Qualanod Spec. Ed.01.07.2010 PL PDF

Wymagania Znaku Jakoci
QUALANOD
dla Anodowania Aluminium
w Roztworach Kwasu Siarkowego

Wydanie 01.07.2010

OBOWIZUJCE OD 1 LIPCA 2010

Tumaczenie: Piotr Tomassi i Stanisaw Gorzkowski

Niniejsza edycja zastpuje wczeniejsz wersj (15.09.2004) i zawiera w sobie
Karty Aktualizujce o numerach 0d 1 do 8.
Moe by rwnie uzupeniana kolejnymi aktualizacjami.

Wszystkie biece uaktualnienia s publikowane na stronach internatowych www.qualanod.net

Adres pocztowy: QUALANOD, P.O. Box 1507, CH-8027 Zurich Siedziba: QUALANOD, c/o AC-Fiduciaire SA,
++41 43 305 09 70/79 - Fax ++41 43 305 09 98 Jedn. Certyfikujca, Tdistrasse 47, CH-8002 Zurich
E-mail: info@qualanod.net Akredytacja
Internet : www.qualanod.net Nr SCES 045

WYMAGANIA QUALANOD - 2 - Edycja 01.07.2010

Gwne zmiany w stosunku do wydania z 2004 roku

Wczono w tekst nastpujce karty aktualizujce:
Karta Aktualizujca nr 1: (Zmieniony Zacznik VI Ocena nowych produktw i prosw)
Karta Aktualizujca nr 2: (Nowy Zacznik VIII Anodowanie cige)
Karta Aktualizujca nr 3 (Odporno na wiato)
Karta Aktualizujca nr 4 (Roztwory do badania jakoci uszczelnienia)
Karta Aktualizujca nr 5 (Negatywne wyniki badania cieralnoci)
Karta Aktualizujca nr 6 (Ucilenie definicji procesw uszczelniania wymagajcych
uzyskania aprobat)
Karta Aktualizujca nr 7 (Wymagania dotyczce procesu trawienia)
Karta Aktualizujca nr 8 (Zasady stosowania logo przez strony trzecie)

SPIS TRECI

1. INFORMACJE OGLNE..........................................................................................6
2. WYMAGANIA I METODY BADA..........................................................................8
2.1. Wygld i kolor (zgodnie z EN 12373-1)...........................................................................................9
2.1.1 widoczne defekty......................................................................................................................9
2.1.2 tekstura powierzchni.................................................................................................................9
2.2. Pomiar gruboci .................................................................................................................................9
2.2.1 badania nieniszczce ....................................................................................................... 10
2.2.2 badania niszczce............................................................................................................ 11
2.2.3 badanie rozstrzygajce .................................................................................................... 11
2.3. Badanie uszczelnienia i impregnacji ...........................................................................................11
2.3.1 barwny test kroplowy zgodny z EN 12373-4.................................................................. 12
2.3.2 pomiar admitancji zgodny z EN 12373-5 ....................................................................... 12
2.3.3 pomiar ubytku masy po zanurzeniu w roztworze kwasu fosforowego / kwasu chromo-
wego ze wstpn obrbk w kwasie zgodnie EN 12373-7 (test ubytku wagi) ............................. 12
2.4. Badanie odpornoci na cieranie..................................................................................................12
2.4.1 metoda badania odpornoci na cieranie zgodnie z Zacznikiem IV............................. 12
2.4.2 badanie rozstrzygajce .................................................................................................... 13
2.5. Odporno na dziaanie wiata ...................................................................................................13
2.6. Prba w kwanej mgle solnej, zgodnie z ISO 9227....................................................................13
2.7. Badanie przez zanurzenie w kwasie azotowym........................................................................13
3. WYMAGANIA TECHNICZNE................................................................................14
3.1. Umowa z klientem...........................................................................................................................15
3.1.1 Materia ........................................................................................................................... 15
3.1.2 Wygld ............................................................................................................................ 15
3.1.3 Klasy gruboci................................................................................................................. 16
3.1.4 Kolor ............................................................................................................................... 16
3.1.5 Czyszczenie i konserwacja.............................................................................................. 16
3.1.6 Reklamacje...................................................................................................................... 16
3.2. Wyposaenie zakadw anodujcych..........................................................................................16
3.2.1 Wanny ............................................................................................................................. 16
3.2.2 Chodzenie kpieli........................................................................................................... 17
3.2.3 Mieszanie kpieli ............................................................................................................ 17
3.2.4 Podgrzewanie .................................................................................................................. 17
3.2.5 Zasilanie prdem............................................................................................................. 17
3.2.6 Zawieszki ........................................................................................................................ 18
3.3. Procesy anodowania........................................................................................................18
3.3.1 Wymagania procesowe............................................................................................18
3.3.2 Pukanie........................................................................................................................... 19
3.3.3 Trawienie......................................................................................................................... 19
3.3.4 Anodowanie .................................................................................................................... 20
3.3.5 Uszczelnianie przez obrbk hydrotermiczn................................................................. 21
3.3.6 Zimna impregnacja / zimne uszczelnianie (CI-CS) w roztworze fluorku niklu ............. 22
3.3.7 Uszczelnianie w temperaturach porednich.................................................................... 25
3.4. Laboratorium i sprzt do bada........................................................................................................25
3.4.1 Laboratorium................................................................................................................... 25
3.4.2 Przyrzdy do badania gruboci........................................................................................ 25
3.4.3 Przyrzdy i roztwory do badania uszczelnienia .............................................................. 25

3.4.4 Sprzt do bada kpieli ................................................................................................... 25
3.4.5 Materia do badania odpornoci na cieranie .................................................................. 25
4. WYMAGANIA DLA KONTROLI WEWNTRZNEJ ..............................................26
4.1. Badanie kpieli do trawienia ........................................................................................................27
4.2 Badanie kpieli do anodowania...........................................................................................27
4.3. Sprawdzanie temperatury kpieli ...............................................................................................27
4.4. Sprawdzanie pH kpieli uszczelniajcej ....................................................................................28
4.5. Badanie jakoci uszczelnienia.......................................................................................................28
4.5.1 Test barwny..................................................................................................................... 28
4.5.2 Admitancja...................................................................................................................... 28
4.5.3 Badanie ubytku masy ...................................................................................................... 28
4.6. Badanie gruboci .............................................................................................................................29
4.7. Badanie odpornoci na cieranie (patrz rozdz. 2.4.1)..............................................................29
4.8. Kontrola produkcyjna....................................................................................................................29
4.9. Wzmocnienie kontroli wewntrznej............................................................................................29
4.10. Oznaczanie i etykietowanie ...........................................................................................................30
5. LICENCJONOWANIE ZAKADW ANODUJCYCH ...........................................32
5.1. Przyznawanie licencji .....................................................................................................................33
5.1.1 Kontrola wyrobw gotowych (P) .................................................................................... 33
5.1.1.1 Inspekcja laboratorium i urzdze do bada................................................................... 33
5.1.1.2 Pobieranie prbek............................................................................................................ 33
5.1.1.3 Widoczne defekty......................................................................................................... 33
5.1.1.4 Pomiar gruboci .............................................................................................................. 33
5.1.1.5 Nieniszczce badanie uszczelnienia (test barwny lub badanie admitancji) .................... 34
5.1.2 Inspekcja zakadu i wyposaenia (I)................................................................................ 35
5.1.3 Kocowa ocena przed przyznaniem licencji ................................................................... 35
Diagram A : Procedura uzyskania znaku jakoci ........................................................................... 36
5.1.4 Umowa ze Stowarzyszeniem Krajowym (GL).....................................................................36
5.2. Rutynowe kontrole licencjobiorcy....................................................................................................36
5.2.1 Specjalne wymagania dla bada wyrobw gotowych..................................................... 37
5.2.1.1 Powtrzenie, jeli ubytek masy przewysza 30.0 mg/dm.............................................. 37
5.2.1.2 Badania wyjtkowe (gdy ubytek masy jest 45 mg/dm2).............................................. 37
5.2.2 Kontrola zakadu (I) ........................................................................................................ 37
5.2.3 Ocena wynikw kontroli rutynowych ............................................................................. 37
Diagram B : Procedura wznowienia znaku jakoci ........................................................................ 38
5.3. Prawo apelacji kontrolowanego zakadu...................................................................................39
5.4. Poufno informacji ........................................................................................................................39
5.5. Nieprzekraczalne terminy zoenia raportw kontrolnych...................................................39
DODATKI.40
DODATEK 1 TERMINOLOGIA .....................................................................................41
DODATEK II A - WYTYCZNE STOSOWANIA ZNAKU JAKOCI QUALANOD DLA
ANODOWANIA ALUMINIUM W KWASIE SIARKOWYM.................................................43
DODATEK II B: STOSOWANIE ZNAKU JAKOCI..........................................................46
DODATEK III (INFORMACYJNY) - PRZYKADOWA UMOWA LICENCYJNA
DOTYCZCA ZNAKU JAKOCI QUALANOD.................................................................47
DODATEK IV: BADANIE ODPORNOCI NA CIERANIE POWOK ANODOWYCH ....49
DODATEK V: CZYSZCZENIE I KONSERWACJA............................................................51

DODATEK VI: OCENA NOWYCH PRODUKTW I PROCESW...................................52
DODATEK VII: SPIS POWIZANYCH NORM..................................................................55
DODATEK VIII: ANODOWANIE CIGE.........................................................................57


Rozdzia 1
Informacje oglne

1. Informacje oglne
QUALANOD jest organizacj nadajc znak jakoci, zaoon w 1974 roku przez kilka
krajowych stowarzysze anodowni dla systemw budowlanych, zrzeszonych w
European Anodizers Association (EURAS)* oraz w European Wrought Aluminium
Association (EWAA)**. Organizacja ta jest zaangaowana w podtrzymanie i promocj
jakoci anodowania aluminium i jego stopw.
* od 1994 ESTAL (European Surface Treatment on Aluminium)
** od 1982 EAA (European Aluminium Association)
Niniejsze Wymagania, ktre s zgodne z norm EN 12373 i innymi powizanymi
Normami (patrz Dodatek VII), su za podstaw uzyskania znaku jakoci
QUALANOD i musz by cile przestrzegane przez posiadaczy znaku jakoci.
Specjaln uwag naley powici nastpujcym punktom:
Obowizki zakadw anodujcych:
Zasady stosowania znaku jakoci Qualanod s podane w Zaczniku II
Posiadacz znaku jakoci QUALANOD musi pracowa zgodnie z tymi Wymaganiami,
chyba e zakad i klient na pimie uzgodni inne warunki. Taki wyjtek moe mie
zastosowanie dla elementw nie przeznaczonych do architektury, ale w kadym
przypadku zakad musi postpowa zgodnie z norm EN 12373-1. W takim przypadku
tak obrabiane czci musz by jasno zidentyfikowane.
Obowizki wykonawcw anodowania s podane w rozdziaach 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5,
3.1, 3.2, 3.3.1, 3.4, 4, a dla anodowania cigego w zaczniku VIII. Zakres inspekcji
podany jest w rozdziale 5.
Klasy gruboci
Klasy gruboci powoki musz by sprecyzowane przez klienta. Jako kryteria su
Normy krajowe, rozdzia 3.1.3. oraz definicja powierzchni istotnie wanej podana w
Dodatku I tych Wymaga. Wartoci takie jak 13 do 17 m albo 17 do 23 m nie s
zgodne z tymi Wymaganiami, jak rwnie z Normami Europejskimi.
Ksztatowanie plastyczne po anodowaniu
Odksztacanie elementw po anodowaniu moe miejscowo niszczy warstw tlenkw i
obnia odporno powoki anodowej w tych miejscach, zalenie od promienia gicia.
Wpyw na estetyk moe by najbardziej dostrzegalny w zastosowaniach
zewntrznych i w elementach barwionych.
Identyfikowanie elementw sprawdzonych
Zakad musi wskaza inspektorowi QUALANOD elementy, ktre przeszy kontrol
wewntrzn. Towar przechowywany w magazynie, gotowy do wysyki lub spakowany
bdzie uznawany za sprawdzony w kontroli wewntrznej.
Podwykonawcy
Jeli posiadacz znaku jakoci zleca podwykonawcy cao bd cz zlecenia, ktre
ma by oznaczone znakiem jakoci, to ten podwykonawca rwnie musi by
posiadaczem licencji na znak jakoci.

Rozdzia 2
Wymagania i metody bada

2. Wymagania i metody bada
Anodowane przez posiadacza licencji Qualanod wyroby aluminiowe musz spenia
wymagania dotyczce widocznych defektw, gruboci powok, jakoci uszczelnienia,
odpornoci na cieranie i na dziaanie wiata opisane w rozdziaach 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 i
2.5.
2.1. Wygld i kolor (zgodnie z EN 12373-1)
W niniejszym rozdziale podane s wymagania dotyczce widocznych defektw, oceny
wygldu i koloru.

2.1.1 Widoczne defekty
Elementy anodowane musz by wolne od defektw widocznych na powierzchniach
istotnie wanych, ogldanych z odlegoci uzgodnionej pomidzy stronami. Przy braku
uzgodnienia naley przyj odlego minimum 5 m (zastosowanie w architekturze ze-
wntrznej), 3 m (zastosowanie wewntrz budynkw) lub 0,5 m (zastosowanie dekora-
cyjne wyrobu). Na danie klienta naley okreli pooenie i maksymalny rozmiar la-
dw w miejscach kontaktu elementw z zawieszk.
2.1.2 Tekstura powierzchni

Ocen porwnawcz wygldu naley prowadzi wizualnie lub, jeeli to moliwe, przy
pomocy metod instrumentalnych.
Aluminium anodowane wykazuje zjawisko podwjnego odbicia wiata od powierzch-
ni powoki anodowej i od powierzchni podoa. Dlatego do wizualnej oceny porwnaw-
czej naley elementy uoy w jednej paszczynie i oglda w kierunku prostopadym,
zgodnym z kierunkiem wytwarzania aluminium podoa (walcowanie, wyciskanie, ob-
rbka mechaniczna). Zalecana odlego obserwacji podana jest w rozdziale 2.1.1.
Jeli wyroby eksploatowane bd w wietle naturalnym naley wygld powierzchni
ocenia z kierunku pnocnego (dla pkuli pnocnej) w naturalnym wietle rozproszo-
nym, chyba e strony uzgodni inny sposb oceny. Jeli wyrb bdzie uytkowany w
wietle sztucznym, ocen wizualn naley prowadzi umieszczajc rdo wiata roz-
proszonego nad i za obserwatorem.
Dla oceny tekstury naley stosowa instrumentalne metody bada zgodnie z EN
12373-11, -12, -13 zalenie od sposobu wykoczenia powierzchni. Naley skrupulatnie
przestrzega procedur pomiarowych oraz uwzgldni fakt, e wynik pomiaru moe za-
lee od kierunku uoenia prbki. Na przykad przy pomiarze poysku i stopnia odbicia
wiata naley prbk umieci w taki sposb w aparacie, aby paszczyzny padania i
odbicia byy rwnolege z kierunkiem wytwarzania metalu (walcowanie, wyciskanie).

