Praktyka Lekarska - Pazdziernik - 2014 - Łukaszewicz Publikacja PDF

praktyka
lekarska
INTERNA
Znaczenie witaminy D w ustroju
GINEKOLOGIA
Schorzenia i stany fizjologiczne,
sprzyjajce niedoboromelaza
DIABETOLOGIA
Skuteczne leczenie neuropatii
cukrzycowej kwasemalfa-liponowym
znaczenie sposobu przyjmowania leku
w formie doustnej
MIESICZNIK DLA LEKARZY I MENEDERW POZ PADZIERNIK 2014 (111)
C
E
N
A
2
3
Z
(
W
T
Y
M
5
%
V
A
T
)
Stan przedcukrzycowy
jest odwracalny
NFZ utrudnia
zawarcie kontraktu
Senior coraz czstszy,
nieatwy pacjent
Wprzyszymroku
mniej pienidzy
na zdrowie
O znaczeniu wczesnego wykrywania cukrzycy
rozmawiamy z prof. Leszkiem Czupryniakiem
padziernik 2014 Praktyka Lekarska 2
OD REDAKCJI
KOMENTARZE
4 Ustawiczne szkolenia, bezustanne utrudnienia.... lek. Joanna Zabielska-Cieciuch
Bartosz i czarodziejska lampa lek. Magorzata Stokowska-Wojda Bdne odszkodowanie
lek. Grzegorz Napirkowski
AKTUALNOCI
5 Arukowicz zostaje, mimo licznych kompromitacji
Wbrew spekulacjom Ewa Kopacz jako nowy premier nie zdecydowaa si na zmian ministra zdrowia. Lekarze i
eksperci mwi, e mona byo si tego spodziewa.
6 NFZ utrudnia zawarcie kontraktu
Przewleke sprawy sdowe opniaj moment, w ktrym wiadczeniodawcy mog zacz udziela wiadcze
gwarantowanych.
7 Wysza skadka wzbudza emocje | 8 S rezydentury na jesie 2014 Tandemy pediatria
internista nie dziaaj | 10 SOR-y odsyaj pacjentw do POZ Wracaj resortowe szkolenia
z onkologii dla rodzinnych | 12 W przyszym roku mniej pienidzy na zdrowie Sonda: Czy
umoliwienie pielgniarkom wypisywania recept jest dobrym pomysem? | 13 Wiksze
uprawnienia w czasie specjalizacji Biurokracja zaburzy dyury Psychotropy na nowych
zasadach | 14 Kolejki coraz dusze | 15 Niemcy: Wzrost zainteresowania POZ | 16 Wkrtce
w Anglii zabraknie rodzinnych Hiszpania: Rynek si nasyci. Lekarz na bezrobociu Lekarze
w bugarskich szpitalach od miesicy nie dostaj pensji
Problem brany
17 Senior coraz czstszy, nieatwy pacjent
W 2012 roku ju prawie co trzeci wizyt u lekarza rodzinnego zoyy osoby powyej 65. roku ycia. Biorc
pod uwag demografi naszego kraju, naley si spodziewa, e ta tendencja bdzie rosa, co dla podstawowej
opieki zdrowotnej oznacza rwnie rosnce wyzwania.
MEDYCYNA PRAKTYCZNA
Laryngologia
19 Ewakuacja wydzieliny w przebiegu zakae ukadu oddechowego
Nadmierne wydzielanie luzu jest jednym z najczstszych objaww towarzyszcych zapaleniom drg
oddechowych, niezalenie od patogenu wywoujcego infekcj (bakterie, wirusy, grzyby) czy te mechanizmu
jej powstania (alergie, astma, POChP).
Interna
24 Znaczenie witaminy D w ustroju
Czsto obserwuje si zbyt nisk zawarto witaminy D, i to nie tylko u ludzi w podeszym wieku, ale rwnie
u zdrowych dzieci i modziey. Skrna produkcja witaminy D czsto nie jest wystarczajca dla zaspokojenia
dobowego zapotrzebowania, szczeglnie w krajach wysoko uprzemysowionych.
Okulistyka
25 Suplementacja w schorzeniach ocznych profilaktyka, leczenie wspomagajce
Suplement diety to jej uzupenienie w substancje majce dostarczy organizmowi elementw, ktrych niedobr
moe pojawi si w codziennej diecie.
Reumatologia
27 Suplementy diety w terapii chorb ukadu kostno-stawowego (wybrane aspekty)
Minione dziesiciolecie 2001-2010 byo ogoszone przez WHO dekad chorb koci i staww. Ranga
problemu negatywnych skutkw schorze narzdu ruchu jest ogromna.
Ginekologia
28 Schorzenia i stany fizjologiczne sprzyjajce niedoborom elaza
elazo, razem z cynkiem i miedzi, zalicza si do metali ladowych penicych kluczow rol w wielu
procesach biochemicznych w ywym organizmie.
Diabetologia
30 Skuteczne leczenie neuropatii cukrzycowej kwasem alfa-liponowym znaczenie sposobu
przyjmowania leku w formie doustnej
Chcc zahamowa postp neuropatii, szukamy optymalnego sposobu wykorzystania dostpnych lekw.
W NUMERZE
Sylwetka
34 Sta n na po dium
i usy sze hymn to
nie sa mo wi te uczu cie
Konrad Boda, specjalista medycyny ratunkowej,
przyznaje, e zarwno w pracy, jak i w sporcie wybiera
indywidualizm i odpowiedzialno.
Fotokronika
35 Trzeci MediCup w randze
mistrzostw wiata
Sentymentalna podr motocyklami
Najlepsze akcje profilaktyczne
nagrodzone
Rozmowa numeru
32 Stan przedcukrzycowy
jest odwracalny
O znaczeniu wczesnego wykrywania cukrzycy rozmawiamy
z prof. Leszkiem Czupryniakiem.
KOMENTARZE
Praktyka Lekarska padziernik 2014 3
Rzd stra szy nas ob ci ciem wy dat -
kw na le cze nie. We dug wstp nych
za o e, w 2015 ro ku bu det ochro ny
zdro wia zo sta nie zmniejszony o 400
mln z. To nie prze szka dza mi ni stro wi
Ar u ko wi czo wi w re ali zo wa niu je go
uto pij nych pla nw zmniej sze nia ko le -
jek przez zwik sze nie za kre su szko le
lekarzy. Nie prze szka dza, a wrcz po -
ma ga, bo pro jek to wa ny bu det za ka -
da wik sz pu l pie ni dzy do je go dys -
po zy cji.
Usta wicz na edu ka cja le ka rzy jest po -
trzeb na, ale do sta je my co raz wi cej sy -
gna w o tym, e le ka rze ma j do
nie sko or dy no wa nych dzia a w tym
kie run ku. Mi ni ster Ar u ko wicz or ga ni -
zu je je bez po ro zu mie nia z oto cze -
niem, wcie la jc pa kiet on ko lo gicz ny
kon se kwent nie, ale bez re al nych pod -
staw, za pew nia j cych suk ces funk cjo -
nal ny. Wci otwar te po zo sta j py ta -
nia, ja kim cu dem w ci gu kil ku mie si -
cy mia o by si uda prze szko le nie 10
tys. le ka rzy POZ w kie run ku wstp ne -
go dia gno zo wa nia cho ro by no wo two -
ro wej i skd wzi bu det na prze pro -
wa dze nie tak kar ko om nej ak cji? Zre -
ali zo wa nie szko le po ci gnie za so b
ko niecz no prze su ni cia rod kw fi -
nan so wych i by mo e to wa nie ma na
ce lu zmniej sze nie ka sy na zdro wie, a
zwik sze nie jej na rzecz Mi ni stra Zdro -
wia. Dzi ki te mu by mo e tu przed
wy bo ra mi do wie my si o spek ta ku lar -
nym do pi ciu pa kie tu, a wy bor cy zo sta -
n ura cze ni a twym do prze kni cia k -
skiem zapewnieniem o wspl nym
dzia a niu rz du i re sor tu, pe nym za an -
ga o wa nia i wy si ku, na rzecz do bra pa -
cjen ta, bro Bo e sa me go mi ni stra.
Redakcja
PADZIERNIK
9-10.10.2014, Lublin, X Midzynarodowe
Sympozjum Choroby przeyku i odka,
www.chorobyprzelyku2014.pl
10-11.10.2014, Biaystok, Drugi
Midzynarodowy Kongres Medyczny
Kobieta i Mczyzna zdrowe starzenie,
www.kobietaimezczyzna.info
11.10.2014, Olsztyn, Podyplomowa Szkoa
Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego,
www.symposion.pl
16-18.10.2014, Sopot, XIV Zjazd Polskiego
Towarzystwa Nadcinienia Ttniczego,
www.zjazd.ptnt.pl
17-18.10.2014, Lublin, konferencja Choroby
wewntrzne przyczyny rozpoznanie
leczenie, www.agora-konferencje.pl
17-18.10.2014, Warszawa, IV Kongres
Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego
Aktualne rekomendacje leczenia zaburze
lipidowych, www.termedia.pl
17-18.10.2014, Pozna, konferencja
Puapki codziennej praktyki lekarskiej,
www.termedia.pl
18.10.2014, Warszawa, VII Warszawskie
Spotkania Diabetologiczne,
www.wsd.diabetologiaonline.pl
23-25.10.2014, Lublin, XXXVII Konferencja
Naukowo-Szkoleniowa Problemy
otolaryngologii dziecicej w codziennej
praktyce, www.orl-lublin2014.pl
23.25.10.2014, Jachranka, XIII Kurs
Ksztacenia Ustawicznego z Endokrynologii,
Diabetologii i Chorb Metabolicznych,
www.symposion.pl
24-25.10.2014, Katowice, konferencja
XI Profilaktyka w Medycynie,
www.agora-konferencje.pl
24-25.10.2014, Pozna, konferencja VII
Jesienne Spotkanie Kardiologw,
www.symposion.pl
24-26.10.2014, Sopot, konferencja
Farmakoterapia kobiet w ciy,
www.termedia.pl
24-26.10.2014, Ustrzyki Dolne, Konferencja
Naukowo-Szkoleniowa Bieszczadzkie Dni
Neurologiczne, www.bdn2014.skolamed.pl
25.10.2014, Otwock, szkolenie Wystawianie
recept i prowadzenie dokumentacji medycznej
w wietle kontroli, www.szkoleniaotwock.pl
25.10.2014, Biaystok, Podyplomowa Szkoa
Polskiego Towarzystwa Alergologicznego,
www.symposion.pl
Mi n ter min
11 wrze nia we szy w y cie pierw sze
usta wy tzw. pa kie tu on ko lo gicz ne go, do ty cz -
ce m.in. roz sze rze nia ka ta lo gu ba da w POZ.
Wa ny ter min
24 pa dzier ni ka od b dzie si przed ostat -
nie w tym ro ku po sie dze nie Na czel nej Ra dy
Le kar skiej.
KALENDARZ WYDARZE OD REDAKCJI
W ostat nim cza sie na plus oce niam
To, w ja ki spo sb za re ago wa ry nek
wiad cze nio daw cw na zno we li zo wa -
nie usta wy o wiad cze niach opie ki
zdro wot nej fi nan so wa nych ze rod -
kw pu blicz nych. Od mo men tu wej -
cia w y cie tych prze pi sw w ca ej
Pol sce po wsta a tyl ko jed na (!) no wa
prak ty ka pe dia trycz no -in ter ni stycz na.
Sta o si to jak by na prze kr lob bu j -
cym za ta kim roz wi za niem w sej mo -
wej ko mi sji zdro wia: prof. Do brza -
skiej (kra jo wemu kon sul tan towi w
dzie dzi nie pe dia trii), prof. Chy bic kiej
(pre zes Pol skie go To wa rzy stwa Pe dia -
trycz ne go), prof. Pe re gut -Po go rzel skie -
mu (wi ce pre ze sowi Pol skie go To wa rzy -
stwa Pe dia trycz ne go) i prof. Ime li (kra -
jo we mu kon sul tan towi w dzie dzi nie
cho rb we wntrz nych). W Pol sce nie
ma nie za go spo da ro wa nych kadr pe dia -
trw i in ter ni stw. Ci, kt rzy chcie li
pod j pra c w pod sta wo wej opie ce
zdro wot nej, ju daw no j pod j li.
W ostat nim cza sie na mi nus oce -
niam...
Plan fi nan so wy NFZ na rok 2015. Nie
za bez pie czo no w nim fi nan sw na do -
dat ko we za da nia, wy ni ka j ce z pa kie tu
an ty ko lej ko we go i on ko lo gicz ne go, kt -
re ma j re ali zo wa przede wszyst kim le -
ka rze POZ w ra mach tych sa mych
rod kw. Z tym zwi za ny jest ko lej ny
mi nus brak or ga ni za cyj nych roz wi -
za (pro jek tw roz po rz dze) w POZ
dla usta wo wo ju umo co wa ne go pa kie -
tu an ty ko lej ko we go, on ko lo gicz ne go
i wiad cze der ma to lo gicz no -oku li -
stycz nych.
Zwra cam uwa g na...
To, e NFZ suk ce syw nie ob ni a po -
ziom fi nan so wa nia pod sta wo wej opie ki
zdro wot nej, usu wa jc po ci chu z list
ak tyw nych r ne de kla ra cje pa cjen tw,
w tym de kla ra cje pol skich dzie ci, kt re
z mo cy pra wa do uko cze nia 18. r.. s
upraw nio ne do ko rzy sta nia ze wiad -
cze ochro ny zdro wia w pe nym za kre -
sie. Sys tem e -WU na dal nie jest de dy -
ko wa ny dla POZ, gdzie jest de kla ra cja,
a nie wiad cze nia jed nost ko we. (dm)
MIESIC W BRANY KOMENTUJE...
Ko men tarz do ar ty ku u Je dyn ko wi cze mo g
roz a do wa ko lej ki (PL 110)
Ko lej ne obiet ni ce re sor tu, do ty cz ce przy wr ce -
nia upraw nie dla le ka rzy z I stop niem spe cja li -
za cji, bu dz u mnie wy cz nie umiech pe en
po li to wa nia. Nie po raz pierw szy prze cie pa da j
de kla ra cje, a na sza wal ka trwa od lat. Do tej po -
ry na nic zda y si tu ma cze nia, e war to wy ko -
rzy sta na sze wie lo let nie do wiad cze nie,
zwasz cza w do bie tak ab sur dal nie du ych bra -
kw ka dro wych. Mi ni ster stwo zda wa o si ro bi
wszyst ko, aby udo wod ni, e nie jest to po -
trzeb ne. I te raz na gle do cho dzi do wnio sku, e
w su mie co w tym jest, e r ni co wa nie kom -
pe ten cji le ka rzy, zwasz cza w pro ce sie przy zna -
wa nia punk tw przy kon trak to wa niu, nie jest
wa ci we. Po raz ko lej ny
mie li my ra cj, py ta nie tyl ko,
dla cze go trze ba by o cze ka
na jej po twier dze nie tak du -
go? Ale naj wa niej sze, ja kie
mo g by te raz skut ki obie cy -
wa nych zmian? Nie ma co si
u dzi, e na gle od zy ska my
na sz po zy cj na ryn ku.
W wie lu przy pad kach na od wra ca nie szkd
jest ju za p no. W ko cu wie lu na szych ko -
le gw w tzw. mi dzy cza sie stra ci o pra c
czy zre zy gno wa o z pro wa dzo nych prak tyk in -
dy wi du al nych. Ot, ich szan se zy ska nia kon -
trak tu zma la y do ze ra, wic nie wy trzy ma li
kon ku ren cji ryn ku. In we sty cje w sprzt, lo kal
czy za trud nie nie per so ne lu po szy na mar ne.
Nie kt rzy zo sta li z
kre dy ta mi i za pa nym
na szyb ko sta no wi -
skiem, kt re w ad -
nym stop niu ich nie
sa tys fak cjo nu je. Nie
s dz, aby by li na
ty le uf ni wo bec mi -
ni ster stwa, aby pr bo wa jesz -
cze raz. Nie wia do mo prze cie, na ile trwa a
jest do bra wo la de cy den tw wo bec je dyn ko wi -
czw. Le ka rze zmu sze ni do zna le zie nia no we -
go za trud nie nia ju raz pa dli ofia r sys te mu,
dru gi raz nie da dz si na bra.
Jo an na Sze lg, le karz cho rb
we wntrz nych z War sza wy
ZDANIEM CZYTELNIKW
Dr n. med. An drzej
Ma sia kow ski, in ter ni sta,
eks pert PPOZ
Sys tem e -WU nie by i na dal nie jest dla POZ
Za pno na odwracanie szkd
Szy ku je nam si rok za ba wy
w ga nia ne go
KOMENTARZE
Wy daw ca:
Eu ro sys tem,
Ja ro saw le szy ski
ul. Wa wel ska 78, ap. 30
02-034 War sza wa
tel. (22) 822 20 16,
faks (22) 823 78 83
www.eu ro sys.pl
e -ma il: le kar ska@prak ty ka le kar ska.com
Zesp:
Dagmara Moszyska, Magdalena Mroczek
Re kla ma: Ja go da Wal czak (dy rek tor)
Agnieszka Goaszewska
Agnieszka Gobiewska
Katarzyna Grnicka
Skad i a ma nie: Stu dio 4y ou,
Iwona Borowska
ISSN 1733-0203
Bar tosz Ar u ko wicz, ni -
czym Din z cza ro dziej skiej
lam py Alladyna, ofia ro wa pa -
cjen tom kon cert y cze pod
ty tu em Pa kiet On ko lo gicz -
ny: skr ce nie cza su ocze ki -
wa nia na wi zy t u on ko lo ga
(do dwch ty go dni) i cza su
dia gno sty ki cho rych z po dej -
rze niem no wo tworu, znacz ne
zmniej sze nie ko le jek do spe -
cja li stw, dzi ki po sze rze niu
mo li wo ci dia gno stycz nych,
ja kie w ra mach wiad cze
gwa ran to wa nych mo e wy ko -
na le karz POZ. Mi ni ster
zdro wia za pew nia, e dzi ki
tym zmia nom le cze nie b dzie
bli ej pa cjen ta. Wpro wa dze -
nie z mian w prze pi sach w try -
bie eks pre so wym, bez przy go -
to wa nia or ga ni za cyj ne go i fi -
nan so we go, na su wa po wa ne
oba wy, e obiet ni ce zo sta n
nie spe nio ny mi y cze nia mi.
Le karz POZ, zo bo wi za ny
do skon sul to wa nia pa cjen ta
z po dej rze niem cho ro by no -
wo two ro wej w po rad ni on ko -
lo gicz nej, nie zo sta wy po sa -
o ny w ad ne na rz dzia do
wy eg ze kwo wa nia ter mi nu.
Zmia na prze pi sw nie zwik -
szy szczu pej ka dry pa to mor -
fo lo gw. Za pierw sze stwo
dia gno sty ki pa cjen tw z po -
dej rze niem no wo tworu wy -
du a ko lej k do ba da i kon -
sul ta cji spe cja li stycz nych dla
rw nie ci ko cho rych. Po -
my sem god nym ilu zjo ni sty
jest zwik sze nia pu li ba da,
ja kie mo e zle ca le karz
POZ, bez uwzgld nie nia
kosz tw, ja kie to wy ge ne ru je.
r do fi nan so wa nia mi ni ster
Ar u ko wicz po mi n mil cze -
niem, za NFZ ma usta lo ny
bu det, kt ry nie prze wi du je
wzro stu na ka dw na POZ z
te go ty tu u. We dug le gen dy o
cza ro dziej skiej lam pie ka pry -
ny Din cza sa mi spe nia tyl -
ko jed no y cze nie: po zwa la
na wy br ro dza ju mier ci.
Co ja ki czas po ja wia si
dys ku sja, jak ma by re ali zo -
wa ny za pi sa ny w usta wie
obo wi zek usta wicz nej edu -
ka cji le ka rzy. Nikt nie ne gu je
fak tu, e za wd le ka rza wy -
ma ga sta e go uak tu al nia nia
wie dzy i pod no sze nia kwa li fi -
ka cji, ale zo sta j otwar te py -
ta nia, jak i w ja kim kie run ku
pod no si kom pe ten cje. Pol -
scy le ka rze zo sta li zmu sze ni
do edu ka cji w za kre sie in for -
ma ty ki i pra wa me dycz ne go.
Ci, kt rzy nie zna j me an -
drw re fun da cji le kw, za
brak wie dzy po no sz ka ry na -
ka da ne przez NFZ po kon -
tro li re cept. Po ja wi si rw -
nie no wy pro blem, trud ny
dla le ka rzy. Cho dzi o no w
umie jt no, po le ga j c na
rw no cze snym prze by wa niu
w dwch miej scach. NFZ wy -
ma ga w no wej in ter pre ta cji
roz po rz dze nia mi ni stra
zdro wia, aby le karz POZ
prze by wa w przy chod ni od 8.
do 10., by do stp ny dla pa -
cjen tw przez 10 go dzin. Pro -
blem w tym, e le karz mu si
rw nie re ali zo wa wi zy ty w
do mach pa cjen tw, tych, kt -
rzy do przy chod ni przyj nie
mo g. W kil ku oso bo wych
prak ty kach le ka rze uzu pe -
nia j si, ale w jed no oso bo -
wych, gw nie na te re nie
wiej skim, re ali za cja no we go
mo de lu do stp no ci usug le -
ka rza POZ wy ma ga po pro -
stu roz dwo je nia. By mo e
urzd ni cy, kt rzy ju w kil ku
od dzia ach wo je wdz kich
NFZ pr bu j za sto so wa no -
w in ter pre ta cj prze pi sw,
po sia da j in for ma cje, gdzie
za in te re so wa ni le ka rze mo g
na by umie jt no ci roz dwa ja -
nia si. W prze ciw nym wy -
pad ku w wie lu re gio nach,
zwy kle na kra cach Pol ski,
od 2015 ro ku nie b dzie mo -
li wo ci pod pi sa nia umw.
Jest jesz cze tro ch cza su, mo -
e mi ni ster stwo przy oka zji
in ten syw nych szko le on ko -
lo gicz nych roz wi e i ten pro -
blem.
Za bie gow cw lub przed sta -
wi cie li ry zy kow nych spe cjal -
no ci szcze gl nie moc no bo li
go wa, gdy sy sz o ko lej nym
pro ce sie i od szko do wa niach za
b dy me dycz ne. Pa trzc na to,
co wy pra wia j s dy w tej kwe -
stii, mo na stwier dzi, e zmie -
rza my w kie run ku mo de lu
ame ry ka skie go, z kt re go sa -
ma Ame ry ka po sta no wi a si
wy co fy wa.
Co raz wy ra niej wida, e
zdro wie ludz kie jest w ce nie.
Jed nak gro ba wy so kie go od -
szko do wa nia nie po wo du je re -
al nej po pra wy opie ki nad pa -
cjen tem, a je dy nie pro wa dzi do
wzro stu kosz tw, zle ca nia nie -
po trzeb nych ba da i wy bo ru
me to dy le cze nia, kt ra nie b -
dzie lep sza dla pa cjen ta, ale
bez piecz niej sza dla le ka rza.
Po ka zu je to do bit nie przy kad
USA. Wie lu gi ne ko lo gw za -
prze sta o swo jej prak ty ki po -
o ni czej po tym, jak by li wie -
lo krot nie oskar a ni o b dy
me dycz ne. I cho nie prze gra li
ad ne go pro ce su, to kosz ty
zwi za ne z pro ce sa mi spo wo -
do wa y tak wy so kie pod nie sie -
nie skad ki ubez pie cze nio wej,
e by cie po o ni kiem prze sta o
si opa ca. W nie kt rych sta -
nach wpro wa dzo no gr ny li -
mit od szko do wa nia, tak by za -
bez pie czy le ka rzy przed nie -
uza sad nio ny mi po zwa mi.
Wcze niej jed na wy gra na spra -
wa re kom pen so wa a wie le
tych, kt re za ko czy y si po -
ra k po zy wa j ce go. Te raz po -
zwy o ma ej szan sie na od szko -
do wa nie nie ma j sen su.
My zmie rza my w od wrot -
nym kie run ku: co raz wy sze
od szko do wa nia b d po wo -
do wa y co raz wik sz licz b
po zww. Bo sko ro pa cjen ci, a
mo e na wet bar dziej praw ni -
cy, b d ku sze ni wi zj wy so -
kie go od szko do wa nia, to jest
na tu ral ne, e od nie sio ne szko -
dy b d oce nia ne ja ko wik -
sze. Nie je stem prze ciw ni kiem
za do uczy nie nia pa cjen to wi
w przy pad ku uszczerb ku na
zdro wiu, ale sko ro zdro wie
jest co raz bar dziej cen ne, to
niech to znaj dzie po kry cie w
wy dat kach na sprzt czy pra -
c per so ne lu.
lek. Joanna
Zabielska-
-Cieciuch,
Biaystok
lek. Grzegorz
Napirkowski
lek. Magorzata
Stokowska-Wojda,
aszczw
Ustawiczne szkolenia, bezustanne utrudnienia....
ZWRACAM
UWAG
Bartosz i czarodziejska lampa
GOS
RODOWISKA
Bd ne od szko do wa nie
JESTEM
PRZECIW...
W NASZEJ OCENIE...
Plus dla Je rze go Ba tyc kie go, sta ro sty po wia tu ja ro saw -
skie go, za zmia n de cy zji w spra wie pla cw ki POZ w Ja -
ro sa wiu. Wio sn ubie ge go ro ku pod kar pac ka przy chod nia
zo sta a za mkni ta. Sta ro stwo mia o za miar sprze da bu dy -
nek, ale nie po zwo li li na to pa cjen ci gw nie oso by star -
sze, le cz ce si tu taj od lat. W ko cu do pi li swe go: sta ro sta zre zy gno wa
ze swo ich pla nw i pla cw ka wzno wi a dzia al no. Na ra zie przyj mu je w
niej je den le karz. Wy trwa o pa cjen tw po ka zu je, jak sil n mar k mo e
by przy chod nia POZ, a po sta wa sta ro sty da je cie na dziei, e w ochro nie
zdro wia nie za wsze li cz si tyl ko wzgl dy eko no micz ne. (dm)
Mi nus dla Pio tra B., chi rur ga on ko lo ga z Wie lo spe cja li -
stycz ne go Szpi ta la Wo je wdz kie go w Go rzo wie Wiel ko pol -
skim, za wy pi sy wa nie fa szy wych re cept. ledz two pro ku ra -
tu ry po twier dzi o, e w la tach 2010-2013 wy pi sa 49 re cept
na moc ne rod ki prze ciw b lo we. Nie usta lo no, kto je re ali zo -
wa i co dzia o si p niej z le ka mi. Pro ces przed S dem Re jo no wym w
Mi dzy rze czu po wi nien roz po cz si jesz cze w tym ro ku. Le ka rzo wi gro zi
od trzech mie si cy do pi ciu lat wi zie nia, cho on sam nie przy zna je si
do wi ny. Nie mniej jednak je li sd po twier dzi wy ni ki pro ku ra tor skie go
ledz twa, po raz ko lej ny ucier pi re pu ta cja ca e go ro do wi ska. (dm)

