2012 / 3 Analiza

Jan Gmurczyk
Flexicurity w Danii i Polsce
wnioski i rekomendacje
Spis treci
Wstp 2
1. Istota i warianty modelu fexicurity 3
2. Flexicurity w Danii 4
3. Flexicurity w Polsce 12
3. 1. Potrzeba i propozycje zmian
w zakresie elastycznoci i bezpieczestwa 15
3. 2. Potrzeba i propozycje zmian
w zakresie aktywnej polityki rynku pracy 18
3. 3. Konieczno uatwienia warunkw
dla przedsibiorczoci 20
Zakoczenie 22
Bibliografa 23
I. Publikacje ksikowe, opracowania, raporty, dokumenty 23
II. Artykuy, komentarze, wywiady 24
III. rda statystyczne 25
2
Wstp
K
oncepcja fexicurity, zakadajca w odniesieniu do rynku pracy
poczenie elastycznoci z bezpieczestwem, wzbudza w ostat-
nich latach due zainteresowanie. Jest to rozwizanie, ktre
mona uzna za kompleksowe, albowiem czy w jeden model i harmo-
nizuje wiele obszarw gospodarki. Dobrodziejstwa jego oddziaywania
przejawiaj si nie tylko w efektywnoci rynku pracy, ale rwnie w od-
niesieniu do konkurencyjnoci caego kraju. Jednoczenie fexicurity to
pojcie none i pojemne, ktre mona rozcign na wiele odmiennych
konfguracji systemu ekonomicznego.
Za przypadek wzorcowy fexicurity uchodz rozwizania stosowane
w Danii. Z kolei w Polsce mimo pewnego zainteresowania omawian
koncepcj ani sam termin, ani flozofa fexicurity nie s jeszcze zbyt sze-
roko znane i stosowane w gospodarce.
Wobec oglnowiatowego spowolnienia gospodarczego, kryzysu strefy
euro, rosncego bezrobocia i wielu nierozwizanych problemw w kra-
jowej gospodarce, Polska stoi dzi przed wieloma wyzwaniami. Pojawia
si wic naturalne pytanie: czy i w jakim zakresie fexicurity mogoby po-
mc im sprosta? A take: na ile duski przykad mgby stanowi wzr
do naladowania?
Opracowanie ma trzy czci. Pierwsza przedstawia istot i warianty
modelu fexicurity. Druga zawiera opis duskiego modelu fexicurity oraz
wnioski dla pastw chccych powiela duskie rozwizania. Trzecia
systematyzuje wyzwania stojce dzi przed polskim rynkiem pracy, a na-
stpnie tam, gdzie jest to moliwe oferuje propozycje ich rozwiza
za pomoc koncepcji fexicurity. W czci tej nawietlono rwnie zna-
czenie poprawy warunkw do zakadania i prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej w Polsce w kontekcie denia do wdroenia rozwiza
z zakresu fexicurity.
3
1. Istota i warianty modelu fexicurity
T
ermin fexicurity to poczenie angielskich sw fexibility (elastycz-
no) i security (bezpieczestwo). Chodzi o poczenie elastycz-
noci rynku pracy z zapewnieniem pracownikom bezpieczestwa
(materialnego, socjalnego, zatrudnienia). S to dwie podane cechy
systemu gospodarczo-spoecznego, cho na pozr mog pozostawa
wobec siebie w sprzecznoci. Flexicurity zakada ich pogodzenie.
Koncepcja fexicurity sprowadza si do poszukiwania optimum midzy
bezpieczestwem a elastycznoci na rynku pracy. Z tego punktu wi-
dzenia kade dziaanie umotywowane takim poszukiwaniem mona
zakwalifkowa jako realizacj modelu fexicurity
1
.
rdo: opracowanie wasne na podstawie: Th. Bredgaard, F. Larsen, External and
internal fexicurity, Paper presented at IIRA European Congress, Copenhagen 2010, s. 13
(wersja online: faos.ku.dk/pdf/iirakongres2010/track3/79.pdf).
W debacie nad fexicurity widoczna jest tendencja do utosamiania go
z systemem, w ktrym wystpuje poczenie sabej ochrony zatrudnie-
nia z zapewnieniem pracownikom przez pastwo wysokiego poziomu
1
M. Duszczyk, Flexicurity po polsku, Instytut Obywatelski, wersja online: http://www.
instytutobywatelski.pl/9697/komentarze/fexicurity-po-polsku (10.09.2012 r.).
fexicurity to poczenie
angielskich sw fexibility
(elastyczno) i security
(bezpieczestwo)
4
bezpieczestwa socjalnego. Za Thomasem Bredgaardem i Flemmin-
giem Larsenem mona tak kombinacj uzna za zewntrzne fexicu-
rity (ang. external fexicurity). Autorzy ci zauwaaj jednak, e fexicurity
moe mie rwnie charakter wewntrzny (ang. internal fexicurity), cho
takie ujcie tematu nie jest zbyt szeroko rozpowszechnione
2
. Mechanizm
dziaania tych dwch wariantw modelu przedstawiono na rys. 1.1.,
przyjmujc za punkt wyjcia przykadowy negatywny bodziec dla frm
w postaci kryzysu gospodarczego.
Doskonaym przykadem fexicurity zewntrznego jest Dania. Poniewa
system fexicurity oglnie utosamiany jest z tym wariantem, kraj ten sta-
nowi w oczach wielu badaczy przypadek modelowy fexicurity. Z kolei
liczne cechy systemu wewntrznego fexicurity mona znale w Japonii
3

i Niemczech
4
.
2. Flexicurity w Danii
D
uski system fexicurity bazuje na trzech flarach
5
. Pierwszy z nich
to elastyczno. Pracodawcy mog szybko zatrudnia i zwal-
nia pracownikw, gdy prawne bariery w tym wzgldzie s
mae, a ochrona etatw saba. Drugi element to bezpieczestwo: zasiki
krtko- i dugoterminowe nale do najwyszych wrd pastw OECD
6
.
Trzecia cz skadowa modelu to aktywna polityka rynku pracy.
Poczenie trzech wyej wymienionych flarw systemu okrela si popu-
larnie mianem ukadu zotego trjkta. Jego schemat przedstawiono
na rys. 2.1.
2
T. Bredgaard, F. Larsen, External and internal fexicurity, Paper presented at IIRA European
Congress, Copenhagen 2010, s. 13, wersja online: faos.ku.dk/pdf/iirakongres2010/
track3/79.pdf.
3
Ibidem.
4
F. Larsen, Duskie fexicurity jest unikalne, Instytut Obywatelski, wersja online: http://www.
instytutobywatelski.pl/8865/komentarze/dunskie-fexicurity-jest-unikalne (07.08.2012 r.).
5
T. Bredgaard, F. Larsen, P. K. Madsen, The fexible Danish labour market a review,
Aalborg University, Aalborg 2005, s. 56, wersja online: www.epa.aau.dk/fleadmin/user_
upload/conniek/Dansk/Research_papers/1-the_fexibble_Danish.pdf.