2.2. Pomiar gruboci
W tym rozdziale opisano sposb pomiaru gruboci powoki oraz wymagania zwi-
zane z klasami gruboci.

2.2.1 Badania nieniszczce

a) badanie metod prdw wirowych, zgodnie z EN ISO 2360
Jest to oglnie przyjta metoda pomiaru gruboci. W razie wtpliwoci powinien by
przeprowadzony test rozstrzygajcy (patrz akapit 2.2.3.)
Procedura pomiaru
Grubo warstwy na kadym badanym elemencie powinna by mierzona w nie mniej
ni piciu punktach pomiarowych (0.5 cm), za wyjtkiem detali, ktrych rozmiar na to
nie pozwala, z 3 do 5 pojedynczymi odczytami pobieranymi z kadego punktu. rednia
z pojedynczych odczytw, zdjtych w jednym punkcie pomiarowym daje warto
zmierzon (grubo miejscowa), ktra jest rejestrowana w raporcie z bada.
Dla kadego detalu bdzie obliczana rednia z piciu wartoci zmierzonych, dajc
redni grubo warstwy na elemencie.
.
Pojedynczy odczyt

Pkt pomiarowy
0,5cm
2
Przynajmniej 5 pktw pomiarowych
na profilu, obszar na powierzchni
istotnie wanej
rednia z 3-5
pojedynczych odczytw daje
warto zmierzon
na punkcie pomiarowym

Wymagania
Warto rednia gruboci warstwy na detalu, wyraona w mikrometrach, musi by co
najmniej rwna zamwionej klasie gruboci.
adna ze zmierzonych gruboci lokalnych, wyraona w mikrometrach, nie moe by
mniejsza ni 80% wymaganej klasy gruboci. W przeciwnym razie wynik testu gruboci
zostanie uznany za negatywny.

Przykad oceny na podstawie 4 prbek z klas 20
Przykad 1
Pomiar w m : 20, 22, 23, 21, 20 (rednia = 21.2)
Ta prbka jest wzorowa.
Przykad 2
Pomiar w m : 20, 23, 22, 22, 18 (rednia = 21.0)
Ta prbka jest dobra, poniewa rednia grubo na
detalu jest powyej 20 m i nie otrzymano wartoci
poniej 16 m, (tj. 80% z 20 m).
Przykad 3
Pomiar w m : 18, 20, 19, 20, 18 (rednia = 19.0)
Ta prbka jest niezadowalajca, poniewa rednia
grubo na detalu jest poniej 20 m, jako nie
speniajca wymaga powinna zosta zakwalifikowana
zgodnie z ostatni kolumn tablicy 5.1.1.3.
Przykad 4
Pomiar w m : 20, 24, 22, 22, 15 (rednia = 20.6)
Ta prbka jest niezadowalajca, mimo e rednia
grubo na detalu jest powyej 20 m. Zmierzona
warto 15 m jest poniej granicy tolerancji 80% (16
m). W takim przypadku wynik inspekcji jest
negatywny.
b) Metoda optyczna rozszczepionego wiata, zgodnie z EN 12373-3

2.2.2 Badania niszczce
a) metoda zgadu (szlifu), zgodnie z EN ISO 1463
b) metoda wagowa (grawimetryczna), zgodna z EN 12373-2
2.2.3 Badanie rozstrzygajce
Metoda zgadu (EN ISO 1463) jest stosowana jako badanie rozstrzygajce.
2.3. Badanie uszczelnienia i impregnacji
W niniejszym rozdziale opisano badania jakoci uszczelniania i zwizanych z tym
waciwoci uytkowych powok anodowych.
W przypadkach, gdy w kpielach uszczelniajcych stosowane s specjalne dodatki,
zapobiegajce tworzeniu si nalotu na powierzchni, naley zwrci specjaln uwag
na wyniki bada metod rozstrzygajc, metod grawimetryczn lub, jeli jest
stosowana, metod barwienia kroplowego.

2.3.1 Barwny test kroplowy zgodny z EN 12373-4
Wartoci 0 do 2 (wg skali EN 12373-4) s akceptowalne. Wartoci 3 do 5 s
nieakceptowalne.
Powyszy test musi by zawsze przeprowadzony na detalach o najwikszej gruboci
powoki.
To badanie jest mniej skuteczne dla uszczelnienia hydrotermicznego prowadzonego z
uyciem soli niklu i/lub soli kobaltu, jak rwnie dodatkw organicznych typu
detergentw. Nie jest rwnie odpowiednie dla bada powok barwionych.
2.3.2 Pomiar admitancji zgodny z EN 12373-5
To badanie nie jest odpowiednie dla stopw, zawierajcych wicej ni 2% krzemu,
1,5% manganu lub 3% magnezu, jak rwnie dla elementw impregnowanych
(uszczelnianych na zimno).
Granica, wyraona w S, dla anodowania bezbarwnego, anodowania z barwieniem
integralnym oraz dla elementw elektrolitycznie barwionych, wyliczana jest wg wzoru:

400
e (e = grubo warstwy w m)
Metody tej nie stosuje si do bada elementw barwionych elektrolitycznie na kolory
redni brz, ciemny brz i czarny, dla ktrych badania nieniszczce jeszcze nie
istniej. Prowizorycznym rozwizaniem dla zbadania szczelnoci tak barwionych i
uszczelnianych hydrotermicznie powok moe by nastpujce badanie:
Inspektor powinien najpierw zmierzy admitancj na stosownej partii. Nastpnie
powinien przeprowadzi test rozstrzygajcy wg 2.3.3 na detalu wykazujcym
najwysz warto admitancji. Jeli wyniki testu rozstrzygajcego s
satysfakcjonujce, partia zostaje uznana za zgodn z wymaganiami, jeli nie, wynik
badania jest nie zadowalajcy.
2.3.3 Pomiar ubytku masy po zanurzeniu w roztworze kwasw fosfo-
rowego i chromowego, ze wstpn obrbk w kwasie, zgodnie z EN 12373-7 (test
ubytku wagi)
To badanie jest testem rozstrzygajcym przy ocenie jakoci uszczelnienia.
Maksymalny dopuszczalny ubytek masy: 30.0 mg/dm.
Badanie ubytku masy powinno by zawsze przeprowadzane na elemencie o
najwyszej admitancji w badanej partii lub, jeli zastosowano zimne uszczelnianie, na
elemencie o najwikszej gruboci warstwy.
2.4. Badanie odpornoci na cieranie
W niniejszym rozdziale opisano metod badania cieralnoci i zwizanych z ni wa-
ciwoci uytkowych powok.

2.4.1 Metoda badania odpornoci na cieranie zgodnie z Zacz-
nikiem IV
Badanie jest oparte na Normie BS 6161, cz 18 : 1991

Do przeprowadzenia badania konieczny jest odpowiedni papier cierny szklany, klasy
00 bardzo drobny.

Zwarty osad biaego, kredowego proszku wskazuje, e powoka jest bardziej mikka
ni materia cierny i element powinien zosta odrzucony.

2.4.2 Badanie rozstrzygajce
W przypadkach spornych prbki powinny by badane przy uyciu Metody Koa Cierne-
go (EN 12373 9). Prbki majce Wskanik cieralnoci poniej 1.4 s zadowalajce.
2.5. Odporno na dziaanie wiata
ISO 2135
Dla elementw do zastosowa zewntrznych, warto odpornoci na wiato musi
osign bd przekroczy warto 8 okrelon w normie ISO 2135.
Wykazano, e elementy barwione metod elektrolityczn speniaj ten warunek.
2.6. Prba w kwanej mgle solnej, zgodnie z ISO
9227
ISO 9227 (czas badania: 1000 godzin)
To badanie jest stosowane dla oceny wyrobw i procesw, ktrych jeszcze nie obej-
muj niniejsze Wymagania (patrz Dodatek VI)
2.7. Badanie przez zanurzenie w kwasie azotowym
Pomiar ubytku masy po zanurzeniu w kwasie azotowym (24 godziny w 50% (obj.) kwa-
sie azotowym w temperaturze 20C)
To badanie jest stosowane dla oceny wyrobw i procesw, ktrych jeszcze nie obej-
muj niniejsze Wymagania (patrz Dodatek VI)

Rozdzia 3
Wymagania techniczne

3. Wymagania techniczne
3.1. Umowa z klientem
Umowa midzy zakadem a klientem powinna okrela nastpujce parametry:
materia
tekstura powierzchni
klasa gruboci
kolor
sposb konserwacji w warunkach uytkowania
3.1.1 Materia
Niniejsze Wymagania QUALANOD maj zastosowanie do aluminium i jego stopw.
Najpowszechniej stosowane stopy do anodowania to: z serii 1000, 3000 i 5000 dla
wyrobw walcowanych i serii 6000 dla wyrobw wyciskanych. Wymienione materiay
nie maj takiego samego wygldu po anodowaniu nawet czasem dla tego samego
stopu. Dlatego klient musi sprecyzowa rodzaj stopu i zapewni, e jest on zgodny z
odpowiednimi Normami i e nadaje si do anodowania, oraz e spenia wymagania dla
znaku jakoci.
Po wzajemnych uzgodnieniach midzy zakadem a klientem mog by uyte inne
rodzaje stopw. Klient powinien na pimie poda wymagan klas gruboci powoki
oraz wymagany sposb uszczelniania.
W procesach integralnego barwienia mog by uyte odpowiednie stopy specjalne.
Jako do anodowania
Dla uzyskania szczeglnie dekoracyjnych efektw lub szczeglnie jednolitego wygldu
powinno si stosowa stopy o jakoci do anodowania. S one produkowane z uyciem
specjalnych technik wytwarzania

Metal dla uzyskania powierzchni o wysokim poysku
Dla uzyskania powierzchni o wysokim poysku powinno by uyte aluminium najwy-
szej czystoci.

"Samobarwice stopy dla procesw w roztworach kwasu siarkowego albo kwa-
sw siarkowego i szczawiowego
Inne stopy specjalne mog by stosowane dla osignicia okrelonych kolorw.
3.1.2 Tekstura powierzchni
Kocowy wygld wyrobw zaley od obrbki powierzchni bezporednio przed
anodowaniem i musi by uzgodniony midzy klientem a zakadem. Naley wybra
prbki odniesienia stosujc oznaczenia podane w normie EN 12373-1. Na wymagania
dotyczce rwnomiernoci wygldu maj wpyw zarwno procesy wytwarzania
elementw aluminiowych jak rwnie operacje obrbki powierzchniowej.
Rozmiar dopuszczalnych odchyle wygldu powierzchni i jego rwnomiernoci
powinien zosta uzgodniony z uyciem zaakceptowanych prbek pokrytych powok
anodow o wymaganej gruboci. Obie strony musz te uzgodni stosowan metod

oceny. Trzeba zaznaczy, e w tym przypadku nie jest moliwe okrelenie grnych i
dolnych wzorcw wygldu powierzchni, gdy ma na ni wpyw zbyt wiele czynnikw.
Dla przykadu, chocia mamy skal stopnia poysku od 0 do 100, to jednak dwie prbki
o tej samej wartoci poysku mog w ocenie wizualnej znaczco si rni.
3.1.3 Klasy gruboci
Powoki anodowe s sklasyfikowane przy pomocy liczb odpowiadajcych gruboci
powoki na powierzchni istotnie wanej, wyraonej w mikrometrach.
S to nastpujce klasy:
Klasa 5 minimalna rednia grubo 5 m

Klasa gruboci musi by okrelona przez klienta. Dla zastosowa w architekturze jest
ona uzaleniona od norm krajowych oraz agresywnoci rodowiska i wynosi:

Zastosowania wewntrzne co najmniej klasa 5
Zastosowania zewntrzne co najmniej klasa 15
3.1.4 Kolor
Wymagane zabarwienie powok anodowych musi by uzgodnione pomidzy klientem a
wykonawc anodowania. Dopuszczalne odchyki kolorw mog zosta okrelone za
pomoc akceptowanych przez obie strony prbek. Mog to by przyjte wzorce koloru
o najjaniejszym i najciemniejszym dopuszczalnym zabarwieniu. Naley uzgodni tak-
e metod oceny.
3.1.5 Czyszczenie i konserwacja
Maksymaln trwao anodowanych elementw konstrukcyjnych przy umiarkowanych
kosztach zapewni prosty system konserwacji, oparty na realnej ocenie miejscowych
warunkw.
Szczegowy opis podano w Dodatku V.
3.1.6 Reklamacje
Kada reklamacja musi by kierowana przez klienta do zakadu na pimie. Zakad musi
prowadzi rejestr reklamacji, zawierajcy podjte dziaania (patrz 5.1.1.8).
3.2. Wyposaenie zakadw anodujcych
Niniejszy rozdzia podaje wymagania dotyczce wyposaenia i urzdze stosowanych
w anodowniach posiadajcych licencj.
3.2.1 Wanny
Materia i wykadziny
Wybr materiau i/lub wykadzin wanien musi zapewni uniknicie ryzyka
zanieczyszczenia roztworw.

Pojemno i konstrukcja wanien
Objto wanien anodujcych musi by proporcjonalna do amperau, zapewniajcego
osignicie wymaganej gstoci prdu oraz pozwalajcego na utrzymanie waciwej
temperatury.
3.2.2 Chodzenie kpieli
Wydajno chodzenia
Wydajno zastosowanego systemu chodzenia musi zapewni odprowadzenie caego
ciepa wydzielanego podczas procesw elektrolitycznych przy uyciu maksymalnych
wydajnoci instalacji elektrycznej i z prdkoci, z jak jest generowane. Wydzielane
ciepo w kaloriach na godzin podczas normalnego anodowania w temperaturze
roboczej w przyblieniu wynosi:
0.86 x I x (V + 3) = K gdzie: I = maksymalne natenie w amperach
V = maksymalne napicie w voltach
K = wydajno chodzenia w kcal/h
Warunki otoczenia musz by wzite pod uwag podczas obliczania cakowitej
wydajnoci chodzenia.
3.2.3 Mieszanie kpieli
Ruch elektrolitu wzgldem obrabianych elementw musi by wystarczajcy, aby
odebra ca ilo ciepa wydzielanego na powierzchni aluminium w czasie procesu
anodowania.
Mieszanie powietrzem jest szczeglnie wane w procesie anodowania indywidualnych
elementw. Istotne jest utrzymanie odpowiedniej temperatury roztworu w pobliu
anodowanej powierzchni; obecno obszarw o niedostatecznym mieszaniu prowadzi
do wytworzenia wadliwych powok anodowych.
Minimalna stosowana wydajno mieszania powietrzem powinna wynosi 5 m
3
/h na 1
m
2
powierzchni wanny (mierzona rotametrem); zalecana warto to 12 m
3
/h na 1 m
2

powierzchni wanny.
Przepyw powietrza musi zapewni rwnomierne mieszanie elektrolitu w caej objtoci
kpieli; najlepiej to osign przez uycie duej objtoci powietrza o niskim cinieniu
uzyskanego z dmuchawy raczej ni z kompresora. Jeli stosujemy kompresor to
naley zwrci uwag na wymiary rurek i otworw mieszajcych, aby zapewniay
rwnomierne mieszanie.
Mieszanie elektrolitw przez zastosowanie konwencjonalnych pomp cyrkulacyjnych
jest niewystarczajce do utrzymania waciwej temperatury kpieli.
3.2.4 Ogrzewanie
Wydajno ogrzewania dla poszczeglnych wanien jest uzaleniona od temperatur,
jakie maj by utrzymane podczas rnych etapw obrbki. W szczeglnoci musi
zapewni utrzymanie temperatury kpieli uszczelniajcej minimum 96C podczas
procesu uszczelniania hydrotermicznego.
3.2.5 Zasilanie prdem
Wyposaenie i instalacje elektryczne (prostowniki i szyny prdowe) musz by zdolne
wytworzy i przesa prd o danej gstoci dla wsadu wykorzystujcego pen
wydajno prostownika.

