Professional Documents
Culture Documents
1. Rozwój terytorialny i gospodarczy USA Palono lasy, wsie, miasta, zrywano tory kolejowe. Wojna dosięgnęła nie tylko żołnierzy na
w 1803r. USA odkupiło od Francji resztę obszarów Luizjany. froncie, ale i ludności cywilnej na tyłach. Dlatego nazwano ją wojną totalną.
w 1818r. uzyskały od UK tereny północnej Dakoty, a w roku następnym odkupiły od
Hiszpanów Florydę. Kapitulację Konfederacji podpisał gen. Lee 9 kwietnia 1865r w Appomatox.
Koloniści osiedlali się także w Meksyku, który od 1821r. był państwem niepodległym, zginęło około 600tys żołnierzy i tyle samo ludności cywilnej, a więc o wiele więcej niż w
m.in. na terenach dzisiejszego Teksasu. W 1845r. ogłosili jego przyłączenie do USA, co wojnie o niepodległość.
doprowadziło do wojny meksykańsko-amerykańskiej. W jej wyniku Meksyk utracił m.in. Zniszczone zostały wsie i miasta, szczególnie na Południu.
Kalifornię. uchwalono XIII poprawkę do konstytucji, znoszącą niewolnictwo w całych Stanach
w 1846 otrzymały Oregon od UK, a w 1867 odkupiły od Rosji Alaskę. Zjednoczonych.
USA w XIXw przyżywały gwałtowny rozwój gospodarczy. W państwie rządzonym według 5. Okoliczności zniesienia niewolnictwa w USA
zasad demokratycznych w większości stanów obowiązywało powszechne praw wyborcze patrz pkt. 6.
dla białych mężczyzn, istniały liczne wolności polityczne, a gospodarką kierowano według
zasad liberalnych. 6. Rola Abrahama Lincolna
Charakterystyczny dla amerykanów był silny etos pracy, wytrwałości i oszczędności. kiedy zabrakło ochotników w armiach obu stron, ogłosiły one pobór przymusowy. Lincoln
Powszechnie też wprowadzano nowe urządzenia. m.in. maszyny do szycia, żniwiarki, by uzyskać przewagę w przedłużającej się wojnie, nakłonił kongres do wydania ustaw o
kombajny. osadnictwie, gwarantującej każdemu obywatelowi 60ha ziemi za bezcen, co zachęciło ludzi
Stany były podzielone na dwie strefy gospodarcze – przemysłową Północ i rolnicze do wyemigrowania z Europy do USA. Gdy dotarli okazało się, że w stanach jest obowiązek
Południe. Na północy postępowała rewolucja przemysłowa i urbanizacja, a rolnictwo służby wojskowej, którą musieli odbyć.
zdominowały farmy rodzinne. Gospodarka Południa opierała się natomiast na rolnictwie, Lincoln wydał też akt prezydencki znoszący niewolnictwo we wszystkich zbuntowanych
przy czym funkcjonowały tam głównie duże plantacje bawełny, tytoniu czy ryżu. Do pracy stanach z początkiem 1863r. Oczekiwał, że zbuntują się niewolnicy na Południu. Do buntu
na nich masowo wykorzystywano niewolników. wprawdzie nie doszło, jednakże prawie 200tys Murzynów, byłych niewolników, wstąpiło
ochotniczo do armii Unii. Drugim celem zniesienia niewolnictwa było ukazanie opinii
publicznej świata jak najbardziej pozytywnego wizerunku Lincolna i Unii.