6
J. Gmurczyk, Nordycki model konkurencyjnoci, SGH, Warszawa 2011, s. 79.
5
Atrakcyjno duskiego fexicurity polega na tym, e godzi ono podejcia
liberalne i socjalne. Jeli frmy widz, e ich otoczenie si zmienia, mog
reagowa szybko, zatrudniajc lub zwalniajc pracownikw. Taka sytu-
acja czyni gospodark bardziej konkurencyjn z trzech powodw:
1) frmom atwiej utrzyma si na rynku, jeli nie ma prawnie narzuconej
sztywnoci zatrudnienia, ktra prowadzi do dotowania pracownikw
niepotrzebnych lub nieefektywnych;
2) przeniesienie z frm na pastwo kosztw zwizanych z zapewnieniem
pracownikom bezpieczestwa socjalnego, wyksztacenia, szkole
itp. redukuje oglne koszty dziaalnoci biznesowej w gospodarce;
3) pracownicy atwiej przechodz z obszarw, gdzie nie s potrzebni,
tam, gdzie s bardziej produktywni; poprawia to efektywno aloka-
cyjn gospodarki i jej zdolno adaptacyjn.
rdo: Th. Bredgaard, F. Larsen, P. K. Madsen, The fexible Danish labour market
a review, Aalborg University, Aalborg 2005, s. 56, wersja online: www.epa.aau.dk/
fileadmin/user_upload/conniek/Dansk/Research_papers/1-the_flexibble_Danish.pdf;
J. Gmurczyk, Nordycki model konkurencyjnoci, SGH, Warszawa 2011, s. 81.
Zwolnieni pracownicy otrzymuj pomoc w formie zasikw, a jej wymiar
zaley od wysokoci poprzedniej pacy. Najsabiej zarabiajcy pracow-
nicy mog liczy nawet na 90% uprzedniego wynagrodzenia. Jedno-
czenie wystpuje roczny puap pomocy, ktrego zasiki nie mog prze-
kroczy. Obecnie jest to ok. 22 tys. euro. Od 2011 r. maksymalny okres
pobierania zasiku wynosi 2 lata (wczeniej byy to 4 lata)
7
. Bezrobotni nie
7
T. M. Andersen, A fexicurity labour market in the great recession the case of Denmark,
Aarhus University, Aarhus 2011, s. 56, wersja online: www.cpb.nl/sites/default/fles/paper-
fex-andersen_0.pdf.
6
pozostaj jednak dugo na utrzymaniu pastwa, gdy wikszo z nich
sama wraca na rynek pracy
8
. Brak sztywnej ochrony zatrudnienia spra-
wia, e prac nie tylko atwiej straci, ale take znale now. Osoby,
ktrym si to nie udaje, wspiera aktywna polityka rynku pracy.
Torben M. Andersen i Michael Svarer utrzymuj wrcz, e o sukcesie du-
skiego fexicurity decyduje wanie ta polityka
9
. Wskazuj oni, e hojne
wsparcie socjalne i saba ochrona miejsc pracy wystpoway w Danii
rwnie od poowy lat 70. do pocztku lat 90. XX wieku, gdy kraj by
podatny na kryzysy i cierpia z powodu wysokiego, uporczywego bez-
robocia. Dopiero seria reform z lat 90. przyniosa zmian sytuacji. Prze-
niesiono wtedy akcent z pasywnego podejcia do rynku pracy na po-
lityk aktywn, ktra m.in. ograniczya uprawnienia do zasikw i silniej
skoncentrowaa si na pobudzeniu zatrudnienia. Rysunek 2.2. ukazuje,
e o ile w roku 1993 stopa bezrobocia w Danii bya zbliona do redniej
UE15, o tyle w nastpnych latach nastpio istotne i trwae obnienie
tego wskanika.
rdo: opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu, Unemployment rate,
by sex, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/download.do?tab=table&plugin=
1&language=en&pcode=tsdec450).
8
J. Gmurczyk, Nordycki model konkurencyjnoci, op. cit., s. 8082.
9
T. M. Andersen, M. Svarer, Flexicurity Labour Market Performance in Denmark,
Economics Working Paper 2007-9, University of Aarhus, Aarhus 2007, s. 23, wersja online:
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1141770.
7
Dzi oddziaywanie aktywnej polityki rynku pracy w Danii jest dwutorowe
(por. rys. 2.1.). Z jednej strony pracownicy przechodz szkolenia, przez
co staj si atrakcyjniejsi dla pracodawcw (efekt podnoszenia kwali-
fkacji), z drugiej strony bezrobotni s zachcani do szukania pracy na
wasn rk. Jeli jej nie znajd, czeka ich obowizkowa aktywizacja
(efekt motywacyjny).
Aktywna polityka rynku pracy ustanawia bodce, stanowice zabezpie-
czenie przed pokus biernego ycia na zasiku. Jest ona take dostoso-
wana do wieku i dugoci okresu bez pracy. Przykadowo osoby poni-
ej 30 lat korzystajce z pomocy socjalnej maj obowizek skorzysta
z oferty aktywizacyjnej najpniej po 13 tygodniach bezrobocia, a akty-
wizacja ta powinna trwa nieprzerwanie p roku. Z kolei osoby powyej
30 lat podlegaj obowizkowej aktywizacji najpniej po 9 miesicach
bezrobocia. Dla osb powyej 60 lat, ktre posiadaj ubezpieczenie od
bezrobocia, termin ten wynosi 6 miesicy
10
.
W Danii nakady na polityk rynku pracy s bardzo wysokie. W 2010 r.
wydano na to blisko 3,5% PKB (czyli ponad trzykrotnie wicej ni w Pol-
sce), co pozwolio temu krajowi uplasowa si na czwartej pozycji w UE
(por. rys. 2.3.). Naley jednak zauway, e w wyprzedzajcych Dani
Irlandii i Hiszpanii w 2010 r. panowao wysokie bezrobocie (odpowiednio
13,7% i 20,1%)
11
, a w strukturze wydatkw tych pastw na polityk rynku
pracy mocno dominowaa polityka pasywna. Z kolei w Danii wydatki na
aktywn polityk rynku pracy okazay si najwiksze w UE.
Duski system fexicurity fnansowany jest w gwnej mierze z podatku
VAT i podatkw dochodowych. Pracodawcy nie ponosz na to adnych
wydatkw. Niewielka cz obcie fnansowych spoczywa natomiast
na pracownikach w postaci skadek
12
.
10
T. M. Andersen, A fexicurity labour market, op. cit., s. 68.
11
Eurostat, Unemployment rate, by sex, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/
download.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tsdec450.
12
A. Midttun, N. Witoszek (red.), The Nordic Model: Is It Sustainable and Exportable?,
BI Norwegian School of Management and University of Oslo, Oslo 2011, s. 2021;
wersja online: www.ceres21.org/media/UserMedia/20110125%20Nordic%20model%20
pamphlet%2C%20watermark%20draft.pdf.
Duski system fexicurity
fnansowany jest w gwnej
mierze z podatku VAT
i podatkw dochodowych.
Aktywna polityka rynku
pracy ustanawia bodce,
stanowice zabezpieczenie
przed pokus biernego
ycia na zasiku.