PRZECZYTANE W PRASIE
Jesz cze raz po wiem o zdro wiu: y je my w uu dzie, e za 9-pro cen to w
skad k pa stwo za fun du je nam fan ta stycz ny sys tem opie ki zdro wot nej [...]
Za raz jak wsze dem do re sor tu zdro wia, zna ny po li tyk opo zy cji po wie dzia
mi: Wpro wad cie cz cio wo od pat n su b zdro wia. Do brze wie cie, e
bez te go sys tem nie wy do li [...] Za py ta em go, czy nam przy kla sn. Ale on
po wie dzia: Nie, my po wie my, e wpro wa dza cie su b zdro wia dla bo ga -
tych, a bied ni b d umie ra li na uli cy. Wte dy wy prze gra cie wy bo ry, my we -
mie my wa dz, ale na tu ral nie wa szej re for my nie ru szy my. To jest po li ty ka.
Ja kub Szulc, by y wi ce mi ni ster zdro wia, o pra cy re sor tu
nad do dat ko wy mi ubez pie cze nia mi
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
praktyka
lekarska
MIE SICZ NIK DLA LE KA RZY I ME NE DE RW POZ
godziny to wedug
Pa stwo wej In spek cji
Pra cy no wy re kord
cza su pra cy le ka rza
z po u dnio wej Pol ski
175,5
AKTUALNOCI
We dug wcze niej szych ana -
liz mi ni ster Bar tosz Ar u ko -
wicz mia by pierw szym, kt -
ry mo e stra ci sta no wi sko w
wy ni ku po da nia si do dy mi sji
rz du pre mie ra Do nal da Tu -
ska. Oprcz fak tu, e re gu lar -
nie uzna wa ny by za naj gor -
sze go mi ni stra w rz dzie, m -
wi o si o oso bi stej an ty pa tii
Ko pacz i Ar u ko wi cza i wcze -
niej szych za drach po li tycz -
nych. No wa pre mier po sta wi -
a jed nak na prag ma tyzm i po -
zwo li ko le dze z par tii do ko -
czy re for my.
Mi ni ster Ar u ko wicz
przed sta wi nie daw no wa ny
dla pol skich pa cjen tw on ko -
lo gicz nych plan dzia a.
Obec nie cho rzy cze ka j na je -
go re ali za cj m wi a Ewa
Ko pacz w cza sie kon fe ren cji,
na kt rej przed sta wia a skad
swe go rz du. Do da a przy
tym, e b dzie ostrym re cen -
zen tem i uwa nym ob ser wa -
to rem po czy na ka de go z
czon kw te go ga bi ne tu.
Tra ge dia
dla ro do wi ska?
Ko niecz no wdro e nia pa -
kie tu ko lej ko we go, oce nia ne -
go przez ro do wi sko ja ko bu -
bel praw ny, wy da je si naj -
wa niej szym ar gu men tem,
prze ma wia j cym za po zo sta -
wie niem Ar u ko wi cza na sta -
no wi sku. Nie ozna cza to jed -
nak, e je go przy szym po czy -
na niom ki bi cu j sa mi le ka rze.
Do tej po ry nie by li bo wiem
za do wo le ni z je go pra cy.
Cho nie je stem zwo len ni -
kiem cz stych ro ta cji, w tym
przy pad ku zmia na by a po -
trzeb na. Obec ny mi ni ster nie
kon tak tu je si ze ro do wi -
skiem, nie su cha go i wa ci -
wie od po czt ku nie po wi nien
pe ni tej funk cji. Je go po zo -
sta wie nie ozna cza tra ge di
dla le ka rzy i ca e go sys te mu
ochro ny zdro wia oce nia dr
Ja ro saw Kraw czyk, pre zes
dz kie go Zwiz ku Pra co -
daw cw Ochro ny Zdro wia i
czo nek Za rz du Fe de ra cji
Po ro zu mie nie Zie lo no gr -
skie.
Ar u ko wicz ma za pew nio ne
sta no wi sko tyl ko na rok, ale
eks per ci pod kre la j, e b -
dzie to okres szcze gl nie wa -
ny z punk tu wi dze nia le ka rzy.
To na nich naj bar dziej od bi je
si wpro wa dza nie ak tw wy -
ko naw czych do uchwa lo nych
ustaw. Ar u ko wicz by ju od -
po wie dzial ny za wdra a nie
re form ww czas cho dzi o o
usta wy, kt re przy go to wa a
jesz cze ja ko mi ni ster zdro wia
Ewa Ko pacz. We dug spe cja li -
stw nie spraw dzi si w tej
ro li. Tym ra zem mo go by
ina czej, po nie wa by od po -
wie dzial ny za zmia ny od sa -
me go po czt ku. Wszyst ko
roz bi ja si jed nak o ich ja -
ko.
Pa kiet zo sta nie zre ali zo -
wa ny, cho zo sta wpro wa -
dzo ny w po pie chu i z wie lo -
ma b da mi. Nie mo e za tem
by suk ce sem pod su mo wu je
Ja ro saw Kraw czyk.
Wrd po ten cjal nych kan -
dy da tw, kt rzy mo gli prze -
j ro l mi ni stra zdro wia, by
obec ny wi ce mi ni ster Sa wo -
mir Neu mann i wi ce prze wod -
ni cz ca Sej mo wej Ko mi sji
Zdro wia Be ata Ma ec ka -Li -
be ra.
Ko pacz bez kre dy tu
za ufa nia
No wa pre zes Ra dy Mi ni -
strw by a pierw sz kan dy -
dat k, kt r opi nia pu blicz na
wi dzia a na tym sta no wi sku.
Nie tyl ko pe ni funk cj wi ce -
prze wod ni cz cej Plat for my
Oby wa tel skiej, co w na tu ral -
ny spo sb pre ten do wa o j do
ro li na stp cy Do nal da Tu ska,
ale rw nie sy nie z lo jal no ci
wo bec do tych cza so we go pre -
mie ra. Po tro sze dzi ki je go
pro tek cji zro bi a spek ta ku lar -
n ka rie r po li tycz n, prze -
cho dzc od ro li le ka rza ro -
dzin ne go i pe dia try, przez kie -
ro wa nie re sor tem zdro wia, a
p niej pra ca mi sej mu ja ko
mar sza ek. Wrd le ka rzy nie
bu dzi jed nak wik sze go za -
ufa nia.
Po mni do tych cza so wych
do ko na pa ni Ko pacz, nie ma -
my wo bec niej ad nych ocze -
ki wa. Jej sze fo wa nie w Mi ni -
ster stwie Zdro wia sko czy o
si ka ta stro f, a urz do wa nie
na fo te lu mar sza ka Sej mu by -
o naj ogl niej m wic bla -
de, bez barw ne, ni ja kie i bez p -
cio we kry ty ku je Zdzi saw
Szra mik, wi ce prze wod ni cz cy
Za rz du Kra jo we go Ogl no -
pol skie go Zwiz ku Za wo do -
we go Le ka rzy.
Ule ga po sta wa no wej pre -
mier wo bec Do nal da Tu ska
jest jed nym z naj cz ciej sta -
wia nych jej za rzu tw. Cz
eks per tw oba wia si, e jej
rzd b dzie w isto cie ma rio -
net ko wy i ste ro wa ny z Bruk -
se li. In ne go zda nia s jej par -
tyj ni ko le dzy. Sa wo mir Neu -
mann chwa li j ja ko spraw ne -
go mar sza ka i do wiad czo ne -
go po li ty ka. Ja kub Szulc, do
nie daw na po se, a te raz eks -
pert w fir mie Erns&Young,
pod kre la z ko lei, e Ko pacz
jest sil nym ad wo ka tem spraw
pol skiej ochro ny zdro wia.
Wszy scy zgod nie m wi jed -
nak, e do ko ca ka den cji po -
zo sta za le d wie rok, a to zde -
cy do wa nie zbyt ma o na prze -
pro wa dze nie grun tow nej re -
for my ca e go sek to ra. Po zo -
sta je je dy nie kon ty nu acja
dzia a pod j tych wcze niej
przez rzd i mi ni ma li zo wa nie
strat wy ni ka j cych z wa dli -
wych ustaw. (dm)
Ar u ko wicz zo sta je, mimo licznych kompromitacji
Wbrew spe ku la cjom Ewa Ko pacz ja ko no wy pre mier nie zde cy do wa a si na zmia n mi ni stra zdro wia. Le ka rze i eks per ci m wi,
e mo na by o si te go spo dzie wa.
DOSSIER | Niespenione obietnice ministra Bartosza
Arukowicza
Arukowicz obj stanowisko ministra zdrowia jesieni 2011 roku. W grudniu
przedstawi swj program, w ktrym zapewnia, e chce, aby lekarze zajli si
tylko leczeniem pacjentw. Niestety, wkrtce przyszed czas na ustaw
refundacyjn, ktra pogrzebaa t obietnic, podobnie jak zapowiedzi taszych
lekw dla pacjentw. Do tej pory Arukowiczowi nie udao si te wprowadzi
dodatkowych ubezpiecze i stworzy konkurencji dla NFZ, co rwnie
obiecywa jeszcze w 2011 roku. Mimo to skada kolejne deklaracje, m.in.:
Padziernik 2012:
I likwidacja NFZ
I wprowadzenie Elektronicznej
Karty Pacjenta od 1 stycznia
2014 r.
I przyjcie ustawy o zdrowiu
publicznym
Marzec 2013:
I usprawnienie systemu nocnej
i witecznej opieki nad dziemi
Marzec 2014:
I skrcenie kolejek do specjalistw
w cigu trzech miesicy
AKTUALNOCI
Na ro do wy Fun dusz Zdro -
wia z tru dem go dzi si z nie ko -
rzyst ny mi dla sie bie wy ro ka mi
s dw, do ty cz cy mi wy ni kw
kon trak to wa nia. W ubie gym
ro ku a dwie trze cie spraw za -
ko czo nych wy ro kiem zgod -
nym z ocze ki wa nia mi wiad -
cze nio daw cw mia o swj fi -
na w Na czel nym S dzie Ad -
mi ni stra cyj nym, do kt re go
NFZ ska da ka sa cj. NSA
wy ro kw nie zmie nia, ale do
cza su za ko cze nia po st po -
wa nia pla cw ki by y po zba -
wio ne kon trak tw. Tra ci y za -
tem pie ni dze, kt re mo gy
otrzy ma w ra mach udzie la nia
wiad cze gwa ran to wa nych.
S dy so bie, pat nik so bie
Z prze wle ko ci spraw wy -
ta cza nych Fun du szo wi ze -
tkn a si m.in. Fun da cja
Zdro wie dla Cie bie z Byd -
gosz czy, kt ra do tej po ry s -
dzi si z od dzia em ku jaw sko -
-po mor skim o przy zna nie jej
kon trak tu w za kre sie noc nej
i wi tecz nej opie ki. Spor ny
kon kurs od by si w grud niu
2012 ro ku, a pla cw ka po zba -
wio na umo wy udo wad nia a
b dy w po st po wa niu i bra ki
w ofer tach kon ku ren tw, z
kt ry mi prze gra a. Mi mo ko -
rzyst nych dla Fun da cji wy ro -
kw WSA, kt re na ka zy wa y
od dzia o wi po now n we ry fi -
ka cj ofert, spra wa ci gle jest
w to ku.
Pat nik za cho wa si nie -
zgod nie z roz strzy gni ciem s -
du, po nie wa nie od nis si
do na szych za rzu tw, za war -
tych w uza sad nie niu wy ro ku.
Zda niem NFZ po st po wa nie
ko mi sji kon kur so wej by o pra -
wi do we, cho cia ma my po -
twier dze nie tych za rzu tw.
NFZ nie zo y ka sa cji, co tyl -
ko po twier dza, e nie ma ar gu -
men tw m wi Szy mon Ko -
pa, se kre tarz Fun da cji.
Te raz pla cw ka zo y a do
WSA ko lej n skar g, tym ra -
zem ocze ku jc na ka zo we go
try bu wy ro ku. Po nie wa pat -
nik prze ci ga po st po wa nie,
Zdro wie dla Cie bie ju pra -
wie dwa la ta nie udzie la wiad -
cze z za kre su noc nej opie ki.
Zbyt du gie pro ce du ry
Przy pad kw, w kt rych
wiad cze nio daw cy nie mo g
wy eg ze kwo wa kon trak tu ze
wzgl du na opie sza o pat ni -
ka lub prze du a j ce si po st -
po wa nie, jest w kra ju zde cy do -
wa nie wi cej. Nie kt re pla -
cw ki cze ka j na osta tecz ne
roz strzy gni cie s du na wet
kil ka lat. Od dzia y NFZ tu -
ma cz, e go spo da ru j pu -
blicz ny mi pie nidz mi, wic
mu sz wal czy o nie do ko ca.
W prak ty ce jed nak im du sze
po st po wa nie, tym wik sze je -
go kosz ty, kt re ob ci a j
prze gra ne go za zwy czaj wic
wa nie NFZ. Spe cja li ci pod -
no sz z ko lei, e prak ty ka pat -
ni ka spro wa dza si do te go, by
znie ch ci wiad cze nio daw -
cw do prze wle kej s do wej
wal ki o kon trakt. Wie lu z nich
al bo w og le z niej re zy gnu je,
al bo de cy du je si je dy nie na
zo e nie od wo a nia od nie ko -
rzyst ne go dla sie bie roz strzy -
gni cia. Od dzia y wo je wdz -
kie rzad ko zmie nia j jed nak
zda nie, a na de cy zje pre ze sa
cen tra li NFZ trze ba cze ka
na wet kil ka mie si cy. Dla te go
zda niem Pra co daw cw RP na -
le y upro ci i skr ci pro ce -
du ry od wo aw cze, kt re po -
zwa la j wiad cze nio daw com
roz strzy gn spr bez po st -
po wa nia s do we go. (dm)
NFZ utrudnia dostp do publicznych pienidzy
Patnik przedua postpowanie sdowe, opniajc moment, w ktrym wiadczeniodawcy mog zacz
udziela wiadcze gwarantowanych.
KRTKO
dz ki Uni wer sy tet Me dycz ny wrd
li de rw in for ma ty ki. Uczel nia zo sta a
wy r nio na przez ty go dnik Com pu -
ter world w ka te go rii sek tor uy tecz -
no ci pu blicz nej, dzi ki cze mu zna la -
za si w gro nie osiem na stu fi na li stw
kon kur su Li der In for ma ty ki 2014. Uni -
wer sy tet wdro y m.in. za rz dza nie
pro ce sa mi biz ne so wy mi (BPM) w
opar ciu o plat for m IBM BPM 8.5 oraz
zop ty ma li zo wa po nad 80 pro ce sw
biz ne so wych w pi ciu ob sza rach me -
ry to rycz nych, w opar ciu o plat for m
IBM Blu eworks Li ve. (dm)
100 me na de rw ochro ny zdro wia
sko rzy sta o z bez pat ne go pro jek tu
Zdro we za rz dze nie. Szko le nie ka -
dry za rz dza j cej pla cw ka mi me -
dycz ny mi pro wa dzi od 2012 ro ku
Uni wer sy tet Tech no lo gicz no -Hu ma ni -
stycz ny im. Ka zi mie rza Pu a skie go w
Ra do miu. Prze zna czy na ten cel po -
nad 400 tys. z, z cze go wik szo
po kry y unij ne rod ki (w ra mach Pro -
gra mu Ka pi ta Ludz ki). (dm)
PZH opra co wa o wy tycz ne dla le ka -
rzy i sub me dycz nych do ty cz ce
wi ru sa ebo la. Pa stwo wy Za kad Hi -
gie ny Na ro do we go In sty tu tu Zdro wia
Pu blicz ne go pod kre la, e cho pierw -
sze ob ja wy cho ro by s nie spe cy ficz ne
(go rcz ka po wy ej 38,5 stop ni; znacz -
ne osa bie nie; b le mi ni i sta ww),
ju mi dzy 5. a 7. dniem cho ro by
mo li we s krwa wie nia, ma syw ne
krwo to ki, nie wy dol no wie lo na rz do -
wa i zgon. Ka da oso ba, kt ra spe nia
kry te ria po dej rze nia za ka e nia, po win -
na zo sta ob j ta do cho dze niem epi de -
mio lo gicz nym. Ak tu al ne in for ma cje dla
le ka rzy znaj du j si na stro nach NIZP -
-PZH (www.pzh.gov.pl) i GIS
(www.gis.gov.pl). (dm)
Grze gorz o jew ski, z -ca dyrektora
ds. me dycz nych Pod la skie go Od dzia -
u NFZ, zo sta za trzy ma ny przez CBA.
Wraz z dwo ma sze fa mi bia o stoc kich
kli nik jest za mie sza ny w ledz two do -
ty cz ce ko rup cji, pro wa dzo ne przez
CBA i Pro ku ra tu r Okr go w w Bia -
ym sto ku. NFZ po in for mo wa, e Pod -
la ski OW NFZ we wsp pra cy z or ga -
na mi ci ga nia do o y wszel kich sta ra
w ce lu wy ja nie nia po dej rze wo bec
za wie szo ne go za stp cy dy rek to ra, kt -
ry ob j sta no wi sko w mar cu 2008 ro -
ku. Z wy kszta ce nia jest le ka rzem.
Wcze niej by pe no moc ni kiem wo je -
wo dy do spraw ra tow nic twa me dycz -
ne go. (dm)
Ru sza unij ny pro jekt E -zdro wie dla
Ma zow sza, re ali zo wa ny przez sa mo -
rzd wo je wdz twa. Dzi ki nie mu do -
ku men ty me dycz ne do ty cz ce pa cjen -
tw le cz cych si w 23 szpi ta lach ma -
zo wiec kich b d w spo sb bez piecz ny
nie tyl ko wy twa rza ne i prze cho wy wa -
ne, ale tak e prze ka zy wa ne mi dzy ty -
mi pla cw ka mi. Z pro gra mu sko rzy sta
po nad 8 ty si cy le ka rzy, kt rzy b d
mo gli uy wa elek tro nicz ne go pod pi su,
oraz ok. 240 tys. pa cjen tw. (dm)
DO SSIER |Spra wy wnie sio ne prze ciw ko NFZ przez wiad cze nio -
daw cw nie za do wo lo nych z wy ni kw kon kur sw ofert (2013 rok):
FE MAL FOR TE ME NO PAU ZA
Femal Forte Menopauza to suplement diety polecany kobietom w okresie
okoomenopauzalnym. Produkt agodzi objawy zwizane z menopauz nie
wpywajc na gospodark hormonaln kobiety (w jego skadzie nie ma
hormonw i fitohormonw). Preparat
redukuje liczb uderze gorca o 50%
po 3 miesicach suplementacji. Moe
by dugotrwale przyjmowany, a
pierwsze efekty s widoczne po 2
miesicach stosowania.
Wicej informacji na stronie:
www.femal.pl
PRZECIW WYPADANIU WOSW
Ra di cal Med Szam pon prze ciw wy pa da niu wo sw
sku tecz nie ha mu je wy pa da nie wo sw, po pra wia
ich kon dy cj oraz wy gld. Spe cjal nie opra co wa na
re cep tu ra no we go szam po nu, bo ga ta w sil ne
ak tyw ne skad ni ki w wy so kim st e niu za pew nia
sku tecz ne i wie lo po zio mo we dzia a nie, eli mi nu jc
gw ne przy czy ny wy pa da nia wo sw.
Skad ni ki ak tyw ne: bio kom pleks ko twi cz cy wo sy
Pro -Ha ir Bo oster 4H, eks trakt ze skrzy pu po lne go,
pro wi ta mi na B5, inu tec.
Pro du cent: IDE EPHARM,
pro dukt do stp ny w ap te kach
371 145 96 64
spraw
wiadczeniodawcy
wnieli w 2013
roku do sdw
administracyjnych
spord zoonych
do sdw spraw
zostao
zakoczonych
w terminie
postpowa
skoczyo
si przegran
Narodowego
Funduszu Zdrowia
ra zy pat nik od wo a
si od de cy zji wo je -
wdz kich s dw
ad mi ni stra cyj nych,
ska da jc ka sa cj
Mi ni ster stwo chce, aby
stwier dza niem zgo nw zaj mo -
wa li si le ka rze opa ca ni ze
rod kw prze zna czo nych na
ra tow nic two me dycz ne.
Jesz cze dwa mie si ce te mu
w ofi cjal nym sta no wi sku re -
sor tu zdro wia pod kre la no, e
nie ma po trze by po wo y wa nia
do dat ko we go sta no wi ska ko -
ro ne ra. Te raz mi ni ster stwo
przy go to wa o no we li za cj
usta wy o ra tow nic twie me -
dycz nym, kt ra za ka da, e w
ka dym z 380 po wia tw b -
dzie le karz zaj mu j cy si wy -
cz nie stwier dza niem zgo nu
pa cjen ta. Ma on zo sta opa -
co ny ze rod kw prze zna czo -
nych na ra tow nic two, co ozna -
cza, e z kwo ty 1,9 mld z trze -
ba b dzie wy go spo da ro wa
ok. 150 mln z. Z tym po my -
sem nie zga dza j si sa mi ra -
tow ni cy me dycz ni, kt rzy
pod kre la j, e nie jest to wa -
ci we r do fi nan so wa nia.
Do da j, e lep szym po my sem
by o by po wie rze nie kom pe -
ten cji stwier dza nia zgo nu ra -
tow ni kom, kt rzy s w zde cy -
do wa nej wik szo ci ka re tek.
Dzi siaj zgon mo e stwier dzi
tyl ko le karz.
Zgod nie z no we li za cj ko ro -
ner b dzie do ko ny wa ogl -
dzin zwok w spor nych sy tu -
acjach oraz zo sta nie we zwa ny
do ka de go przy pad ku zgo nu,
kt ry nie na st pi w pla cw ce
me dycz nej. Zda niem eks per -
tw spraw ne dzia a nie insty tu -
cji ko ro ne ra wy ma ga po wo a -
nia na to sta no wi sko co naj -
mniej 1,1 tys. osb w ca ym
kra ju. Na po trze b ure gu lo wa -
nia kwe stii stwier dza nia zgo -
nu od daw na zwra ca li uwa g
le ka rze pod sta wo wej opie ki
zdro wot nej, poniewa to oni
naj cz ciej by li wzy wa ni w ta -
kich sy tu acjach. (dm)
Rzd jednak chce powoa koronerw
AKTUALNOCI
Od 1 stycz nia 2015 ro ku
skad ka czon kow ska na OIL
wzro nie do 60 z mie sicz nie
(do tych czas wy no si a 40 z).
Jest to pierw sza pod wy ka od
2008 ro ku. Uchwa a zo sta a
prze go so wa na 31 go sa mi za,
wobec 11 prze ciw i 8 wstrzy -
mu j cy mi si. Zmia ny nie
obej m le ka rzy sta y stw,
kt rzy b d pa ci tak jak do -
tych czas 10 z mie sicz nie.
Kosz ty i wy ma ga nia
ro sn
Spra wa pod nie sie nia skad -
ki by a ju od mie si cy sze ro -
ko dys ku to wa na. Wrd ar gu -
men tw prze wa a j cych za
jej wzro stem by y m.in. ocze -
ki wa nia le ka rzy w ob sza rze
do sko na le nia wie dzy i umie -
jt no ci oraz za po trze bo wa -
nia na szko le nia or ga ni zo wa -
ne przez sa mo rzd czy za -
pew nie nia po mo cy praw nej
przez izby w wik szym ni
do tych czas wy mia rze.
Cz z tej kwo ty jest
wynikiem in fla cji, kt rej
skad ka nie uwzgld nia a od
ostat niej pod wy ki 6 lat te -
mu m wi Ma ciej Ha man -
kie wicz, pre zes NRL. Sa -
mo rzd le kar ski chcia by
przede wszyst kim prze zna -
czy t kwo t na zwik sze -
nie licz by bez pat nych szko -
le po dy plo mo wych dla le -
ka rzy, or ga ni zo wa nych
przez izby le kar skie oraz za -
pew nie nie wik szej ni do -
tych czas ochro ny praw nej ze
stro ny biur praw nych izb le -
kar skich. Na le y te pod kre -
li, e izby mu sz prze zna -
cza rod ki na czyn no ci w
za kre sie od po wie dzial no ci
za wo do wej, czy li kosz ty za -
da prze j tych od ad mi ni -
stra cji pa stwo wej, za kt re
Mi ni ster Zdro wia po wi nien,
a nie chce pa ci do da je.
Uchwa a Na czel nej Ra dy
Le kar skiej zwal nia z opat
le ka rzy, kt rzy uko czy li 75.
rok y cia, oraz tych, kt rzy
nie osi ga j przy cho du z ty tu -
u wy ko ny wa nia za wo du.
Uprosz czo ne zo sta y te za sa -
dy do ku men to wa nia pra wa do
zwol nie nia z opa ca nia skad ki.
Le ka rze chc po zna
kon kre ty
Zda niem Fi li pa D brow -
skie go, pre ze sa Ko mi sji ds.
Mo dych Le ka rzy przy NRL,
pod nie sie nie skad ki na le y
roz pa try wa w r nych
aspek tach. Z jed nej stro ny
60 z nie jest du kwo t. Z
dru giej jed nak le ka rze mu sz
wie dzie, za co pa c. Dla te go
te za pod wy k mu sz i
kon kret ne zy ski dla pa c -
cych. Na przy kad izba w
War sza wie ju uru cho mi a
ca o do bo w, dar mo w po -
moc praw n dla swo ich
czon kw ar gu men tu je.
Po dob ne go zda nia jest pre -
zes Okr go wej Ra dy Le kar -
skiej w War sza wie, An drzej
Sa wo ni.
Isto t pro ble mu nie jest
pod nie sie nie skad ki o 10 czy
20 z, ale jej re dy stry bu cja. Je -
li skad ka zo sta nie pod wy -
szo na i nic si nie zmie ni, to
ta kie dzia a nie nie ma sen su.
Je li na to miast w za mian za -
pro po nu je my le ka rzom bez -
pat ne szko le nia, bez piecz ne
ubez pie cze nia i wik sz po -
moc praw n, to do ta kie go
po my su na szych czon kw
mo na prze ko na po wie -
dzia.
Skad ka czon kow ska na
OIL w Pol sce jest jed n z naj -
ni szych w Unii. Dla po rw -
na nia, w Wiel kiej Bry ta nii
rocz na opa ta na GMC (z pra -
wem do prak ty ki) wy no si 390
fun tw. Zwra ca si te uwa -
g, e in ne gru py za wo do we,
np. rad cy praw ni i ar chi tek ci,
pa c wi cej za przy na le no
do sa mo rz dw. (mm)
Wy sza skad ka wzbudza emocje
Naczelna Rada Lekarska podja decyzj o podwyszeniu skadki czonkowskiej o 20 z. Lekarze chc wiedzie po co.
KRTKO
Znik n umo wy na wy pi sy wa nie re -
cept re fun do wa nych. Re sort zdro wia
in for mu je, e pra cu je nad no we li za cj
prze pi sw, dzi ki kt rej le ka rze nie b -
d ju mu sie li pod pi sy wa z pat ni -
kiem umo wy upo wa nia j cej do wy -
pi sy wa nia re cept na le ki re fun do wa ne.
Pra wo ta kie b d mie li wszy scy me -
dy cy. Mi ni ster stwo ar gu men tu je t
de cy zj m.in. nada niem pie l gniar kom
pra wa do wy sta wia nia re cept, kt re
wi za o by si z ko niecz no ci za wie -
ra nia ko lej nych umw, ob ci a j cych
od dzia y NFZ. Nie wia do mo, kie dy
zmia ny wej d w y cie. (dm)
Fe de ra cja Po ro zu mie nie Zie lo no gr -
skie przy st pi a do Pra co daw cw
Rze czy po spo li tej Pol skiej. Czon ko -
stwo w naj star szej pol skiej or ga ni za -
cji, zrze sza j cej pra co daw cw, ma
by dla PZ szan s na po sze rze nie
plat for my dzia a nia i wzmoc nie nie go -
su w dia lo gu z de cy den ta mi. PRP,
daw niej Kon fe de ra cja Pra co daw cw
Pol skich, re pre zen tu je po nad 10 tys.
firm. (dm)
Bez pat na po moc praw na dla czon -
kw Be skidz kiej OIL. Sa mo rzd za -
war z Izb Ad wo kac k w Biel sku -Bia -
ej po ro zu mie nie, dzi ki kt re mu ka -
dy le karz i den ty sta mo e raz na
kwar ta uzy ska przed s do w po moc
praw n w do wol nie wy bra nej kan ce -
la rii z li sty re ko men do wa nych przez
Izb Ad wo kac k. (dm)
Na czel na Izba Le kar ska wal czy z ho -
me opa ti przed s dem. NIL od wo a a
si od ka ry na o o nej na ni przez
UOKiK w zwiz ku z ofi cjal nym sta no -
wi skiem z 2008 ro ku. Izba ostrze ga a
ww czas le ka rzy, e sto so wa nie
przez nich ho me opa tii gro zi od po wie -
dzial no ci dys cy pli nar n, za co mia a
za pa ci 50 tys. z. (dm)
Uchwa a Na czel nej Ra dy
Le kar skiej z dnia 5 wrze nia
2014 r. po sta na wia, e zwol nie -
nie ze skad ki na czas okre lo ny
przy su gu je le ka rzo wi, kt ry:
1) uko czy 75 lat;
2) zo sta skre lo ny z re je stru
czon kw okr go wej lub woj -
sko wej izby le kar skiej;
3) zo y owiad cze nie, e nie
osi ga przy cho dw z ty tu u wy -
ko ny wa nia za wo du oraz ze r -
de przy cho dw wy mie nio nych
w prze pi sach o po dat ku do cho -
do wym od osb fi zycz nych,
z wy cze niem ren ty lub eme ry -
tu ry, w ro zu mie niu prze pi sw
o eme ry tu rach i ren tach z Fun -
du szu Ubez pie cze Spo ecz -
nych lub ustaw re gu lu j cych
za opa trze nie eme ry tal ne sub
mun du ro wych.
PRA WO:
Maciej Hamankiewicz:
Cz z tej kwoty jest
wynikiem inflacji, ktrej skadka
nie uwzgldniaa od ostatniej
podwyki 6 lat temu.
AKTUALNOCI
Ja kub Szulc zre zy gno wa z po sel -
skie go man da tu, aby za j si do -
radz twem z za kre su opie ki zdro wot -
nej w fir mie Ernst&Young. Szulc od
2008 ro ku by zwi za ny z re sor tem
zdro wia, a od 2012 ro ku kie ro wa
sej mo w Ko mi sj Zdro wia. (dm)
Lek. Ma rzan na Pa chul ska zo sta -
a de le ga tem na okr go wy zjazd le ka -
rzy dz kie go sa mo rz du VII ka den cji
(2013-2017). Wy bra no j w wy bo -
rach uzu pe nia j cych. Pa chul ska
jest le ka rzem ro dzin nym i in ter ni st,
pra cu je w SPZOZ w Gi dlach (po wiat
ra domsz cza ski). (dm)
Prof. Eu ge niusz Ku charz zo sta pre -
ze sem Pol skie go To wa rzy stwa Reu -
ma to lo gicz ne go. Na sta no wi sko wy -
bra no go pod czas XXII Kon gre su
PTR. Pro fe sor kie ru je Ka te dr i Kli ni -
k Cho rb We wntrz nych i Reu ma -
to lo gii l skie go Uni wer sy te tu Me -
dycz ne go w Ka to wi cach. Od po nad
dzie si ciu lat jest rw nie kon sul tan -
tem wo je wdz kim w za kre sie reu -
ma to lo gii. (dm)
Ja ni na Okr gy sta n a na cze le nad -
zwy czaj nej pod ko mi sji, po wo a nej
do roz pa trze nia oby wa tel skie go pro -
jek tu usta wy o zmia nie Usta wy o re -
fun da cji le kw, rod kw spo yw -
czych spe cjal ne go prze zna cze nia y -
wie nio we go oraz wy ro bw me dycz -
nych, przy go to wa ne go przez Fe de ra -
cj Po ro zu mie nie Zie lo no gr skie. Na
t funk cj wy bra a j sej mo wa Ko mi -
sja Zdro wia. Po san ka pra cu je ja ko
le karz in ter ni sta. (dm)
Prof. Piotr Cho sta zo sta pre ze sem
elek tem Pol skie go To wa rzy stwa Uro -
lo gicz ne go na la ta 2015-2018. Wy -
bo ru do ko na o wal ne zgro ma dze nie
czon kw PTU. Prof. Cho sta jest kie -
row ni kiem Od dzia u Kli nicz ne go Uro -
lo gii Szpi ta la Uni wer sy tec kie go w
Kra ko wie, a od 2004 ro ku kon sul tan -
tem w dzie dzi nie uro lo gii dla woj.
wi to krzy skie go. (dm)
Prof. Ma rian Ze mba la jest kan dy da -
tem Plat for my Oby wa tel skiej do sej -
mi ku woj. l skie go. Pro fe sor, wy bit -
ny kar dio chi rurg i trans plan to log,
kon sul tant kra jo wy w dzie dzi nie kar -
dio chi rur gii, kie ru je l skim Cen trum
Cho rb Rzad kich w Za brzu. W wy bo -
rach b dzie star to wa z pierw szej po -
zy cji na li cie. (dm)
PERSONALNIE
2,47
PUNKTY EDUKACYJNE
20 punk tw za na pi sa nie i opu bli ko wa nie
ar ty ku u wfa cho wym cza so pi mie me dycz nym
in dek so wa nym m.in. przez In dex Co per ni cus
5 punk tw za ty tu (mak sy mal nie 10 punk -
tw) za in dy wi du al n pre nu me ra t fa cho -
we go cza so pi sma me dycz ne go in dek so wa ne -
go m.in. przez In dex Co per ni cus (po twier dze -
nie przez wy daw c lub do wd opa ce nia pre -
nu mera ty)
INDEX COPERNICUS INDEKS NAZWISK
Batycki Jerzy ......................................4
Boda Konrad ..................................34
Chosta Piotr .......................................8
Czupryniak Leszek ...........................32
Damek Janusz ..................................25
Dbrowski Filip ...................................7
Dbrowski Piotr ................................19
Derentowicz Piotr .............................27
Guz Jan ..............................................2
Hamankiewicz Maciej .........................7
Jernajczyk Jarosaw .........................12
Kasprowicz Elbieta .........................10
Kiss Bogumi ...................................24
Kopa Szymon .....................................6
Kopacz Ewa .......................................5
Krawczyk Jarosaw ............................5
Krzywicka Dorota .............................17
Krzyanowski Grzegorz ....................35
Kucharz Eugeniusz .............................8
Kuziara Teresa ..................................12
ukaszewicz Monika ........................30
Macho Liliana ...................................8
Masiakowski Andrzej ..........................3
Napirkowski Grzegorz ..................4, 8
Okrgy Janina ....................................8
Pachulska Marzanna ............................
Rogala-Pawelczyk Grayna ..............12
Rybka Mariola ..................................13
Sawoni Andrzej ..................................7
Stokowska-Wojda Magorzata ............4
Stotny Piotr ......................................28
Szczurek Mateusz ............................12
Szelg Joanna ....................................3
Szramik Zdzisaw ................................5
Szulc Jakub ....................................4, 8
Wdrzyk Sylwia ..................................8
Wolaski Jan ......................................2
Zabielska-Cieciuch Joanna .................4
Zembala Marian ..................................8
Do tej po ry NFZ pod pi sa
za le d wie jed n umo w na
wiad cze nia pod sta wo wej
opie ki zdro wot nej udzie la ne
przez ze spo y in ter ni stw i pe -
dia trw.
Re sort zdro wia do ko ca
bro ni kon tro wer syj nej no we -
li za cji usta wy o wiad cze niach
fi nan so wa nych ze rod kw
pu blicz nych, kt ra roz sze rzy a
upraw nie nia spe cja li stw w
dzie dzi nie pe dia trii i cho rb
we wntrz nych do udzie la nia
wiad cze w POZ. Po czte -
rech mie si cach od no we li za -
cji oka zu je si, e wpro wa dzo -
ne roz wi za nie nie przy no si
efek tw, po nie wa w ca ym
kra ju pod pi sa no za le d wie jed -
n umo w ze wiad cze nio -
daw c POZ, kt ry w swo im
per so ne lu wy ka za wy cz nie
in ter ni stw i pe dia trw. Obej -
mie on opie k 4165 pa cjen tw
z wo je wdz twa ku jaw sko -po -
mor skie go.
Sam NFZ wy da je si jed nak
nie przej mo wa tak sa bym
od ze wem le ka rzy na no we
mo li wo ci. Fakt zgo sze nia
si jed ne go wiad cze nio daw cy
mo e wy ni ka z ko niecz no ci
ze bra nia de kla ra cji wy bo -
ru. Po wy sze uza le nio ne jest
wy cz nie od de cy zji pa cjen -
tw przy zna je Syl wia W -
drzyk z Biu ra Ko mu ni ka cji
Spe ecz nej Cen tra li NFZ. Jej
zda niem przy j te roz wi za nia
praw ne po win ny skut ko wa w
du szej per spek ty wie, bo z za -
o e nia mia y cha rak ter roz -
wi za nia du go fa lo we go. Dla -
te go na le y si spo dzie wa, e
wi cej wnio skw zo sta nie zo -
o nych je sie ni, w ce lu ewen -
tu al ne go za war cia umw od
no we go ro ku. W chwi li
obec nej wik szo Po la kw
zo y a de kla ra cje wy bo ru do
le ka rzy POZ dzia a j cych na
pod sta wie umw z Fun du -
szem i po ja wia nie si no wych
pod mio tw b dzie zwi za ne
ze zmia n prze nie sie niem
de kla ra cji do no we go wiad -
cze nio daw cy. Te go ty pu dzia -
a nia wy ma ga j cza su ar gu -
men tu je.
Jed nym z gw nych ar gu -
men tw, kt ry mia prze ma -
wia za no we li za cj usta wy,
by o zwik sze nie do st pu
dzie ci do wi zyt u pe dia try.
Oka zu je si jed nak, e rw -
nie na tym po lu licz by s ma -
o zna cz ce. Od 15 czerw ca,
kie dy zmia ny za cz y o bo wi -
zy wa, do wo je wdz kich od -
dzia w NFZ wpy n y 132
wnio ski o uwzgld nie nie w
umo wach spe cja li stw, kt rzy
do tej po ry nie pra co wa li w
pod sta wo wej opie ce. Bio rc
pod uwa g fakt, e w 2012 ro -
ku po nad 6,5 ty si ca pe dia -
trw udzie la o ju wiad cze
w POZ, wzrost ten nie wy da je
si a tak istot ny. (dm)
O ile liczba miejsc spe cja li za -
cyj nych nie by a du ym za sko -
cze niem (przy zna no ich
2500), o ty le by a nim re dy stry -
bu cja re zy den tur po mi dzy
po szcze gl ne spe cja li za cje.
Naj wi cej przy zna no w dzie -
dzi nach: cho rb we wntrz -
nych 410, pe dia trii 280,
me dy cy ny ro dzin nej 230
oraz ane ste zjo lo gii i in ten syw -
nej te ra pii 170. Du o re zy -
den tur jest w spe cja li za cjach
prio ry te to wych, czy li m.in.:
michi rur gii on ko lo gicz nej, ge -
ria trii, gi ne ko lo gii on ko lo gicz -
nej, he ma to lo gii.
Trud no jest pla no wa
Przy dzia mo e nie kt rym
zruj no wa pla ny za wo do we.
Na spe cja li za cj, na kt r
chcia am i, jest jed no miej sce
w ca ym wo je wdz twie. Praw -
do po dob nie si nie do sta n
m wi Li lia na Ma cho, kt ra
ko czy obec nie le kar ski sta
po dy plo mo wy. Ro zu miem,
e MZ ma swj plan, ale co z
in dy wi du al ny mi za in te re so wa -
nia mi mo dych le ka rzy?
Grze gorz Na pir kow ski,
Pre zes Sto wa rzy sze nia Mo dy
Le karz, rw nie uwa a, e w
obec nych wa run kach trud no
jest pla no wa swo j ka rie r.
O ilo ci miejsc re zy denc kich
w da nym po st po wa niu le ka -
rze do wia du j si na kil ka ty -
go dni przed pod j ciem de cy zji
o wy bo rze spe cja li za cji m wi
Na pir kow ski. W do dat ku
wy da je si, e Mi ni ster stwo,
przy zna jc re zy den tu ry, nie
ma ad nych du go fa lo wych
pla nw i nie uwzgld nia ak tu -
al nej sy tu acji. Przy ka dem jest
przy zna nie du ej ilo ci miejsc
z ge ria trii, pod czas gdy nie ma
wy star cza j cej licz by orod -
kw go to wych na przy j cie
mo dej ka dry.
Zmia ny w POZ
W se sji je sien nej przy zna no
230 miejsc re zy denc kich z me -
dy cy ny ro dzin nej. Jest to wy ni -
kiem pla nw re sor tu, aby
oprze POZ nie tyl ko na le ka -
rzach ro dzin nych, ale te na
in ter ni stach i pe dia trach.
Od ro ku zwik sza na jest
licz ba re zy den tur z pe dia trii
i cho rb we wntrz nych pod
pre tek stem kszta ce nia kadr
dla POZ. W obec nym po st po -
wa niu na dal ma my do czy nie -
nia z ta k ten den cj. Szko le nie
jed ne go spe cja li sty jest dro -
sze o 45 tys. zo tych, po nie wa
re zy den tu ra trwa rok du ej
m wi dr med. To masz To ma -
sik, pre zes Ko le gium Le ka rzy
Ro dzin nych w Pol sce. Uwa -
am, e wy star cza j ca licz ba
miejsc re zy denc kich w me dy -
cy nie ro dzin nej, przy zna na je -
sie ni te go ro ku, nie zmie nia
fak tu, e w Pol sce za cho dz
nie ko rzyst ne zmia ny do ty cz -
ce tej spe cja li za cji i ca ej POZ.
Le ka rze zwra ca j rw nie
uwa g na nie do sko na o ci sys -
te mu przy dzie la nia miejsc. W
jed nym po st po wa niu mo na
ska da po da nie tyl ko o jed n
re zy den tu r w da nym wo je -
wdz twie. Po wo du je to du
licz b nie ob sa dzo nych re zy -
den tur, a jed no cze nie cz
le ka rzy zo sta je bez miej sca
szko le nio we go. (mm)
S re zy den tu ry na je sie 2014
Naj wi cej miejsc z: pe dia trii, in ter ny i me dy cy ny ro dzin nej. To wy nik zmian w pla nach rz du.
Tandemy pediatria internista nie dziaaj
NAJ MNIEJ
Me dy cy na trans por tu 0
Chi rur gia pla stycz na 4
Epi de mio lo gia 4
Zdro wie pu blicz ne 8
NAJ WI CEJ
Cho ro by we wntrz ne 410
Pe dia tria 280
Ro dzin na 230
Ane ste zjo lo gia 170
Liczba miejsc re zy denc kich na te re nie Pol ski
w po st po wa niu re kru ta cyj nym je sie 2014
r do: rzecz nik MZ
AKTUALNOCI
Kur sy dla le ka rzy POZ ma -
j przy go to wa do re ali za cji
no wych za da zwi za nych z
wcze sn dia gno sty k no wo -
two rw.
Mi ni ster stwo zdro wia za po -
wia da, e jesz cze w tym ro ku
w ca ej Pol sce ru sz szko le nia,
dzi ki kt rym le ka rze pod sta -
wo wej opie ki zdro wot nej b -
d spraw nie re ali zo wa no we
obo wiz ki, wy ni ka j ce z
wpro wa dze nia tzw. pa kie tu
on ko lo gicz ne go. Ju te raz
MZ ogo si o kon kurs na ich
re ali za cj ter min ska da nia
ofert mi nie w po o wie pa -
dzier ni ka. Eks per ci pod kre la -
j jed nak, e pla ny te s przed -
wcze sne, po nie wa nie zna my
jesz cze szcze g w sa me go
pa kie tu on ko lo gicz ne go cho -
dzi przede wszyst kim o roz po -
rz dze nia pre cy zu j ce kom pe -
ten cje po szcze gl nych grup le -
ka rzy. Kur sy w for mie wy ka -
dw i warsz ta tw ma j po pra -
wi wie dz le ka rzy POZ z za -
kre su dia gno sty ki, za sad kie -
ro wa nia do spe cja li sty oraz
opie ki nad cho ry mi po le cze -
niu on ko lo gicz nym. We dug
za o e w la tach 2014-2015
po win no sko rzy sta z nich co
naj mniej 10 tys. me dy kw, w
tym 3 tys. jesz cze w tym ro ku.
Re sort prze zna czy na szko le -
nia ok. 2,2 mln z. Do dat ko wo
dla uczest ni kw szko le po -
wsta nie in ter ne to wa plat for -
ma in for ma cyj no -edu ka cyj na,
za wie ra j ca ma te ria y szko le -
nio we. Por tal umo li wi rw -
nie ko mu ni ka cj le ka rzy
POZ ze spe cja li sta mi z za kre -
su on ko lo gii.
Kur sy b d re ali zo wa ne ze
rod kw Na ro do we go Pro gra -
mu Zwal cza nia Cho rb No -
wo two ro wych. Po dob ne szko -
le nia pro wa dzo no w je go ra -
mach w la tach 2006-2008. W
spra woz da niu z re ali za cji Na -
ro do we go Pro gra mu mi ni ster -
stwo po in for mo wa o, e za -
wie sza je z po wo du sta le
zmniej sza j ce go si za in te re -
so wa nia. (dm)
Wracaj resortowe szkolenia
z onkologii dla rodzinnych
Do od dzia w wo je wdz -
kich NFZ do cie ra j sy gna y o
od sy a niu pa cjen tw do le ka -
rzy POZ w ce lu wy sta wie nia
zwol nie nia le kar skie go. Kie ru -
j ich tam le ka rze udzie la j cy
wiad cze w szpi tal nych od -
dzia ach ra tun ko wych oraz w
noc nej i wi tecz nej opie ce le -
kar skiej, do kt rych oso by te
zgo si y si z na gy mi przy pad -
ka mi. Ta kie dzia a nia wpra -
wia j ro dzin nych w za ko po -
ta nie, po nie wa pa cjent ocze -
ku je od nich wy sta wie nia do -
ku men tu, kt re w tej sy tu acji
nie po win no mie miej sca. Nie
mo na bo wiem wy sta wi
zwol nie nia bez zba da nia cho -
re go.
Zwol nie nie (druk ZUS
ZLA) mo e wy sta wi wy cz -
nie ten le karz, kt ry do ko na
oce ny zdro wia pa cjen ta. W
przy pad ku ko niecz no ci spra -
wo wa nia opie ki nad cho rym
czon kiem ro dzi ny, orze cze nie
dla opie ku na wy sta wia le karz
spra wu j cy opie k nad cho -
rym czon kiem ro dzi ny
przy po mi na El bie ta Ka spro -
wicz, p.o. dy rek to ra Ku jaw -
sko -Po mor skie go Od dzia u
Wo je wdz kie go Na ro do we go
Fun du szu Zdro wia w Byd -
gosz czy. Ozna cza to, e le karz
POZ, do kt re go pa cjent zgo -
si si wy cz nie po zwol nie nie,
ma pra wo od m wi je go wy -
da nia. Wy pi sa nie za wiad cze -
nia bez uprzed nie go ba da nia
jest bo wiem dzia a niem
wbrew pra wu, mo e za tem ro -
dzi ne ga tyw ne kon se kwen -
cje. Z dru giej stro ny le karz
SOR, kt ry dia gno zu je pa -
cjen ta, a od ma wia mu wy da -
nia za wiad cze nia o cza so wej
nie zdol no ci do pra cy, cho
za cho dz ku te mu prze san ki,
a on sam jest do te go upo wa -
nio ny na mo cy umo wy z ZUS,
do pusz cza si na ru sze nia
prze pi sw zwi za nych z wy -
ko ny wa niem za wo du. (dm)
SO R-y od sy a j pa cjen tw do POZ
Roz po rz dze nie Mi ni stra Zdro wia
z dnia 22 lip ca 2005 r. w spra wie
orze ka nia o cza so wej nie zdol no ci
do pra cy:
1.2. Orze ka nie o cza so wej nie -
zdol no ci do pra cy z po wo du cho -
ro by, po by tu w sta cjo nar nym za -
ka dzie opie ki zdro wot nej lub ko -
niecz no ci oso bi ste go spra wo wa -
nia przez ubez pie czo ne go opie ki
nad cho rym czon kiem ro dzi ny,
zwa ne da lej orze ka niem, jest
zwi za ne z po st po wa niem dia gno -
stycz no -lecz ni czym.
5. Orze ka nie na st pu je wy cz nie
po prze pro wa dze niu bez po red nie go
ba da nia sta nu zdro wia ubez pie czo -
ne go lub cho re go czon ka ro dzi ny.
PRA WO | Za sa dy wy sta wia nia zwol nie le kar skich
Le karz ro dzin ny ma pra wo od m wi wy sta wie nia za wiad cze nia o nie zdol no ci
do pra cy oso bie, kt ra by a ba da na i dia gno zo wa na na od dzia le ra tun ko wym.
Jan Wo la ski,
le karz ro dzin ny,
Je dli na -Zdrj
W tym mo men cie sam po -
mys wy da je mi si gro te -
sko wy, jak zresz t ca y
funk cjo nu j cy sys tem. We -
dug mnie ta zmia na wpro wa dzi tyl ko jesz cze
wik szy za mt. S w ko cu r ni ce mi dzy
le ka rza mi i pie l gniar ka mi. Or dy no wa nie le -
kw wy ma ga pew nych czyn no ci dia gno -
stycz nych. Pie l gniar ki nie ma j ta kiej wie dzy
me dycz nej, by okre la po trze by zdro wot ne
pa cjen tw, zwasz cza w przy pad ku wie lo cho -
ro bo wo ci. B d za tem mu sia y la wi ro wa
mi dzy le ka mi, ich daw ka mi, mi dzy ob ja wa -
mi nie po da ny mi i mo li wy mi in ter ak cja mi,
itp. Mo e gdy by ca y sys tem by spraw ny, w
ja ki spo sb po mo go by to le ka rzom. W obec -
nej sy tu acji trud no spo dzie wa si, by pie l -
gniar ka wy pi su j ca re cep ty mo ga wpy n
po zy tyw nie na zmia n na sze go try bu pra cy.
Ja ro saw Jer naj czyk,
le karz ro dzin ny,
No wa Sl
Wy da je si, e to ty po wa
za gryw ka pod pu blicz k,
bo ko mu przy po mnia o si,
e le ka rzy jest za ma o,
i pr bu je sztucz nie a ta t dziu r. Je stem pe -
wien, e po mys nie wy pa li, po nie wa nie da
si w krt kim cza sie, na szyb ko przy go to wa
pie l gnia rek do ta kie go obo wiz ku. Zresz t
one sa me wy da j si by nim prze ra o ne.
Sam za trud niam kil ka pie l gnia rek i ad na z
nich nie ma ty tu u ma gi stra. Mo e cz da a -
by ra d wy pi sa lek, ale i tak ja ko le ka rze mu -
sie li by my to kon tro lo wa. To mi ja si z ce -
lem. Aby or dy no wa le ki, trze ba sko czy stu -
dia me dycz ne al bo far ma ko lo gicz ne. Na wie -
cie zda rza j si oczy wi cie sys te my, w kt -
rych pie l gniar ki wy pi su j re cep ty na okre lo -
ne wy ro by czy po wta rza j le ki, i to mo g so -
bie wy obra zi.
Te re sa Ku zia ra,
wi ce pre zes Na czel nej
Ra dy Pie l gnia rek
i Po o nych
Zda niem sa mo rz du or dy no -
wa nie le kw po win no do ty -
czy POZ, opie ki du go ter mi -
no wej oraz ho spi cyj nej, czy li
tych ob sza rw, w kt rych do stp do le ka rza
jest ogra ni czo ny, a pie l gniar ka lub po o na
jest t oso b, kt ra naj le piej zna pa cjen ta i ma
z nim sta y kon takt. Po win no by to za da nie, za
kt rym id nie tyl ko ocze ki wa nia co do po zio -
mu wy kszta ce nia i kom pe ten cji, ale te rod ki
na je go re ali za cj. Brak ich wska za nia prze rzu -
ca koszt wiad cze nia z pat ni ka na pie l gniar k
lub po o n. Za pi sa na w usta wie do bro wol no
mo e oka za si po zor na. Je li za trud nia j cy
pie l gniar k lub po o n pod miot lecz ni czy za -
wrze w kontr ak cie z NFZ za pis o wy ko ny wa niu
te go wiad cze nia, ona b dc pra cow ni c po -
sia da j c od po wied nie kwa li fi ka cje nie b dzie
mo ga od m wi.
Dr n. med. Gra y na
Ro ga la -Pa wel czyk,
pre zes Na czel nej Ra dy
Pie l gnia rek i Po o nych
Mo li wo or dy no wa nia le -
kw zle ca nie nie kt rych
ba da dia gno stycz nych
przez pie l gniar ki i po o ne
oraz to przej cie do ko lej ne go eta pu roz wo ju
pie l gniar stwa, ale Licz ba pie l gnia rek
i po o nych ma le je z ro ku na rok. Pa cjen tw
przy by wa, a mo dzie nie po dej mu je na uki
na stu diach pie l gniar skich i po o ni czych.
Pol skie pie l gniar ki ma j du o obo wiz kw
i brak po mo cy ze stro ny opie ku nw me dycz -
nych. Dla te go po wo y wa nie si na kra je za -
chod nie, gdzie jest to sta prak ty k, jest nie -
po ro zu mie niem. No we upraw nie nia nie bu dz
wic na sze go en tu zja zmu. Tym bar dziej, e
tem po wpro wa dze nia zmian do usta wy o za -
wo dach pie l gniar ki i po o nej by o bar dzo
szyb kie, zro bio no to by le jak, bez kon sul ta cji
i do gb nej ana li zy.
SONDA | Czy umoliwienie pielgniarkom wypisywania recept jest dobrym pomysem?
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
f
o
t
.

