Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne

I. WIADOMOCI OGLNE O WILGOCI

1.1 Skuteczne i trwae zabezpieczenie obiektu przed zawilgoceniem
1.2 Izolacja typu lekkiego
1.3 Izolacja typu redniego
1.4 Izolacja typu cikiego
1.5 Pecka kamienna
1.6 Rodzaje pap w zalenoci od przeznaczenia
1.7 Fundament z kamienia
1.8 Przykadowe izolacje fundamentw
1.9 Fundament obiektu podpiwniczonego, posadowionego na gruncie wilgotnym, o
poziomie wody gruntowej znajdujcej si okresowo
powyej dolnego poziomu aw fundamentowych
1.10 Izolacja przeciwwodna typu cikiego z zastosowaniem pap
1.11 Zastosowanie wanny izolacyjnej wewntrznej do zaizolowania awy
fundamentowej gdy poziom lustra wody gruntowej stale znajduje si powyej dolnego
poziomu awy
1.12 Zabezpieczenie nawierzchni terenu przy cianach

II. IZOLACJA PRZECIWWILGOCIOWA PIONOWA

2.1 Zewntrzny ekran wentylacyjny

III. IZOLACJA PRZECIWWILGOCIOWA POZIOMA

a) Termoiniekcja
b) Iniekcja krystaliczna
c) Wewntrzny ekran wentylacyjny

IV. KONSEKWENCJE WILGOTNYCH PLAM

4.1 Boazerie na zawilgoconych cianach
4.2 Zapobieganie zagrzybianiu murw
4.3 Zapobieganie zagrzybianiu tynkw
4.4 Izolowanie plam po zaciekach
4.5 Likwidacja zasole na cianach


V. OCHRONA PRZED GRZYBAMI I OWADAMI

VI. METODY IMPREGNACJI, ODGRZYBIANIA I ZWALCZANIA
OWADW

6.1 Metoda biologiczna
6.2 Gatunek pasoyta (Scerodermus Domesticus klug) zwalczajcy owady niszczce
drewno
6.3 Metoda iniekcji
6.4 Kpiel zimna krtkotrwaa
6.5 Kpiel zimna dugotrwaa
6.6 Metoda nawiercania otworw w elementach drewnianych budynkw do zwalczania
owadw
6.7 Metoda termiczna poprzez nawiew gorcego powietrza na powierzchni drewna

VII. BADANIE CIAN OBITYCH DESKAMI

7.1 Naprawa cian
7.2 Izolacja termiczna wewntrzna
7.3 Praca ciany drewnianej

VIII. KONSERWACJA POKRY Z BLACH OCYNKOWANYCH

8.1 Technologia malowania pokry dachowych blaszanych
8.2 Konserwacja nowych pokry i gontw upanych
8.3 Konserwacja starych pokry z gontw upanych
8.4 Wykonywanie pokry z gontw tartych
8.5 Wykonywanie pokry pap
8.6 Konserwacja dachw krytych pap asfaltow (bitumiczn)

IX. KONSERWACJA DREWNA

9.1 ywice stosowane w konstrukcji
9.2 Utwardzacze do ywic epoksydowych

X. KLEJE STOSOWANE W KONSERWACJI




Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne


I.Wiadomoci oglne


Cz wody z opadw odparowuje. Inna cz wsika w grunt, albo przedostaje si
do wd gruntowych, czyli pokadw zalegajcych nad warstwami nieprzepuszczalnymi
lub zatrzymuje si w warstwach wyszych. Utrzymuje si tam duszy czas, tworzc
tzw. wod zawieszon. Zarwno szybko jej przesikania do wd gruntowych jak i
ilo w postaci zawieszonej, cile zale od rodzaju gruntu, w tym od tzw.
wspczynnika filtracji.
Przez piaski i wiry wody opadowe przesikaj szybko.
Pozostaje wic niewielka ilo wody zawieszonej. Przez piaski gliniaste wody
opadowe przesikaj wolno. Du jej ilo zatrzymuj glina oraz iy w warstwach
grnych. W praktyce s wodoszczelne i nawet wykorzystuje si je do wykonywania
izolacji przeciwwodnych. Ochrona budynku przed wilgoci i wod zaczyna si od
najszybszego i najdokadniejszego odprowadzania wilgoci poza t cz budynku
ktra jest zagbiona w gruncie. Osiga si to poprzez wykonanie drenau.
Woda gruntowa jest kapilarne podcigana do gry. Jeeli niema izolacji przeciw
wodnej, to z gruntu stykajcego si z podziemn czci budynku, czyli ze cianami
podziemia, przenika do nich woda, powodujc stae ich zawilgocenie. Zawilgocone
elementy konstrukcyjne podlegaj korozji atmosferycznej, a czasem i biologicznej.
Szybko ulegaj zniszczeniu zwaszcza na skutek zamarzania wody w sezonie
zimowym. Krysztaki lodu szybko niszcz elementy budowy. Do tego jeszcze dochodzi
pojawienie si wody w piwnicach, zawilgocenie tynkw, uszczenie si farb. Pojawia
si tak zwany grzyb ujemnie wpywajcy na zdrowie ludzi. W zalenoci od pooenia i
konstrukcji wszystkie izolacje stosowane w budownictwie moemy podzieli na dwie
grupy.

1.1Skuteczne i trwae zabezpieczenie obiektu przed zawilgoceniem

Warunkiem skutecznego i trwaego zabezpieczenia obiektu przed zawilgoceniem jest
fachowo i starannie wykonana izolacja. Naley ona do tzw. robt zakrytych i wszelkie
bdy oraz niedokadnoci w wykonaniu ju w krtkim czasie daj bardzo przykre
nastpstwa to jest zawilgocenie a nierzadko i pojawienie si wody w pomieszczeniach
piwnicznych. Aby ochrona przeciwwilgociowa lub przeciwwodna bya dobrze
wykonana musz by przestrzegane nastpujce zasady :
izolacj naley ukada na suchym i czystym podou w okresach ustalonej bez
deszczowej pogody przy temperaturze nie niszej ni + 5o C. Optymalna temperatura
dla prowadzenia prac wynosi +20o C
materiay papowe powinny by na kilka godzin przed uyciem rozwinite w miejscach
nasonecznionych. Pap po rozwiniciu trzeba poci na mniejsze odcinki, uatwiajce
prowadzenie prac izolacyjnych
papy naley przykleja metod lepik do lepiku a nie - jak si czsto w praktyce
wykonuje papa na lepiku
izolacja z lepiku czy papy i lepiku musi dobrze przylega do podoa caej powierzchni.
Na izolowanej powierzchni nie mog si tworzy pcherze. Izolacja nie powinna si
tuszczy, ma by elastyczna odporna na drgania i osiadanie obiektu.
izolacja pionowa murw zewntrznych musi by ciga na caej wysokoci od
poziomej dolnej do poziomej grnej, z wyprowadzeniem do minimum 30 cm do
powyej terenu
izolacje pionowe pap naley ukada zawsze warstwami pionowymi. Ich rozoenie
warstwami poziomymi powoduje obsuwanie si arkuszy papy
zakadki pap o szerokoci minimum 10 cm trzeba z wierzchu posmarowa lepikiem
izolacji pionowych nie wolno wykonywa z lepikw kadzionych bezporednio na
powierzchnie cegie czy kamieni.


1.2 Izolacja typu lekkiego jest izolacj bitumiczn, najczciej jest to lepik na gorco.
Izolacja ta jest niszczona punktowo podczas zasypywania fundamentw przez ostre
krawdzie kamieni, gruzu i wszelkich przedmiotw znajdujcych si w gruncie na
placu budowy. Przez powstae nieszczelnoci woda opadowa dostaje si do struktury
cian. Jednoczenie warstwa lepiku skutecznie uniemoliwia odsychanie powierzchni
elementw budynku. W konsekwencji prowadzi to do akumulacji wilgoci w materiaach
konstrukcyjnych.


1.3 Izolacja typu redniego stosuje si w celu zabezpieczenia budynku przed
bezporednim dziaaniem wody opadowej na dachach, tarasach, loggiach opadowych
oraz przed dziaaniem wody opadowej. Na cianach fundamentowych stosuje si
izolacje bitumiczne zawierajce 2 warstwy papy.

1.4 Izolacja typu cikiego ma chroni ciany fundamentowe przed wod
o duym cinieniu hydrostatycznym. Stosujemy ja wwczas gdy :
poziom wody gruntowej jest powyej poziomu posadzki piwnic
budynek posadowiony jest na gruntach o niskiej wodoprzepuszczalnoci (glinach,
iach) i nie jest moliwe wykonanie drenau opaskowego przeciwdziaajcego
tworzeniu si zastoisk wody opadowej wzdu cian piwnic.
Tradycyjna izolacja typu cikiego skada si z wodoszczelnych warstw bitumicznych
chronionych przed uszkodzeniami mechanicznymi ciankami dociskowymi w
paszczynie pionowej i gadzi cementow w paszczynie poziomej.