8
* Dane dla Wielkiej Brytanii pochodz z 2009 r.
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu, Public expenditure
on labour market policies, by type of action, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/
tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode=tps00076&language=en).
W Danii (w myl podziau na fexicurity zewntrzne i wewntrzne) po-
ziom elastycznoci zewntrznej jest wysoki, ale wewntrznej niski
13
.
Przykadowo pace negocjowane s kolektywnie i odznaczaj si du
sztywnoci.
Niemniej skuteczno duskiego fexicurity jest wysoka, co wida w r-
nych zestawieniach i statystykach. Przede wszystkim wskanik bezrobo-
cia w Danii w latach 19932008 zmala z 9,6% do zaledwie 3,4% (por. rys.
2.2.). Z racji kryzysu sign on 7,6% w 2011 r., ale i tak by zauwaalnie
niszy od redniej dla pastw UE15. Z kolei odsetek zatrudnionych osb
w wieku 1564 lat w pierwszym kwartale 2012 r. wynosi w Danii 73,1%,
przewyszajc redni dla UE27 (64,1%) i OECD (64,9%), a take odpo-
wiedni wskanik dla Polski (59,8%)
14
.
W raporcie WEF Global Competitiveness Report 20112012 Dania zaja
6. miejsce (raport obj 142 kraje, Polska jest 58.) w kategorii efektywnoci

13
F. Larsen, Duskie fexicurity jest unikalne, op. cit.
14
Employment rate, Aged 1564, All persons, OECD, http://stats.oecd.org.
9
rynku pracy (labor market effciency), co stanowio jedn z gwnych
przewag konkurencyjnych, jakimi cieszya si jej gospodarka
15
.
Jednoczenie problem bezrobocia wrd osb modych jest w Danii duo
mniejszy ni w wielu innych pastwach rozwinitych. Wrd aktywnych
zawodowo Duczykw w wieku od 15 do 24 lat bez pracy pozostawao
ok. 14% z nich (rednia dla UE 22,5%, a dla Polski 25,4%)
16
. Kraj ten nie
zamierza jednak spocz na laurach. W Danii toczy si debata nad do-
datkow redukcj tego wskanika. Kluczowym narzdziem bd rne
programy szkole i ksztacenia, gdy podnoszenie kwalifkacji najlepiej
poprawia szanse na zatrudnienie
17
, a przeduajce si bezrobocie na
pocztku ycia zawodowego moe szczeglnie powanie zaszkodzi
przyszej sytuacji na rynku pracy
18
.
Z racji swej skutecznoci duski model od lat przykuwa midzynarodow
uwag. Unia Europejska stana wrcz na stanowisku, e jest to wzr do
naladowania
19
. W tym miejscu wypada przy tym odnotowa, e na
poziomie europejskim zainteresowanie fexicurity wzroso szczeglnie
w pierwszej dekadzie XXI wieku, gdy zaczto je postrzega jako sposb
na integracj rnych priorytetw unijnych
20
. W 2007 r. Komisja Europej-
ska zarekomendowaa pastwom czonkowskim wdroenie fexicurity
21
,
dostrzegajc znaczenie elastycznoci zatrudnienia, edukacji ustawicz-
nej, aktywnej polityki rynku pracy i bezpieczestwa socjalnego zarwno
15
Global Competitiveness Report 20112012, WEF 2011, s. 162 i 296; wersja online: http://
www3.weforum.org/docs/WEF_GCR_Report_2011-12.pdf.
16
Dane oczyszczone z czynnikw sezonowych, Eurostat News Release 124/2012,
Eurostat, 31.08.2012 r.; wersja online: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_
PUBLIC/3-31082012-BP/EN/3-31082012-BP-EN.PDF. Metodologia pomiaru bezrobocia
przez Eurostat: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&lang
uage=en&pcode=tsdec460&plugin=1.
17
U. stergrd, Duskie fexicurity w kryzysie, Instytut Obywatelski, wersja online:
http://www.instytutobywatelski.pl/8687/komentarze/dunskie-flexicurity-w-kryzysie
(31.07.2012 r.).
18
F. Larsen, Duskie fexicurity jest unikalne, op. cit.
19
U. stergrd, Duskie fexicurity w kryzysie, op. cit.
20
J.-C. Barbier, F. Colomb, P. K. Madsen, Flexicurity an open method of coordination,
at the national level?, Aalborg University, Aalborg 2009, s. 1315, wersja online: www.epa.
aau.dk/fleadmin/user_upload/conniek/Dansk/Research_papers/2009-3-PKM_01.pdf.
21
Wsplne zasady wdraania modelu fexicurity, Komunikat Komisji do Parlamentu
Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego i Komitetu
Regionw z dnia 27.06.2007 r., Komisja Europejska, Bruksela 2007, s. 312, wersja online:
www.mpips.gov.pl/userfles/File/fexi_komunikat_ue.pdf.
10
dla podniesienia konkurencyjnoci unijnej gospodarki, jak i lepszego
sprostania wyzwaniom zmieniajcego si adu spoeczno-ekonomiczne-
go Europy.
Niemniej przeniesienie duskiego modelu poza Dani w zasadzie nie jest
moliwe, co stwierdziy liczne delegacje zagraniczne, odwiedzajce ten
kraj
22
. Do gwnych czynnikw, ktre utrudniaj naladowanie duskich
rozwiza, nale:
a) Specyfka duskiego rynku pracy. Pastwowa regulacja rynku pracy,
z wyjtkiem ustalania elementarnych zasad, nie istnieje. Rynek ten
od 1899 r. ksztatuj negocjacje midzy zrzeszeniem pracodawcw
a zwizkami zawodowymi
23
, ktre skupiaj blisko 70% pracownikw
24
.
Negocjacje te oparte s w duej mierze na zaufaniu i deniu do
konsensusu. Zwizki zawodowe s pragmatyczne: przystaj na sa-
b ochron miejsc pracy, gdy wiedz, e w takim systemie atwiej
o ponowne zatrudnienie
25
. Ponadto strajki s ostatecznoci, a nie
wstpem do negocjacji, jak w wielu innych pastwach
26
.
b) Specyfka i struktura duskiej gospodarki. Dominuj tam mae i red-
nie przedsibiorstwa, a zakadanie frm jest atwe
27
. W rankingu Banku
wiatowego Doing Business 2012 Dania zaja miejsce 5. na wiecie
pod wzgldem atwoci prowadzenia biznesu (ease of doing busi-
ness)
28
. Dla porwnania, Polska zaja 62. lokat
29
.
c) Specyfka kulturowa duskiego spoeczestwa. Wedug bada
World Values Survey Dania jest jednym z zaledwie jedenastu krajw
wiata, w ktrych wikszo obywateli ufa innym ludziom
30
. W Europie
s jeszcze tylko cztery takie pastwa: Finlandia, Norwegia, Szwecja
i Szwajcaria. Duczycy ufaj rwnie swym instytucjom publicznym
22
U. stergrd, Duskie fexicurity w kryzysie, op. cit.
23
Ibidem.
24
Dane za 2009 rok. Trade union density, OECD, http://stats.oecd.org.