a
r
c
h
iw
u
m

p
r
y
w
a
t
n
e
AKTUALNOCI
W przy szym ro ku mniej pie ni dzy na zdro wie
W przy szym ro ku na
ochro n zdro wia bu det pa -
stwa prze zna czy po nad 6,9
mld z. Ozna cza to, e na ka -
dy b d nie co mniej sze ni w
tym ro ku, kie dy wy no sz po -
nad 7,3 mld z. Za to wy sza
kwo ta pie ni dzy znaj dzie si
w dys po zy cji sa me go Mi ni -
ster stwa Zdro wia ma to by
po nad 4,08 mld z, czy li o 0,3
mld z wi cej ni w tym roku.
Po zo sta a kwo ta to m.in. wy -
dat ki in nych re sor tw prze -
zna czo ne na zdro wie.
Mniej pie ni dzy
to gor sza ja ko
Ogl ne zmniej sze nie na ka -
dw na ochro n zdro wia bu -
dzi nie po kj spe cja li stw.
Pod kre la j, e nie tyl ko ma
ono cha rak ter no mi nal ny, ale
przede wszyst kim na zdro wie
ma by prze zna czo ny mniej -
szy ni do td od se tek wszyst -
kich rod kw.
Spa dek rod kw w sto -
sun ku do PKB jest sprzecz ny
z za po wie dzia mi rz du, e
ko lej ki ma j by krt sze, a
do stp do le cze nia lep szy.
Mniej fi nan sw w bu de cie
ozna cza gor sz ja ko za bez -
pie cze nia po trzeb pa cjen tw.
Dla te go nie mo e my zgo dzi
si na zmniej sze nie tych rod -
kw m wi Jan Guz, prze -
wod ni cz cy Ogl no pol skie go
Po ro zu mie nia Zwiz kw
Za wo do wych. Do da je, e w
obec nej sy tu acji, gdy wie lu
pa cjen tw nie sta na po no -
sze nie kosz tw le cze nia, nie -
zbd na jest wik sza in ter -
wen cja bu de tu pa stwa w
za kre sie cho by fi nan so wa -
nia le kw dla naj bied niej -
szych Po la kw. Zda niem
OPZZ wy sze rod ki po win -
ny zo sta prze zna czo ne tak -
e na wy na gro dze nia.
Pen sje pra cow ni kw
ochro ny zdro wia w sek to rze
pu blicz nym od lat nie ro sn,
a to po red nio pro wa dzi np.
do te go, e le ka rze wci b -
d pra co wa li w kil ku miej -
scach naraz prze strze ga Jan
Guz.
Cho ogl ne na ka dy na
zdro wie naj praw do po dob niej
spad n, zy ska mi ni ster stwo.
Z cz ci bu de tu, kt rej dys -
po nen tem jest re sort zdro -
wia, fi nan so wa ne b d m.in.
pro ce du ry wy so ko spe cja li -
stycz ne, po li ty ka le ko wa,
wiad cze nia zdro wot ne dla
osb nie po sia da j cych ubez -
pie cze nia, a tak e le cze nie
cu dzo ziem cw w Pol sce i Po -
la kw za gra ni c. W przy -
szym ro ku na fi nan so wa nie
ubez pie cze nia zdro wot ne go
oraz wiad cze dla osb nie -
ob j tych obo wiz kiem ubez -
pie cze nia za re zer wo wa no po -
nad 180,2 mln z (w tym ro ku
bli sko 164,8 mln z). Po nad
70 mln z po cho nie z ko lei
wsp fi nan so wa nie pro jek -
tw z udzia em rod kw Unii
Eu ro pej skiej.
Mie sza ne uczu cia
eks per tw
Or ga ni za cja OPZZ jest za -
nie po ko jo na nie tyl ko spad -
kiem rod kw na ochro n
zdro wia, ale rw nie m.in.
wzro stem wy dat kw na na -
czel ne or ga ny wa dzy pa -
stwo wej. Kan ce la rie Sej mu
i Se na tu ma j otrzy ma o 57
mln z wi cej ni w tym ro ku
(cz nie pra wie 560 mln z). Z
ko lei po nad 125 mln b dzie
mia do swo jej dys po zy cji pre -
mier rz du. Wt pli wo ci ma j
rw nie eks per ci z fir my BCC.
Ich zda niem rzd zbyt opty mi -
stycz nie pro gno zu je sto p
bez ro bo cia na po zio mie 11,8
proc. we wcze niej szych za -
o e niach do pro jek tu bu de -
tu sza co wa no j na 12,2 proc.
Ar gu men tu j, e jej re duk cji
nie sprzy ja j nie zbyt szyb ko
ro sn ce na ka dy in we sty cyj ne,
z kt rych cz ma na ce lu za -
st pie nie pra cow ni kw no wo -
cze sn tech no lo gi. Ja ko traf -
ne oce nia j z ko lei sko ry go -
wa nie tem pa wzro stu PKB z
3,8 na 3,4 proc. oraz ob ni e -
nie pro gno zo wa ne go po zio mu
in fla cji z 2,3 do 1,2 proc.
Uchwa le nie pro jek tu usta wy
bu de to wej w wy ma ga nym
cza sie sta o pod zna kiem za -
py ta nia. Sam mi ni ster fi nan -
sw, Ma te usz Szczu rek, przy -
zna na spo tka niu Ko mi sji
Trj stron nej, e trze ba li czy
si z mo li wo ci op nie nia.
Pro ces for mo wa nia no we -
go rz du jest w nie szcz li -
wym mo men cie, je li cho dzi
o ka len darz bu de to wy. Dla -
te go do cho wa nie ter mi nu
prze ka za nia usta wy przez
Ra d Mi ni strw par la men to -
wi na ko niec wrze nia b dzie
bar dzo trud ne m wi
Szczu rek. (dm)
We dug wstp ne go pro jek tu bu de tu rzd obe tnie wy dat ki na le cze nie o 400 mln z. Wi cej do sta nie za to sa mo mi ni ster stwo.
DOSSIER | Wybrane rodki zaplanowane w budecie pastwa na 2015 rok w dziedzinie zdrowia:
1,6
mld z
4,08
mld z
rod ki
prze zna czo ne
przez MZ
na szkol nic two
su ma po zo sta j ca
w dys po zy cji
re sor tu
zdrowia
ca ko wi ta kwo ta
prze zna czo na
na ochro n
zdro wia
6,9
mld z
bu de ty
wo je wo dw
na ochro n
zdro wia
116,9
mln z
180,2
mln z
kosz ty
pro gra mw
po li ty ki
zdro wot nej
796,7
mln z
fi nan so wa nie
Pro gra mu
zwal cza nia cho rb
no wo two ro wych
250
mln z
do ta cja dla
Na ro do we go
Fun du szu
Zdro wia
AKTUALNOCI
Roz po rz dze nie, kt re we -
szo w y cie w sierp niu, wpro -
wa dzi o zmia ny w zakresie
nie kt rych wiad cze pie l -
gna cyj nych i opie ku czych.
We dug no wych prze pi sw le -
karz, kt ry uko czy co naj -
mniej pierw szy rok spe cja li za -
cji oraz uzy ska po twier dze nie
przez kie row ni ka spe cja li za cji
wie dzy i umie jt no ci umo li -
wia j cych sa mo dziel n pra c,
b dzie mg by za trud nio ny
w opie ce du go ter mi no wej. Do
tej po ry za le ka rza w trak cie
spe cja li za cji uzna wa na by a
oso ba, kt ra uko czy a dru gi
rok spe cja li za cji. Uwa am,
e umo li wie nie le ka rzom ju
po pierw szym ro ku spe cja li za -
cji pra cy w opie ce du go ter mi -
no wej jest do brym po my sem
m wi dr n. o zdro wiu Ma rio -
la Ryb ka, kon sul tant kra jo wy
w dzie dzi nie pie l gniar stwa
prze wle kle cho rych i nie pe no -
spraw nych.
Le ka rze w cza sie po dy plo -
mo we go sta u le kar skie go
pra cu j na wie lu od dzia ach,
co w wy star cza j cym stop niu
przy go to wu je ich do za wo du.
W co dzien nej prak ty ce za uwa -
am, e do brze so bie ra dz.
Po za zmia n de fi ni cji le ka rza
w trak cie spe cja li za cji, no we
roz po rz dze nie za pew nia oso -
bom cierpicym na cho ro by
ner wo wo -mi nio we lep sz ja -
ko opie ki. W przy pad ku pa -
cjen tw z prze wle k nie wy -
dol no ci od de cho w, wy ma -
ga j cych sto so wa nia nie in wa -
zyj nej wen ty la cji me cha nicz -
nej (po wy ej 16 go dzin na do -
b), z prze wle k nie wy dol no -
ci od de cho w o pod o u
ner wo wo -mi nio wym oraz u
dzie ci i mo dzie y do uko cze -
nia 18. ro ku y cia, wiad cze -
nia opie ki zdro wot nej udzie la -
ne b d przez le ka rza, pie l -
gniar k oraz oso b pro wa dz -
c fi zjo te ra pi. (mm)
Wiksze uprawnienia w czasie specjalizacji
Nowe rozporzdzenie dopuszcza, aby lekarz po pierwszym roku specjalizacji wykonywa wiadczenia
z zakresu opieki dugoterminowej. Ma to zwikszy jej dostpno.
KRTKO
Pol ska na sza rym ko cu Eu ro py
w le cze niu dia be to lo gicz nym. We -
dug ogl no eu ro pej skie go po rw na -
nia pro gra mw pre wen cji i le cze nia
cu krzy cy nasz kraj znaj du je si na
25. miej scu spo rd 30 oce nia nych
pastw. Zda niem eks per tw mu si my
pra co wa nad zdro wiem pu blicz nym,
ra por to wa niem da nych i do st pem
do usug z za kre su dia be to lo gii. Wy -
ni ki ra por tu opu bli ko wa no pod czas
50. Kon gre su Eu ro pej skie go To wa -
rzy stwa Ba da nad Cu krzy c (EASD)
w Wied niu. (dm)
Pa cjen ci skar si na NFZ.
W I kwar ta le 2014 r. roz pa trzo no
1088 za a le, a w dru gim 1106.
54,4 proc. wszyst kich skarg do ty -
czy o do stp no ci wiad cze,
a 26,7 proc. ich ja ko ci. Na ro do -
wy Fun dusz Zdro wia po dej mo wa
dzia a nia ma j ce na ce lu zmniej sze -
nie licz by ska da nych skarg,
m.in po przez: wy sy a nie do wiad -
cze nio daw cw pism przy po mi na j -
cych za sa dy udzie la nia wiad cze
opie ki zdro wot nej, ak tu ali za cj ko -
mu ni ka tw na stro nach Na ro do we go
Fun du szu Zdro wia i or ga ni zo wa nie
tzw. dni otwar tych. (mm)
Ro dzin ni z chc do st pu on -li ne do
in for ma cji na te mat le cze nia spe -
cja li stycz ne go. Zno we li zo wa ne roz -
po rz dze nie Mi ni stra Zdro wia z dnia
14 lip ca 2014 m wi o tym, e spe -
cja li sta zo bo wi za ny jest w czy do
do ku men ta cji we wntrz nej ko pie in -
for ma cji, kt re zo sta y wy da ne le ka -
rzo wi POZ i do ty czy y le cze nia kon -
kret ne go pa cjen ta. Le ka rze ro dzin ni
z PPOZ chcie li by otrzy my wa in for -
ma cj o le cze niu spe cja li stycz nym
pa cjen tw, ale uwa a j, e po win no
si to od by wa on li ne w cza sie rze -
czy wi stym. (mm)
Wo je wo da l ski za ka za
sp ce Par kit ka z Cz sto -
cho wy pod pi sy wa nia ze szpi -
ta lem kon trak tw na pe nie -
nie dy u rw przez le ka rzy.
Ar gu men tu je, e sp ka nie
mo e te go ro bi, po nie wa nie
jest za re je stro wa na ja ko pod -
miot lecz ni czy pro wa dz cy
dzia al no w ro dza ju wiad -
cze nia szpi tal ne. Wy zna czy
jej okres 180 dni (li czo ny od
po o wy sierp nia) na za re je -
stro wa nie dzia al no ci szpi tal -
nej al bo po rad ni we wszyst -
kich 23 za kre sach, w kt rych
po red ni czy w pod pi sy wa niu
umw. Zda niem Ogl no pol -
skie go Zwiz ku Za wo do we go
Le ka rzy ta ka in ter pre ta cja za -
mro zi dzia al no ogrom nej
wik szo ci sp ek, kt re do -
td rw nie pe ni y t funk cj.
Je li za l skim przy ka dem
pj d in ne urz dy wo je wdz -
kie, wa ci we za bez pie cze nie
dy u rw w szpi ta lach sta nie
pod zna kiem za py ta nia.
Zwasz cza e pla cw ki te nie
mo g pod pi sy wa kon trak tw
bez po red nio z le ka rza mi za -
trud nio ny mi na umo w o pra -
c, po nie wa za bra nia te go
pra wo pra cy. (dm)
Biurokracja zaburzy dyury
No we prze pi sy praw ne m.in.
wy du a j okres pre skryp cji
do 90 dni.
Od ko ca wrze nia re cep ty
wy sta wia ne na pre pa ra ty za -
wie ra j ce rod ki odu rza j ce
i sub stan cje psy cho tro po we
mo na re ali zo wa nie przez 14
dni, a przez 30. Zmie ni si
tak e nie kt re za sa dy ich wy -
sta wia nia. Zwik szo na zo sta -
nie mak sy mal na ilo, kt r
mo na prze pi sa jed no ra zo wo
mo e ona ob j trzy mie sicz -
n te ra pi. Do ty czy to wy cz -
nie pre pa ra tw za wie ra j cych
rod ki odu rza j ce gru py I -N
i sub stan cje psy cho tro po we
gru py II -P, czy li le kw ka te go -
rii Rpw. Do tych czas sow ne
za pi sa nie ilo ci prze pi sa ne go
rod ka by o obo wiz kiem do -
dat ko wym i po wta rza o za pis
cy fro wy. Te raz ten dru gi nie
jest ko niecz ny, a za pis sow ny
mo e by su ma rycz ny, tzn.
ilo rod ka lub sub stan cji
mo na roz pi sa za po mo c ilo -
ci jed no stek daw ko wa nia
oraz wiel ko ci daw ki. Zni ka
rw nie obo wi zek sta wia nia
wy krzyk ni ka przy pie czt ce w
ra zie prze pi sa nia daw ki prze -
kra cza j cej mak sy mal n. (dm)
Psy cho tro py na nowych zasadach
To opieka nad obonie i przewlekle chorymi przebywajcymi w domu.
Pacjenci objci tak opiek nie wymagaj leczenia w warunkach
stacjonarnych. Ze wzgldu na istniejce problemy zdrowotne wymagaj
jednak systematycznej i intensywnej domowej opieki pielgniarskiej,
realizowanej we wsppracy z lekarzem POZ.
DOSSIER | Pielgniarska opieka dugoterminowa
AKTUALNOCI
Kolejki coraz dusze
Jak wy ni ka z wy li cze Fun -
da cji Watch He alth Ca re, w
czerw cu i lip cu br. Po la cy cze -
ka li red nio 2,7 mie si ca na
wiad cze nia, kt re NFZ gwa -
ran tu je im w ra mach ubez pie -
cze nia. W od nie sie niu do
ostat nie go ba ro me tru (z lu te -
go/mar ca 2014 r.) wi docz ny
jest wzrost ocze ki wa nia na le -
cze nie o 0,2 mie si ca. Mo na
jed nak uzna, e sy tu acja nie
jest a tak za w ana lo gicz -
nym okre sie ubie ge go ro ku
ko lej ki by y jesz cze du sze,
bo trzy mie sicz ne.
Naj now szy ba ro metr po ka -
za, e na kon sul ta cj spe cja li -
stycz n cze ka my red nio 2,5
mie si ca. Od no to wa no istot ne
r ni ce mi dzy po szcze gl ny -
mi dzie dzi na mi me dy cy ny. Po
raz pierw szy naj du sze s ko -
lej ki do sto ma to lo ga (po nad
11 mie si cy), a je dy nie mi ni -
mal nie krt sze do or to pe dy.
Ogl nie spo rd 39 prze ana li -
zo wa nych dzie dzin w a 19
przy pad kach do stp no spe -
cja li sty po gor szy a si w ci gu
ostat nie go p ro cza (przede
wszyst kim or to don ty i he ma -
to lo ga). Z dru giej stro ny do 15
po rad ni mo na do sta si
szyb ciej, a naj wik sza po pra -
wa do ty czy kar dio lo gii, w
przy pad ku kt rej ocze ki wa nie
na wi zy t skr ci o si o 2,5
mie si ca. Nie tyl ko do stp do
wi zyt spe cja li stycz nych jest
jed nak pro ble mem pa cjen tw.
Dugi jest czas oczekiwania w
przy pad ku nie kt rych ope ra cji
i za bie gw: en do pro te zo pla -
sty ki sta wu bio dro we go (21,6
mie si ca) oraz ko la no we go
(38 lub 17 mie si cy w pil nych
przy pad kach) czy usu ni cia
za my (25,6 mie si cy).
Eks per ci Fun da cji WHC
pod kre la j, e po wy szych
okre sw ocze ki wa nia nie
mo na ana li zo wa w od osob -
nie niu. Pa cjent prze cho dzi bo -
wiem ca dro g: od wy st pie -
nia pierw szych ob ja ww,
przez kon sul ta cj spe cja li -
stycz n i ba da nia dia gno stycz -
ne, po wdro e nie i za ko cze -
nie te ra pii. Je li sku mu lu je my
ko lej ki do po szcze gl nych eta -
pw ta kie go le cze nia, oka e
si, e usu ni cie y la kw na -
st pu je po pra wie dwch la -
tach, a wy mia na za staw ki ser -
ca po 13 mie si cach. (dm)
Naj now szy ba ro metr Fun da cji WHC po ka zu je, e na wik szo wiad cze gwa ran to wa nych cze ka my du ej
ni p ro ku te mu.
KRTKO
Ra dio lo dzy z Ra do mia nie chc wy -
du e nia cza su pra cy. W zwiz ku ze
zmia n prze pi sw le ka rze ra dio lo dzy
zo bo wi za ni s pra co wa dzien nie 7
go dzin i 35 mi nut, a nie jak do tej po ry
5 go dzin. Ra dio lo dzy z Ma zo wiec kie go
Szpi ta la Spe cja li stycz ne go w Ra do miu
za da li pod wy ek lub umo li wie nia im
pra cy na sta rych za sa dach. Po tym,
jak ne go cja cje za ko czy y si fia skiem,
le ka rze zo y li wy po wie dze nia. (mm)
Naj bez piecz niej jest pra co wa na
eta cie. Pre zes NRL, Ma ciej Ha man -
kie wicz, w li cie do le ka rzy ostrze ga
przed dy u ra mi w ra mach umo wy cy -
wil no praw nej. Je go zda niem naj bez -
piecz niej sze jest pe nie nie dy u rw
w ra mach umo wy o pra c. Ha man kie -
wicz przy po mi na, e za za bez pie cze nie
wiad cze zdro wot nych na da nym te -
re nie od po wia da pa stwo i sa mo rz dy
te ry to rial ne, a le ka rze po win ni przede
wszyst kim za dba o wa sne bez pie -
cze stwo pra cy. (mm)
Mi ni ster Zdro wia przy zna akre dy ta -
cj 13 szpi ta lom. Obec nie cer ty fi kat
akre dy ta cyj ny po sia da 168 pla c wek,
z te go 14 spo rd jed no stek pod sta -
wo wej opie ki zdro wot nej. red ni po -
ziom spe nia nia stan dar dw w akre dy -
to wa nych orod kach to 82,6 proc.,
mak sy mal ny 95 proc., a mi ni mal ny
75 proc. (mm)
Dla suchego oka
TEARS AGAIN to liposomalny spray do oczu,
ktry agodzi i kompensuje podranienia
suchego oka. Reguluje i poprawia nawilenie
powierzchni oczu i powiek. Dziki wygodnej
formie aplikacji butelka z rozpylaczem
jest atwy w obsudze. Wystarczy rozpyli na
zamknite oczy, by poczu prawdziw ulg.
Preparat mona stosowa przez 6 miesicy od
daty pierwszego uycia. Zwiksza on komfort
noszenia soczewek kontaktowych oraz moe
by stosowany na makija. TEARS AGAIN jest
dostpny w aptekach na terenie caego kraju.
Wyrb medyczny: CE0482
r do: Ba ro metr Fun da cji Watch He alth Ca re nr 8/2/2014, www.ko rek torz dro wia.pl
Re zo nans ma gne tycz ny kr go su pa 6,2
Re zo nans ma gne tycz ny go wy 5
Ba da nie bez de chu rd sen ne go 4,4
USG Do ppler ko czyn dol nych 4,3
Ba da nie EKG me to d Hol te ra 4
Ar tro gra fia sta wu bio dro we go 3,7
Ba da nie cy to ge ne tycz ne 3,4
Test na bo re lio z 0,2
Bron cho sko pia 0,2
Spi ro me tria 0,3
Scyn ty gra fia per fu zyj na puc 0,3
Cy sto ure tro gra fia mikcyjna (CUM) 0,3
USG trzust ki 0,3
Ga zo me tria 0
Czas ocze ki wa nia na ba da nia dia gno stycz ne
w VI/VII 2014 (w mie si cach):
Najduszy
Najkrtszy
AKTUALNOCI
Niem cy: Wzrost zainteresowania POZ
W an kie cie on li ne, przy go to -
wa nej przez Uni wer sy tet Me -
dycz ny Trier we wsp pra cy z
sa mo rz da mi le kar ski mi i sto -
wa rzy sze niem stu den tw me -
dy cy ny wzi o udzia 11 462
stu den tw ostat nich lat me dy -
cy ny.
A 35 proc. z nich roz wa a
ka rie r le ka rza ro dzin ne go. To
o 5 proc. wi cej ni przed 4 la -
ty. 10 proc. re spon den tw chce
zo sta le ka rzem ro dzin nym, a
a 80 proc. nie wy klu cza tej
opcji. Mo dzi le ka rze uwa a j,
e pra ca le ka rza ro dzin ne go
wy ma ga kom plek so wej wie -
dzy, bli skie go kon tak tu z pa -
cjen tem i za pew nia do bry za ro -
bek. Jest to po cz ci efek tem
dzia a re sor tu, kt ry prze ko -
nu je le ka rzy do ka rie ry ro dzin -
ne go za ch ta mi, rw nie fi nan -
so wy mi, oraz po pra w wi ze -
run ku tej spe cja li za cji.
Mo li wo ci kszta ce nia w
dzie dzi nie me dy cy ny ro dzin nej
za in te re so wa ne s szcze gl nie
ko bie ty. Obec nie w Niem czech
25 z 36 uni wer sy te tw me -
dycz nych ma ka te dry me dy cy -
ny ro dzin nej.
Dla mo dych le ka rzy w przy -
szo ci wa ne jest po go dze nie
pra cy z y ciem ro dzin nym, ela -
stycz ny czas pra cy, mo li wo
opie ki nad dziec kiem w cza sie
dal sze go kszta ce nia oraz pra ca
w ze spo le. 23 proc. an kie to wa -
nych uwa a, e istot ny jest po -
zy tyw ny wi ze ru nek ich spe cjal -
no ci, a 35 proc. chcia o by bra
udzia w ba da niach kli nicz nych
w cza sie spe cja li za cji. Za rob ki
s wa ne, ale nie naj wa niej -
sze. Znacz na wik szo le ka -
rzy chce pra co wa z pa cjen -
tem. Pra ca w bran y far ma -
ceu tycz nej jest wrd mo dych
me dy kw co raz mniej po pu -
lar na. Na si la si trend w kie -
run ku prak ty ko wa nia w du -
ych mia stach. A 46 proc. re -
spon den tw nie chcia o miesz -
ka w miej sco wo ci, kt ra ma
po ni ej 2000 miesz ka cw.
Naj bar dziej ob le ga ne re jo ny
to Ber lin, Ham burg, Nor dhe -
in -West fa len i Ba wa ria. Rzd
chce wzi pod uwa g ocze ki -
wa nia mo dych le ka rzy i po -
pra wi ja ko kszta ce nia po -
dy plo mo we go. Wrd prio ry te -
tw re sor tu zna la zo si te
ua twie nie ro bie nia spe cja li za -
cji w try bie am bu la to ryj nym
i zwik sze nie licz by le ka rzy ro -
dzin nych. (mm)
Wy ni ki te go rocz nej an kie ty prze pro wa dzo nej wrd stu den tw me dy cy ny ostat nich lat wska zu j na ro sn c
ch spe cja li zo wa nia si w me dy cy nie ro dzin nej.
KRTKO
Fin lan dia li de rem sper so na li zo wa nej
me dy cy ny. Fi skie in sty tu cje ju od
dzie si cio le ci ko lek cjo no wa y ma te ria
ge ne tycz ny i ban ko wa y ma te ria y po -
bra ne dro g biop sji. Obec nie w bio -
ban kach na te re nie kra ju znaj du je si
po nad 400 000 do brej ja ko ci pr bek,
po cho dz cych od 200 000 pa cjen tw.
Jest to naj wik sza ko lek cja pr bek w
ska li ca e go wia ta. (mm)
FDA za apro bo wa o im plant twa rzy
3D. Im plant wy ko ny wa ny przy po mo cy
trj wy mia ro wych dru ka rek zbu do wa ny
jest z bio kom pa ty bil ne go ma te ria u o
struk tu rze po dob nej do ko ci. Ma skr -
ci czas ho spi ta li za cji, zre du ko wa
czas za bie gu i zmniej szy ilo po ope -
ra cyj nych po wi ka. (mm)
P noc na Ir lan dia: prak ty ki le kar skie
czyn ne du ej. Ru szy pi lo ta o wy pro -
jekt, kt ry za ka da wy du e nie cza su
otwar cia przy chod ni do 21:30. Do tych -
czas ga bi ne ty otwar te by y do 18:00.
Naj wik szym pro ble mem oka za o si
zna le zie nie le ka rzy, kt rzy by li by cht ni
do pra cy po po u dnia mi. (mm)
W Unii Eu ro pej skiej nie po ko j co spa -
da licz ba ba da kli nicz nych. Od 2007
do 2011 r. licz ba wnio skw o ich pro -
wa dze nie spa da o 25 proc. Jed no cze -
nie co raz wi cej ba da re je stro wa -
nych jest w Chi nach i Ja po nii. (dm)
Najbardziej popularne specjalizacje, ktrymi interesuj
si modzi lekarze
choroby
wewntrzne
medycyna
rodzinna
pediatria,
anestezjologia
chirurgia neurologia
46
%
35
%
26
%
25
%
22
%
AKTUALNOCI
Dwa te go rocz ne ra por ty do -
ty cz ce le ka rzy ro dzin nych w
UK rz do wy (GP Ta sk for ce
Re port) oraz CfWI (Cen ter for
Work for ce In tel li gen ce)
uzna j za nie zbd ne zwik sze -
nie atrak cyj no ci ka rie ry le ka -
rza ro dzin ne go i za ch ce nie
ab sol wen tw me dy cy ny do
wy bo ru tej cie ki kszta ce nia.
W prze ciw nym ra zie spe cja li -
za cji GP mo e nie du go za -
brak n.
Ro dzin na nie atrak cyj na
Cho cia licz ba miejsc spe -
cja li za cyj nych z me dy cy ny ro -
dzin nej w 2014 zwik szy a si
o 200 w po rw na niu do 2013,
du a cz z nich po zo sta a
nie ob sa dzo na. W naj gor szej
sy tu acji s re jo ny na p no cy
An glii i w Szko cji: tam uda o
si za pe ni je dy nie oko o
62% miejsc. W ci gu ostat -
nich 20. lat je dy nie oko o 20-
30 proc. ab sol wen tw me dy -
cy ny rocz nie de cy du je si na
wy br ka rie ry le ka rza ro dzin -
ne go. Mo dzi le ka rze uwa a j
in ne spe cja li za cje za bar dziej
pre sti o we. Mi dzy ro kiem
1995 a 2013 licz ba le ka rzy ro -
dzin nych wzro sa do 32075.
W tym sa mym cza sie ilo
kon sul tan tw w in nych spe -
cja li za cjach le kar skich po -
dwo ia si, a do licz by 39094.
Ana li ty cy ja ko jed no z roz wi -
za pro po nu j ogra ni cze nie
ilo ci miejsc z in nych spe cja li -
za cji.
Nie tyl ko ilo
Du ym pro ble mem jest nie -
rw no mier ne roz miesz cze nie
le ka rzy na te re nie kra ju. W
naj gor szej sy tu acji znaj du je
si p noc no -za chod nia i p -
noc no -wschod nia cz
Anglii, ale nie rw no ci w do -
st pie do GP mo na za uwa -
y tak e w in nych re gio nach.
Prak ty ki w nie kt rych cz -
ciach pa stwa po zo sta j nie -
ob sa dzo ne la ta mi, mi mo e
pra co daw cy prze ci ga j si w
za pew nie niu ro dzin nym co raz
atrak cyj niej szych wa run kw
pra cy. Ko lej ny mi nie po ko j -
cy mi fak ta mi jest przed wcze -
sne lekarzy od cho dze nie z za -
wo du, szcze gl nie ko biet w
oko li cach 30. ro ku y cia, oraz
prze cho dze nie le ka rzy na
wcze niej sz eme ry tu r.
Zmie nia si tak e za kres
usug wiad czo nych przez le -
ka rzy ro dzin nych. Co raz cz -
ciej obej mu j oni swo j opie -
k pa cjen tw w po de szym
wie ku, kt rzy wy ma ga j kom -
plek so wej opie ki me dycz nej.
Po sta wi na roz wj
Za rw no ra port rz do wy,
jak i CfWI alar mu j, e na le y
pod j zde cy do wa ne i na tych -
mia sto we kro ki w ce lu zwik -
sze nia licz by ro dzin nych na
te re nie kra ju. Pro po no wa -
nych jest wie le roz wi za,
za czy na jc od roz sze rze nia
pro gra mu kszta ce nia o wik -
sz ilo obo wiz ko wych za -
j z me dy cy ny ro dzin nej, a
ko czc na ua twie niu zmia -
ny spe cja li za cji na ro dzin n
le ka rzom z in n spe cja li za cj.
Po dzie lo ne s za to zda nia
do ty cz ce wy du e nia obo -
wiz ko we go cza su kszta ce -
nia spe cja li za cyj ne go z 3 do 4
lat. Z jed nej stro ny roz wi za -
nie to po pra wi ja ko kszta -
ce nia, z dru giej zmniej szy
ilo spe cja li stw do stp nych
na ryn ku pra cy. (mm)
Ro nie pro blem bez ro bo cia
wrd le ka rzy w Hiszpanii.
Ka rie r le ka rza wy bie ra co raz
wi cej mo dych osb.
Osiem lat te mu na jed no
miej sce na uczel ni me dycz nej
przy pa da o 28 kan dy da tw, w
2014 ro ku by o ich ju 41.
Licz ba miejsc na kie run ku le -
kar skim zwik szy a si z 4250
w 2006 do 7000 w ro ku 2014.
W ostat nich la tach po wsta o
a 7 no wych, pry wat nych
uczel ni me dycz nych. Ro nie
jed nak pro blem bez ro bo cia
wrd ab sol wen tw. W chwi li
obec nej miejsc spe cja li za cyj -
nych jest oko o 6 tys. (rocz nie
7 tys. osb ko czy me dy cy n).
Z g ry wia do mo wic, e oko -
o 1000 mo dych le ka rzy po zo -
sta nie bez pra cy. Ju te raz bez -
ro bot nych jest 3000 hisz pa -
skich le ka rzy oraz oko o 3000
za gra nicz nych, spo rd kt -
rych 90 proc. szu ka za trud nie -
nia w za wo dzie.
W la tach 90. wraz z roz wo -
jem go spo dar czym Hisz pa nii
i na py wem no wej lud no ci
zwik szy si po pyt na usu gi
me dycz ne. Ka rie ra w me dy cy -
nie ucho dzi a za gwa ran tu j c
do bre za rob ki. W ci gu kil ku
lat sy tu acja dra ma tycz nie si
zmie ni a. Oce nia si, e nie
jest za to od po wie dzial ny je dy -
nie kry zys. W rw nym stop niu
ob wi nia si zwik sze nie ilo ci
pry wat nych uczel ni me dycz -
nych. Nie wszyst kie z nich cie -
sz si t sa m re no m kszta -
ce nia. Przed sta wi cie le nie kt -
rych uni wer sy te tw do ma ga j
si wpro wa dze nia cer ty fi ka -
tw za wiad cza j cych o ja ko -
ci. Rw nie w za kre sie spe -
cja li za cji szy ku j si zmia ny,
kt re utrud ni mo dym le ka -
rzom do stp do ty tu u spe cja li -
sty. Wpro wa dzo ny ma zo sta
mo du o wy sys tem kszta ce nia
oraz eg za min po uko cze niu
spe cja li za cji. Od 2016 ro ku za -
rob ki le ka rzy re zy den tw mo -
g ulec zmniej sze niu. Co raz
wi cej go sw pod no si si za
jak naj szyb szym ogra ni cze -
niem na bo ru na stu dia me -
dycz ne. (mm)
Wkrtce w Anglii zabraknie rodzinnych
Wci niewystarczajca ilo absolwentw medycyny wybiera karier GP (ang. general practitioner lekarz
rodzinny). Analitycy uwaaj za niezbdne podjcie natychmiastowych dziaa.
Bu ga ria stoi na skra ju za a -
ma nia ca e go sys te mu su by
zdro wia. Le ka rze i pie l gniar -
ki roz po cz li pro test.
Pro ble my bu gar skiej su by
zdro wia na si la y si od 3 lat.
Obec ne po o e nie szpi ta li jest
tra gicz ne. Wie le pla c wek za -
le ga z wy pa ta mi pen sji za maj
i czer wiec, a w bu de cie sko -
czy y si pie ni dze. W naj gor -
szej sy tu acji s szpi ta le na
pro win cji. Set ki le ka rzy przy -
st pi y do pro te stu, za po wia -
da j je go roz sze rze nie. Pra -
cow ni cy do ma ga j si prze -
zna cze nia na ochro n zdro wia
o 164 mln eu ro (328 mln le -
ww) wi cej. Re sort zdro wia
od ma wia, twier dzc, e le ka -
rze fa szu j licz b przy j tych
pa cjen tw (w ci gu ro ku
wzro sa ona dwu krot nie)
i wy ko na nych za bie gw.
Sy tu acja po li tycz na w kra ju
jest nie sta bil na, w pa dzier ni -
ku ma j si od by przy spie szo -
ne wy bo ry. W ostat nim dniu
ka den cji bu gar ska mi ni ster
zdro wia, dr Ta nya An dre eva,
od wo a a dy rek to rw pi ciu
naj wik szych szpi ta li w kra ju.
Na od chod ne po wie dzia a, e
re for ma su by zdro wia si nie
uda, bo nie ma na ni pie ni -
dzy. An dre eva twier dzi, e
per so ne lo wi szpi ta li mo e za -
pew ni pen sje tyl ko do grud -
nia. Za rob ki bu gar skich le ka -
rzy (ok. 307 eu ro mie sicz nie
w 2011 r.) na le do naj ni -
szych w Unii Eu ro pej skiej.
Bu ga ri opusz cza rocz nie ok.
600 le ka rzy. (mm)
Lekarze w bugarskich szpitalach od miesicy nie dostaj pensji
KRTKO
Le ka rze w USA s na czwartym
miej scu wrd za wo dw o naj wy -
szym po zio mie etycz nym. Ba da nie
prze pro wa dzo ne wrd pacjentw
wy ka za o, e za naj bar dziej god ne
za ufa nia uwa a j oni pie l gniar ki. Na
drugim i trzecim miejscu upla so wa li
si far ma ceu ci i na uczy cie le. Wrd
dzie si ciu za wo dw o naj wy szym
po zio mie za ufa nia spoecznego, a
czte ry zwi za ne s z ochro n zdro -
wia. (dm)
Fran cja za pa ci odszkodowania
za nie po da ne skut ki le ku. Sd
ad mi ni stra cyj ny uzna, e Fran cu ska
Agen cja Bez pie cze stwa Pro duk tw
Me dycz nych nie wy co fa a na
czas le ku sto so wa ne go w cu krzy cy
i oty o ci, kt re go szko dli we dzia a -
nie by o zna ne od ok. 10 lat.
Dla te go pa stwo na rw ni z pro du -
cen tem od po wia da za skut ki, kt re
spe cy fik wy wo a u pa cjen tw.
Mo g oni do ma ga si od szko do wa -
nia od rz du. (dm)
Hisz pa nia za my ka szpi ta le. Od po -
czt ku 2014 r. licz ba ek w hisz pa -
skich szpi ta lach zmniej szy a si o 15
ty si cy. W ci gu 2 lat ode szo 30 tys.
le ka rzy i pie l gnia rek. Dla oszczd no -
ci pla cw ki nie szu ka j za stp stwa
dla le ka rzy na urlo pach, latem za my -
ka ne s ca e od dzia y. W nie kt rych
szpi ta lach lekarze wrc do pracy do -
pie ro w li sto pa dzie. (mm)
Cypr sta wia na in for ma ty za cj su -
by zdro wia. Wpro wa dzo ne b d w
formie elek tro nicz nej: in dy wi du al na
do ku men ta cja pa cjen ta, re cep ty, dia -
gno sty ka przy po mo cy re zo nan su
ma gne tycz ne go. Pi lo ta o w wer sj
wpro wa dzo no w dwch szpi ta lach.
In for ma ty za cja ma zre du kowa kosz ty
z 6 do 3,6 mi lio nw eu ro rocz nie,
dziki zmniej sze niu kosztw
pracowniczych. (mm)
Bel gw nie sta na le ka rza. Po nad
jed na pi ta Bel gw od st pi a w ze -
szym ro ku od wi zy ty u le ka rza ze
wzgl dw fi nan so wych, do no si ba -
da nie Qu ali copc, prze pro wa dzo ne
przez Ko mi sj Eu ro pej sk. Dla 900
tys. oby wa te li (8,6 proc.) pro ble mem
jest fakt, e pie ni dze trze ba wy o y
z wa snej kie sze ni, a do pie ro po tem
s one zwra ca ne przez ubez pie czy cie -
la. W Niem czech na le ka rza nie sta
4,5 proc. miesz ka cw, w Ho lan dii
je dy nie 1,6 proc. (mm)
Ame ry ka scy le ka rze ma j pro blem
z od r nie niem za ka e wi ru so -
wych od bak te ryj nych. Po ka za o to
ze sta wie nie wy ni kw te stw la bo ra -
to ryj nych z do ku men ta cj pra wie 7
ty si cy pa cjen tw na te re nie 5 sta -
nw Ame ry ki. Wy ka za no, e a 540
oso bom (30 proc.) prze pi sa no an ty -
bio tyk, pod czas gdy przy czy n za ka -
e nia by y wi ru sy. Nie wa ci we po -
da nie an ty bio ty ku przy czy nia si do
wzro stu le ko opor no ci bak te rii. (mm)
Hisz pa nia: Ry nek si na sy ci. Lekarz na bezrobociu
Prognoza liczby rezydentw z rodzinnej w Anglii
W la tach 2014/
2015 ilo miejsc
na spe cja li za cj
z me dy cy ny
ro dzin nej ma
wzrosn o 450
Jedynie 20-30%
lekarzy rocznie wybiera
specjalizacj z rodzinnej
15% rezydentw
rodzinnej nie koczy
specjalizacji w cigu 3 lat
PROBLEM BRANY
Se nior co raz czst szy, nie a twy pa cjent
W 2012 ro ku ju pra wie co trze ci wi zy t u le ka rza ro dzin ne go zo y y oso by po wy ej 65. ro ku y cia. Bio rc pod uwa g de mo gra fi na sze go
kra ju, na le y si spo dzie wa, e ta ten den cja b dzie ro sa, co dla pod sta wo wej opie ki zdro wot nej ozna cza rw nie ro sn ce wy zwa nia.
Sta ty sty ki GUS po ka zu j, e le ka rze
POZ przyj mu j rocz nie wi cej pa cjen -
tw ni spe cja li ci. W 2012 ro ku by o
to a 52 proc. spo rd 300 mi lio nw
wi zyt. I cho cia po o wa z nich do ty czy -
a osb w wie ku 19-65 lat, da o si za -
uwa y, e po trze by se nio rw ro sn
co raz szyb ciej. O ile oso by po wy ej 65.
ro ku y cia sta no wi za le d wie 14 proc.
po pu la cji, o ty le s one ad re sa tem pra -
wie co trze ciej po ra dy. Da ne sta ty stycz -
ne jed no znacz nie po ka zu j, e za dwa -
dzie cia lat ju co czwar ty Po lak b dzie
w wie ku po pro duk cyj nym. Po nie wa
opie ka ge ria trycz na nie roz wi ja si u
nas naj le piej, le ka rze ro dzin ni mo g
spo dzie wa si, e w nie da le kiej przy -
szo ci to na ich bar kach spo cznie obo -
wi zek za pew nie nia opie ki oso bom
star szym. Nie b dzie to za da nie a twe,
po nie wa wi zy ty star szych pa cjen tw
wy ma ga j zde cy do wa nie wik szej cier -
pli wo ci i wie dzy me dycz nej.
Fi zjo lo gia czy pa to lo gia?
Gru pa pa cjen tw star szych, czy li
tych, kt rzy prze kro czy li 65. rok y cia,
jest bar dzo nie jed no rod na. Wy ni ka to w
du ej mie rze z bar dzo in dy wi du al ne go
pro ce su sta rze nia si za rw no w
aspek cie czy sto me dycz nym, jak i psy -
cho spo ecz nym. Do te go do cho dz pro -
ble my z od r nie niem zmian cho ro bo -
wych od zwy kych kon se kwen cji sta -
rze nia si or ga ni zmu. Nie mo na m -
wi tu o ja snych gra ni cach: sab sza kon -
cen tra cja, spo wol nie nie ru cho we czy
su cho sk ry mo g by za rw no zmia -
na mi fi zjo lo gicz ny mi, jak i efek tem np.
nie do czyn no ci tar czy cy. Nie ste ty, sa mi
pa cjen ci cz sto wy cho dz z za o e nia,
e ich do le gli wo ci wy ni ka j wy cz nie
z wie ku, przez co za czy na j je ba ga te li -
zo wa. W cza sie ru ty no wych wi zyt (o
ile oczy wi cie na ta kie przy cho dz) mo -
g nie zga sza swo je mu le ka rzo wi ro -
dzin ne mu nie po ko j cych ob ja ww.
Dla te go to on mu si wy ka za si du
czuj no ci, do py ty wa o szcze g y, sa -
mo po czu cie, po zor nie nie zna cz ce co -
dzien ne czyn no ci. Cz sto s to roz mo -
wy nie a twe, po nie wa oso by star sze
nie chc by trak to wa ne ja ko mniej sa -
mo dziel ne i a two iry tu je je na do pie -
ku czo. W ta kich sy tu acjach nie zwy -
kle przy dat ny jest do bry kon takt z
czon ka mi ro dzi ny pa cjen ta. Je li le karz
spo ty ka si z je go dzie mi czy wnu ka -
mi, mo e przy oka zji zo rien to wa si,
ja ki jest ogl ny stan zdro wia se nio ra, z
czym ma pro ble my na co dzie, w ja -
kich aspek tach po gor szy a si je go sa -
mo dziel no, itp.
Owa czuj no le ka rza ro dzin ne go wo -
bec star szych pa cjen tw jest szcze gl -
nie istot na, je li wzi pod uwa g, e u
wik szo ci se nio rw ma my do czy nie -
nia z wie lo cho ro bo wo ci, czy li wsp -
wy st po wa niem kil ku cho rb prze wle -
kych. Ty po w jej ce ch jest wsp wy -
st po wa nie cho rb so ma tycz nych i psy -
chicz nych we dug nie kt rych ba da
a co trze cia oso ba po wy ej 65. ro ku
y cia cier pi na a god ne i prze wle ke ze -
spo y de pre syj ne. Oczy wi stym utrud -
nie niem dla te ra pii pro wa dzo nej w
przy pad ku rw no cze sne go wy st po wa -
nia kil ku cho rb jest ko niecz no od -
rb nej ich ana li zy i prze wi dy wa nia
skut kw ubocz nych. Wy br od po wied -
nie go spo so bu le cze nia mo e by tym
bar dziej nie a twy, je li pa cjent po zo sta -
je pod opie k kil ku spe cja li stw, a ro l
le ka rza ro dzin ne go ma by ko or dy na cja
ca e go pro ce su. Po nie wa wie my, jak
wy gl da dzi prze pyw in for ma cji mi -
dzy spe cja li sta mi a le ka rza mi pod sta -
wo wej opie ki zdro wot nej, nie trud no o
wt pli wo ci czy po my ki.
Kon se kwent ne
nie prze strze ga nie za le ce
Oczy wi st kon se kwen cj wy st po wa -
nia kil ku cho rb jed no cze nie jest
przyj mo wa nie przez pa cjen ta wik szej
ilo ci le kw. Mniej wi cej co dru ga star -
sza oso ba sto su je co naj mniej pi r -
nych sub stan cji. A przy naj mniej po win -
na sto so wa bo jak wy ni ka z ana liz, to
w przy pad ku se nio rw wy st pu je naj -
wik szy pro blem z nie sto so wa niem si
do za le ce me dycz nych. Oczy wi cie
pierw szym po wo dem ta kiej sy tu acji
mo e by uci li wo przyj mo wa nia
wie lu pre pa ra tw w r nych daw kach
i po rach dnia. Nie kt rzy pa cjen ci ua -
twia j to so bie, mo dy fi ku jc cz sto
przyj mo wa nia le kw tak, by si ga do
ap tecz ki rza dziej lub po wszyst kie z
nich rw no cze nie.
W przy pad ku osb star szych przy czy -
ny nie prze strze ga nia za le ce s jed nak
bar dziej zo o ne. Przede wszyst kim za -
li czy my do nich za bu rze nia funk cji po -
znaw czych, kt re wpy wa j na mo li -
wo ci zro zu mie nia in struk cji le ka rza.
Ich prze strze ga nie wy ma ga bo wiem nie
tyl ko ro zu mie nia (co cz sto utrud nia j
np. za bu rze nia uwa gi), ale tak e pa mi -
ci, a cza sem na wet tech nicz nej umie jt -
no ci sko rzy sta nia z da ne go le ku. Nie -
ste ty, kwe stie oczy wi ste dla w pe ni
spraw nych osb, w przy pad ku naj star -
szych pa cjen tw ura sta j do ran gi pro -
ble mu mo g do ty czy nie a twych me -
tod po da nia, a na wet otwar cia le ku. Po -
za tym cz star szych pa cjen tw nie
po tra fi na wet roz po zna przyj mo wa ne -
go do lat le ku, je li zmie ni si je go sza ta
gra ficz na.
Cz sto zda rza si, e na nie prze strze -
ga nie za le ce te ra peu tycz nych wpy -
wa j wspo mnia ne cho ro by o pod o u
psy chicz nym. Cz sty u pa cjen tw w
po de szym wie ku uogl nio ny lk, sta ny
de pre syj ne czy po sta wa hi po chon -
drycz na sprzy ja j nad uy wa niu le kw
uspo ka ja j cych i na sen nych lub in -
nych, do stp nych bez re cep ty. Oba wa
przed na si le niem ob ja ww lub wy st -
pie niem no wej cho ro by pro wa dzi do
przyj mo wa nia zbd nych spe cy fi kw.
Pro blem mo e mie rw nie dru g
stro n: nie kt rzy star si pa cjen ci tak
oba wia j si efek tw ubocz nych te ra -
pii, e po st pu j wrcz od wrot nie, czy -
li w og le re zy gnu j z far ma ko te ra pii.
Po dob ny efekt mo g wy wo a za bu rze -
nia emo cjo nal ne oba wa przed uza le -
nie niem od rod kw prze ciw de pre syj -
nych prze ka da si cz sto na nie uf no
wo bec le kw w og le. De pre sja u se -
EKO kon cen trat na po ju pro bio tycz ne go
JOY DAY TO PI NAM BUR
PRO BIO TY KI DLA ZDRO WIA EKO kon cen trat na po -
ju pro bio tycz ne go JOY DAY TO PI NAM BUR fir my
Li ving Fo od za wie ra kom pleks y wych kul tur bak te rii
pro bio tycz nych. Jest do sko na y przy od bu do wie flo ry
bak te ryj nej je lit. Do dat ko wo za war te w kon cen tra cie
skad ni ki ro lin ne wspieraj od tok sycz nia nie i oczysz -
cze nie w tro by. Po le ca ny jest oso bom star szym i re kon -
wa le scen tom. Op nia pro ce sy sta rze nia si ko m rek.
Do stp no: www.mi kro or ga ni zmy.com
Ce na: 36,00 z /500 ml na 14 dni.
EKO na pj pro bio tycz ny
RA DO DNIA TO PI NAM BUR
CIESZ SI WI TAL NO CI CO DZIEN NIE - EKO na pj
pro bio tycz ny RA DO DNIA TO PI NAM BUR fir my Li -
ving Fo od dzi ki kom plek so wi y wych kul tur bak te rii
pro bio tycz nych od bu do wu je proz dro wot n flo r bak te -
ryj n je lit, wzmac nia ba rie r dla pa to gen nych bak te rii i
grzy bw. Do dat ko wo za war te w na po ju skad ni ki ro lin -
ne s wspar ciem przy wzmo o nej ak tyw no ci fi zycz nej i
umy so wej oraz przy die cie oczysz cza j cej.
Do stp no: www.mi kro or ga ni zmy.com
Ce na: 5,20 z /200 ml por cja dzien na.
ZDANIEM EKSPERTA | Problemy komunikacyjne z seniorami mog
wynika z niedosuchu
Dorota Krzywicka, psycholog:
Co dzien ne pro ble my po wo du j wik sze za ko po ta nie star szych pa cjen tw ni
ci kie cho ro by. Ba da nie Such pol skich se nio rw 2014 po ka za o, e nie do -
such, po wo du j cy ogra ni cze nia w sze ro ko ro zu mia nej ko mu ni ka cji spo ecz nej,
jest cza sem pierw szym kro kiem do za my ka nia si w do mu, wy klu cze nia z
czyn ne go y cia, a na ko cu na wet do ci kiej de pre sji. Mo e by tak e przy czy -
n kon flik tw ro dzin nych oraz ob ni o ne go po czu cia bez pie cze stwa, tak e w fi zycz nym zna cze -
niu. Prze cie mo e my so bie wy obra zi, e oso ba nie do sy sz ca nie za uwa y nad je da j ce go sa -
mo cho du. Pa cjent z g bo kim nie do su chem czu je si od izo lo wa ny z y cia spo ecz ne go, nie
uczest ni czy w roz mo wach pod czas spo tka, mu si do py ty wa si, pro si le ka rza o po wt rze nie
wy po wia da nych sw. Wszyst ko to po wo du je, e cz sto czu je si nie pew nie i w efek cie uni ka
kon tak tw z lud mi.
PROBLEM BRANY
nio rw naj cz ciej pro wa dzi tak e do
nie prze strze ga nia in nych za le ce, wy -
ko na nia ba da, od by cia wi zy ty kon tro -
l nej czy zmia ny die ty. Oczy wi cie efek -
ta mi ta kie go bra ku wsp pra cy b d
za wsze nie sku tecz no (bd mniej -
sza sku tecz no) te ra pii, czst sze ho -
spi ta li za cje czy wy st po wa nie po wi -
ka. W przy pad ku star szych pa cjen -
tw nie ma ym utrud nie niem by wa te
ce na le ku czy je go do stp no.
Nie ja sne przy czy ny wi zyt
