Podstawy teorii bezpieczeostwa WYKAD 1 (20.XI.2013r.

)
WPROWADZENIE DO TEORII BEZPIECZEOSTWA

OBSZARY BADAO NAD BEZPIECZEOSTWEM:
Obszar dynamiki (oraz towarzyszcej jej ewolucji) bezpieczeostwa tj. wszystkich ww.
elementw i determinantw
Ujcie/wymiary narodowy i midzynarodowy bezpieczeostwa
Zarzdzanie bezpieczeostwem
Strategia bezpieczeostwa

- Dynamika bezpieczeostwa wie si przede wszystkim ze zmianami, jakie zachodz w sposobie
postrzegania bezpieczeostwa przez kadego czowieka oraz grupy spoeczne.

- W ujciu teorii racjonalistycznych nie istnieje cisy podzia na bezpieczeostwo narodowe i
midzynarodowe stanowi one jednod jako cae rodowisko bezpieczeostwa podmiotu.

- Zarzdzanie bezpieczeostwem to przede wszystkim KREOWANIE przyszych zdarzeo, przeksztacanie i
tworzenie rzeczywistoci, zmienianie struktur
- Strategia jest podstaw kreowania bezpieczeostwa podmiotu. Jej gwn cech musi byd
dugoterminowod.

GRUPY CZYNNIKW KSZTATUJCYCH BEZPIECZEOSTWO PODMIOTU:

kulturowe ( kultury, ideologie, religie)
organizacyjno-normatywne
demograficzno-ekonomiczne
technologiczno-ekologiczne


TEORIE SPOECZNE A BEZPIECZEOSTWO PODMIOTU:

Procesy spoeczne:
Intrapersonalne - zachodzce w osobowoci czowieka (np. nauka)
Interpersonalne - zachodzce midzy jednostkami (np. rywalizacja, wsppraca, konkurencja)
Midzy jednostk i grup spoeczn (np. poprzez podporzdkowanie, sprzeciw)
Procesy zmieniajce organizacje struktury grup spoecznych

Procesy zmian:

Kierunkowych - kada faza procesu jest inna
Cyklicznych - stan systemu po pewnym czasie powraca do punktu wyjcia


Na ich podstawie tworzy si
TEORIE BEZPIECZEOSTWA

Forma spoecznoci:

Staa - osiada
Niestaa (wewntrzpaostwowe, midzypaostwowe - ponadnarodowe)
Migrujca - napyw ludnoci obcej
Emigrujca - przesiedlenie do innego kraju

STRUKTURY SPOECZNE I ICH ORGANIZACJA WG:

UJCIA HOLISTYCZNEGO - struktura jest mechanizmem utrzymujcym si w rwnowadze
dziki temu, i jednostki przypisywane s do rl penionych w spoeczeostwie, przy czym o jej
ksztacie czy zmianie decyduj zinstytucjonalizowane normy spoeczne

UJCIA INTERAKCYJNEGO - odrzucenie pojcia struktury spoecznej jako pewnego ukadu
elementw tworzcych caod. Istot ycia spoecznego s:
Interakcje (ciga wymiana informacji), jakie zachodz midzy ludmi podejmujcymi
wsplne dziaanie,
Ludzie wchodzc w interakcje wytwarzaj relacje, nazwane struktur
Struktura spoeczna jako pewien proces oraz ukad porozumieo i uzgodnieo

UJCIA FUNKCJONALNO STRUKTURALNEGO:

August Comte, Herbert Spencer:
Spoeczeostwo jest caoci skadajc si z wzajemnie zalenych elementw, dziki
czemu moliwe jest funkcjonowanie i rozwj caej zbiorowoci. Wszystkie
wchodzce w jej skad czci s rwnie wane i tworz niepodzieln caod.