25
U. stergrd, Duskie fexicurity w kryzysie, op. cit.
26
A. Midttun, N. Witoszek (red), The Nordic Model, op. cit., s. 8.
27
U. stergrd, Duskie fexicurity w kryzysie, op. cit.
28
Doing Business 2012, The World Bank 2012, s. 91, wersja online: www.doingbusiness.
org/~/media/FPDKM/Doing%20Business/Documents/Annual-Reports/English/DB12-
FullReport.pdf.
29
Ibidem, s. 120.
30
J. D. Medrano, Interpersonal trust, Baza danych ASEP/JDS, http://www.jdsurvey.net/
jds/jdsurveyMaps.jsp?Idioma=I&SeccionTexto=0404&NOID=104.
11
i politykom
31
. Nie ma kultury oszukiwania, a wskaniki korupcji nale-
do najniszych na wiecie. Wszystko to tworzy bardzo duy zasb
kapitau spoecznego, co obnia koszty transakcyjne w gospodarce
i podnosi jej efektywno, w tym wpywa korzystnie na funkcjonowa-
nie rynku pracy oraz jako relacji (poziom zaufania) midzy obywa-
telami i urzdnikami.
d) Odmienne cieki instytucjonalne rynku pracy w rnych krajach.
Duczycy od lat funkcjonuj w systemie, w ktrym jest saba ochrona
zatrudnienia, kompensowana wiadczeniami socjalnymi. O sukcesie
takiego rozwizania decyduje zarwno powszechna wiara w jego
sens, jak i zaufanie do pastwa. Std wprowadzenie podobnego
systemu w krajach cechujcych si defcytem kapitau spoeczne-
go, a take bazujcych dotychczas na silnej ochronie miejsc pracy,
prawdopodobnie przyniosoby porak. Innymi sowy, przeniesienie
modelu zewntrznego fexicurity do krajw wykazujcych tenden-
cj do fexicurity wewntrznego byoby wysoce utrudnione niejako
z defnicji
32
.
Dlatego, analizujc duskie rozwizania z perspektywy zagranicznej, na-
ley raczej czerpa inspiracj do reform ni planowa pen transpozycj
systemu. W podobnym tonie swoj rekomendacj sformuowaa Komisja
Europejska. Lektura dokumentu pt. Wsplne zasady wdraania modelu
fexicurity prowadzi do wniosku, e celem nawietlenia koncepcji fexicu-
rity nie byo denie do ujednolicenia rynku pracy w UE, lecz zachcenie
do reform w ramach sprawdzonych wzorcw, z uwzgldnieniem krajo-
wej specyfki. Z tego wzgldu dokument jest do oglny i zawiera cztery
warianty (cieki) realizacji modelu fexicurity moliwe do zastosowania
w pastwach o rnych uwarunkowaniach ekonomicznych
33
.
Wracajc do dowiadcze duskich, mona wysun nastpujce,
oglne spostrzeenia dotyczce rynku pracy:
1) Elastyczno i efektywno rynku pracy sprzyjaj konkurencyjnoci
gospodarki i niskiemu bezrobociu.
31
Global Competitiveness Report 20112012, op. cit., s. 163.
32
F. Larsen, Duskie fexicurity jest unikalne, op. cit.
33
Wsplne zasady wdraania modelu fexicurity, op. cit., s. 322.
12
2) atwo zakadania i prowadzenia frm dobrze koresponduje z mo-
delem fexicurity.
3) Aktywna polityka rynku pracy jest nieodzownym elementem przeciw-
dziaania bezrobociu. Samo poczenie elastycznoci rynku pracy
i bezpieczestwa socjalnego nie gwarantuje pomylnoci.
4) Aktywna polityka rynku pracy powinna by dopasowana do wieku
bezrobotnych i dugoci okresu bez pracy. W szczeglnoci szybko
i intensywnie powinni by aktywizowani oraz szkoleni bezrobotni lu-
dzie modzi.
5) Zasiki mog by wysokie (czyli oferowa wsparcie, ktre pozwala za-
chowa przyzwoity standard ycia) tylko pod warunkiem, e istniej
odpowiednie bodce aktywizacyjne, tj. nie tylko prawo, ale i obo-
wizek uczestnictwa w aktywizacji. Dziki temu ludzie intensywniej
szukaj pracy we wasnym zakresie, a gdy im si w ten sposb nie
udaje znale zatrudnienia, otrzymuj obowizkow pomoc.
6) Nie ma sprzecznoci midzy sztywnoci pac a elastycznoci rynku
pracy pod warunkiem, e system zewntrznego fexicurity jest kom-
pletny, a jego czci skadowe wzajemnie si uzupeniaj.
3. Flexicurity w Polsce
T
emat fexicurity nie jest w Polsce nowy, ale wci trudno mwi
o uksztatowanym polskim modelu tej koncepcji czy o optimum
midzy elastycznoci a bezpieczestwem zwaszcza w dobie
spowolnienia gospodarczego. Z tego wzgldu punktem wyjcia do
dyskusji nad fexicurity w Polsce powinno by zarysowanie kluczowych
wyzwa w dziedzinie krajowego rynku pracy, a nastpnie okrelenie, czy
i w jakim zakresie dziaania wpisujce si w logik fexicurity mog stano-
wi na nie skuteczn odpowied.
Gwne problemy polskiego rynku pracy to:
1) Narastajca w zwizku ze spowolnieniem gospodarczym liczba osb
bez pracy. Od padziernika 2008 r. stopa bezrobocia rejestrowanego
stale ronie
34
. Mona si spodziewa, e na koniec 2012 r. bezrobocie
wyniesie 13,514,0%.
34
Stopa bezrobocia w latach 19902012 (bezrobocie rejestrowane), GUS, http://www.
stat.gov.pl/gus/5840_677_PLK_HTML.htm.
13
2) Nieefektywno urzdw pracy i zbyt may nacisk pooony na aktyw-
n polityk promocji zatrudnienia. Wikszo osb zarejestrowanych
jako bezrobotne nie jest w ogle zainteresowana szukaniem pracy
35
.
3) Due bariery i koszty prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w Polsce,
w tym obcienia podatkowe wynikajce z zatrudniania pracowni-
kw, a take wysoka, jak na polskie uwarunkowania gospodarcze,
paca minimalna, powikszajca stop bezrobocia przymusowego.
Jest to problem dotykajcy zwaszcza najsabiej wykwalifkowanych
i najgorzej opacanych pracownikw.
4) Niedostateczne dostosowanie popytu i poday pracy, w tym nieade-
kwatno ksztacenia do potrzeb rynkowych oraz nadmiar absolwen-
tw uczelni wyszych z kierunkw humanistycznych.
5) Wysokie bezrobocie wrd osb modych. W grupie osb aktywnych
zawodowo w wieku 1524 lat wynosio ono w lipcu 2012 r. (po oczysz-
czeniu z czynnikw sezonowych) 25,4%, przewyszajc redni dla UE
(22,5%)
36
.
