1

Micha Knihinicki


Konstrukcja mitu zaoycielskiego
na przykadzie typowych tajnych stowarzysze ezoterycznych


Templariusze, wolnomularstwo (masoneria), Zakon Iluminatw Bawarskich,
Towarzystwo Teozoficzne, Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku,
thelema (ezoteryczna religia Aleistera Crowleya).





Czym jest mit zaoycielski

Mit zaoycielski religii jest tak stary, jak sama religia, wynika bowiem z pewnego
sposobu rozumowania. Jego celem jest przycignicie do siebie zwolennikw i uczniw, a nic
nie robi tego skuteczniej ni tajemnica, legenda na temat zaoyciela i aura niesamowitoci
wok jego osoby. Gdyby zaoyciel nowej religii wystpi przed tumem i powiedzia:
Witajcie, nazywam si tak i tak i mam takie oto pogldy. Przyczycie si?, nikt nie
podnieciby si jego naukami (obojtnie, czy naprawd byyby niesamowite) i nie przyczyby
si do niego. Gorzej zakrzyczano by go i wypdzono jako aroganta i egocentryka. Jeeli za
ten sam czowiek, z t sam nauk duchow stworzon przez siebie, wyjdzie i powie:
Witajcie, zostaem owiecony przez Boga / doznaem boskiego objawienia / skontaktowali
si ze mn Tajemni Mistrzowie / Sekretni Nauczyciele wiata / odnalazem niezwykle stary,
zaszyfrowany manuskrypt z tajemn wiedz. I niewane jak si nazywam, gdy od dzi
jestem tylko narzdziem Siy Wyszej i Jej gosem, dziki ktremu moecie usysze to, co Ona
ma wam do powiedzenia wtedy zacznie interesowa i podnieca, a grono ludzi
zaknionych tajemnicy (niczym kobieta pochlebstw) zacznie si powiksza. Tak
skonstruowany jest ludzki umys.
W klasycznych religiach stosowano chwyt najprostszy: zaoyciel mia bezporedni
kontakt z bogiem
1
i przekazywa jego sowa. Mojesz, zaoyciel judaizmu (waciwie
hebrajskiego monoteizmu), wrci z gry Synaj z tablicami, na ktrych zapisa sowa samego
Boga
2
, ktre ten podyktowa mu osobicie. Przy czym naley pamita, e Bg mwi do
Mojesza o wiele czciej i o wiele wylewniej, gdy tradycja przypisuje Mojeszowi pi
ksig Starego Testamentu (Tora/Pentateuch), chocia dzisiaj
3
ju wiadomo, e na pewno nie

1
Jakim bogiem / jednym z bogw wyraz uyty jako nazwa oglna.
2
Synonim imienia boga Jahwe wyraz uyty jako nazwa jednostkowa.
3
A waciwie od niemal 150 lat, gdy ju w 1866 roku Julius Wellhausen wykaza, e poszczeglne ksigi
Picioksigu powstaway w bardzo od siebie odlegym czasie. Jego teoria uzyskaa zdecydowan dominacj ok.
1880 roku i bya aktualna a do lat 70. XX wieku. Warto te wiedzie, e w obecnym roku mija dokadnie 300 lat
od momentu, gdy w 1711 roku niejaki H.B. Witter zauway odmienno imion Boga (JHWH i Elohim)
w Genesis 12 i wycign z tego wniosek, e stanowi ono oddzielne od innych ksig Picioksigu rdo.
2


napisa ich jeden czowiek. Z kolei Jezus z Nazaretu sam obwoa si Synem Boym, Sowem
(Boga), Drog (do Boga) oraz Chrystusem/Mesjaszem/Zbawicielem. Uy w ten sposb
najbardziej radykalnej wersji mitu zaoycielskiego nie by prorokiem, lecz kim znacznie
wicej: Synem Boga i samym Bogiem. Kto wic mg wiedzie lepiej ni on, co Bg ma do
powiedzenia? Mani, twrca manicheizmu, nie by ju tak radykalny i nie uwaa si za Boga,
lecz podobnie jak Zaratustra i Mahomet za jego proroka: przekaziciela sowa boego
oraz bezcennej wiedzy duchowej, ktrej dostpi podczas objawie. By wiedz t utrwali
Zaratustra spisa Gathy, Mani Kephalaia, a Mahomet synny Koran [AlQurn].
Prcz klasycznych religii mamy rwnie rnorakie stowarzyszenia ezoteryczne
zajmujce si (rnie definiowanym) okultyzmem oraz magi. Podczas gdy w pierwszym
tysicleciu naszej ery, tj. umownie do IX/X wieku, powstaway jeszcze nowe religie
(manicheizm w III wieku) lub herezje chrzecijastwa z ambicj do bycia religi (arianizm
w IV wieku, kataryzm w IX wieku), to w drugim tysicleciu przestay powstawa. Mniej
wicej od XII wieku szerzenie nowej religii lub herezji stao si niemoliwe, gdy Koci
katolicki, wita Inkwizycja i rzdy pastwowe (ktre w swej polityce podlegay papiestwu)
zaczy skutecznie tpi wszelk inno religijn i wiatopogldow. W ten sposb powstao
miejsce na tajne stowarzyszenia przekazujce swym czonkom sekretn wiedz duchow
podczas tajnych zgromadze.

Przejdmy teraz do krtkiego przegldu kilku wybranych tajnych stowarzysze
goszcych nauki duchowe, ezoteryczne oraz okultystyczne i spjrzmy, jak form mitu
zaoycielskiego stosowali ich twrcy.

