Professional Documents
Culture Documents
2 1
0
4
1
r
q q
F
=
1) Iloczyn skalarny i wektorowy (definicja, interpretacja
geometryczna).
A) Iloczyn Skalarny a*b=|a|*|b|*cos(a,b) !rz"t #ektora b na
kier"nek a$
%&asno'ci(
a) )rzemienny( a*b = b*a
b) *e'li a + b =, a*b=- e.*e.=1/ ey*ey=1/
c) ez*ez=1 e.*ey=-/ e.*ez=-/ ey*ez=-
d) a*b= a.b.0ayby0azbz
B) Iloczyn %ektoro#y a.b = c/ c + a/ c + b
%&asno'ci(
a) 1ie przemienny a.b = 2b.a
b) *e'li a || b =, a.b=-
3) Wektor wodzcy. )r4dko'5 linio#a. )rzyspieszenie linio#e.
)rzyspieszenie styczne i normalne.
A) %ektor %odz6cy 7 #ektor opis"j6cy po&o8enie p"nkt"
materialnego
a) r = r(t)
r = !.,y,z$
r = .e. 0yey 0 zez
B) )r4dko'5 9inio#a 7 #ektor pr4dko'ci jest styczny do tor"
a) :. = d.;dt = .<
b) :y = dy;dt = y<
c) :z = dz;dt = z<
C) )rzyspieszenie 9inio#e 7 zmiana pr4dko'ci # czasie
a) a. = d:.;dt = :.< = .<<
b) ay = d:y;dt = :y< = y<<
c) az = d:z;dt = :z< = z<<
D) )rzyspieszenie Styczne i 1ormalne
a) a = as 0 an
b) as = d|:|;dt z#i6zane ze zmian6
#arto'ci pr4dko'ci
c) an = =
3
r z#i6zane ze zmian6
kier"nk" pr4dko'ci
>) Zasady dynamiki Newtona dla r"c?" post4po#ego.
A) I @asada Aynamiki 1e#tona 7 @asada Bez#&adno'ci 7
*e8eli na p"nkt materialny nie dzia&aj6 8adne si&y l"b
dzia&aj6ce si&y si4 rC#no#a86 to cia&o pozostaje #
spoczynk" albo por"sza si4 r"c?em jednostajnym
B) II @asada Aynamiki 1e#tona 7 )rzy'pieszenie p"nkt"
materialnego ma #arto'5 proporcjonaln6 do #arto'ci si&y
dzia&aj6cej na ten p"nkt i ma kier"nek si&y D = m*a/ D = p<
(p 2 p4d)
C) III @asada Aynamiki 1e#tona 7 Ekcj6 i Feakcja 2 Si&y,
ktCre #y#ieraj6 na siebie d#a p"nkty materialne s6 rC#ne,
co do #arto'ci, s6 skiero#ane #zd&"8 prostej &6cz6cej te
p"nkty oraz z#rCcone przeci#nie DEB = 2DBE
G) Sia zachowawcza. @#i6zek mi4dzy si&6 a energi6 potencjaln6.
A) Si&a @ac?o#a#cza 7 Si&a )otencjalna 2 HDds = - (np. si&a
gra#itacji)
a) Si&a Iarcia nie jest si&a zac?o#a#cz6
b) )raca si&y zac?o#a#czej nie zale8y od kszta&t"
drogi, ale od p"nkt" pocz6tko#ego i koJco#ego
B) @#i6zek si&y i energii potencjalnej(
Kpot = mg? / HDds = -
L) Praca siy staej i zmiennej w czasie.
A) )raca si&y Sta&ej # czasie( % = D*s = D*s*cos(D,s)
Sn
B) )raca si&y @miennej # czasie( D1*ds1 0 D3*ds30 M Dn*dsn
% = HDds
N) Ruch obrotowy. Prdko!" ktowa i #rzys#ieszenie ktowe.
Przys#ieszenie do!rodkowe.
A) Aroga O6to#a P
B) )r4dko'5 k6to#a = = dP;dt
C) )rzyspieszenie k6to#e Q = d=;dt
D) )rzyspieszenie do'rodko#e 7 #ektor prostopad&y do osi
obrot", przedsta#iaj6cy odleg&o'5 p"nkt" bry&y od osi
obrot"
R) Pd. $oment #du. $oment siy.