6) Zjawisko emigracji zarobkowej, oznaczajce straty w zakresie inwe-
stycji w kapita ludzki oraz ograniczajce dostpno specjalistw na
polskim rynku pracy. W dobie atwoci przepywu pracownikw mi-
dzy pastwami konkurencyjno midzynarodow Polski, rozumian
jako atrakcyjno miejsca pracy i zamieszkania, naley uzna za
niesatysfakcjonujc. Dalsze utrzymywanie si takiego stanu rzeczy
moe mie w przyszoci powane implikacje dla potencjau rozwo-
jowego gospodarki i stanu fnansw publicznych, w szczeglnoci
w sytuacji starzenia si spoeczestwa. Pawe Kaczmarczyk zwraca
uwag, e co prawda od 2008 r. obserwujemy tendencj do spadku
liczby Polakw przebywajcych za granic, ale jednoczenie coraz
wicej osb decyduje si przeduy swj pobyt poza Polsk lub osie-
dli si na stae w kraju emigracji
37
. Pojawia si przy tym nowa fala
emigrantw, tj. dobrze wyksztaconych, modych osb, ktre poszu-
kuj za granic nie tylko atrakcyjnej pracy, ale rwnie lepszych ni
w ojczynie szans na realizacj swych aspiracji. Cho oszacowanie
35
J. wiek, Urzdy walcz z bezrobociem, Ekonomia24.pl, 13.07.2012 r., wersja online:
http://www.ekonomia24.pl/artykul/912742.html.
36
Eurostat News Release 124/2012, op. cit.
37
P. Kaczmarczyk, Kryzys a decyzje migracyjne Polakw, Biuletyn 3/2010, Fundacja
Inicjatyw Spoeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2010, s. 1116, wersja online: http://
www.bezrobocie.org.pl/fles/1bezrobocie.org.pl/public/biuletyny_fse/100817_biuletyn_
fse_3-2010_emigracja_a_kryzys.pdf.
14
przyszych tendencji migracyjnych w Polsce jest trudne
38
, w obliczu
obecnych i przyszych wyzwa kraj nie moe pozwoli sobie na zanie-
dbywanie poprawy konkurencyjnoci midzynarodowej w zakresie
warunkw do pracy i ycia.
7) Negatywny trend demografczny poczony z nieefektywnoci alo-
kacyjn gospodarki. W warunkach starzejcego si spoeczestwa
z jednej strony wystpuje wysokie bezrobocie wrd osb modych,
a z drugiej wskanik aktywnoci zawodowej osb starszych (w wieku
5564 lata) naley do najniszych w UE. W 2011 r. wynosi on w Pol-
sce 36,9%, czyli duo mniej w zestawieniu zarwno ze redni unijn
(47,4%), jak i wskanikiem dla Danii (59,5%)
39
.
Wyej wymienione problemy cznie szkodz dziaaniu rynku pracy,
zmniejszaj dobrobyt spoeczny, uszczuplaj stan fnansw publicznych,
a take oglnie upoledzaj konkurencyjno i zdolno adaptacyjn
polskiej gospodarki. Tym samym konieczna jest kompleksowa reforma
systemu rynku pracy, ze szczeglnym uwzgldnieniem jego szerszego
kontekstu, tj. nacisku na uatwienie prowadzenia dziaalnoci gospodar-
czej i reformy systemu edukacji.
Majc na wzgldzie wysoki stopie zoonoci problemw strukturalnych
polskiej gospodarki, naley uzna, e koncepcja fexicurity moe stanowi
cenny element reform, ale samodzielnie nie bdzie krokiem wystarczaj-
cym. Zwaszcza bez powszechnie postulowanych przez rne rodowiska
zmian w otoczeniu dla przedsibiorstw.
Jednoczenie wobec uwag poczynionych w poprzedniej czci opra-
cowania naley podkreli, e duski model fexicurity moe stanowi
w pewnych zakresach inspiracj dla wypracowania rozwiza pro-
blemw obserwowanych w Polsce, ale denie do jego transpozycji
przyniosoby porak. Krajowa cieka instytucjonalna rynku pracy oraz
specyfczne uwarunkowania gospodarcze skaniaj do twierdzenia, e
waciwsze byoby denie do konsekwentnego wdraania polskiego
modelu fexicurity.
38
Ibidem.
39
Employment rate of older workers total, Eurostat, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/
tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tsdde100&plugin=1.
15
Dc do realizacji tej koncepcji, wprowadzenie ewentualnych reform
naley rozway w gwnych obszarach fexicurity, czyli odnonie do
elastycznoci rynku pracy, bezpieczestwa dla pracownikw i aktywnej
polityki rynku pracy. Z racji zwizku midzy sytuacj sektora prywatnego
a sytuacj na rynku pracy naley te nawietli w kontekcie fexicurity
kwesti uatwie dla prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w Polsce.
3.1. Potrzeba i propozycje zmian
w zakresie elastycznoci i bezpieczestwa
Z
punktu widzenia elastycznoci polskiego rynku pracy wydaje si,
e nie s wymagane daleko idce zmiany
40
. Katalog dostpnych
pracodawcom form zatrudnienia zapewnia dostateczn elastycz-
no rynku
41
, a wskaniki sztywnoci zatrudnienia pracownikw staych
i tymczasowych dla Polski niemal dokadnie odpowiadaj redniej dla
pastw OECD, o czym informuje rys. 3.1. (im wiksza dla danego kraju
warto wskanika na osi pionowej, tym wiksza sztywno zatrudnienia).
Co prawda sztywno ta jest wysoka w porwnaniu z tradycyjnie libe-
ralnymi Stanami Zjednoczonymi i Wielk Brytani, ale na tle wybranych
krajw kontynentalnej Europy ochrona miejsc pracy jest umiarkowana,
zwaszcza w odniesieniu do zatrudnienia staego.
40
M. Duszczyk, Flexicurity po polsku, op. cit.
41
E. Kryska (red.), Flexicurity w Polsce diagnoza i rekomendacje, Ministerstwo Pracy
i Polityki Spoecznej, Warszawa 2009, s. 186, wersja online: http://innowacje.aps.edu.
pl/index.php/biblioteka/category/9-badania?download=18%3Aflexicurity-w-polsce-
diagnoza-i-rekomendacje-pod-redakcja-naukowa-elzbiety-krynskiej.
16
rdo: opracowanie wasne na podstawie danych OECD, Strictness of employment
protection regular employment oraz Strictness of employment protection temporary
employment, OECD, http://stats.oecd.org.
W Polsce obecnie szybko wzrasta popularno elastycznych form za-
trudnienia, gwnie umw cywilnoprawnych i umw o prac na czas
okrelony. Poniewa pracodawcy s mniej skonni inwestowa w szko-
lenia pracownikw tymczasowych ni w rozwj pracownikw staych,
ta tendencja oznacza wiksze wymagania w zakresie kwalifkacji,
ktrych pracodawcy oczekuj od pracownikw w procesie rekrutacji.