Templariusze

Pierwsz tak grup byli zdecydowanie Templariusze (waciwa nazwa: Zakon
Ubogich Rycerzy Chrystusa i wityni Salomona; ac. Fratres Militiae Templi, Pauperes
Commilitones Christi Templique Salomonis; istnieli od XII do XIV wieku, w latach
1118/11191311), jednak trudno ich traktowa jako grup ezoteryczn sensu stricto
z powodu oficjalnych informacji o ich czysto katolickich wierzeniach. Argumenty
przemawiajce za tym, i Templariusze wyznawali doktryn inn ni katolicka, nie s
twarde i zawsze bd si znajdoway w sferze spekulacji. Opieraj si bowiem na
wymuszonych zeznaniach torturowanych czonkw Zakonu Templariuszy. Dodatkowo krl
francuski Filip IV Pikny (ktry niemal zmusi papiea Klemensa V, aby oficjalnie rozwiza
Zakon w 1312 roku) mia duy interes w oczernieniu Zakonu, gdy doprowadzajc do jego
upadku, nie musia spaca swojego dugu, ktry zacign u Templariuszy. Zatem
oskarenie o herezj byo (jak to si czsto zdarzao) pretekstem do zagarnicia mienia oraz
aktem politycznym.
Jednak sam mit zaoycielski Templariuszy jest niezwyky i elektryzujcy. Poza tym,
nie skada si z dwch, jak si powszechnie sdzi, elementw, lecz z trzech. Powszechnie
bowiem wiadomo, e (1) Templariusze zawdziczaj sw nazw wityni Salomona, na
ktrej ruinach (w rzeczywistoci obok nich) zbudowali swoj siedzib, oraz e (2) czcili
tajemnicz brodat gow, ktr utosamia si bd ze cit gow Jana Chrzciciela, bd
z satanistyczn gow koza, zwan (jak zwykle niepoprawnie) Bafometem. Jednak mao
kto wie, e (3) w micie zaoycielskim Templariuszy (lub, jak wynika z naukowych
opracowa, nie w micie, lecz w faktycznej ich historii!) bierze udzia liczba 9.
3


Zacznijmy od dobrze znanych oczywistoci. Tajemniczy Templariusze zaoyli sw
siedzib na ruinach tajemniczej wityni Salomona i czcili tajemnicz gow koza, oddajc
si sekretnym i nad wyraz blunierczym praktykom okultystycznym (m.in. homoseksualny
seks i to wrd rycerzy-wojownikw!). Jakie s jednak fakty? witynia Salomona (zwana
te wityni Jerozolimsk, stojc niegdy w Jerozolimie ktr z kolei wikszo
opracowa nazywa Ziemi wit), zostaa po raz ostatni zburzona w 70 roku n. e. i nigdy
ju nie zostaa odbudowana (to co po niej zostao, znane jest dzisiaj jako ciana Paczu).
Na jej gruzach lub obok zosta pniej zbudowany muzumaski meczet, a z kolei na jego
gruzach paac jerozolimski. Gdy wic w XII wieku powsta Zakon Rycerzy wityni, krl
Jerozolimy przydzieli im cae skrzydo paacu krlewskiego w Jerozolimie, w ktrym
kiedy by meczet. Bdnie uwaano, e powsta on z kolei na fundamentach wityni
Salomona, od ktrej zakon wzi swoj nazw (templum a. witynia).
4
A zatem sama
nazwa zakonu Temlariuszy jest oparta na faszu, czyli legendzie. Jest wic pierwszym
i gwnym skadnikiem mitu zaoycielskiego synnego zakonu obrocw pielgrzymw.
Drugim skadnikiem mitu jest to, co najczciej interesuje wszystkich ludzi
zainteresowanych tajemnic Templariuszy. Rycerze wityni czcili pono rogat gow
koza, ktr nazywali Bafometem, a ktra bya dla nich symbolem Szatana. Wg legendy, byy
to diabelskie, blunierczne i antychrzecijaskie praktyki czarnej magii, ktre przyniosy
Ubogim Rycerzom niezmierzone bogactwa (jak zwykle: nie sprytna ekonomia i obrt
finansowy, ale czarna magia przynosz bogactwa). Dlatego wanie Templariuszy traktuje
si jako pierwsz, zorganizowan grup satanistyczn. Obraz ten okazuje si by jednak
tylko romantycznym mitem, co od dobrych kilkudziesiciu lat wyjania caa masa
historykw (lecz kt ich czyta!). Oddajmy gos jednemu z opracowa opierajcych si na
faktach, nie na myleniu yczeniowym.

Ponadto Brown twierdzi, e rogi szatana wywodz si z kocielnej polityki
przeksztacania staroytnego, rogatego pogaskiego boga podnoci [archaicznego,
celtyckiego Cernunnosa M.K.] w symbol za (s. 400). Brown najwidoczniej nie
sysza, e w redniowieczu czsto interpretowano koza jako symbol Chrystusa
5
, ani
e demony przedstawiano z rogami ju w staroytnej Mezopotamii, tysice lat przez
Chrystusem. Jednake w wyznaniach templariuszy nie byo zgodnoci co do Bafometa.
Wielu templariuszy zaprzeczao istnieniu boka, a pozostali mieli skonno, by
popuszcza wodze wyobrani w jego opisie: przypomina czaszk ludzk, relikwiarz,
kota, gow czowieka z dug brod
6
. Moliwe, e templariusze odprawiali specjalne
obrzdy ku czci odcitej gowy swego patrona, Jana Chrzciciela, lub nawet
Mandylionu przedstawiajcego oblicze Jezusa.
7


Temat ten przyblia i analizuje (w oparciu o rda historyczne) Jerzy Prokopiuk w swojej
ksice Proces Templariuszy (doM wYdawniczy tCHu, Warszawa 2005), niechaj wic
czytelnik sam pogbi swoj edukacj, jeli zagadnienie to go intryguje.