Regulacja napicia
Musi by moliwo regulacji napicia prdu staego w krokach nie wikszych ni 0,5
volta.
Prdko wczania napicia nie jest istotna. Natomiast powolne obnianie napicia w
kocu cyklu moe prowadzi do uszkodzenia warstwy tlenkowej.
Przyrzdy pomiarowe
Wskaniki skal na woltomierzach i amperomierzach musz by takie, aby kada
dziaka reprezentowaa maksymalnie 2% (volty) i 5% (ampery) z caego zakresu skali.
Przyrzdy pomiarowe musz by w klasie precyzji 1.5% i powinny by sprawdzane
dwukrotnie w cigu roku.
W przypadku zasilania prdem o zoonej czstotliwoci naley zapewni, aby
przyrzdy pomiarowe wskazyway rzeczywist warto skuteczn prdu. Jest bardzo
istotne, aby pracowa z waciw gstoci prdu, a to oznacza, e musi by mierzony
faktycznie dostarczany do wanny prd.
Styki
Spadek napicia w przekroju kontaktu midzy szyn prdow wanny i szyn
doprowadzajc prd do wanny nie moe by wikszy ni 0,3 volta; temperatura na
styku nie moe wzrosn wicej ni 30C powy ej temperatury otoczenia.
3.2.6 Zawieszki
Przekrj poprzeczny zawieszek
Zawieszki aluminiowe, zanurzane w elektrolicie, musz mie przekrj wikszy ni 0.2
mm/A. Wiksze przekroje wymagane s dla tytanu, ktry posiada wiksz
rezystancj.
Styki
Liczba i rozmiar stykw musi by wystarczajca do doprowadzenia prdu
rwnomiernie do wszystkich elementw wsadu i na ca powierzchni kadego
elementu. Sia docisku w punkcie zamocowania musi by wystarczajca do
zapobiegnicia utlenianiu miejsc kontaktu i poruszaniu si czci podczas procesu.
Rozmieszczenie elementw na zawieszce
Elementy obrabiane powinny by rozmieszczone na zawieszkach w taki sposb, aby
zapewni rwnomierny rozkad gruboci powoki. Zawieszenie elementw bardzo gsto
albo wielokrotnymi rzdami bez rozdzielenia katod bdzie prowadzio do wzrostu
rnic gruboci powoki. Zaleca si stosowanie ukadu z centraln katod midzy
rzdami obrabianych elementw.
3.3 Procesy anodowania
W niniejszym rozdziale podano zalecenia dla posiadaczy licencji, jak prowadzi
proces anodowania, z uwzgldnieniem wymaga z rozdz. 3.3.1.
3.3.1 Wymagania procesowe
Jeeli stosuje si proces uszczelniania inny ni konwencjonalny sposb
hydrotermiczny lub zimna impregnacja, wwczas wymagane jest, aby technologia ta
zostaa zbadana zgodnie z Zacznikiem VI i uzyskaa aprobat Qualanod.

Dostawcy barwnikw, technologii barwienia elektrolitycznego oraz uszczelniania
redniotemperaturowego musz dostarczy odpowiednie instrukcje technologiczne. W
przypadku barwnikw podana musi by temperatura, pH i czas barwienia. Podobnie
przy barwieniu elektrolitycznym wykonawca musi stosowa si do instrukcji otrzymanej
od dostawcy technologii. Uszczelnianie redniotemperaturowe naley prowadzi
zgodnie z pisemn instrukcj dostawcy uznan przez Qualanod.
W procesie barwienia naley stosowa barwniki speniajce wymagania odpornoci na
wiato podane w rozdziale 2.5. Dla zastosowa zewntrznych posiadacze licencji nie
mog stosowa procesu barwienia elektrolitycznego na kolor czarny w solach miedzi.
Jeeli stosowany jest dodatek do gorcego uszczelniania w wodzie, sposb jego
stosowania musi by zapisany w formie odpowiedniej instrukcji, dostpnej dla
inspektora w celu moliwoci sprawdzenia prawidowoci prowadzenia operacji.
Przed i po anodowaniu detale powinny by przechowywane w poza pomieszczeniem
anodowni. Musz by chronione przed kondensacj i brudem. Kada cz po
anodowaniu powinna by oznaczona klas gruboci.
3.3.2 Pukanie
Naley przygotowa przynajmniej jedn osobn puczk po kadym z etapw obrbki
(przygotowanie powierzchni, anodowanie, barwienie)
Niektre etapy obrbki wymagaj kilkukrotnego pukania. Ma to zwaszcza odniesienie
do anodowania, gdy woda w pierwszej puczce zazwyczaj jest zakwaszona, dlatego
konieczne jest drugie pukanie przed barwieniem lub uszczelnianiem.
Anodowane detale nie mog nigdy zostawa w kwanej puczce duej ni 1 do 2
minut. Detale pozostawione na duej w takiej puczce naraone s na niszczenia
warstwy anodowej.
3.3.3 Trawienie
Procesy trawienia oraz procesy metalurgiczne wytwarzania aluminium maj wpyw
na wygld anodowanych wyrobw. Dlatego w celu uzyskania danego i jednolitego
wygldu powierzchni naley skrupulatnie kontrolowa operacje trawienia.
Wykonawca anodowania musi stosowa si do instrukcji otrzymanych od dostawcy
chemikaliw do roztworw trawicych oraz, o ile to moliwe, od dostawcy pwyrobw.
W przypadku braku penych instrukcji naley stosowa si do poniszych wskazwek.
Aby uzyska jednolity wyrb naley zachowywa w wskich granicach stenia
wolnego wodorotlenku sodu, glinu i ewentualnych dodatkw w roztworze. Skad
roztworu mona skutecznie utrzymywa w danych granicach przez stosowanie
krystalizatora do cigej regeneracji roztworu lub przez uycie wiecznych kpieli (nie
wymagajcych wymiany lub regeneracji), w ktrych wystpuje rwnowaga pomidzy
mas substancji wchodzcych i wychodzcych z roztworu.
W czasie trawienia nastpuje ubytek masy aluminium ze sta szybkoci, natomiast
poysk obnia si z szybkoci malejc. Po pewnym czasie zalenym od warunkw
trawienia uzyskuje si w przyblieniu stay stopie poysku. Naley ten czas wyznaczy
i prawidowo ustawia czas trawienia. W ten sposb trawienie atwiej bdzie mona
kontrolowa, zmniejszy si ryzyko niepowtarzalnoci wygldu powierzchni, atwiej
bdzie mona ustawi prawidowy czas obcieku i pukania elementw wytrawionych.

3.3.4 Anodowanie
Rozdzia ten podaje typowe parametry anodowania wsadw z hydrotermicznym
uszczelnianiem lub impregnacj (zimne uszczelnianie). Inne elektrolity i/lub inne
warunki mog by stosowane pod warunkiem uzyskiwania jakoci anodowania
przynajmniej tak dobrej, jak uzyskuje si prowadzc proces zgodnie z podanymi
wymaganiami.
Elektrolity z kwasu siarkowego
Stenie wolnego H
2
SO
4
powinno by nie wiksze ni 200 g/l, zmienno w granicach
10 g/l wybranej wartoci.
Zawarto glinu powinna by nie wiksza ni 20 g/l, ale zalecana midzy 5 do 15 g/l.
Zawarto chlorkw powinna by nie wiksza od 100 mg/l.
Stenie kwasu jest krytycznym parametrem tylko przy wysokich temperaturach
anodowania. Przy wyszym steniu kwasu wymagany jest niszy wolta anodowania
(ok. 0,04 V na g/l H
2
SO
4
), ale prowadzi to do wikszych strat kpieli i wyszego
zuycia kwasu. Niska zawarto glinu powoduje wzrost wraliwoci powoki na wysokie
temperatury kpieli. Wysza zawarto glinu wymaga wyszego woltau anodowania
(ok. 0,2 V na g/l glinu). Chlorki w elektrolicie anodujcym mog powodowa wery
podczas anodowania i powoduj obnienie odpornoci na warunki pogodowe.
Elektrolity z kwasu siarkowego i kwasu szczawiowego
Stenie wolnego H
2
SO
4
powinno by nie wiksze ni 200 g/l, zmienno w granicach
10 g/l wybranej wartoci.
Stenie kwasu szczawiowego powinno wynosi przynajmniej 7 g/l. Stenie powyej
10 g/l nie wnosi korzyci, nie powoduje rwnie niekorzystnego wpywu. 5 g/l kwasu
szczawiowego to zbyt mao, aby uzyska jaki efekt, ale wzrost stenia poprawia
jako powoki. Stenie powyej 15 g/l nie daje adnych korzyci, powodujc tylko
wzrost kosztw produkcji.
Zawarto glinu powinna by nie wiksza ni 20 g/l, zalecana midzy 5 do 15 g/l.
Temperatura kpieli z kwasu siarkowego
Powinna by kontrolowana z dokadnoci 1.5C w stosunku do wybranej
temperatury, bez wzgldu na wielko wsadu. Maksymalna akceptowalna rnica
temperatur w kpieli w ssiedztwie detali powinna wynosi 2C i mie ci si w poniej
podanym maksymalnym zakresie:
Klasy Rzeczywista temperatura
gruboci kpieli
5 i 10 nie powyej 21C
15, 20 i 25 nie powyej 20C
Podane temperatury oznaczaj najwysz temperatur w dowolnym czasie i miejscu w
elektrolicie podczas procesu. Temperatura kpieli do anodowania jest jednym z
najwaniejszych czynnikw, wpywajcych na jako powoki anodowej i przekraczanie
tych temperatur, spowodowane niewystarczajc kontrol, sabym mieszaniem lub
nieodpowiednim zawieszeniem elementu jest odpowiedzialne za wikszo problemw
z jakoci anodowania.
Temperatura kpieli kwas siarkowy kwas szczawiowy
Powinna by kontrolowana z dokadnoci 1.5C w stosunku do wybranej
temperatury, bez wzgldu na wielko wsadu. Maksymalna akceptowalna rnica
temperatur w kpieli w ssiedztwie detali powinna wynosi 2C i mie ci si w powyej
podanym maksymalnym zakresie.

Dla wszystkich klas gruboci rzeczywista temperatura nie powinna przekracza 24C.
Podane temperatury oznaczaj najwysz temperatur w dowolnym czasie i miejscu w
elektrolicie podczas procesu.

Gsto prdu
Dla anodowania w kwasie siarkowym rednia gsto prdu wynosi:
1.2 - 2,0 A/dm dla klasy 5, 10
1.4 - 2,0 A/dm dla klasy 15
1.5 - 2,0 A/dm dla klasy 20, 25
Ryzykowne dla jakoci jest stosowanie niskiej gstoci prdu do wytwarzania grubych
powok (klasy 20 i 25). Wysoka gsto prdu wymaga dobrego kontaktu i dobrego
mieszania, ale stwarza mniej problemw jakociowych.
Elektrody (katody)
Stosunek powierzchni (powierzchnia robocza) katody do anody powinien mieci si w
zakresie 1:1.5 do 1:2.5.
Zalecane s katody aluminiowe. Dla katody umieszczonej na cianie wanny brana jest
pod uwag tylko jedna strona; dla katody centralnej obie strony powinny by
uwzgldnione.
Przy wysokim stosunku powierzchni katody do anody stosowanie wanien wyoonych
oowiem bez oson ekranowych moe prowadzi do problemw z nierwnomiern
gruboci powoki. Zastosowanie elektrod aluminiowych pozwala na prac przy
najniszym napiciu anodowania.
Odlego midzy katod a anod nie powinna by mniejsza ni 150 mm.
Przenoszenie elementw po anodowaniu
Gdy cykl anodowania zosta zakoczony, obrabiane detale musz by przeniesione z
elektrolitu anodujcego do puczki najszybciej, jak to moliwe. Nie mog one nigdy by
pozostawione w kpieli anodujcej bez prdu. Jest to kolejny czynnik mogcy
powodowa uszkodzenie powoki i pogorszenie jakoci powierzchni detalu.
3.3.5 Uszczelnianie przez obrbk hydrotermiczn
Czas uszczelniania
Czas konieczny dla otrzymania dobrego uszczelnienia powinien wynosi przynajmniej
2 min/mikrometr jeeli nie jest stosowane uszczelnianie wstpne.

Uszczelnianie w gorcej wodzie
10 minut po zanurzeniu wsadu temperatura nie powinna by nisza ni 96C.
Fosforany, fluorki i krzemiany inhibituj proces uszczelniania.
Uszczelnianie w gorcej wodzie z dodatkami
Jeli stosowane s dodatki w kpielach uszczelniajcych (np. zapobiegajce tworzeniu
si nalotu), nie bdzie konieczne przeprowadzenie procedury opisanej w Dodatku VI,
ale szczeglnej uwagi i specjalnych stara naley dooy do testu rozstrzygajcego.
Uszczelnianie par
Minimaln temperatur jest temperatura nasyconej pary wodnej.