1.5 Pecka kamienna

Podwaliny naley zaimpregnowa preparatem olejowym lub rozpuszczalnikowym. Ich
doln powierzchni naley zaizolowa metod smarowania rzadkim roztworem
asfaltowym. Po cakowitym wyschniciu tej powoki w miejscach oparcia drewna na
kamieniach, trzeba przyklei do zgruntowanego podoa 2 warstwy paskw z papy
asfaltowej. Szeroko tych paskw musi odpowiada szerokoci podwaliny lub by
nieco mniejsza. Przyklei je do drewna i zczy ze sob lepikiem asfaltowym. Aby
paski papy dobrze si przykleiy, naley izolacj od gry docisn (np. cegami
uoonymi na pasko) przez okres 12 godzin.
Tak izolowane podwaliny naley uoy na kamieniach peckach (fundamentach
punktowych).
Izolacja obiektu odpiwniczonego, posadowionego na gruncie suchym lub wilgotnym, o
poziomie wody gruntowej znajdujcej si poniej poziomu aw fundamentowych.
W izolacji budynku podpiwniczonego mona wyrni jej dwa rodzaje :
przeciwwilgociow pionow (powokow)
przeciwwilgociow poziom (papowa)

Izolacj przeciwwilgociow poziom i pionow muru fundamentowego przeprowadza
si w trzech fazach :
I po wykonaniu betonowej awy fundamentowej.
Wyschnite podoe betonowe trzeba zagruntowa rzadkim roztworem asfaltowym. Z
kolei po jego wyschniciu, po 12 godzinach, beton trzeba zaizolowa 2 ma
warstwami papy asfaltowej. Do sklejenia i przyklejenia izolacji do zagruntowanego
podoa naley zastosowa lepik asfaltowy na zimno.
II po wykonaniu muru fundamentowego z cegy lub kamienia.
Na grnej warstwie powierzchni muru naley wykona warstw wyrwnawcz
szlicht cementow (1:3), o gruboci 10 20mm. Z chwila jej wyschnicia trzeba
zagruntowa j rzadkim roztworem asfaltowym, metod smarowania. Nastpnie po
wyschniciu zagruntowanego podoa trzeba przyklei izolacj przeciwwilgociow
poziom z 2 warstw papy asfaltowej.
III po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowej poziomej (grnej).
Na zewntrznej stronie muru fundamentowego trzeba uoy izolacje
przeciwwilgociow pionow (powokowa), zabezpieczajc przed nasikniciem
wilgoci z gruntu. W tym celu na zewntrznej czci fundamentu naley wykona tzw.
szczelny tynk (o gruboci minimum 20 mm), ktry naley uoy w co najmniej 2
warstwach. Wierzchni warstw naley na jeszcze wilgotnej warstwie dolnej, z
zaprawy cementowej 1:3 (dolna warstwa 1:2).

Prac tynkarskich nie powinno prowadzi si przy bezporednim promieniowaniu
sonecznym i silnym wietle. ciany nowo postawionych fundamentw mona
tynkowa nie wczeniej ni po upywie 3 miesicy od zakoczenia ich wznoszenia (w
tym czasie mury zd osi).
Po wyschniciu tynku naley zagruntowa go metod smarowania rzadkim roztworem
asfaltowym. Na tak zagruntowanej powierzchni trzeba wykona izolacj (powokow)
jednym ze sposobw :
minimum 2 krotnego smarowania lepikiem asfaltowym na zimno
minimum 2 krotnego smarowania p gstym roztworem asfaltowym na zimno
(tabela nr. 28).
Kade kolejne smarowanie przeprowadza si w 24 godzinnych odstpach, lecz nie
wczeniej jak po dobrym wyschniciu poprzedniej warstwy. Po wykonaniu izolacji
powokowej naley ostronie zasypa wykop piaskiem, uwaajc aby jej nie uszkodzi.
Na 1m2 izolacji przeciwwilgociowej pionowej powokowej potrzebne s nastpujce
iloci materiaw :
roztwr asfaltowy rzadki do gruntowania na zimno 50kg
lepik asfaltowy na zimno (1,82 + 1,43) = 3,25kg

lub
roztwr asfaltowy rzadki do gruntowania na zimno 0,50kg
roztwr asfaltowy p gsty na zimno (0,88 + 0,88) = 1,76kg



1.6 Rodzaje pap w zalenoci od przeznaczenia


W zalenoci od przeznaczenia rozrnia si 2 rodzaje papy :
P papa asfaltowa podkadowa
W papa asfaltowa wierzchniego krycia.

W zalenoci od gramatury welonu (wagi 1m2) i zawartoci asfaltu w g/1m2 rozrnia
si nastpujce odmiany :
P 100/200 papa asfaltowa podkadowa na welonie o gramaturze 100/1m2 i
zawartoci asfaltu 1200g/m2 (1,20kg/1m2)
W 100/1400 papa asfaltowa do krycia na welonie o gramaturze 100g/m2 i
zawartoci asfaltu 1400g/m2 (1,40kg/m2)

Papa asfaltowa podkadowa ( P ) jest wyrobem otrzymanym przez powleczenie obu
stron welonu zmineralizowan mas asfaltow oraz naoeniem na wierzchni stron
papy podkadki adhezyjnej a od strony spodniej wstgi posypanej drobnoziarnist
posypk mineraln.


Papa asfaltowa wierzchniego krycia jest wyrobem otrzymanym przez powleczenie obu
stron welonu zmineralizowan mas asfaltow oraz posypanie wierzchniej strony
wstgi papy gruboziarnist posypk mineraln a spodniej strony wstgi posypk
mineraln.



1.7 Fundament z kamienia


Grn powierzchni trzeba przykry warstw wyrwnawcz tj. szlichta z zaprawy
cementowej (1:3), o gruboci 10 25 mm. Po wyschniciu szlichty naley
zagruntowa j metod smarowania rzadkim roztworem asfaltowym. Na koniec po
wyschniciu powoki gruntowej naley przyklei kolejno 2 warstwy papy asfaltowej na
lepiku asfaltowym.



1.8 Przykadowe izolacje fundamentw


Grn wyschnit powierzchni fundamentu naley zagruntowa rzadkim roztworem
asfaltowym na zimno, metoda smarowania. Po wyschniciu powoki gruntujcej trzeba
wykona waciw izolacj przeciwwilgociow, poziom, z 2 warstw papy asfaltowej.
Do sklejenia pap asfaltowych i przytwierdzenia ich do zagruntowanego podoa
stosuje si lepik asfaltowy na zimno. Na jeden metr kwadratowy izolacji
przeciwwilgociowej poziomej z 2 warstw papy asfaltowej potrzeba :
rzadki roztwr asfaltowy do gruntowania na zimno - 0.45 kg
lepik asfaltowy stosowany na zimno (2,20 + 1,76) = 3,96 kg
papa asfaltowa izolacyjna na welonie z wkien szklanych, odm. P 100/1200 1,15m2
papa asfaltowa powlekana na welonie z wkien szklanych odm. W 100/1400 1,15m2


1.9 Fundament obiektu podpiwniczonego, posadowionego
na gruncie wilgotnym, o poziomie wody gruntowej
znajdujcej si okresowo powyej dolnego poziomu
aw fundamentowych.

Budynek wymaga zastosowania izolacji w 3 fazach.
I. Po wykonaniu awy fundamentowej.
Suche podoe betonowe naley zagruntowa metod posmarowania rzadkim
roztworem asfaltowym na zimno. Nastpnie naley wykona izolacj przeciwwodn
poziom z 3 warstw papy asfaltowej, sklejonych i przyklejonych do zagruntowanego
podoa lepikiem asfaltowym na zimno.
Na tak wykonanej izolacji muruje si cian fundamentow z cegy do wysokoci 30
cm ponad przylegy teren zwieczony od gry warstw wyrwnawcz z zaprawy
cementowej (1:3).
Po wykonaniu ciany murowanej fundamentu.
Zewntrzn powierzchni muru tynkuje si mocno zapraw cementow (1:2) i zatrze
na ostro. Po przesuszeniu tynku naley zagruntowa j rzadkim roztworem asfaltowym
na zimno, metod smarowania. Na zagruntowanym podou trzeba uoy izolacj
przeciwwodn pionow z 3 warstw papy asfaltowej. Do ich przyklejenia i sklejenia
uywa si lepiku asfaltowego na zimno. Izolacj ciany trzeba poczy z
pozostawionymi zakadami izolacji poziomej awy fundamentowej.
Po wykonaniu izolacji pionowej papowej ciany.
Z chwil zagruntowania szlichty (faza II) ukada si izolacj przeciwwodn poziom z 3
warstw papy asfaltowej poczonej zakadami istniejcej izolacji pionowej chronic
je przed deszczem przez jej nakrycie. Po zakoczeniu caej izolacji, na zewntrz muru,
muruje si ciank ochronn z cegy ceramicznej penej na zaprawie cementowej (1:3)
lub zabetonowa w dodatkowo rozrobionym oszalowaniu. Do wykonania 1m2 izolacji
przeciwwodnej poziomej 3 warstw papy asfaltowej s potrzebne :
rzadki roztwr asfaltowy do gruntowania na zimno 0,50 kg
lepik asfaltowy stosowany na zimno (2,20 + 1,76 + 1,87) = 5,83kg
z warstwy papy asfaltowej izolacyjnej na welonie z wkien szklanych odm. P
100/1200 2,30 m2
papa asfaltowa powlekana na welonie z wkien szklanych odm. W 100/1400 1,15
m2


Przykady metod osuszania cian fundamentowych
i piwnicznych wykonanych z cegy

Podczas wystpowania podwyszonego poziomu wody gruntowej ciany z cegy
ceramicznej mog przemaka. Dzieje si tak wwczas, gdy niema zewntrznej izolacji
wodochronnej lub zastosowano takie jej rodzaje jak : lepik, papa asfaltowa na osnowie
tekturowej, papa termozgrzewalna, ktre czstokro s nieszczelne w skutek wad
wykonawstwa. ciany takiej piwnicy naley doszczelni i osuszy rodkami FIRMY
HYDROSTOP. Istniej w tym przypadku 2 moliwoci rozwizania tego problemu :
na zewntrz niema izolacji wodochronnej ale mona j wykona
na zewntrz piwnicy istnieje izolacja, lecz jest ona nieszczelna przy czym nie mona
jej naprawi ze wzgldu na brak dostpu.
W obu przypadkach naley uszczelni ciany w nastpujcy sposb :


