MODELOWANIE INYNIERSKIE ISSN 1896-771X

41, s. 347-352, Gliwice 2011

PROTOTYP WIRTUALNY SILNIKA STIRLINGA TYPU ALPHA.
WSTPNE WYNIKI BADA


LESZEK REMIORZ, TADEUSZ CHMIELNIAK

Instytut Maszyn i Urzdze Energetycznych, Politechnika lska
e-mail: leszek.remiorz@polsl.pl


Streszczenie. Praca zawiera opis budowy i wyniki symulacji wirtualnego
prototypu silnika Stirlinga typu alpha. Silniki te znajduj si ponownie w krgu
zainteresowa rodowisk badawczych ze wzgldu na ich korzystne cechy
eksploatacyjne pozwalajce na budow instalacji zasilanych z odnawialnych
rde energii. Wirtualny prototyp silnika pozwoli na uzyskanie charakterystyk
pracy silnika takich jak wykres indykatorowy, przebieg momentu obrotowego, itp.


1. WSTP

Silnik na ogrzane powietrze, bo taka nazwa pocztkowo bya uywana, zosta
wynaleziony przez Roberta Stirlinga w 1816 r. Pomimo wielu korzystnych cech
eksploatacyjnych, takich jak np. wysoka sprawno, cicha praca, wielopaliwowo, nie
znalaz on w przeszoci szerszego zastosowania, gwnie ze wzgldu na konieczno
stosowania wymiennikw ciepa o znacznych rozmiarach. Obecnie powraca si do tego
rozwizania zarwno w formie tradycyjnej konstrukcji, np. silnik napdzany energi
soneczn (rys.1), [6], silnik NS30A (rys.2), [8], jak rwnie w postaci silnikw
termoakustycznych realizujcych ten sam obieg Stirlinga. W ostatnim przypadku wymuszenia
mechaniczne zwizane ze zmian objtoci czynnika roboczego s realizowane poprzez
oddziaywanie fali akustycznej, np. silnik opracowany w Los Alamos National Laboratory o
mocy 1kW (rys.3), [7].

Rys. 1. Silnik Stirlinga o mocy 25kW napdzany energi soneczn, Stirling Energy Systems,
Inc. (SES)[6]
348 L. REMIORZ, T.CHMIELNIAK

Rys. 2. Silnik Stirlinga NS30A - Aisin Seiki Corporation, 4 cylindry o pojemnoci V=148cm
3

kady, P=30kW, n=1500 1/min [8]


Rys. 3. Silnik termoakustyczny realizujcy obieg Stirlinga opracowany w Los Alamos
National Laboratory, moc P=1kW, sprawno 30%[7].



2. WIRTUALNY PROTOTYP SILNIKA STIRLINGA

2.1. Wprowadzenie

Ponowny wzrost zainteresowania rodowisk badawczych silnikami Stirlinga jest zwizany
z ich ma uciliwoci dla rodowiska naturalnego oraz moliwoci zasilania
z odnawialnych rde enerii. Do bada zostaa przyjta konstrukcja silnika Stirlinga
w ukadzie alpha o kcie rozwidlenia 90 (rys.4). Gwne wymiary silnika to: rednica
cylindra 150mm, skok toka 120mm, gazem roboczym jest powietrze (gaz doskonay).
Cinienie spoczynkowe, dla zwrotu wewntrznego, jest rwne cinieniu otoczenia. Zaoono,
e silnik bdzie hamowany do prdkoci obrotowej rwnej 600obr/min. Przyjte parametry
nie odpowiadaj adnej rzeczywistej konstrukcji silnika i nie zostay rwnie wybrane jako
parametry optymalne. Zostay one zaoone jako wartoci pocztkowe, pozwalajce na
uruchomienie systemu obliczeniowego.