3.3.6 Zimna Impregnacja/Zimne Uszczelnianie (CI-CS) z zastosowaniem flu-
orku niklu
Rozdzia zawiera zalecenia dotyczce wdroenia procesw impregnacji albo zimnego
uszczelniania bazujcych na fluorku niklu. Zawiera wiedz o tych procesach zdobyt
w ostatnich latach i definiuje najwaniejsze parametry
1
.
Warunki anodowania
Podobnie jak dla innych procesw uszczelniania istotne jest wytworzenie warstwy
tlenkowej o dobrej jakoci, speniajcej wymagania z rozdz. 3.3.4.
Pierwszy etap obrbki: impregnacja
Stenia skadnikw procesu CI/CS:
Zawarto jonw niklu 1,2 - 2.0 g/l
Wolne jony fluorkowe 0,5 - 0.8 g/l
Uwaga: zanieczyszczenia kpieli mog inhibitowa proces zimnego uszczelniania;
zalecane stenia graniczne podano poniej:
Jony sodu
2
lub potasu
3
mniej ni 300 ppm
Jony amonowe
4
mniej ni 1,500 ppm
jony siarczanowe mniej ni 4,000 ppm
jony fosforanowe mniej ni 5 ppm
jony glinu mniej ni 250 ppm
Efekt zanieczyszczenia kpieli wzrasta, gdy kilka z tych substancji wystpuje jedno-
czenie. Wtedy niedostateczna jako uszczelnienia moe wystpi nawet gdy poziom
ste poszczeglnych skadnikw jest niszy ni tu wskazano.
Temperatura kpieli 25 do 30C
pH 6 0.5
Czas impregnacji 0.8 do 1.2 min/m anodowej powoki tlenkowej
Pukanie pukanie po impregnacji jest niezbdne
Chemikalia CI/CS
Dostawca musi poda zakadowi anodujcemu dokadne informacje nt. procentowej
zawartoci aktywnych skadnikw, a w przypadku materiaw sypkich procentowy
udzia materiaw nierozpuszczalnych.
Nierozpuszczalne skadniki soli do sporzdzania kpieli (np. odwodniony fluorek niklu)
osadzaj si na powierzchni anodowanych detali w postaci proszku i nie mog
stanowi wicej ni 3% produktu. Konieczna jest ciga filtracja kpieli CI/CS.
Przygotowanie kpieli
Dla procesw CI/CS wana jest jako wody. Zanieczyszczenia, takie jak wap i glin,
tworz z fluorkami nierozpuszczalne produkty, obniajc ich stenie i czasami

1
UWAGA: procesy zimnej impregnacji/zimnego uszczelniania bazuj na chemikaliach, ktre dyfunduj do porw anodowej warstwy
tlenkowej i inicjuj reakcje chemiczne. Dlatego procesy CI/CS zale nie tylko od temperatury, ale take od uytych chemikaliw i
innych czynnikw procesu. Niniejsze wymagania dotycz tylko procesw CI/CS bazujcych na fluorku niklu.
2
Te substancje s uyte jako skadniki regulujce kpiel
3
Te substancje s uyte jako skadniki regulujce kpiel
4
Te substancje s uyte jako skadniki regulujce kpiel.

powodujc osiadanie proszku. Istotne jest uywanie wody demineralizowanej do
uzupeniania kpieli.
Na og konieczne jest mieszanie kpieli, a filtrowanie jest zawsze niezbdne dla
uniknicia jej zmtnienia.
Parametry operacji
Parametry procesw CI/CS s bardzo istotne i musz by cile kontrolowane dla
osignicia zadowalajcych efektw. Wane jest rwnie pamitanie o parametrach
wzajemnie zalenych; np.: wysokie stenie fluorkw wymaga niszej temperatury
operacji i/lub krtszego czasu uszczelniania i wyszego pH. Dodatkowo wanym
czynnikiem jest molowy stosunek niklu do fluorkw, poniewa szybkoci ich zuywania
rni si.
Stenia skadnikw kpieli
Bardzo wane jest kontrolowanie zawartoci niklu i fluorkw. Nadmiar wolnych jonw
fluorkowych powoduje atakowanie powoki anodowej i dlatego molowy stosunek
midzy niklem a fluorkami nie moe przekracza 1:2. Oznacza to w praktyce, e
stenie niklu musi by wiksze ni 1.55 x zawarto wolnych fluorkw.
Zawarto jonw niklu i wolnych fluorkw musi si zawiera w nastpujcych
granicach:
Zawarto jonw niklu 1.2 - 2.0 g/l
Zawarto wolnych jonw fluorkowych 0.5 - 0.8 g/l
W niektrych przypadkach 5 10% niklu moe by zastpione kobaltem dla
zmniejszenia zielonkawego odcienia niebarwionych czci.
Zawarto wolnych fluorkw w kpieli i stosunek nikiel/fluorki musi by sprawdzany
przynajmniej raz dziennie; kpiel naley uzupenia bardzo ostronie, unikajc
uywania kpieli zanim dodane substancje zostan cakowicie rozpuszczone.
Fluorek niklu jest sabo rozpuszczalny, moe zatem rozpuci si niecakowicie.
Wskazane jest uzupenianie skadnikw kpieli w oddzielnym mieszalniku poza wann
zabiegow. Fluorki zuywane s szybciej ni nikiel, dlatego dodawanie fluorku amonu
lub rozcieczonego (10%) roztworu kwasu fluorowodorowego
5
jest niezbdne dla
podtrzymania prawidowej rwnowagi skadnikw.
Pomiar cakowitej zawartoci fluorkw wskazuje, jaka ich ilo zwizana jest w
trwaych kompleksach albo w sabo rozpuszczalnych zwizkach (zawiesinach) i daje
wan informacj o poziomie zanieczyszcze w kpieli. Wskazane jest utrzymywa
stenie wolnych fluorkw w niszych granicach, jeli rnica midzy steniem
wolnych jonw i cakowitym steniem fluorkw jest dua.
Metody analiz kpieli musz by dostarczone przez producenta chemikaliw. Zwykle
do oznaczania niklu uywana jest metoda EDTA, a do oznaczania wolnych fluorkw
metoda potencjometryczna z elektrod jonoselektywn. Do oznaczania cakowitego
stenia jonw fluorkowych mog by stosowane metody wolumetryczne.
Temperatura kpieli
Kpiel musi by utrzymywana w granicach temperatur midzy 25C a 30C.

5
Roztwory kwasu fluorowodorowego s bardzo niebezpieczne i naley nimi operowa z najwysz ostrono-
ci, zgodnie z zaleceniami BHP

Temperatura silnie wpywa na kinetyk procesu. Zbyt wysoka temperatura,
szczeglnie gdy stenie wolnych fluorkw jest na wysokim poziomie, powoduje
atakowanie anodowej warstwy tlenkowej i w efekcie proszkowato powierzchni.
pH kpieli
pH roztworu musi by utrzymywane w granicach 6 0.5.
W zasadzie wysze pH jest korzystniejsze, ale niemoliwe jest przekroczenie wartoci
6,5 bez spowodowania wytrcania w kpieli wodorotlenku niklu. Warto pH wpywa
na ilo wytrcanego w porach niklu i przy wartoci poniej 5,5 osadzana jest
niewystarczajca ilo niklu.
Uwaga: pH musi by mierzone z du ostronoci, gdy fluorki w roztworze mog
powodowa niszczenie elektrod pehametru i szklanych membran. W zwizku z tym
wana jest regularna, okresowa kontrola elektrod pehametru.
Czas uszczelniania
Czas impregnacji musi mieci si midzy 0.8 a 1.2 min/m gruboci powoki.
Pukanie po CI-CS
Po procesie CI/CS niezbdne jest dokadne pukanie w zimnej wodzie.
Drugi etap obrbki starzenie przez obrbk w gorcej wodzie
Do cakowitego zakoczenia procesw CI/CS naley obrabiane elementy podda na
pewien czas dziaaniu wysokiej wilgotnoci, co mona przyspieszy przez zanurzenie
zimno uszczelnionych elementw w gorcej wodzie zgodnie z 3.2.11 na czas 0.8 1.2
min/m albo w roztworze 5 - 10 g/l siarczanu niklu w temperaturze minimum 60C na
czas 0.8 1.2 min/m powoki. Uatwia to kontrolowanie operacji i powinno stanowi
zasadniczy skadnik obrbki.
Dokadne pukanie midzy zimn impregnacj a obrbk w gorcej wodzie jest
absolutnie niezbdne, gdy jony fluorkw mog inhibitowa konwencjonalne procesy
uszczelniania.
Powoki uszczelniane na zimno s bardziej skonne do tworzenia pkni na
powierzchni ni uszczelniane metod konwencjonaln, szczeglnie, gdy eksponowane
s w gorcym, suchym rodowisku. Problem ten w duym stopniu jest zredukowany
przez obrbk w gorcej wodzie po zimnym uszczelnianiu.
Kontrola jakoci.
Jeli procesy CI/CS s stosowane jak tu opisano, wcznie z zanurzeniem w gorcej
wodzie po zimnym uszczelnieniu, to tak uszczelnione detale mog by badane tak
samo, jak uszczelnione konwencjonalnie.
Najbardziej odpowiednim badaniem jest test barwny, zgodny z EN 12373-4 i badanie
ubytku masy, zgodne z EN 12373-7. Granice akceptacji podano w rozdziaach 2.3.1 i
2.3.3.
Na razie nie jest pewne, czy metoda pomiaru admitancji, zgodna z EN 12373-5 moe
by stosowana do badania czci uszczelnianych na zimno.

3.3.7 Uszczelnianie w temperaturach porednich
Jak podano w Zaczniku VI tylko systemy przebadane i zaaprobowane przez
QUALANOD mog by stosowane, aby mc ubiega si o znak jakoci.
3.4 Laboratorium i sprzt do bada
W niniejszym rozdziale opisano wymagania dotyczce laboratorium i aparatury ba-
dawczej w zakadzie posiadajcym licencj.
3.4.1 Laboratorium
Zakad anodujcy musi posiada odpowiednio wyposaone laboratorium. Kady poje-
dynczy sprzt laboratoryjny musi posiada kart z numerem identyfikacyjnym i wia-
dectwami kalibracji.
3.4.2 Przyrzdy do badania gruboci
Zakady musz posiada przynajmniej dwa przyrzdy do badania gruboci metod
prdw wirowych lub jeden mierzcy metod prdw wirowych i jeden mikroskop
pomiarowy do pomiaru metod rozszczepionego wiata, zgodnie z rozdz. 2.2.1 a) i b)

3.4.3 Przyrzdy i roztwory do badania uszczelnienia
Zakad musi posiada przynajmniej jeden przyrzd do pomiarw admitancji oraz
wzorzec dla sprawdzania dokadnoci jego odczytw.
Wyjtek: jeli zakad stosuje wycznie zimn impregnacj, ten przyrzd nie jest
konieczny.
Dla przeprowadzenia testu rozstrzygajcego zgodnego z rozdz. 2.3.3 niezbdny jest
nastpujcy sprzt:
- waga analityczna (dokadno 0.1 mg)
- suszarka
- eksykator
Laboratorium zakadowe musi posiada roztwory dla przeprowadzenia testu barwnego.

Wyjtek: jeli zakad stosuje wycznie zimn impregnacj, ten przyrzd nie jest
konieczny.

3.4.4. Sprzt do bada kpieli
Laboratorium zakadowe musi posiada pehametr i dwa roztwory buforujce.
3.4.5 Materia do badania odpornoci na cieranie
Do przeprowadzenia badania konieczny jest odpowiedni papier cierny szklany, klasy
00 bardzo drobny (patrz rozdz. 2.4.1)

Rozdzia 4
Wymagania dla kontroli wewntrznej

4. Wymagania dla kontroli wewntrznej
Celem kontroli wewntrznej jest zapewnienie, e jako wyrobw odpowiada niniejszym
Wymaganiom. Posiadacz licencji musi stosowa si do wymaga podanych w
niniejszym rozdziale. Te same kryteria musz by stosowane do cigego anodowania z
poprawkami podanymi w Zaczniku VIII. W przypadku stwierdzenia niezgodnoci
zakad musi podj natychmiastowe kroki zaradcze i przeprowadzi dalsze badania
produkcji przed wysaniem wyrobw do klienta. Wszystkie te dziaania musz by
rejestrowane.

4.1 Badanie kpieli do trawienia
Analizy kpieli trawicej musz by wykonywane zgodnie z instrukcj otrzyman od
dostawcy chemikaliw do trawienia. W przypadku braku takiej instrukcji oznaczanie
cakowitego stenia wodorotlenku sodu, glinu i ewentualnie dodatku naley prowadzi:
raz na dzie na kad wann przy pracy trzyzmianowej;
raz na dwa dni na kad wann przy pracy dwuzmianowej;
raz na trzy dni na kad wann przy pracy jednozmianowej;
Zgodnie z wynikami analiz naley korygowa skady kpieli.
Wyniki analiz naley zapisywa w rejestrze dostpnym dla inspektora. Naley poda
take liczb zmian w systemie pracy.
4.2 Badanie kpieli do anodowania
Kpiele do anodowania musz by analizowane przynajmniej:
Kada kpiel raz dziennie przy pracy trzyzmianowej,
Kada kpiel raz na dwa dni przy dwch omiogodzinnych zmianach na dzie
Kada kpiel raz na trzy dni przy jednej omiogodzinnej zmianie na dzie
Wyniki tych bada musz by wprowadzane do kart albo innych rejestrw, atwo
dostpnych dla inspektora. Zarejestrowane musz by nastpujce dane: warto
nominalna, nieprzekraczalne wartoci maksymalne, rzeczywista warto zmierzona i
liczba zmian roboczych.
Wane: podkrela si, e maksymalne, dopuszczalne wartoci z rozdz. 3.3.4 maj
zastosowanie tylko do typowych warunkw anodowania. Wszystkie inne zaakceptowane
przez QUALANOD warunki musz by rejestrowane na pimie i zapisy te musz by
udostpnione inspektorom, ktrzy mog sprawdza poprawno ich stosowania.
4.3 Sprawdzanie temperatury kpieli
Temperatura kadej kpieli do trawienia, anodowania i uszczelniania musi by
kontrolowana przynajmniej dwukrotnie na zmian robocz, w regularnych odstpach.
Temperatur kpieli do trawienia naley mierzy na pocztku cyklu trawienia.
Temperatura kpieli do anodowania musi by mierzona w kocu cyklu anodowania.
Temperatura kpieli do uszczelniania musi by mierzona 10 minut po zanurzeniu
wsadu.

Wyniki tych bada musz by wprowadzone do kart albo innych rejestrw, atwo
dostpnych dla inspektora.
4.4 Sprawdzanie pH kpieli uszczelniajcych
Warto pH kpieli uszczelniajcych musi by sprawdzana przynajmniej dwukrotnie na
zmian robocz, w regularnych odstpach.
Wyniki tych bada musz by wprowadzone do kart albo innych rejestrw, atwo
dostpnych dla inspektora.
4.5 Badanie jakoci uszczelnienia
4.5.1 Test barwny
Badanie to musi zawsze by przeprowadzane na detalu z najgrubsz powok.
Dla anodowania naturalnego lub jasno barwionego test barwny musi by wykonywany
przynajmniej raz na kpiel na kad zmian robocz.
Jeli wynik testu wynosi 2, przeprowadzony musi by test ubytku masy albo
uszczelnienie naley powtrzy i wykona ponownie test barwny. Wszystkie wyniki
badania ubytku masy i wyniki testu barwnego musz by wprowadzone do rejestru
kontroli produkcyjnej (patrz rozdz. 4.8).
Musz by przestrzegane instrukcje od dostawcy chemikaliw dotyczce
przygotowania roztworw do testu. Jeli roztwory barwnikw opisane w Normie EN -
12373-4 s odpowiednio przechowywane, bd miay trwao do dwch lat. Jednake
ich warto pH musi by sprawdzana co trzy miesice. Jeli pH roztworu przekracza
poziom, opisany przez dostawc chemikaliw, wwczas musi to by skorygowane
zgodnie z wymienion wyej instrukcj dostawcy
4.5.2 Admitancja
Jeli mierzona jest admitancja zgodnie z EN 12373-5 zamiast przeprowadzania testu
barwnego, to stosujemy analogicznie reguy z rozdz. 4.5.1 tj. naley przeprowadzi
badanie ubytku masy albo naley powtrzy uszczelnianie, jeli zmierzona warto
przekracza warto graniczn (20 S).
4.5.3 Badanie ubytku masy
Badanie ubytku masy zgodne z EN 12373-7 musi by przeprowadzone przynajmniej:
Raz dziennie na kad wann uszczelniajc, jeli barwione elementy
anodowane stanowi 100% cakowitej produkcji w tygodniu
Raz na dwa dni na kad wann uszczelniajc, jeli barwione elementy
anodowane stanowi wicej ni 50%, ale mniej ni 100% cakowitej produkcji w
tygodniu
Raz na tydzie na kad wann uszczelniajc, jeli barwione elementy
anodowane stanowi mniej ni 50% cakowitej produkcji w tygodniu
Wane: naley zauway, e czas uszczelniania musi by funkcj maksymalnej
gruboci faktycznie zmierzonej, a nie teoretycznej gruboci wymaganej przez klienta.