ALTERNATYWA 1


Po odkryciu muru trzeba oczyci jego powierzchni, w tym spoiny do gbokoci 2cm.
Tak przygotowany podkad naley otynkowa wodoszczeln zapraw cementow.
Ostatnia warstwa musi by wygadzona.
Przy zabezpieczeniu przeciwwilgociowym wystarczy warstwa wodoszczelna, zaprawa
cementowa o gruboci 3cm, natomiast przy zabezpieczeniu przeciwwodnym grubo
4cm. Tak wysuszony mur powinien wysycha przez okres co najmniej 1 roku. W
sytuacji wymaganego skrcenia tego czasu (np. wzgldy uytkowe) wewntrzn
stron muru rwnie naley otynkowa wodoszczeln zapraw cementow warstw
gruboci 3cm. Jeeli mur jest otynkowany na sposb tradycyjny, trzeba go
przygotowa tak, jak stron zewntrzn.
Woda zawieszona w kapilarach muru winna mie moliwo pniejszego
odparowania. Istniej 2 moliwoci odparowania pary wodnej : na zewntrz muru, do
wntrza piwnicy, ktra powinna by wietrzona przez okres minimum 1 roku :
po przez typowe kratki wentylacyjne 14/14 cm, naoone na mur tu pod powierzchni
sufitu w iloci 1 sztuka / 5m2 ciany
po prze system kanaw wentylacyjnych ukrytych w warstwie tynku.

ALTERNATYWA 2

Postpowania remontowe jak w rozwizaniu 1, lecz w odniesieniu tylko do strony
wewntrznej muru. Mur w omawianym przypadku jest naraony na okresow
absorbcj (wchanianie) wody gruntowej. W zwizku z tym istnieje konieczno
systematycznego wietrzenia piwnicy. Zmniejszenie absorbcji wody mona osign
poprzez wykonanie zastrzykw z preparatu uszczelniajcego :
siatka otworw iniekcyjnych 50 x 50 cm
otwory iniekcyjne o rednicy 20mm
otwory ukone wiercone w gb muru na gboko do 2/3 gruboci muru.
Przygotowanie wodoszczelnej zaprawy cementowej :
przy uyciu preparatu o nazwie HYDROSTOP POSADZKOWY, zarobionego wod w
stosunku 1 : 0,11 dm3 do konsystencji gsto plastycznej. Tak przygotowan mas
naley zuy w cigu 4 godzin, tj. przed rozpoczciem procesu jej twardnienia.
Dolewanie wody zabronione. Zuycie : na 1m2 tynku o gruboci 1cm potrzeba 20kg
preparatu.
lub
mieszanka do wykonania we wasnym zakresie. Skad mieszanki : 1kg cementu
portlandzkiego, 35,3 kg piasku suchego bez frakcji pylastoilastych o drobnym
uziarnieniu oraz 0,02 kg HYDROSTOPU KONCENTRATU. Po zmieszaniu
skadnikw naley doda tyle wody, aby powstaa gsta masa. Poniewa masa wg.
wykonanej receptury nie schodzi dobrze z kielni, trzeba doda do niej plastyfikatora
BETOPLAST w iloci 0,05 % w stosunku do wagi cementu uytego do mieszanki.
Zuycie materiaw na wykonanie 1m2 tynku z wodoszczelnej zaprawy cementowej, o
gruboci warstwy 1,0 cm wynosi : 0,10 kg HYDROSTOPU KONCENTRATU; 5kg
cementu; 35,15 kg piasku i okoo 2,3 dm3 wody. W odniesieniu do 1m3 masy : 10kg
HYDROSTOPU KONCENTRATU; 500kg cementu portlandzkiego; 3515,00 kg
piasku i 230dm3 wody.


1.10 Izolacja przeciwwodna typu cikiego z zastosowaniem pap


Izolacj przeciwwodn typu cikiego mona wykona z zastosowaniem pap
termozgrzewalnych polimerowo asfaltowych. W zalenoci od obliczeniowej
gruboci przepony hydroizolacyjnej, naley uy nastpujcych materiaw :
papy ZDUNBIT PF180/3000 i ZDUNBIT WF180/3000 przy gruboci przepony
10,20 mm
Papy termozgrzewalne polimerowo - asfaltowe na wkninie poliestrowej o gramaturze
180g i 250g na 1m2 s papami podkadowymi (PF) i wierzchniego krycia (WF). Do
pooenia izolacji potrzebne s nastpujce materiay i sprzt :
asfaltowa emulsja do gruntowania na zimno (do stosowania wewntrz budynku np.
DYSPERBIT, do stosowania na zewntrz budynku np. ASFALTOWA EMULSJA
ANIONOWA)
papy termozgrzewalne
palniki (pojedyncze lub wielo dyszowe w komplecie dekarskim) na gaz propan butan
Przed pooeniem 1 warstwy izolacji przeciw wodnej podoe betonowe musi by
zagruntowane wyej wymienion emulsj, do ktrego przyklejamy pomieniem z
palnika pap podkadow. Po wykonaniu izolacji jednym z podanych wyej sposobw
naley natychmiast zabezpieczy wann za pomoc pyty i cianki murowanej z cegy
lub betonu zbrojonego z dodatkiem rodka uszczelniajcego HYDROSTOP
KONCENTRAT.



1.11 Zastosowanie wanny izolacyjnej wewntrznej do zaizolowania awy
fundamentowej gdy poziom lustra wody gruntowej stale znajduje si powyej dolnego
poziomu awy

Sposb zabezpieczenia domw w tych warunkach wodnych jest do skomplikowany
ze wzgldu na :
bardzo trudne wykonanie
konieczno cigego osuszania wykopu w trakcie czynnoci izolacyjnych
wymagane obliczenia statyczne
jest nie zalecany w indywidualnym budownictwie.
Izolacja tego typu (tzw. izolacja wewntrzna cika) moe by zoona z 5 i wicej
warstw materiaw rolowych, sklejonych midzy sob i przytwierdzonych do podoa
betonowego za pomoc mas izolacyjnych. Do wykonania tego typu zabezpiecze
uywamy :
pap izolacyjnych i jutowych, ukadanych na przemian, stosujc ostatni wierzchni
warstw papy asfaltowej z posypk
lub
pap termozgrzewalnych, asfaltowych.
Izolacj przeciwwodn typu cikiego w tradycyjnej technologii wykonujemy wg.
nastpujcych zasad :
do robt przystpuje si najpniej w cigu 2 3 dni od momentu zagruntowania
podoa betonowego rzadkim roztworem asfaltowym
na 24 godziny przed ukadaniem izolacji naley rozwin rolki papy i uoy je
odwrotnie na miejscu robt w celu wyrwnywania jej ewentualnego skadowania przy
zawijaniu w wytwrni
jako pierwsz warstw naley uoy pap asfaltow bez powoki na lepiku na zimno,
system klejenia mokre na mokre
wszystkie zakady na zczach oraz ca powierzchni ostatniej warstwy trzeba
bezwzgldnie posmarowa od wierzchniej strony lepikiem
na pochyociach oraz na cianach pionowych pap naley przyklei szczeglnie
starannie, gdy ma ona skonnoci do obsuwania si pod wasnym ciarem, naley
zabezpieczy j przez przybicie jej grnego koca gwodziami do uprzednio
zamocowanych at drewnianych (impregnowanych preparatem rozpuszczalnikowym).







1.12 Zabezpieczenie nawierzchni terenu przy cianach


Nawierzchni terenu wok domu mona zabezpieczy przez wykonanie koryta
drenaowego, ktry zapobiega bdzie gromadzeni si wilgoci w gruncie przy
fundamentach, a take rozwojowi niepodanej rolinnoci. W tym celu przy cianach
formujemy rowek gbokoci 50cm i szerokoci od 50 100cm, ktry napeniamy
kolejno 2 ma warstwami filtracyjnymi : najpierw doln gruboci 20 cm ze wiru, a
nastpnie wierzchni z tucznia kamiennego, otoczakw rzecznych itp.
Koryto jest chronione od strony ogrodowej przed zanieczyszczeniem ziemi i
zarastaniem krawnikiem kamiennym lub betonowym. W gruntach wilgotnych
naley dodatkowo zaoy drena opaskowy na gbokoci 1m poniej terenu, sucy
do odprowadzania wd opadowych od cian obiektu, a zwaszcza podczas roztopw
wiosennych. Tak wykonane koryto drenaowe przy domu (zwaszcza drewnianym lub
o cianach z kamienia) przyjmuje jednoczenie funkcj ksztatujc naturalne
oddzielenie, jak rwnie powizanie midzy ogrodem a budynkiem.