Nie ste ty cz sto zda rza si, e le karz
ma pro blem z roz po zna niem sa me go
ce lu wi zy ty se nio ra. Po pierw sze ist -
nie je gru pa tych, kt rzy re gu lar nie od -
wie dza j przy chod ni, trak tu jc j ja -
ko sta y punkt swo ich wi zyt. Z jed nej
stro ny wiad czy to o za ufa niu wo bec
le ka rza, ale z dru giej utrud nia in nym
po trze bu j cym do stp do le cze nia.
Cz star szych osb trak tu je ga bi net
rw nie ja ko miej sce, w kt rym kto
ich wy su cha, do ra dzi w r nych spra -
wach. Cza sem ta ki pa cjent zga sza me -
dycz ny po wd wi zy ty, a do pie ro po ja -
kim cza sie oka zu je si, e nie jest on
praw dzi wy. Sy gna li zo wa ne ob ja wy s
je dy nie pre tek stem do na wi za nia
kon tak tu, a rze czy wi stym po wo dem
przyj cia mo g by pro ble my ro dzin ne
czy za wo do we. Za zwy czaj wy ni ka to z
po czu cia osa mot nie nia se nio ra. Gdy
le karz zo rien tu je si, ja ki cha rak ter ma
praw dzi wa przy czy na wi zy ty, po ja wia
si pro blem z ta kim po kie ro wa niem
roz mo w, by nie ura zi roz mw cy, ale
jed no cze nie wy ja ni mu, e je go po -
sta wa jest nie wa ci wa.
Po dru gie zda rza j si rw nie
przy pad ki b d ce zu pe n od wrot no -
ci wspo mnia ne go wy ej ba ga te li zo -
wa nia swo ich ob ja ww. Cho pro blem
do ty czy pa cjen tw w ka dym wie ku,
to u osb star szych naj cz ciej mo na
do strzec wy ol brzy mia nie swoich pro -
ble mw i prze ko na nie o wy st po wa -
niu ko lej nych do le gli wo ci. Z dru giej
stro ny na le y pa mi ta, e po czu cie
zdro wia jest kwe sti su biek tyw n.
Eks pe ry ment prze pro wa dzo ny na gru -
pie wo skich le ka rzy ro dzin nych i ich
star szych pod opiecz nych po ka za, e
obie gru py zwra ca j uwa g na zu pe -
nie in ne je go aspek ty. Le ka rze uzna li,
e naj wik szy mi pro ble ma mi star -
szych pa cjen tw s scho rze nia ta kie
jak cu krzy ca czy nad ci nie nie. Oni sa -
mi z ko lei sku pi li si na tym, co utrud -
nia im co dzien ne y cie, czy li na pro ble -
mach ze su chem, po ru sza niem. Ta kie
prio ry te ty mo g prze ka da si na po -
dej cie do le cze nia sko ro bo wiem
nad ci nie nie nie bo li, w oczach wie lu
pa cjen tw nie trze ba go kon tro lo wa.
Za do wo lo ny se nior
to zdrow szy se nior
Oczy wi cie pro ble mw czy wt pli -
wo ci przy wi zy tach pa cjen tw po wy -
ej 65. ro ku y cia jest znacz nie wi -
cej. Wspo mnia ny ju in dy wi du al ny
cha rak ter pro ce su sta rze nia spra wia,
e cza sem trud no prze wi dzie ich re -
ak cje. Naj star szych pa cjen tw a two
ura zi, a cza sem na wet roz gnie wa.
Cz z nich uwa a, e z ra cji wie ku
i do wiad cze nia ma j kom pe ten cje do
po ucza nia swo je go le ka rza ro dzin ne -
go. Wie lu pod cho dzi z du nie uf no -
ci do no wo cze snych le kw i me tod
te ra pii.
Na szcz cie jed nak se nio rzy wci
na le do gru py, kt ra da rzy le ka rzy
naj wik szym sza cun kiem. Ba da nia
dr n. med. Agniesz ki u kom skiej i jej
wsp pra cow ni kw nad sa tys fak cj
pa cjen tw z usug wiad czo nych
przez le ka rza ro dzin ne go po ka za y,
e wraz z wie kiem wzra sta licz ba po -
zy tyw nych ocen. Naj wik szy po ziom
za do wo le nia cha rak te ry zo wa wa -
nie oso by po wy ej 60. ro ku y cia.
Do ty czy on m.in. wspar cia per so ne -
lu, su mien no ci le ka rza czy spo so bu
prze pro wa dze nia ba da nia fi zy kal ne -
go. cz na licz ba ocen po zy tyw nych
kszta to wa a si w prze dzia le 89-100
proc. Rw nie in ne ba da nia po ka zy -
wa y, e star si pa cjen ci cz ciej ni
mod si od czu wa j sa tys fak cj z kon -
tak tu z le ka rzem. Na pew no sprzy ja j
te mu re gu lar ne wi zy ty, ua twia j ce
zbu do wa nie bli szej re la cji, oraz fakt,
e wik szo z nich ak cep tu je pa ter -
na lizm w re la cji le karz pa cjent.
Wy ni ki ba da po ka zu j, e wie lu
le ka rzom uda je si prze a ma ba rie ry
to wa rzy sz ce wi zy tom osb star -
szych. Jest to szcze gl nie istot ne, po -
nie wa na wi za nie po ro zu mie nia i
wy ni ka j ce z niego za do wo le nie pa -
cjen ta ozna cza, e cht niej b dzie on
prze strze ga za le ce, a w efek cie b -
dzie zdrow szy.
Dag ma ra Mo szy ska
DOSSIER | Struktura porad ambulatoryjnych w 2012 roku (w %)
Wiek % po pu la cji
Po ra dy w opie -
ce pod sta wo wej
Po ra dy
spe cja li stycz ne
Po ra dy
sto ma to lo gicz ne
0-18 lat 19,7 22,9 13,7 29,3
19-64 la ta 66,3 48 62 57,4
65+ 14 29,1 24,3 13,3
Ewa ku acja wy dzie li ny w prze bie gu
za ka e uka du od de cho we go
Nad mier ne wy dzie la nie lu zu jest jed nym z naj czst szych ob ja ww to wa rzy sz cych za pa le niom drg od de cho wych, nie za le nie
od pa to ge nu wy wo u j ce go in fek cj (bak te rie, wi ru sy, grzy by) czy te me cha ni zmu jej po wsta nia (aler gie, ast ma, PO ChP).
dr n. med. Piotr D brow ski ,
Kli ni ka Oto la ryn go lo gii i On ko lo -
gii La ryn go lo gicz nej Uni wer sy te tu
Me dycz ne go im. Ka ro la
Mar cin kow skie go w Po zna niu,
Kie row nik Kli ni ki: prof. dr hab.
med. Wi told Szy fter
Stresz cze nie
Le cze nie sta nw zapalnych gr nych drg od de cho wych jest
wie lo kie run ko we i obej mu je po st po wa nie chi rur gicz ne oraz le -
cze nie za cho waw cze prze ciw za pal ne, prze ciw aler gicz ne i mu ko -
li tycz ne. Ma ono na ce lu zli kwi do wa nie za ka e nia bak te ryj ne go,
upyn nie nie i ewa ku acj za le ga j cej wy dzie li ny oraz przy wr ce -
nie pra wi do we go trans por tu lu zo wo -rz sko we go, a przez to
po pra w sta nu miej sco we go i szyb szy po wrt do zdro wia.
W pra cy przed sta wio no za sto so wa nie kar bo cy ste iny (pre pa ra tu
Pec to -Drill) w le cze niu scho rze drg od de cho wych.
So wa klu czo we: za pa le nie drg od de cho wych, mu ko li ty ki,
kar bo cy ste ina
Sum ma ry
The tre at ment of re spi ra to ry tract in fec tions is di ver si fied and
in vo lves a sur gi cal pro ce du re as well as an ti -in flam ma to ry and
an tial ler gic drugs (me di ca tions) and mu co ly tics. Its pur po se is
the eli mi na tion of bac te rial in fec tion, li qu ida ting and re mo val
of ly ing di schar ge and the re sto ra tion of the pro per mu co -ci lia ry
trans por ta tion, and thro ugh this the im pro ve ment of lo cal con -
di tion and fa ster re co ve ry.
In this work the usa ge of Car bo cy ste ine (Pec to -Drill pre pa ra tion)
to tre at in fec tions of the re spi ra to ry tract con di tions has be en
pre sen ted.
Key words: re spi ra to ry tract in fec tions, mu co ly tics,
car bo cy ste ine
Nad mier na pro duk cja wy dzie li ny
jest wynikiem po bu dze nia gru czo w
su ro wi czo -lu zo wych tkan ki pod lu -
zw ko wej, kt re wraz z ko mr ka mi
kub ko wy mi wy dzie la j luz po kry -
wa j cy urz sio ny na bo nek wal co wa -
ty czyn nikiem za pal nym. Wydzielina
ma cha rak ter su ro wi czo -lu zo wy,
ska da si gw nie z bia ek i gli ko pro -
te in. Za wie ra rw nie en zy my i nie -
swo iste sub stan cje obron ne, ta kie
jak: li zo zym, lak to fe ry na, se kre cyj ne
IgA, an ty tryp sy ny, ma kro glo bu li ny i
sub stan cje o dzia a niu an ty ok sy da -
cyj nym. luz po kry wa j cy bo n lu -
zo w ska da si z dwch warstw ze -
wntrz nej, e lo wej, g stej i lep kiej,
zbu do wa nej gw nie z gli ko pro te in,
oraz we wntrz nej p pyn nej war -
stwy zo lo wej, w kt rej rz ski ko m -
rek wal co wa tych po ru sza j si ru -
chem me ta chro nicz nym, przy po mi -
na j cym fa lo wa nie a nw zbo a. Po -
mi dzy ty mi dwo ma war stwa mi zo -
lu i e lu znaj du je si sur fak tant z
fos fo li pi da mi. Ko niusz ki rz sek s
za cze pio ne w war stwie e lo wej i
prze su wa j j ru chem li zgo wym
wraz z przy le pio ny mi drob no ustro ja -
mi i za nie czysz cze nia mi, w ci le
okre lo nym kie run ku. Transport ten,
zwa ny lu zo wo -rz sko wym, od by wa
si z za to k w kie run ku ich uj na tu -
ral nych, a na stp nie przez cz no -
so w do gar da, oraz z puc i oskrze -
li po przez tcha wi c i krta do gar da.
Zbie ra j cy si w gar dle luz naj cz -
ciej zo sta je bez wied nie po kni ty, a
drob no ustro je i za nie czysz cze nia s
neu tra li zo wa ne w ob r bie prze wo du
po kar mo we go.
W wa run kach fi zjo lo gicz nych ni ci
gli ko pro te in war stwy e lo wej uo o -
ne s rw no le gle wzgl dem sie bie,
nie s ze so b po czo ne za cho wa -
na zo sta je du a pyn no lu zu. luz
sta je si bar dziej g sty i bar dziej lep -
ki, gdy ni ci gli ko pro te in s sk bio ne
i two rz si mi dzy ni mi sil ne po -
cze nia zbu do wa ne z most kw siarcz -
ko wych na st pu je po li me ry za cja.
Stan za pal ny oraz za nie czysz cze nia
na si la j ten pro ces, a tym sa mym
wzra sta lep ko war stwy e lo wej, co
ua twia wy a py wa nie za nie czysz cze
i drob no ustro jw. Zja wi sko to z jed -
nej stro ny jest bar dzo po da ne, a z
dru giej po wo du je ob tu ra cj drg od -
de cho wych oraz za bu rze nia trans -
por tu lu zo wo -rz sko we go i lo kal nie
na si la stan za pal ny. Szcze gl ne go
zna cze nia na bie ra w in fek cjach dol -
nych drg od de cho wych oraz w ast -
mie, gdy g sty luz po wo du je za -
mkni cie oskrze li i unie mo li wia wy -
mia n ga zo w w pu cach pa cjent
za czy na si du si.
Kar bo cy ste ina
Kar bo cy ste ina (S -kar bok sy me ty lo -
-L -cy ste ina), zo sta a zsyn te ty zo wa na
w la tach 30. XX wie ku. Na le y do
kla sy le kw mo dy fi ku j cych wa ci -
wo ci wy dzie li ny drg od de cho -
wych, za wie ra j cych zwi za n gru p
tio lo w. Jest ona bar dzo wa na ze
wzgl du na me cha nizm dzia a nia le -
ku, po nie wa je dy nie zwiz ki z wol -
n gru p tio lo w, ta kie jak N -ace ty -
lo cy ste ina, wy ka zu j bez po red nie
dzia a nie mu ko li tycz ne.
Me cha nizm dzia a nia le ku opie ra
si gw nie na mo dy fi ka cji struk tu ry
lu zu, pro wa dzi do we wntrz ko mr -
ko wej ak ty wa cji sia ly lo trans fe raz, co
po wo du je wzmo o n syn te z sia lo -
mu cyn, mu cyn bo ga tych w kwas sia -
lo wy. Tak wic kar bo cy ste ina po -
przez wzrost za war to ci sia lo mu cyn
nor ma li zu je skad lu zu w dro gach
od de cho wych, zmniej sza jc lep ko
wy dzie li ny z za tok przy no so wych,
jed no cze nie nor ma li zu je oczysz cza -
nie lu zo wo -rz sko we, ua twia jc
usu wa nie wy dzie li ny. Z ko lei sta ny
za pal ne drg od de cho wych wy wo u -
j zwik szo n pro duk cj fu ko mu -
cyn, a kar bo cy ste ina zmniej sza za -
war to fu ko my cyn w wy dzie li nie
lu zo wej oraz wy ka zu je wa ci wo ci
an ty ok sy da cyj ne. Do stp ne ba da nia
dowodz tak e, e kar bo cy ste ina
mo e ha mo wa in wa zj naj czst -
szych pa to ge nw drg od de cho -
wych, ogra ni cza jc tym sa mym po -
wi ka nia in fek cyj ne prze wle kego za -
pa lenia za tok przy no so wych. Wy ka -
zu je ona sku tecz no wo bec: Strep -
to coc cus pneu mo niae, Mo ra xel la
ca tha ra lis, Ha emo phi lus in flu en -
zae, ri no wi ru sw oraz wi ru w gry py
ty pu A. Jed nym z mo li wych me cha -
ni zmw ogra ni cze nia przez kar bo cy -
ste in za ka e drg od de cho wych
jest za ha mo wa nie wi za nia pa to ge -
nw z ko mr ka mi na bon ka.
W ba da niach przed kli nicz nych nie
obserwowano istot nej tok sycz no ci
kar bo cy ste iny. Po za tym ba da nia kli -
nicz ne nie wy ka za y po wa nych
dzia a nie po da nych. a god ne
dzia a nia nie po da ne ob ser wu je si
spo ra dycz nie je dy nie u oko o 1,8
proc. le czo nych i obej mu j one: za -
bu rze nia o d ko wo -je li to we, b le
mi nio we, za wro ty go wy, drgaw ki,
b le go wy, nie trzy ma nie mo czu, ko -
a ta nie ser ca, dusz no ci, umiar ko wa -
n hi po gli ke mi.
W zwiz ku z tym wska za niem do
sto so wa nia po wy szej te ra pii s
ostre i prze wle ke cho ro by drg od -
de cho wych, prze bie ga j ce z wy twa -
rza niem du ej ilo ci lep kie go lu zu:
mu ko wi scy do za, prze wle ke za pa le -
nie za tok przy no so wych, prze wle ka
ob tu ra cyj na cho ro ba puc, ostre za -
pa le nia oskrze li i od oskrze lo we za -
pa le nie puc, po wi ka nia oskrze lo -
wo -puc ne po za bie gach chi rur gicz -
nych, py li ca puc, za pa le nie ucha
rod ko we go.
Przy ka dy kli nicz nych
aspek tw za sto so wa nia
kar bo cy ste iny w za ka e niach
uszu i za tok przy no so wych
Sta ny za pal ne za tok przy no so wych
oraz ucha rod ko we go po wo do wa ne
s naj cz ciej przez pa to ge ny po cho -
dz ce z ja my no so wej. W pa to me -
cha ni zmie po wsta nia i utrzy my wa -
nia si sta nu za pal ne go jed n z naj -
wa niej szych rl od gry wa blo ka da
uj na tu ral nych za tok oraz nie dro -
no trb ki su cho wej. Za mkni cie
na tu ral nej dro gi wen ty la cji prze -
strze ni po wietrz nych pro wa dzi do
uru cho mie nia sze re gu zja wisk pa to -
lo gicz nych do ty cz cych bo ny lu zo -
wej wy cie a j cej za to ki przy no so we
i ucho rod ko we. W pierw szej fa zie
sta nu za pal ne go (tzw. fa zie na czy -
nio wej) do cho dzi do obrz ku bo ny
lu zo wej, kt ry pro wa dzi do za blo -
ko wa nia wen ty la cji i dre na u, a w
kon se kwen cji do hi per se kre cji rzad -
kie go lu zu, ob ja wia j cej si ob fi tym
wy cie kiem su ro wi czym z no sa (rzad -
ki, wod ni sty ka tar). W ob ja wach
usznych do mi nu je nie do such ty pu
prze wo dze nio we go, uczu cie pe no -
ci i za le ga nia w uchu bez wik szych
do le gli wo ci b lo wych. W dru giej fa -
zie za pa le nia (tzw. fa zie ko mr ko -
wej) za le ga j cy luz gst nie je
(zwik sza si je go g sto, a nie lep -
ko), pro wa dzc do wy ra nej blo -
ka dy i nie dro no ci no sa oraz trud -
no ci z oczysz cza niem jam no so -
wych. W ob ja wach usznych, po za
nie do su chem prze wo dze nio wym i
uczuciem pe no ci w uszach, po ja -
wia j si nie spe cy ficz ne b le o cha -
rak te rze roz pie ra nia bd ku cia.
G sty, luz za le ga j cy w za mkni -
tych prze strze niach za tok przy no so -
wych i ucha rod ko we go, sta no wi
do sko na e pod o e or ga nicz ne do
roz wo ju ko lo nii bak te ryj nych (trze -
cia fa za sta nu za pal ne go za ka e nia
bak te ryj ne go). Roz wj za ka e nia
bak te ryj ne go pro wa dzi do zmian za -
pal nych w ob r bie bo ny lu zo wej,
na si la obrzk i blo ka d uj na tu ral -
nych za tok oraz trb ki su cho wej.
Po ja wia si wy ra ny i do kucz li wy
bl w rzu cie za tok przy no so wych
oraz bar dzo sil ny bl ucha. Ko niecz -
ne sta je si za sto so wa nie an ty bio ty -
ku po da ne go dro g do ust n lub pa -
ren te ral n. Nie jed no krot nie, w za -
le no ci od za awan so wa nia pro ce su
za pal ne go i sta nu kli nicz ne go, cho ry
wy ma ga wy ko na nia pa ra cen te zy czy
te punk cji za to ki. Oczy wi cie po za
ostry mi sta na mi za pal ny mi do cho -
dzi mo e do po wsta nia sta nw
prze wle kych. W ob r bie ucha rod -
ko we go du go trwa a blo ka da trb ki
Laryngologia
TEMAT MIESICA
su cho wej, z utrzy mu j cym si wy -
si kiem, mo e pro wa dzi do po wsta -
nia wy si ko we go za pa le nia ucha
rod ko we go, z do znacz nym nie -
do su chem prze wo dze nio wym, a w
kon se kwen cji do cie cze nia i atro fii
bo ny b ben ko wej z jej per fo ra cj,
uszko dze nia a cu cha ko ste czek su -
cho wych oraz po wsta nia kie sze ni re -
trak cyj nych da j cych po cz tek roz -
wo jo wi per la ka.
Le cze nie sta nw za pal nych za tok
przy no so wych i ucha rod ko we go
jest wie lo kie run ko we. Po win no ono
obej mo wa w swo im pod sta wo wym
za kre sie udro nie nie no sa i cz ci
no so wej gar da, co ma za po bie ga
blo ka dzie uj na tu ral nych za tok i
trb ki su cho wej. W le cze niu za cho -
waw czym po win ny by sto so wa ne
kro ple do no so we zmniej sza j ce
obrzk bo ny lu zo wej lub do ust ne
pre pa ra ty pseu do efe dry ny. An ty bio -
ty ko te ra pia ma swo je uza sad nie nie
w przy pad ku obec no ci za ka e nia
bak te ryj ne go. Ze wzgl du na obec -
no g ste go lu zu, to wa rzy sz ce go
sta nom za pal nym za tok i ucha rod -
ko we go, nie zbd nym sta je si je go
roz rze dze nie, upyn nie nie i ewa ku -
acja z za mkni tych prze strze ni. Po -
nad to na le y mie na uwa dze fakt,
e blo ka da uj za tok czy te trb ki
su cho wej nie jest po wo do wa na tyl -
ko sa mym obrz kiem bo ny lu zo -
wej. G sty luz czo pu je i za my ka
bar dzo w skie uj cia na tu ral ne, za -
rw no od stro ny wia ta za tok i ucha
rod ko we go, jak rw nie od stro ny
ja my no so wej i cz ci no so wej gar -
da. Za le ga j cy luz do pro wa dza do
unie ru cho mie nia me cha ni zmu trans -
por tu lu zo wo -rz sko we go i po wo -
du je wtr ne zmia ny w ob r bie bo ny
lu zo wej, a zwasz cza ko m rek rz -
sko wych i rz sek. Za sto so wa nie kar -
bo cy ste iny ja ko le ku o sze ro kim
spek trum dzia a nia mu ko ak tyw ne go
(dzia a nie mu ko li tycz ne, mu ko ki ne -
tycz ne i mu ko re gu lu ja ce) sta je si
wic w tych sy tu acjach w pe ni uza -
sad nio ne. O ile w fa zie na czy nio wej
sta nu za pal ne go nie za le y nam na
do dat ko wym upyn nie niu i ewa ku -
acji wy dzie li ny su ro wi czej, a tyl ko na
utrzy ma niu dro no ci i za po bie ga -
niu obrz kom bo ny lu zo wej w ob -
r bie uj na tu ral nych za tok i trb ki
su cho wej, o ty le ko niecz ne, a wrcz
nie zbd ne jest za sto so wa nie kar bo -
cy ste iny w fa zie ko mr ko wej i fazie
za ka e nia bak te ryj ne go. Kar bo cy ste -
ina pod czas jed no cze sne go sto so wa -
nia z an ty bio ty kiem zwik sza je go
st e nie te ra peu tycz ne w py nach
wy si ko wych ucha rod ko we go i za -
tok przy no so wych, da jc mu mo li -
wo bar dziej efek tyw ne go dzia a nia
prze ciw bak te ryj ne go. Kar bo cy ste ina
po win na by rw nie stosowana w
pro fi lak ty ce po wsta wa nia prze wle -
kych sta nw za pal nych za tok i
uszu. Du go trwa e sto so wa nie kar -
bo cy ste iny, zmie nia jc wa ci wo ci
re olo gicz ne lu zu, dzia a pro tek cyj -
nie na bo n lu zo w oraz zde cy do -
wa nie po pra wia trans port lu zo wo -
-rz sko wy, co z ko lei eli mi nu je mo -
li wo za le ga nia i ko lo ni za cji pa to ge -
nw. Udo wod nio ne w ob ser wa cjach
kli nicz nych jest rw nie korzystne
dziaanie kar bo cy ste iny ja ko le ku
po pra wia j ce go za pis w ba da niu au -
dio me trycz nym w gru pie osb po -
naddwu krot nie wik szej w sto sun ku
do cho rych nie le czo nych kar bo cy ste -
in, z roz po zna nym za pa le niem ucha
rod ko we go (Bon ci i Bo no 1994).
Le cze nie ope ra cyj ne, za po bie ga j -
ce du go trwa ej nie dro no ci no sa,
obej mu je pla sty k prze gro dy no so -
wej, ma o win no so wych dol nych,
usu ni cie prze ro ni te go mig da ka
gar do we go lub po li pw z jam no sa.
Aby za po biec za pa le niu ucha rod -
ko we go, bar dzo sku tecz nym, a za ra -
zem pro stym tech nicz nie sposobem
jest za bieg prze dmu cha nia tr bek
su cho wych i wy rw na nia ci nie nia
w uchu rod ko wym (pr ba Val sa lvy,
pr ba Po lit ze ra lub ka te te ry za cja tr -
bek su cho wych). Obec nie co raz
cz ciej w pro fi lak ty ce prze wle ke go
za pa le nia ucha rod ko we go m wi si
o za sto so wa niu pro ce du ry cew ni ko -
wa nia i po sze rza nia tr bek su cho -
wych za pomc ba lo nw, kt re po
wpro wa dze niu przy uy ciu en do sko -
pu przez uj cie gar do we oraz za sto -
so wa niu wy so kie go ci nie nia, po wo -
du j po sze rze nie prze kro ju trb ki
su cho wej w jej cz ci kost nej.
Wy ko na nie dre na u ja my b ben ko -
wej w le cze niu wy si ko we go za pa le -
nia ucha rod ko we go jest dzia a niem
nie zbd nym, ale tyl ko do ra nym.
Nie eli mi nu je ono przy czy ny po wsta -
ej pa to lo gii. Ucho rod ko we ska da
si nie tyl ko z ja my b ben ko wej, z
kt rej pod czas za bie gu zo sta nie ode -
ssa na wy dzie li na, ale rw nie z bar -
dzo bo ga to roz wi ni tej struk tu ry ko -
m rek po wietrz nych wy rost ka sut -
ko wa te go wy cie lo nych bo n lu zo -
w i ma j cych licz ne po cze nia ze
so b, gdzie tak e do cho dzi do na gro -
ma dze nia g ste go lu zu. Za sto so wa -
nie kar bo cy ste iny ma za za da nie
upyn nie nie i dre na za le ga j ce go
lu zu rw nie z tych prze strze ni, dla
kt rych sa ma pa ra cen te za i ode ssa -
nie wy dzie li ny nie jest dzia a niem
wy star cza j cym. Rw no cze nie z
dre na em ucha rod ko we go po win -
no si pro wa dzi opi sa ne wy ej za -
bie gi ope ra cyj ne, po wo du j ce przy -
wr ce nie dro no ci trb ki su cho wej
w ob r bie jej uj cia gar do we go.
Czyn no cio wa chi rur gia za tok
przy no so wych (FESS func tio nal
en do sco pic si nus sur gry) jest co raz
bar dziej roz po wszech nio nym i uzna -
nym spo so bem po st po wa nia w chi -
rur gicz nym le cze niu sta nw za pal -
nych za tok przy no so wych. Ta ma o -
in wa zyj na me to da chi rur gicz na po -
wo du je eli mi na cj wie lu pa to lo gii to -
wa rzy sz cych sta nom za pal nym za -
tok, a w za sad ni czym swo im za o e -
niu ma pro wa dzi do uzy ska nia du -
go trwa e go swo bod ne go dre na u i
wen ty la cji za tok w miej scu ich uj
na tu ral nych. Sa mo le cze nie ope ra -
cyj ne zmie nia ana to mi no sa i za tok
(usu ni cie wy rost ka ha czy ko wa te go,
wy ci cie si to wia, otwar cie za to ki kli -
no wej, po sze rze nie prze wo du czo o -
wo -no so we go), eli mi nu je zmia ny
mor fo lo gicz ne (po li py) i w ten spo -
sb stwa rza wa run ki do pra wi do we -
go funk cjo no wa nia bo ny lu zo wej.
W sto sun ku jed nak do po pra wy wy -
dol no ci me cha ni zmu trans por tu
lu zo wo -rz sko we go, czyn no ci bo -
ny lu zo wej i zmia ny wa ci wo ci
lu zu s to dzia a nia po red nie. Bez -
po red ni wpyw na zmia n wa ci -
wo ci re olo gicz nych lu zu i po pra w
dre na u za tok mo e my uzy ska uzu -
pe nia jc le cze nie ope ra cyj ne o du -
go trwa e za sto so wa nie kar bo cy ste -
iny. Sto so wa na po ka dym z za bie -
gw dzia a sy ner gi stycz nie i zwik -
sza sku tecz no prze pro wa dzo ne go
za bie gu udra nia j ce go uj cia na tu -
ral ne za tok i trb ki su cho wej, nie
tyl ko ze wzgl du na ewa ku acj za le -
ga j ce go lu zu. Ka dy za bieg ope ra -
cyj ny wi e si z mniej szym lub
wik szym uszko dze niem bo ny lu -
zo wej oraz za le ga niem skrze pw
krwi. Za sto so wa nie kar bo cy ste iny
mo e po wo do wa skr ce nie okre su
re kon wa le scen cji i od no wy bo ny
lu zo wej po za bie gu, a tak e zwik -
szyenie efek tyw noci ewa ku acji
skrze pw oraz za le ga j cej w za to -
kach i uchu rod ko wym krwi.
Ba da nia wa sne nad sto so wa -
niem kar bo cy ste iny w le cze niu
za pa le nia za tok przy no so wych
W Kli ni ce Oto la ryn go lo gii UM w
Po zna niu ba da nia mi ob j to gru p 37
osb, 16 ko biet (43 proc.) oraz 21
m czy zny (57 proc.), le czo nych z
po wo du r nych scho rze no sa i za -
tok przy no so wych. Wiek ba da nych
wa ha si w prze dzia le 19-78 lat.
red nia wie ku wy no si a 44,4 lat, dla
ko biet 45,9 lat, a dla m czyzn 43,2
la ta. Ka dy z pa cjen tw za kwa li fi ko -
wa nych do ba da nia przez okres 20
dni za y wa kar bo cy ste in dwa ra zy
dzien nie w daw ce po 750 mg ra no
i po po u dniu.
Do ba da uy to spe cjal nie za pro -
jek to wa nej an kie ty, w kt rej zbie ra -
no in for ma cje na te mat: do le gli wo ci
zwi za nych ze scho rze nia mi no sa
i za tok przy no so wych, prze by te go le -
cze nia ope ra cyj ne go, przyj mo wa -
nych le kw, scho rze do dat ko wych,
wy ko ny wa nej pra cy, wa run kw ro -
do wi ska pra cy oraz pa le nia pa pie ro -
sw. Cho rzy ob j ci ba da niem wy pe -
nia li an kie t na po czt ku le cze nia
oraz po 20-dnio wym okre sie sto so -
wa nia kar bo cy ste iny.
W ba da nej gru pie by o 9 (24 proc.)
ak tyw nych pa la czy ty to niu (2 ko bie -
ty i 7 m czyzn). Zde cy do wa nie naj -
wik sz gru p ba da nych sta no wi li
pra cow ni cy biu ro wi 18 osb. Po zo -
sta li ba da ni zga sza li pra c w su -
chym po wie trzu (6 osb) oraz w kli -
ma ty zo wa nych po miesz cze niach
(9 osb). Po za tym 6 cho rych pra co -
wa o w wa run kach o znacz nym za py -
le niu. Cho ro by do dat ko we, ja kie
zga sza li ba da ni, to gw nie ast ma
(8 cho rych 22 proc.), aler gia (5
cho rych), ca o rocz ny (4 oso by) lub
se zo no wy nie yt no sa (2 oso by) oraz
prze wle ke za pa le nie krta ni (2 oso -
by). W gru pie ba da nej by o 6 osb po
prze by tych za bie gach w ob r bie no sa
i za tok przy no so wych. Ope ra cje pla -
sty ki prze gro dy no so wej mia o wy ko -
na nych 3 pa cjen tw, ope ra cje czyn -
no cio we en do sko po we za tok przy -
no so wych (FESS) 2 oso by, jedna oso -
ba prze by a jed no cza so wo ope ra cj
pla sty ki prze gro dy no so wej i FESS.
Naj cz ciej zga sza ny mi przez cho -
rych do le gli wo cia mi by y uczu cie
spy wa nia wy dzie li ny po tyl nej cia -
nie gar da (27 osb) oraz za le ga nia
wy dzie li ny w no sie (26 osb). Z in -
nych za bu rze do ty cz cych no sa i
za tok przy no so wych od no to wa no:
nie dro no no sa 20 cho rych, za -
bu rze nia w chu 14 cho rych, krwa -
wie nia z no sa 2 cho rych.
Cha rak te ry stycz ne b le go wy
w rzu cie za tok przy no so wych, to wa -
rzy sz ce sta nom za pal nym za tok,
wy st po wa y u 24 cho rych. Naj wi -
cej osb (13) lo ka li zo wa o je w rzu -
cie za tok czo o wych, 6 osb w rzu cie
za tok szcz ko wych, 3 oso by u na sa dy
no sa i 2 oso by w oko li cy skro nio wej.
U cz ci ba da nych stwier dzo no in -
ne do le gli wo ci, nie zwi za ne z za pa -
le niem za tok przy no so wych, kt re
mo gy wiad czy o nie pra wi do wym
na wil e niu bo ny lu zo wej gr nych
drg od de cho wych lub nie pra wi do -
wych wa ci wo ciach lu zu. By y to:
chryp ka (16 cho rych), za sy cha nie w
gar dle (13 cho rych) oraz ka szel (12
cho rych).
Po 20-dnio wym le cze niu z za sto so -
wa niem kar bo cy ste iny u wik szo ci
cho rych za ob ser wo wa no po pra w
w zakresie zga sza nych do le gli wo ci.
Z ob ser wa cji ob ja ww zwi za nych
bez po red nio z no sem i za to ka mi
przy no so wy mi zwra ca uwa g naj -
wik szy od se tek po pra wy do ty cz cy
uczu cia za le ga nia wy dzie li ny w no sie
(92 proc.), szcze gl nie w od nie sie niu
do wy dzie li ny rop nej (za ob ser wo wa -
no po pra w w 75 proc. przy pad kw)
i g stej, lu zo wej (74 proc.). Po pra -
wa zga sza nej przez cho rych na po -
czt ku ob ser wa cji su cho ci w no sie
na st pi a u 75 proc. ba da nych. Naj -
mniej szy od se tek po pra wy uzy ska no
w od nie sie niu do uczu cia spy wa nia
wy dzie li ny z no sa po tyl nej cia nie
gar da (55 proc.) oraz po pra wy sa mej
dro no ci no sa (rw nie 55 proc.).
Jed na oso ba zgo si a na si le nie uczu -
cia spy wa nia po tyl nej cia nie gar da
pod czas le cze nia. Za ska ku j ce jest
jed nak wy st pie nie po pra wy w chu,
kt re za ob ser wo wa o 64 proc. cho -
rych zga sza j cych pier wot nie t do -
le gli wo. Krwa wie nia z no sa zga -
Laryngologia
TEMAT MIESICA
sza ne przez 2 cho rych ust pi y ca -
ko wi cie po le cze niu. Naj wik sz po -
pra w w od nie sie niu do zga sza nych
b lw go wy stwier dzo no w przy pad -
ku b lu zlo ka li zo wa ne go w rzu cie za -
tok szcz ko wych (83 proc.) oraz na -
sa dy no sa (66 proc.). Nie wy st pi a
ulga w b lu go wy u cho rych z blem
w oko li cy skro nio wej i tyl ko u 35
proc. od no to wa no ust pie nie b lu
zlo ka li zo wa ne go w oko li cy czo o wej.
Po gor sze nie do le gli wo ci po za sto -
so wa nym le cze niu od no to wa no w
dwch przy pad kach: na si le nie chryp -
ki wy st pi o u jednego cho re go, kt ry
ja ko cho ro b wsp ist nie j c po da
prze wle ke za pa le nie krta ni oraz za -
ob ser wo wa no na si le nie kasz lu u
jednej cho rej ze wsp ist nie j c ast -
m.
W pre zen to wa nym ba da niu kli nicz -
nym za sto so wa no kar bo cy ste in ja ko
lek mu ko li tycz ny, kt ry sta no wi
uzu pe nie nie te ra pii prze ciw za pal nej
i prze ciw o brz ko wej. Cho rzy przyj -
mo wa li pre pa rat przez 20 dni w daw -
ce 2 x 750 mg. An kie t wy pe nia no
przed le cze niem i po je go za sto so wa -
niu, po rw nu jc pa ra me try, o kt -
rych wspo mnia no po wy ej. Na pod -
sta wie ana li zy an kiet stwier dzo no
zde cy do wa n po pra w do ty cz c za -
le ga nia wy dzie li ny i mo li wo ci jej
ewa ku acji. Po za sto so wa niu le ku
cho rzy za ob ser wo wa li po lep sze nie
dro no ci no sa dzi ki a twiej szej
ewa ku acji za le ga j ce go lu zu. Jest to
zgod ne z ba da nia mi do ty cz cy mi
wa ci wo ci mu ko re gu lu j cych kar -
bok sy cy ste iny. Po pierw sze, zwik -
sza ona syn te z sia lo mu cyn i ob ni a
syn te z fu ko mu cyn, przez co umo li -
wia za cho wa nie rw no wa gi w wy -
dzie la niu lu zu oraz je go upyn nie -
nie. Ba da nia wa sne wy ka za y, e a
92 proc. cho rych po da o po pra w do -
ty cz c uczu cia za le ga nia wy dzie li -
ny, szcze gl nie gdy mia a ona rop ny i
g sty, lu zo wy cha rak ter.
Ko lej ny ana li zo wa ny pa ra metr
uczu cie za sy cha nia w no sie zmniej -
szy si u 75 proc. ba da nych. Mo e to
wy ni ka z fak tu, e kar bok sy cy ste ina,
wpy wa j ca na trans port jo nw Cl,
pro wa dzi do zmia ny za war to ci wo dy
w wy dzie li nie z drg od de cho wych
i naj praw do po dob niej przy czy nia si
do a twiej sze go wy dzie la nia lu zu.
Na le y zwr ci uwa g na fakt, e
prze wle ky stan za pal ny oraz za bieg
ope ra cyj ny do pro wa dza j do zmian w
ob r bie bo ny lu zo wej no sa i za tok
przy no so wych, kt re win ny ulec re ge -
ne ra cji. Pra ce do wiad czal ne wy ka za -
y, e pod wpy wem kar bok sy cy ste iny
do cho dzi do zmian na praw czych w
ob r bie na bon ka drg od de cho wych.
Po red nio po twier dza j to ba da nia
wa sne. Cho rzy, kt rzy prze by li wcze -
niej za bie gi w ob r bie no sa i za tok,
po za sto so wa niu le ku zga sza li mniej -
sze uczu cie su cho ci w no sie oraz a -
twiej sz ewa ku acj za le ga j cej wy -
dzie li ny i skrze pw.
Cho rzy po prze by tych za bie gach
FESS cz sto sto su j ste roi dy do no so -
we, kt re na si la j uczu cie su cho ci
oraz mo g by przy czy n krwa wie z
no sa. W ba da nej gru pie 2 cho rych
mia o wcze niej krwa wie nia z no sa,
kt re ust pi y po za sto so wa niu pre -
pa ra tu. Uczu cie spy wa nia wy dzie li ny
po tyl nej cia nie gar da jest jed nym z
gw nych ob ja ww to wa rzy sz cych
za pa le niom za tok i jest ono wy kad ni -
kiem nie dro no ci na tu ral ne go uj cia
i za bu rzo ne go trans por tu lu zo wo -
-rz sko we go. W ba da nej gru pie uzy -
ska no po pra w po le ga j c na ust pie -
niu te go ob ja wu u po nad 50 proc.
cho rych.
Pod su mo wa nie
Prze wle kle za pa le nie za tok przy no -
so wych ze wzgl du na cz sto wy -
st po wa nia sta je si pro ble mem spo -
ecz nym. Naj wi cej da nych epi de mio -
lo gicz nych spo ty ka my w pu bli ka cjach
ame ry ka skich: 1 na 7 do ro sych w
Sta nach Zjed no czo nych cierpi na za -
pa le nie za tok, rocz nie dia gno zo wa -
nych jest z te go po wo du 31 mi lio nw
osb. Kosz ty le cze nia sza co wa ne s
na 5,8 mln do la rw. W gru pie tej oko -
o 500 000 cho rych jest kwa li fi ko wa -
nych do le cze nia ope ra cyj ne go. Za -
sto so wa nie le kw mu ko li tycz nych w
ostrych i prze wle kych za pa le niach
za tok przy no so wych ma na ce lu po -
lep sze nie trans por tu lu zo wo -rz sko -
we go oraz do dat ko wo upyn nie nie i
ewa ku acj wy dzie li ny za le ga j cej w
wie tle zatok, a przez to po pra w sta -
nu miej sco we go i szyb szy po wrt do
zdro wia.
Pod su mo wu jc, na le y wska za na
sze reg za sto so wa kar bo cy ste iny w
le cze niu za tok przy no so wych i ucha
rod ko we go za rw no za cho waw -
czym, jak i oko o ope ra cyj nym. Znaj -
du je ona wie le wska za w pro fi lak ty -
ce, le cze niu uzu pe nia j cym w sto -
sun ku do le cze nia ope ra cyj ne go, jak
rw nie mo e by sto so wa na du go -
trwa le w te ra pii prze wle kych scho -
rze bo ny lu zo wej no sa, za tok przy -
no so wych i ucha rod ko we go, przy -
czy nia jc si do za po bie ga nia po wi -
ka niom.
Pimiennictwo w redakcji
Laryngologia
TEMAT MIESICA
we wsppracy z ConvaTec Polska
Ma go rza ta Bu dy nek, Me di cal Af fa irs Ma na ger
Co nva Tec Pol ska
Jest wie le czyn ni kw wpy wa j cych na op nie nie go je nia ran prze -
wle kych. Lo kal ne, zwi za ne ze sta nem ra ny i ogl ne, zwi za ne ze sta -
nem zdro wia pa cjen ta i za sto so wa nym le cze niem. Do br wa ci we go
opa trun ku, w po cze niu z ho li stycz nym pla nem po st po wa nia, mo e
przy czy ni si do po st pu w go je niu ran. Klu czo wy mi ba rie ra mi dla te -
go pro ce su s: nad miar wy si ku, za ka e nie i bio film, po nie wa ma j
wpyw na zja wi ska za cho dz ce w ro do wi sku ra ny. Od po wied nia ilo
wy si ku ua twia go je nie, ale je go nad miar mo e przy czy ni si do
op nie nia go je nia si ra ny.
1
Nad miar wy si ku za wsze wy ma ga wik -
szej cz sto tli wo ci zmian opa trun ku. Nie wy star cza j ca rw no wa ga wil -
go ci w ra nie, mo e spo wo do wa wy ciek wy si ku o od czu wal nym, nie -
przy jem nym za pa chu i ma ce ra cj sk ry wo k ra ny, co w kon se kwen -
cji mo e do pro wa dzi do po wik sze nia ra ny i na ra sta nia b lu.
2
Roz wj
i na ra sta nie za ka e nia ra ny po wo du je znacz ne op nie nia w go je niu
i mo e pro wa dzi do po wa nych po wi ka zdro wot nych, ta kich jak np.:
am pu ta cja ko czy ny, sep sa, a na wet mier. Jed nym ze spo so bw za -
bez pie cza nia si bak te rii ko lo ni zu j cych ra ny przed dzia a niem or ga ni -
zmu pa cjen ta i czyn ni kw nie ko rzyst nych dla ich by to wa nia, jest two -
rze nie przez nie struk tu ry bio fil mu.
Bio film bak te ryj ny w ra nach
Bio film bak te ryj ny jest for m wy st pu j c w ro do wi sku na tu ral -
nym, jed nak w przy pad ku ran sta no wi gro n ba rie r dla ich go je nia.
Bio film jest przy czy n licz nych in fek cji, np.: uka du mo czo we go
(cew ni ko wa nie), ran po ope ra cyj nych (za ka e nie miej sca ope ro wa ne -
go zwi za ne z ad he zj bak te rii do ma te ria u szew ne go), zwi za nych
ze wsz cze pia niem en do pro tez, a take owrzo dze prze wle kych (ze
wzgl du na etio lo gi tych ran). We dug ba da czy zaj mu j cych si t
te ma ty k, bio film ma zwi zek z co naj mniej 80% in fek cji bak te ryj ny -
chii.
3,4
Ba da nia z wy ko rzy sta niem mi kro sko pii wietl nej i elek tro no wej,
prze pro wa dzo ne w ce lu iden ty fi ka cji bio fil mu w ra nach, wy ka za y, e
60% pr bek po bra nych pod czas oczysz cza nia ran prze wle kych za -
wie ra o bio film. W ra nach ostrych stwier dzo no je go obec no je dy -
nie w 6% ran pod da nych biop sji.
5
Czym jest bio film?
Bio film to zo o na, wie lo ko mr ko wa struk tu ra two rzo na przez bak te -
rie, przy le ga j ca do dna ra ny. Bak te rie wy st pu j ce w bio fil mie wy dzie -
la j war stw sub stan cji or ga nicz nych two rz cych ba rie r ochron n w
po sta ci lu zu. Bio film mo e by jed no rod ny, gdy ma my do czy nie nia z
jed nym ro dza jem bak te rii, lub zo o ny, gdy jest ich wi cej. W ra nach
prze wle kych naj cz ciej wy st pu je bio film zo o ny. Obec no bio fil mu
stwa rza opty mal ne wa run ki dla two rze nia si ko lo nii bak te ryj nych i wy -
twa rza nia po li me rw eg zo po li sa cha ry du, nie za le nie od nie ko rzyst nych
dla bak te rii czyn ni kw ze wntrz nych. Bio film chro ni ko mr k bak te ryj -
n przed me cha ni zma mi obron ny mi ustro ju go spo da rza, utrud nia fa go -
cy to z i in ne dzia a nia ma j ce na ce lu sa mo oczysz cze nie si ra ny,
zmniej sza pe ne tra cj an ty bio ty kw i prze ciw cia. Bak te rie two rz ce bio -
film cha rak te ry zu j si spo wol nio nym me ta bo li zmem i pod le ga j zmia -
nom fe no ty po wym, kt re wa run ku j ich opor no i zja dli wo. Wy two -
rzo na bo na bio lo gicz na mo e ulec frag men ta cji i od kle je niu pod wpy -
wem ura zw, jej frag men ty, bo ga te w agre ga ty bak te rii, mo g roz prze -
strze nia si dro g krwi i wy wo y wa za ka e nia.
6
Wal ka z bio fil mem w ra nach opie ra si na od po wied nim pro to ko le
po st po wa nia, kt re go ska do wy mi s: umy cie ra ny, oczysz cze nie
z za le ga j ce go bio fil mu i tka nek mar twych, dzia a nie an ty sep ty ka mi
sto so wa ny mi miej sco wo w po cze niu z opa trun ka mi wy ko na ny mi w
naj lep szej do stp nej tech no lo gii, a cza sa mi, je li to ko niecz ne, do dat ko -
wo an ty bio ty ko te ra pia sys te mo wa. Wal ka z bio fil mem jest trud na, gdy
na wet po do kad nym oczysz cze niu, je li po zo sta nie nie wiel ka cz stecz -
ka, bar dzo szyb ko si od bu do wu je. Ob ser wa cje kli nicz ne su ge ru j ist -
nie nie zwiz ku mi dzy bio fil mem, a czyn ni ka mi pa to fi zjo lo gicz ny mi, ta -
ki mi jak cho ro ba tt nic ob wo do wych, za ka e nia ra ny, za pa le nie szpi ku
i nad mier ny wy sik z ra ny.
7
Dla te go te mo na stwier dzi, e ca o cio -
wa oce na i uwzgld nie nie przez le ka rza wszyst kich czyn ni kw, kt re
mo g przy czy nia si do prze wle ke go cha rak te ru ra ny, jest nie zwy kle
wa ne. Ko niecz ne jest tak e prze strze ga nie pro ce dur le cze nia miej sco -
we go, obej mu j cych prze my wa nie lub oczysz cza nie ra ny, kon cen tru -
j cych si na do bo rze od po wied nie go opa trun ku prze ciw bak te ryj ne go
za trzy mu j ce go nad miar wy si ku, prze ciw dzia a j ce go za ka e niom
i two rze niu bio fil mu.
No wy opa tru nek AQU ACEL
Ag+ EXTRA
Aby by bar dziej efek tyw ny w wal ce z bio fil mem, obec ny pro to k po -
st po wa nia po wi nien by wzbo ga co ny o opa tru nek o dzia a niu an ty bio -
fil mo wym, kt ry: za k ca struk tu r bio fil mu, ua twia jc tym sa mym dzia -
a nie an ty sep ty ku, dzia a bak te rio bj czo i za po bie ga od bu do wie bio fil -
mu.
6
Jak wy ka za no za rw no w ba da niach in vi tro, jak te in vi vo, wy mo -
gi ta kie spe nia no wy opa tru nek fir my Co nva Tec AQU ACEL
Ag+
Extra. Opa tru nek ten czy w so bie za le ty zna nej od wie lu lat tech no lo gii
Hy dro fi ber
ze sku tecz nym dzia a niem an ty bio fil mo wym no wej tech no -
lo gii Ag+. Jest to mik ki, ste ryl ny, nie tka ny opa tru nek, wy ko na ny z
dwch warstw kar bok sy me ty lo ce lu lo zy so do wej, im pre gno wa nej 1,2%
sre bra jo no we go, o dzia a niu bak te rio bj czym spo t go wa nym do dat -
kiem sur fak tan tu oraz zwiz ku che la tu j ce go. Dzi ki do da niu tych
dwch skad ni kw w bar dzo ni skich i bez piecz nych st e niach, otrzy -
ma li my no wy, sku tecz ny w wal ce z bio fil mem opa tru nek. Za war to
sur fak tan tu roz bi ja struk tu r bio fil mu, do da tek zwiz ku che la tu j ce go
sta bi li zu je sre bro, nie do pusz cza jc do je go dez ak ty wa cji przez skad ni -
ki znaj du j ce si w wy si ku z ra ny i bio fil mie. Dzi ki prze szy ciom z w -
kien re ge ne ro wa nej ce lu lo zy opa tru nek jest wy trzy ma y i a twy w usu -
wa niu. Uni kal ne po cze nie dwch tech no lo gii po zwa la opa trun kom
AQU ACEL
Ag+ EXTRA kon tro lo wa wy sik, sku tecz nie zwal cza bio -
film i za po bie ga je go od na wia niu, bez ko niecz no ci zwik sze nia za war -
to ci sre bra w opa trun ku.
Ba da nia in vi tro i in vi vo
Ak tyw no an ty bak te ryj n opa trun ku AQU ACEL
Ag+ EXTRA wo bec