Alfred Radcliffe-Brown (ujcie wspczesne):
Struktura spoeczna jest sieci zoonych stosunkw midzyludzkich: ukadem
pozycji
Organizacja jest ukadem rl spoecznych

Georg Simmel (XIX w.):

Wszystkie te powizania midzy jedna jednostk a drug, chwilowe bd trwae, wiadome
bd niewiadome, bahe lub znaczce, () wi nas nieustannie ze sob nawzajem.
Odnajdujemy tu wzajemne oddziaywania elementw, ktre s przyczyna trwaoci i
elastycznoci, kolorytu i wartoci wyrazistego, a zarazem zagadkowego ycia spoeczeostwa ().
Wszystkie te wielkie systemy i ponadindywidualne organizacje, ktre zazwyczaj mamy na myli,
uywajc pojcia spoeczeostwo, wyraaj tylko bezporednie i wzajemne stosunki midzy
jednostkami, zachodzce zawsze i nieustannie.

UJCIA KONFLIKTOWEGO:
(T. Hobbes, K. Marks)
Spoeczeostwo skada si z wzajemnie zwalczajcych si grup dcych do dominacji.
Konflikt jest przy tym czynnikiem zmian spoecznych.
Paostwo powstaje w drodze regulacji spoecznych wtedy, gdy spoeczeostwo jest tak
zrnicowane, e prawa naturalne nie s w stanie rozwizad tych rnic.
Wadza publiczna ma za zadanie chronid grup posiadajc wasnod.

STRUKTURY SPOECZNE:
Przyjmuj postad dwuczonowego podziau spoeczeostwa na klasy, warstwy, grupy
narodowociowe/etniczne o przeciwstawnych celach (uprzywilejowanych
nieuprzywilejowanych; pracujcych - nie pracujcych; posiadajcych - nie posiadajcych)

Cele ww. podmiotw s antagonistyczne

Wystpuj jednostronne zalenoci typu wadzy lub decydowania o czyich losach przy uyciu
rodkw przymusu.


DUALIZM WADZY:

Wadza ekonomiczna - wyraona w przewadze ekonomicznej jednych ludzi nad drugimi,
wynikajcej z posiadania rodkw finansowych i produkcji

Wadza polityczna - zdolnod narzucania i zmuszania do wykonywania decyzji


Systemem racjonalnych dziaao ludzkich jest zarwno organizacja ekonomiczna, jak i paostwo
- Max Weber

wg MAXA WEBERA:
Biurokracja - zorganizowany, hierarchiczny system administrowania, przekazywania dyspozycji
i informacji, zarzdzania oraz osigania celw grupowych. Jedynym z typw organizacji
biurokratycznej jest PAOSTWO.

Biurokracja jest cech charakterystyczn wszystkich zorganizowanych grup spoecznych, jest
niezbdna do ich sprawnego funkcjonowania

Racjonalnod - jest takim sposobem organizacji dziaao, ktry przynosid winien najwiksze
korzyci przy jak najmniejszym nakadzie si i rodkw.


wg KARLA MANNHEIMA:

To elity polityczne, gospodarcze i kulturowe, zwaszcza liberalne, decyduj o losach wiata
oraz ksztacie midzynarodowych relacji

Rola elit intelektualnych ulega we wspczesnym spoeczeostwie daleko idcej deprecjacji


wg LUDWIKA GUMPLOWICZA:

Interesy rnych grup s nie do pogodzenia, tote nie sielankowy stan pokoju, ale wieczna
wojna bya normalnym stanem ludzkoci po wszystkie czasy. Wszak dzieje ludzkoci, jak i ywa
teraniejszod, przedstawiaj nam obrazy bezustannych walk plemion przeciwko plemionom,
szczepw przeciw szczepom, ludw i narodw przeciw ludom i narodom, paostw przeciw
paostwom

Paostwo (jak rwnie prawo) nie powstaje ze wiadomoci denia do pomylnoci wsplnej
czy te sprawiedliwoci: jest narzdziem panowania silniejszych nad sabszymi. Z przemocy
rodzi si jednak nie tylko wymuszone posuszeostwo pokonanych; rodzi si z niej take
kultura.
Rasa - jest najblisza zbiorowoci kulturowej, narodowej, religijnej czy politycznej, ni
biologiczno - genotypicznej wsplnocie wyrnionej ze wzgldu na kryteria odmiennoci koloru
skry.