II. Izolacja przeciwwilgociowa pionowa


Wilgo z gruntu przenika przez nie zaizolowane ciany fundamentu. Moemy wtedy w
pomieszczeniach piwnicznych odczu stchy zapach. Przy bliszym poszukiwaniu
odkrywamy ciemne plamy w naronikach przy posadzce, a wkrtce take mokre
miejsca rwnie na murze. Wilgotne ciany w piwnicy s nastpstwem
niedostatecznego albo szkodliwego odizolowania przeciw wilgoci zewntrznej. Jeeli
niema w pobliu pknitego przewodu wodnego lub zatkanego przewodu
odwadniajcego, wilgo rozchodzi si do murw piwnicznych tylko 2 drogami :
od nie zaizolowanych aw fundamentowych, czyli tzw. podciganie kapilarne wody
z zewntrznego gruntu do murw fundamentowych.
W takich sytuacjach naley odkopa fundament do poziomu mokrych plam, nawet
poniej miejsca zawilgocenia.
Odkopane ciany trzeba oczyci ze starej, skorodowanej zaprawy i otynkowa.
Nastpnie pooy nowe tynki z mocnej zaprawy cementowej zatartej na szorstko. Na
wyschnitym tynku cementowym naley wykona izolacj przeciwwilgociow pionow,
powokowa.


2.1 Zewntrzny ekran wentylacyjny


Jeeli pozioma izolacja na awie fundamentowej i nad fundamentem jest uszkodzona
lub le wybudowana. W tym przypadku wilgo z gruntu przechodzi do murw cian
przez fundamenty i wznosi si nieraz wysoko. Przeciw temu zjawisku istniej 3
moliwoci naprawy :
na zewntrznej cianie fundamentowej naley wykona tradycyjn szczelin. Na
niewielkiej dodatkowo wzniesionej awie betonowej trzeba postawi w odlegoci 13
cm ciank gruboci cegy na zaprawie cementowej. cianka ta co kilka cm musi
posiada preferowane ceglane przegrody, oparte na murze fundamentowym. Przepory
te bd przenosi ze cianki ochronnej parcie gruntu na konstrukcje domu. ciank
ochronn trzeba wymurowa do poziomu do poziomu gruntu otaczajcego budynek i
na grze naley zakry pyt betonow
na zewntrznej cianie od poziomu awy fundamentowej, naley wykona izolacj
pionow z 2 warstw papy asfaltowej, obmurowanej ciank z cegy
lub
lub wykona tasze rozwizanie, stosujc profilowane folie, tzw. guziczkowe firmy :
DOKEN, FONDALINE, REMERS, TEGOLA typu :
DELTA MS 500 ochrona murw fundamentowych z rolki. Brzowe pokrycie
profilowane pewnie oddziela mur fundamentowy od wilgotnej ziemi
DELTA DRAIN ochrona murw fundamentowych i jednoczesny drena. Folia
skada si z pokrycia profilowanego i wkniny filtracyjnej


trzeba zastosowa przegrod poziomu w murze wykonan metod termoiniekcji lub
iniekcji krystalicznej, tworzcych trwa przegrod izolacyjn.


III. Izolacja przeciwwilgociowa pozioma



W wikszoci budynkw wystpuje wczeniej czy te pniej zawilgocenie.
Powietrzno suche drewno lub pozostajce w kontakcie z powietrzno suchymi
materiaami nie ulegaj zagrzybieniu, tapeta nie wybrzusza si, farba nie uszczy si,
nie pojawiaj si zarodniki powodujce astm i inne choroby ukadu oddechowego.
Zawilgocenie powyej 22 % wilgotnoci wzgldnej wymaga natychmiastowej
interwencji, chocia elementy drewniane nie bd sprawia wraenia wilgotnych.
Drewno mokre jest widoczne dopiero przy 30 40 %. W zwizku z tym budynki
powinny by systematycznie badane, 1 lub 2 razy w roku.
Na budynku lub na jego planie zaznaczamy rejony o jednakowym poziomie
zawilgocenia, co wskae nam punkt centralny. Znacznie trudniej jest ustali powd
zawilgocenia dolnych partii murw na parterze. Zwykle przypisuje si to podciganiu
kapilarnemu, chocia nie zawsze jest to przyczyn. Zwilgocenie to moe by
spowodowane kondensacj, jako e ciany w dolnych partiach s zimniejsze.
Istniej 4 gwne rda zawilgocenia :
penetracja wody deszczowej
Boczne przenikanie deszczu poprzez mur moe by spowodowane znaczna
porowatoci cegy lub uszkodzeniem obrzutki w postaci woskowatych pkni.
Zawilgocenie tego typu najczciej pojawia si na poudniowych i poudniowo
zachodnich elewacjach.
uszkodzenie rynien, wiszcych rur spustowych
uszkodzenie instalacji wodocigowej
Na cianach wewntrznych pojawiaj si plamy wok rda wilgoci. Najczstszym
uszkodzeniem jest niedrono rur opadowych w dolnym odcinku i podniesienie si
poziomu wody deszczowej. W wielu budynkach rynny s umiejscowione zbyt nisko i
maj may spadek, mog te by zapchane przez licie i mechanizmy naley je
sprawdza, zwaszcza w okresie silnych
deszczw.

podciganie kapilarne
Ten rodzaj zawilgocenia nastpuje wskutek podcigania wody z gruntu.
Gdy nie ma przegrody uszczelniajcej, mokry obszar cignie si wzdu caej ciany
do wysokoci 50cm nad poziomem podogi. Jeli warstwa izolacyjna istnieje, plamy
wilgoci pojawiaj si w miejscach jej uszkodzenia lub zasypania ziemi z klombw
albo tam, gdzie zbudowano na niej kamienie czy betonowe cokoy.

Bardzo istotn spraw przy ustalaniu rda zawilgocenia jest dokadne okrelenie
rodzaju soli wystpujcych na powierzchni cian:
jeli ciana jest wilgotna przez dugi okres i woda paruje z jej powierzchni, wszystkie
sole rozpuszczalne tam si gromadz,
jeli wilgo pochodzi z wody deszczowej, ktra nie zawiera adnych soli, jednym ich
dostarczycielem s materiay budowlane. W takim przypadku zawarto soli jest maa i
maj one charakterystyczny skad. S to wglany, magnezy i chlorki,
jeli rdem jest przeciek z uszkodzonej sieci wodocigowej to zawarto soli i ich
skad bdzie zbliony do tego co wyej i zmienny w zalenoci od twardoci wody,
jeli jednak rdo wody znajduje si w glebie, czsto wystpuj chlorki i azotany, co
wystarcza do postawienia diagnozy o podciganiu kapilarnym. Zawilgocenie, ktrego
przyczyn jest podciganie kapilarne, wykryte dziki stwierdzeniu obecnoci soli
pochodzcych z gleby, mona zwalcza przez usunicie klombu dotykajcego ciany
lub osuszenie gruntu. Konieczne staje si rwnie zdjcie tynku z zaatakowanych
obszarw i usunicie nagromadzonych tam higroskopijnych soli. W przeciwnym
wypadku ciana bdzie w dalszym cigu wilgotna, absorbujc wod z atmosfery.
Zalecane jest pooenie grubej warstwy wodoodpornego tynku, co zastpuje
kosztown przeciwwilgociow izolacj.



Kontrolowanie procesu wysychania

Po zaoeniu przeciwwilgociowej, hydrofobowej (iniekcji krystalicznej) warstwy
izolacyjnej czas jej schnicia bywa do dugi musi on trwa przynajmniej przez
okres lata, a najczciej przez 12-18 miesicy. Proces ten mona kontrolowa za
pomoc wilgotnociomierza np. MTA-10 (o pytkich elektrodach do 50mm). Nowa
warstwa tynku daje odczyt przez miesic lub dwa, jeli za po kilku miesicach nie
zmieni si bdzie to oznaczao, e albo ciana zostaa pomalowana nieodpowiednio
dobran farb uniemoliwiajc schnicie, albo w dalszym cigu utrzymuje si
podciganie kapilarne. Przy zastosowaniu bardzo skutecznej warstwy izolacyjnej tynk
wyschnie na tyle, i nie otrzymamy adnego odczytu, a mimo to ciana bdzie w
dalszym cigu wilgotna. W takim przypadku mona skontrolowa proces wysychania
przez uycie wilgotnociomierza o gbokich elektrodach. W tym celu naley wywierci
par otworw, najlepiej z zewntrz, aby nie niszczy wystroju wntrza. Jeli po upywie
12 miesicy nadal uzyskujemy odczyt, to moemy stwierdzi, e zastosowane zabiegi
nie day rezultatw.
Gdy po usuniciu tynku odsonita ciana okae si zawilgocona na caej powierzchni
nie ulega wtpliwoci, i podciganie kapilarne nie zostao zlikwidowane. Po
zaoeniu nowej warstwy przeciwwilgociowej powinno si pozostawi cian przez
okres 6-8 miesicy nieotynkowan. Nie naley zapomina, e jej zewntrzna strona
powyej przyziemia w adnym wypadku nie moe by pokryta warstw wodoszczeln,
gdy spowodowaoby to podnoszenie si poziomu zawilgocenia we wntrzu.
Jeeli te zabiegi nie oka si wystarczajce i podciganie kapilarne nadal utrzymuje
si, naley zastosowa przeciwwilgociow warstw izolacyjn albo iniekcj
odpowiednich preparatw chemicznych w mur ceglany. Skutecznym, ale drogim
zabezpieczeniem jest przepona metalowa, zakadana po podciciu ciany. Izolacje
poziome w budynku powinny by uoone:
w cianach zewntrznych i wewntrznych na wysokoci aw fundamentowych oraz
dolnej powierzchni stropu nad piwnicami, pod posadzk.
Brak tego rodzaju zabezpieczenia w budynku by dotychczas najtrudniejszym do
usunicia mankamentem. Pen ochron cian przed podciganiem wilgoci z gruntu
moe da tylko zaoenie brakujcej izolacji poziomej przez jedn z dwch metod:
metoda termo iniekcji,
metoda iniekcji krystalicznej


a) Termoiniekcja (TI)

Metod termoiniekcji mona wykona w murach:
poziom blokad hydrofobow przy braku tzw. poziomej izolacji przeciwwilgociowej
bitumicznej,
pionowa blokada hydrofobowa od wewntrz pomieszcze w cianach stykajcych si
z gruntem. Rozwizanie to stosuje si w przypadku braku moliwoci odsonicia
cian (odkopania) i wykonania od zewntrz izolacji tradycyjnej bitumicznej.