bak te rii cho ro bo twr czych wy st pu j cych w bio fil mie oce nia no w ba da -
niach na spe cjal nie opra co wa nym la bo ra to ryj nym mo de lu bio fil mu.
9
W ba da niu wy ka za no, e jed no ra zo we na o e nie opa trun ku wy eli mi no -
wa o doj rza y bio film z Pseu do mo nas aeru gi no sa w ci gu czte rech dni
(ryc. 1) i bio film z od por nych na me ty cy li n, po zasz pi tal nych szcze pw
Sta phy lo coc cus au reus (CA -MRSA) w ci gu pi ciu dni (ryc. 2), po twier -
dza jc dzia a nie bak te rio bj cze i nisz cz ce bio film. Na stp nie wy ka za no,
e ten sam opa tru nek, po je go sy mu lo wa nej re kon ta mi na cji, eli mi nu je
za gro e nie mi kro bio lo gicz ne. Do wo dzi to, e opa tru nek za po bie ga od na -
wia niu si bio fil mu.
10
Dla zba da nia zdol no ci opa trun kw do wspo ma ga nia go je nia w obec -
no ci sta bil ne go bio fil mu za sto so wa no na uko wo za twier dzo ny mo del
ra ny pe nej gru bo ci, za szcze pio ny bio fil mem po cho dze nia in vi vo.
11
Wy ni ki po twier dzi y sku tecz no dzia a nia opa trun ku. W po rw na niu
z in nym opa trun kiem an ty sep tycz nym z ga zy PHMB, opa tru nek
AQU ACEL
Ag+* wy ka za o 95% wik sz re duk cj bio fil mu po sze ciu

dniach (ryc. 3). Miej sco we le cze nie z za sto so wa niem no we go opa trun -
ku fir my Co nva Tec po zwo li o na szyb sze go je nie si ran. Ra ny mia y
red nio o 48% wi cej (po wierzch ni) tkan ki ziar ni no wej i o 24% wi cej
tkan ki na bon ko wej ni przy za sto so wa niu opa trun ku z ga zy PHMB
w tym sa mym okre sie sze ciu dni (ryc. 4 i 5).
12
Po dob ne wy ni ki uzy ska -
no w ko lej nym ba da niu, w kt rym ra ny za wie ra y bio film z mie sza ny mi
szcze pa mi Pseu do mo nas aeru gi no sa i S. au reus.
13
Ba da nie kli nicz ne
Pro spek tyw ne, wie lo orod ko we, nie po rw naw cze ba da nie kli nicz ne
zo sta o prze pro wa dzo ne w ce lu oce ny bez pie cze stwa i efek tyw no ci
dzia a nia opa trun ku AQU ACEL
Ag+* na prze wle ke owrzo dze nia yl ne

go le ni (VLU). Do ba da nia w czo no 42 pa cjen tw z 6 orod kw (Eu ro -
pa i Ka na da, w tym 3 orod ki z Pol ski). By li to pa cjen ci z owrzo dze nia -
mi yl ny mi pod udzi (C6), wy ka zu j cy od 3 do 5 z pi ciu ob ja ww in fek -
cji kli nicz nej. Pa cjen ci by li le cze ni przez 4 ty go dnie opa trun ka mi
AQU ACEL
Ag+, a na stp nie przez 4 ty go dnie opa trun kiem AQU ACEL
.
W trak cie wi zy ty oce nia no: zmia ny w wiel ko ci ra ny, po stp go je nia oraz
ob ja wy in fek cji. Po 8 ty go dniach le cze nia stwier dzo no:
sa tys fak cjo nu j cy pro fil bez pie cze stwa;
ca ko wi te wy go je nie owrzo dze nia u 5 pa cjen tw (11,9%);
wy ra n po pra w sta nu ra ny u 32 pa cjen tw (76,2%);
zmniej szenie red niej wiel koci owrzo dze nia o 54,5%;
u wszyst kich pa cjen tw zna cz ce zmniej sze nie po la po wierzch ni
owrzo dze nia i utrzymywanie si po stpu w pro ce sie go je nia po
zmia nie na opa tru nek AQU ACEL
Ba da nie to po twier dzi o efek tyw no dzia a nia opa trun ku cz ce go

an ty bio fil mo w tech no lo gi Ag+ z ide al nie za rz dza j c wil got no ci
ra ny i ro do wi skiem go je nia tech no lo gi Hy dro fi ber
.
Pod su mo wa nie
Jak wy ka za y ba da nia in vi tro, in vi vo i ob ser wa cje kli nicz ne,
AQU ACEL
Ag+ Extra jest bez piecz nym, efek tyw nie dzia a j cym na bio -
film opa trun kiem. Po pra wia w wi docz ny spo sb ro do wi sko go je nia
ran, w kt rych klu czo wy pro blem sta no wi mi kro bio lo gicz na kon tro la
ro do wi ska ra ny. Ba da nia wy ka za y, e AQU ACEL
Ag+ Extra wpy wa

ko rzyst nie na pro ces go je nia si ran z nad mier nym wy si kiem, in fek cj
i po dej rze niem obec no bio fil mu lub po twier dzo nym je go wy st po wa -
nia. wiet nie spraw dzi si tak e w tych przy pad kach, w kt rych nie po -
wo dze niem za ko czy o si za sto so wa nie in nych opa trun kw ze sre -
brem i an ty bio ty ko te ra pii.
14
Pimienictwo w redakcji
Nowy opatrunek AQUACEL
Ag+ Extra biofilm ma godnego siebie przeciwnika