Spoeczeostwo determinuje: - byt
- rozwj

Spoeczeostwo opisuj: WARTOCI

POTRZEBY

INTERESY

CELE

U podstaw spoeczeostwa ley IDEOLOGIA jednoczenie jest te wynikiem rozwoju spoeczeostwa,
przeksztaca go, buduje okrelone zachowania spoeczne.


IDEOLOGIA
Komunikacja spoeczna

Marketing polityczny

Inynieria spoeczna

Normy spoeczne

Legitymizacja
Zarzdzanie strategiczne

Strategie:
Oglna
Dziedzinowe
Sektorowe
Funkcjonalne


wg FLORIANA ZANIECKIEGO:

TYPY STRUKTUR TWORZCYCH SPOECZEOSTWO:

Plemienne (wspczenie ten typ reprezentuj np. grupy przestpcze)
Polityczne czyli paostwa,
Kultury narodowej (narody),
Kocielne, wiatowe

Teoria "europejskiej i wiatowej federacji kultur" - tworu organizacyjnego zamierzajcego do
zaniku granic polityczno-paostwowych i wyaniania si instytucji jak i tosamoci wsplnej
wszystkim Europejczykom, a nastpnie caej ludzkoci; kultura globalizacji

EKSPANSJA moe byd: twrcza (przewaga dbr kultury) lub ludnociowa oraz agresywna

Rodzaje ekspansji agresywnej:
geograficzna
ekonomiczna
asymilacji
ideologiczna

Czynnym konfliktom midzynarodowym moe skutecznie zapobiegad jedynie czynne
midzygrupowe wspdziaanie
buduj potrzeby

na ich podstawie okrela si interesy

s podstaw do wyznaczenia celw

TYPY WSPDZIAANIA MIDZYNARODOWEGO:
Defensywne
Kulturowe
Jednostek
Grup

Instytucja paostwa jest przejciow form organizacji kulturowych spoecznoci narodowych.


ALVIN TOFFLER:

Najlepszym sposobem postpowania z gniewnymi i opornymi mniejszociami jest jeszcze dalsze
otwarcie systemu, wcignicie ich doo jako rwnych partnerw pozwalajc im uczestniczyd w
okrelaniu celw spoecznych, a nie prby wykluczania ich ze spoecznoci lub izolowania od niej.

Rozpadaj si i pkaj potne wizy, ktre niegdy umacniay spoeczeostwo ery przemysowej, a
wic wizy prawa wsplnych wartoci scentralizowanej i ujednoliconej owiaty i takieje twrczoci
kulturalnej.

"Mamy wic do czynienia z jednym tylko, najwaniejszym problemem politycznym - z
anachronicznoci naszych gwnych instytucji politycznych i rzdowych."



ERNEST GELLNER:

NACJONALIZM jest przede wszystkim zasad polityczn, ktra gosi, e jednostki polityczne powinny
pokrywad si z jednostkami narodowociowymi.

"Spoeczne dziaanie, ktre ma monopol na prawomocne uycie siy.



CECHY SPOECZEOSTW INDUSTRIALNYCH/POSTINDUSTRIALNYCH I ICH KULTUR:

Zoonod i mobilnod tych spoeczeostw.

Spoeczeostwa opieraj si na zasadach liberalnego egalitaryzmu (rwnoci ludzi, w tym w
kwestii dostpu do praw i dbr)

Wspczesne spoeczeostwa rozwijaj rnorodne postacie i formy nacjonalizmu

SAMUEL P. HUNTINGTON:

To kultura i tosamod kulturowa, bdca w szerokim pojciu tosamoci cywilizacji,
ksztatuj wzorce spjnoci, dezintegracji i konfliktu w wiecie, jaki nasta po zimnej wojnie.

Cywilizacja jest pojciem znacznie szerszym ni paostwo czy kultura.
Cywilizacji w dziejach wiata i wspczenie jest wic znacznie mniej ni systemw
politycznych, paostw, narodw i kultur.