W dobie spowolnienia gospodarczego efekt ten ulega wzmocnieniu
z jednej strony w zwizku z rosnc niepewnoci w otoczeniu bizne-
sowym (pracodawcy nie chc si wiza sztywnymi umowami z pra-
cownikami), a z drugiej strony z powodu rosncego bezrobocia (wicej
osb poszukuje zatrudnienia, wic osoby o sabszych kwalifkacjach
s wypierane z rynku pracy). Taka sytuacja uderza szczeglnie mocno
w pracownikw sabo wykwalifkowanych i osoby mode bez dowiad-
czenia zawodowego. Rwnoczenie poziom postrzeganego przez pra-
cownikw bezpieczestwa si obnia, a bodce do emigracji rosn.

17
W odniesieniu do opisanych zjawisk mona zaproponowa nastpujce
rozwizania:
1) Zmniejszenie rnicy w sztywnoci zatrudnienia midzy umowami
kodeksu cywilnego i kodeksu pracy, tj. obnienie elastycznoci pierw-
szych i podniesienie elastycznoci drugich
42
. Maciej Duszczyk zwraca
uwag, e rde rosncej popularnoci umw cywilnoprawnych na-
ley szuka w zbyt maej elastycznoci umw o prac. Jego zdaniem
mona rozway zmiany dugoci okresu ochrony przed zwolnieniem
w umowach o prac czy te zawieszenia pacenia wybranych ska-
dek na ubezpieczenia spoeczne w pewnym okresie zatrudnienia,
co mogoby by korzystne np. dla osb na wczesnym etapie ycia
zawodowego
43
. Mona przytoczy pokrewn propozycj, wysuwa-
n m.in. przez Stanisawa Gomuk, zakadajc opacanie przez
pastwo skadek na ubezpieczenia spoeczne za modych pra-
cownikw
44
. Oglnie zatem potrzebne s zmiany idce w kierunku
tworzenia takich bodcw ekonomicznych dla przedsibiorstw, aby
chtniej zatrudniay one osoby mode.
2) Zlikwidowanie lub zmiana formuy czteroletniego okresu ochronnego
dla pracownikw przed emerytur. W obecnej sytuacji pracodawcy
maj bodziec do niezatrudniania lub zwalniania starszych pracow-
nikw przed wejciem w okres ochronny
45
, co stanowi zaprzeczenie
uzasadnienia istniejcego rozwizania, czyli zapewnienia bezpie-
czestwa zatrudnienia w newralgicznym okresie ycia zawodowego.
Zamiast tego zwikszenie bezpieczestwa pracownikw starszych
mona by uzyska podobnie, jak w przypadku zachty do zatrud-
niania pracownikw modych, tj. poprzez wymierne korzyci dla
frm w postaci niszych skadek lub obcie podatkowych. Jest to
rozwizanie szczeglnie istotne wobec przyjcia w Polsce reformy
zmierzajcej do podwyszenia wieku emerytalnego do 67 lat.
3) Akceptacja lub kontynuacja trendu zwikszania si elastycznoci
rynku pracy wymaga, aby pracownicy uzyskiwali lepsze kwalifkacje
42
M. Duszczyk, Flexicurity po polsku, op. cit.
43
Ibidem.
44
M. Bojanowski, A. Popioek, Teraz praca, panie premierze!, Gazeta Wyborcza,
31.08.2012 r.
45
L. Kostrzewski, P. Mczyski, Wicej ochrony przed przejciem na emerytur, Wyborcza.
biz, 22.06.2012 r., wersja online: http://wyborcza.biz/Emerytura/1,124711,11987844,Wiecej_
ochrony_przed_przejsciem_na_emeryture.html.
18
w toku edukacji i szkole poza frmami, w tym w ramach aktywnej po-
lityki rynku pracy. Wzrost popularnoci elastycznych form zatrudnienia
to przesunicie w kierunku fexicurity zewntrznego, wic zgodne
kierunkowo z tym trendem byoby zapewnienie pracownikom wik-
szego bezpieczestwa w ramach tego samego wariantu fexicurity
por. rys. 1.1. Szczeglnie istotne znaczenie ma tu atwo znalezienia
zatrudnienia. Zatem konieczne s dziaania w zakresie (1) rozwoju
i promocji edukacji ustawicznej (ang. life long learning), co byoby
korzystne zwaszcza dla pracownikw w rednim wieku i starszych, (2)
lepszego dostosowania systemu szkolnictwa do potrzeb dzisiejszego
rynku pracy, co byoby szczeglnie korzystne dla osb rozpoczynaj-
cych karier zawodow, jak rwnie (3) aktywizacji oraz podnoszenia
kwalifkacji osb bezrobotnych. Tym samym wan rol w zapewnie-
niu pracownikom bezpieczestwa odgrywa efektywno aktywnej
polityki rynku pracy
46
.
3.2. Potrzeba i propozycje zmian
w zakresie aktywnej polityki rynku pracy
W
duskim modelu fexicurity aktywna polityka rynku pracy jest
czynnikiem decydujcym o skutecznoci systemu. Polityka ta
powinna by dobrze rozwinita i efektywna take w polskim
modelu fexicurity. W celu jej udoskonalenia warto rozway nastpuj-
ce propozycje dziaa:
1) Indywidualne podejcie do bezrobotnych i odcienie urzdw
pracy od osb zainteresowanych uzyskaniem ubezpieczenia spo-
ecznego, ale niezainteresowanych podjciem pracy. Jest to jeden
z najczciej pojawiajcych si postulatw w debacie nad urzdami
pracy. Dzi na jednego doradc zawodowego przypada blisko dwa
tysice bezrobotnych
47
, a ponadto doradcy ci marnotrawi czas
i wysiki na dziaania wobec osb bez ambicji podjcia pracy. Jed-
noczenie osoby bezrobotne znajduj si w rnej sytuacji, w zwizku
z czym wymagaj rnych form oraz zakresu pomocy od porady po
gruntown aktywizacj spoeczn i zawodow. Warto wic rozway
wprowadzenie kategoryzacji osb bezrobotnych wedug poziomu
46
E. Kryska (red.), Flexicurity w Polsce diagnoza i rekomendacje, op. cit., s. 35.
47
J. wiek, Urzdy walcz z bezrobociem, op. cit.
19
zaangaowania i wymaganego wsparcia
48
. Z drugiej strony naley
udoskonali obowizujcy w Polsce system pomoc za aktywno.
Sytuacja, w ktrej wikszo osb zarejestrowanych w urzdach
pracy jako bezrobotne nie wykazuje faktycznego zainteresowana
podjciem pracy, jest nie do przyjcia. Po pierwsze, oznacza marno-
trawstwo pienidzy publicznych i wysikw aktywizacyjnych pastwa.
Po drugie, rodzi niesprawiedliwo, gdy osoby pracujce i odpro-
wadzajce skadki na ubezpieczenie spoeczne dotuj fkcyjnych
bezrobotnych i korzystaj z usug publicznej opieki zdrowotnej na tych
samych warunkach. Po trzecie, pracodawcy traktuj mniej powanie
urzdy pracy jako miejsce rekrutacji pracownikw, na czym cierpi
bezrobotni z motywacj do pracy. Std naley rozway np. wpro-
wadzenie obowizku wykonywania niskopatnych prac przez kilka
godzin dziennie w okresie pobierania zasiku
49
. W dobrym kierunku id
rwnie propozycje Wadysawa Kosiniaka-Kamysza, ministra pracy
i polityki spoecznej, ktry wysuwa pomys zerwania z poczeniem
ubezpieczenia zdrowotnego i rejestracji osb bezrobotnych, a take
wprowadzenia surowszych sankcji za niepodejmowanie pracy przez
bezrobotnych, tj. utrat prawa do powszechnej opieki zdrowotnej na
duo duszy czas ni obecnie
50
.
