sa mga manonood) Umaasa kami na nauunawaan ninyo kung bakit kami
napilitang parusahan si Serapio. Tinuturuan niya ang mga kasaping
magkaroon ng mga haraya, ang mga pangarap, na di naman matutupad at
dadagdag lamang sa kanilang lumbay. Ang ginawa niyay nakasisira sa mga
kasapi nitong federacion. Ang ano mang federacion ay nangangailangan ng
mga kaayusan, ng mga batas. Ang maninira nitong kaayusan ay
mapanganib. Ang ginawa ni Mang Serapioy salungat s aming mga batas.
Ang ginawa niyay pulos malisya. Ipinagtanggol lang naming an gaming
kapwa tao. Itoy dapat ninyong lubos na maunawaan. (Katahimikan.)
Nakita ninyo sila isa-isang nag-alisan. Babalik din sila. Babalik. Alam ninyo,
nagkamali si G. Serapio nang sinabi niyang kamiy sadyang pabaya sa mga
matatandang kasapi. Ang mga matatandang kasapi, ang mga matatandang
pulubi, ang siya mismong ayaw mabuhay. Pilitin mo man sila, ayaw nilang
kumain, umiinom lang ng kaunting tubig, araw-araw., sapagkat wala silang
makita kundi karimlan sa langit at hinihintay na lang ang pagdapo ni
Kamatayan sa kanilang durungawan. (Sandalign tigil.) Bali-bali na ang
aming mga pakpak. Wala sa amin ang lakas upang liparin ang napakataas na
pader na kongkreto. Marahil ay ibinitin na nga ni Mang Serapio sa harap
naming ang susi na aming piitan, ngunit napakahirap hiwain ang sarilit
ilantad sa pag-ibig. Ang balon ay malalim, at nasa kailaliman ang nasang
lumipad at hanapin ang sinag ng araw, ngunit ang gula-gulanit na diway
mahinang wumawagayway lamang. (Lalabas siya.)