Ambjentet e sedimentimit

Ambjentet kontinentale
Ambjentet kontinentale jane te shumte ne numer e shume te ndryshem nga njeri-tjetri.
Disa prej tyre, ato me karakteristiket, jane: ambjentet liqenore, aluvionale, akullnajore
dhe te shkretetirave. Dy jane mekanizmat qe mund te shkaktojne depozitimin e
sedimenteve mbi kontinent: ekzistenca e nje depresioni (ambjentet liqenore ose mbarimi
i veprimit transportues (te ujit, akullnajave ose eres.
! Ambjenti liqenor. Duke u nisur nga skajet drejt pjeses qendrore te nje liqeni,
depozitimet qe akumulohen jane sipas radhes: argjila, rera dhe zhavore, te cilat mund te
dallohen nga depozitimet korrisponduese te lumenjve vetem ne se permbajne "osile
bimesh dhe ka"shesh tipike per ambjentet liqenore. #je tjeter sediment karakteristik per
nje liqen eshte torba, e cila eshte tipike per "azat "inale te jetes se nje liqeni, perpara se ai
te trans"ormohet gradualisht ne nje kenete.
! Ambjenti aluvional (ose lumor). $arakterizohet nga depozitime zhavoresh, rerash e
argjilash qe gradualisht rryma e ujit i depoziton gjate zvogelimit te shpejtesise se saj. %e
perpara depozitohen zhavoret, pastaj duke shkuar drejt kuotave me te ulta, ne zonat
"ushore depozitohen rerat dhe argjilat.
! Ambjenti akullnajor. Akullnajat jane ne gjendje te transportojne sasi te medha materiali
te qendrueshem, te eroduar nga shkembinjte mbi te cilet levizin, per dhjetra e qindra
kilometra& por kur ato shkrihen, transportimi i materialit natyrisht nuk ndodh me, dhe
sedimentet shkarkohen aty, duke "ormuar morenat, te cilet jane sedimente shume
heterogjene persa i perket dimensioneve te "ragmenteve te vecanta te tyre. Akullnajat
transportojne edhe material te imte, i cili shperndahet (iken lehtesisht: ne "akt rrymat
ujore qe dalin nga akullnaja e transportojne ne sospension kete material, i cili, nga ana e
tij, do te origjinoje nje depozite te re lumoro-akullnajore.
! Ambjenti i shkretetirave. Agjenti transportues qe mbizoteron ne kete ambjent eshte era,
e cila ngre lart pjesezat me te imta dhe i transporton ato deri kur, si rezultat i zvogelimit te
shpejtesise se saj, ato bien ne toke. #e depozitimet eolitike (termi vjen nga 'oli (
perendia e eres sipas mitologjise greke verehet nje shtresezim i kryqezuar i sedimenteve,
i shkaktuar nga drejtimet e ndryshme ne te cilat "ryn era gjate depozitimit te pjesezave te
vogla. Depozitime tipike rerash ne kete ambjent jane dunat.
Ambjentet e tranzicionit
)ehet "jale per zonat e kalimit nga ambjentet kontinentale ne ato detare, me shtrirje te
ku"izuar, por shume te rendesishem nga pikepamja paleogjeogra"ike, sepse na lejojne te
rindertojme ndryshimet e vijes bregore qe kane ndodhur ne te kaluaren e prej ketej te
konturojme detet dhe kontinentet ne periudha te ndryshme gjeologjike. Dallojme
ambjentet lagunore dhe ato te deltave.
! Ambjenti lagunor. *aguna eshte nje trup ujor ne komunikim me detin, nga i cili eshte
pjeserisht i ndare nga kordoni litoral. Depozitimet tipike per kete ambjent jane ne
pergjithesi gelqeroret, te cilet dallohen nga ato detare sepse permbajne organizma te a"te
te suportojne (t+u pershtaten ndryshimeve te kripesise qe zakonisht ndodh ne ujrat e
lagunes.
! Ambjenti i deltave. #dodhet ne grykederdhjen e rrymave ujore dhe pergjithesisht
karakterizohet nga depozitimi i materialeve te imta, qe lumi nuk ka depozituar pergjate
rruges se tij& ne keta depozitime verehet shpesh prania e organizmave lumore dhe detare.
Ambjentet detare
,ane ambjentet me te perhapura dhe ato qe prezantojne nje varietet me te madh. #e
"unksion te thellesise, ambjenti detar mund te ndahet ne ambjent litoral, ambjent
sublitoral, ambjent batial dhe ambjent abisal.
! Ambjenti litoral. -er"shin ate pjese te "undit te detit brenda se ciles verehen in"luencat e
batices dhe zbatices& kjo zone eshte e popullar nga organizma qe suportojne periudha pak
a shume te gjata zhytjeje nen uje. #e kete ambjent "ormohet nje lloj gelqerori bioklastik,
kokrrizat e te cilit mund te vijne nga proceset e tjetersimit te shkembinjve te tjere
karbonatike ose mund te jene te origjines biologjike, te perbere nga "ragmente guaskash.
! Ambjenti sublitoral. -er"shin zonen nga litorali deri ne thellesine .// m& dyshemeja e
detit qe i korrespondon eshte plat"orma kontinentale. #e kete zone, sedimentet mund te
jene me origjine organogjene ose klastike& ne rastin e dyte, ato jane te seleksionuara nga
veprimi i rrymave detare dhe nga valet, ne baze te dimensioneve te tyre: materiali me
kokrriza me te medha ndodhet me a"er bregut kurse ai me i imte me larg tij.
! Ambjenti batial. 0htrihet nga .// m thellesi deri ne 1/// m, ne korrispondence te
shpatit kontinental& pergjate kesaj zone, qe paraqitet me nje pjerresi te konsiderueshme
mund te rreshqasin sedimentet e shkri"et qe ndodhen ne ku"injte e plat"ormes
kontinentale, aty mund te depozitohen gjithashtu edhe llumra qe permbajne guaska
organizmash plat"ormike.
! Ambjenti abisal. 0htrihet ne thellesi mbi 1/// m, ne korrispondence te rra"shit abisal&
ketu depozitohen sedimente te pasura me mbeturina organike ose grumbullohen
depozitime inorganike shume te imta .




0hperndarja e depozitimeve neritike dhe atyre oqeanike