Do podstawowych czynnoci technologicznych w metodzie termoizolacji nale:
nawiercenie w murze otworw na danym poziomie lub na okrelonej powierzchni,
przeprowadzenie specjalnym zestawem urzdze termodyfuzyjnego procesu
osuszania tj. oprniania porw i kapilar z wody w nich zalegajcej,
hydrofobizacja murw nasycenie okrelonego obszaru muru specjalnymi
preparatami odrzucajcymi wod.
Niepowtarzalnymi zaletami tej metody s:
proces osuszania obszaru muru wok nawierconych otworw trwa zaledwie
kilkadziesit godzin, a nie okoo dwch lat jak w innych metodach,
blokad hydrofobow przed wilgoci kapilarn uzyskuje si ju po paru godzinach od
zakoczenia procesu hydrofobizacji. W przypadku wykonania pionowej blokady
hydrofobowej mona prawie natychmiast przystpi do wykonywania prac
remontowych, jak np. ukadanie nowych tynkw, malowania, itp.
efektywn i trwa blokad hydrofobow uzyskuje si dziki oprnianiu porw i
kapilar z wody w nich zalegajcej oraz zastosowaniu najskuteczniejszych rodkw
hydrofobowych.

Do iniekcji stosuje si polskie roztwory silikonowe.
AHYDROSIL K bdcy 20% roztworem ywicy silikonowej w ugu potasowym.
Roztwr roboczy rozciecza si wod w stosunku 1:5. Stosowany roztwr ma zbyt
ma zdolno penetracji w gbi muru.
SARSIL H-14 bdcy 25% roztworem ywicy metylosilikonowej w benzynie
lakierniczej. Pyn o dobrej zdolnoci penetracyjnej.
SARSIL H-15 roztwr ywicy metylosilikonowej w rozcieczalniku izoparafinowym.
Dobre zdolnoci penetracyjne.
SILMUR komponent ywic silikonowych w rozcieczalniku izoparafinowym.


b) Iniekcja krystaliczna (IK)

Metoda dotyczy osuszania budynkw, ktre ulegy zawilgoceniu wskutek podcigania
kapilarnego wd gruntowych. Warstwa izolacyjna tworzy si przez krystalizacj
nierozpuszczalnych w wodzie mineraw w porach i kapilarach materiau
budowlanego. Przepona izolacyjna jest w praktyce wykonana w sposb moliwie
prosty. W jednej linii rwnolegle do powierzchni podogi w odstpach co 10-15 cm
wierci si otwory. Do tych otworw zostaje wstrzyknity roztwr wodny specjalnego
rodzaju cementu portlandzkiego ze rodkiem silikonowym.

c) Wewntrzny ekran wentylacyjny

W starych obiektach czsto zdarza si, e z zewntrz nie moemy odkopa piwnic
(brak miejsca). Wtedy musimy od strony wewntrznej pomieszczenia piwnicznego
zastosowa tzw. ekran wentylacyjny. W tym celu naley ze cian zbi wszystkie tynki,
a cianki dziaowe, nie konstrukcyjne oddzieli przez ich wykucie od cian
zewntrznych. Odsonite mury naley bezwzgldnie oczyci i odgrzybi. Ekran
tworzymy w postaci cianki murowanej o gruboci od do cegy ustawionej w
odlegoci 6 do 14 cm od zawilgoconej ciany na ca jej wysoko. ciank
ustawiamy na izolacji przeciwwilgociowej poziomej zoonej z dwch warstw papy
asfaltowej, sklejonych lepikiem asfaltowym na zimno.


Przez pozostawienie otworw nawiewnych (14 x 14cm) na zewntrz pod stropem
umoliwiony zostaje przepyw powietrza. Ruch powietrza w szczelinie pomidzy
dobudowanym ekranem a zawilgoconym murem powoduje systematyczne jego
osuszanie, natomiast sam ekran pozostaje suchy. W pomieszczeniach piwnicznych
zewntrzn powierzchni ekranu mona otynkowa, natomiast otwory wentylacyjne
naley zasoni eliwnymi kratkami. Na koniec ciany dziaowe wewntrzne musz by
zamurowane. Poniewa cegy nie bd miay adnego poczenia ze cian
zewntrzn, dajemy specjalne ktowniki murarskie, ktre zapewniaj odpowiedni
stabilno cianek dziaowych.


IV. Konsekwencje wilgotnych plam

Wilgotne plamy wystpujce na zewntrznych cianach parteru lub pitra domu naley
rozrni czy pochodz one:
z zewntrz czy od wewntrz.
Zawilgocenie z zewntrz spowodowane jest najczciej wskutek uszkodzenia rynien,
rur spustowych i zaciekw dachowych, za zawilgocenie od wewntrz tworzy si przy
natychmiastowych zmianach temperatury, kiedy ciany s zimniejsze od wntrza
mieszkania.
W naroach pomieszcze chodniejszych ni w ich ssiedztwie tworz si ciemne
pasy wilgoci na cianach i sufitach-stropach. Szczeglnie naraone s na to kty
pomieszcze i ciany za szafami, gdzie powietrze nie ma swobodnego przepywu.
Podobnie dzieje si w azienkach, gdzie para z gorcej wody skrapla si na
przewodach, powodujc pocenie si rur.
Podoe w cianach otynkowanych nie jest tak szczelne jak przewodw wodocigowo-
kanalizacyjnych i nasika. Pokazuj si z biegiem czasu na tym, wilgotnym i ciepym
podkadzie ciemne, szare, zielone naloty grzybw pleniowych. Miejsce, gdzie w
cianie para wodna skrapla si (temperatura ciany jest nisza od temperatury w
pomieszczeniu), okrelanym punktem rosy.
adna ciana nie jest przeciwko wodzie zabezpieczona. Gromadzi si ona na kadej
konstrukcji ciennej. Normalnie nie stanowi to nieszczcia, gdy woda paruje w
suchych miejscach i oddala si do otaczajcego powietrza. Niebezpieczne jest, kiedy
ciana nie wysycha, poniewa przykadowo na zewntrz zosta pooony tynk
wodoszczelny lub podkad albo inna powoka wodoszczelna. Tak powstaje wilgo
wewntrz konstrukcji i pewnego dnia poka si w pomieszczeniu mokre plamy.
Zjawisko to bdzie si nasila, jeli ciana nie zostanie podporzdkowana
nastpujcym warunkom.
para wodna musi swobodnie przenika na zewntrz i wysycha. Mokre plamy w
pomieszczeniu musz by usunite przez dobre wietrzenia i regulowane ocieplenie.
ciana musi by cigle tak ciepa, e tylko ograniczone i niewielkie iloci pary wodnej
bd si na niej zatrzymyway.


4.1 Boazerie na zawilgoconych cianach
Drewniane okadziny z desek moemy stosowa na zawilgoconych murowanych
cianach wewntrznych pomieszcze parteru lub pitra, jako jedn z metod chowania
wilgoci, jeeli bd przestrzegane podstawowe zasady:
Zawilgocony tynk musi by odbity z muru do wysokoci zakadanej boazerii. Odbity z
tynku mur naley dokadnie oczyci szczotkami drucianymi z resztek skorodowanej
zaprawy. Oczyszczon powierzchni naley bezwzgldnie odgrzybi.
Boazeri naley wykona z materiau odpornego na negatywne dziaanie grzybw
domowych. Poszczeglne gatunki drewna maj rn odporno w tym zakresie i z
tego wzgldu mona podzieli je na trzy grupy:
I - grzyboodporne: dbowe, wizowe, grabowe, twardzielowe modrzewiowe,
II rednio odporne: twardzielowe sosnowe, wierkowe, jodowe, jesionowe,
daglezjowe,
III mao odporne: topolowe, klonowe, brzozowe, lipowe.