A) )4d 2 p = m*: D = dp;dt
B) Soment )4d" (Or4t) 7 O = r . p = r . (m*T)
r + : =, O = rmT = m=r
3
C) Soment Si&y 7 S = r . D |S|=|s|*|D|sin(s/D)
U) %kad !rodka masy (#spC&rz4dne 'rodka masy, t#ierdzenie o
r"c?" 'rodka masy).
A) Vrodek masy mo8e by5 okre'lony jako p"nkt maj6cy t4
#&a'ci#o'5, 8e #ektor #odz6cy tego p"nkt" pomno8ony
przez mas4 "k&ad" rC#na si4 s"mie iloczynC#
#ektoro#yc? #odz6cyc? #szystkic? p"nktC# "k&adC#
pomno8onyc? przez ic? masy
B) Dze# = mrs = mas
W) $oment bezwadno!ci bryy sztywnej. &wierdzenie Steinera.
A) Soment bez#&adno'ci( I = Xmi*ri
3
B) I#ierdzenie Steinera( I = I- 0 md
3
Soment bez#&adno'ci #zgl4dem do#olnej osi jest rC#ny
s"mie moment" bez#&adno'ci #zgl4dem osi
przec?odz6cej przez 'rodek masy (o' rC#noleg&a) i
iloczyny masy bry&y o k#adrat" odleg&o'ci #zgl4dem ob"
osi
1-) 'ner(ia kinetyczna ruchu obrotowe(o bryy sztywnej. Soment
p4d" bry&y szty#nej.
A) Knergia kinetyczna r"c?" obroto#ego( Kk = Y I=
3
B) Soment p4d" bry&y szty#nej( O = I=
11) Zasady zachowania w mechanice (energii, p4d" i moment"
p4d").
A) @asada @ac?o#ania Knergii Sec?anicznej
a) Zk&ady odosobnione 7 nie dzia&aj6 8adne si&y
ze#n4trzne
b) Zk&ady zac?o#a#cze 7 si&y #e#n4trzne si&ami
zac?o#a#czymi
c) Knergia mec?aniczna "k&ad" odosobnionego i
zac?o#a#czego jest sta&a
Kkin 0 Kpot = const
B) @asada @ac?o#ania )4d" 7 poc?odna ca&ko#itego p4d"
"k&ad" rC#na si4 #ypadko#ej sile ze#n4trznej dzia&aj6cej
na "k&ad
Di = dpi;dti X Di = d;dt * X pi Dze# = - =, p=const
C) @asada @ac?o#ania Soment" )4d"
a) Sz = dO;dt Sz= - =, O=const
13) Zderzenia s#r)yste i nies#r)yste.
A) @derzenia Spr48yste 7 %yst4p"je @asada @ac?o#ania
)4d" i Knergii
(m1:1
3
);3 0 (m3:3
3
);3 = (m1k:1k
3
);3 0 (m3k:3k
3
);3
B) @derzenie 1iespr48yste 7 %st4p"je @asada @ac?o#ania
)4d"
m1:1
3
0 m3:3
3
= (m1 0 m3): koJco#e
1>) Zasady dynamiki Newtona dla ruchu obrotowe(o.
A) II @asada S=I*Q (S = dO;dt/ S = I*d=;dt = I*Q)
B) II @asada SEB = 2SBE
1G) Pole (rawitacyjne ()ra#o gra#itacji 1e#tona. Knergia # pol"
gra#itacyjnym. )r4dko'ci kosmiczne)
A) )ra#o [ra#itacji 1e#tona( Dgr = [(Sm;r
3
)
[=N,NR3*1-
211
B) Knergia # pol" gra#itacyjnym (praca si&y zac?o#a#czej)(
Kp(r) = %p(r) = 2[Sm;r -
C) )r4dko'ci Oosmiczne(
a) I )r4dko'5( Sinimalna pr4dko'5 jak6 nale8y
nada5 cia&" aby por"sza&o si4 po stabilnej orbicie
(#okC& @iemi) :I = \[S;F
b) II )r4dko'5 (pr4dko'5 "cieczki)( Sinimalna
pr4dko'5 "mo8li#iaj6ca osi6gni4cie
nieskoJczonej odleg&o'ci od planety :II = \3[S;F
1L) %kady inercjalne* %ybrany "k&ad odniesienia
A) Zk&ady nier"c?omy
B) Zk&ady por"szaj6ce si4 r"c?em post4po#ym
prostolinio#ym ze sta&6 pr4dko'ci6
1N) Postulaty szcze(+lnej teorii wz(ldno!ci.