4
Lynn Picknett, Clive Prince, Templariusze. Tajemni stranicy tosamoci Chrystusa, prze. J. ebrowski,
Albatros, Warszawa 2005, s. 106.
5
Tutaj przypis nr. 383: T.H. White (tum.), The Bestiary: A Book of Beasts, 1954; Nowy Jork 1960, s. 40-41.
6
Tutaj przypis nr. 384: Peter Partner, The Murdered Magicians: The Templars and Their Myth, 1981;
Oxford University Press, Nowy Jork 1987, s. 77-78.
7
Carl E. Olson, Sandra Miesel, Oszustwo Kodu Leonarda Da Vinci, prze. M. Bortnowska,
Wyd. Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2006, s. 222.
4


Zagadnieniem mnie interesujcym najbardziej jest w trzeci skadnik mitu
zaoycielskiego Ubogich Rycerzy Chrystusa. Albowiem (jak podaj wszystkie znane mi
naukowe opracowania) zakon Templariuszy zaoyo 9 osb i liczba ta utrzymywaa si
przez pierwszych 9 lat Nie mam sw, by opisa moje zdziwienie. Oto wybrane cytaty
(podkrelenia pochodz ode mnie):

Zwany oficjalnie Zakonem Ubogich Rycerzy Chrystusa i wityni Salomona, zosta
zaoony w 1118 r. przez francuskiego szlachcica Hugona de Payens w celu
eskortowania pielgrzymw do Ziemi witej. Pocztkowo, przez pierwsze dziewi
lat, rycerzy byo tylko dziewiciu, potem jednak zakon zacz przyjmowa nowych
czonkw i wkrtce sta si potn si, z ktr musiano si liczy nie tylko na Bliskim
Wschodzie, ale i w Europie.
8


Wyglda na to, e utworzenie zakonu templariuszy wizao si z jakim spiskiem.
Zdrowy rozsdek sugeruje, e dziewiciu rycerzy nie zapewnioby ochrony i opieki
wszystkim pielgrzymom podrujcym do Ziemi witej, zwaszcza przez dziewi lat.
9


Rycerze wityni a dokadnie Zakon Biednych Rycerzy Chrystusa i wityni
Salomona powstali w 1118 roku, kiedy to dziewiciu francuskich rycerzy
krzyowcw, pod wodz Hugona de Payns
10
zoyo luby, e bd chroni
pielgrzymw w Ziemi witej.
11



Wolnomularstwo (masoneria)

Pierwsz ezoteryczn organizacj sensu stricto (ktra, podobnie jak gnostycyzm,
nie jest jedn organizacj, ale prdem duchowym, czcym wiele realnie istniejcych
organizacji) jest niewtpliwie masoneria, zwana inaczej wolnomularstwem lub sztuk
krlewsk. Data jej powstania nie jest znana, wanie z powodu mitu zaoycielskiego, ktry
ma na celu umiejscowienie pocztkw masonerii jeszcze w czasach staroytnego Egiptu.
Michael Bradley, w swoim krtkim przewodniku po tajnych stowarzyszeniach, tak pisze
o pocztkach masonerii:

Wolnomularstwo to najstarsze i najwiksze bractwo na wiecie. Pojawia si nieustannie
przy kadym badaniu tajnych stowarzysze, zazbia si z wikszoci innych tajnych
grup okultystycznych i najprawdopodobniej jest od nich wszystkich starsze. () Nazw
wolnomularze jako pierwsza przyja gildia murarska w pnocnych Woszech
w redniowieczu, jednak podobnie jak templariusze masoni wywodz swj pocztek od
krzyowcw i przywdcy pierwszej krucjaty Godfryda de Bouillon, a wczeniej od
powstania wiey Babel i wityni krla Salomona w Jerozolimie
12
.


8
L. Picknett, C. Prince, Templariusze. Tajemni stranicy tosamoci Chrystusa, op. cit., s. 103.
9
Tame, s. 106.
10
Payns pisownia zgodna z cytowanym rdem.
11
C. E. Olson, S. Miesel, Oszustwo Kodu Leonarda Da Vinci, op. cit., s. 208.
12
Michael Bradley, Tajne stowarzyszenia, prze. H. Pawlikowska-Gannon, Elipsa, Warszawa 2005, s. 48.
5


Dalej za na temat nas interesujcy (podkrelenie moje):

Wiele masoskich dokumentw zniszczono lub pogubiono w czasach reformacji,
co w poczeniu z celow dezinformacj ze strony masonw i spekulacjami ludzi
z zewntrz praktycznie uniemoliwia dojcie do prawdy
13
.

Pokrywa si to z hasem w polskiej Wikipedii, w ktrym czytamy midzy innymi:

Pocztek pisanej i wzgldnie pewnej historii wolnomularstwa wie si z epok
Owiecenia; istnieje jednak szereg wolnomularskich legend, ktre nadaj historii
wolnomularskiej romantycznoci i staroytnego pochodzenia. Patronem masonerii jest
Hiram, budowniczy wityni Salomona, ktry zosta zamordowany przez
nieuczciwych czeladnikw, poniewa nie chcia wyjawi tajemnic swojego
rzemiosa
14
.

