Professional Documents
Culture Documents
Jest bardzo wiele definicji bezpieczeństwa i jest to bardzo rozbudowane pojęcie . Niektóre
definicje określają bezpieczeństwo jako :
- stan pewności , spokoju , zabezpieczenia oraz jego poczucia i wskazują , że oznacza ono
brak zagrożenia oraz ochronę między innymi państwami .
- W słowniku nauk społecznych sponsorowany przez UNESCO Daniel Lerener pisał :
„w najbardziej dosłownym znaczeniu bezpieczeństwo jest rzeczywiście identyczne z
pewnością i oznacza brak zagrożenia fizycznego lub obronę przed nim”
Brak bezpieczeństwa wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia.
Bezpieczeństwo obejmuje zaspokojenie takich potrzeb jak :
- istnienie,
- przetrwanie ,
- całość,
- tożsamość,
- niezależność,
- spokój ,
- posiadanie
- pewność rozwoju.
Wyodrębnia się dwa aspekty bezpieczeństwa :
- wewnętrzny;
- zewnętrzny .
Bezpieczeństwo wewnętrzne oznacza stabilność i harmonijność danego organizmu
bądź systemu.
Bezpieczeństwo zewnętrzne oznacza brak zagrożenia ze strony innych podmiotów.
Pojęcie bezpieczeństwa wiąże się ściśle ze zjawiskiem zagrożenia, jego brak stanowi istotny
aspekt bezpieczeństwa .
Zagrożenie według Franza-Xavera Kaufmanna to „możliwość wystąpienia jednego z
negatywnie wartościowanych zjawisk”.
Nierzadko zagrożenia są ujmowane jako zbyt szeroki zespół zjawisk negatywnie
ocenianych . Jednak część z nich ma nie tyle charakter zagrożeń co WYZWAŃ
(niezbywalnych potrzeb wymagających sformułowania odpowiedzi i podjęcia stosownych
działań ) Czasami takie wyzwania jawią się w percepcji społecznej jako zagrożenia a nie
wyzwania.
Podejmując się badania problematyki bezpieczeństwa należy odróżnić zagrożenia od
podobnie występujących wyzwań. Jest to zadanie dość trudne gdyż jedne i drugie bywają
negatywnie wartościowane. Granica między niepewnością a zagrożeniem jest płynna – zależy
bowiem od określenia wartości , które podlegają ochronie , a także od indywidualnej
wrażliwości podmiotu postrzegającego. Tymczasem samo postrzeganie przez ludzi
bezpieczeństwa, jako określonego stopnia pewności przetrwania, posiadania i swobód ma
zawsze charakter subiektywny.
W praktyce mamy do czynienia z dwojakim rozumieniem bezpieczeństwa:
Pierwsze negatywne i wąskie ujęcie traktuje bezpieczeństwo jako brak zagrożeń a
koncentruje się na analizowaniu oddziaływań podmiotu w celu ochrony przed zagrożeniami
dla jego istotnych wartości wewnętrznych .
Drugie pozytywne – postrzega kształtowanie pewności , posiadania i swobód
rozwojowych podmiotu. W jednym podejściu V jest definiowane w przeciwstawieniu do
zagrożenia , natomiast w drugim poprzez analizę kreatywnej aktywności podmiotu.
Typologia bezpieczeństwa w nauce o stosunkach międzynarodowych.
Kryterium podmiotowe :
- bezpieczeństwo narodowe (bezpieczeństwo państwa)
- bezpieczeństwo międzynarodowe
Kryterium przedmiotowe
- bezpieczeństwo polityczne
- bezpieczeństwo militarne
- bezpieczeństwo ekonomiczne
- bezpieczeństwo społeczne
- bezpieczeństwo kulturowe
- bezpieczeństwo ideologiczne
- bezpieczeństwo ekologiczne
Kryterium przestrzenne
- bezpieczeństwo lokalne
- bezpieczeństwo subregionalne
- bezpieczeństwo regionalne
- bezpieczeństwo ponadregionalne
- bezpieczeństwo globalne
3
R. BIERZANEK Bezpieczeństwo regionalne w systemie ONZ, Warszawa 1977;
Zmiany polityczne w państwach Europy Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. oraz rozpad
konfrontacyjnego układu Wschód–Zachód pozwoliły rozpocząć negocjacje nad redukcją
potencjału konwencjonalnych sił zbrojnych w Europie.
Przyczyniły się też do zwiększenia roli ONZ w regulowaniu konfliktów zbrojnych
i intensywniejszych prac nad unormowaniem wojskowych aspektów bezpieczeństwa
(rozbrojenie, gł. eliminacja broni jądrowej, nowe formy współpracy w zapewnieniu
bezpieczeństwa zbiorowego i nowa generacja środków budowy zaufania).4
Uzupełnieniem bezpieczeństwa zbiorowego w skali regionalnej stało się rozwinięcie go
w skali uniwersalnej na obszarze „od Vancouver do Władywostoku”.
W procesie tym uczestniczą, w różnym zakresie, KBWE, NATO (gł. Rada Atlantycka), Unia
Zachodnioeuropejska.
Cechą tego procesu jest dążenie, by bezpieczeństwo zbiorowe w większym stopniu opierało
się na współpracy i korzystaniu z pokojowych środków rozstrzygania sporów, niż na
pewności ukarania agresora (relatywnie malejąca rola czynnika wojsk.). 5
4
A. TOWPIK Bezpieczeństwo międzynarodowe a rozbrojenie, Warszawa 1970;
5
J. STEFANOWICZ Bezpieczeństwo współczesnych państw, Warszawa 1984.