1

Prof. zw. dr hab. in. Jerzy Wonicki

1
Warszawa, dnia 20.05.2014 r.
Politechnika Warszawska

Recenzja
rozprawy doktorskiej opracowana na wniosek Rady Wydziau Zarzdzania
Uniwersytetu Warszawskiego
Tytu rozprawy: Wpyw sposobu organizacji dialogu spoecznego na efekty
gospodarcze
Autor rozprawy: Marek Goliszewski

1. Cele i zakres rozprawy
Autor przedoonej rozprawy doktorskiej okrela jej zasadniczy cel w nastpujcy sposb:
Celem pracy jest przedstawienie materiau dowodowego dla uzasadnienia tezy goszcej
korelacj efektywnoci gospodarki ze stopniem partycypacji obywateli w procesie tworzenia
prawno-organizacyjnych warunkw okrelajcych otoczenie dziaania przedsibiorstw.
W czci opisowej (rozdziay I-III) autor przedstawia diagnoz istniejcego stanu
koncentrujc swoj uwag na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie jak jest? w odniesieniu
do stanu dialogu spoecznego w procesie stanowienia prawa, barier i dysfunkcji w skutecznej
partycypacji obywateli w rzdzeniu pastwem oraz opnie w procesie decyzyjnym
wpywajcym na funkcjonowanie biznesu.
We wstpie poprzedzajcym cz opisow, autor stawia sobie za cel znalezienie odpowiedzi
na pytanie: Co zrobi aby lawinowo narastajcy proces kompleksyfikacji dziaa ludzkich
nie obniy poziomu wydajnoci systemu gospodarczego do wielkoci krytycznej?
We wprowadzeniu do rozprawy autor nie ukrywa swej pesymistycznej oceny trendu w
kierunku marazmu i nieefektywnoci w naszym systemie gospodarki przestrzegajc przez
negatywnymi konsekwencjami tego stanu rzeczy. Autor ilustruje te stwierdzenia odwoujc
si do analogii historycznych oraz dokumentujc sw tez o wystpowaniu syndromu cech
charakteryzujcego system dryfujcy w kierunku pogbiajcej si nieefektywnoci. Jako
przykady, wymienione zostay negatywne nastpstwa przywoanych w pracy, bdnych
decyzji Kongresu USA, Midzynarodowego Funduszu Walutowego oraz Banku wiatowego.
W pracy, przykady te s kontrastowane przedstawieniem take pozytywnych nastpstw
przykadowych innych decyzji ustawowych, z powoaniem dowiadcze brytyjskich i

1
Prezes Fundacji Rektorw Polskich, Dyrektor Instytutu Spoeczestwa Wiedzy
2
amerykaskich. W przytoczonych faktach autor dopatruje si potwierdzenia
(niekontrowersyjnej) tezy, e w systemach spoeczno-gospodarczych generatorem istotnych
zmian mog by take skutki ( pozytywne lub negatywne) przyjtych rozwiza formalno-
prawnych danego problemu.
Dokonujc w podsumowaniu negatywnej oceny sposobu procesu stanowienia prawa, autor
przedstawia prosty schemat graficzny ilustrujcy zoone relacje i uwarunkowania w procesie
legislacyjnym.
Zasadnicze znaczenie dla rozprawy ma rozdzia IV zatytuowany Rekomendacje, ktrym
autor nadaje wymiary: aksjologiczno-temporalny i organizacyjno-prawny, ze
szczeglnym uwzgldnieniem: organizacji rzdowego procesu legislacyjnego, modelu
dziaania samorzdu gospodarczego, a take formu funkcjonowania Telewizji Polskiej
(TVP), instytucji lobbingu oraz Komisji Trjstronnej jako forum dialogu spoecznego.
W Zakoczeniu, na tle przypomnianych dowiadcze z praktyki prac Sejmu I
Rzeczpospolitej, autor formuuje obserwacj o niewspmiernie wikszych trudnociach w
eliminowaniu zego prawa w porwnaniu z atwoci jego stanowienia. Rozpraw puentuje
refleksja o niezbdnoci lepszej edukacji spoeczestwa dla zapewnienia bardziej
wiadomego uczestniczenia obywateli w yciu publicznym, co ma istotne znaczenie dla
pozyskiwania poparcia spoecznego w dziaaniach na rzecz reform.

