Podstawy psychologii wykad 1

Historia psychologii

Historia psychologii uprawianej w ramach filozofii rozpoczyna si w czasach Platona,
Sokratesa i Arystotelesa

Sowo psychologia pochodzi z jzyka greckiego
Grecki termin psyche oznacza umys lub dusz
logos-oznacza badanie lub dziedzin wiedzy
Psychologia oznacza zatem badanie umysu

Pocztki psychologii naukowej
1879 rok
Zaoenie przez Wilhelma Wundta pierwszego laboratorium psychologii
eksperymentalnej w Lipsku

Wilhelm Wundt (1832-1920)
niemiecki filozof, ktry jako pierwszy zacz uywa w odniesieniu do siebie
okrelenia psycholog
Pierwsz stosowan wwczas technik badawcz bya introspekcja
Introspekcja proces zdawania relacji z wasnych wiadomych dowiadcze
psychicznych czyli subiektywny opis myli i uczu dostarczany przez badanych
(wedug zaproponowanego przez Wundta schematu klasyfikacji dozna)
Pocztki psychologii naukowej

Subiektywno metody introspekcji bya gwnym powodem krytyki Wundta i jego
zwolennikw

Na pocztku XX wieku w psychologii jako dziedzinie naukowej panowa zamt
U jego podstaw tkwi niemal cakowity brak zgody midzy psychologami co do natury
wiadomoci (czyli przedmiotu psychologii)

W takich okolicznociach w 1913 roku na posiedzeniu Nowojorskiego Oddziau
Amerykaskiego Towarzystwa Psychologicznego na terenie Uniwersytetu Columbia
odby si wykad
Wygosi go trzydziestopicioletni badacz zachowania zwierzt John Watson
(1878-1958)

Watson wierzy, e mona zbudowa psychologi, ktrej obiektywnym przedmiotem
bada bdzie zachowanie, a nie wiadomo

Zdaniem Watsona
Jedyne, co jest obserwowalne, to zachowanie czowieka, i to ono, a nie psychika
powinno by przedmiotem zainteresowania psychologw

Niektre terminy psychologii bahawiorystycznej np. odruch warunkowy, Watson
zapoyczy od twrcy fizjologii wyszych czynnoci nerwowych Iwana Pawowa

Odruch - mimowolna reakcja na specyficzny bodziec
Warunkowanie klasyczne
Odruch bezwarunkowy (wrodzony)
(jedzenie-linienie si)
Odruch warunkowy (nabyty)
(dzwonek-linienie si)
Generalizacja bodca


Eksperymenty Johna Watsona
Procedura warunkowania reakcji strachu u 9-miesicznego Alberta (Little Albert)
Odruch bezwarunkowy (wrodzony)
(nagy gony dwik pacz w wyniku strachu)
Odruch warunkowy (nabyty)
(widok szczura pacz w wyniku strachu)
Generalizacja bodca

przeciwwarunkowanie
systematyczna desensytyzacja

Zachowanie reakcja na bodziec

Zdaniem Watsona prawdziwa psychologia powinna zajmowa si wycznie
obserwowalnymi zdarzeniami bodcami pochodzcymi ze rodowiska i reakcjami
organizmu
Umys w ogle nie powinien by przedmiotem psychologii

Behawioryzm -historyczna szkoa (oraz wspczesna perspektywa) w psychologii,
ktra prbuje uczyni z psychologii obiektywna nauk skoncentrowan wycznie na
zachowaniu z wykluczeniem procesw umysowych (Zimbardo, 2010, TI)

Neobehawioryzm
W latach 1930 1960 w psychologii rozwin si kolejny nurt, ktry zdominowa nie
tylko psychologi amerykask, ale i wiatow

Burrhus Frederic Skinner (1904-1990)
Warunkowanie instrumentalne (dotyczce zachowa dowolnych, celowych czyli takich,
na ktre moemy mie wpyw)

Skrzynka Skinnera; 1956 rok
Skrzynka z dwigni, ktr zwierz mogo naciska, aby otrzyma pokarm lub
unikn raenia prdem

Skinner wykaza, e zwierz szybko uczy si naciska dwigni, eby otrzyma
pokarm (wzmocnienie pozytywne) lub przerwa raenie prdem (wzmocnienie
negatywne)