W pomieszczeniach o duej wilgotnoci powietrza (kuchnie, azienki) i na
zawilgoconych murach powinno si stosowa tylko gatunki dwch pierwszych grup.
Materia mao odporny na grzyby (grupa III) mona wykorzystywa tylko do boazerii
nakadanych w suchych wntrzach (pokojach), o tynkach nie zawilgoconych.
Drewno po wyrobieniu i ostruganiu musi by poddane dokadnym zabiegom
impregnacyjnym, ktre naley wykona (deski, aty lub listwy montaowe) metod
smarowania preparatem rozpuszczalnikowym. Boazeri na zawilgoconych cianach
trzeba zwentylowa, tzn. zapewni dobre przewietrzanie przestrzeni pod okadzin.
Jedno z lepszych rozwiza konstrukcyjnych jest takie, w ktrym deseczki przykrca
si poziomo lub pionowo, nie czc ze sob na piro lecz pozostawiajc midzy nimi
wskie szpary szerokoci od 3 do 5mm. Szalunek profilowany moe by skuteczny nie
tylko w ukadzie poziomym, ale i pionowym. Naley zwrci uwag, e w
pomieszczeniach wilgotnych przy uoeniu poziomym wpusty mog by zawsze
zwrcone w kierunku na d, aby nie moga si tam zbiera woda. W tym przypadku
korzystniejszy jest ukad pionowy przy czym krawd dolna powierzchni deskowania
powinna posiada krawd na skropliny. W tej formie fachowo wykonana okadzina
boazeryjna moe by bez wikszych przeszkd uoona w azience.
Tam, gdzie powierzchnie deskowania granicz z podog, cianami lub sufitem,
powinny by one w kadym przypadku zakoczone szczelinami wentylacyjnymi
citymi o szerokoci 20-38mm. Wykonanie to odpowiada materiaowi i zapewnia
ponadto idealn cyrkulacj powietrza. cicia ukone desek stosujemy tam, gdzie
stykaj si ze sob kocwki czoowe desek, poniewa w miejscu tym dokadno
dopasowania jest prawie nieosigalna.
Przy pomocy rcznej piy tarczowej wykonuje si cicia pod ktem lub cicia skone.
Cicia wykonuje si zasadniczo od tyu brzeszczotem piy o cienkich zbkach.
Umocowanie desek o nieprofilowanych krawdziach przy pomocy widocznych rub
jest pierwotnym rozwizaniem. Wkrca si je najlepiej wkrtami, przy czym ostrze
musi by dokadnie dopasowane do rowku obka gwki wkrtu, a rowki ustawione
powinny by wszystkie w jednym kierunku sojw. Do tego celu stosuje si ruby o
obrobionej powierzchni lub mosine z bem soczewkowo - stokowym.


4.2 Zapobieganie zagrzybianiu murw

Z murw trzeba zbi zawilgocony, odstojony tynk oraz usun warstw grzyba (np.
sznury, paty grzybni, owocniki). Powierzchni naley oczyci starannie, zwracajc
szczegln uwag na spoiny, ktrymi grzyby najczciej przerastaj mury.
Oczyszczone mury naley odgrzybi metod smarowania lub opryskiwania roztworem
roboczym 1:2 preparatu np. PLENIOTOX.
W przypadku stwierdzenia wrastania sznurw i grzybni w gb powierzchni ciany
(tzw. przerastanie) przy odgrzybianiu naley zastosowa metod nawiercania otworw
wraz z wprowadzeniem rodka dezynfekcyjnego do penego nasczenia zaprawy w
spoinach muru.

4.3 Zapobieganie zagrzybianiu tynkw

Technologia stosowania preparatu rodzimej produkcji pleniobjczego preparatu
PLENIOTOX i PLENIOTOX E, zwalczajcego grzyby pleniowe rozwijajce si na
podoach tynkarskich jest nastpujca:
naley odkurzy tynki na cianach i suficie, uywajc do odpylania odkurzacza
przemysowego, zmy powierzchni wod,
usun zakaone powoki malarskie, a w razie odspojenia tynku lub jego osypliwoci
naley usun tynk do podoa i oczyci je szczotk drucian,
nastpnie naley przygotowa roztwr roboczy rodka (1:2). Do wiadra
polietylenowego naley dola potrzebn ilo preparatu PLENIOTOX, a nastpnie
dola dwukrotn ilo czystej wody, wymiesza roztwr,
powierzchni trzeba odgrzybi metod smarowania lub opryskiwania nanoszc nie
mniej ni 0,25 dm3 roztworu roboczego na 1,0 m2 powierzchni poziomej lub nie mniej
ni 0,50 dm3 na 1,0 m2 powierzchni pionowej, sufitowej i skonej. Pomieszczenie, w
ktrym nastpia dezynfekcja naley wietrzy a do zaniku zapachu (okoo dwch dni),
ewentualny nowy tynk naley naoy po wyschnici podoa najkorzystniej po upywie
10 dni. Norma zuycia na 1m2 powierzchni przy smarowaniu lub opryskiwaniu:
dla powierzchni poziomych nie mniej ni 0,08 dm3 koncentratu lub 0,25 dm3
roztworu roboczego,
dla powierzchni pionowych, sufitowych i skonych,
przy metodzie smarowania nie mniej ni 0,16 dm3 koncentratu lub 0,50 dm3
roztworu roboczego,
przy metodzie opryskiwania nie mniej ni 0,14 dm3 koncentratu lub nie mniej ni
0,44 dm3 roztworu roboczego.



4.4 Izolowanie plam po zaciekach


Przed waciwym wykonaniem malowania cian i sufitw pomieszcze, w ktrych to z
rnych przyczyn wystpiy trwae, rdzawe zaplamienia porw w tynkach
(nieszczelno pokry dachowych, zacieki i instalacji wodocigowo-kanalizacyjnej, itp.)
naley w pierwszej kolejnoci wykona izolacj tych plam.
W zalenoci od przyjtej techniki malowa (emulsyjne, klejowa) naley wykona
nastpujce czynnoci:

Tynki malowane farb emulsyjn:
miejsca zanieczyszczone naley zmy gorc wod, zeskrobujc star powok
malarsk,
nastpnie naley przygotowa szko wodne, w iloci 0,8 dm3 na 1m2 izolowanej
powierzchni zacieku na tynku. Kolejne smarowania naley wykonywa w
jednodniowych odstpach czasu. Ilo smarowa powinna by taka, aby zuy nie
mniej ni 0,8 dm3 szka na jednostk powierzchni,
po dobrym wyschniciu gruntu ze szka wodnego powierzchni naley pomalowa
farb emulsyjn, zuywajc okoo 0,25 dm3 emulsji na 1 m2 plamy.

Tynki malowane farb klejow:
miejsca zanieczyszczone naley zmy kilkakrotnie gorc wod za pomoc pdzla
trzonkowego lub rogowego tak, aby zostay umyte pory w tynku. Star warstw
malarsk trzeba zeskroba.
powierzchni naley przemy czyst wod i pozostawi do wyschnicia,
po wyschniciu oczyszczone miejsca naley pomalowa mieszanin sporzdzon z
rozpuszczenia 0,05 kg siarczanu miedziowego w 1dm3 gorcej wody, nastpnie
roztwr naley wla do naczynia, w ktrym sporzdzone zostao mleko wapienne z
0,5dm3 ciasta wapiennego i 4 dm3 wody. Cao powinna mie konsystencj rzadkiej
mietany,
nastpnie rozczynem gruntujcym naley pomalowa plamy, zuywajc nie mniej ni
0,8 dm3 wapna pokarbidowego na 1m2 zacieku. Kade malowanie mona wykona
dopiero po dobrym wyschniciu poprzedniej warstwy,
zagruntowany i wyschnity zaciek mona zamalowa farb klejow.
W niektrych wypadkach wystarczy kilkakrotne pokrycie wymytej plamy 10%
roztworem amoniaku.


4.5 Likwidacja zasole na cianach

Wskutek kapilarnej migracji w porach muru i tynkw, woda rozpuszczajca pewne
skadniki solne materiau (chlorki, siarczany, azotany, itp.) przenosi je i osadza w
innych miejscach, powodujc powstanie tzw. wykwitw, ktre szpec wygld
zewntrzny domu, osabiajc wytrzymao materiau, gdy sole te z reguy
przechodz przewanie w posta uwodnion o zwikszonej objtoci (watowate
skupiska krysztaw soli).
Wystpujce w obiektach takie wykwity, to nic innego, tylko grzybnia grzybw
domowych. atwo samemu sprawdzi czy ma si do czynienia z wykwitami solnymi,
czy te z utworami grzybowymi.
W tym celu naley zeskroba z tynku watowate utwory krysztakw na szklany spodek,
zalewajc odrobin czystej, ciepej wody, dokadnie mieszajc zawarto patyczkiem.
Jeli woda rozpuci osad mamy do czynienia z typowymi wykwitami solnymi, jeeli
natomiast watowate kaczki nie ulegn rozpuszczeniu mamy do czynienia z
utworami grzybowymi.
Likwidacja takich wysole sprawia wiele trudnoci uytkownikom obiektw, bowiem nie
znaleziono jeszcze skutecznego do ich cakowitej neutralizacji.
Czciow likwidacj soli moemy osign stosujc zachodnie preparaty niemieckie
firmy: BAYOSAN (pyn do odsalania AS06) i SCHOMBURG (ESCO FLUAT). S to
jednak preparaty posiadajce dosy ostre wymogi stosowania (kadorazowa zgoda
Wojewdzkiego Inspektora Sanitarnego na stosowanie wewntrz budynkw) i midzy
innymi z tego powodu nie s powszechnie stosowane.
Wiadomo, e wysolenia tworz si przewanie wtedy, gdy wystpuje zjawisko
podcigania wody w kapilarach, a wic gdy budynek nie posiada przepony
hydrofobowej. Dlatego te lepiej mury obiektu osuszy ni uywa rodkw
chemicznych nie likwidujcych w peni tych wysole.
W przypadku laboratoryjnego stwierdzenia obecnoci znacznych iloci soli w murze
naley ciany odsoli.
Najprostsza technologia prac likwidujca wysolenia jest nastpujca:
naley osuszy mur domu jedn z metod (termoiniekcja, iniekcja krystaliczna),
po upywie nie mniej ni 12 miesicy od zakoczenia prac osuszajcych
wykonywanych metod iniekcji krystalicznej, naley zbi z powierzchni cian zasolone
tynki, usuwajc zapraw ze spoin do gbokoci 2 cm. Tynki naley usun do
wysokoci 0,8m powyej widocznego pasa zasolenia muru,
oczyszczone powierzchnie naley odsoli metod polegajc na obfitym nasyceniu
muru czyst wod i pooeniu na powierzchni kompresu z betonu (grubo 1-2cm) z
wod. Aby unikn pkania okadu, bentonit przed pooeniem naley zmiesza z
piaskiem w stosunku 1:6. kompres pozostawia si na murze a do wyschnicia,
aby unikn zamoczenia przez wod opadow odsolony fragment muru zewntrznego
powinno si osoni foli polietylenow (nie umoliwiajc jednak jego wysychania),
po wyschniciu okad naley zdj z muru i w przypadku koniecznym zabieg naley
powtrzy. Bentonit jest ilast ska osadow barwy biaej lub tej, dziki
waciwociom absorpcyjnym uywany jako rodek oczyszczajcy, odbarwiajcy,
uszczelniajcy,
po odsoleniu muru ciany naley odgrzybi, stosujc metod smarowania lub
opryskiwania roztworem roboczym (1:2) preparatu PLENIOTOX (normy zuycia: nie
mniej ni 0,16dm3 koncentratu lub 0,50 dm3 roztworu roboczego na 1m2 pionowej
powierzchni ciany).