2. Tezy i zagadnienia naukowe rozpatrywane w rozprawie
Rozprawa powicona jest procesowi decydowania publicznego z uwzgldnieniem
wprowadzania niezbdnych zmian w ramach realizacji polityki publicznej. Autora interesuj
uwarunkowania i relacje pomidzy rnymi aktorami w tym procesie, ze szczeglnym
uwzgldnieniem wymaga zwizanych z wprowadzaniem nowych regulacji. Za zasadniczy
instrument rozstrzygajcy o efektywnoci procesu legislacyjnego uwaa on dialog spoeczny
jako element kultury stanowienia prawa. Respektowania kluczowych warunkw, w tym tych
o charakterze kulturowym, skadajcych si na waciwe prowadzony proces stanowienia
prawa, autor domaga si w swej rozprawie. Jej tez jest stwierdzenie o nierozerwalnym
zwizku pomidzy efektywnoci gospodarki (domylnie take efektywnoci innych
obszarw dziaania kraju) i stopniem partycypacji obywateli w procesie legislacyjnym w
systemie demokratycznym.
Jeli regulacje dotycz ludzi i tworzonych przez nich podmiotw zmieniajc warunki i ich
dziaania, to nie wolno wprowadza nowych regu bez spenienia wymogu udziau obywateli
w procesie ich stanowienia zdaje si woa autor. Nie wolno - nie tylko ze wzgldu na
3
wymogi kulturowe uksztatowane historycznie - ale przede wszystkim ze wzgldu na
potrzeb zapewnienia efektywnoci we wdraaniu zmian.
Autor formuje jako gwn tez swej dysertacji, postulat zreformowania sposobu
funkcjonowania sfery regulacji, zwaszcza w aspektach odnoszcych si do stanowienia regu
dziaalnoci gospodarczej.
Dwa najwaniejsze elementy takiej reformy zostay wskazane w rozprawie:
wymg poszerzenia spoecznej bazy partycypacji obywatelskiej za porednictwem
dedykowanych instytucji i reprezentatywnych organizacji,
konieczno stworzenia systemu monitorowania procesu wdraania zmian i oceny ich
efektw na tle przyjtych zaoe, w celu wprowadzenia niezbdnych korekt.
W rozprawie zawarte s obszerne analizy, czsto krytyczne, aktualnego stanu w tym zakresie,
co w intencji autora ma ilustrowa i uzasadnia zasadno sformuowanych wnioskw. W
pracy znajdujemy propozycje zmian o charakterze fundamentalnym sformuowane w oparciu
o baz faktograficzn oraz wybran dokumentacj, zwizan przede wszystkim z
dziaalnoci Komisji Trjstronnej oraz udziaem BCC w jej pracach, co stanowi logiczn
konsekwencj pozycji i dowiadcze autora.
W swych rekomendacjach formuuje on take liczne tezy i wnioski o szerszym charakterze,
poparte przeprowadzon przez siebie krytyczn analiz, a w tym m.in. propozycje:
tzw. triady fundamentalnej oraz wskanikw z tym zwizanych,
konkretnych przedsiwzi na rzecz rozwoju spoeczestwa obywatelskiego i
poszerzenia dialogu spoecznego,
formuy dziaania i struktury samorzdu gospodarczego jako instytucji powszechnej,
organizacji rzdowego procesu legislacyjnego w powizaniu z procesem konsultacji
spoecznych oraz z obligatoryjnym trybem ewaluacji efektw zmian,
utworzenia Izby Obywatelskiej w miejsce Senatu RP,
zmiany modelu Telewizji Polskiej ze wzgldu na potrzeb stymulowania
podmiotowego uczestnictwa obywateli w yciu publicznym,
zreformowania lobbingu jako narzdzia komunikowania si wadzy ze
spoeczestwem w systemie demokratycznym,
wprowadzenia formy umowy spoecznej, zinstytucjonalizowanej w postaci paktu
antykryzysowego.
Podejcie autora charakteryzuje spojrzenie pesymistyczne. Niektre z jego propozycji maj
charakter dyskusyjny, a nawet kontrowersyjny. We wszystkich przypadkach autor stara si
4
jednak obszernie je uzasadnia, czsto przywoujc fakty i zdarzenia ze swego bogatego
dowiadczenia wynikajcego z tego w czym autor uczestniczy i co czyni osobicie, co
nadaje rozprawie walor autentyzmu analizy i sposobu mylenia.
W zacznikach zostay przedstawione rne opracowania dokumentujce tezy rozprawy.