Jeli nie jest moliwe pobranie prbek z partii produkcyjnej, zakad moe
przeprowadzi badanie ubytku masy na blaszce (panelu) wykonanej z tego samego
stopu, co partia produkcyjna i obrabianej jednoczenie z ni. Naley ten fakt
odnotowa w rejestrze.
4.6 Badanie gruboci
Grubo warstwy musi by badana przynajmniej raz na kad zawieszk produkcyjn.
Zaleca si rwnie kontrol gruboci przed barwieniem i uszczelnianiem.
Wartoci minimalne i maksymalne, zmierzone na gotowym wyrobie, musz by
wprowadzone do rejestru kontroli produkcyjnej (patrz rozdz. 4.8).
Jeli nie jest moliwe pobranie prbek z partii produkcyjnej, zakad moe
przeprowadzi badanie gruboci na blaszce (panelu) wykonanej z tego samego stopu,
co partia produkcyjna i obrabianej jednoczenie z ni. Naley ten fakt odnotowa w
rejestrze.

4.7 Badanie odpornoci na cieranie (patrz rozdz. 2.4.1)
Badanie odpornoci na cieranie musi by przeprowadzone przynajmniej raz na
zmian dla kadej wanny anodujcej na czciach w klasach gruboci 20 i 25.
Jeeli nie jest moliwe pobranie prbki z partii produkcyjnej, mona wykona test
cieralnoci na prbce wykonanej z tego samego stopu co materia obrabiany i
poddanej obrbce rwnolegle z parti produkcyjn. Naley odnotowa to w rejestrze.
4.8 Kontrola produkcyjna
Zakad musi posiada system kontroli zapewniajcy nadanie za produkcj i
zawierajcy przynajmniej ponisze informacje:
Nazw i adres klienta, numer zamwienia lub serii;
Dat produkcji;
Rodzaj anodowania, barwne czy naturalne;
Uzgodniona klasa gruboci warstwy i rzeczywicie zmierzona grubo (warto
maksymalna i minimalna)
Wyniki testu barwnego lub badania admitancji, jeli jest mierzona;
Wyniki badania ubytku masy;
Pomiary przeprowadzone w przypadku otrzymania wynikw niezgodnych z
wymaganiami;
Inne uwagi.
Informacje te mog by rejestrowane w systemie komputerowym.
4.9 Wzmocnienie kontroli wewntrznej
Jeli wyniki bada nie odpowiadaj wymaganiom, bez wzgldu na przyczyn
negatywnego wyniku:
1) zakad wystosuje pismo wyjaniajce do Stowarzyszenia Krajowego (GL), w ktrym
poda propozycje rozwizania problemu;

2) zakad wzmocni kontrol wewntrzn poprzez podwojenie czstotliwoci bada kpieli
przez okres szeciu miesicy:
Test barwny lub badanie admitancji: dwa razy na zmian kada wanna
Badanie ubytku masy:
o Raz na dwa dni na kad wann, jeli barwienie stanowi < 50%
tygodniowej produkcji
o Raz na dzie na kad wann, jeli barwienie stanowi 50% i < 100%
o Raz na zmian na kad wann, jeli barwienie = 100%
4.10 Oznaczanie i etykietowanie
Zakad musi ustanowi i utrzymywa procedury w jasny sposb wice odpowiednie
rysunki, specyfikacje lub inne dokumenty podczas wszystkich faz produkcji, dostawy i
montau. Pojedyncze wyroby, cz lub cao partii musz by bezbdnie
identyfikowalne. Sposb identyfikacji musi by zapisany w rejestrze kontroli
wewntrznej.
Towary, opakowania i dokumenty towarzyszce musz by znakowane i etykietowane
zgodnie z "Zasadami Uywania Znaku Jakoci QUALANOD" (Dodatek IIa, 7).

QUALANOD SPECIFICATIONS - 31 - Edition 01.07.2010
Wymagania dla kontroli wewntrznej w zakadzie anodujcym
Przedmiot badania Minimalne odstpy czasu Wyniki
Kpiele do trawienia i anodowania Raz dziennie kada kpiel, przy pracy trzyzmianowej
Raz na dwa dni kada kpiel, przy dwch omiogodzinnych
zmianach dziennie
Raz na trzy dni kada kpiel, przy jednej omiogodzinnej zmianie
dziennie
Wyniki s wprowadzane do kart albo innych zapisw (2).
Temperatura kpieli do trawienia, anodowania i
uszczelniania
Mierzy dwukrotnie na zmian dla kadej wanny w regularnych
odstpach:
- Na pocztku cyklu trawienia (wanna do trawienia)
- W kocu cyklu anodowania (wanna anodujca)
- Dziesi minut po zanurzeniu (wanna uszczelniajca)
Wyniki s wprowadzane do kart albo innych zapisw (2).
pH kpieli uszczelniajcych Dwukrotnie na kad zmian, w regularnych odstpach Wyniki s wprowadzane do kart albo innych zapisw (2).
Uszczelnianie Test barwny lub pomiar admitancji dla anodowania na kolor
naturalny:
Raz na zmian kada kpiel
Badani ubytku masy:
Raz dziennie dla kadej kpieli, jeli barwne anodowanie stanowi
100% (1)
Raz na dwa dni dla kadej kpieli, jeli barwne anodowanie stanowi
wicej ni 50% (1)
Raz na tydzie dla kadej kpieli, jeli barwne anodowanie stanowi
mniej ni 50% (1)
Jeli wynik testu barwnego wynosi 2 lub warto admitancji
osigna graniczn warto 400/e S/m, obowizkowo
naley powtrzy badanie ubytku masy lub ponownie
uszczelni elementy,
Wyniki bada naley zapisa w rejestrze kontroli
produkcyjnej.
Grubo warstwy Raz na kad zawieszk na wyrobach gotowych. Wyniki naley zapisa na etykietach zakadowych i w
rejestrze kontroli produkcyjnej.
Klasy gruboci 20 i 25 Badanie cieralnoci przynajmniej raz na zmian z kadej wanny
anodujcej
Jasny osad proszku na papierze ciernym.
1) cakowita wydajno tygodniowa 2) swobodnie dostpne dla inspektora
Wzmocnienie kontroli wewntrznej: patrz rozdz.4.9

Rozdzia 5
Licencjonowanie zakadw anodujcych

5. Licencjonowanie zakadw anodujcych
5.1 Przyznawanie licencji
Dla otrzymania licencji zakad musi przeby procedur, przedstawion na Diagramie A.
5.1.1 Kontrola wyrobw gotowych (P)
Wszystkie wyniki testw musz by zgodne z wymaganiami Specyfikacyjnymi. Jeli
niemoliwe jest pobranie prbek z partii produkcyjnej, ze wzgldu na ksztat, wielko,
form produktu, inspektor moe przeprowadzi testy na panelach wykonanych z tego
samego stopu oraz poddane obrbce rwnoczenie razem z parti produkcyjn.
5.1.1.1 Inspekcja labolatorium i urzdze do bada
Labolatorium i urzdenia do bada powinny spenia wymagania okrelone w
rozdziale 3.4, odnonie funkcjonalnoci i dostpnoci urzdze.
5.1.1.2 Pobieranie prbek
Badania wyrobw gotowych powinny by wykonywane wycznie na elementach, ktre
pomylnie przeszy kontrol zakadow lub elementach, ktre zostay spakowane i/lub
gotowe do wysyki. Spawane ramy bd traktowane jako jeden element do bada.
Kada z czci ramy, ktra jest mechanicznie skrcona rubami stanowi osobny
element do bada. Rwnie elementy izolowane cieplnie materiaami
nieprzewodzcymi bd rozpatrywane jako osobne elementy do bada.
5.1.1.3 Widoczne wady
Gotowe produkty powinny by wolne od widocznych wad, tak jak opisano w rozdziale
2.1.1.
5.1.1.4 Pomiar gruboci
Blachy i tamy z powierzchni istotnie wan wiksz ni 2 m
Wszystkie elementy powinny by w caoci sprawdzone i wszystkie musz posiada
wystarczajc grubo warstwy.
Pozostae elementy: statystyczna kontrola stosowana jest z uyciem prbek, pobiera-
nych zgodnie z poniszym grafikiem:
Wielko partii (*)
Liczba losowo wybranych
prbek
Akceptowalna liczba prbek
poniej normy
1 10 wszystkie 0
11 200 10 1
201 300 15 1
301 500 20 2
501 800 30 3
801 1,300 40 3
1,301 3,200 55 4
3,201 8,000 75 6

8,001 22,000 115 8
22,001 110,000 150 11
*partia = cao zlecenia klienta lub jego cz, bdca w zakadzie.
Inspektor musi zawsze sprawdzi przynajmniej 30 prbek.
adna z lokalnie zmierzonych gruboci nie moe by nisza ni 80% wymaganej klasy
gruboci.
Liczba elementw, z ktrych kady moe posiada redni grubo warstwy nisz ni
minimalna rednia grubo w wymaganej klasie gruboci, jest podana w powyszej
tabeli. Zwraca si uwag, e aden ze zmierzonych elementw nie moe posiada
lokalnej gruboci poniej 80% klasy gruboci
5.1.1.5 Nieniszczce badanie uszczelnienia (test barwny lub badanie admitancji)
Stopie uszczelnienia powinien by badany przy uyciu testu barwnego lub pomiaru
admitancji wg wyboru inspektora.
Zasady pobierania prbek s takie same, jak przy pomiarze gruboci, oprcz tego, e
wszystkie prbki powinny speni minimalne wymagania.
5.1.1.6 Niszczce badanie uszczelnienia (badanie ubytku masy)
W czasie dwch inspekcji dla przyznania znaku jakoci musi by wykonane
przynajmniej jedno badanie ubytku masy.
Inspektor posiada moliwo wykonania badania ubytku masy w jego laboratorium na
prbkach pobranych z zakadu w czasie inspekcji.
Prbki powinny by wzite z profili wczeniej badanych i maj by przygotowane przez
zakad wg instrukcji inspektora. Inspektor powinien trwale oznaczy prbki w celu
zapobiegnicia ich zamianie.
5.1.1.7 Badanie odpornoci na cieranie
Jeli wrd prbek, pobranych zgodnie z rozdz. 5.1.1.2 znajduj si prbki w klasie
gruboci 20 lub 25, inspektor w celach informacyjnych wykona na jednej z nich
badanie odpornoci na cieranie(rozdzia 2.4.1).
Jeli wynik badania odpornoci na cieranie jest ujemny, powinno si przeprowadzi
test rozstrzygajcy (patrz rozdzia 2.4.2), jeli i on jest ujemny, kontrola powinna by
uznana jako niesatysfakcjonujca.
5.1.1.8 Sprawdzenie kontroli wewntrznej
Inspektor powinien sprawdzi, czy bya prowadzona kontrola zakadowa i czy jej wyniki
byy w peni rejestrowane jak okrelono w rozdziale 4.
5.1.1.9 Kontrola rejestracji reklamacji
Inspektor powinien sprawdzi, czy by prowadzony rejestr reklamacji i czy waciwie
opisano, jak reklamacje byy rozpatrywane i jakie podejmowano dziaania

5.1.2 Inspekcja zakadu i wyposaenia (I)
Jak podano w rozdz. 3.2. i 3.3.1.
5.1.3 Kocowa ocena przed przyznaniem licencji

Wyniki inspekcji powinny by zapisane w oficjalnym raporcie kontrolnym, dostarcza-
nym przez QUALANOD.

Inspektor powinien przedoy raport kontrolny w Stowarzyszeniu Krajowym (GL).

Raporty kontrolne powinny by oceniane przez Stowarzyszenie Krajowe (GL). Pod nad-
zorem QUALANOD, Stowarzyszenie Krajowe powinno zadecydowa, czy zakad speni
wymagania, czy nie.

Jeli wyniki nie speniaj wymaga, zainteresowany zakad ma prawo zoy odwoanie
do Stowarzyszenia Krajowego w cigu 10 dni.
Po negatywnej inspekcji, gdy zakad i sprzt nie speniy wymaga, ponowna inspekcja
moe by dokonana tylko po zawiadomieniu przez zakad o naprawieniu opisanych
brakw.

Przed przyznaniem licencji musz by przeprowadzone dwie zadowalajce inspekcje
zakadu, sprztu i gotowych wyrobw, zgodnie z poniszym Diagramem A.

Jeli licencja na uywanie znaku jakoci nie moe by przyznana, zakad musi czeka
sze miesicy przed ponownym ubieganiem si o licencj.

pozytywny negatywny
I + P
I + P
I + P
OTRZYMANIE
ZNAKU
ZNAK NIE
OTRZYMANY
I + P

Diagram A : Procedura uzyskania znaku jakoci
P = Inspekcja gotowych wyrobw (5.1.1)
I = Inspekcja zakadu i wyposaenia (5.1.2)

Wynik inspekcji:

Kada ramka oznacza inspekcj.

5.1.4 Umowa ze Stowarzyszeniem Krajowym (GL)
Gdy licencja zostaa przyznana, licencjobiorca i Stowarzyszenie Krajowe jako posia-
dacz znaku jakoci musz podpisa umow. Umowa powinna zawiera minimalne
wymogi przykadowej umowy, wymienione w Dodatku III.
5.2 Rutynowe kontrole licencjobiorcy
W celu przeduenia licencji zakad musi przeby procedur wedug poniszego
Diagramu B. Kady licencjobiorca powinien przej kontrol wyrobw przynajmniej
dwukrotnie, ale nie wicej ni piciokrotnie w cigu kadego roku. Rutynowe inspekcje
bd prowadzone bez uprzedniego zapowiedzenia i musz zawiera te same badania,
jak dla przyznania licencji, poza specjalnymi przypadkami podanymi poniej.