V. Ochrona przed grzybami i owadami

Najgroniejszym czynnikiem powodujcym zniszczenia elementw konstrukcyjnych w
obiektach mieszkalnych s grzyby domowe. Organizmy te ywi si wycznie
materiaami budowlanymi pochodzenia rolinnego (ciany drewniane, supy, oczepy,
rygle, legary podogowe, belki i stropy, stolarka okienno-drzwiowa, elementy wiby
dachowej, schody drewniane itp.). Nie tylko drewno okrge i tarte jest niszczone przez
grzyby. Pokarmem dla nich s rwnie coraz czciej stosowane materiay
drewnopochodne: pyty pilniowe twarde i mikkie oraz wirowe, a take wyroby
trzcinowe, somiane, trociny czy te tworzywa sztuczne, jak lentex itp. Grzyby niszcz
te materiay tylko wtedy, kiedy s one nadmiernie zawilgocone. Jeli podogi, stropy,
elementy wiby dachowej i inne czci zostan odpowiednio zabezpieczone przed
wilgoci, to nie bd atakowane przez te szkodniki.
Przeniesione z drewnem formy grzyba stanowi jedn z przyczyn jego rozwoju. Formy
te mog by rwnie przeniesione ze star ceg, z drewnem opaowym, a take przez
ludzi i zwierzta. Drugim rdem zagrzybienia s zarodniki, ktre unosz si w
powietrzu i opadaj.
Jeli formy grzyba bd zarodniki znajd pokarm i to pokarm zawilgocony
zaczynaj si rozwija. W sprzyjajcych warunkach zniszczenie elementw
budowlanych zaatakowanych przez grzyby nastpuje szybko i np. stale zawilgocona
podoga moe ulec zupenej dewastacji ju w cigu roku od chwili jej poraenia.
Wielkie niebezpieczestwo ze strony tych szkodnikw polega na ich zdolnoci do
przemieszczania si z elementw ju przez nie opanowanych na elementy zdrowe i na
atakowaniu w ten sposb caego budynku. W poszukiwaniu pokarmu potrafi one
przenika przez mury i sklepienia (stropy). Na sklepieniu piwnicznym moemy
spostrzec owocniki pochodzce od grzybw rozwijajcych si w pododze parteru.
Oto ich typowe formy rozwojowe:
grzybnia zbudowana ze splotu strzpek majcych posta cieniutkich niteczek,
sznury bdce wizkami skupionych strzpek rozrastajcych si razem, rwnolegle do
siebie,
owocnik wytwarzajcy zarodniki.

Formy te s rne i uksztatowane zalenie od gatunku grzyba. Mog to by brunatne
niteczki, albo wyrane biae sznury, bd watowate narola. Same zarodniki
przybieraj posta kapeluszy, muszelek, skrzastych powoczek itp.
Objawy zagrzybienia elementw konstrukcyjnych to:
zmiany barwy drewna, spkania drewna,
mono rozcierania drewna na proszek,
zaamywanie si konstrukcji drewnianych,
charakterystyczny zapach stchlizny w pomieszczeniach obiektu,
zwikszenie wilgotnoci powietrza,
paczenie lub uginanie podg.

Na tynkach wystpuj wybrzuszenia i spkania, a na murach mog rozwija si
poszczeglne formy grzyba. Przytoczone objawy zniszcze s nastpstwem daleko
posunitej inwazji grzybw. W pocztkowym stanie rozwijaj si one zwykle
niewidocznie pod podogami lub wewntrz stropw, a wic w miejscach nie
dostrzeganych przez mieszkacw.
Pod wzgldem szkodliwoci grzyby mona podzieli na cztery grupy:
I grzyby najbardziej niebezpieczne, powodujce bardzo szybki i silny rozkad drewna
na duych powierzchniach (gnilica mzgowata, krowiak ykowaty, podskrnik
zatokowy, stroczek domowy),
II grzyby mniej szkodliwe w budynkach, a bardziej w miejscach otwartych,
charakteryzujce si gniazdowym wystpowaniem (ciemnoskrek belkowy, gmutwek
dbowy, niszczyca potw, pniarek obnaony, twardziak uskowaty),
III grzyby mao szkodliwe, rozwijajce si tylko przy duej wilgotnoci podoa
(czuprynka kulista, sinizna jako zesp grzybw powodujcych barwic drewna),
IV grzyby mao szkodliwe dla drewna, atakujce rne materiay: tynki, powoki
malarskie, itp. powodujce ich zniszczenie, rozwijajce si tylko przy duej wilgotnoci
podoa (pdzlak, kropidlak, pleniak i inne).

Wystpujce w grupie IV grzyby pleniowe s staym skadnikiem biologicznego
zanieczyszczenia otaczajcego nas powietrza. Ich rozwj na powokach malarskich i
tynkarskich rozpoczyna si zazwyczaj dopiero w warunkach wysokiej wilgotnoci
atmosfery, szczeglnie przy zaistnieniu duej wilgotnoci podoa (zacieki dachowe,
sufitowe). Grzyby te wywouj rozkad substancji organicznych w farbach, klejach i
innych materiaach zawartych w zaprawach, powokach malarskich i tynkarskich.
Powoduje to z kolei rnego typu przebarwienia, plamistoci, odpryskiwanie,
uszczenie si lub odstawanie wikszych paszczyzn i niekiedy ich kruszenie. Barwy
plam pojawiajcych si na powierzchniach tynkarskich i malarskich, w przyblieniu
okrelaj gatunki grzybw pleniowych rozkadajcych dane podoe, a mianowicie:
to pomaraczowe.
Kropidlak pomaraczowy (Aspergillus ochracens),
Kropidlak zielony (Aspergillus glancus),
Kropidlak ty (Aspergilus flarus)
Penicillium funiculosum

zielone i oliwkowozielone
Pdzlak zielony (Penicillium glaucum)
Kropidlak rnobarwny (Aspergillus versicolor)
Pleniak zielony (Mucor viride)
Penicillium jonthienelium

czerwone
Kropidlak czerwonawy (Aspergillus ruber)
Kropidlak rowy (Aspergillus rosens)
Aspergillus versicolor
Dactylium fudurioides

fioletowe grzyby z rodzaju Fusarium
brunatne Cladosporium herbarum, grzyby z rodzaju flormodendrum
ciemnobrzowe i czarne.
Mucor mudeo (pleniak)
Rhizopus nigricans
Kropidlak czarny (aspergilus niger)
Aspergillus terrus
Diplodia sp.
grzyby z rodziny Stephylium, Curvularia lunata.
O ile bezporedni wpyw toksyczno zakany grzybw domowych na zdrowie ludzi
jest wtpliwy, o tyle porednie szkodliwe dziaanie zaznacza si wyranie i to pod
rnymi postaciami. Wynika ono z tych wszystkich zmian w otoczeniu, ktre zachodz
w skutek zagrzybienia i ktre mog niekorzystnie wpywa na zdrowie mieszkacw.
Ujawniaj si one wtedy gdy higieniczne warunki mieszkalne ulegaj pogorszeniu, a
nastpnie jako szkody materialne ktre powoduj rozwj grzyba.
Rozwinity i owocujcy grzyb domowy zwiksza stopie zapylenia powietrza.
Zarodniki s bardzo lekkie i ponadto s bardzo mae (w 1m3 mieci si ich ok. 4 mln).
W skutek swej lekkoci zarodniki dostaj si z powietrza do drg oddechowych, a z
pokarmem do narzdw trawienia, osiadaj rwnie na skrze czowieka powodujc
rne nastpstwa. Do drobniutkich nawet pykw mog si przykleja bakterie i cznie
z nimi roznosi si na dalekie odlegoci. Jeeli s to bakterie chorobotwrcze, to w
ten sposb moe szerzy si naraenie organizmu czowieka. Przykre zapachy
rozkadajcego si starego grzyba boe prowadzi do zmiany rytmu oddechowego. U
niektrych osb, mniej odpornych, stae przebywanie w zagrzybionych
pomieszczeniach powoduje oglne podranienie nerwowe, anemi, zaburzenia w
funkcjonowaniu przewodu pokarmowego.