A) )ra#a Dizyki s6 takie same #e #szystkic? "k&adac?
odniesienia # inercjalnyc? i nie inercjalnyc?. Iylko nale8y
je odpo#iednio sform"&o#a5.
1R) &rans,ormacja -alileusza i trans,ormacja .orentza.
A) Ir. [alile"sza( zale8no'ci mi4dzy #spC&rz4dnymi
przestrzenno2czaso#ymi do#olnego zdarzenia
rozpatry#anego # 3 rC8nyc? inercjalnyc? "k&adac?
odniesienia por"szaj6cyc? si4 #zgl4dem siebie
prostolinio#o i jednostajnie z pr4dko'ci6. Ala : c
r = r 0 :*t
: = :< 0 :
B) Ir. 9orentza( dla : zbli8onego do c. *e'li :c Ir. 9orentza
przec?odzi # Ir. [alile"sza
] = 1;\!12(T
3
;c
3
)$
1U) Relatywistyczne skadanie #rdko!ci.
A) (T., Ty, Tz ^ sk&ado#e pr4dko'ci r"c?" "k&ad" O_ #zgl4dem
"k&ad" O)
T( . = ._ 0 T.t_, y = y_ 0 Tyt_, z = z_ 0 Tzt_, t = t_
1W) Skr+cenie .orentza( `ia&o por"szaj6ce si4 z d"86 pr4dko'ci6
"lega skrCceni" # kier"nk" r"c?"
l = l-;] = l-\!12(T
3
;c
3
)$
3-) Za(adnienie jednoczesno!ci w S&W( *ednoczesno'5 zdarzeJ
zale8y od "k&ad" odniesienia, a czas nie ma c?arakter"
absol"tnego.
31) /ylatacja czasu w S&W( # teorii #zgl4dno'ci efekt polegaj6cy
b6da na opCaniani" si4 zegara b4d6cego # r"c?" # stos"nk" do
zegara spoczy#aj6cego # pe#nym inercjalnym "k&adzie
odniesienia (kinematyczna dylatacja czas"), b6da na opCaniani" si4
zegara znajd"j6cego si4 # silnym pol" gra#itacyjnym (gra#itacyjna
dylatacja czas")
33) Relatywistyczny e,ekt /o##lera. )rzes"ni4cie k" czer#ieni.
A) @ja#isko Aopplera "#idacznia si4 przes"ni4ciem linii
# #idmie optycznym # kier"nk" fiolet" l"b czer#ieni,
# zale8no'ci od tego, czy nast4p"je zbli8enie, czy
oddalenie odbiornika i arCd&a '#iat&a/ jest te8 przyczyn6
poszerzania linii #idmo#yc? '#iat&a emito#anego przez
atomy gaz" #ykon"j6ce c?aotyczne r"c?y termiczne
(poszerzenie dopplero#skie)/ #ykorzysty#ane m.in.
# astrofizyce do badania g#iazd pod#Cjnyc?,
# miernikac? radiolokacyjnyc? (dopplero#skic?)
B) )rzes"ni4cie O" `zer#ieni( przes"ni4cie #idma
promienio#ania cia&a niebieskiego # kier"nk" fal d&"gic?,
#ynikaj6ce ze zmiany d&"go'ci fali tego promienio#ania
mierzonej na @iemi # porC#nani" z d&"go'ci6 fali
emito#anej przez cia&o/ #ynik zja#iska Aopplera l"b
poczer#ienienia gra#itacyjnego.
= = 3b;I = 3bc;c
= = =-\!12(T
3
;c
3
)$; !10(T
3
;c
3
)$ = 7 odbieranie
=- 7 #ys&anie
3>) Przestrze0 $inkowskie(o( zdarzenie, inter#a&, rodzaje
inter#a&C#, linia '#iata cz6stki
A) )rzestrzeJ Sinko#skiego 7 cztero#ymiaro#a przestrzeJ
stoso#ana do opis" zja#isk fizycznyc? # szczegClnej
teorii #zgl4dno'ci/ trzy #ymiary tej przestrzeni
odpo#iadaj6 trzem #ymiarom przestrzennym, a cz#arty 7
czaso#i
B) @darzenie mo8na "miejsco#i5 # czasoprzestrzeni przez
podanie jego G #spC&rz4dnyc?( trzec? okre'laj6cyc?
po&o8enie i cz#artej 7 czas"
C) Inter#a&( ddcinek czas". 1iezmienno'5 Inter#a&C#(
ds
3
= d.
3
0 dy
3
0 dz
3
7 c
3
dt
3
ds
3
= d.