Czyn ni ki miej sco we Czyn ni ki ogl ne
Nad miar wy si ku Nie od po wied nia per fu zja
In fek cja Pod wy szo ny stan za pal ny
Bio film Za die ta
Obrzk Cho ro by wsp ist nie j ce np. cu krzy ca
Nie do krwie nie Oty o
Ni ski po ziom tle nu Wie lo le ko wo / Le ki
Pod wy szo ne pro te azy Stres
Neu ro pa tia Im mu no su pre sja
Nie wy dol no yl na
Mar wi ca su cha / roz pyw na
Ta be la 1. Czyn ni ki za bu rza j ce pro ces go je nia si ra ny
Ryc. 1 i 2. Dzia la nie an ty bio fil mo we opa trun kw Aqu acel
Ag+Extra
(zie lo ny), Aqu acel
Ag Extra (nie bie ski) i opa trun ku ze sre brem na no kry sta -
licz nym (sza ry) na doj rza y bio flm bak te ryj ny i za po bie ga nie je go od bu do wie
po po now nej kon ta mi na cji.
Ryc. 3. O 95% wik sza re duk cja bio fil mu
Ryc. 4. O 48% wi cej tkan ki ziar ni no wej
Ryc. 5. O 24% wi cej na skr ka
INTERNA
Zna cze nie wi ta mi ny D w ustro ju
Czsto obserwuje si zbyt nisk zawarto witaminy D, i to nie tylko u ludzi w podeszym wieku, ale rwnie u zdrowych dzieci i modziey. Skrna
produkcja witaminy D czsto nie jest wystarczajca dla zaspokojenia dobowego zapotrzebowania, szczeglnie w krajach wysoko uprzemysowionych.
dr n. med. Bo gu mi Kiss, NZOZ
Na Swo bod nej w Bia ym sto ku,
spe cja li sta me dy cy ny ro dzin nej,
spe cja li sta cho rb dzie ci
dr n. med. Adam Wro ski, NZOZ
DER MAL, Spe cja li stycz ny
Oro dek Der ma to lo gicz ny
w Bia ym sto ku, der ma to log
Stresz cze nie
Wi ta mi ny z gru py D to roz pusz czal ne w tusz czach ste ro ido we
or ga nicz ne zwiz ki che micz ne, wy wie ra j ce wie lo stron ne dzia a -
nia fi zjo lo gicz ne. W aspek cie ak tyw no ci bio lo gicz nej gw ne
zna cze nie maj wi ta mi na D2 (er go kal cy fe rol) oraz wi ta mi na D3
(cho le kal cy fe rol). Owe zwiz ki po wsta j w wy ni ku od dzia y wa nia
pro mie nio wa nia UV na ste ro le. Nie tyl ko re gu lu j go spo dar k
wap nio wo -fos fo ranow, za po bie ga jc krzy wi cy i oste opo ro zie,
ale wy wie ra j du y wpyw na ukad hor mo nal ny, ner wo wo -mi -
nio wy, ser co wo -na czy nio wy, roz rod czy, im mu no lo gicz ny i go -
spo dar k w glo wo da no w. Cho le kal cy fe rol dzia a prze ciw no wo -
two ro wo. War to tak e pa mi ta o nie ko rzyst nych skut kach zdro -
wot nych, w po sta ci ra kw i czer nia ka sk ry, wy ni ka j cych
przede wszyst kim z nad mier nej eks po zy cji cia a na wia to so -
necz ne.
So wa klu czo we: wi ta mi na D2 (er go cal ci fe rol), wi ta mi na D3,
(cho le cal ci fe rol), pro mie nio wa nie UV, go spo dar ka wap nio wo -
-fos fo ro wa
Sum ma ry
Gro up D vi ta mins are fat -so lu ble ste ro id or ga nic che mi cal com -
po unds exer ting wi de -ran ging phy sio lo gi cal ac ti vi ties. In terms of
bio lo gi cal ac ti vi ty the ma in im por tan ce be longs to vi ta min D2 (er -
go cal ci fe rol) and vi ta min D3 (cho le cal ci fe rol). The se com po unds
are cre ated by UV ra dia tion af fec ting pro per ste rols. Not on ly do
they re gu la te cal cium -pho spho rus eco no my pre ven ting ric kets
and oste opo ro sis, but al so ha ve big in flu en ce on: hor mo ne, neu -
ro mu scu lar, car dio va scu lar, ge ni to uri na ry, im mu ne sys tem as
well as car bo hy dra te eco no my. Cho le cal ci fe rol de mon stra tes an -
ti -neo pla stic pro per ties. It is worth re mem be ring ne ga ti ve he alth
ef fects such as can cer or ma li gnant me la no ma re sul ting from
exces si ve sun expo su re.
Key words: er go cal ci fe rol, cho le cal ci fe rol, UV ra dia tion, cal cium -
-pho spho rus eco no my
Wi ta mi na D, na tu ral nie wy twa rza na z
er go ste ro lu (pro wi ta mi ny) przy udzia le
wia ta so necz ne go, wy st pu je w for -
mie er go kal cy fe ro lu w dro dach i ro li -
nach, a wy twa rza na z cho le kal cy fe ro lu,
obec ne go w or ga ni zmach zwie rz cych,
zwasz cza w ole istych ry bach np. w
tra nie uzy ski wa nym z tusz czu dor sza.
W w tro bie czo wie ka w wy ni ku prze -
kszta ce me ta bo licz nych po wsta je naj -
bar dziej ak tyw na bio lo gicz nie po sta
wi ta mi ny D3 1,25-di hy drok sy cho le -
kal cy fe rol (kal cy triol) [1].
r da wi ta mi ny D
Oko o 80-100 proc. po trzeb nej dla
or ga ni zmu ilo ci wi ta mi ny D po cho -
dzi z bio syn te zy w sk rze za cho dz cej
pod wpy wem pro mie nio wa nia so -
necz ne go (UV o du go ci fa li 290-315
nm) [2]. Nie ma nie bez pie cze stwa
po wsta wa nia tok sycz nych ilo ci wi ta -
mi ny D3 w wy ni ku nad mier nej eks po -
zy cji na wia to so necz ne, po nie wa
w ta kiej sy tu acji nad miar pre wi ta mi ny
i wi ta mi ny jest roz ka da ny. Tyl ko w
nie wiel kim stop niu wi ta mi na D po -
cho dzi z po kar mu. W prze wo dzie po -
kar mo wym obie for my wi ta mi ny (D2
i D3) s zwi za ne z chy lo mi kro na mi
i po ab sorp cji do lim fy prze do sta j si
do krwi. Nor mal na die ta nie dostarcza
wy star cza j cej ilo ci wi ta mi ny D, dla -
te go nie kt re po kar my s ce lo wo w
ni wzbo ga ca ne.
Nie do bo ry wi ta mi ny D
Bar dzo cz sto ob ser wu je si zbyt ni -
sk za war to wi ta mi ny D, i to nie tyl -
ko u lu dzi w po de szym wie ku, ale rw -
nie u zdro wych dzie ci i mo dzie y.
Skr na pro duk cja wi ta mi ny D cz sto
nie jest wy star cza j ca dla za spo ko je nia
do bo we go za po trze bo wa nia, szcze gl -
nie w kra jach wy so ko uprze my so wio -
nych, po nie wa efek tyw ne na so necz -
nie nie jest uza le nio ne od wie lu czyn -
ni kw, np.: po o e nia geo gra ficz ne go,
po ry ro ku, po go dy, po ry dnia, za nie -
czysz cze nia po wie trza, cza su eks po zy -
cji, kar na cji sk ry, gru bo ci tkan ki
tusz czo wej, po wierzch ni cia a wy sta -
wio nej na pro mie nie so necz ne, sto so -
wa nia kre mw z fil tra mi, sta rze nia si
sk ry oraz pig men ta cji (na wet o 100
proc.). Przed nad mier n pro duk cj wi -
ta mi ny D w sk rze chro ni me la ni na
oraz me cha ni zmy sprz e nia zwrot ne -
go, bo wiem 1,25-di hy drok sy cho le kal -
cy fe rol sta no wi do sko na y re gu la tor
apop to zy me la no cy tw oraz r ni co -
wa nia si ke ra ty no cy tw, nie tyl ko bu -
du j cych na sk rek, ale i bio r cych
czyn ny udzia w je go ro go wa ce niu [1].
Bio lo gicz ne efek ty dzia a nia ak tyw nej
po sta ci wi ta mi ny D3 w sk rze za le
przede wszyst kim od jej st e nia. I tak
kal cy triol w ni skich st e niach po bu -
dza pro li fe ra cj ke ra ty no cy tw, a w
wy so kich, wy ha mo wu je ten pro ces [4].
Zmniej sze nie me ta bo li zmu i bio do -
stp no ci wi ta mi ny D na st pu je tak e
pod wpy wem le kw prze ciw dr gaw ko -
wych, ry fam pi cy ny, gli ko kor ty ko ste ro -
idw i cho le sty ra mi ny [5]. Nie do bo ry
wi ta mi ny mo g po wo do wa nie od wra -
cal n mio pa ti w po sta ci b lw, kur -
czw i osa bie nia si y mi nio wej,
sprzy ja j c upad kom, szcze gl nie u
ko biet z prze kwi ta nio w oste opo ro z
oraz ludzi w po de szym wie ku. Ma a
za war to wi ta mi ny D w oso czu krwi
wpy wa nie ko rzyst nie na pra c uka du
ner wo we go, co ob ja wia si dys kom for -
tem w co dzien ne ym y ciu, zm cze -
niem, mo e rw nie przy po mi na de -
pre sj lub cho ro b dwu bie gu no w, co
jed nak za zwy czaj ust pu je po uzu pe -
nie niu nie do bo rw. De fi cy ty wi ta mi ny
D w or ga ni zmie sprzy ja j roz wo jo wi
cho rb au to im mu no lo gicz nych, ta kich
jak stward nie nie roz sia ne i reu ma to -
idal ne za pa le nie sta ww. Po nad to za -
ob ser wo wa no, i nie do br wi ta mi ny D
w cza sie y cia po do we go mo e wi za
si z p niej szym wy st pie niem u
dziec ka cu krzy cy oraz scho rze trzust -
ki [1].
Ak tyw no bio lo gicz na
wi ta mi ny D
Wi ta mi na D po sia da do sko na le po -
zna ne wa ci wo ci ge no mo we, co
ozna cza zdol no przy cza nia jej naj -
bar dziej czyn nej po sta ci (1,25-di hy -
drok sy cho le kal cy fe ro lu) do re cep to rw
j dro wych (VDR wi ta min D re cep -
tor) roz sia nych po ca ym or ga ni zmie.
Gdy do ta kiej sy tu acji doj dzie w je li -
tach, ww czas ob ser wu je si na wet
trzy krot ny wzrost wcha nia nia wap nia
i fos fo ru, co na dro dze sprz e zwrot -
nych szyb ko ha mu je wy twa rza nie
i wy dzie la nie pa ra hor mo nu w przy tar -
czy cach, po przez po bu dze nie wspo -
mnia nych re cep to rw j dro wych.
Owym prze mia nom sprzy ja rw no cze -
sny wzrost za war to ci wap nia w oso -
czu krwi do py wa j cej do przy tar czyc.
Na to miast w przy pad kach nie do bo -
rw wi ta mi ny D w or ga ni zmie zwik -
sza si pro duk cja pa ra thor mo nu, w ce -
lu przy wr ce nia pra wi do wej za war to -
ci wap nia we krwi. Do ko nu je si to
po przez wcha nia nie zwrot ne wap nia
w ner kach i je go uwal nia nie z ko ci, co
zwy kle pro wa dzi do utra ty ma sy kost -
nej, a w efek cie mo e wie ku oste -
opo ro zie. Dzia a nie pa ra thor mo nu do -
ty czy rw nie fos fo ra nw i pod je go
wpy wem do cho dzi do zmniej szo ne go
ich wcha nia nia w ner kach oraz wzro -
stu utra ty z mo czem. O zna cze niu te go
hor mo nu wiad czy rw nie je go udzia
w wy twa rza niu 1,25-di hy drok sy cho le -
kal cy fe ro lu w ner kach, dzi ki me cha ni -
zmom hy drok sy la cji wi ta mi ny D [1,6].
Zna cze nie wi ta mi ny D
w ustro ju
Pod sta wo we na rz dy efek to ro we, na
kt re dzia a j ak tyw ne me ta bo li ty wi ta -
mi ny D, to przede wszyst kim je li ta i ko -
ci, a w mniej szym stop niu ner ki. Obie
for my wi ta mi ny D re gu lu j nie tyl ko
me ta bo lizm ko ci po przez zwik sze nie
two rze nia oste obla stw, ale rw nie
po bu dza j oste okla sty do wy twa rza nia
zwiz kw uwal nia j cych wap z ko ci
[7]. Wi ta mi na D za po bie ga krzy wi cy
i oste opo ro zie pier wot nej, roz wi ja j cej
si u ko biet po me no pau zie i m czyzn
w po de szym wie ku, oraz oste opo ro zie
wtr nej, ja ko skut ku dzia a nia r nych
cho rb, a tak e nie kt rych le kw [8].
Re ge ne ru je ona neu ro ny, zwik sza jc
ma s mi ni i ich si . Pra wi do we st -
e nia wi ta min z grupy D w oso czu krwi
re gu lu je ukad re ni na -an gio ten sy na -al -
do ste ron, co w ta kich oko licz no ciach
ozna cza znacz ne zmniej sze nie ry zy ka
nad ci nie nia tt ni cze go i nie wy dol no -
ci ser ca. Su ple men ta cja tej wi ta mi ny
w dzie ci stwie zmniej sza ry zy ko wy -
st pie nia cu krzy cy ty pu 1, a u osb z
cu krzy c ty pu 2 niedawno zdia gno zo -
wa n po pra wia wy dzie la nie in su li ny i
to le ran cj glu ko zy. Pod wpy wem wi ta -
mi ny D wzra sta sper ma to ge ne za oraz
ha mo wa ny jest roz rost en do me trium.
Witamina ta wspo ma ga ko mr ki szpi -
ku kost ne go, spe nia j ce funk cje
obron ne, i mi dzy in ny mi dla te go co raz
cz ciej pod no si si wie lo kie run ko w
ro l ana lo gw tej wi ta mi ny w im mu no -
mo du la cji, a ta kie wa ci wo ci s po -
rw ny wal ne z dzia a niem uzna nych le -
kw im mu no su pre syj nych. Daje to na -
dzie j na wykorzystywanie jej w al ter -
na tyw nej te ra pii ato po we go za pa le nia
sk ry, tocz nia ru mie nio wa te go oraz
wy pry sku kon tak to we go [9]. Ist nie je
zwi zek mi dzy st e niem wi ta mi ny D
w oso czu a za bu rze nia mi snu. Cho le -
kal cy fe rol dzia a prze ciw no wo two ro -
wo w przy pad kach ra ka sut ka, pro sta -
ty i je li ta gru be go. Wi ta mi ny z grupy D
wpy wa j na wzrost i re gu la cj pro ce -
sw y cio wych ko m rek po przez an ty -
pro li fe ra cyj ne dzia a nie, a tak e na si la -
j r ni co wa nie ko m rek i ich apop to -
z, wy wie ra jc rw nie wpyw an ty an -
gio ge nicz ny. Bar dzo ko rzyst ne jest ich
od dzia y wa nie na zdol no re ge ne ra cji
w tro by. War to jed nak pa mi ta o nie -
prze wi dy wal nych tra gicz nych skut -
kach zdro wot nych w po sta ci ra kw i
czer nia ka sk ry, wy ni ka j cych ze szko -
dli wych krt ko trwa ych in ten syw nych
eks po zy cji, gw nie opa rze so necz -
nych, zwasz cza w wie ku dzie ci cym.
Na szcz cie mniej in ten syw na prze -
wle ka eks po zy cja nie tyl ko nie zwik -
sza ry zy ka czer nia ka sk ry, ale wrcz
wy da je si dzia a ochron nie [10].
Su ple men ta cja wi ta mi ny D
Uzu pe nia nia wi ta mi ny D wy ma ga j
nie tyl ko dzie ci, ale w rw nej mie rze i
lu dzi do ro li, zwasz cza ci w po de -
szym wie ku. Do bo we za po trze bo wa -
nie na t wi ta mi n u dzie ci, mo dzie y
i do ro sych do 50. ro ku y cia, wy no si
200 j., u osb do 70. ro ku y cia 400 j.,
a u star szych na wet po wy ej 400 j.
[11]. Ci kie nie do bo ry wi ta mi ny D
(po ni ej 10 ng/ml; 25 mmol/l) do ty cz
zwy kle lu dzi star szych, nie prze by wa j -
cych na wol nym po wie trzu. Ta kie oso -
by po win ny otrzy my wa wi ta mi n D
do ust nie w daw ce 50 tys. j. ty go dnio -
wo, w okre sie 2 mie si cy i du ej, czy li
do osi gni cia st e nia we krwi po wy -
ej 30 ng/ml (75 mmol/l). U do ro sych
po moc na jest eks po zy cja na so ce lub
sztucz ne pro mie nio wa nie UV [12].
Pi mien nic two w redakcji
INTERNA
lek. med. Ja nusz Da mek,
spe cja li sta cho rb oczu,
Kli ni ka Oku lus
Stresz cze nie: Zwy rod nie nie plam ki zwi za ne z wie kiem (AMD)
to scho rze nie, w kt rym su ple men ta cja die ty jest szcze gl nie
sku tecz na. Lu te ina, ze ak san ty na, kwa sy ome ga-3, wi ta mi ny C
i E oraz cynk efek tyw nie uzu pe nia j die t. Re swe ra trol i trok se -
ru ty na ma j ko rzyst ny wpyw na siat kw k w prze bie gu za rw -
no AMD, jak i re ti no pa tii cu krzy co wej.
So wa klu czo we: su ple men ta cja, AMD, re ti no pa tia cu krzy co wa,
lu te ina, kwa sy ome ga-3, an ty ok sy dan ty, re swe ra trol, trok se ru ty -
na, AREDS, ALIE NOR
Sum ma ry: Age -re la ted Ma cu lar De ge ne ra tion is a di se ase in
which the diet sup ple men ta tion is par ti cu la ry ef fec ti ve. Ef fec ti ve
die ta ry sup ple men ta tion in AMD con ta ins lu te in, ome ga-3 fat ty
acids,vi ta mins C and E, zinc. Re sve ra trol end tro xe ru tin ha ve a
be ne fi cial ef fect in both AMD and dia be tic re ti no pa thy.
Key words: sup ple men ta tion, AMD, dia be tic re ti no pa thy, lu te in,
ome ga-3 fat ty acids, an tio xi dants, re sve ra trol,tro xe ru tin, AREDS,
ALIE NOR
Su ple men ty za wie ra j zwy kle wi ta -
mi ny, mi kro ele men ty, kwa sy tusz czo -
we, mi ne ra y. Do da tek uzu pe nia j cy
die t mu si by bez piecz ny za rw no
pod wzgl dem ja ko ci, jak i ilo ci za -
war tych w nim skad ni kw. Nie mo e
za st po wa sta ych, co dzien nych po -
si kw.
Scho rze nia siat kw ki
Scho rze nia siat kw ki AMD, czy li
zwy rod nie nie plam ki zwi za ne z wie -
kiem, oraz w mniej szym stop niu re ti -
no pa tia cu krzy co wa to zmia ny cho -
ro bo we, w kt rych su ple men ta cja die -
ty od gry wa szcze gl nie istot n ro l.
Za rw no AMD, jak i cu krzy co we
uszko dze nie cen trum siat kw ki (tzw.
ma ku lo pa tia cu krzy co wa) to gw ne
przy czy ny utra ty wzro ku. Upo le dza -
jc wi dze nie cen tral ne, scho rze nia te
ogra ni cza j lub wrcz unie mo li wia j
czy ta nie, pi sa nie, roz po zna wa nie
szcze g w twa rzy, ko rzy sta nie z
kom pu te ra i te le fo nu, sta no wic tym
sa mym pro blem zarwno me dycz ny,
so cjal ny, jak te eko no micz ny. Pro -
blem tym wik szy, e licz ba osb z roz -
po zna nym AMD i uszko dze niem siat -
kw ki w prze bie gu cu krzy cy sta le
wzra sta. Obec nie AMD roz po zna no u
oko o 60 mi lio nw lu dzi na wie cie, w
tym oko o 1,5 mi lio nw w Pol sce. We -
dug wik szo ci pro gnoz w 2020 ro ku
licz ba cho rych zwik szy si dwu krot -
nie. Su ple men ta cja o po twier dzo nej
sku tecz no ci i ko rzyst nym wpy wie na
stan na rz du wzro ku po win na za wie -
ra kwa sy tusz czo we ome ga-3, lu te in
i ze ak san ty n, a tak e in ne sub stan cje
o dzia a niu an ty ok sy da cyj nym.
Za sa dy su ple men ta cji w AMD opra -
co wa no na pod sta wie ba da AREDS,
AREDS II i ALIE NOR. Ba da nia te
wy ka za y wol niej szy roz wj su chej po -
sta ci AMD ja ko sku tek opty mal ne go
uzu pe nie nia die ty. Wy ni ki ba da nia
AREDS wy ka za y, e wy so kie daw ki
wi ta mi n C i E oraz be ta -ka ro te nu i
cyn ku ob ni a j ry zy ko roz wo ju za -
wan so wa nych po sta ci zwy rod nie nia
plam ki zwi za ne go z wie kiem. Z ko lei
z ba da nia AREDS II wy ni ka, e lu te -
ina i ze ak san ty na s sku tecz n i bez -
piecz n al ter na ty w dla be ta -ka ro te nu.
AREDS i AREDS II obej mo wa y cz -
nie po nad 8 ty si cy osb. Ba da nia te
do star czy y tak e do wo dw, i su ple -
men ta cja an ty ok sy dan ta mi, lu te in
i kwa sa mi ome ga-3 nie wpy wa w zna -
mien ny spo sb na ry zy ko i tem po roz -
wo ju za my. W ra mach ALIE NOR
OKULISTYKA
Su ple men ta cja w scho rze niach ocznych
pro fi lak ty ka, le cze nie wspo ma ga j ce
Su ple ment die ty to jej uzu pe nie nie w sub stan cje ma jce do star czy or ga ni zmo wi ele men tw, kt rych nie do br mo e
po ja wi si w co dzien nej die cie.
OKULISTYKA
pod da no ob ser wa cji 671 osb z roz po -
zna nym AMD, u kt rych oce nia no na
pod sta wie ozna cze czyn ni kw oso -
czo wych po da sub stan cji od yw czych
w die cie, i ich zwi zek z roz wo jem cho -
rb oczu.
Skad ni ki su ple men tw
Kwa sy ome ga-3 s nie zbd ne dla pra -
wi do we go wi dze nia. Udo wod nio no,
e ich pra wi do wa po da zmniej sza ry -
zy ko roz wo ju su chej po sta ci AMD o
oko o 35 proc. Szcze gl n ro l od gry -
wa DHA (kwas do ko za hek sa eno wy)
oraz EPA (kwas eiko za pen ta eno wy).
DHA to istot ny ele ment bu dul co wy
bon ko mr ko wych fo to re cep to rw.
Ogra ni cza on tak e uszko dze nie siat -
kw ki w pro ce sach zwy rod nie nio wych
po przez przy pie sze nie eli mi na cji li po -
fu scy ny z na bon ka barw ni ko we go. Ma
te dzia a nie an ty ok sy da cyj ne. EPA ha -
mu je pro ce sy za pal ne w war stwie na -
bon ka barw ni ko we go oraz pro ce sy an -
gio ge ne zy, op nia jc zmia ny zwy rod -
nie nio we siat kw ki.
Kwa sy ome ga-3 po pra wia j rw nie
ja ko ez. Wpy wa j ko rzyst nie na
war stw li pi do w fil mu zo we go i
zmniej sza j ob ja wy zwi za ne z tzw.
zespo em su che go oka, ta kie jak uczu -
cie pia sku, prze krwie nie spo j wek i
brze gw po wiek, pie cze nie, wid oraz
od ru cho we nad mier ne za wie nie. Sto -
so wa nie su ple men tw z kwa sa mi ome -
ga-3 jest szcze gl nie istot ne u osb
pra cu j cych na co dzie przy kom pu -
te rze, w kli ma ty zo wa nych po miesz -
cze niach, u ko biet w okre sie me no pau -
zy, u cierpicych na nie kt re scho rze -
nia reu ma tycz ne.
Lu te ina oraz ze ak san ty na obec ne w
cen tral nej cz ci siat kw ki (tzw. plam -
ce tej) s zwiz ka mi o sil nej ak tyw -
no ci an ty ok sy da cyj nej. Ma j tak e
zdol no po cha nia nia wia ta nie bie -
skie go, pe nic ro l swo iste go fil tra dla
tej nie ko rzyst nej dla fo to re cep to rw
cz ci wid ma wia ta. Prze ciw u tle nia -
cze to sub stan cje osa bia j ce dzia a nie
wol nych rod ni kw, tym sa mym re du -
ku jce efek ty stre su oksy da cyj ne go.
Dla ochro ny przed dzia a niem wol nych
rod ni kw w su ple men tach die ty sto so -
wa ne s mi dzy in ny mi mi ne ra y. Cynk
jest ko en zy mem en zy mw an ty ok sy da -
cyj nych. Mied i praw do po dob nie te
man gan rw nie s ogni wem pro ce sw
an ty ok sy da cyj nych. Wrd wi ta min
naj sil niej sze dzia a nie an ty ok sy da cyj ne
ma j wi ta mi na C (w ro do wi sku wod -
nym) i wi ta mi na E w ro do wi sku tusz -
czo wym. Wi ta mi na E ma istot ne zna -
cze nie dla ochro ny bon ko mr ko wych
fo to re cep to rw oka po przez pro tek cj
nie na sy co nych kwa sw tusz czo wych.
Opty mal ny skad su ple men tw u
osb z wcze sn po sta ci AMD to: cynk
12-15 mg, wi ta mi na C 100-200 mg, wi -
ta mi na E 30-60 mg, kwa sy ome ga-3
0,5-1,0 mg, lu te ina i ze ak san ty na 10-12
mg. Lu te ina i ze ak san ty na, mi mo ostat -
nich do nie sie pod wa a j cych ich ro l
ochron n w roz wo ju AMD, s na dal
pod sta wo wym skad ni kiem wik szo ci
pre pa ra tw, z uwa gi na sw nie pod wa -
al n ro l w pro ce sach me ta bo licz nych
wi dze nia. To je dy ne sub stan cje an ty ok -
sy da cyj ne, kt rych obec no wy kry to
w cen trum siat kw ki ludz kie go oka.
Re swe ra trol to zwi zek, kt ry co raz
cz ciej okre la ny jest mia nem czyn -
ni ka op nia j ce go roz wj po sta ci
wy si ko wej AMD. Za uwa o no tak e
ko rzyst ny wpyw re swe ra tro lu u osb
z re ti no pa ti cu krzy co w. Jest on w
wa run kach na tu ral nych za war ty w
wi no gro nach, a wie lu ba da czy uwa a
go za gw n przy czy n tzw. fran cu -
skie go pa ra dok su, kt ry po le ga na
wy jt ko wo du gim red nim okre sie
y cia Fran cu zw, mi mo nie zdro wej,
przy naj mniej w teo rii, die ty. A
wszyst ko przez spo y wa ne w du ych
ilo ciach czer wo ne wi no.
Trok se ru ty na uszczel nia na czy nia
krwio no ne o ma ej red ni cy i po pra -
wia prze pyw przez nie, std jej ko -
rzyst ny wpyw na siat kw k w po czt -
ko wym sta dium AMD i re ti no pa tii cu -
krzy co wej. Nie na le y jej sto so wa
cz nie z sul fo na mi da mi.
Sto su jc pre pa ra ty do stp ne na ryn -
ku, mo na wspo mc za rw no pro fi lak -
ty k scho rze oczu, jak i le cze nie po -
czt ko wych sta diw tych cho rb,
gw nie AMD. Licz ne ba da nia wska -
zu j, e wik szo an ty ok sy dan tw, w
tym wi ta mi ny i kwa sy ome ga-3 s le piej
przy swa ja ne w na tu ral nym po y wie niu
(zie lo ne wa rzy wa, ja ja, ry by mor skie)
ni w for mie su ple men tw. Jest to
zwi za ne z ko niecz no ci ak tyw ne go
trans por tu z prze wo du po kar mo we go,
kt ry do ty czy gw nie na tu ral nych pro -
duk tw. Wraz z wie kiem osa bia si
wcha nia nie je li to we. Po 70. ro ku y cia
tyl ko 25 proc. an ty ok sy dan tw za war -
tych w su ple men tach i 50 proc. za war -
tych w po y wie niu wcha nia si z prze -
wo du po kar mo we go. Cho ro by uka du
po kar mo we go mo g do dat ko wo
znacz nie osa bia przy swa ja nie skad -
ni kw od yw czych.
Pod su mo wa nie
Na le y pa mi ta, e su ple men ty dzia -
a j ko rzyst nie w scho rze niach oczu,
ale nie mo g za st pi pra wi do wej die -
ty ani spe cja li stycz ne go le cze nia cho -
rb oczu. W oczach zdro wych su ple -
men ta cja die ty nie za po bie ga po ja wie -
niu si AMD! Pra wi do wa die ta, sto so -
wa na od mo dych lat, jest naj sku tecz -
niej szym spo so bem za po bie ga nia za -
rw no za cho ro wa niu, jak i po st po wi
za mian zwy rod nie nio wych siat kw ki
zwi za nych z wie kiem.
Pi mien nic two w re dak cji
REUMATOLOGIA
Suplementy diety
w terapii chorb ukadu
kostno-stawowego
(wybrane aspekty)
Mi nio ne dzie si cio le cie 2001-2010 by o ogo szo ne przez WHO
de ka d cho rb ko ci i sta ww. Ran ga pro ble mu ne ga tyw nych
skut kw schorze na rz du ru chu jest ogrom na.
Piotr De ren to wicz,
Dia gno sta La bo ra to ryj ny,
Kra jo wa Izba Dia gno stw
La bo ra to ryj nych
Epi de mio lo gia
Pol scy na ukow cy z In sty tu tu Fi zjo -
te ra pii Wy dzia u Me dycz ne go Uni -
wer sy te tu Rze szow skie go oraz z Kli -
nicz ne go Od dzia u Re ha bi li ta cji Szpi -
ta la Wo je wdz kie go w Rze szo wie
pod kre la j, e cho ro b zwy rod nie -
nio w sta ww (gw nie ko la no wych)
stwier dza si u 0,1 proc. po pu la cji
mi dzy 25. a 34. ro kiem y cia, u 20
proc. po pu la cji w wie ku 65-74 lat i u
30 proc. po pu la cji po wy ej 75. ro ku
y cia. W Pol sce na cho ro b zwy rod -
nie nio w sta ww cier pi oko o 8 mi lio -
nw osb. Jest to scho rze nie prze wle -
ke, pro wa dz ce do zwy rod nie nia i zu -
y cia tka nek two rz cych staw. U pod -
o a cho ro by le y brak ba lan su po mi -
dzy pro ce sa mi de gra da cji i re pa ra cji
obej mu j cych staw i je go kom po nen -
ty, z wtr ny mi do te go pro ce su zmia -
na mi za pal ny mi, w szcze gl no ci do -
ty cz cy mi bo ny ma zio wej oraz
chrzst ki [13].
Bu do wa chrzst ki
Chrzst ka sta wo wa po sia da uni kal -
n war stwo w bu do w, bo ga t we
wk na ko la ge no we, gli ko za mi no gli -
ka ny i kwas hia lu ro no wy. Ce chu je j
nie zwy kle ni ski wsp czyn nik tar cia.
Po zba wio na na czy krwio no nych
i chon nych, od y wia na jest dro g dy -
fu zji. Po sia da ogra ni czo ne mo li wo ci
re ge ne ra cyj ne [1].
Spo so by le cze nia
Po st po wa nie te ra peu tycz ne w cho -
ro bie zwy rod nie nio wej sta ww po le ga
m.in. na: eli mi na cji lub mi ni ma li za cji
czyn ni kw ry zy ka cho ro by, zmniej -
sze niu do le gli wo ci b lo wych, za cho -
wa niu funk cji sta wu, ogra ni cze niu
nie pe no spraw no ci. Far ma ko te ra pia
w le cze niu za cho waw czym i ob ja wo -
wym cho ro by zwy rod nie nio wej sta -
ww po le ga na sto so wa niu m.in.: nie -
ste ro ido wych le kw prze ciw za pal -
nych, se lek tyw nych in hi bi to rw cy kl -
ok sy ge na zy 2, anal ge ty kw, gli kor ty -
ko ste ro idw [15].
Na zle ce nie Pol skie go To wa rzy stwa
Reu ma to lo gicz ne go opra co wa no, w
opar ciu o naj now sze stan dar dy za -
chod nie, pol skie za le ce nia te ra peu -
tycz no -dia gno stycz ne. Wedug pol -
skich stan dar dw w zo o nej te ra pii
cho ro by zwy rod nie nio wej sta ww za -
le ca si sto so wa nie su ple men tw die ty
m.in.: siar cza nu glu ko za mi ny i chon -
dro ity ny, kwa su hia lu ro no we go [14].
Ko la gen
Ko la gen sta no wi oko o 30 proc.
wszyst kich bia ek ludz kie go or ga ni -
zmu. Su ple men ta cja hy dro li za ta mi
ko la ge nu po wo du je wy ko rzy sty wa nie
go przez chon dro cy ty chrz stek sta -
wo wych w ce lu syn te zy je go no wych
mo le ku.
Ran do mi zo wa ne, prze pro wa dzo ne
me to d po dwj nie le pej pr by i kon -
tro lo wa ne pla ce bo ba da nia kli nicz ne
prze pro wa dzo ne w dwch so wac kich
orod kach wy ka za y sta ty stycz nie
zna mien n po pra w sta nu kli nicz ne -
go u pa cjen tw cier pi cych z po wo du
prze wle ke go b lu spo wo do wa ne go
cho ro b zwy rod nie nio w sta ww ko -
la no wych. Pa cjen ci otrzy my wa li do -
ust nie pre pa rat za wie ra j cy ko la gen
ty pu I. Za ob ser wo wa no u nich spad -
ek war to ci in dek su WO MAC oraz
punk ta cji w ska li b lu VAS. War to za -
zna czy, e w gru pie ba da nej (otrzy -
mu j cej su ple men ta cj pre pa ra tem
ko la ge nu) tyl ko dwo je pa cjen tw wy -
ma ga o po da nia le ku prze ciw b lo we -
go (pa ra ce ta mo lu) [11].
Chi scy na ukow cy z Uni wer sy te tu
Me dycz ne go w An hui w ran do mi zo -
wa nym, kon tro lo wa nym pla ce bo wie -
lo orod ko wym ba da niu kli nicz nym
z za sto so wa niem po dwj nie le pej
pr by wy ka za li sku tecz no do ust nej
su ple men ta cji ko la ge nem ty pu II u pa -
cjen tw z reu ma to idal nym za pa le -
niem sta ww.
Na ukow cy zwra ca j uwa g na do br
to le ran cj pre pa ra tu za wie ra j ce go
ko la gen i sta ty stycz nie zna mien nie
mniej sze efek ty ubocz ne te ra pii w po -
rw na niu do gru py otrzy mu j cej me -
to tre ksat [12].
REUMATOLOGIA
GINEKOLOGIA
Ba da nia in vi tro, prze pro wa dzo ne z
za sto so wa niem ho dow li ludz kich te -
no cy tw, wska zu j na po ten cjal ne
mo li wo ci ha mo wa nia sta nw za pal -
nych ci gien przez zo o ne pre pa ra ty
za wie ra j ce ko la gen [17].
Glu ko za mi na
Glu ko za mi na wzmac nia sta wy, po -
bu dza syn te z ko la ge nu i ua twia re -
ge ne ra cj chrzst ki sta wo wej.
Ba da nia prze pro wa dzo ne in vi tro wy -
ka za y, e do da nie siar cza nu glu ko za -
mi ny do ho dow li ludz kich chon dro cy -
tw (wy izo lo wa nych z chrz stek g -
wek ko ci udo wych) po wo du je sta ty -
stycz nie zna mien ne zwik sze nie syn te -
zy pro te ogli ka nw. Ba da nia in vi tro
wska zu j na po dob ne dzia a nie glu ko -
za mi ny w wa run kach in vi vo [5].
Na ukow cy pod kre la j zna cze nie
glu ko za mi ny w le cze niu cho rb uka -
du ru chu (a szcze gl nie cho ro by zwy -
rod nie nio wej sta ww). Po da wa ne do -
ust nie pre pa ra ty glu ko za mi ny sta no -
wi r do gli ko pro te idw oraz gli ko -
za mi no gli ka nw chrzst ki i wy ka zu j
sil ne dzia a nie re ge ne ra cyj ne [6].
Ba da nia bry tyj skich na ukow cw z
Mo nash Uni ver si ty (pod kre la j cych
zna cze nie glu ko zo ami ny w bu do wie
chrzst ki) wska zu j, e do ust na su -
ple men ta cja pre pa ra ta mi glu ko za mi -
ny (2000 mg dzien nie przez okres 12
ty go dni) po wo du je sta ty stycz nie zna -
mien n re duk cj b lu w sta wach ko la -
no wych oraz zwik sza ich ru cho mo.
Na ukow cy zwra ca j uwa g, e do -
ust na su ple men ta cja mo e sta no wi
al ter na ty w dla te ra pii syn te tycz ny mi
le ka mi prze ciw b lo wy mi [7].
Kwas hia lu ro no wy
Kwas hia lu ro no wy sta no wi wa n
ska do w na sze go or ga ni zmu. Ce -
chu je go nad zwy czaj na zdol no do
wi za nia cz ste czek wo dy. Ce cha ta
po wo du je, e jest on mi dzy in ny mi
od po wie dzial ny za spraw ne dzia a nie
uka du kost no -sta wo we go pra wi do -
w ela stycz no tkan ki cz nej.
Zwi zek ten dzia a prze ciw za pal nie
oraz prze ciw b lo wo. Licz ne ba da nia
eks pe ry men tal ne pro wa dzo ne in vi -
tro i in vi vo wy ka za y chon dro pro -
tek cyj ne dzia a nie kwa su hia lu ro no -
we go [2]. Zwra ca j uwa g do nie sie -
nia o ko rzyst nym dzia a niu do ust nie
po da wa nych pre pa ra tw kwa su hia -
lu ro no we go na ludz kie sta wy (po za -
bie gach ope ra cyj nych), u ko ni wy ci -
go wych ze zmia na mi de ge ne ra cyj ny -
mi i za pal ny mi sta ww oraz u zwie -
rzt z eks pe ry men tal nie wy wo a nym
sta nem za pal nym sta ww [3]. Naj -
now sze ba da nia ja po skich na ukow -
cw prze pro wa dzo ne w gru pie za wo -
do wych spor tow cw wy ka za y, e
do ust na su ple men tan cja pre pa ra tem
za wie ra j cym stan da ry zo wa ne ilo ci
kwa su hia lu ro no we go ha mu je pro ce -
sy zwy rod nie nio we chrz stek sta wo -
wych oraz ko a [4].
Pod su mo wa nie
Po mi mo sprzecz nych ocen, sto so wa -
nie su ple men ta cji za po mo c m.in.:
ko la ge nu, glu ko za mi ny, kwa su hia lu -
ro no we go w pre wen cji i te ra pii cho ro -
by zwy rod nie nio wej sta ww, ule ga
zmia nie. Pod no szo na jest ro la ko la ge -
nu, za pew nia j ce go wy trzy ma o
tkan ki chrzst nej oraz pe ni ce go
wa n ro l w pro ce sach re ge ne ra cyj -
nych sta ww, glu ko za mi ny, w od y -
wia niu chrzst ki i a go dze niu jej sta -
nw za pal nych, oraz kwa su hia lu ro -
no we go, wa run ku j ce go lep ko i ela -
stycz no ma zi oraz sma ro wa nie po -