2. Doktryna Monroe’a
1832r. Zwykle streszcza się ją hasłem „Ameryka dla Amerykanów”. Nakreśliła ona
program polityki zagranicznej USA nazywany izolacjonizmem. Oznacza niemieszanie się 7. Wyjaśnij pojęcia:
USA do polityki państw europejskich, uznając jednocześnie wszelkie europejskie próby a) konfederaci
ingerowania w interesy amerykańskie za akt wrogości. Mieszkańcy południa (które oddzieliło się i stworzyło Skonfederowane Stany Ameryki
Północnej), chcieli niewolnictwa.
b) abolicjonizm
3. Problem niewolnictwa ruch na rzecz zniesienia niewolnictwa.
problem ten zaistniał już podczas tworzenia państwa. Nie uwzględniono go jednak w c) jankesi
konstytucji, aby nie doprowadzić do rozłamu między jego zwolennikami i przeciwnikami. Mieszkańcy północy, przeciwstawiali się niewolnictwu. Dzisiaj – pogardliwe określenie
Przyjęto natomiast, że istnienie niewolnictwa lub jego zakaz należy do spraw Amerykanina.
wewnętrznych każdego stanu. Dbano o utrzymanie równowagi i jeżeli w jednym stanie d) Ku-Klux-Klan
dopuszczano niewolnictwo, w drugim go zakazywano. Organizacja, która powstała po wojnie secesyjnej. Niosła pomoc wdowom i sierotom po
zabitych żołnierzach Konfederacji. Jej członkowie zakładali białe ubrania, symbolizujące
dusze poległych. Później Ku-Klux-Klan przekształcił się w organizację rasistowską
głoszącą wyższość białego człowieka, zwłaszcza anglojęzycznego protestanta. Metodami Półwysep Malajski, Singapur, Persja,
terrorystycznymi zwalczał równouprawnienie Murzynów. W 1958 został formalnie Francja – Algieria, Indochiny(dzisiejszy Wietnam, Laos i Kambodża), Francuska Afryka
rozwiązany, nadal jednak działa nielegalnie. Zachodnia i Równikowa, Madagaskar.
Belgia - Kongo
Portugalia – Mozambik Angola
Hiszpania – Niewielkie tereny w Afryce
Holandia – Indie Holenderskie (dzisiejsza Indonezja),
Włochy – Erytea i część Somalii.
Niemcy – Togo, Kamerun, wyspy na Pacyfiku, strefa wpływów w Chinach.
USA – zdominowały basen Morza Karaibskiego, bazy na Pacyfiku, Kuba, Filipiny, Peurto
Rico, Hawaje, Guam, strefa wpływów w Chinach, tereny kanału panamskiego.
6. Porównaj sytuację Chin i Japonii
Chiny, długo izolowane od wpływów Europejskich, zostały w końcu podzielone na strefy
wpływów, musiały otworzyć się na Europę przez układy zwane kagańcowymi. Panował
Przemiany gospodarczo –społeczne i polityka kolonialna w II połowie XIX w. feudalizm. Wsparcie ze strony Europy podczas powstania tejpingów jeszcze bardziej
uzależnił Chiny. Wybuchło powstanie „bokserów” przeciw europejczykom (1899-1901).
1. Wskaż przykłady postępu w rolnictwie i rozwoju przemysłu Zostało jednak stłumione przez bardziej rozwinięte mocarstwa Europy. W 1911 wybuchła
zmechanizowano niektóre prace rolnicze. Nowe rodzaje maszyn, pługów. Pod koniec rewolucja w Chinach. W 1912 zmuszono do abdykacji cesarza, Chiny stały się republiką,
stulacie w USA zaczęto używać pierwszych traktorów z silnikami spalinowymi. Zaczęto szybko doszło do krwawych wojen między dowódcami wojskowymi, państwo pogrążyło
produkować nawozy sztuczne oraz środki owadobójcze. się w chaosie.
W przemyśle nastąpiły bardzo duże zmiany, dlatego XIXw nazywa się „wiekiem węgla i
stali”. Rozwijał się przemysł ciężki, włókienniczy, transport. Poziom cywilizacyjny Japonii w połowie XIXw. Można porównać ze średniowieczną
Poziomem uprzemysłowienia stała się ilość produkcji stali i żelaza. Potrafił się on Europą. Kraj był podzielony na ok. 300 księstw, toczących ze sobą wyniszczające wojny.
zwiększyć 60-krotnie ciągu zaledwie 30 lat. Japonia całkowicie izolowała się od wpływów z zewnątrz. Na początku XVII za sprawą
Wynaleziono skuteczniejsze metody wytwarzania stali. Zbudowano pierwszy piec szogunów z rodu Tokugawa zerwane zostały kontakty handlowe z Hiszpanią, Portugalią i
elektryczny. Odkryta została metoda otrzymywania aluminium. Anglią. Wymordowano chrześcijańskich misjonarzy oraz Japończyków którzy przyjęli
Otrzymano aspirynę. nową religię.
