DC DANH Codonopsis Radix H Campanulaceae LOI CHUN Codonopsis pilosula (FRANCH.) NANNF. ( ng sm dang shen) Codonopsis pilosula NANNF. var. modesta (NANNF.) L.T. SHEN ( t hoa ng sm su hua dang shen) Codonopsis tangshen OLIV. ( xuyn ng sm chuan dang shen) TING ANH codonopsis root TING NHT tojin TING HN dangsan SCH XUT HIN U TIN Encountering the Sources of the Classic of Materia Medica TNH CHT ngt, bnh QUY KINH Ph, T C TNH CHNH b Trung Tiu, lm mnh (kin) T Kh v Ph Kh LIU DNG 6-9g. Khi cn n liu ln, 30g c th c dng. CN TRNG & CHNG CH NH Dng cn trng cc trng hp c Thc t. Xem C T di. Tc dng & Ch nh B Trung Tiu v lm mnh Kh: cho km n, nhc, chn tay r ri, tiu chy, ma, hoc cc bnh mn tnh c H T Kh. Cng cc cc triu chng sa tr d con, d dy, hoc trc trng ho try T Kh. - Vi Phc Linh (Poria fu ling) cho H T Kh v H V Kh c nhc, cm gic y bng, v phn lng, nh T Qun T Thang (Four-Gentleman Decoction si jun zi tang). - Vi Bch Trut (Atractylodis macrocephalae Rhizoma bai zhu) cho km n, phn lng, v nn ma do H T Kh, nh trong Kin T Hon (Strengthen the Spleen Pill jian pi wan). - Vi ng Quy (Angelicae sinensis Radix dang gui) v Thc a Hong (Rehmanniae Radix preparata shu di huang) cho chng mt, yu v nhc i km vi Kh v Huyt khng . B Ph: cho Ph H vi ho mn tnh v th gp, hoc nhiu m do H T Kh. - Vi Hong K (Astragali Radix huang qi) cho nhc, th gp, tiu chy, v km n do H Kh ca T v V. Thm T Uyn (Asteri Radix zi wan) v Tang Bch B (Morti Cortex sang bai pi) cho ho do H v cn kit Ph Kh. Cn c dng vi cc v thuc gii phn Biu hoc tiu thot xung khi biu hin gm s H Kh ng k. nhng trng nh th, v thuc h tr Chnh Kh cn cc v thuc khc trc t bnh. - Vi ng Quy (Angelicae sinensis Radix dang gui) v i Hong (Rhei Radix et Rhizoma da huang) cho Thc L i km bi H ng k. - Vi T T Dip (Perillae Folium zi su ye) v Tin H (Peucedani Radix qian hu) cho Phong Hn phn Biu cm vo do H Kh cn bn, nh Sm T m (Ginseng and Perilla Leaf Decoction shen su yin) Nhn xt Ngt v bnh, ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) b c T Kh v Ph KH vi bn tnh iu ha v du nh m khng lm kh cng khng gy no d. V Kh di do sinh Huyt v Dch, ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) cng gin tip ng gp cho s cung cp bnh thng ca Huyt v Dch. Thoroughly Revised Materia Medica ni l n b Trung, lm mnh Kh, iu ha T v V, v loi b kh chu c kht v yu t, Kh yu Trung Tiu. Omissions from the Grand Materia Medica thm l n cha H Ph v lm mnh Ph Kh. C ch Kt hp Chn lc VI PHC LINH (Poria fu ling) y l s kt hp hay c dng, v hai v thuc b cho nhau rt tt. C hai v thuc b T Kh, d ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) mnh hn vic ny, cn Phc Linh (Poria fu ling) cht Thp ra v trnh c bt k s no d no do vic b. S kt hp l ph hp bt c khi no H T v V dn ti cc triu chng nh chng mt, m mt, th gp, nhc, km n, cm gic y bng, phn lng v tiu chy. So snh VI NHN SM (Ginseng Radix ren shen) Thm ch tn i Dc in th k 16, ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) vn c coi l bin th ca Nhn Sm (Ginseng Radix ren shen). n c m t l n t Shangdang [ngy nay l tnh Sn Ty], di v vng, c hnh ging Phng Phong (Saposhniloviae Radix fang feng). N khng c nhn dng ng n n tn s xut bn vo nm 1751 ca Thoroughly Revised Materia Medica, ci cho ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) mt u mc ring. ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) b Kh, gin tip lm mnh Huyt v Dch, nhng n khng c sc mnh to ln ca Nhn Sm (Ginseng Radix ren shen) b Chnh Kh v sinh Dch trc tip. Tc dng ca n cng gii hn cho T v Ph, cn Nhn Sm (Ginseng Radix ren shen) rng hn nhiu tc dng ca n. D ng Sm (Codonopsis Radix dang shen) km mnh hn Nhn Sm (Ginseng Radix ren shen), n hon ton cho vic dng lm sng hng ngy khi chng trng H khng trm trng. Do n hay c dng nh l v thuc thay th r tin cho v thuc trong nhiu bi thuc. Tuy nhin, Nhn Sm (Ginseng Radix ren shen) phi c dng khi bnh nghim trng hoc cn cu ngay lp tc, nh bnh sp cht hoc xut huyt nhiu, nh c Sm Thang (Unaccompanied Ginseng Decoction du shen tang). Chng ch nh truyn thng Vic dng n b cm nhng ngi c Hm Kh gy ra cung v Ha. (Materia Medica of Combinations). c t V thuc ny c c t rt thp v khng c tc dng ph trong di liu dng bnh thng. Qu liu (30-60g) c th dn ti cc tc dng ph nh au hng, tai, m mt, cho tht chn, mt cn bng, mt hng, ging yu. liu rt cao (trn 60g mi ngy) cc tc dng ph nh kh chu vng trc tim v lon nhp tim c bo co. Nhng triu chng ny mt i ngay tc th khi vic dng v thuc c ngng li. Danh php & Bo ch c trng rng ri Trung quc, nhng cng c thu hi t t nhin, t nht mi mt cy c lit trong y vn nh l v thuc ny, c phn bit da vo c s ca bin th thc vt v ni n c trng (xem LOI THAY TH v BIN TH A PHNG di). Thi xa, dng u tin trng v thuc l vng Thng ng ca tnh Sn Ty, nn n c th gi l Thng ng Sm ( shang dang shen). Vng ny sau i tn l L Chu, nn tn gi L ng Sm ( lu dang shen) thng c dng cho cng cy thuc. Mt vng trng khc ni ln cc tnh Thim Ty v Cam Tc xa hn v pha Ty, nn cho ra cc tn Ty ng Sm ( xi dang shen). Tuy nhin, trong nhm ny, sn phm ca Nam Thim Ty, quanh ni Ng i, c bit l i ng Sm (() tai dang shen), th dy, nhiu tht, rt ngt v hng trong m c th ng gi, c bit bi s tng i him ca n. N hon ton him bn ngoi Trung quc. Hoa kiu thch cc r mc hoang m c ch bng cch hi vi ru, th chuyn mu vng v v en gia, v bc l cc ng sc ngang gn ging Phng Phong (Saposhnikoviae Radix fang feng), do c tn l Phng ng Sm ( fang dang shen). Gi tr ny c l c khch l bi cc cu nh th ny trong Thoroughly Revised Materia Medica: Theo sch thuc xa, sn phm Thng ng l tt nht, nh Thng ng Sm tht th tht kh kim. Ch Phng ng Sm c v bnh, iu ha m lm nn s ng gi ca n. SAO NG SM (White Ginseng bai ren shen) Khc ngn hoc lt ca v thuc c sao kh hoc nc n khi hi vng. N cng c th c sao vi cc th nh cm, go trng, hoc t vng (hong th), hoc Halloysitum rubrum (chi shi zhi). Sao kh n gin thay i tnh n t bnh sang m v tng cng kh nng b T v V. Sao kh vi cm a li hiu qu b T ca n. Sao vi go trng, c gi l M Sao ng Sm ( mi chao dang shen), c hai lm mnh T v iu ha