wierzch ni sta ww.
Zwra ca si uwa g na mo li wo za -
sto so wa nia wy mie nio nych wy ej su -
ple men tw w uzu pe nia j cej te ra pii
pa to lo gicz nych zmian ci gien, wi za -
de oraz ko ci (np. skr ce , za ma ).
W okre sie ostat nich 10 lat wy ka za -
no znacz n prze wa g po zy tyw nych
ocen om wio nych su ple men tw die -
ty, wska zu jc jed no cze nie na ich wy -
so ki pro fil bez pie cze stwa [16].
Pi mien nic two w redakcji
Schorzenia i stany fizjologiczne sprzyjajce
niedoborom elaza
lek. med. Piotr Stot ny,
Ka te dra i Od dzia Kli nicz ny
Gi ne ko lo gii, Po o nic twa
i Gi ne ko lo gii On ko lo gicz nej
w By to miu, UM w Ka to wi cach
Stresz cze nie
e la zo za li cza ne jest do me ta li la do wych, pe ni cych wa n
ro l w wie lu pro ce sach bio che micz nych. Ca ko wi ta za war to
e la za w ustro ju czo wie ka to 4-5 gra mw. Za po trze bo wa nie
dzien ne wy no si 30-36 mg. Po karm red nio za wie ra od 12 do
15 mg e la za. Or ga nizm tra ci e la zo w ilo ci od 0,5 do 1,5 mg
do bo wo. Znacz ne ilo ci e la za tra co ne s w okre sie ci y, w
kt rej oko o 1,5 mg/24h prze ni ka do o y ska i tka nek po du.
Roz pad dzien ny krwi nek czer wo nych do star cza od 12-25 mg
e la za. Sto pie wcha nia nia za le ny jest od na sy ce nia ustro ju
w e la zo. Apo fer ry ty na jest gw nym re gu la to rem wcha nia nia
te go pier wiast ka w je li tach. Wcho ni te do krwi e la zo ule ga
zwi za niu z trans fer ry n. W sta nach fi zjo lo gicz nych st e nie
fer ry ty ny jest do do brym od zwier cie dle niem za pa sw e la za
w ca ym ustro ju. W sta nach za pal nych i no wo two ro wych fer -
ry ty ne mia jest nie pro por cjo nal nie wik sza ni to wy ni ka z rze -
czy wi stych za pa sw e la za w or ga ni zmie. Naj czst szym
scho rze niem, wy ni ka j cym z nie do bo ru e la za, jest nie do krwi -
sto (ane mia), kt rej naj pow szech niej szym ty pem jest wa -
nie ten spo wo do wa ny bra kiem te go pier wiast ka (80 proc.
wszyst kich przy pad kw). Do gw nych przy czyn nie do bo ru
e la za za li cza si: utra t krwi, zwik szo ne za po trze bo wa nie,
upo le dzo ne wcha nia nie z prze wo du po kar mo we go, nie do br
w die cie. Ob ja wy pod mio to we i przed mio to we nie do krwi sto ci
mo na po dzie li na dwie gw ne gru py, tzn. ogl ne ob ja wy to -
wa rzy sz ce wszyst kim nie do krwi sto ciom oraz ob ja wy cha -
rak te ry stycz ne dla te go ty pu ane mii. W trak cie dia gno sty ki pod
uwa g bie rze si nie pra wi do wo ci w ba da niach mor fo lo gicz -
nych krwi ob wo do wej i/lub mor fo lo gicz nych szpi ku. Le cze nie
nie do krwi sto ci z nie do bo ru e la za obej mu je usu ni cie przy -
czy ny i uzu pe nie nie nie do bo ru e la za w ustro ju.
So wa klu czo we: e la zo, nie do br e la za, ane mia, Fe
Sum ma ry
Iron is clas si fied as tra ce me tals ac ting an im por tant ro le in
ma ny bio che mi cal pro ces ses. The to tal iron con tent in hu man
bo dy are 4-5 grams. Da ily con sump tion is 30-36 mg. No uri -
sh ment con ta ins an ave ra ge of 12 to 15 mg of iron. The bo dy
lo ses iron in qu an ti ties of 0.5 to 1.5 mg per day. Iron is lo -
osing in si gni fi cant qu an ti ties du ring pre gnan cy, in which ap -
pro xi ma te ly 1.5 mg/ 24h en ters the pla cen ta and fe tal tis su es.
The bre ak -up of the red blo od cells pro vi de 12-25 mg of iron.
The de gree of ab sorp tion is de pen dent on or ga nisms sa tu ra -
tion in iron. Apo fer ri ti ne is the ma in ab sorp tion re gu la tor of
this ele ment in the in te sti nes. Ab sor bed iron in to the blo od is
con nec ted with trans fer rin. In phy sio lo gi cal con di tions fer ri tin's
con cen tra tion is a fa ir ly go od re flec tion of iron in the bo dy. Du -
ring in flam ma tion and neo plasm fer ri ty ne mia is di spro por tio -
na te ly gre ater than that re qu ired by ac tu al stocks iron in the
bo dy.
The most com mon di sor der re sul ting from iron de fi cien cy is
ane mia. The most com mon ty pe of ane mia is due to a lack of
iron (80 proc. of all ca ses).The ma in re asons for iron de fi cien -
cy in c lu de: blo od loss, in cre ased de mand, se ve re ly com pro -
mi sed ab sorp tion from the di ge sti ve tract, a de fi cien cy in the
diet. The most im por tant symp toms of ane mia can be di vi ded
in to two ma in gro ups i.e. ge ne ral symp toms as so cia ted with
ane mia and symp toms which are cha rac te ri stic to this ty pe of
ane mia.
In the dia gno sis is ta ken in to ac co unt: mor pho lo gi cal ab nor -
ma li ties in pe ri phe ral blo od and/or mar row mor pho lo gy. Tre at -
ment of ane mia with iron de fi cien cy in vo lves re mo ving the
cau ses and sup ple men ting iron de fi cien cy.
Key words: iron, iron de fi cien cy, ane mia, Fe
e la zo, razem z cyn kiem i mie dzi,
za li cza si do me ta li la do wych pe ni -
cych klu czo w ro l w wie lu pro ce sach
bio che micz nych w y wym or ga ni zmie.
Je go ca ko wi ta za war to w ustro ju
czo wie ka do ro se go wy no si 4-5 gra -
mw, przy czym wik szo (68 proc.)
zwi za na jest z por fi ry na mi (he mo glo -
bi na, mio glo bi na, cy to chro my, ka ta la -
za). Po zo sta a ilo (oko o 26 proc.)
wy st pu je w zwiz kach nie po rfi ry no -
wych (fer ry ty na, he mo sy de ry na, trans -
fe ry na) lub (6 proc.) w zwiz kach o do -
tych czas ma o po zna nej struk tu rze.
Za po trze bo wa nie dzien ne na e la zo do
syn te zy he mo glo bi ny wy no si 30-36 mg.
red nio po karm za wie ra od 12 do 15
mg e la za, z cze go 1/3 jest wcha nia na
przez en te ro cy ty po czt ko we go od cin -
ka je li ta cien kie go. Or ga nizm tra ci e la -
zo w ilo ci od 0,5 do 1,5 mg do bo wo
(ze zusz cza j cy m si na bon kiem
i na skr kiem, z wo sa mi, a u ko biet
z krwa wie nia mi mie sicz ny mi). Ta
utra ta e la za nie pod le ga me cha ni -
zmom kon tro l nym. Znacz ne ilo ci e -
la za tra co ne s w okre sie ci y, w kt -
rej oko o 1,5 mg/24h prze ni ka do o y -
ska i tka nek po du. Roz pad dzien ny
krwi nek czer wo nych do star cza 12-25
mg e la za i ilo ta jest po now nie zu y -
wa na lub ma ga zy no wa na, za le nie od
po trze by. Sto pie wcha nia nia e la za
po kar mo we go za le ny jest od na sy ce -
nia ustro ju tym pierwiastkiem. Wy st -
pu j ca w en te ro cy tach apo fer ry ty na
jest gw nym re gu la to rem wcha nia nia
e la za w je li tach i sta no wi ona pe wien
ro dzaj blo ku je li to we go, chro ni ce go
ustrj przed nad mier nym na py wem
e la za. Wcho ni te do krwi e la zo ule -
ga zwi za niu z trans fer ry n (bia kiem
od po wie dzial nym za trans port e la za
do ko m rek do ce lo wych) i prze miesz -
cze niu do ko m rek (gw nie szpi ku
kost ne go i w tro by). Za le d wie od 0,2
do 0,4 proc. e la za w su ro wi cy krwi za -
war te jest w fer ry ty nie. W sta nach fi zjo -
lo gicz nych st e nie fer ry ty ny jest do
do brym od zwier cie dle niem za pa sw
e la za w ca ym ustro ju. W sta nach za -
pal nych i no wo two ro wych fer ry ty ne -
mia jest nie pro por cjo nal nie wik sza,
ni to wy ni ka z rze czy wi stych za pa sw
e la za w or ga ni zmie.
Epi de mio lo gia i po dzia
Naj czst szym scho rze niem wy ni ka j -
cym z nie do bo ru e la za jest nie do krwi -
sto (ane mia), kt rej naj pow szech -
niej szym ty pem jest wa nie ten spo wo -
do wa ny bra kiem te go pier wiast ka (80
proc. wszyst kich przy pad kw).
Ane mia z nie do bo ru e la za to nie do -
krwi sto, w kt rej wsku tek zbyt ma -
ej ilo ci e la za w ustro ju do szo do
upo le dze nia syn te zy he mu oraz po -
wsta nia ery tro cy tw mniej szych ni
pra wi do we i za wie ra j cych mniej he -
mo glo bi ny.
e la zo, razem z cyn kiem i mie dzi, za li cza si do me ta li la do wych pe ni cych klu czo w ro l w wie lu pro ce sach bio che micz nych
w y wym or ga ni zmie.
GINEKOLOGIA
Gw ne przy czyny nie do bo ru e la za
to:
1) utra ta krwi:
a) przez dro gi rod ne ob fi te mie sicz -
ki, krwa wie nia po me no pau zal ne,
b) przez prze wd po kar mo wy,
c) przez ner ki (rzad ko),
d) przez dro gi od de cho we roz la ne
krwa wie nia p che rzy ko we,
e) ura zo wa,
f) z powodu wie lo krot nego oddawania
krwi;
2) zwik szo ne za po trze bo wa nie (przy
nie do sta tecz nej po da y lub upo le -
dzo nym wcha nia niu):
a) wcze nia ki, no wo rod ki nie kar mio ne
mle kiem mat ki,
b) okres doj rze wa nia, okres ci y i lak -
ta cji;
3) upo le dzo ne wcha nia nie z prze wo -
du po kar mo we go:
a) stan po ga strek to mii,
b) en te ro pa tia glu te no wa i stan po re -
sek cji je li ta,
c) zmniej szo na kwa no so ku o d -
ko we go,
d) die ta ubo go bia ko wa, bo ga ta w fos -
fo ra ny (ja ja), szcza wia ny, fi ty nia ny
i her ba t (utrud nia wcha nia nie),
e) cho ro ba Le niow skie go-Croh na;
4) nie do br w die cie.
Dia gno sty ka i ob ja wy
nie do bo ru e la za
Dia gno stycz nie wa ne pa ra me try go -
spo dar ki e la zo wej to:
st e nie Fe w su ro wi cy,
st e nie wy sy ce nia trans fer ry ny e la -
zem (tzw. TIBC),
st e ni trans fer ry ny,
licz ba hi po chro micz nych krwi nek
czer wo nych.
Wie lu cho rych nie ma uchwyt nych
ob ja ww nie do bo ru e la za. Ob ja wy
nie do krwi sto ci pod mio to we i przed -
mio to we mo na po dzie li na dwie
gw ne gru py, tzn. ogl ne ob ja wy to -
wa rzy sz ce wszyst kim nie do krwi sto -
ciom oraz ob ja wy cha rak te ry stycz ne
dla te go ty pu ane mii.
1. Ogl ne ob ja wy nie do krwi sto ci:
a) osa bie nie i a twa mcz li wo,
b) upo le dze nie kon cen tra cji i uwa gi,
c) bl i za wro ty go wy,
d) ta chy kar dia (w ci kiej po sta ci),
e) bla do sk ry i bon lu zo wych.
2. Ob ja wy nie do bo ru (du go trwa e go)
e la za, nie zwi za ne z nie do krwi sto -
ci:
a) spa czo ny, wy bir czy ape tyt (np. na
gli n, kroch mal, kre d), nie kie dy
wy prze dza nie do krwi sto,
b) bl, pie cze nie i wy ga dze nie po -
wierzch ni j zy ka, su cho w ustach
(rzad ko),
c) su cho sk ry, bo le sne pk ni cia k -
ci kw ust,
d) pa znok cie bla de, kru che, z po du -
nym pr ko wa niem i row ka mi,
e) wo sy cien kie, am li we, o roz dwo jo -
nych ko cach, a two wy pa da j ce.
W trak cie dia gno sty ki pod uwa g bie -
rze si nie pra wi do wo ci w ba da niach:
1) mor fo lo gicz nych krwi ob wo do wej
takie jak:
a) nie do krwi sto hi po chro micz na, mi -
kro cy tar na, co ozna cza zmniej sze nie
st e nie he mo glo bi ny wik sze ani -
e li zmniej sze nie licz by sa mych ery -
tro cy tw,
b) leu ko pe nia,
c) licz ba py tek krwi pra wi do wa lub
zmniej szo na,
d) hi po chro micz ne i mi kro cy to we ery -
tro cy ty, ani zo cy to za i po iki lo cy to za,
za zna czo na elip to cy to za, krwin ki w
kszta cie cy ga ra;
2) mor fo lo gicz nych szpi ku bo ga to ko -
mr ko wy szpik, brak he mo sy de ry ny
i sy de ro bla stw w szpi ku (ba da nie
nie jest jed nak ko niecz ne do usta le -
nia roz po zna nia).
Do in nych nie pra wi do wo ci po moc -
nych w roz po zna niu ane mii z nie do bo -
ru e la za za li czy mo na:
zmniej szo ne st e nie fer ry ty ny w su -
ro wi cy,
zmniej szo ne st e nie e la za w su ro -
wi cy (przy du ym je go nie do bo rze),
zwik szo ne st e nie trans fe ry ny
(mie rzo ne tak e ja ko ca ko wi ta zdol -
no wi za nia e la za TIBC),
zmniej szo ne wy sy ce nie trans fe ry ny.
Do po moc nych ba da, su cych
usta le niu przy czy ny nie do bo ru e la za,
za li czy mo na en do sko pi gr ne go
i dol ne go od cin ka prze wo du po kar mo -
we go, po zwa la j c wy kry lub wy klu -
czy in ne przy czy ny nie do krwi sto ci,
zwasz cza ra ka o d ka i je li ta gru be go
oraz cho ro b wrzo do w.
Do kad ne roz po zna nie ane mii obej -
mu je wy kry cie nie do bo ru e la za na
pod sta wie pa ra me trw go spo dar ki e -
la zo wej oraz usta le nie je go przy czy ny.
Nie do krwi sto a ci a
Szcze gl nym przy pad kiem nie do -
krwi sto ci z nie do bo ru e la za u ko biet
jest ane mia w cza sie ci y i kar mie nia
pier si. W ci y ko bie ty tra c e la zo w
zwiz ku z roz wo jem dziec ka w ilo ci
rw no wa nej utra cie 1200-1500 ml
krwi. Nie le czo na nie do krwi sto ogra -
ni cza wzrost we wntrz ma cicz ny po du
i jest czyn ni kiem ry zy ka po ro du przed -
wcze sne go, po ro nie nia oraz wad roz -
wo jo wych u po du. Pod czas po ro du
nie do krwi sto mo e by przy czy n
nie pra wi do wej czyn no ci skur czo wej
ma ci cy, a po po ro dzie nie pra wi do we -
go ob kur cza nia si ma ci cy oraz czst -
sze go wy ko ny wa nia trans fu zji pre pa ra -
tw krwi.
Za sad ni czym ele men tem opie ki nad
ci ar n, w ce lu ochro nie nia jej przed
ane mi, jest pro fi lak ty ka, po le ga j ca na
za le ce niu pa cjent ce die ty bo ga tej w do -
brze przy swa jal ne e la zo. Do dat ko wo,
zgod nie z za le ce nia mi wia to wej Or ga -
ni za cji Zdro wia, sto su je si su ple men -
ta cj e la za: od po wied nio 30-80 mg
dzien nie u ko biet z pra wi do wy mi za -
so ba mi e la za oraz 120-240 mg u ko -
biet, u kt rych stwier dzo no zmniej szo -
ne je go za pa sy.
Le cze nie nie do bo ru e la za
Le cze nie nie do krwi sto ci z nie do bo -
ru e la za obej mu je usu ni cie przy czy -
ny i uzu pe nie nie nie do bo ru e la za w
ustro ju. Ce lem jest osi gni cie pra wi -
do we go st e nia he mo glo bi ny i fer ry -
ty ny we krwi, za po mo c pre pa ra tw
e la za. W przy pad kach lek kiej ane mii
mo na pr bo wa ni we lo wa nie do bo ry
e la za po przez die t, opar t na yw no -
ci bo ga tej w do brze przy swa jal ne e la -
zo. Za war te jest ono w bia ku zwie rz -
cym (wo o wi na, w tro ba, ner ki, t ko
jaj), wa rzy wach (so ja, fa so la) oraz pro -
duk tach zbo o wych i su szo nych owo -
cach. W przy pad ku gdy sa ma mo dy fi -
ka cja die ty nie wy star cza lub nie do -
krwi sto jest zbyt du a, na le y wpro -
wa dzi do ust ne pre pa ra ty e la za, kt re
wcha nia j si gw nie w dwu nast ni cy i
po czt ko wym od cin ku je li ta cien kie go.
Nie po win ny by przyj mo wa ne ra zem z
po si ka mi, gdy fos fo ra ny, fi ty nia ny
(np. ka sza, orze chy, groch) i zwiz ki
ta ni ny (her ba ta, ka kao) za war te w po -
kar mach zmniej sza j wcha nia nie e la -
za. Za le ca si jed nak za y wa nie pre pa -
ra tw e la za cz nie z kwa sem askor bi -
no wym, za kwa sza j cym nie co ro do -
wi sko, poniewa wwczas e la zo le piej
si wcha nia. Za le ca na daw ka do bo wa
u do ro sych wy no si 150-200 mg e la za
ele men tar ne go. Ju po sied miu dniach
sku tecz ne go le cze nia wzra sta licz ba re -
ti ku lo cy tw, a po oko o trzech ty go -
dniach st e nie he mo glo bi ny. Le cze -
nie na le y jed nak kon ty nu owa jesz cze
przez 4-6 mie si cy po uzy ska niu nor -
ma li za cji st e nie he mo glo bi ny, w ce lu
uzu pe nie nia ustro jo wych za so bw e -
la za. Na le y o tym wie dzie i pa mi ta,
e pod czas przyj mo wa nia do ust nych
pre pa ra tw e la za za bar wie nie stol ca
zmie nia si na bar dzo ciem no bru nat ne
lub na wet czar ne.
W przy pad ku nie to le ran cji pre pa ra -
tw do ust nych lub du ej utra ty e la za
wsku tek krwa wie nia z prze wo du po -
kar mo we go, prze kra cza j cej mo li -
wo wcha nia nia, lub kie dy ist nie je
ko niecz no szyb kie go zgro ma dze nia
za pa sw e la za w ustro ju, lub te u
cho rych z ze spo em upo le dzo ne go
wcha nia nia, mo na rw nie wpro wa -
dzi po za je li to we pre pa ra ty e la za, kt -
re po da je si naj cz ciej do yl nie, rzad -
ko do mi nio wo.
Do dzia a nie po da nych e la za
przyj mo wa ne go do ust nie mo na za li -
czy b le brzu cha, nud no ci i bie gun -
k, natomiast e la za po da wa ne go pa -
ren te ral nie bl i obrzk w miej scu
wku cia, bl sta ww, go wy, me ta licz ny
smak w ustach, uczu cie go r ca lub go -
rcz k, nud no ci, za sab ni cia lub
wstrzs ana fi lak tycz ny.
Pimienictwo w redakcji
Zaprenumeruj Praktyk
Lekarsk i bd na bieco
BRANOWY MIE SICZ NIK
DLA LE KA RZY I ME NE DE RW
PODSTAWOWEJ OPIEKI
ZDROWOTNEJ.
OGLNOPOLSKI MIESICZNIK
O PROFILU NARZDZIOWO-
-INFORMACYJNYM.
tel. (22) 822 20 16, faks (22) 823 78 83 | e -ma il: le kar ska@prak ty ka le kar ska.com | www.eu ro sys.pl
DIABETOLOGIA
Sku tecz ne le cze nie neu ro pa tii cu krzy co wej
kwa sem al fa -li po no wym zna cze nie spo so bu
przyj mo wa nia le ku w for mie do ust nej
Chcc zahamowa postp neuropatii, szukamy optymalnego sposobu wykorzystania dostpnych lekw.
lek. med. Mo ni ka u ka sze wicz
In dy wi du al na Spe cja li stycz na
Prak ty ka Le kar ska Gdy nia
Cen trum Ba da Kli nicz nych
PI -Ho use Sp. z o.o.
Stresz cze nie
Le cze nie kwa sem al fa -li po no wym jest ele men tem stan dar do -
wej te ra pii neu ro pa tii cu krzy co wej. Prze strze ga nie za le ce,
do ty cz cych przyj mo wa nia le ku na czczo, ma istot ny wpyw
na sku tecz no le cze nia z uwa gi na cha rak te ry sty k bio do -
stp no ci le ku. Edu ka cja pa cjen tw le czo nych kwa sem al fa -
-li po no wym mu si obej mo wa spo sb przyj mo wa nia
So wa klu czo we: kwas al fa -li po no wy, kwas tiok ta no wy, neu -
ro pa tia cu krzy co wa, in te rak cje z po kar mem, bio do stp no,
far ma ko ki ne ty ka, ben fo tia mi na
Sum ma ry
Al pha -li po ic acid as a part of stan dard tre at ment of dia be tic
neu ro pa thy is in flu en ced by pa tients com plian ce re gar ding
avo iding fo od me an ti me drug in ge stion. Pa tient edu ca tion fo -
cu sed on drug and fo od bio ava ila bi li ty con flict is cru cial for
tre at ment ef fec ti ve ness.
Key words: al pha -li po ic acid, thioc tic acid, dia be tic neu ro pa -
thy, fo od in ta ke in te rac tions, bio ava ila bi li ty, phar ma co ki ne tics,
li po ic acid, ben fo tia mi ne
Kwas al fa-li po no wy w po cze niu z
ben fo tia mi n jest stan dar dem w le -
cze niu przy czy no wym neu ro pa tii cu -
krzy co wej [1]. Jed nost ka ta, b d ca
p nym prze wle kym po wi ka niem
cu krzy cy, jest w le cze niu bar dzo
trud na i opor na na te ra pi.
Do le gli wo ci pa cjen tw ma j r ne
na si le nie, od ty po we go uczu cia cho -
dze nia na po dusz kach, po przez
mro wie nia, dr twie nia, uczu cie zim -
na lub prze szy wa j ce sil ne b le zlo -
ka li zo wa ne w sto pach i pod udziach.
Nie sku tecz ne le cze nie b lu neu ro pa -
tycz ne go wy ma ga cza sem na wet skie -
ro wa nia pa cjen ta do po rad ni le cze nia
b lu. Kli nicz ny prze bieg nie le czo nej
neu ro pa tii ma cha rak ter pro gre syw -
ny po st pu j ce za bu rze nia me ta bo -
li zmu ner ww ob wo do wych pro wa -
dz do nie od wra cal ne go ich uszko -
dze nia, z utra t funk cji czu cio wych
i tro ficz nych, skut kiem cze go do cho -
dzi do roz wo ju ze spo u sto py cu krzy -
co wej.
Te ra pia neu ro pa tii
W te ra pii neu ro pa tii dy si oczy -
wi cie przede wszyst kim uzy ska nia
jak naj lep szej kon tro li me ta bo licz nej
cu krzy cy, kon tro li ci nie nia tt ni cze -
go, go spo dar ki li pi do wej, za prze sta -
nia pa le nia ty to niu, pi cia al ko ho lu
oraz stosuje si ca ga m le kw:
kwas al fa -li po no wy, ben fo tia mi n,
in hi bi to ry ACE, le ki prze ciw b lo we:
pa ra ce ta mol, me ta mi zol, nie ste ro ido -
we le ki prze ciw za pal ne, tra ma dol, ko -
de in, bu pre nor fi n; trj pier cie nio we
le ki prze ciw de pre syj ne: ami tryp ty li n,
imi pra mi n, se lek tyw ne in hi bi to ry wy -
chwy tu zwrot ne go se ro to ni ny: pa rok -
se ty n, ci ta lo pram, in hi bi to ry zwrot ne -
go wy chwy tu se ro to ni ny i no ra dre na li -
ny: du lok se ty n, we nla fak sy n, le ki
prze ciw dr gaw ko we: pre ga ba li n, ga ba -
pen ty n, kar ba ma ze pi n oraz le ki dzia -
a j cy miej sco wo: kap sa icy n. Le cze -
nie neu ro pa tii jest tym trud niej sze, im
du ej po zo sta wa a ona bez le cze nia.
Cz sto po wsta je ko niecz no sto so wa -
nia jed no cze nie wie lu le kw, aby opa -
no wa ob ja wy b lo we. Na le y tak e
pa mi ta, e tyl ko cz z tych le kw
ma dzia a nie neu ro pro tek cyj ne lub sty -
mu lu je re ge ne ra cj neu ro nw.
Kwas al fa -li po no wy
Kwas al fa -li po no wy (LA al pha -li -
po ic acid) zo sta wy izo lo wa ny z w -
tro by wo o wej w ro ku 1951 [2]. Po -
czt ko wo uwa a no, e sub stan cja ta
jest wi ta mi n. P niej sze ba da nia
wy ka za y, e kwas al fa -li po no wy nie
jest wi ta mi n, ale jest syn te ty zo wa ny
w tkan kach ro lin, zwie rzt i czo -
wie ka. Kwas al fa -li po no wy i je go zre -
du ko wa na for ma kwas di hy dro li po -
no wy s do sko na y mi zmia ta cza mi
wol nych rod ni kw, che la tu j me ta le,
s za rw no hy dro - jak i li po fil ne i nie
wy wo u j zna cz cych dzia a nie po -
da nych. LA ma wa ci wo ci za rw -
no an ty ok sy da cyj ne [3], jak i pro ok -
sy da cyj ne [4,5], re ge ne ru je in ne an -
ty ok sy dan ty (wi ta mi ny E i C, ko en -
zym Q10 oraz glu ta tion); ja ko sub -
stan cja drob no cz stecz ko wa a two
prze cho dzi przez ba rie r krew -mzg
[6]. Znaj du je za sto so wa nie te ra peu -
tycz ne w cu krzy cy, cho ro bach uka -
du ser co wo -na czy nio we go, scho rze -
niach neu ro de ge ne ra cyj nych i au to -
im mu no lo gicz nych, no wo two rach i
AIDS. Sze ro kie za sto so wa nie wy ni -
ka z ple jo tro po we go dzia a nia LA
[7]. Kwas al fa -li po no wy jest syn te ty -
zo wa ny de no vo w mi to chon driach z
kwa su okta no we go i cy ste iny ja ko
r da siar ki. Jest on omio w glo -
wym di sul fi dem, za wie ra j cym po je -
dyn cze cen trum chi ral ne i asy me -
trycz ny w giel, kt ry umo li wia ist -
nie nie dwch izo me rw R -LA i S -
-LA. Izo mer R jest syn te ty zo wa ny w
tkan kach i czy si z bia ka mi. U
czo wie ka LA jest syn te ty zo wa ny de
no vo w bar dzo ma ych ilo ciach, dla -
te go tak wa ne jest po zy ski wa nie go
z na tu ral nych lub syn te tycz nych r -
de ze wntrz nych [8]. W pre pa ra tach
lecz ni czych ma my na to miast do czy -
nie nia z syn te tycz nym kwa sem al fa -
-li po no wym, kt ry jest ra ce micz n
mie sza ni n obu izo me rw [9].
Bio do stp no kwa su
al fa -li po no we go
Bio do stp no bez wzgld na (for my
do ust nej ver sus do yl nej u lu dzi) wy -
no si dla 200 mg LA 38 proc. dla for -
my R i 28 proc. dla for my S [10]. St -
e nia obu form ra ce micz nych po po -
da niu do yl nym nie wy ka zu j r nic.
Przy swa ja nie LA po da wa ne go w po -
sta ci wol nej okre lo no u lu dzi na 20-
40 proc., w za le no ci od ro dza ju
izo me ru i spo so bu po da wa nia [11].
red nie mak sy mal ne st e nie LA we
krwi czo wie ka po do ust nym przy j -
ciu 200 i 600 mg te go le ku wy no si od -
po wied nio 3,1 i 13,8 M. P okres
eli mi na cji z krwi dla oby dwu da wek
okre lo no na oko o 30 min [12]. Bio -
do stp no obu izo form LA jest
znacz nie bar dziej zmien na u osb
star szych ni u osb mo dych [13].
LA jest przed mi tem ba da kli nicz -
nych we wska za niach ta kich jak po li -
neu ro pa tia cu krzy co wa, cho ro ba Al -
zhe ime ra, cho ro ba tt nic ob wo do -
wych, mi gre na, ze sp pie cze nia w ja -
mie ust nej. Sto so wa ne daw ki cz sto
nie s jed nak opar te na do ce lo wych
st e niach LA w su ro wi cy [14-20].
W ba da niach po wi co nych neu ro pa -
tii cu krzy co wej sto so wa no daw ki do -
ust ne w za kre sie 100-1800 mg/do b i
do yl ne 600-1200 mg/do b [21-23].
Szcze gl nie ba da nia, w kt rych sto -
su je si daw k mniej sz ni 600 mg
LA, cha rak te ry zu j si nie za do wa la -
j cy mi wy ni ka mi le cze nia [24].
Szczy to we st e nia LA w su ro wi cy
wy ka zu j du zmien no mi dzy -
osob ni cz, kt ra wy ni ka naj pew niej
z r nic we wcha nia niu LA z prze -
wo du po kar mo we go. U pa cjen tw z
cu krzy c bio do stp no le ku mo e
by zmniej szo na w wy ni ku op nio -
ne go opr nia nia o d ka [25], b d -
ce go jed n z form neu ro pa tii uka du
ner wo we go au to no micz ne go lub in -
te rak cji le ku z za le ga j c tre ci po -
kar mo w. Szczy to we st e nia oraz
po la pod krzy w wcha nia nia kwa su
al fa -li po no we go w su ro wi cy krwi po
przy j ciu z po si kiem by y oko o
dwu krot nie mniej sze, kie dy lek by
przyj mo wa ny z po si kiem w po rw -
na niu do wa run kw na czczo. Wy ni -
ki te uzy ska no w ba da niu bio do stp -
no ci LA prze pro wa dzo nym u 12
mo dych zdro wych osb [26-27].
Za le ce nia przyj mo wa nia le ku
Ge ne ral ne za le ce nie jest ta kie, aby
przyj mo wa kwas al fa -li po no wy
przed po si kiem, z uwa gi na to, e lek
wcho dzi w in te rak cje z po kar mem.
Cz pa cjen tw [28] otrzy mu je za -
le ce nie, aby przyj mo wa go po je dze -
niu, aby zmi ni ma li zo wa dzia a nia
nie po da ne do ty cz ce o d ka, np.
zga g. To dzia a nie nie po da ne
prak tycz nie nie wy st pu je, je li po
przy j ciu le ku na czczo po si ek przyj -
mu je si w ci gu go dzi ny(ob ser wa cje
wa sne).
W mo no te ra pii ben fo tia mi na (O -
-mo no fos fo ran S -ben zy lo tia mi ny, czy -
li for ma wi ta mi ny B1 roz pusz czal na w
tusz czach i pe ne tru j ca do oso nek
ner ww i bez piecz na w du ych daw -
kach) wy ka zu je ko rzyst ne dzia a nie w
neu ro pa tiach, to te ra pi neu ro pa tii
cu krzy co wej za po mo c LA i ben fo -
tia mi ny pro wa dzi si rw no le gle,
czy li w sko ja rze niu [29,30]. Li po fil -
no ben fo tia mi ny mo e wy ma ga z
ko lei przyj mo wa nia le ku w trak cie
po si ku lub po nim. Za le ce nia s nie -
zgod ne, wo bec te go ta kwe stia wy -
ma ga dal szych ba da. Daw ko wa nie
ben fo tia mi ny, w prze ci wie stwie do
wi ta mi ny B1 tia mi ny, mo e by
znacz nie wik sze [31].
Roz pusz czal n w wo dzie tia mi n
po da je si w daw kach do 10 mg na
do b, na to miast roz pusz czal n w
tusz czach ben fo tia mi n w daw kach
100-1200 mg na do b. red nia daw -
ka sto so wa na u pa cjen tw z neu ro -
pa ti cu krzy co w to 2-3 x 200 mg,
za le nie od na si le nia ob ja ww neu -
ro pa tycz nych. Ben fo tia mi n mo na
sto so wa tak e w for mie in iek cji.
W trak cie le cze nia ob ser wu je my
zmniej sze nie na si le nia ob ja ww neu -
ro pa tii, ust po wa nie ob ja ww rwy
kul szo wej, ogl n po pra w sa mo po -
czu cia, spa dek ci nie nia tt ni cze go i
ob ni e nie st e glu ko zy we krwi
[32]. Po da LA z po kar mem przy
sto so wa niu zwy kej zbi lan so wa nej
die ty nie wy star cza dla po kry cia za -
po trze bo wa nia or ga ni zmu z za bu rze -
DIABETOLOGIA
nia mi me ta bo licz ny mi [33]. Po si ek
zmniej sza bio do stp no le ku, dla te -
go za le ca si przyj mo wa nie go na
czczo lub 2 go dzi ny po je dze niu [34].
Naj cz ciej sto so wa nym spo so bem
le cze nia jest daw ko wa nie kwa su al fa -
-li po no we go w ta blet ce 600 mg raz
na do b ra no na czczo w po cze niu
z ben fo tia mi n (w pre pa ra cie Mil -
gam ma 100 mg) dwa ra zy dzien nie
po 2 ta blet ki po po si kach. W ra zie
sil nych do le gli wo ci b lo wych daw ki
mo g by wik sze. Mak sy mal ne sto -
so wa ne daw ki to 600 mg kwa su al fa -
-li po no we go trzy ra zy dzien nie p
go dzi ny przed po si ka mi lub 600 mg
raz dzien nie we wle wie do yl nym (w
100 ml so li fi zjo lo gicz nej, w za bez -
pie cze niu przed do st pem wia ta)
oraz Mil gam ma 100 mg 3 x 2 ta blet -
ki po po si kach. Rzad ko zda rza si,
e pa cjent wy ma ga zmniej sze nia
daw ki ben fo tia mi ny do 2 x 100 mg z
uwa gi na do le gli wo ci ze stro ny w -
tro by.
Ba da nie wa sne
W ba da niu wa snym [35] oce nia no
wpyw wa ci we go spo so bu przyj mo -
wa nia kwa su al fa -li po no we go na sku -
tecz no le cze nia neu ro pa tii cu krzy -
co wej. Na pod sta wie do wiad cze z
du gru p pa cjen tw po zo sta j cych
pod opie k z po wo du b lo wej neu ro -
pa tii ob wo do wej po sta no wio no zba -
da fak tycz ny spo sb przyj mo wa nia
kwa su al fa -li po no we go oraz je go
wpyw na sku tecz no le cze nia. Do
ba da nia za kwa li fi ko wa no 46 pa cjen -
tw z cu krzy c le czo nych in su li n,
w wie ku 18-75 lat, z neu ro pa ti b lo -
w (bl neu ro pa tycz ny w ska li VAS
70-100), po zo sta j cych pod sta
opie k po rad ni cu krzy co wych i neu -
ro lo gicz nych Trj mia sta, do pie ro roz -
po czy na j cych le cze nie kwa sem al fa -
-li po no wym. Do ba da nia w cza no
pa cjen tw z neu ro pa ti cu krzy co w
trwa j c nie du ej ni 10 lat, po wy -
klu cze niu in nych przy czyn neu ro pa tii,
nie le czo nych po przed nio kwa sem al -
fa -li po no wym. Po wy ra e niu zgo dy na
udzia w pro jek cie ze bra no da ne od
pa cjen tw oraz z hi sto rii cho rb, do -
ty cz ce le cze nia neu ro pa tii b lo wej.
Badano spo sb do ust ne go przyj mo -
wa nia (czas wzgl dem ran ne go po si -
ku) kwa su al fa -li po no we go i je go
wpyw na sku tecz no le cze nia. Kwas
al fa -li po no wy przyj mo wa ny by w
daw ce do bo wej 600 mg. Pa cjen tom
przy roz po czy na niu te ra pii za le ca no
przyj mo wa nie le ku w okre lo ny spo -
sb p go dzi ny przed ran nym po si -
kiem; na ko lej nych wi zy tach we ry fi -
ko wa no spo sb przyj mo wa nia, kt ry
jak si oka za o nie za wsze by zgod ny
z za le ce nia mi. Zgod nie z de kla ro wa -
nym przez pa cjen tw spo so bem przyj -
mo wa nia le ku po dzie lo no ich na gru -
py: 1. 30 mi nut przed po si kiem ran -
nym (n=14), 2. po je dze niu (n=16),
3. bez zwiz ku z po si ka mi (n=16).
Efek tyw no le cze nia oce nia no za po -
mo c ska li VAS (0-100) oraz od no to -
wy wa ne go przez pa cjen tw przyj mo -
wa nia le kw prze ciw b lo wych.
Sku tecz no le cze nia zde fi nio wa no
ja ko co naj mniej 30% re duk cj ob ja -
ww w ska li VAS. W ca ej gru pie
stwier dzo no po pra w w za kre sie od -
czu wa nia do le gli wo ci b lo wych
(VAS 83,52 9,75 v. 49,1 24,33),
jed nak w gru pie 1. sku tecz no le cze -
nia wy no si a 71 proc., w gru pie 2-50
proc, w gru pie 3-43 proc. Do dat ko wo
uzy ska no in for ma cje na te mat da wek
le kw prze ciw b lo wych i ich ewen tu -
al nej re duk cji w to ku le cze nia kwa -
sem al fa -li po no wym. Pa cjen ci w gru -
pie 1 zmniej szy li daw ko wa nie do -
tych cza so wo przyj mo wa nych le kw
prze ciw b lo wych o 67 proc., w gru pie
2 o 32,1 proc., a w gru pie 3 o 49 proc.
Wnio ski
Z uwa gi na roz bie no da nych do -
ty cz cych sku tecz no ci le cze nia kwa -
sem al fa -li po no wym wrd pa cjen tw
z cu krzy co w neu ro pa ti b lo w w
za kre sie re ak cji na kwas al fa -li po no -
wy istot ne jest stwier dze nie, e czas