Wynaleziono turbinę parową, a następnie silnik spalinowy. Pojawiły się pierwsze, w 1853 flota amerykańska dopłynęła do Wysp Japońskich. Ogromna flota zmusiła Japonię
trójkołowe samochody. Odbył się pierwszy lot samolotem z silnikiem benzynowym. do otwarcia swoich portów. Japończycy nie stawiali oporu, ale przystąpili do
Rozwój przemysłu motoryzacyjnego i lotniczego przyczynił się do rozwoju przemysłu modernizowania swojego państwa. Rozpoczęto epokę Meiji. Zlikwidowano urząd szoguna.
naftowego. Rząd zniósł przywileje feudalne i wprowadził równe prawa oraz swobodę wyboru zawodu.
2. Wymień najważniejsze odkrycia i wynalazki zastosowane w gospodarce Unowocześniono gospodarkę. Wprowadzono w Japonii gruntowne zmiany, utrzymując
zmechanizowano niektóre prace rolnicze. Nowe rodzaje maszyn, pługów. Pod koniec jednak typowe cechy społeczeństwa japońskiego, takie jak pilność, pracowitość, ofiarność.
stulacie w USA zaczęto używać pierwszych traktorów z silnikami spalinowymi. Zaczęto Już pod koniec XIXw. Stała się ona państwem całkowicie suwerennym i uznawanym przez
produkować nawozy sztuczne oraz środki owadobójcze. mocarstwa za równorzędnego partnera.
3. Wymień najbardziej rozwinięte państwa świata
USA, Niemcy, UK, Francja 7. Wyjaśnij pojęcia
4. Jakie były przyczyny zintensyfikowania polityki kolonialnej w XIX w. a) urbanizacja - zespół przemian ekonomicznych, przestrzennych, społecznych i
Korzyści ekonomiczne – kolonie były dla metropolii rynkami zbytu, źródłem surowców kulturowych prowadzących do powiększenia się obszarów miejskich oraz do
Korzyści militarne – na ich terenie zakładano bazy wojskowe, które kontrolowały rozprzestrzeniania się zabudowy miejskiej, a także do wzrostu liczby ludności żyjącej w
najważniejsze szlaki handlowa. miastach lub przejmującej miejski styl życia.
Prestiż – świadczyły o mocarstwowości b) kolonializm
Zakładano je także pod wpływem haseł religijnych – teoria o misji cywilizacyjnej białego polityka państw rozwiniętych gospodarczo polegająca na utrzymywaniu w zależności
człowieka. politycznej i ekonomicznej krajów słabo rozwiniętych, wykorzystywaniu ich zasobów
Wyższy poziom cywilizacyjny Europejczyków – leki na groźne choroby, lepsze środki ludzkich i surowcowych.
komunikacji i transportu, lepsze uzbrojenie. c) protektorat
Na jego czele stoi lokalny władca, dysponujący własną armią i administracją, ale
5. Wymień największe potęgi kolonialne i zajęte przez nie tereny rzeczywistą władzę polityczną sprawuje przedstawiciel metropolii.
UK – Egipt, Unia południowej Afryki, Kompania Wschodnioindyjska, wpływy w Chinach, d) dominium
kolonie, które licznie zamieszkiwała biała ludność, z szeroką autonomią, z własnym rządem
i parlamentem. Stopniowo przekształcały się w niezależne państwa. Kanada, Australia,
Nowa Zelandia i Unia Południowej Afryki.