VI. Metody impregnacji, odgrzybiania i zwalczania
owadw


6.1 Metoda biologiczna


Wszystkie chemiczne rodki ochrony drewna s mniej lub bardziej szkodliwe dla ludzi i
zwierzt staocieplnych. Preparaty te ponadto mog zniszczy powoki z farb i politury
co jest szczeglnie nie korzystne przy dezynsekcji obiektw zabytkowych.
Rwnie stosowana obecnie, powszechnie technika wprowadzania pynnych rodkw
ochrony w gb drewna (metody powierzchniowe), nie zawsze pozwala na
dezynsekcj obiektw o duych wymiarach gruboci. Mankamentw tych mona by
unikn przez zastosowanie drapienych lub pasoytniczych owadw ktre potrafiy by
znale szkodnika na najwikszej gbokoci w drewnie.


6.2 Gatunek pasoyta (Scerodermus Domesticus klug) zwalczajcy owady niszczce
drewno


Dotychczasowe wyniki bada wskazuj, e gatunkiem wyjtkowo przydatnym do
zwalczania owadw niszczcych drewno budowli i wyroby z drewna jest Scerodermus
Domesticus. W pomieszczeniach ogrzewanych pojawiaj si postacie doskonae
omawianego pasoyta przez cay rok i nieomylnie rozpoznaj drewno, w ktrym
znajduj si ywe larwy. Scerodermus domesticus dostaje si do larw erujcych w
gbi, wchodzc w drewno przez szpary, wszystkie otwory jak te drc wasne
korytarze w zapenionych mczk lub wirami chodnikach wygryzionych przez larwy
przyszego gospodarza. Do drewna wgryzaj si rwnie przez nie uszkodzon jego
powierzchni. Ma to miejsce wtedy, gdy chodniki larw przebiegaj tu pod
powierzchni drewna. W poszukiwaniu poywienia i materiau lgowego samice
przegryzaj warstwy nieuszkodzonego drewna, przedostaj si od chodnikw do0
chodnikw i atakuj larwy znajdujce si nawet na najwikszych gbokociach w
drewnie. Napotkawszy larw pasoyt obezwadnia j szybkimi wkuciami da.
Upolowane larwy wykorzystuj jako wasne poywienie i jako materia lgowy. Owady
Sterodermus domesticus w naszym kraju nie s spotykane. Wystpuj licznie tylko na
Bakanach.


6.3 Metoda iniekcji


Metoda iniekcji, zastrzykowa lub wtryskiwania, polega na wprowadzaniu preparatu
owadobjczego wgb drewna za pomoc strzykawki lekarskiej. Do tego celu
wykorzystuje si wszelkie spkania oraz otwory wylotowe po owadach. Po wykonaniu
zabiegu owadobjczym rodkiem, cao drewna naley szczelnie okry foli
polietylenow na okres 48 godzin. owinicie przedmiotw dezynfekowanych jest
wane, poniewa preparaty owadobjcze s bardzo lotne a rozpuszczalniki
organiczne zawarte w tych rodkach s take toksyczne dla owadw. Metod t
zabezpieczamy wszystkie powierzchnie malowane farb olejn i lakierami albo pokryte
polichromi. Przy wykonaniu metoda iniekcji naley pamita e ig strzykawki wbija
si w drewno w odstpach nie mniejszych ni 5cm. Przy uywaniu strzykawki
najpowaniejszym problemem to jej maa pojemno. Opracowano wic iniektor, ktry
eliminuje wszystkie trudnoci i ktry mona uywa do wstrzykiwania rodkw
owadobjczych, grzybobjczych i pynw wzmacniajcych zniszczon struktur
drewna. Urzdzenie to jest zasadniczo cigle napenion strzykawk. Cz z ig
mona z atwoci trzyma w jednej rce a zawr uruchamiamy palcem wskazujcym
co pozwala na dokadne dozowanie. Pyn owadobjczy wprowadza si do strzykawki z
pojemnika, w ktrym wytwarzane jest cinienie za pomoc napenionego dwutlenkiem
wgla nabojw. Pojemnik pod cinieniem posiada zwr kontrolny do regulacji
szybkoci przepywu.


6.4 Kpiel zimna krtkotrwaa


Jest to najlepsza z grupy metod impregnacji powierzchniowej, polegajca na
zanurzaniu nasyconego materiau w cieczy impregnacyjnej na pewien czas nie
duszy ni 2 godziny. Do takiej kpieli naley posiada wann wykonan z blachy.
Wann napeniamy preparatem chemicznym do poowy wysokoci i wkadamy
materiay. Po wykonanej impregnacji materiay naley materiay naley wysuszy.
Metoda t impregnujemy :
nowe i stare drewno
gonty
wiry i trociny


6.5 Kpiel zimna dugotrwaa


Metoda ta polega na zanurzeniu materiau impregnowanego na minimum 2 godziny.
Maksymalny czas moe dochodzi do 7 godzin. Do ustalenia odpowiedniego okresu
impregnacji suy wzr T = a2/25
gdzie :
T obliczany czas kpieli w godzinach
a najmniejszy wymiar liniowy


6.6 Metoda nawiercania otworw w elementach drewnianych budynkw do zwalczania
owadw


Tak metod stosuje si wtedy gdy dostp do miejsc zaatakowanych przez owady jest
trudny. Sposb ten jest godny zastosowania w budynkach drewnianych.
Przy metodzie tej naley przestrzega nastpujcych zasad :
otwory trzeba nawierca 5 10 mm
odlego miedzy szeregami otworw nie mog wiksze ni 5 cm
odstpy midzy otworami w jednym szeregu powinny wynosi 30 50 cm
odlego szeregu otworu od skrajnego brzegu elementu konstrukcyjnego nie moe
by wiksza ni 2,5cm
w elementach lecych poziomo otwory naley wierci prostopadle do podunej osi
belki
w wywiercony otwr naley wla rodek owadobjczy o czstotliwoci 3 5 razy
po ostatnim wstrzykniciu preparatu gdy drewno ju nie wchania preparatu, otwr
trzeba zakokowa.


6.7 Metoda termiczna poprzez nawiew gorcego powietrza na powierzchni drewna


Jest niemieck odmian metody termicznej polegajcej na wykorzystaniu gorcego
powietrza jako rodka niszczcego owady, ktrych larwy gin ju przy temperaturze
400 C. Powietrze podgrzane w nawiewnicy do temperatury 800 1100 C,
odprowadzane jest do uszczelnionej przestrzeni strychowej systemem rur, gdzie
wiba dachowa zostaje poddana jego dziaaniu. Po 6 8 godzinnym nagrzewaniu
gorcym powietrzem rozpylane s dodatkowo chemiczne rodki ochrony drewna.
Wad tej metody jest :
wysoka ciepota moe spowodowa uszkodzenie powok okien oraz zoce
bardzo maa skuteczno zwalczania larw erujcych w cianach zrbowych,
szkieletowych, przykrytych tynkiem.


Badanie domu z bali nie deskowanych


Naley zbada kolejno wymienione miejsca :
1. Podwalin
Gdy np. grna powierzchnia grna powierzchnia fundamentu nachylona jest do
wewntrz, to przy zbyt maym okapie dachu woda ciekajca po cianie stanie si
przyczyn zagrzybienia podwaliny.
2. Okap dachu
Nieszczelne dachy mog doprowadzi do zagrzybienia grnych beli oczepowych
cian.
3. Pod oknami
Jeeli okna s nieszczelne lub te niefachowo osadzone, mog powodowa lokalne
uszkodzenie drewna przez zagrzybienie
4. Miejsca styku bali
Bal, ktry z zewntrz wydaje si zdrowy moe by wewntrz uszkodzony. Naley
sprawdzi czy przyczyn zniszczenia drewna jest grzyb czy owad, a take prbowa
wbi n w doln cz bala.
5. Szczeliny
W miejscach nachylonych do wewntrz w stron doln, zbiera si woda deszczowa
powodujc zagrzybienie drewna, co stwarza powany problem, ktry naley rozwiza
usuwajc zagrzybienie.
Zwgowania
Skrajne kocwki bali atwo pkaj i mog od nich odpada due kawaki drewna.
Lune kawaki naley przymocowa. Zwgowania rwnie s naraone na dziaania
zmiennych warunkw atmosferycznych i szczeglnie w tych miejscach widzimy ze
skutki nieszczelnego pokrycia dachowego. Ciepy i wilgotny klimat sprzyja rozwojowi
szkodliwych owadw. Najbardziej naraonymi partiami drewna s miejsca wyej
wymienione, w szczeglnoci gdy dziaanie wilgoci umoliwio wystpienie grzyba
domowego. jeli dom zosta zaatakowany przez szkodniki, to mog si one
rozprzestrzenia dalej na inne czci konstrukcyjne obiektu. Otwory w drewnie
wskazuj na obecno spuszczela lub koadkw. Koadki robi mae okrge i do
liczne otwory o rednicy 1 2 mm. Spuszczela w cieplejszych miejscach ciany robi
masowo podune otwory o szerokoci okoo 3 mm i5 7 mm dugoci.


VII. Badanie cian obitych deskami


Przy fundamencie

Noem naley sprawdzi czy zniszczone przez dziaanie wilgoci, wzgldnie ze
zniszczon farb elementy s naprawd powanie zdewastowane. Na og
spostrzegamy twarde drewno tu pod powierzchni. W domach z oszalowaniem
poziomym moemy oderwa ostronie doln desk w celu skontrolowania stanu
zachowania podwaliny. Po wykonaniu badania listw naley umieci z powrotem na
poprzednie miejsce. W wielu budynkach mona dosta si do podwa