Pierwsz dat w historii wolnomularstwa jest rok 1717, w ktrym powstaa pierwsza
oficjalna loa masoska (uformowana ze zjednoczenia czterech l w Wielkiej Brytanii, skd
wzia si jej nazwa Wielka Loa Zjednoczona)
15
.


Zakon Iluminatw Bawarskich

Adam Weishaupt (17481830), zaoyciel organizacji o nazwie Zakon Iluminatw
lub, bardziej waciwie, Iluminaci Bawarscy (powstaej 1 maja 1776)
16
, twierdzi, i wcale jej
nie stworzy, lecz jedynie kontynuuje tajemn staroytn tradycj. Robert Anton Wilson,
znakomity znawca zagadnienia Iluminatw (nie tylko Bawarskich Adama Weishaupta),
autor monografii na ten temat trylogii Illuminatus!
17
tak pisze o Iluminatach Bawarskich
w swoim Kosmicznym Spucie:

Istniej pewne teorie, wedug ktrych Zakon Iluminatw nie by tworem Weishaupta,
lecz staroytnym stowarzyszeniem, oywionym przez tego przebiegego profesora
w czasach nowoytnych. Pocztkw tego spisku doszukiwano si wrd templariuszy,
greckich i gnostyckich kultw inicjacyjnych, w Egipcie, a nawet w Atlantydzie. Jedno
jest pewne Weishauptowi udao si utrzyma cele stowarzyszenia w tajemnicy. Nie
ma dwch takich badaczy spisku iluminackiego, ktrzy byliby zgodni co do
wewntrznej tajemnicy zakonu, czyli jego misji
18
.





13
Tame, s. 48-49.
14
Haso Wolnomularstwo w polskiej Wikipedii: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wolnomularstwo
15
M. Bradley, Tajne stowarzyszenia, op. cit., s. 48.
16
Po czym zostaa oficjalnie zlikwidowana przez rzd bawarski ju w 1785 roku.
17
Napisana wraz z Robertem Shea; pierwszy raz wydana w 1975 roku. Polskie wydania: przez wyd. Rebis, 1994
oraz przez wyd. Zysk i Ska, 1995, 2000, 2001.
18
Robert Anton Wilson, Kosmiczny spust czyli tajemnica iluminatw, prze. D. Misiuna, Okultura, Warszawa 2004, s. 26.
6


Towarzystwo Teozoficzne

Helena Bawatska (18311891), gwna
19
twrczyni Towarzystwa Teozoficznego
(powstaego w 1875 roku), rwnie twierdzia, i doktryna teozofii nie jest jej tworem, lecz
zostaa jej przekazana przez tajemniczych Ukrytych Mistrzw i to od nich pochodzi caa
wiedza okultystyczna, ktr Bawatska posiada. Owi Mistrzowie kontaktowali si
z okultystk poprzez cudowne przekazy z zawiatw, a take poprzez fizyczne listy, ktre
jak si pniej okazao pisaa sama Bawatska.

W tym okresie [od 1878 roku M.K.] nastpuje istotna konwersja w zaintere-
sowaniach Bawatskiej zamiast spirytystycznych kontaktw ze zmarymi jej uwaga
obraca si ku mieszkacom zawiatw wyszego rzdu Ukrytym Mistrzom,
mahatmom czonkom mistycznego Wielkiego Biaego Bractwa. ()
Mistrzowie istoty nadprzyrodzone czuwajce nad prawidowym przebiegiem
procesu rozwojowego ludzkiej duchowoci, udzielaj Bawatskiej wskazwek nie
w trakcie zwykych transw medialnych, lecz poprzez liczne cuda, () m.in. wieci
pojawiajce si samorzutnie na kartkach papieru, ktre przyozdabiaj odtd ciany
hallu i sypialni rezydencji Adhyar. Owe cudowne przekazy z zawiatw staj si
wkrtce przyczyn wielkiego ezoterycznego skandalu, ktry jak to si czsto zdarza
przyczynia Towarzystwu niezwykego rozgosu w wiecie. W wyniku ledztwa
przeprowadzonego przez dziaajce od 1882 w Londynie Towarzystwo Bada
Psychicznych () wychodzi na jaw, e wszystkie aportacje, tajemnicze listy (jak
wykazaa analiza grafologiczna, ich autork bya sama Bawatska) i inne cudowne
zdarzenia zwizane z posiadoci Adhyar nie s niczym innym, jak szytym grubymi
nimi mistyfikacj
20
.


Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku

Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku ma zdecydowanie najbardziej rozbudowany
mit zaoycielski, a konstrukcja tego mitu (oparta na trzech rnych kategoriach, o czym
pniej) okazaa si na tyle udana, e skutecznie przycigaa kolejnych okultystw i pisarzy,
w tym wielkie nazwiska, takie jak Aleister Crowley, Dion Fortune, Allan Bennett, William
Butler Yeats, Arthur Machen, Bram Stoker czy Oscar Wilde. W ten sposb Hermetyczny
Zakon Zotego Brzasku sta si najbardziej znaczc, obok Towarzystwa Teozoficznego,
organizacj okultystyczn przeomu wiekw
21
. Jak susznie zauwaa Pawe Zasu w swoim
przekrojowym artykule (podkrelenie moje):

Za zakon, ktry mia najwikszy wpyw na ksztatowanie si wspczesnej ezoteryki
zachodniej, mona prawdopodobnie uzna Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku
ang. Hermetic Order of the Golden Dawn (GD). Dzieje narodzin GD w 1888 roku

19
Bawatska zaoya Towarzystwo Teozoficzne wraz z pukownikiem w stanie spoczynku oraz dziennikarzem-
spirytualist, Henrym Steelem Olcottem (18321907).
20
Wojciech Bockenheim, Bawatska Helena Pietrowna, [haso w:] Stefan Bednarek, Wojciech Bockenheim, Jerzy
Jastrzbski, Encyklopedia nowej ery. New Age, wyd. Astrum, Wrocaw 2008, s. 74.
21
Wojciech Bockenheim, Zakon Zotej Jutrzenki, [haso w:] jak wyej, s. 381.
7


suy mog za swego rodzaju wzorzec powstawania zakonw tego typu; powinien je
cechowa element pewnej tajemniczoci oraz okrelone podstawy historyczno
mitologiczne. GD doskonale wpasowuje si w taki wanie schemat
22
.