3. Ocena wartoci rozprawy i jej zasadnicze zalety
Ze wzgldu na swj zakres przedmiotowy, rozprawa oceniana na gruncie nauk o zarzdzaniu,
sytuuje si w ramach specjalnoci zarzdzanie publiczne. Jednym z istotnych wspczenie
zagadnie naukowych w tym obszarze jest problematyka zwizana z dialogiem spoecznym.
Treci temu powicone recenzent uznaje za szczeglnie wartociow warstw ocenianej
rozprawy. Potwierdza to aktualno jej tematyki. Jej znaczenie praktyczne staje si oczywiste
w sytuacji wielu ocen krytycznych wskazujcych na obserwowane deficyty w systemie
konsultacji spoecznych. Dotyczy to zwaszcza stanowienia prawa, budzcego zastrzeenia
take ze wzgldu na opieszao procesu legislacyjnego. Podnoszone s te zarzuty o zbyt
licznych przypadkach nadregulacji oraz braku wspdziaania z partnerami spoecznymi i
przejrzystoci w procesie projektowania aktw prawnych.
Autor w swej rozprawie wszechstronnie odnosi si do tych wszystkich elementw, formuujc
konkretne propozycje zmian przedstawione w sposb profesjonalny. Rozprawa jest
wielowtkowa. Osadzona zostaa na bogatych dowiadczeniach autora zdobytych w okresie
jego wieloletniego udziau w yciu publicznym w charakterze jednego z gwnych partnerw
spoecznych wielu rzdw. I to ten wanie element, odwoanie si do analiz opartych na
bogactwie wiedzy zdobytej przez autora w procesie udziau przez niego w polityce realnej
jako uczestnika, obserwatora i wsptwrcy praktykowanych form dialogu spoecznego,
stanowi najbardziej wartociow cech rozprawy, przesdzajc jej pozytywn ocen ogln.
Mwimy tu bowiem nie tylko o samej rozprawie i autorze jej tekstu. Dokonujemy te
porednio oceny dorobku jednego z kilku najwaniejszych autorw systemu konsultacji
spoecznych w naszym kraju, wspautora wielu rozwiza rangi ustawowej, twrcy BCC
jako instytucji dialogu spoecznego, inicjatora i partnera wielu przedsiwzi o duym
znaczeniu dla rozwoju kraju. Warto rozprawy polega przede wszystkich na tym, e
relacjonuje ona studia, analizy i badania oraz profesjonalnie dokumentuje konkretne, wybitne
osignicia w karierze zawodowej autora jako wspkreatora przedsiwzi istotnych w yciu
publicznym.


5
4. Sabsze strony rozprawy i jej gwne wady
Taki charakter rozprawy oraz intencja nadania jej waloru wikszej czytelnoci, skoni autora
do posuenia si jzykiem publicystycznym. Naukowy charakter dziea wymaga jednak
redakcji bardziej skondensowanej, ustrukturyzowanej i zdyscyplinowanej. Wymogi precyzji
sowa i terminologia nie w peni odpowiadaj, zwaszcza w warstwie opisowej (teoretycznej)
standardom przekazu naukowego. Pewne wytumaczenie znajduje to w podmiotowoci autora
jako praktyka . Zapowiedziane, wynikajce z tytuu rozprawy, korelacje pomidzy
organizacj dialogu spoecznego a efektami gospodarczymi mogyby znale peniejsze
rozwinicie. Rozprawa wydaje si by powicona raczej wpywowi dialogu spoecznego na
proces wprowadzania zmian w kraju poprzez nowe regulacje ma wic nieco inny i moe
szerszy charakter ni to wynika z jej tytuu. Zbyt wta jest baza bibliograficzna rozprawy.
Zbyt dua za to jest objto zacznikw, ktra dorwnuje tekstowi samego dziea. Autor
niekiedy zbyt atwo dokonuje uoglnie i ocen, odwoujc si do wasnej intuicji zamiast do
literatury lub przeprowadzonych przez siebie bada i analiz. Z czci z nich z pewnoci
mona byoby zrezygnowa, z korzyci dla rozprawy.

5. Podsumowanie i wniosek kocowy
Dostrzeone w rozprawie i przywoane w p. 4 jej sabsze strony i gwne wady oraz usterki o
mniejszym znaczeniu, nie stanowi o kocowej ocenie dokonanej przez recenzenta.
Decydujce dla niej znaczenie maj bowiem wzgldy przedstawione w p.3 przesdzajce o
tym, e rozprawa stanowi wartociowy i oryginalny wkad autora wzbogacajcy wiedz w
obszarze bdcym jej przedmiotem. Przydatno rozprawy dla prac nad nowymi
rozwizaniami organizacji dialogu spoecznego w naszym kraju jest bezdyskusyjna.
W podsumowaniu stwierdzam, e recenzowana rozprawa spenia wymagania stawiane przez
obowizujce przepisy pracom doktorskim i stanowi waciwa podstaw dla kontynuowania
procesu w sprawie nadania jej autorowi stopnia doktora w dyscyplinie nauki o zarzdzaniu w
dziedzinie nauk spoecznych.



prof. dr hab. Jerzy Wonicki