5.2.1 Specjalne wymagania dla bada wyrobw gotowych
5.2.1.1 Powtrzenie, jeli ubytek masy przewysza 30.0 mg/dm
Jeli podczas badania inspektor stwierdzi ubytek masy wikszy ni 30.0 mg/dm,
powinien on powtrzy badanie na nowej prbce, pobranej z tej samej partii. Wynik
drugiego badania powinien by decydujcy o wyniku inspekcji.
Jeli ubytek jest wikszy ni 30.0 mg/dm, inspektor musi jak najszybciej sprawdzi
urzdzenia i wyposaenie zakadu.
5.2.1.2 Badania wyjtkowe (gdy ubytek masy jest 45 mg/dm
2
)
Inspektor niezwocznie przekae wyniki Stowarzyszeniu Krajowemu.
O podjtej decyzji Stowarzyszenie Krajowe (patrz rozdz. 5.2.3) zawiadamia QUALANOD
przed poinformowaniem zakadu.
5.2.2 Kontrola zakadu (I)
Kontrola zakadu bdzie dokonywana regularnie co dwa lata.
5.2.3 Ocena wynikw kontroli rutynowych
Wyniki bada powinny by zarejestrowane w oficjalnym formularzu, dostarczanym
przez QUALANOD.

Inspektor powinien przedstawi raport kontrolny Stowarzyszeniu Krajowemu.

Raporty kontrolne s oceniane przez Stowarzyszenie Krajowe. Pod nadzorem
QUALANOD, Stowarzyszenie powinno zadecydowa, czy wyniki bada speniaj wyma-
gania, czy nie. Jeli to konieczne, moe zadecydowa o wycofaniu licencji, zgodnie z
procedur przedstawion w poniszym Diagramie B. Zakad powinien zosta poinformo-
wany o decyzji na pimie.

Jeli wyniki nie speniy wymaga, zainteresowany zakad ma prawo do odwoania si
do Stowarzyszenia Krajowego w cigu 10 dni.

Jeli wyniki bada s nie spenione z powodu stwierdzenia przez inspektora faktu
ubytku masy rwnego lub wyszego ni 45 mg/dm
2
, Stowarzyszenie Krajowe,
poinformowane niezwocznie przez inspektora, powinno zadecydowa o wycofaniu
bd nie, licencji ocenianemu zakadowi, opierajc swj werdykt na wynikach
uzyskiwanych przez zakad w poprzednich latach.
Jeli wynik inspekcji by niezadowalajcy, to do standardowej powtrnej inspekcji,
przeprowadzanej w cigu miesica, bdzie dodana w cigu czterech miesicy
dodatkowa wizyta, w celu sprawdzenia wzmocnionej kontroli wewntrznej, zgodnie z
rozdz. 4.9.
Po negatywnej inspekcji, gdy zakad i sprzt nie speniy wymaga, ponowna inspekcja
moe by dokonana tylko po zawiadomieniu przez zakad o naprawieniu opisanych
brakw.

pozytywny negatywny

Jeli licencja zostaa wycofana, to przed ponownym ubieganiem si o znak jakoci za-
kad powinien odczeka przynajmniej sze miesicy.
Diagram B : Procedura wznowienia znaku jakoci

P = Inspekcja gotowych wyrobw (5.1.1)
I = Inspekcja zakadu i wyposaenia (5.1.2)

Wynik inspekcji:

Kada ramka oznacza inspekcj.

LICENCJA UTRZYMANA LICENCJA WYCOFANA
Jeli warto ubytku
masy 45 mg/dm
2
Z
a
l
e
n
i
e

o
d

d
e
c
y
z
j
i

S
t
o
w
a
r
z
y
s
z
e
n
i
a
P+I*
I + P
I + P
I + P
opcja 2 opcja 1

(*) inspekcja zakadu(I) przynajmniej raz na dwa lata lub ilekro wymagana ( patrz 5.2.2)

Opcja 1 lub 2 do wyboru przez zakad
Opcja 2 moe by wybrana tylko raz na pi lat

5.3 Prawo apelacji kontrolowanego zakadu
Zainteresowany zakad powinien otrzyma kopi kadego raportu z inspekcji. Jeli
wyniki nie speniaj wymaga, to raport powinien zawiera wszystkie szczegy i
uzasadnienia ewentualnych decyzji. Zakad powinien mie prawo odwoania si w
cigu 10 dni.
5.4 Poufno informacji
Wszystkie informacje, dotyczce wynikw bada i ich oceny powinny by poufne.
5.5 Nieprzekraczalne terminy zoenia raportw kontrolnych
Raporty z inspekcji o negatywnym wyniku powinny by wysane do Sekretariatu
QUALANOD przez Stowarzyszenie Krajowe w cigu jednego miesica po inspekcji.

Wszystkie pozostae raporty powinny by dostarczone do Sekretariatu QUALANOD w
cigu trzech miesicy po dacie inspekcji.
Dodatek II
Dodatki

Dodatek II
Dodatki
DODATEK I Terminologia
*

ALUMINIUM
*

Aluminium i stopy aluminium.
ANODOWANE ALUMINIUM *
Aluminium z powok anodow, wytworzon w procesach elektrolitycznego utleniania,
podczas ktrego powierzchnia aluminium jest przeksztacana gwnie w powok
tlenkow, posiadajc wasnoci ochronne, dekoracyjne lub funkcjonalne.
ANODOWANE ALUMINIUM WYCISKANE DO ZASTOSOWA
ARCHITEKTONICZNYCH
Anodowane aluminium wyciskane, uywane do staych elementw konstrukcyjnych w
zastosowaniach wewntrznych i zewntrznych, dla ktrych wany jest zarwno wygld,
jak i trwao.
REDNIA GRUBO *
rednia warto okrelonej iloci pomiarw gruboci miejscowej, rozmieszczonych
rwnomiernie na powierzchni istotnie wanej na pojedynczym elemencie anodowanym.
ALUMINIUM ANODOWANE BEZBARWNIE *
Anodowane aluminium, pokryte bezbarwn, przejrzyst powok tlenkw.
ALUMINIUM ANODOWANE BARWNIE *
Anodowane aluminium, barwione podczas samego anodowania lub w kolejnych
procesach barwienia.
ALUMINIUM ANODOWANE BARWIONE METOD ZOON *
Anodowane aluminium z tlenkow powok anodow, barwion w procesie barwienia
elektrolitycznego lub wytworzon w procesie anodowania z barwieniem integralnym, a
nastpnie barwione absorpcyjnie z uyciem barwnika.
ALUMINIUM ANODOWANE DEKORACYJNIE
Anodowane aluminium o jednolitym lub rnorodnym wygldzie, speniajcym
wymagania estetyczne.

*
Definicje oznaczone gwiazdk zaczerpnito z EN 12373-1 (wydanie angielskie)
Dodatek II
ANODOWANE ALUMINIUM, BARWIONE ELEKTROLITYCZNIE
Anodowane aluminium z anodow powok tlenkw barwion poprzez elektrolityczne
osadzanie metalu lub tlenkw metalu w strukturze porw powoki.

HYDROTERMICZNE USZCZELNIANIE ANODOWANEGO ALUMINIUM
Uszczelnianie zastosowane po anodowaniu polegajce na umieszczeniu
anodowanego aluminium w gorcej wodzie, o temperaturze nie niszej ni 96C lub
parze o temperaturze nie niszej ni temperatura pary nasyconej.
IMPREGNACJA LUB TZW. ZIMNE USZCZELNIANIE ALUMINIUM
Obrbka po anodowaniu, skadajca si z impregnacji za pomoc fluorkw niklu i na-
stpujcemu po niej starzeniu przez obrbk w gorcej wodzie.
ALUMINIUM ANODOWANE Z BARWIENIEM INTEGRALNYM *
Anodowane aluminium, ktre anodowano z uyciem odpowiednich elektrolitw
(najczciej na bazie kwasw organicznych), powodujcych otrzymanie barwnej
powoki ju w trakcie samego procesu anodowania.
ANODOWANE ALUMINIUM Z BARWIENIEM INTERFERENCYJNYM *
Anodowane aluminium z anodow powok tlenkw, barwion z wykorzystaniem
efektu optycznej interferencji.
MIEJSCOWA GRUBO *
Oznacza pomiary gruboci, przy ktrych wykonuje si okrelon liczb pomiarw w
danym miejscu powierzchni istotnie wanej pojedynczego detalu.
OBRBKA WSTPNA
Obrbka zmieniajca wykoczenie i jako powierzchni aluminium poprzez zastoso-
wanie mechanicznych, chemicznych lub elektrochemicznych procesw przed anodo-
waniem.
USZCZELNIANIE ANODOWANEGO ALUMINIUM
Kady proces nastpujcy po anodowaniu w wyniku ktrego nastpuje znaczne zmniejszenie
porowatoci i zdolnoci adsorpcyjnych powoki anodowej, przy rwnoczesnym wzrocie jej
odpornoci na czynniki chemiczne.
POWIERZCHNIA ISTOTNIE WANA
Powierzchnia istotnie wana musi by okrelona przez klienta. Jest to cz cakowitej
powierzchni, ktra jest kluczowa ze wzgldu na wygld lub funkcjonalno danego
wyrobu.
Dodatek II
DODATEK IIa Wytyczne stosowania Znaku Jakoci
QUALANOD dla anodowania aluminium w roztworach
kwasu siarkowego
1. Definicje
Dalej w tekcie znak jakoci bdzie oznacza przedstawiony wczeniej znak zareje-
strowany 2 padziernika 1974 w Federalnym Biurze Praw Autorskich i Patentw (nr rej.
272069) i zatwierdzony 21 padziernika 1974 w Midzynarodowym Rejestrze Znakw
Towarowych pod numerem 409951 przez Stowarzyszenie Kontroli Jakoci Przemysu
Anodowania (QUALANOD), Zurich. Przeduono 16 wrzenia 1994.
"QUALANOD" bdzie oznacza Association for Quality Control in the Anodizing Indu-
stry, Zurich (Stowarzyszenie Kontroli Jakoci Przemysu Anodowania).
"GL" bdzie oznacza Gwnego Posiadacza Licencji w danym kraju (General Licen-
cee Stowarzyszenie Krajowe).
"Licencj jest postanowienie wydania przez albo w imieniu QUALANOD upowanienia
do uywania znaku jakoci zgodnie z niniejszymi regulacjami.
"Produkty objte licencj s to wyroby wymienione w punkcie 5 tych regulacji.
"Wymagania s to Wymagania Znaku Jakoci QUALANOD dla anodowania alumi-
nium w roztworze kwasu siarkowego.
Licencjobiorca, "Posiadacz licencji lub posiadacz to zakad upowaniony do uy-
wania znaku jakoci.
2. Prawo wasnoci znaku jakoci
Znak jakoci jest wasnoci QUALANOD i nie moe by przejty przez nikogo, kto nie
jest upowaniony na zasadzie licencji, zgodnie z niniejszymi przepisami.
QUALANOD nada GL ogln licencj na znak jakoci dla.......................................
(kraju) z prawem wydawania upowanie do stosowania znaku zgodnie z obecnymi
regulacjami dla poszczeglnych zakadw anodujcych.
3. Rejestr posiadaczy licencji
QUALANOD prowadzi rejestr, zawierajcy (jako dodatek do innych danych, mogcych
by decydujcymi teraz lub pniej) nazw, adres i rodzaj prowadzonej dziaalnoci
kadego posiadacza licencji, dat nadania licencji, nr przypisany kademu posiada-
czowi, dat wycofania licencji i inne, niezbdne dla QUALANOD szczegy.
Posiadacz licencji musi niezwocznie powiadomi GL o wszelkich zmianach nazwy lub
adresu. GL musi przesa informacj do QUALANOD dla naniesienia stosownych po-
prawek w rejestrze.
Dodatek II
4. Kwalifikacje skadajcych wniosek
Upowanienie do uywania znaku jakoci moe by nadane pod warunkiem, e zga-
szajcy prowadzi lub zamierza prowadzi anodowanie wyrobw objtych licencj.
Nadanie licencji upowania waciciela do uywania znaku jakoci na produktach wy-
kazanych w licencji. Licencja nie jest przenona.
5. Produkty objte licencj
Znak jakoci moe by stosowany wycznie do aluminium anodowanego w roztwo-
rach kwasu siarkowego, ktre spenia niniejsze Wymagania.
6. Badanie wyrobw
Zgodnie z Rozdz. 5 tych Wymaga.
7. Uywanie znaku jakoci
7.1 Uywanie znaku jakoci przez posiadaczy licencji
Zarwno czarno-biay jak i niebiesko-biay znak jakoci moe by umieszczany bezpo-
rednio na towarach, pismach firmowych, ofertach lub fakturach, cennikach, kartach i
caej literaturze zakadowej, broszurach, katalogach i reklamach gazetowych. Sowa:
Znak Jakoci dla Anodowania Aluminium (albo inny tekst, waciwy dla danego kraju)
mog by dodane w miejscu po prawej stronie znaku (patrz Dodatek IIb, rys. 1 i 2).
Poprzez uycie znaku jakoci na wyrobach zakad gwarantuje, e jako dostawy jest
zgodna z jakoci ofertowan lub w pewnych przypadkach jakoci zamwion.
Klasa gruboci powinna by
- drukowana jako symbol: gdy znak jakoci jest umieszczony na wyrobach i opa-
kowaniach
- podana na pimie: na fakturach i dokumentach towarzyszcych, zwiza-
nych z konkretn dostaw
Jeli posiadacz licencji ma kilka anodowni, znak jakoci moe by uywany tylko bez-
porednio na towarach i opakowaniach, chyba e kada anodownia naleca do
przedsibiorstwa ma prawo uywania znaku jakoci. Ograniczenie to nie ma zastoso-
wania, gdy wszystkie oddziay s upowanione do uywania znaku jakoci.
Znak jakoci o wielkoci 25 x 25 mm moe by odbijany lub drukowany na tamie sa-
moprzylepnej lub etykietkach (patrz Dod. IIb, rys. 3) w wymienionych wyej kolorach.
Posiadacz nie moe wprowadza adnych zmian ani dodatkw w znaku jakoci pod-
czas jego uywania. W przypadku oddzielnego stosowania przez posiadacza wasnych
marek lub znakw towarowych na lub w powizaniu ze swoim wyrobem, w aden spo-
sb nie moe przekroczy opisanych tu wymaga. W kadym takim przypadku posia-
dacz musi poda wszystkie stosowne informacje, z uwzgldnieniem jego sposobu
uywania znaku jakoci.
Dodatek II
7.2 Uywanie znaku jakoci przez osoby trzecie
Niektre firmy korzystajce z anodowanych produktw mog chcie uywa logo na swoich
produktach gotowych lub pismach biznesowych.
Firmy te powinny zwrci si o pisemne zezwolenie, ktre moe by przyznane pod warun-
kiem, e:
zobowi si do stosowania wycznie produktw aluminiowych anodowanych przez li-
cencjonowane anodownie;
zobowi si do przedoenia wszelkich dokumentw, ktre odnosz si do QUALANOD
do krajowych stowarzysze do zatwierdzenia, lub bezporednio do QUALANOD w krajach,
gdzie nie ma narodowych stowarzysze;
zobowi si do poddania inspekcji i kontroli przez krajowe stowarzyszenia lub
QUALANOD
Takie zezwolenie moe wymaga wniesienia opaty rocznej. Zezwolenie bdzie wycofane au-
tomatycznie jeli tylko jeden z okrelonych wyej warunkw nie zostanie speniony.
8. Warunki przyznania, odnowienia lub odmowy odnowienia licencji
Zgodnie z Rozdz. 5 niniejszych Wymaga.
9. Wycofanie licencji
GL wycofa licencj, jeli posiadacz nie bdzie stosowa si do niniejszych regulacji, a
w szczeglnoci w przypadku nieupowanionego lub niepoprawnego stosowania zna-
ku. W przypadku cofnicia licencji posiadacz otrzyma pisemne zawiadomienie ze skut-
kiem natychmiastowym. W tym przypadku, lub jeli posiadacz przestaje prowadzi za-
kad, wszystkie etykiety, znaczki, tamy, druki, piecztki, opakowania, pojemniki, cen-
niki, wizytwki, druki handlowe oraz wszystkie inne przedmioty, na lub w ktrych uwi-
doczniony jest znak jakoci musz by przekazane do GL, albo w drugim przypadku
bd do dyspozycji GL do czasu otrzymania nowej licencji przez prawnych reprezen-
tantw albo nastpcw w prowadzeniu zakadu poprzedniego posiadacza znaku.
Wczeniejsza licencja bdzie uznawana za wycofan do czasu wydania nowej licencji,
przy czym reprezentanci albo nastpcy poprzedniego posiadacza licencji powinni by
upowanieni do uywania znaku przez trzy miesice, podczas ktrych bdzie nadana
nowa licencja, chyba e GL wyda inne rozporzdzenie.
10. Poprawki do przepisw
Niniejsze przepisy mog ulega co jaki czas zmianom. Jednak poprawki, mogce
wpywa na prawa posiadacza do uywania znaku jakoci mog obowizywa dopiero
po upywie 4 miesicy od otrzymania pisemnej informacji od GL.
11. Komunikacja
Wszelkie wymagane niniejszymi przepisami powiadomienia do i od posiadacza bd
efektywnie przekazywane za pomoc waciwie adresowanych i oznakowanych listw.
Dodatek II
DODATEK II b: Stosowanie Znaku Jakoci (wymogi)