Zakon zaoyo troje okultystw: dr William Wynn Wescott (sekretarz generalny SRIA),
dr William Robert Woodman (fizyk i honorowy czonek SRIA) oraz Samuel Lidell
MacGregor Mathers (znany w wczesnych krgach ezoterycznych kabalista)
23
. Wojciech
Bockenheim pisze:

U podstaw Zakonu lega starannie przygotowana mistyfikacja. Zdajc sobie spraw,
e dla prestiu powanej organizacji okultystycznej szalenie istotna jest odrbno
przekazu, londyski rokrzyowiec, a koroner z zawodu, osobisty przyjaciel
Bawatskiej, William Wynn Wescott (18481925), uzyska od znanego z masoskich
sympatii pastora anglikaskiego nazwiskiem Woodford stylizowany na antyk (znaki
wodne na papierze zawieray dat 1809) manuskrypt, zawierajcy zaszyfrowany
opis piciu ceremonii noszcych wspln nazw Zotej Jutrzenki. Kolega Westcotta
z Towarzystwa Rokrzyowego Samuel Lidell MacGregor Mathers (18541918),
wielki orygina i ekscentryk, wietnie zapowiadajcy si specjalista od zachodniej
tradycji kabalistycznej, tumacz sawnej Kabbala Denudata Ch. Knorra von Rosenrotha
podj si na nowo opracowa w stary ryt. () Do caoci Westcott doczy
sfaszowane duchowe penomocnictwo jakiego miaa udzieli autorom opracowania
fikcyjna depozytariuszka przekazu Siostra Sprengel ze Stuttgartu (rytuay
w przeciwiestwie do wczesnej wolnomularskiej tradycji dopuszczay do inicjacji
kobiety). Pul tekstw uzupenia napisana przez Westcotta, pod ktem rekrutacji do
przyszego zakonu, historia Zotej Jutrzenki, obwieszczajca przynaleno do rytu
wielu sawnych postaci, m.in. Eliphasa Lviego (1810 1875) i zaoyciela
Towarzystwa Rokrzyowego w Anglii Kennetha Mackenzie (18331886)
24
.

Powysze szczegowe informacje mona podsumowa jeszcze cytatem z tekstu Krzysztofa
Azarewicza:

Zaoyciele tego jake wpywowego na nowoytn histori magii braterstwa
[Hermetycznego Zakonu Zotego Brzasku M.K.] gosili otwarcie o swym kontakcie
z siami, ktre prowadziy rnych adeptw od co najmniej czasw ugrupowania
zaoonego przez Christiana Rosenkreutza okoo roku 1389. Przywdcy Zotego Brzasku
twierdzili, i odkryli dokumenty, po ktrych odszyfrowaniu nawizali korespondencj
z niemieck adeptk Ann Sprengler, a ta z kolei autoryzowaa ich do zaoenia
zakonu z Anglii, co stao si faktem w latach 18878.
25
W cigu nastpnych lat wok
dziaalnoci Zotego Brzasku naroso wiele spekulacji; pojawiy si sceptyczne gosy
kwestionujce autentyczno komunikacji ze Sprengler
26
.

22
Pawe Zasu, Historia Hermetycznego Zakonu Zotego Brzasku podwaliny wspczesnej ezoteryki, [w:] Ezoteryzm,
okultyzm, satanizm w Polsce, red. Zbigniew Pasek, red. nauk. Szymon Benic, wyd. Libron, Krakw 2005, s. 36.
23
Tame.
24
Wojciech Bockenheim, Zakon Zotej Jutrzenki, [haso w:] Encyklopedia nowej ery. New Age, op. cit., s. 381-382.
25
W tym miejscu autor popeni literwk, gdy w oryginale widnieje data 1897-8 (podkrelenie moje).
26
Krzysztof Azarewicz, Prolegomena, [do:] Aleister Crowley, Serce Mistrza, prze. K. Azarewicz, Lashtal-Press,
GdyniaLondyn 2006, s. 6
8


Na kocu zacytuj prac Dariusza Misiuny, ktry w tekcie napisanym kilkanacie lat temu
rzuca najjaniejsze wiato na kwesti mitu zaoycielskiego w Hermetic Order of the Golden
Dawn:

Pod tym wzgldem organizacj, ktra jako pierwsza zbudowaa solidny system
okultystyczny, by Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku. Zakon powsta w 1888 roku
z inicjatywy trzech byych teozofw i rokrzyowcw: dr Williama Wynna
Westcotta, dr Williama Woodmana oraz Samuela Liddella MacGregora Mathersa.
A przyczyn sprawcz, ktra doprowadzia do jego powstania, by tajemniczy
zaszyfrowany manuskrypt, ktry rok wczeniej Westcott naby od starego masona,
wielebnego A.F.A. Woodforda. Po rozszyfrowaniu zawiego pseudoalfabetu
Westcott odkry, e rkopis ten zawiera pi rytuaw masoskich niewiadomego
pochodzenia. Zachcony tym odkryciem, zwrci si do Mathersa z propozycj, eby
ten napisa inne rytuay w oparciu o znaleziony rkopis, dajc tym samym podstawy
do zaoenia nowego zakonu okultystycznego.