V, gim thc v do gim nh nht nguy c vic b s gy nn no d cho vic tiu ha. Sao vi t vng, n lm mnh T Kh, ngng tiu chy v gim bun nn. y c gi l Th Sao ng Sm ( tu chao dang shen). Sao vi Halloysitum rubrum (chi shi zhi), kh nng ngng tiu chy ca n c tng cng ln, v n c dng cc trng hp H T nghim trng c tiu chy lin tc. y cn c bit l Xch Thch Chi Sao ng Sm ( chi shi zhi chao dang shen) CHCH NG SM ( Prepared Codonopsis zhi dang shen) Cc khc hoc lt c trn vi mt v sau sao kh n khi ngm ht mt v v thuc tr nn vng sm. y cn c gi l Mt Chch ng Sm ( mi zhi dang shen). N cho php v thuc b c Kh Trung Tiu ln lm m T m. N ph hp cho cha T Kh v T m H, hoc H Kh v Huyt. Ch : C mt v thuc khc vi tn gi Minh ng Sm ( ming dang shen). y khng phi l Codonopsis, m l mt loi khc c v thuc ca chnh nh: Changii Radix (xem Chng 6). Tiu chun Cht lng Cht lng tt gm cc r dy, xoc vi v ngoi monngr, v mt ct tm cc, v v ngt. Cc d mng, nh c cht lng km. Loi thay th & bin th a phng Codonopsis tubulosa (Qun Hoa ng Sm guan hua dang shen, Bch ng bai dang) Qu Chu, Vn Nam, Ty Nam T Xuyn Codonopsis subglobosa (Cu Hoa ng Sm qiu hua dang shen) Ty T Xuyn, Ty Bc Vn Nam Codonopsis canescens (Hi Mao ng Sm hui mao dang shen) Codonopsis clematidea (Tn Cng ng Sm xin jiang dang shen) Tn Cng, Ty Ty Tng Codonopsis nervose (Mch Hoa ng Sm mai hua dang shen) T Xuyn, Vn Nam, Ty Tng Codonopsis subcapose (Tru nh ng Sm chou ting dang shen) T Xuyn, Vn Nam Codonopsis viridiflora (Lc Hoa ng Sm lu hua dang shen) Thim Ty, Cam Tc, Ninh H, T Xuyn, Thanh Hi Codonopsis cardiophylla (Quang Dip ng Sm guang ye dang shen) Sn Ty, Thim Ty, H Bc Codonopsis bulleyana (Hng B ng Sm hong pi dang shen) Cht gi Codonopsis lanceolate (Dng Nh yang ru): Cc r ngn, dng thoi, hi dy c cc so thn mn cm hoc chi u r, cu trc lng, d b, c ng nt v khe mt ct, hng t thm, v hi ng. Ngc li, r ca loi chun c ph dy c vi cc vng kt u. N cng nhng cu trc d xon, v d b; r lu nm cho thy cc ng nt mt ct. N thm, v hi ngt. Campanumoea javanica (i Hoa Kim Tin Bo ,Th Nhn Sm tu ren shen), Campanumoea javanica BL. Ssp. japonica (Kim Tin Bo jin qian bao): R phn nhnh hnh lng tr, con, di 8-20cm, ng knh 0.5-2 cm, c b ngoi nu vng vi cc rnh chy dc v li mn cm ng knh 0.2-0.4 mm, trng hoc vng trng, vi mt ct khng u, t htm v t v. Sphallerocarpus graculis Apiaceae (M Qu Cn mi guo qin): R hnh thoi, di 8-20cm, ng knh 0.5-2cm, b ngoi vng xm vi cc ru di v cc vt st trng hng ngang, v cu trc cng. N d b, c mt ct bt, khng u v tng, thm ging c ci, v v hi ngt. Tn gi khc Xuyn ng ( chuan dang) ng ng ( dong dang) L ng ( lu dang) iu ng ( tiao dang) Ty ng ( xi dang) Thng tin sn phm b sung Cht lng tt nht l Codonopsis pilosular var. modesta, c gi l Ty ng Sm ( xi dang shen), tip n l C. tangshen, c gi l iu ng Sm ( tiao dang shen), C. pilosula L ng( lu dang). Th cui trong nhng dng sn phm chnh trn th trng thuc ng y, n cng c cht lng cao C. pilosula n t vng Mn Chu, c bit l ng ng ( dong dang), v C. tubulosa, Bch ng ( bai dang), th cht lng km .