9 WIELKICH CYWILIZACJI wg Huntingtona:

cywilizacja zachodnia - pozostajce pod wpywem kultury katolickiej i (w mniejszym
stopniu) protestanckiej kraje Europy i obu Ameryk, take Australia i Nowa Zelandia
cywilizacja latynoamerykaoska wpyw kultur miejscowych, Ameryka Poudniowa i
rodkowa
cywilizacja prawosawna lub bizantyjska paostwa wschodu (Rosja, Biaoru, Ukraina)
cywilizacja afrykaoska rozumiana jako czarna Afryka, kraje pooone na poudnie od
Sahary np. Ghana, Mali
cywilizacja islamska gwnie Azja i Afryka, Indie, Indonezja, Pakistan, Iran
cywilizacja hinduistyczna - Indie
cywilizacja buddyjska Kamboda, Laos, Wietnam, Korea
cywilizacja chioska pokrywa si z paostwem Chin
cywilizacja japooska pokrywa si z paostwem Japonii

S. P. HUNTINGTON ZAOENIA TEORII:

Polityka wiatowa przyjmuje coraz bardziej globalny, wielobiegunowy,
midzycywilizacyjny charakter

Wpywy Zachodu sabn, natomiast cywilizacje azjatyckie rosn w si

Cywilizacje prowadz do integracji i zacieniania stosunkw politycznych, ekonomicznych i
kulturowych pomidzy narodami i spoeczeostwami obywatelskimi wywodzcymi si z
jednego krgu kulturowego

Podstawow paszczyzn konfliktw midzynarodowych wyznaczaj obecnie na poziomie
globalnym jak i lokalnym antagonizmy i konkurencja o wpywy jaka wystpuje pomidzy
cywilizacjami

Rola i znaczenie cywilizacji zachodniej w relacjach midzynarodowych zaley od polityki
zagranicznej

Rnice midzy cywilizacjami s zasadnicze i niezmienne. Przy obecnej technologii
odlegod nie ma znaczenia


KSZTAT, CHARAKTER ZBIOROWOCI LUDZKICH:

Wyobraenia adu i sprawiedliwoci stanowi zagroenie dla spjnoci spoecznoci
midzynarodowej (mog okazad si zupenie nieprzystajce do warunkw spoeczno-
kulturowych na danym terytorium i prowadzid do konfliktw)

Spory, co do znaczenia praw czowieka w spoecznoci wielokulturowej
Kwestie zasad nieinterwencji i suwerennoci
Kwestie transkulturowych standardw etnicznych

Spoecznod midzynarodowa:
XVIII w.: europejska, chioska, islamska, hinduska
Poczucie odrbnoci, wyjtkowoci, hegemonicznoci



Porzdek midzynarodowy stanowi efekt interakcji niepodlegych spoecznoci politycznych w
warunkach anarchii.

Wntrze paostwa wpywa na dziaania zewntrzne.

Zasady rwnej suwerennoci, czynniki normatywne i instytucjonalne.

Rola transnarodowych si politycznych i ideologii w transformacji adu midzynarodowego

Rola spoecznoci staroytnych Chin, greko-romaoskiej i nowoczesnej (ewolucja
NATO/UE/NAFTA)

Przekonanie wystpujce w czasie: niezalene spoecznoci nale do cywilizowanego wiata i s
lepsze od swoich ssiadw (przekonanie o wasnej wyszoci jako cecha kadej istniejcej
cywilizacji)

Wg H. Bulla: spoecznod paostw powstaje wtedy, gdy grupa paostw wiadoma tego, e ma
pewne wsplne wartoci i interesy tworzy spoecznod w takim sensie, e czuj si zwizane
przez wsplny zesp regu w swoich relacjach z innymi paostwami oraz udzia we wsplnych
instytucjach.

H. Bull, Watson: nowoczesna spoecznod wiatowa nie jest oparta na midzynarodowej
kulturze

Spoecznod midzynarodowa i krajowa ustanowiona jest do realizacji 3 celw:
Ustalenia ograniczeo w stosowaniu przemocy
Przestrzeganie prawa wasnoci
Zapewniania przestrzegania porozumieo

Paostwa s zwykle zobowizane:
Do uycia siy
Do zapewnienia szacunku dla wasnoci i ochrony zaufania, nie tylko w relacjach
midzy obywatelami, lecz take w relacjach z innymi spoecznociami