W epoce czarnej powieci i konspiracji obowizywaa aura tajemniczoci. Majc tego
wiadomo, Westcott donis, e rkopis zawiera rwnie karteczk z adresem pani
Anny Sprengel z Norymbergi, spadkobierczyni nauk rokrzyowcw i przywdczyni
tajemniczego zakonu Die Goldene Demmerung, wraz z notk przypisujc
zaszyfrowane rytuay tej wanie tradycji zakonnej. W wyniku korespondencji
z rzekom pani Sprengel, Westcott mia otrzyma upowanienie do prowadzenia
zakonu o tej samej nazwie, ktra po przetumaczeniu na jzyk angielski brzmiaa
Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku.

Wspczeni badacze mocno wtpi w historyczno owego zaszyfrowanego rkopisu.
Powouj si oni zazwyczaj na argumentacj Ellica Howea, ktry w swej
demaskatorskiej ksice pt.: Magicians of the Golden Dawn (Magowie Zotego
Brzasku) twierdzi, e William Wynn Westcott sfaszowa oryginalne dokumenty
Zotego Brzasku i sam wymyli historyjk o istnieniu pani Sprengel. () W drugiej
poowie XIX wieku stowarzyszenia tajemne wyrastay jak grzyby po deszczu, nic wic
dziwnego, e Westcott marzy o stworzeniu wasnego poletka, na ktrym mgby
popuci wodze swojej fantazji. Realia tamtej epoki nie pozwalay mu jednak na
stworzenie nowego zakonu bez odpowiedniej podbudowy mitycznej. Musia wykaza,
e jego zakon wywodzi si ze staroytnej linii przekazu, ktra drog rozmaitych
stowarzysze inicjacyjnych przetrwaa po wspczesne mu czasy. Wykorzysta w tym
celu najpopularniejszy mit drugiej poowy XIX wieku wiar w istnienie Tajemnych
Przywdcw wiata, ktrzy z ukrycia kieruj losami ludzkoci
27
.







27
Dariusz Misiuna, Odrodzenie Magii rozdz. I Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku, brak daty, ok. 1998,
na stronie wydawnictwa Okultura: http://okultura.pl/texts/odrodzenie.magii/rozdz.I.htm
9


Thelema

Mag, okultysta, mistyk, prorok, filozof, poeta, szachista, kobieciarz, ekscentryk,
blunierca i skandalista Aleister Crowley w roku 1904 zaoy now religi, ktr
nazwa thelem. Mgbym teraz napisa zdanie, zaczynajc od sw: Dokona tego
w nastpujcy sposb, jednak nie byoby to zgodne z oficjaln histori ycia Crowleya.
Naley bowiem raczej napisa: Stao mu si to w nastpujcy sposb. W kwietniu 1904
roku, w Kairze, Crowley dozna spontanicznego objawienia, ktre skrupulatnie zapisa
i ktre, ze wzgldu na jego antybuddyjskie treci, natychmiast odrzuci. Przyj je dopiero
5 lat pniej, 18 czerwca 1909 roku, gdy w swoim domu, w Boleskine, w dziurze na
poddaszu, odnalaz zagubiony dawno rkopis. Byo to dla niego zdumiewajce odkrycie
i wprowadzio go w stan dwudniowej nieprzerwanej medytacji
28
. w rkopis oryginalnie
nosi nazw Liber L vel Legis, jednak Crowley zmieni j na Liber AL vel Legis Ksiga
Wszystkiego, czyli [Ksiga] Prawa. W praktyce jednak mwi si na ni skrtowo bd Liber AL,
bd AL, bd (najczciej) Liber Legis. W Polsce najczciej nazywa si j Ksig Prawa
29
.
Odnaleziony w 1909 roku tekst sta si wkrtce kamieniem wgielnym nowej religii
zaoonej przez Crowleya thelemy.
Co ciekawe, Mistrz Therion zaoy Argenteum Astrum (AA) dwa lata wczeniej,
w 1907 roku. Nie mwic nawet o tym, e jeszcze wczeniej, w 1898, zdy wstpi do
Hermetycznego Zakonu Zotego Brzasku, aby w 1913 roku osobicie doprowadzi do jego
upadku. Przypominam te fakty po to, aby wskaza, e w 1909 roku, gdy odnalaz
i zaakceptowa Ksig Prawa, Crowley by ju dowiadczonym magiem i wprawionym
oraz oczytanym okultyst, a take wywiczonym pisarzem i skutecznym organizatorem.
W moim osobistym odczuciu potraktowa on Ksig Prawa instrumentalnie, jako narzdzie
do dalszego kreowania swojej kariery jako maga. Albowiem, wie to kady uwany czytelnik
jego biografii, Crowley od pocztku mia ambicj bycia pierwszym i najlepszym w tym,
czym si zajmuje. A postanowi zajmowa si magi.
Aby sta si samcem alfa w rodowisku okultystycznym, przyszy Mistrz Bestia
musia stworzy odpowiedni legend na swj temat. Prawdopodobnie sam w ni pniej
uwierzy, by moe te wierzy w ni od pocztku. Abstrahujc jednak od tego, czy wierzy
w ni, czy nie, przeledz same narzdzia, jakie zastosowa, aby wykreowa aur
niesamowitoci wok swojej osoby.
Przede wszystkim zastosowa najstarszy i najskuteczniejszy chwyt bezporedni
kontakt z bstwem. W tym przypadku by to egipski bg ognia i siy Horus. Drugim
chwytem by wity manuskrypt, w tym przypadku zapis wspomnianego objawienia.
W tyme wanie zapisie, tj. w Ksidze Prawa, Crowley jest przez Horusa nazywany nie tylko
skryb
30
, lecz take prorokiem
31
(nowego eonu) oraz kapanem ksit
32
. Trzecim chwytem
Bestii byli znani nam ju Tajemni Przywdcy / Sekretni Wtajemniczeni / Ukryci
Mistrzowie / adepci Wielkiego Biaego Braterstwa, w ktrych istnienie, oficjalnie,