Zdaniem Skinnera:
Kontrola wzmocnie kontrola zachowania

Wielokrotne powtarzanie zachowa skutecznych (wzmacnianych pozytywnie)
prowadzi do uksztatowania NAWYKU

Kada z teorii ma swoje sabe strony
Albert Bandura (ur. 1925 r.)
Zasyn jako krytyk klasycznego behawioryzmu uznajc, i nurt ten zbyt wsko widzi
uczenie si
Lalka Bobo nadmuchiwany, plastikowy klaun - 1963 rok
Aby wywoa agresywne zachowanie dzieci wystarczy stworzy im okazj do
obserwowania zachowa agresywnych dorosych
Modelowanie - uczenie si przez obserwacj

Psychoanaliza
Niemal rwnolegle z behawioryzmem na pocztku XX wieku rozwijaa si inna
koncepcja czowieka
Jej twrc by Sigmund Freud (1856-1939)
wiedeski neurolog i psychiatra, specjalizujcy si w leczeniu histerii

Freud zauway, e sens objaww wszelkich schorze nerwicowych jest zawsze przed
chorym ukryty
To naprowadzio go na myl o istnieniu niewiadomego w psychice

Zdaniem Freuda
Osobowo i zaburzenia psychiczne wynikaj gwnie z procesw przebiegajcych w
niewiadomoci, a nie w wiadomoci
Niewiadomo jest skarbnic wiedzy o czowieku
Ujawnia si ona m.in. poprzez objawy histeryczne, marzenia senne, czynnoci
pomykowe i przejzyczenia
Dotarcie do pokadw niewiadomoci umoliwia metoda swobodnych skojarze
-pierwsza systemowa metoda psychoterapii (synna kozetka psychoanalityczna)

Struktury osobowoci id, ego, superego
Instynkt ycia Eros
Instynkt mierci Tanatos
Niewiadome popdy i impulsy seksualne wpywajce na funkcjonowanie czowieka
Mechanizmy obronne (projekcja, wyparcie, sublimacja itd.)
Uwiedzeniowa teoria histerii
(etiologia psychonerwic-zrekonstruowane wspomnienia rzeczywistych scen
wczesnodziecicego uwiedzenia seksualnego)
Kompleks Edypa
(pragnienie dziecka w wieku przedszkolnym, by zaj miejsce rodzica tej samej pci)
I inne

() nabona postawa wobec psychoanalizy wraz z nieznajomoci prac
powiconych krytycznej analizie jej podstaw to gwne przyczyny utrzymujcej si
wci popularnoci psychoanalizy. (Psychologia. Podrcznik akademicki. T1 2000, s.
52)


Testy projekcyjne maj swj rodowd w psychoanalizie
Techniki projekcyjne stawiaj przed uczestnikami badania zadanie zorganizowania i
nadania znaczenia wieloznacznemu materiaowi (np. test plam atramentowych)

Test Drzewa
Test drzewa nie spenia naukowych standardw i w zwizku z tym nie jest
narzdziem diagnozy psychologicznej. Wnioski z bada Testem Drzewa maj
podobny status w psychologii jak czytanie z doni lub grafologiczna analiza pisma.
(Stemplewska-akowicz, 2009, s. 109)

Kodeks etyczno-zawodowy psychologa
Zasady oglne
Pkt. 4. Obowizkiem psychologa jest stay rozwj zawodowy i denie do staego
rozwoju osobistego. Kwalifikacje psychologa powinny odzwierciedla aktualny
poziom wiedzy i technik psychologicznych. (....)

Bibliografia:
Strelau J. (red.) (2000). Psychologia. Podrcznik akademicki. GWP.
Strelau J. Doliski D. (red.) (2008). Psychologia. Podrcznik akademicki. GWP.
Zimbardo P., Johnson R., McCann V. (2010) Psychologia. Kluczowe koncepcje. PWN.

Literatura uzupeniajca:
Stemplewska akowicz K. (2009). Diagnoza psychologiczna. GWP.
Witkowski T. (2009). Zakazana psychologia. T1. Biblioteka Moderatora
Witkowski T. (2013). Zakazana psychologia. T2. CiS