Rys.1 Moe by uywany w materiaach pimiennych, literaturze zakadowej, katalogach itp., a take w wy-
dawnictwach reklamowych
Rys. 2 Jeli znak jest umieszczany na towarach bd opakowaniach, musi zawiera oznaczenie klasy
gruboci; dotyczy to take faktur i dokumentw towarzyszcych poszczeglnym dostawom, chyba e klasa
gruboci jest ju wczeniej na nich zamieszczona.
EUROPEAN
A
L
U
M
I
N
I
U
M
A
S
S
O
C
I
A
T
I
O
N
A
S
S
O
C
I
A
T
I
O
N
A
N
O
D
I
S
E
R
S
###
EEU EEEU EE R UUUUR UU A RRRA RR S AAAS AAS AAS AASSS
Qualanod
10 1
EUROPEAN
A
L
U
M
I
N
I
U
M
A
S
S
O
C
I
A
T
I
O
N
A
S
S
O
C
I
A
T
I
O
N
A
N
O
D
I
S
E
R
S
###
Qualanod
15
QUALITY
LABEL FOR
ANODIZING OF
ALUMINIUM
QUALITY
LABEL FOR
ANODIZING OF
ALUMINIUM
Rys. 3 Moe by drukowany lub odbijany bezporednio na tamie samoprzylepnej lub etykiet-
kach w obu kolorach
EUROPEAN
A
L
U
M
I
N
I
U
M
A
S
S
O
C
I
A
T
I
O
N
A
S
S
O
C
I
A
T
I
O
N
A
N
O
D
I
S
E
R
S
###
Qualanod
20
QUALITY
LABEL FOR
ANODIZING OF
ALUMINIUM
PEARY LTD
IMPERIAL
OPEXSTREET
ANNATOWN
Dodatek III
DODATEK III (informacyjny)- przykadowa umowa licen-
cyjna, dotyczca znaku jakoci QUALANOD
Pomidzy............................................. (Oglny Posiadacz Licencji, GL) z siedzib w
............................ jako posiadaczem Oglnej Licencji na midzynarodowy znak nr 409'951 zareje-
strowany 21 Padziernika 1974, i odnowiony16 Wrzenia 1994 z upowanieniem do wydawania
licencji na uywanie znaku jakoci a
................................ w ..............................
(dalej zwanym licencjobiorc)
W dniu dzisiejszym zostaa zawarta nastpujca umowa:
1. Licencjobiorca stwierdza, e jest w posiadaniu kopii oraz jest zaznajomiony z zawartoci
Wytycznych uywania znaku jakoci QUALANOD (Dodatek IIa i IIb) oraz Wymaga znaku
jakoci QUALANOD dla anodowania aluminium w roztworach kwasu siarkowego. Niniej-
szym licencjobiorca zobowizuje si:
a) nie uywa wymienionego znaku, sam lub przez swoich przedstawicieli, dla produktw
innych ni obejmuje licencja, zgodnie z paragrafem 5 Wytycznych.
b) pozwala na badania i testy swoich wyrobw i/lub dostarcza niezbdne prbki, wg
Rozdz 5 Wymaga.
c) przestrzega Wytycznych i Wymaga pod kadym wzgldem.
d) w przypadku przerwania produkcji wyrobw objtych licencj natychmiast poinformo-
wa GL.
e) niezwocznie informowa GL o wszelkich zmianach nazwy lub adresu.
f) niezwocznie informowa GL o wszelkich znanych przekroczeniach lub niewaciwym
uyciu znaku oraz wsppracowa z GL i wspiera w zapobieganiu nieprawidowemu
uywaniu znaku.
g) ponosi opaty i pokrywa koszty (opata roczna i koszty inspekcji)
Jeli dochodzenie potwierdzi zarzuty o nieprawidowym uyciu znaku, koszt tego dochodze-
nia powinien ponie naduywajcy tego znaku. Jeli taki zarzut nie zostanie udowodniony,
koszt dochodzenia poniesie informator.

Dodatek III
2. Postpujc zgodnie z tymi postanowieniami licencjobiorca uzyskuje prawo do wymagania od
GL:
a) Wydania certyfikatu licencyjnego dla licencjobiorcy, upowaniajcego do uywania
znaku zgodnie z Wytycznymi, dla produktw wymienionych w licencji. Powzicia
wszystkich stosownych krokw w celu ochrony znaku w .......................... (kraj), dla za-
pobiegnicia jego niewaciwego lub nieupowanionego uycia oraz dla zabezpieczenia
interesw licencjobiorcy jako upowanionego uytkownika.
3. GL i licencjobiorca w zaczeniu uzgadniaj, e obecny kontrakt bdzie wany do czasu, gdy
certyfikat, wydany na podstawie tego kontraktu, bdzie wycofany na warunkach podanych w
Wymaganiach.
4. Prawo uywania znaku jakoci powinno by ograniczone do jednego roku. Jeli wszystkie
wyej wymienione warunki s spenione, prawo to powinno by przeduane, w kadym przypadku
na kolejny rok. Jeli wymagania z jakiego powodu zostan niespenione, GL moe da cztero-
miesiczne wypowiedzenie. Licencjobiorca take moe w kadym czasie i z natychmiastowym
skutkiem zrzec si prawa do uywania znaku. W tym przypadku zastosowanie ma procedura wy-
cofywania licencji, opisana w niniejszych Wytycznych.

Miejscowo, data:..................................................
Oglny Waciciel Licencji (GL) Licencjobiorca

................................................................... ......................................................................

Dodatek IV
DODATEK IV: Badanie odpornoci na cieranie powok
anodowych (wymagania)
1. Podstawy
Badanie jest oparte na zasadzie Mohsa, e substancja moe by zarysowana tylko przez
materia od niej twardszy. Odporno powierzchni anodowanej jest wobec tego oceniana
za pomoc papieru ciernego, dla okrelenia czy lub nie powoka jest twardsza ni uyty
papier cierny. Jest to zasadniczy test przechodni/nieprzechodni dla jakoci warstwy ano-
dowej.
2. Zakres
Opisana metoda jest przeznaczona gwnie dla uytku w klasie gruboci 20 lub wyszej,
przeznaczonych do uytku zewntrznego w architekturze. Jest odpowiednia do oceny po-
wok wytwarzanych w roztworach kwasu siarkowego.
3. Sprzt
3.1 Papier cierny szklany, klasy 00 (uziarnienie 240) w postaci tamy o szerokoci 12
mm i dugoci 150 200 mm

Uwaga: przechowywa w ciepym, suchym miejscu.

3.2 Sprysty bloczek podtrzymujcy papier w trakcie testu, gruboci 6 8 mm i w
przyblieniu szeroki na 30 mm i dugi na 40 mm. Odpowiednim materiaem jest gu-
ma, posiadajca twardo midzy 30 a 70 stopni w Midzynarodowej Skali Twardo-
ci dla Gum (IRHD).
4. Procedura
4.1 Prbka do bada
Prbk do bada powinien by czysty i suchy element (lub jego cz) pobrany z
partii, ktra przesza peen proces produkcyjny.
4.2 Metoda badania
Owin tam papieru ciernego wok sprystego bloczka ciern stron na ze-
wntrz, ukadajc j poprzecznie na wszej cianie bloczka, jak pokazano na rys.
1. Przytrzyma papier szczelnie dociskajc w pokazanym miejscu i mocno dociska-
jc tam ciern do anodowej warstwy wykona 10 podwjnych posuni (jedno
podwjne posunicie to przejcie do przodu i z powrotem w poprzek badanej po-
wierzchni) o amplitudzie 25 30 mm. Po 10 podwjnych pocigniciach sprawdzi
fragment papieru ciernego, ktry by w kontakcie z powok. Gsty osad kredowe-
go, biaego proszku wskazuje, e powoka jest bardziej mikka, ni cierniwo i wy-
rb powinien by odrzucony.
Dodatek IV

Brak osadu wskazuje, e powoka jest twardsza ni cierniwo, ale jasny osad
proszku, niecakowicie wypeniajcy przestrze midzy czsteczkami cierniwa,
moe wiadczy o usuniciu bardzo cienkiego powierzchniowego nalotu po
uszczelnianiu. W razie wtpliwoci wytrze do czysta badan powierzchni such
ciereczk, umieci wiey fragment papieru ciernego na krawdzi bloczka i zba-
da ponownie pierwotn powierzchni.

Uwaga 1: pomocne moe by badanie powierzchni w pozycji pionowej, gdy wszel-
kie wytrcone i starte czsteczki spadn i nie spowoduj dodatkowego tarcia.

Rys.1
4.3 Pomiar ubytku gruboci
Bardziej ilociowy wynik jest osigany, kiedy w tecie cieralnoci mierzona jest
grubo usunitej powoki. Jednake pomiar gruboci warstwy musi by dokonany
z ostronoci i za pomoc maej sondy do pomiaru prdw wirowych.

Prowadzi test zgodnie z pkt 4.2, ale wykona 50 podwjnych posuni na tej sa-
mej powierzchni. Po kadych 10 podwjnych posuniciach uywa wieej po-
wierzchni papieru ciernego i oczyszcza cieran powierzchni. Po dokonaniu 50
podwjnych posuni oczyci i wytrze powierzchni wyrobu i zmierzy grubo
powoki anodowej w kilku punktach w centrum cieranej powierzchni, uywajc
przyrzdu do pomiarw prdw wirowych o maej sondzie. Porwna uzyskan
warto z powierzchni nie cieran, przylegajc do obszaru cieranego.

Utrata wicej ni 2 mikrometrw powoki bdzie powodowaa konieczno odrzuce-
nia wyrobu.
Dodatek V
DODATEK V: Czyszczenie i konserwacja (informacyjny)
Dotyczy rozdziau 3.1.5

Zastosowania wewntrzne
Na og elementy zamontowane we wntrzach wystarczy systematycznie wyciera mikk cierk. Jeli
nie byy czyszczone przez jaki czas, moe by uyty obojtny pyn czyszczcy i mikka cierka,
nastpnie puka czyst zimn wod. Mona potem elementy polerowa mikk, such cierk dla
otrzymania wygldu zblionego do nowego.
Zastosowania zewntrzne
W praktyce czstotliwo, z jak elementy strukturalne wystawione na dziaanie atmosfery bd
czyszczone, zaley od rodzaju elementu i agresywnoci rodowiska.
Dla zewntrznych zastosowa, gdzie dekoracyjny wygld i funkcja ochronna s szczeglnie wane, np.
portale, wejcia, fronty sklepowe, etc, zaleca si cotygodniowe czyszczenie. W tym przypadku, tj. przy
regularnym czyszczeniu, moliwe jest uywanie do czyszczenia wody i irchy (zamszu), nastpnie
wyciera z gry do dou elementy mikk, such cierk.
Ramy okienne, parapety i fasady musz by czyszczone regularnie, czstotliwo zaley od
agresywnoci rodowiska i konstrukcji fasady. Najlepiej wykona to neutralnym, syntetycznym pynem
czyszczcym i ciereczk, gbk, irch lub mikk szczotk. Potem puka czyst wod i wyciera do
sucha.
Uporczywy brud mona usun lekko ciernymi rodkami czyszczcymi lub tkanin pokryt drobnym
proszkiem polerskim.
Jeli po czyszczeniu elementw strukturalnych stosowany jest rodek ochronny, naley zwrci
szczegln uwag na usunicie cienkiej warstewki resztek wody. rodek ten nie moe powodowa
knicia, nie przyciga pyu i brudu i nie wywoywa efektu opalizowania. Woski, wazelina, lanolina i
podobne rodki nie s odpowiednie.
Uniwersalne rodki czyszczce musz spenia te same wymagania.
Naley zawsze unika roztworw sody, alkaliw i kwasw. Nie naley rwnie stosowa materiaw
ciernych, cierek z wknem metalicznym, drucianych szczotek itp.

Dodatek VII
DODATEK VI: Ocena nowych produktw i procesw
(wymagania)
Wymagania okrelaj procedury, ktre powinny by przyjte przez licencjonowane anodownie.
Inspektorzy sprawdzaj czy te procedury s przestrzegane. Jeli zakad anodujcy chce uy no-
wego procesu lub produktu, powinien dowiedzie si od QUALANOD, czy nie zostay one uprzed-
nio ocenione. Jeli nie to powinien zgosi QUALANOD, by dany proces lub produkt zosta podda-
ny ocenie. Regua ta stosowana jest take, gdy dostawca chce zaoferowa licencjonowanej ano-
downi uycie nowego procesu lub produktu.

Wyniki badania bd ocenione przez Komitet Techniczny QUALANOD. Jeeli ten zadecyduje, e
wyniki bada otrzymuj pozytywn ocen, wwczas zaleca Komitetowi Wykonawczemu, aby
wprowadzi stosowne uzupenienie do Wymaga i Inspektorzy powinni by zapoznani z nowymi
wymaganiami inspekcyjnymi. Wnioskodawca zostanie poinformowany o decyzji Komitetu Wyko-
nawczego.

Ocena obejmuje nastpujce trzy etapy:

A. Zakad anodujcy lub dostawca (producent) powinien zgosi si do QUALANOD, by nowy pro-
ces lub produkt zosta sprawdzony.

B. Niezalene testy powinny by przeprowadzane w laboratorium akredytowanym zgodnie z EN-
17025 i uznawanym przez QUALANOD.