28
Gerald Suster, Dziedzictwo Bestii. Biografia Aleistera Crowleya, prze. D. Misiuna, Okultura, Warszawa 2002, s. 11
oraz 54.
29
Po angielsku zapisywana bd jako The Book of the Law (patrz: angielska Wikipedia oraz tytu oryginalnego
wydania), bd jako Book of the Law (patrz: Michael A. Aquino, The Temple of Set, 20022010, draft 11, may 2010,
PDF, p. 192-194).
30
Liber AL vel Legis. Ksiga Prawa, prze. K. Azarewicz, wyd. Lashtal-Press, GdaskLondyn 2004; I, 36.
31
Tame; I, 32; II, 76, 77, 78, 79.
32
Tame; I, 36.
10


Crowley wierzy i ktrzy jemu wanie powierzyli losy ludzkoci jako nowemu
Nauczycielowi wiata. Jako czwarty sposb mona potraktowa kolejne (te po 1904 roku)
objawienia i wizje Crowleya: w 1906 trans Nirvikalpa Samadhi, w 1907 pierwszy przekaz
The Holy Books, w 1909 przekaz The Vision and the Voice, w 1914 Dziaania Paryskie, w 1918
Dziaanie Amalantraskie
33
, w 1925 wizja Serca Mistrza
34
. Wszystko to miao dostarczy
kolejnych dowodw na to, i to wanie Crowley jest aktualnym Nauczycielem wiata
(The World-Teacher), jak od 1924 roku sam siebie nazywa.


Konstrukcja mitu zaoycielskiego

Podsumujmy teraz krtko metody tworzenia mitu zaoycielskiego w powyszych
organizacjach ezoterycznych oraz w jednej religii. Twrcy kadego z nich twierdzili, e
kontynuuj staroytn oraz tajn tradycj, istniejc na wiele wiekw przed nimi. Wszyscy
te twierdzili, e maj bezporedni kontakt z przedstawicielami tej staroytnej, tajnej
tradycji, rniy si tylko sposoby kontaktu z Ukrytymi Mistrzami. Masoni posiadaj w
kontakt przez nieprzerwany od trzech tysicleci przekaz tradycji z mistrza na ucznia.
Iluminaci przez sekretn wiedz Weishaupta oraz kontynuowanie ezoterycznych rytuaw
templariuszy. Teozofowie poprzez wiedz Bawatskiej, ktra miaa bezporedni kontakt
z Tajemnymi Mistrzami. Czonkowie Zakonu Zotego Brzasku przez (odnaleziony przez
Westcotta i rozszyfrowany przez Mathersa) stary manuskrypt oraz kontakt zaoycieli
z Sekretnymi Mistrzami. Thelemici poprzez objawienia i wizje zaoyciela thelemy,
Aleistera Crowleya, ktry zosta wybrany przez boga Horusa na proroka nowego eonu
i ktry rwnie zosta wybrany przez Tajemnych Przywdcw wiata (Ukrytych
Mistrzw) na kolejnego (po Lao Tsy, Guatama Buddzie, Dionizosie i Mohamecie)
Nauczyciela wiata
35
.

* * *

W powyszym krtkim przegldzie mitw zaoycielskich wybranych organizacji
ezoterycznych (oraz jednej nowej religii) z cakowit wiadomoci pominito nastpujce
organizacje magiczne:

Societas Rosicruciana in Anglia (S.R.I.A.),
Ordo Templi Orientis (O.T.O.),
Argenteum Astrum (AA),
Ordo Albi Orientes (O.A.O.),
Illuminates of Thanateros (IOT),
Dragon Rouge: Ordo Draconis et Atri Adamantis (DR),
Temple of Set (ToS),
Order of Nine Angles (ONA).

33
Pi pierwszych dat: G. Suster, op. cit., s. 10-12.
34
Szsta data: K. Azarewicz, op. cit., s. 5 oraz 10.
35
Patrz: Gerald Amount (Aleister Crowley), Tajemna konferencja oraz Mistrz Therion (Aleister Crowley), Nota
biograficzna, [w:] Aleister Crowley, Serce Mistrza, prze. K. Azarewicz, Lashtal-Press, GdyniaLondyn 2006,
s. 15-21; 23-31.
11


Bibliografia

Templariusze

Lynn Picknett, Clive Prince, Templariusze. Tajemni stranicy tosamoci Chrystusa, (
1
1997),
prze. J. ebrowski, Albatros, Warszawa 2005

Carl E. Olson, Sandra Miesel, Oszustwo Kodu Leonarda Da Vinci, (
1
2004),
prze. M. Bortnowska, Wyd. Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2006

Jerzy Prokopiuk, Proces Templariuszy, doM wYdawniczy tCHu, Warszawa 2005

Wolnomularstwo

Michael Bradley, Tajne stowarzyszenia, (
1
2005), prze. H. Pawlikowska-Gannon, Elipsa,
Warszawa 2005

Polska Wikipedia, haso: Wolnomularstwo.