3
7 c
3
dt
3
ds<
3
= d.<
3
7 c
3
dt<
3
d.<= ](d.2(T
3
;c
3
)d.)
ds
3
=ds<
3
D) Fodzaje Inter#a&C#(
a) Inter#a& przestrzenny 7 nie mo8na po#i6za5
przyczyno#o
b) Inter#a& zero#y 7 mo8na po#ia5 sygna&em o
pr4dko'ci :=c
c) Inter#a& czaso#y 7 mo8na po#i6za5
przyczyno#o
E) 9inia '#iat&a cz6stki
3G) Sto)ek !wietlny 2 podzia& czasoprzestrzeni. @#i6zek przyczyno#o2
sk"tko#y mi4dzy d#oma zdarzeniami
A) )odzia& `zasoprzestrzeni 7 G #spC&rz4dne okre'laj6ce
zdarzenie( > #spC&rz4dne przestrzenne i czas
B) dd#rCcenie kolejno'ci zdarzeJ gdy nie s6 d#a zdarzenia
po#i6zane przyczyno#o.
3L) R+wnowa)no!" masy i ener(ii 2 #zCr Kinsteina. Sasa
relaty#istyczna
A) FC#no#a8no'5 masy( m = ]m- m 7 masa
relaty#istyczna m- 7 masa spoczynko#a
B) Knergia( K = mc
3
K 7 Knergia ca&ko#ita K- =
m-c
3
Kk = K 7 K-
3N) /e,ekt masy i ener(ia wizania
A) Aefekt masy 2 rC8nica mi4dzy s"m6 mas poszczegClnyc?
sk&adnikC# "k&ad" fizycznego a mas6 tego "k&ad"/ dla
j6dra atom. z&o8onego z @ protonC# i 1 ne"tronC#
niedobCr masy #ynosi e(@, 1) = @mp 0 1mn 7 m (@, 1),
gdzie mp 7 masa proton", mn 7 masa ne"tron", m(1, @) 7
masa j6dra/ niedobCr masy jest miar6 energii #i6zania
"k&ad"
B) energia #i6zania 2 energia, jak6 trzeba dostarczy5
"k&ado#i fizycznem" (np. cz6steczce, j6dr" atom.), aby
rozdzieli5 go na poszczegClne sk&adniki.
3R) 'ner(ia kinetyczna w S&W
A) Knergia( Kk = K 7 K- K =
mc
3
K 7 Knergia ca&ko#ita K- =
m-c
3
3U) 1oton2 je(o ener(ia i masa
A) Doton 7 cz6stka elementarna niemaj6ca &ad"nk"
elektrycznego, o masie spoczynko#ej m- = -, spinie 1 f/
jest no'nikiem oddzia&y#aJ elektromagnetycznyc?/
stano#i k#ant energii promienio#ania
elektromagnetycznego
B) Knergia foton" K = ? (? ^ sta&a )lancka, ^ cz4sto'5
promienio#ania), p4d p = ?;c
C) Sasa spoczynko#a m- = -
3W) ',ekty ,izyczne #rzewidywane #rzez o(+ln teori wz(ldno!ci
A) ddc?ylenie tor" '#iat&a Q=G[S;Fc
3
B) )recesja 7 dbrCt osi orbity planet #okC& s&oJca
C) [ra#itacyjne opCanienie @egarC#( dg = \(123[S;Fc
3
)dt
D) [ra#itacyjny efekt Aopplera 7gra#itacyjne przes"ni4cie
pr68kC# #idmo#yc? k" czer#ieni
>-) 3zarne dziury 7 promieJ Schwarzschilda, osobli#o'5, ?oryzont
zdarzeJ.
A) `zarne dzi"ry 2 obiekt b4d6cy arCd&em na tyle silnego pola
gra#itacyjnego, 8e niemo8li#e jest przes&anie zeJ na
ze#n6trz 8adnej informacji
B) )romieJ Sc?#arzsc?ilda (promieJ gra#itacyjny) 2 *e'li
promieJ gra#itacyjny jest #i4kszy od promienia
geometryczny, to pr4dko'5 "cieczki z po#ierzc?ni cia&a
przekracza pr4dko'5 '#iat&a, a zatem z cia&a tego nie
mo8e #ydosta5 si4 8aden
rodzaj materii/ cia&o takie
nazy#a si4 czarn6 dzi"r6
rg = 3[m;c
3
C) dsobli#o'5 i horyzont zdarzeJ