C. Prbki powinny by poddane zewntrznym warunkom atmosferycznym przez okres trzech lat.
Zgaszajcy powinien ponie wszystkie koszty zwizane z przygotowaniem prbek i testami wy-
mienionymi w punktach B i C.

Jeli proces lub produkt zaaprobowany przez QUALANOD nie jest uywany przez anodownika
przez czas duszy ni trzy lata to naley powtrzy testy laboratoryjne postpujc zgodnie z pro-
cedur wymienion w paragrafie B.

A. Zgoszenie
Producent nowego produktu lub procesu powinien zgosi si do odpowiedniego Sto-
warzyszenia Krajowego albo, jeli nie istnieje krajowa organizacja lub Gwny Posia-
dacz Licencji w odnonym kraju, do gwnego sekretariatu QUALANOD. Gwny Po-
siadacz Licencji powinien wysa zgoszenie do sekretariatu QUALANOD, ktry powi-
nien poinformowa Komitet Techniczny i przekaza wniosek przed nastpnym posiedze-
niem.
Zgoszenie powinno by napisane w jzyku angielskim. Sprawozdanie to powinno zawie-
ra opis procesu lub produktu i arkusz danych technicznych ukazujcy najwaniejsze
waciwoci. QUALANOD moe, w razie potrzeby poprosi o wicej informacji. Produ-
cent moe zdecydowa, czy chce by na tym etapie wniosek rozpatrywany by anonimo-
wo. Jeli tak, to powinien to jasno okreli w swoim wniosku
Dodatek VII
B. Badania laboratoryjne
Krajowe stowarzyszenie lub QUALANOD, powinno poinformowa wnioskodawc, ktre
laboratoria powinny by zatrudnione do prowadzenia testw.
a) Przygotowanie paneli
Przygotowanie prbek powinno odbywa si ze szczegln starannoci; prbki powinny by
wolne od wad. Ze wzgldu na fakt, e prowadzone bd testy porwnawcze dwch procesw,
wane jest, by skad chemiczny i mikrostruktury prbek byy takie same. Z tego powodu, jeli
to moliwe, prbki powinny pochodzi z tego samego profilu lub tamy.
Prbki mog by przygotowane:
w laboratorium uznanym przez QUALANOD
w laboratorium dostawcy pod nadzorem osoby odpowiedzialnej za laboratorium
W zakadzie anodujcym pod nadzorem osoby odpowiedzialnej za laboratorium i do-
stawcy

Prbki wykonane zgodnie z nowym procesem lub nowym produktem powinny by porwnane
z prbkami referencyjnymi, otrzymanymi tradycyjnymi metodami zgodnie z Wymaganiami. Je-
li Komitet Techniczny nie zdecyduje inaczej, warunki obrbki prbek referencyjnych, powinny
by nastpujce:
1. Badania przeprowadza si na profilach ze stopw EN AW 6063 lub 6060.
2. Osobne prbki s anodowane do klasy 15 i 20, kada klasa w tej samej partii anodowanej.
3. Rne prbki z kadej klasy powinny by pozostawione w "naturalnym" stanie oraz bar-
wione na kolor ciemnego brzu z uyciem roztworu soli cyny.
4. Prbki powinny by uszczelnione hydrotermicznie w gorcej wodzie
Testowane prbki reprezentujce nowy proces lub produkt powinny by wytwarzane z zasto-
sowaniem, w miar moliwoci, tych samych warunkw co prbki referencyjne.
b) Badania
Kady test powinien zosta przeprowadzony na trzech prbkach.
Seria bada obejmuje:
1. Badanie ubytku masy wg EN 12373-7 (2.3.3 Wymaga)
2. Admitancja wg EN 12373-5 (2.3.2 Wymaga)
3. Test barwny zgodnie z EN 12373-4 (2.3.1 Wymaga)
4. Pomiar ubytku masy zgodnie z 2.7 Wymaga
5. Badanie w kwanej mgle solnej wg ISO 9227 (1000 godz.) Ocena zgodnie z EN 12373-18 lub
EN 12373-19
6. Test odpornoci na cieranie zgodnie z 2.4.1 Wymaga
Dodatek VII
Oznacza to, e do testw zostanie uyte 8 zestaww prbek (2 klasy x 2 kolory x 2 procesy). Kady
zestaw testw powinien zawiera przynajmniej 18 prbek, cznie z 3 prbkami do kadego miejsca
ekspozycji zewntrznej.
Wyniki bada powinny by przesyane do wnioskodawcy i QUALANOD. Przed kolejnym spotkaniem
Komitetu Technicznego, sekretariat QUALANOD powinien zestawi wyniki i przedstawi je Komite-
towi Technicznemu do oceny. Komitet Techniczny powinien zadecydowa, czy wyniki s zgodne z
Wymaganiami i wskaza, czy naley przystpi do etapu C oceny.
C. Ekspozycja na wolnym powietrzu
Badania ekspozycji na wolnym powietrzu stosuje si do prbek otrzymanych z nowego produktu
lub procesu i prbek referencyjnych przygotowywanych w trakcie etapu B, czyli dwie klasy grubo-
ci z wykoczeniem naturalnym i w kolorze ciemnego brzu. Laboratorium badawcze powinno tak
zorganizowa prace, aby prbki (w trzech egzemplarzach) mogy by poddane ekspozycji w Genui
i Hook w Holandii na okres 3 lat.
Przed ekspozycj, pole o 2 cm szerokoci na jednej paszczynie powinno by zamaskowane na
kadej prbce. Pozwoli to zachowa pierwotny wygld i umoliwi ocen wszelkich zmian w wy-
gldzie po ekspozycji. Prbki nie powinny by czyszczone w czasie trwania ekspozycji (w innej
formie ni w sposb naturalny - deszczem). Jedn prbk z trzech z kadej grupy wycofuje si po
12 miesicach ekspozycji, dwie pozostae po dwch kolejnych latach.
Po okresie ekspozycji (1 i 3 lata) laboratorium testujce powinno zwrci prbki bez czyszczenia
do QUALANOD, ktre przedkada je do Komitetu Technicznego, do oceny na nastpnym posie-
dzeniu. Komitet Techniczny decyduje, czy wyniki s zadowalajce i kieruje odpowiednie zalecenia
do Komitetu Wykonawczego.
QUALANOD moe wyrazi zgod na zastosowanie procesu lub produktu przez licencjonowane za-
kady anodujce kierujc si tymczasow podstaw, tj. po roku ekspozycji lub po przeprowadzo-
nych penych badaniach laboratoryjnych. Ostateczna decyzja, czy udzieli zezwolenia, zostanie
podjta po ukoczeniu 3 lat ekspozycji.

Dodatek VII

DODATEK VII Spis powizanych Norm

NORMY ZWIZANE Z WYMOGAMI QUALANOD (WYMOGI)
Numer Tytu Wymagania
EN 12373-1:1998
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 1: Method for
specifying decorative and protective anodic oxidation
2.1
EN 12373-2: 1998
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 2: Determination
of mass per unit area (surface density) of anodic oxidation coatings.
Gravimetric method.
2.2.2 b)
EN 12373-3: 1998
of thickness of anodic oxidation coatings. Non-destructive measure-
ment by split-beam microscope.
2.2.1 b)
EN 12373-4: 1998
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 4: Estimation of
loss of absorptive power of anodic oxidation coatings after sealing by
due test with prior acid treatment.
2.3.1
EN 12373-5: 1998
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 5: Assessment of
quality of sealed anodic oxidation coatings by measurement of admit-
tance
2.3.2
EN 12373-7: 2002
quality of sealed anodic oxidation coatings by measurement of the
loss after immersion in phosphoric acid/chromic acid solution with
prior acid treatment.
2.3.3
EN 12373-9: 1998
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 9: Measurement
of wear resistance and wear index of anodic oxidation coatings using
an abrasive wheel wear test apparatus.
2.4.2
EN ISO 1463:1997
Metallic and oxide coatings - Measurement of coating thickness -
Microscopical method.
2.2.2 a)
2.2.3
EN ISO 2360: 2003
Non-conductive coatings on non-magnetics basis metals - Measure-
ment of coating thickness - Eddy current method.
2.2.1 a)
ISO 2135: 1984
Anodising of aluminium an its alloys - Accelerated test of light fast-
ness of coloured anodic oxide coatings using artificial light
2.5
ISO 7599:1983
Anodizing of aluminium and its alloys - Specifications for the oxide
anodic coating of the products for construction.
------
ISO 7583: 1986 Anodised aluminium Terminology ------
ISO 9227: 1990 Corrosion tests in artificial atmospheres - Salt spray tests 2.6

Dodatek VII
INNE NORMY DOTYCZCE ANODOWANIA (dla informacji)
Nr Tytu Wymagania
NF A91-451:1988 Anodised aluminium - Qualification of maintenance products ------
EN 12373-6: 1998
quality of sealed anodic oxidation coatings by measurement of the
loss after immersion in phosphoric acid/chromic acid solution with-
out prior acid.
------
EN 12373-8: 1998
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 8 : Determination
of the comparative fastness to ultra-violet light and heat of coloured
anodic oxidation coatings.
------
EN 12373-10: 2002
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 10 - Measurement
of mean specific abrasion resistance of anodic oxidation coatings
using an abrasive jet test apparatus.
------
EN 12373-11: 2000
of specular reflectance and specular gloss of anodic oxidation coat-
ings at angles of 20, 45, 60 or 85.
------
EN 12373-12: 2000
of reflectance characteristics of aluminium surfaces using integrating-
sphere instruments
------
EN 12373-13: 2000
of reflectance characteristics of aluminium surfaces using a gonio-
phpto meter or an abriged goniophptometer
------
EN 12373-14: 2000
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 14: Visual deter-
mination of image clarity of anodic oxidation coatings - Chart scale
method.
------
EN 12373-15: 2000
resistance of anodic oxidation coatings to cracking by deformation
------
EN 12373-16: 2001
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 16: Check for
continuity of thin anodic oxidation coating - Cooper sulphate test.
------
EN 12373-17: 2001
of electric breakdown potential
------
EN 12373-18: 2001
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 18: Rating system
for evaluation of pitting corrosion - Chart method.
------
EN 12373-19: 2001
Aluminium and aluminium alloys - Anodizing - Part 19: Rating system
for evaluation of pitting corrosion - Grid method.
------
BS 6161-18 : 1991
Methods of test for anodic oxidation coatings on aluminium and its
alloys. Part 18: Determination of surface abrasion resistance
2.4.1

Dodatek VIII Cige Anodowanie Tam (Wymagania)
Cige anodowanie tam jest szczeglnym procesem, podczas ktrego tama jest rozwijana i
przeprowadzana przez seri procesw gdzie poddawana jest trawieniu, anodowaniu, barwie-
niu, uszczelnianiu itd., a nastpnie ponownie zwijana.
Warunki procesu oraz technologie s istotnie odmienne od normalnego anodowania wan-
nowego, gdzie niewielkie dugoci ksztatownikw aluminiowych, wyrobw z blachy lub ma-
ych elementw, takich jak odlewy, s przymocowane do zawieszek, ktre s nastpnie trans-
portowane przez przenonik i zanurzane kolejno w rnych kpielach procesowych.
Anodowanie cige daje moliwo anodowania szybciej ni normalne anodowanie wanno-
we. Generalnie tama przesuwana jest na linii z tak prdkoci, e anodowanie musi by
prowadzone szybciej ni anodowanie wannowe.
Cige anodowanie tam moe dawa ekwiwalentny produkt do anodowania wannowego.
Jednake, istniej znaczne rnice. Musi by zastosowany szczeglny proces kontroli by wy-
tworzy dobrej jakoci produkt w wyniku cigego anodowanie tam. Powizane ze sob pa-
rametry procesowe musz by cile kontrolowane, aby uzyska ich jednolito na caej szero-
koci tamy.
S to:
1. Prdko tamy
2. Szybko przepywu kwasu w stosunku do powierzchni tamy
3. Temperatura kwasu do anodowania
4. Stenie kwasu do anodowania
5. Gsto prdu anodujcego

Szybko odbioru ciepa zaley od wzajemnej rnicy szybkoci przesuwu tamy i przepywaj-
cego w przeciwnym kierunku kwasu do anodowania, ktry nastpnie kierowany jest do wy-
miennika ciepa. Mieszanie powietrzem jest wtedy zbdne. Zbyt wolny odbir ciepa moe
prowadzi do nadmiernego dziaania chemicznego kwasu na powierzchni powoki anodowej,
w zalenoci od stenia kwasu. Powoka staje si bardziej porowata i bardziej mikka. Wia-
domo, e anodowe powoki o tych cechach mog wykazywa braki odpornoci podczas dziaa-
nia warunkw atmosferycznych. Z prdkoci tamy wynika czas jej kontaktu w roztworze ano-
dowania, a tym samym gsto prdu powinna by dostosowana do osignicia wymaganej
gruboci powoki anodowej. Jednake dua gsto prdu powoduje lokalne ogrzewanie kwa-
su; ciepo to powinno zosta skutecznie rozproszone w roztworze. Rne kombinacje czterech
parametrw mona ustali tak, by uzyska powok anodow o wymaganej gruboci, bez wy-
twarzania zbyt mikkiej powoki.
Wewntrzna kontrola produktu powinna by tak prowadzona, aby zapewni, e wybrane wa-
runki cigego anodowania tam prowadz do wytworzenia produktu waciwej jakoci.
Wymagania dla kontroli wewntrznej

Powinny by stosowane te same kryteria co w rozdziale 4 z uwzgldnieniem nastpujcych
odchyle:
1. Badania kpieli do anodowania (pkt 4.2), temperatury kpieli (4.3) i pH kpieli uszczelniajcych
(4.4)
Raz dziennie na linii do anodowania
2. Uszczelnianie (pkt. 4.5):
Test barwny: raz na kad tam
Badanie ubytku masy:
o raz na kpiel na kad zmian robocz na parti podczas wytwarzania barwio-
nych tam anodowanych.
o raz na kpiel na parti podczas wytwarzania nie barwionych tam anodowanych
3. Grubo (pkt. 4.6): kada tama powinna by sprawdzona na pocztku, w poowie i na kocu.
4. Badanie odpornoci na cieranie (pkt. 4.7): Badania odpornoci na cieranie (rozdzia 2.4) s przy-
datne do wykrywania czy zostaa wytworzona mikka powoka. Odporno na cieranie powinna
by mierzona w klasach o gruboci 15 lub wikszej. Kada tama powinna by sprawdzona na po-
cztku, w poowie i na kocu
Inspekcje
Zgodnie z rozdziaem 5, inspekcje powinny zawiera przynajmniej:
1 badanie ubytku masy
150 pomiarw gruboci punktowej dokonanej na:
o 3 tamach bieco anodowanych
o 9 tam zmagazynowanych (lub przynajmniej 1 tam zmagazynowan i prbki refe-
rencyjne)

Qualanod Spec. Ed.01.07.2010 PL PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Qualanod Spec. Ed.01.07.2010 PL PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wymagania Znaku Jakoci

You might also like