Zakon Iluminatw Bawarskich

Robert Anton Wilson, Kosmiczny spust czyli tajemnica iluminatw, (
1
1977), prze. D. Misiuna,
Okultura, Warszawa 2004

Polska Wikipedia, haso: Iluminaci Bawarscy.

Towarzystwo Teozoficzne

Wojciech Bockenheim, Bawatska Helena Pietrowna, [haso w:] Stefan Bednarek, Wojciech
Bockenheim, Jerzy Jastrzbski, Encyklopedia nowej ery. New Age, Astrum, Wrocaw 2008

Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku

Pawe Zasu, Historia Hermetycznego Zakonu Zotego Brzasku podwaliny wspczesnej
ezoteryki, [w:] Ezoteryzm, okultyzm, satanizm w Polsce, red. Z. Pasek, red. naukowa Sz. Benic,
Libron, Krakw 2005

Wojciech Bockenheim, Zakon Zotej Jutrzenki, [haso w:] Stefan Bednarek, Wojciech
Bockenheim, Jerzy Jastrzbski, Encyklopedia nowej ery. New Age, Astrum, Wrocaw 2008

Krzysztof Azarewicz, Prolegomena, [do:] Aleister Crowley, Serce Mistrza, (1925,
1
1938),
prze. K. Azarewicz, Lashtal-Press, GdyniaLondyn 2006

List wykorzystanych pozycji podano nie w porzdku alfabetycznym (wg nazwisk autorw), lecz w kolejnoci
ich wystpowania w tekcie. Wyjtek uczyniono dla dziau "Thelema", w ktrym podano lektury w kolejnoci
chronologicznej (wg dat pierwszych wyda). W nawiasie po tytule podano bd dat pierwszego oryginalnego
wydania (np.
1
1997), bd dat powstania tekstu oraz pierwszego oryginalnego wydania (np. 1904,
1
1925).
12


Dariusz Misiuna, Odrodzenie Magii rozdz. I Hermetyczny Zakon Zotego Brzasku, brak
daty, ok. 1998, na stronie wydawnictwa Okultura: http://okultura.pl/texts/odrodzenie.magii/rozdz.I.html


Thelema

KSIGA PRAWA [technicznie nazywana LIBER AL vel LEGIS sub figura CCXX
przekazana przez XCIII = 418 dla DCLXVI], (1904,
1
1925), prze. D. Misiuna, 1998,
na stronie wydawnictwa Okultura: http://www.okultura.pl/texts/Liber.Legis.html

Liber AL vel Legis. Ksiga Prawa, (1904,
1
1925), prze. K. Azarewicz, Lashtal-Press,
GdaskLondyn 2004

Aleister Crowley, Serce Mistrza, (1925,
1
1938), prze. K. Azarewicz, Lashtal-Press,
GdyniaLondyn 2006

Gerald Suster, Dziedzictwo Bestii. Biografia Aleistera Crowleya, (
1
1989), prze. D. Misiuna,
Okultura, Warszawa 2002

Dariusz Misiuna, Odrodzenie Magii rozdz. II Aleister Crowley i rwnonoc bogw,
brak daty, ok. 1998, na stronie wydawnictwa Okultura:
http://okultura.pl/texts/odrodzenie.magii/rozdz.II.html

Krzysztof Azarewicz, Prolegomena, [do:] A. Crowley, Serce Mistrza, op. cit.
























13



Tekst ten powsta przypadkiem. Pierwotnie bowiem (bez czci o Templariuszach) stanowi
nazbyt rozbudowan przedmow do innego tekstu traktujcego o micie zaoycielskim w orga-
nizacjach satanistycznych.
Na pocztku stycznia 2011 Pan Zbigniew agosz zwrci si do mnie z pytaniem, czy nie
napisabym pracy o micie zaoycielskim w satanizmie wiatowym, ktra, jeli bdzie dobra,
znalazaby si w pierwszym numerze nowopowstajcego czasopisma traktujcego o ezoteryce
w sposb naukowy. Tytu czasopisma nie by wtedy jeszcze znany, tematyka pierwszego numeru
to wspomniany mit zaoycielski, redaktorami naczelnymi pisma mieli by Dariusz Misiuna
i Zbigniew agosz, a wydawc Okultura. Zgodziem si z ochot i w styczniu napisaem dugi
tekst, po czym wysaem celem sprawdzenia. Pan agosz nanis kilka swoich poprawek natury
stylistycznej i formalnej oraz nakaza usun ca przedmow jako niepotrzebne powtarzanie
treci w pierwszym numerze, a rwnie po to, aby mj tekst mwi tylko na swj temat. W lutym
i marcu naniosem poprawki po czym wysaem ostateczn form pracy, ktra po jakim czasie
(i po kolejnych poprawkach stylistycznych dokonanych przez Pana Dariusza Misiun) zostaa
zaakceptowana i przyjta do pierwszego numeru nowego czasopisma

. Z kolei wyrzucon
przedmow rozbudowaem w maju o mit Templariuszy (dwie dodatkowe strony) i postanowiem
opublikowa jako samodzielny tekst na portalu The-Serpent.pl wraz z niniejsz adnotacj.

Micha Knihinicki, Mit zaoycielski w organizacjach satanistycznych,

[w:] Hermaion nr 1: Mity i mistyfikacje, pod red. D. Misiuny i Z. agosza,
wyd. Okultura, Warszawa, stycze 2012

http://www.hermaion.pl














Napisano: stycze 2011
Publikacja: wrzesie 2011

www. t he - s er pe nt . pl