2) Wsppraca urzdw pracy z podmiotami zewntrznymi, co jest
propozycj wysuwan przez wielu ekspertw
51
. Jak wskazuje Maciej
Duszczyk, niekiedy urzdnikom brakuje umiejtnoci rozwizania
problemu okrelonej, specyfcznej na danym obszarze grupy bez-
robotnych, wic usug pomocy takim osobom mona by zleca
wyspecjalizowanym frmom
52
. Dzi pracodawcy chtniej wsppra-
cuj w toku rekrutacji z frmami prywatnymi ni z urzdami pracy.
Kooperacja urzdw pracy z podmiotami zewntrznymi, o okrelonej

48
M. Haponiuk, Urzdy do remontu, Instytut Obywatelski, wersja online: http://www.
instytutobywatelski.pl/8309/blogi/co-z-ta-praca/urzedy-do-remontu (13.07.2012 r.).
49
Ibidem.
50
Bezrobotny, ktry nie chce podj pracy, na dwa lata straci ubezpieczenie zdrowotne,
GazetaPrawna.pl, 01.03.2012 r., wersja online: http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-
kariera/artykuly/598883,bezrobotny_ktory_
n
ie_chce_podjac_pracy_na_dwa_lata_straci_ubezpieczenie_zdrowotne.html.
51
M. Bojanowski, A. Popioek, Teraz praca, panie premierze!, op. cit.; M. Duszczyk,
Flexicurity po polsku, op. cit.; M. Haponiuk, Urzdy do remontu, op. cit.
52
M. Duszczyk, Flexicurity po polsku, op. cit.
20
specjalizacji i wyszej efektywnoci, mogaby znaczco podnie
szanse bezrobotnych na znalezienie zatrudnienia.
3) Szybka i intensywna aktywizacja zawodowa, zwaszcza osb mo-
dych. Niedopasowania umiejtnoci osb bezrobotnych do wy-
maga rynku pracy w oczywisty sposb nie mona skorygowa po
stronie popytu na prac (potrzeby frm), wic potrzeba wzmoonych
dziaa po stronie podaowej (pracownikw). Takie dziaanie miao-
by charakter prewencyjny, tj. nakierowany na niedopuszczenie do
sytuacji, w ktrej osoba zniechca si do poszukiwania pracy, przyj-
muje postaw roszczeniow i przyzwyczaja si do bezrobocia. Potem
jej aktywizacja jest duo trudniejsza i bardziej kosztowna. Dlatego
maj uzasadnienie nawet wysze wydatki na szybk aktywizacj za-
wodow na wczesnym etapie bezrobocia.
3.3. Konieczno uatwienia warunkw dla przedsibiorczoci
Z
asadniczo dyskusja nad uwarunkowaniami dla prowadzenia
dziaalnoci gospodarczej w Polsce nie jest przedmiotem rozwa-
a niniejszego opracowania, ale trudno przemilcze t kwesti
w odniesieniu do dzisiejszych wyzwa zwizanych z usprawnieniem rynku
pracy i ograniczeniem problemu bezrobocia. W kontekcie fexicurity
lepsze warunki dla osb zakadajcych i prowadzcych frmy s istotne
z nastpujcych wzgldw:
a) Zdecydowan wikszo miejsc pracy w polskiej gospodarce (po-
nad 75%) tworzy sektor prywatny
53
. To przede wszystkim od sytuacji
tego sektora zaley popyt na prac. Nawet najlepiej zaprojektowa-
ny model fexicurity, poparty ogromnym strumieniem pienidzy na
prowadzenie aktywnej polityki rynku pracy, nie przyniesie zadowa-
lajcych efektw, jeli w gospodarce nie bdzie dostatecznej liczby
miejsc pracy. W dzisiejszym otoczeniu dla biznesu ich tworzenie jest
utrudnione, poniewa z jednej strony zakadanie i prowadzenie frm
napotyka biurokratyczny opr, a z drugiej zatrudnianie pracowni-
kw jest stosunkowo kosztowne w zwizku z rnymi obcieniami f-
nansowymi na rzecz budetu pastwa. Warto przypomnie, e system
fexicurity w Danii sprawdza si dobrze m.in. dlatego, e zakadanie
53
May rocznik statystyczny Polski 2012, GUS, Warszawa 2012, s. 144, wersja online: http://
www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_maly_rocznik_statystyczny_2012.pdf.
21
i prowadzenie dziaalnoci gospodarczej jest do proste, a frmy
ciesz si stosunkowo niskimi kosztami systemowymi funkcjonowania.
b) Osoby, ktre nie mog znale zatrudnienia, powinny czu si zach-
cone (a przynajmniej nie zniechcone) do tworzenia swego wasne-
go miejsca pracy w drodze zakadania dziaalnoci gospodarczej.
Zapewnioby to im przychd i podtrzymao aktywno zawodow,
odciyoby urzdy pracy, a gospodarce przyniosoby wzrost efek-
tywnoci. Zamiast przysparza spoeczestwu kosztw zwizanych
z bezrobociem, osoby zakadajce frm paciyby podatki, a po-
nadto cz z nich prawdopodobnie zatrudniaby dodatkowych
pracownikw, co oznaczaoby podniesienie popytu na prac
w gospodarce.
c) Naley wskaza, e mniejsza liczba przedsibiorstw i osb pracuj-
cych legalnie to ograniczone wpywy podatkowe, ktre mona prze-
znaczy na promocj przedsibiorczoci, aktywizacj bezrobotnych
czy zmniejszenie zaduenia publicznego.
22
Zakoczenie
C
elem niniejszego opracowania bya prba okrelenia potrze-
by i moliwoci szerszego wdroenia koncepcji fexicurity w Pol-
sce, ze szczeglnym uwzgldnieniem moliwoci transpozycji
rozwiza duskich do polskiego systemu ekonomiczno-spoecznego.
Wobec licznych wyzwa, przed ktrymi stoi obecnie polska gospodar-
ka, naley uzna, e idea fexicurity moe stanowi istotny element ko-
niecznych reform. Trzeba przy tym podkreli, e pomimo caej swej
pojemnoci koncepcja fexicurity samodzielnie nie rozwie wszystkich
problemw nkajcych system ekonomiczno-spoeczny kraju. W Polsce
niezbdne s dziaania nie tylko w zakresie elastycznoci i bezpiecze-
stwa rynku pracy, ale rwnie reformy szersze, obejmujce zwaszcza
system edukacji oraz warunki do zakadania i prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej. To w tych obszarach w powanej mierze decyduje si
charakter oraz rozmiar popytu i poday na rynku pracy.