przyj mo wa nia le ku ma wpyw na
efekt le cze nia. Do kad ne ze bra nie wy -
wia du mo e ujaw ni przy czy n
zmniej szo nej sku tecz no ci le cze nia
le kiem, kt re go wcha nia nie jest
utrud nio ne przez op nie nie opr -
nia nia o d ka oraz in te rak cje z tre -
ci po kar mo w. Z uwa gi na sto sun -
ko wo wy so k ce n kwa su al fa -li po no -
we go, brak re fun da cji, ce chy pa cjen -
ta, kosz ty le cze nia i sku tecz no le -
cze nia ma j ogrom ne zna cze nie. Po -
pra wa efek tyw no ci te ra pii zwi za na
z od po wied nim przyj mo wa niem le ku
przez pa cjen ta mo e przy czy ni si
do zmniej sze nia do le gli wo ci cho re -
go, po pra wy ja ko ci y cia i op nie -
nia roz wo ju ze spo u sto py cu krzy co -
wej oraz in nych prze wle kych po wi -
ka cu krzy cy, a take lep szej wsp -
pra cy cho re go w za kre sie le cze nia.
Mo e mie rwnie wpyw na przyj -
mo wa nie in nych le kw, re duk cj da -
wek le kw prze ciw b lo wych (w tym
NLPZ) oraz zmniej sze nie ry zy ka wy -
st po wa nia dzia a nie po da nych.
Zle ce nie le cze nia do ust ne go kwa -
sem al fa -li po no wym mu si obej mo -
wa spo sb przyj mo wa nia le ku
oko o p go dzi ny przed po si kiem.
Pi mie nic two w re dak cji
SKRCONA INFORMACJA O LEKU: Thiogamma Turbo-Set, 600 mg/
50 ml, roztwr do infuzji (Acidum lipoicum). Skad i posta
farmaceutyczna: 1 fiolka o objtoci 50 ml roztworu do infuzji zawiera:
1167,70 mg kwasu -liponowego w postaci soli megluminowej, co
odpowiada 600 mg kwasu -liponowego. Wskazania do stosowania:
Zaburzenia czucia zwizane z polineuropati cukrzycow.
Droga podania: doylna. Dawkowanie i sposb podawania: Leczenie
polineuropatii cukrzycowej powinno by rozpoczte i nadzorowane
przez lekarzy specjalistw dowiadczonych w rozpoznawaniu i
leczeniu neuropatii, wedug obowizujcych standardw. Doroli:
Jeeli lekarz nie zaleci inaczej, w przypadku zaburze czucia
zwizanych z polineuropati cukrzycow o cikim przebiegu zalecana
dawka wynosi 600 mg kwasu -liponowego na dob (co odpowiada
1 fiolce produktu leczniczego Thiogamma Turbo-Set) przez 24
tygodnie. W pocztkowej fazie leczenia podaje si doylnie przez okres
2 do 4 tygodni. Roztwr doylny powinien by podawany powoli, w
formie krtkiej infuzji przez okres co najmniej 30 minut. Infuzj
podawa bezporednio z fiolki, uywajc standardowego wyposaenia
do infuzji i doczonego worka chronicego przed wiatem. Z powodu
wraliwoci na wiato substancji czynnej fiolki naley wyjmowa z
pudeka tylko bezporednio przed uyciem. Zapewni utrzymanie min.
30 minutowego okresu infuzji. W trakcie dalszego leczenia naley
stosowa od 300 mg do 600 mg kwasu -liponowego w formie
doustnej. Przeciwwskazania: Nie naley stosowa Thiogamma
Turbo-Set u pacjentw ze stwierdzon nadwraliwoci na kwas -
liponowy lub jakkolwiek substancj pomocnicz. Nie naley
stosowa Thiogamma Turbo-Set u dzieci i modziey oraz pacjentw
z niewydolnoci wtroby i nerek z uwagi na brak bada klinicznych w
tych grupach. Specjalne ostrzeenia i rodki ostronoci dotyczce
stosowania: Podczas pozajelitowego podawania produktu
wystpoway reakcje nadwraliwoci wczajc wstrzs
anafilaktyczny. Z tego powodu naley odpowiednio monitorowa
pacjenta. W przypadku pojawienia si wczesnych objaww (np.
wid, nudnoci, ze samopoczucie) naley natychmiast przerwa
leczenie i zastosowa inne leczenie jeli wskazane. Poniewa kwas -
liponowy moe powodowa hipoglikemi, naley monitorowa
stenie cukru we krwi u pacjentw z cukrzyc. Objawy parestezji
mog czasowo pogorszy si na pocztku leczenia. W pojedynczych
przypadkach u pacjentw z niewyrwnan lub nieprawidowo
kontrolowan cukrzyc oraz w zym stanie oglnym moe doj do
cikich reakcji anafilaktycznych. Interakcje z innymi produktami
leczniczymi i inne rodzaje interakcji: Zmniejszenie skutecznoci
cisplatyny w czasie jednoczesnego stosowania z produktem
leczniczym Thiogamma Turbo-Set. Dziaanie insuliny i doustnych
lekw przeciwcukrzycowych obniajce stenie glukozy we krwi
moe zosta nasilone. Z tego powodu zaleca si cis kontrol
stenia glukozy we krwi. Uwaga: Poczas stosowania kwasu -
liponowego pacjenci z polineuropati cukrzycow powinni
bezwzgldnie unika spoywania alkoholu. Odnosi si to rwnie do
czasu, w ktrym nie prowadzi si leczenia. Dziaania niepodane:
Zaburzenia krwi i ukadu chonnego: bardzo rzadko po podaniu
doylnym kwasu -liponowego obserwowano pojedyncze przypadki
zaburzenia krzepliwoci. Zaburzenia metabolizmu i odywiania: bardzo
rzadko hipoglikemia. Zaburzenia ukadu immunologicznego: czsto
nieznana: mog wystpi ukadowe reakcje alergiczne wczajc
wstrzs. Zaburzenia ukadu nerwowego bardzo rzadko: zmiany lub
zaburzenia zmysu smaku, bardzo rzadko: po doylnym podaniu
kwasu -liponowego, obserwowano pojedyncze przypadki drgawek,
czsto nieznana: po szybkim wstrzykniciu mog wystpi takie
objawy jak uczucie ucisku w gowie, jednak ustpuj one
samoczynnie. Zaburzenia widzenia: bardzo rzadko: po doylnym
podaniu kwasu -liponowego, obserwowano pojedyncze przypadki
podwjnego widzenia. Zaburzenia skry i tkanki podskrnej bardzo
rzadko: Po doylnym podaniu kwasu -liponowego, obserwowano
pojedyncze przypadki plamicy, czsto nieznana: mog wystpi
alergiczne reakcje skrne z pokrzywk, widem, wypryskami i
wysypk. Zaburzenia oglne i stany w miejscu podania: bardzo rzadko:
istniej pojedyncze doniesienia o reakcjach w miejscu wstrzyknicia.
Zaburzenia ukadu oddechowego, klatki piersiowej i rdpiersia:
czsto nieznana: po szybkim wstrzykniciu mog wystpi takie
objawy jak niewydolno oddechowa, jednak ustpuj one
samoczynnie. Przedawkowanie: W przypadku przedawkowania
pacjent moe odczuwa nudnoci, wymioty, bl gowy. Po przyjciu
doustnej dawki pomidzy 10 a 40 gramw kwasu -liponowego w
poczeniu z alkoholem, obserwowano cikie zatrucia, niektre
koczce si mierci. Kliniczne objawy zatrucia mog pocztkowo
przyjmowa form niepokoju psychoruchowego lub zaburze
wiadomoci a nastpnie typowo cz si z uoglnionymi napadami
i wystpowaniem kwasicy. Jako konsekwencj zatrucia wysokimi
dawkami kwasu -liponowego obserwowano rwnie przypadki
hipoglikemii, wstrzsu, rozpadu mini prkowanych, hemolizy,
uoglnionego wykrzepiania wewntrznaczyniowego (DIC), supresj
szpiku kostnego oraz zaburzenia wielonarzdowe. Postpowanie w
przypadku zatrucia: Nawet jeli istnieje tylko podejrzenie zatrucia
kwasem -liponowym (np. > 6000 mg u dorosych lub > 50 mg/
kg masy ciaa u dzieci), zaleca si natychmiastowe przyjcie pacjenta
do szpitala oraz wdroenie postpowania stosowanego w przypadku
zatrucia (np. wywoanie wymiotw, pukanie odka, podanie wgla
aktywnego itd.). Leczenie napadw uoglnionych, kwasicy oraz
wszystkich zagraajcych yciu konsekwencji zatrucia musi w
pierwszej kolejnoci odbywa si na oddziale intensywnej opieki
medycznej i by dostosowane do objaww wystpujcych u pacjenta.
Do tej pory nie potwierdzono ugruntowanych korzyci ze stosowania
hemodializy, hemoperfuzji oraz technik filtracji jako wymuszonej
eliminacji kwasu -liponowego. Opakowanie zawiera: 1 lub 10 fiolek
po 50 ml. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: 20840.
Podmiot odpowiedzialny: Wrwag Pharma GmbH & Co. KG, Calwer
Str. 7, 71 034 Bblingen, Niemcy. Kategoria dostpnoci: produkt
leczniczy wydawany z przepisu lekarza do zastrzeonego stosowania-
Rpz. Pena informacja o leku dostpna na yczenie. Informacja
medyczna: Wrwag Pharma GmbH & Co. KG, Przedstawicielstwo w
Polsce, ul. Otbuska 15, 01-475 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax. 22
877 13, 70. www.woerwagpharma.pl
ROZMOWA NUMERU
Za cznij my od ra por tu, we dug kt re -
go Pol ska jest na 25. miej scu spo rd
34 kra jw, gdzie ba da no po ziom opie -
ki dia be to lo gicz nej. Dla cze go wy pa da -
my tak sa bo?
Rze czy wi cie wspo mnia ny in deks
przy go to wa ny zo sta w spo sb bar dzo
kom plek so wy i do kad nie po ka zu je, w
ja kim miej scu je ste my. Mo na po wie -
dzie, e w Pol sce dwa aspek ty opie ki
dia be to lo gicz nej ku le j naj bar dziej. Je -
den to fakt, e w za sa dzie si ona nie
roz wi ja oraz w mi ni mal nym stop niu
ada ptu je no we roz wi za nia i zdo by cze
na uki. W ci gu ostat niej de ka dy le cze -
nie cu krzy cy na wie cie bar dzo si
zmie ni o. Po ja wi y si no we le ki, a co -
raz wik sz ro l od gry wa le karz ro -
dzin ny i opie ka pie l gniar sko -edu ka -
cyj na, po nie wa ka dzie si na cisk na
in ten syw n te ra pi od mo men tu roz po -
zna nia. Jak si oka za o, u cho rych z
wie lo let ni, za awan so wa n cu krzy c
d e nie do ide al ne go po zio mu cu kru
nie wie le ju da je, na to miast u osb,
kt re do pie ro za cho ro wa y, trze ba d -
y do jak naj lep szych tj. jak naj bli -
szych nor mie wy ni kw.
Ob ser wu jc ten po stp nie da si nie
za uwa y, e w na szym kra ju dzie je si
le. Do szo na wet do te go, e w tej
chwi li wik szo le kw, kt re mo na
sto so wa w le cze niu cu krzy cy, nie jest
re fun do wa na.
Dru gi ele ment, w kt rym wy pa da my
sa bo, to wa ci we zwal cza nie po wi -
ka na czy nio wych cu krzy cy. Przy ka -
dem, na kt rym naj le piej wi da ten
pro blem, jest le cze nie sto py cu krzy co -
wej, gdzie fi nan so wa nie zo sta o tak
skal ku lo wa ne, e ko rzyst niej sza od in -
ter dy scy pli nar ne go le cze nia za cho -
waw cze go oka zu je si am pu ta cja ko -
czy ny. Bra ku je zro zu mie nia za rw no
ze stro ny de cy den tw, jak i Na ro do we -
go Fun du szu Zdro wia. Przy kil ku
zmia nach or ga ni za cyj nych, m.in. po
od po wied nim prze su ni ciu rod kw,
ta opie ka mo ga by by du o lep sza.
Or ga ni za cja ochro ny zdro wi to jed no.
Dru ga kwe stia do ty czy wie dzy le ka rzy
na te mat cu krzy cy. Jak mo e my oce ni
j w POZ?
Na tym eta pie, w kt rym pa cjen ci s
le cze ni przez le ka rzy ro dzin nych, tak
na praw d opie ka dia be to lo gicz na wy -
ma ga nie ty le wiel kiej wie dzy, co cza su.
Po st po wa nie u cho re go z no wo roz po -
zna n cu krzy c po win no bo wiem po le -
ga na je go ci gej edu ka cji i re edu ka -
cji, re gu lar nych wi zy tach i ba da niach
kon tro l nych, aby w od po wied nim cza -
sie w czy ko lej ne le ki. Tych, kt re
mo na wpro wa dza na po zio mie POZ,
jest jed nak bar dzo nie wie le re fun do -
wa ne s za le d wie trzy gru py le kw:
met for mi na, po chod ne sul fo ny lo mocz -
ni ka i akar bo za. To, e re fun da cja nie
obej mu je le kw now szych (cho wca le
nie ta kich no wych), sku tecz nych i bez -
piecz niej szych, na pew no utrud nia le -
cze nie na po zio mie POZ. Wy da je si
za tem, e wrd le ka rzy ro dzin nych nie
ma pro ble mu bra ku wie dzy, a ra czej
wy st pu je za or ga ni za cyj a. Kil ka lat te -
mu NFZ zde cy do wa si pa ci trzy -
krot nie wi cej za wi zy ty osb z cu krzy -
c, co zmo ty wo wa o le ka rzy ro dzin -
nych do szu ka nia ta kich cho rych. Wy -
kry wal no wzro sa, ale po nie wa pat -
nik nie wy ma ga wik szej ilo ci ba da
la bo ra to ryj nych u osb z cu krzy c, le -
ka rze wy ko nu j je tyl ko wte dy, gdy s
nie zbd ne, ra cjo nal nie go spo da ru jc
swo imi nie wiel ki mi rod ka mi. Tu taj te
jest du e po le do zmia ny fi nan so wa nia.
Przy wy kry wa niu cu krzy cy istot n
ro l od gry wa czas. Kie dy mo e my po -
wie dzie, e cho ro ba zo sta a zdia gno -
zo wa na za p no?
W le cze niu cu krzy cy naj wa niej sze
jest za po bie ga nie po wi ka niom, aby
wy so ki po ziom cu kru nie uszka dza na -
czy krwio no nych, co ma miej sce ju
na sa mym po czt ku cho ro by, cz sto
du go przed jej roz po zna niem. Pa cjent
te go nie od czu wa, po nie wa przez du -
gi czas hi per gli ke mia nie da je ad nych
ob ja ww. Cho dzi za tem o szu ka nie
cho rych bez ob ja wo wych, kt rzy nie
ma j jesz cze uszko dzo ne go uka du
kr e nia. Kie dy b dzie my re gu lo wa
u nich po ziom cu kru, b d mo gli y
z cu krzy c wie le lat i nie roz wi n si
u nich ad ne po wi ka nia. Z ko lei od -
wrot na sy tu acja, czy li roz po zna nie cu -
krzy cy w mo men cie, kie dy do szo ju
np. do za wa u ser ca czy uda ru m zgu,
jest sza le nie nie ko rzyst na dla pa cjen ta.
Ww czas wy rw na nie cu kru nie od -
wr ci ju za ist nia ych uszko dze.
Czy za po bie ga nie po wi ka niom jest
a twiej sze, je li sku tecz nie wy kry wa my
pa cjen tw ze sta nem przed cu krzy co -
wym?
W prze ci wie stwie do sa mej cu krzy -
cy stan prze d cu krzy co wy (czy li sy tu -
acja, gdy hi per gli ke mia na czczo przyj -
mu je war to ci mi dzy 100 a 125 wcz -
nie lub w te cie do ust nym ob ci e nia
75 g glu ko zy cu kier wy no si od 140 do
199 mg/dl) jest od wra cal ny. Po 6-8 la -
tach ok. 1/3 pa cjen tw wy zdro wie je,
tzn. ich po ziom cu kru we krwi ule gnie
nor ma li za cji, u 1/3 roz wi nie si cu krzy -
ca, a resz ta wci po zo sta nie ze sta nem
przed cu krzy co wym. Za le y to w gw -
nej mie rze od zmia ny try bu y cia.
Mo na te spo tka si z po gl dem, e
stan przed cu krzy co wy de fac to jest ju
cu krzy c, po nie wa wy st pu j ww -
czas ty po we dla tej cho ro by ob ja wy w
po sta ci uszko dze nia ob wo do we go
uka du ner wo we go czy neu ro pa tii cu -
krzy co wej. Ze wzgl du na te za gro e -
nia re ko men du je si, aby u osb tych
sto so wa met for mi n, czy li lek, od kt -
re go za czy na my le cze nie cu krzy cy.
Zmniej sza to ry zy ko za cho ro wa nia na -
wet o 1/3 w ci gu 3-4 lat
Jed nym z czyn ni kw pre de sty nu j -
cych do cu krzy cy jest wiek. Po wo li jed -
nak cho ro ba za czy na do ty ka tak e
dzie ci. Jak wy gl da sy tu acja epi de mio -
lo gicz na w Pol sce?
Rze czy wi cie w ostat niej de ka dzie
opi su je si w li te ra tu rze znacz ny
wzrost za cho ro wa na cu krzy c ty pu 2
u dzie ci oty ych. Ten pro blem w Pol sce
jest jed nak mar gi nal ny, do ty czy ra czej
Sta nw Zjed no czo nych czy kra jw la -
ty no skich. Ale oczy wi cie ist nie je ta ki
trend i na le y go od wra ca. To jed nak
prze kra cza mo li wo ci sa mych le ka rzy,
po nie wa wy ma ga edu ka cji i mo dy fi ka -
cji sty lu y cia dzie ci. Do czyn ni kw ry -
zy ka, na kt re ma my wpyw, na le
nad wa ga i sie dz cy tryb y cia (brak ak -
tyw no ci fi zycz nej). Oczy wi cie le ka -
rze nie ma j na rz dzi, by to kon tro lo -
wa, tro ska o prze strze ga nie za sad
zdro we go sty lu y cia to przede wszyst -
kim do me na zdro wia pu blicz ne go.
War to przy tym pod kre li, e rze czy -
wi cie dia gno zu je my w Pol sce cu krzy -
c u co raz mod szych, na wet trzy dzie -
sto let nich pa cjen tw za zwy czaj osb
oty ych.
Czy ozna cza to, e le ka rze ro dzin ni
po win ni ozna cza po ziom cu kru u
wszyst kich do ro sych pa cjen tw?
Zde cy do wa nie tak. Od lat nie zmien -
nie re ko men du je my, by ka da oso ba
po wy ej 45. ro ku y cia mia a ozna cza -
ny po ziom cu kru co trzy la ta, a pa cjen -
ci z grup ry zy ka raz w ro ku. Przy
czym po j cie gru py pod wy szo ne go ry -
zy ka jest tu sze ro kie obej mu je oso by
z nad wa g, nad ci nie niem, cho ro ba mi
uka du kr e nia, z prze by t cu krzy c
ci o w czy po pro stu pro wa dz ce sie -
dz cy tryb y cia. Na szcz cie wie lu le -
ka rzy ro dzin nych to ro bi, naj wa niej -
sze jest za tem do tar cie do tych pa cjen -
tw, kt rzy nie od wie dza j ga bi ne tw
re gu lar nie. (dm)
EKSPERT PRZYPOMINA
U wszystkich pacjentw powyej 45. r..
Naley oznacza cukier raz na 3 lata,
a w przypadku grup podwyszonego
ryzyka raz w roku.
Stan przedcukrzycowy wystpuje wtedy,
gdy hiperglikemia na czczo wynosi od
120 do 125 lub w tecie doustnym
obcienia glukoz cukier przyjmuje
wartoci od 140 do 199 wcznie.
Do czynnikw ryzyka cukrzycy nale
wiek, nadwaga i siedzcy tryb ycia, ale
rwnie inne choroby, np. nadcinienie.
Prof. dr hab. n. med.
Le szek Czu pry niak
jest spe cja li st cho rb we wntrz nych
i dia be to lo gii, pre ze sem Pol skie go To wa -
rzy stwa Dia be to lo gicz ne go oraz pra cow -
ni kiem Kli ni ki Cho rb We wntrz nych
i Dia be to lo gii Uni wer sy te tu Me dycz ne go
w o dzi. Na le y tak e do ci se go za rz -
du gw ne go Eu ro pej skie go To wa rzy -
stwa Ba da nad Po wi ka nia mi (Eu ro pe -
anAs so cia tion for the Stu dy of Dia be -
tes,EASD) jed ne go z naj wa niej szych
to wa rzystw dia be to lo gicz nych na wie -
cie. Am ba sa dor Ko ali cji Wcze sne go
Wy kry wa nia Cu krzy cy.
Stan przed cu krzy co wy jest od wra cal ny
O zna cze niu wcze sne go wy kry wa nia cu krzy cy roz ma wia my z prof. Lesz kiem Czu pry nia kiem.
Wycznym Grantodawc Projektu Koalicja wczesnego wykrywania
cukrzycy jest firma Teva. www.koalicjawcukrzycy.bestdoctor.pl
SYLWETKA
Kon rad Bo da, spe cja li sta me dy cy ny ra tun ko wej, przy zna je, e za rw no w pra cy, jak i w spo rcie wy bie ra in dy wi du alizm i od po wie dzial no.
Dok tor Bo da od kil ku lat jest czyn -
nym lek ko atle t. Je go przy go da ze
spor tem za cz a si jed nak du o
wcze niej ju w la tach li ce al nych, a
p niej stu denc kich, by trj skocz -
kiem i rzu ca oszcze pem. Upra wia
te wa ci wie wszyst kie spor ty ze spo -
o we: siat kw k, ko szy kw k, pi k
no n i rcz n. Przy zna je jed nak, e
za wsze ska nia si ra czej ku spor tom
in dy wi du al nym, ta kim jak dys cy pli ny
lek ko atle tycz ne. Na wet gra jc w
dru y nie, za wsze sta em na bram ce,
gdzie mia em wi cej in dy wi du al no ci
i od po wie dzial no ci wspo mi na.
Naj le piej pa mi ta
si pierw sze star ty
Po la tach prze rwy w ak tyw no ci fi -
zycz nej dok tor Bo da wr ci do lek -
ko atle ty ki. Te raz jed nak sku pi si na
rzu tach. Naj pierw do wie dzia si o
Igrzy skach Le kar skich w Za ko pa nem
i za cz si do nich przy go to wy wa.
P niej ko le dzy opo wie dzie li mu o
wia to wych Igrzy skach Za wo dw
Me dycz nych Me di ga mes. Na ko cu
usy sza o Zwiz ku We te ra nw Lek -
kiej Atle ty ki. Ka len darz star tw w
na tu ral ny spo sb za cz si po sze -
rza. Obec nie osiem dzie si ra zy w
ro ku star tu j w za wo dach ran gi mi -
strzostw wia ta, Eu ro py lub Pol ski.
Nie daw no zo sta em wy bra ny na sta -
no wi sko wi ce pre ze sa Pol skie go
Zwiz ku We te ra nw Lek kiej Atle ty ki
ds. spor to wych, wic za cz em te
zaj mo wa si or ga ni za cj te go ty pu
spo tka. Na ra zie sku piam si na tych
or ga ni zo wa nych dla we te ra nw, ale
po wo li po ma gam te w przy go to wy -
wa niu mi strzostw le kar skich opo -
wia da Bo da.
Do da je, e sport po czt ko wo by tyl -
ko hob by, kt re po zwa la o od re ago -
wa stre sy, ale te raz sta si war to ci
sa m w so bie. Pra cu j w ra tow nic -
twie me dycz nym, jest to pra ca do
ob ci a j ca psy chicz nie. W pew nym
mo men cie za bar dzo si w niej za -
mkn em i za cz em szu ka cze go,
co by o by od skocz ni wy ja nia.
To prze gra ne mo bi li zu j
do tre nin gw
Dok tor Bo da bar dzo do brze pa -
mi ta przede wszyst kim swo je pierw -
sze star ty za rw no w Igrzy skach Le -
kar skich, jak i na Me di ga mes. Tak na -
praw d jed nak naj lep szym je go wspo -
mnie niem jest pierw szy zo ty me dal
na Mi strzo stwach Eu ro py w rzu tach
nie ty po wych w Niem czech. Ww czas
pierw szy raz, kie dy sta n na po dium,
za gra no mu hymn na ro do wy. Po -
wiem szcze rze, e na szcz cie nikt
nie wi dzia, jak dr mi ko la na. To
nie sa mo wi te uczu cie sta n na naj -
wy szym stop niu po dium i usy sze
Ma zur ka D brow skie go. Nie da si
te go za po mnie opo wia da.
Kon rad Bo da przy zna je, e cho o
zwy ci stwach pa mi ta si naj cht niej,
to nie mo na za po mi na o po ra kach,
kt re w spo rcie oczy wi cie te si zda -
rza j. Ale wa nie ta kie sy tu acje sprzy -
ja j za an ga o wa niu w tre nin gi. Cza -
sa mi mie je my si, e ka dy z nas ma
swo j zmo r, kt r pr bu je po ko na.
Na jed nym star cie ja je stem ni dla ko -
go, kto przy ko lej nej oka zji mnie wy -
prze dza, sta jc si jed no cze nie zmo r
dla mnie. W ten spo sb bu du je my w
so bie ch do star tw, do tre nin gw.
Po ra ki przy po mi na j te o ogra ni cze -
niach na sze go cia a, o tym, e pew nych
rze czy po pro stu si nie prze sko czy
wy ja nia.
Bo da pod kre la, e przy ca ej tej ry -
wa li za cji za wo dy me dy kw i we te ra -
nw prze bie ga j za wsze w bar dzo sym -
pa tycz nej at mos fe rze, bez le po j tej
za wi ci. Uczest ni cy cz sto udzie la j so -
bie na wza jem rad, co po pra wi w cza -
sie za wo dw, by by lep szym.
Ja ko le karz Kon rad Bo da zda je so -
bie spra w, e sport czy si z me dy cy -
n w wie lu aspek tach. W je go przy pad -
ku cho dzi o m.in. o te zdro wot ne w
pew nym mo men cie wa y ok. 150 kg,
ale w ci gu trzech lat uda o mu si
zrzu ci ok. 30 kg. Jak m wi, za wdzi -
cza to tre nin gom i po mo cy swo jej die -
te tycz ki, dr Sta sia kow skiej-Gro chow -
skiej. De kla ru je, e ten wy nik te spr -
bu je jesz cze po pra wi.
Cza sa mi przyj mu j pa cjen tw tak e
pry wat nie. Zde cy do wa nie a twiej jest
mi te raz za ch ci ich do zdro we go try -
bu y cia, ak tyw no ci. Kie dy wi dz, e
sam upra wiam sport, a mo je BMI zbli -
a si do nor my, je stem bar dziej wia ry -
god ny przy zna je. Do da je, e sport
przy da je si tak e w pra cy, bo wzma ga
za rw no spraw no fi zycz n, jak i si .
Przy da je si te oso bo wo spor tow ca,
po nie wa dzi ki ak tyw no ci czo wiek
jest pew ny swo ich si, nie tyl ko fi zycz -
nych, ale i zawodowych.
Du y zwie rzy niec
wy ma ga za in te re so wa nia
Nie tyl ko sport jest dla Kon ra da Bo -
dy spo so bem na od re ago wa nie co -
dzien nych stre sw. Jak m wi, dru g
od skocz ni, dzi ki kt rej mo e si wy -
ci szy, jest dom, gdzie cze ka j na nie go
o na, dwie pra wie do ro se cr ki oraz...
a je de na cie ko tw i czte ry psy. Jak
sam przy zna je, ta kie stad ko zwie rzt
te wy ma ga za in te re so wa nia.
Cza sem wy star czy usi na ka na -
pie i na tych miast znaj d si przy mnie
dwa, trzy ko ty. Ta obec no opar ta jest
na za sa dzie da nia ga ska nia, dra pa -
nia, przy tu la nia. Ta ki kon takt na pew -
no po zwa la mi si wy ci szy m wi.
Ma jc pod da chem tak du o zwie -
rzt, nie spo sb nie po zna ich spe cy fi -
ki. Dok tor Bo da wie ju, e cho ko ty
cz sto zaj mu j si sa me so b, kie dy ze -
chc wej w in te rak cj z czo wie kiem,
to nie po zo sta wi mu wy bo ru. Cza -
sem mie j si, e pies jest ta kim od -
bior ni kiem: mie je si wte dy, kie dy ja, a
gdy jest mi smut no, on te mar kot nie je.
Z ko lei ka dy kot ma swj in dy wi du al -
ny cha rak ter, kt ry na rzu ca czo wie ko -
wi opo wia da.
Czas sp dzo ny w do mu nie ogra ni cza
si tyl ko do opie ki nad zwie rz ta mi.
Dok tor Bo da oko o rok te mu, za ch -
co ny przez cr ki, wr ci do skle ja nia
mo de li re duk cyj nych sprz tu woj sko -
we go. In na pa sja czy go z o n jak
ar tu je, ich za da niem jest pod no sze nie
red nie go po zio mu czy tel nic twa w Pol -
sce. Ku pu j bo wiem du o ksi ek w
ka dej for mie: pa pie ro wej, elek tro nicz -
nej czy au dio bo okw.
W ra tow nic twie je stem z wy bo ru
Dok tor Bo da ni gdy nie mia wt pli -
wo ci, e chce by le ka rzem, cho w je -
go ro dzi nie nie by o ad nych tra dy cji
me dycz nych. Pierw szym dy plo mem,
kt ry zdo by, by dy plom pie l gniar ski.
Tro ch przez nie szcz li we zrz dze nie
lo su sko czy li ceum me dycz ne w War -
sza wie. Tu przed eg za mi na mi do
szko y red niej za ma r k i aby nie
tra ci ro ku, sko rzy sta z p niej szej re -
kru ta cji do li ceum me dycz ne go.
Wszy scy my le li, e wy nio s si
stam td po p ro ku, na to miast mi to
od po wia da o. Wy nio sem stam td bar -
dzo wie le: upew ni em si, e jed nak
me dy cy na, bar dzo do brze po zna em jej
pod sta wy, ale te na uczy em si sza -
cun ku do pie l gnia rek. Do dzi bar dzo
do brze wsp pra cu je mi si z per so ne -
lem red nim. Ta re la cja opie ra si na
wza jem nym sza cun ku wspo mi na.
Pierw sze czte ry la ta stu diw uko -
czy na Woj sko wej Aka de mii Me dycz -
nej, ale ze wzgl dw ro dzin nych prze -
nis si na war szaw ski UM. Na dal jed -
nak to woj sko wa aka de mia jest dla nie -
go Al ma Ma ter, tam po zna te wie lu
przy ja ci, i to w wie ku od 28 do po nad
70 lat. Jak opo wia da, two rz dzi pacz -
k spor tow cw, kt rzy wpa dli na sie bie
i trzy ma j si ra zem.
Do sa me go ra tow nic twa me dycz ne -
go tra fi po czt ko wo przy pad kiem.
Prak tycz nie ca y czas chcia by pe -
dia tr. Po nie wa sko czy sta po dy -
plo mo wy w 1998 ro ku, kie dy po ja wi -
y si za wi ro wa nia zwi za ne m.in. z
ka sa mi cho rych, na trzy mie si ce tra -
fi do po go to wia, e by po pro stu mie
pra c i za rob ki. Po tym okre sie
stwier dzi, e jest to miej sce, w kt -
rym chce zo sta. My l, e w tym
przy pad ku zde cy do wa y kwe stie po -
dob ne jak te przy wy bo rach spor to -
wych, czy li mo li wo sa mo dziel ne go
dzia a nia, wzi cia od po wie dzial no ci
za to, co si ro bi. Mnie to bar dzo od -
po wia da za pew nia. Do da je, e na le -
y do przed sta wi cie li pierw sze go po -
ko le nia le ka rzy pra cu j cych w ra tow -
nic twie me dycz nym z wy bo ru. W tej
chwi li ju od 16 lat pra cu je w kil ku
po go to wiach.
Roz ma wia a Dag ma ra Mo szy ska
Stan na podium i usysze hymn to niesamowite uczucie
Kon rad Bo da
jest spe cja li st me dy cy ny ra tun ko wej.
Miesz ka w Brwi no wie nie da le ko War sza -
wy z o n Mo ni k i dwie ma cr ka mi.
Pra cu je w sto ecz nym Lot ni czym Po go -
to wiu Ra tunkowym. Uczest ni czy m.in.
w Ha lo wych Mi strzo stwach Pol ski We te -
ra nw Lek kiej Atle ty ki, Mi strzo stwach
Eu ro py w Rzu tach czy Mi strzo stwach
Pol ski w Ra tow nic twie Me dycz nym i
Dro go wym, wie lo krot nie zdo by wa jc
me da le. Je go ulu bio n dys cy pli n s
rzu ty, zwasz cza oszcze pem. Od 2014
ro ku jest wi ce pre ze sem Pol skie go Zwiz -
ku We te ra nw Lek kiej Atle ty ki ds. spor -
to wych.
FOTOKRONIKA
Naj lep sze ak cje pro fi lak tycz ne na gro dzo ne
Jed na z naj wik szych im prez ko lar -
skich le ka rzy wci si roz wi ja i przy -
ci ga co raz wi cej uczest ni kw. W te -
go rocz nej, trze ciej ju edy cji, na star -
cie sta n o 78 uczest ni kw i 20
uczest ni czek z Pol ski, Czech, Au strii,
Nor we gii i Woch.
Zmo dy fi ko wa ne tra sy ro we ro we
oka za y si na ty le wy ma ga j ce, e
spro sta li im je dy nie me dy cy z na sze go
kra ju i Czech wy gry wa li my za rw -
no w gru pie stu den tw i le ka rzy, jak
i w kla sy fi ka cji Open. Zwy ciz c ca e -
go wy ci gu zo sta Oskar Plu ci ski
(Eu ro Bi ke Kacz ma rek Elec tric
Te am), stu dent sto ma to lo gii z Lu bli -
na. Tu za nim upla so wa si Woj -
ciech Szczot ka, le karz z So li, wie lo -
krot ny Mistrz Pol ski Le ka rzy. Naj -
szyb sz le kar k nie zmien nie od lat
jest Agniesz ka Bo le sta -Za rzecz na
(OIL War sza wa). Kla sy fi ka cj OPEN
Ko biet, rw nie po raz trze ci, wy gra a
Kin ga Ja niak (Ma xxbi ke Te am,
Zdu ska Wo la). (dm)
World Me di cal MTB Cham pion ships, 20-21
czerw ca 2014, Zgierz Ma lin ka
Tegoroczne miejsce Zlotu okazao si na tyle gocinne, e jego organizator, dr Grzegorz
Krzyanowski, ma zamiar wrci tam za rok.
Wielokilometrowa, widowiskowa kolumna lekarzy na motocyklach przejechaa ze Soku
do odzi tras szybkiego ruchu.
Niewielu uczestnikw przejechao trudn tras
tak spokojnie, jak Mateusz Adamkiewicz.
Mar tin La ve cek z Czech z po wo du sab szych
mo men tw do tar na me t ja ko 13.
Podczas ceremonii dekoracji najlepsi zawodnicy otrzymali medale z rk wiceprezesa Okrgowej
Rady Lekarskiej w odzi, dr. n. med. Lesawa Pypecia.
Te go rocz ny, dzie si ty Ogl no pol ski
Zlot Mo to cy klo wy Le ka rzy Do ctoR -
Ri ders, od by si na So ku w oko li -
cach Be cha to wa. Nie mo go za brak -
n atrak cji w po sta ci zjaz du do jed -
ne go z naj wik szych do w po od -
kryw ko wych, czy li wy ro bi ska Ko -
pal ni W gla Bru nat ne go Be cha tw.
Kul mi na cyj nym mo men tem pit ko -
wej imprezy by o wr cze nie ju bi le -
uszo wych me da li i wy r nie za za su -
gi dla Klu bu. P niej sze ta ce trwa y -
by do ra na, gdy by nie wia do mo so -
bot nich emo cji: prze jaz du do o dzi
i pa ra dy uli c Piotr kow sk oraz sen ty -
men tal nej wi zy ty w sie dzi bie izby le -
kar skiej na Czer wo nej i w pa bia nic -
kim MO SiR, gdzie od by si pierw szy
Zlot. W ple ne ro wej za ba wie z ogni -
skiem, fa jer wer ka mi, uro czy stym przy -
j ciem no wych czon kw i pre mie ro -
wym wy ko na niem hym nu Klu bu nie
prze szko dzi na wet deszcz. Gw nym
or ga ni za to rem spo tka nia by dr n.
med. Grze gorz Krzy a now ski. (dm)
Ju bi le usz 10-le cia Klu bu Do ctoR Ri ders, 28-
31 sierp nia 2014, Sok
Sen ty men tal na po dr mo to cy kla mi
Trze ci Me di Cup w ran dze
mi strzostw wia ta
Pod czas VI De ba ty Eks per tw Flu
Fo rum wy r nio no sa mo rz dy, re ali -
zu j ce pro gra my pro fi lak tycz ne w za -
kre sie gry py.
Do te go rocz nej ak cji kon kur su przy -
st pi o po nad 30 jed no stek. Trzy spo -
rd nich otrzy ma y ty tu No we go
Li de ra Ogl no pol skie go Pro gra mu
Zwal cza nia Gry py (gmi na Gar bat ka -
-Let ni sko, gmi na Sko czw i po wiat
po zna ski). Ko lej ne 21 sa mo rz dw
zo sta o wy r nio nych ja ko Su per Li -
der OPZG na le do nich mia sta
Cz sto cho wa, Gnie zno, Su ched niw,
Kiel ce, Kra kw, Le gio no wo, Lu blin,
No wy Scz, Otwock, Pock, Ra dom,
Ra wa Ma zo wiec ka, Skier nie wi ce, So -
cha czew i Wro caw oraz gmi ny Gr -
jec, Mia sto Rze szw, Miej ska San do -
mierz, Mi la n wek, Wo o min i Zie lon -
ka. (dm)
VI De ba ta Eks per tw Flu Fo rum, 16 wrze nia
2014, War sza wa
Tegorocznych laureatw akcji wybraa Rada Naukowa Oglnopolskiego Programu
Zwalczania Grypy.
f
o
t
.

M
a
g
d
a
l
e
n
a

W
j
c
i
k
f
o
t
.

M
a
g
d
a
l
e
n
a

W
j
c
i
k
f
o
t
.

M
a
g
d
a
l
e
n
a

W
j
c
i
k
f
o
t
.

M
a
c
i
e
j

N
o
w
o
s
a
w
s
k
i
Silna reprezentacja kobiet gotowa
do startu.

Praktyka Lekarska - Pazdziernik - 2014 - Łukaszewicz Publikacja PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Praktyka Lekarska - Pazdziernik - 2014 - Łukaszewicz Publikacja PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

praktyka

Ag+ EXTRA wo bec

Ag+* wy ka za o 95% wik sz re duk cj bio fil mu po sze ciu

Ag+* na prze wle ke owrzo dze nia yl ne

Ba da nie to po twier dzi o efek tyw no dzia a nia opa trun ku cz ce go

Ag+ Extra wpy wa

Ag+ Extra biofilm ma godnego siebie przeciwnika

You might also like