Jednoczenie analiza funkcjonujcego w Danii systemu fexicurity poka-
zaa, e cho jest to model przez wielu badaczy uwaany za wzorco-
wy, to tylko w ograniczonym zakresie moe by naladowany w innych
pastwach, w tym w Polsce. Wrd kluczowych wnioskw pyncych
z analizy tego modelu na uwag zasuguje dua rola aktywnej polityki
rynku pracy w zakresie redukcji poziomu bezrobocia oraz zapewnienia
pracownikom bezpieczestwa.
W odniesieniu do ustalonych wyzwa i zaprezentowanych wnioskw
niniejsze opracowanie zawiera propozycje udoskonale polskiego adu
spoeczno-ekonomicznego. Ich realizacja powinna przyczyni si do lep-
szego sprostania wyzwaniom w zidentyfkowanych obszarach, podnie
konkurencyjno midzynarodow Polski, rozumian jako atrakcyjno
miejsca pracy i zamieszkania, a take pomc w wypracowaniu polskie-
go modelu fexicurity.
23
Bibliografa
I. Publikacje ksikowe, opracowania, raporty, dokumenty
1. Andersen T. M., A fexicurity labour market in the great recession
the case of Denmark, Aarhus University, Aarhus 2011, wersja online:
www.cpb.nl/sites/default/fles/paper-fex-andersen_0.pdf.
2. Andersen T. M., Svarer M., Flexicurity Labour Market Performance
in Denmark, Economics Working Paper 2007-9, University of Aarhus,
Aarhus 2007, wersja online: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1141770.
3. Barbier J.-C., Colomb F., Madsen P. K., Flexicurity an open method
of coordination, at the national level?, Aalborg University, Aalborg
2009, wersja online: www.epa.aau.dk/fleadmin/user_upload/con-
niek/Dansk/Research_papers/2009-3-PKM_01.pdf.
4. Bredgaard Th., Larsen F., External and internal fexicurity, Paper
presented at IIRA European Congress, Copenhagen 2010, wersja
online: faos.ku.dk/pdf/iirakongres2010/track3/79.pdf.
5. Bredgaard Th., Larsen F., Madsen P. K., The fexible Danish labour
market a review, Aalborg University, Aalborg 2005, wersja online:
www.epa.aau.dk/fleadmin/user_upload/conniek/Dansk/Rese-
arch_papers/1-the_fexibble_Danish.pdf.
6. Doing Business 2012, The World Bank 2012, wersja online: www.
doingbusiness.org/~/media/FPDKM/Doing%20Business/Documents/
Annual-Reports/English/DB12-FullReport.pdf.
7. Global Competitiveness Report 20112012, WEF 2011, wersja online:
http://www3.weforum.org/docs/WEF_GCR_Report_2011-12.pdf.
8. Gmurczyk J., Nordycki model konkurencyjnoci, SGH, Warszawa
2011.
9. Kaczmarczyk P., Kryzys a decyzje migracyjne Polakw, Biuletyn
3/2010, Fundacja Inicjatyw Spoeczno-Ekonomicznych, Warszawa
2010, wersja online: http://www.bezrobocie.org.pl/fles/1bezrobocie.
org.pl/public/biuletyny_fse/100817_biuletyn_fse_3-2010_emigracja-
_a_kryzys.pdf.
24
10. Kryska E. (red.), Flexicurity w Polsce diagnoza i rekomendacje,
Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej, Warszawa 2009, wersja onli-
ne: http://innowacje.aps.edu.pl/index.php/biblioteka/category/9-
badania?download=18%3Afexicurity-w-polsce-diagnoza-i-
rekomendacje-pod-redakcja-naukowa-elzbiety-krynskiej.
11. Midttun A., Witoszek N. (red), The Nordic Model: Is It Sustainable
and Exportable?, BI Norwegian School of Management and Uni-
versity of Oslo, Oslo 2011, wersja online: www.ceres21.org/media/
UserMedia/20110125%20Nordic%20model%20pamphlet%2C%20
watermark%20draft.pdf.
12. Medrano J. D., Interpersonal trust, Baza danych ASEP/
JDS, http://www.jdsurvey.net/jds/jdsurveyMaps.
jsp?Idioma=I&SeccionTexto=0404&NOID=104.
13. Wsplne zasady wdraania modelu fexicurity, Komunikat Komisji
do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Eko-
nomiczno-Spoecznego i Komitetu Regionw z dnia 27.06.2007 r.,
Komisja Europejska, Bruksela 2007, wersja online: www.mpips.gov.pl/
userfles/File/fexi_komunikat_ue.pdf.
II. Artykuy, komentarze, wywiady
1. Bezrobotny, ktry nie chce podj pracy, na dwa lata straci ubez-
pieczenie zdrowotne, GazetaPrawna.pl, 01.03.2012 r., wersja online:
http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/598883,
bezrobotny_ktory_nie_chce_podjac_pracy_na_dwa_lata_straci
_ubezpieczenie_zdrowotne.html.
2. Bojanowski M., Popioek A., Teraz praca, panie premierze!, Gazeta
Wyborcza, 31.08.2012 r.
3. wiek J., Urzdy walcz z bezrobociem, Ekonomia24.pl,
13.07.2012 r., wersja online: http://www.ekonomia24.pl/arty-
kul/912742.html.
4. Duszczyk M., Flexicurity po polsku, Instytut Obywatelski, wersja online:
http://www.instytutobywatelski.pl/9697/komentarze/fexicurity-po-
-polsku (10.09.2012 r.).
5. Haponiuk M., Urzdy do remontu, Instytut Obywatelski, wersja online:
http://www.instytutobywatelski.pl/8309/blogi/co-z-ta-praca/urzedy-
-do-remontu (13.07.2012 r.).
25
6. Kostrzewski L., Mczyski P., Wicej ochrony przed przejciem na
emerytur, Wyborcza.biz, 22.06.2012 r., wersja online: http://wybor-
cza.biz/Emerytura/1,124711,11987844,Wiecej_ochrony_przed_przej-
sciem_na_emeryture.html.
7. Larsen F., Duskie fexicurity jest unikalne, Instytut Obywatelski, wersja
online: http://www.instytutobywatelski.pl/8865/komentarze/dunskie-
-fexicurity-jest-unikalne (07.08.2012 r.).
8. stergrd U., Duskie fexicurity w kryzysie, Instytut Obywatelski,
wersja online: http://www.instytutobywatelski.pl/8687/komentarze/
dunskie-fexicurity-w-kryzysie (31.07.2012 r.).
III. rda statystyczne
1. Eurostat, http://epp.eurostat.ec.europa.eu.
2. Eurostat News Release 124/2012, Eurostat, 31.08.2012 r., wersja
online: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/3-
-31082012-BP/EN/3-31082012-BP-EN.PDF.
3. May rocznik statystyczny Polski 2012, GUS, Warszawa 2012, wersja
online: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_maly_rocz-
nik_statystyczny_2012.pdf.
4. OECD, http://stats.oecd.org.
5. Stopa bezrobocia w latach 19902012 (bezrobocie rejestrowane),
GUS, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_677_PLK_HTML.htm.
ul. Wiejska 12 lok. 9
00-490 Warszawa
tel. +48 22 459 64 41
biuro@instytutobywatelski.pl
www.instytutobywatelski.pl