PROTOTYP WIRTUALNY SILNIKA STIRLINGA TYPU ALPHA 349

Rys. 4. Schemat silnika przyjtego do modelowania: silnik typu alpha, rednica cylindra
150mm, skok toka 120mm

Zaoono, e wymiennikiem grnym jest cianka cylindra gorcego wraz
z doprowadzajcym rurocigiem a wymiennikiem dolnym odpowiednio cianka cylindra
zimnego wraz z rurocigiem (rys.5). W tej wersji silnika nie bya stosowana regeneracja
(regenerator zosta zastpiony adiabatycznym rurocigiem). Przyjto temperatur rda
grnego na poziomie 1100K a dolnego 300K. Konstrukcja ukadu korbowego zostaa
pokazana na rys. 6 .
a) b)
c)

Rys. 5. Widok wymiennika grnego (a), dolnego (b) oraz regeneratora (c), poszczeglne
obszary oznaczono kolorem zielonym


Rys. 6. Szkic ukadu mechanicznego silnika, rednica cylindra 150mm, skok toka 120mm

2.2. Oglny algorytm budowy modelu

Wirtualne prototypowanie to obszar bada zajmujcy si symulacjami numerycznymi
obiektw fizycznych obejmujcy obiekt w taki sposb, w jaki zwykle badany jest dopiero
jego fizyczny prototyp. Pozwala to na analizowanie poszczeglnych cykli ycia produktu
w wirtualnej rzeczywistoci i zebranie pierwszych dowiadcze jeszcze przed fizycznym
wykonaniem urzdzenia. rodowiska obliczeniowe umoliwiajce wirtualne prototypowanie
350 L. REMIORZ, T.CHMIELNIAK
zawieraj narzdzia do tworzenia geometrii trjwymiarowej zintegrowane z rozbudowanymi
programami obliczeniowymi opartymi na metodach elementw i objtoci skoczonych oraz
ze wsparciem modelowania wirtualnej rzeczywistoci (animacja).
Kolejne kroki prowadzce do uruchomienia wirtualnego prototypu silnika to:
1. Koncepcja modelu, zaoenie gwnych wymiarw geometrycznych.
2. Budowa modelu 3D w systemie CAD.
3. Przeniesienie modelu do systemu obliczeniowego, w tym przypadku ANSYS 12.1.
4. Wykonanie siatek obliczeniowych.
5. Zdefiniowanie pocze ruchowych dla poszczeglnych elementw
mechanicznych, okrelenie zakresw zmian pooenia, parametrw ruchu itp.
6. Zdefiniowanie parametrw materiaowych.
7. Zdefiniowanie rodzaju symulacji, podzia na kroki czasowe, zaoenie parametrw
pracy (ruchu) poszczeglnych elementw mechanicznych w kolejnych
krokach czasowych.
8. Zdefiniowanie interfejsw pomidzy modelem (FSI) mechanicznym i modelem gazu
roboczego, okrelenie wynikowych parametrw oblicze modelu mechanicznego.
9. Wstpne obliczenia modelu mechanicznego
10. Zdefiniowanie domen gazu roboczego, warunkw pocztkowych i brzegowych
11. Zdefiniowanie parametrw przekazywanych do modelu mechanicznego (FSI)
12. Ustawienie parametrw symulacji, krokw czasowych, granicznej liczby cykli
iteracyjnych itp.
13. Uruchomienie symulacji.
14. Wizualizacja wynikw, przygotowanie animacji, wykresw itp.
a)
b)
c)
d)

Rys. 7. Kolejne fazy ruchu silnika (a), na wykresach prdko obrotowa (b), siy wzdu
osi X i Y w gwce korbowodu (c) oraz moment obrotowy na wale silnika przy hamowaniu
do prdkoci obrotowej 62,84 rad/s (d).

2.3. Wstpne wyniki bada

W wyniku przeprowadzonych oblicze uzyskano bogaty materia badawczy dotyczcy
pracy silnika, zarwno od strony jego konstrukcji mechanicznej, jak rwnie dotyczcy
parametrw eksploatacyjnych. Rys. 7 przedstawia kolejne fazy ruchu silnika wraz
z przebiegiem momentu obrotowego oraz przebiegiem si w gwce korbowodu. Na rys. 8
pokazano przebieg zmian cinienia i objtoci gazu roboczego. Wzrastajce cinienie
wiadczy o braku stabilizacji temperaturowej, silnik jest w fazie nagrzewania. Szczeglnie
PROTOTYP WIRTUALNY SILNIKA STIRLINGA TYPU ALPHA 351
jest to widoczne na rys. 10, gdzie kolejne ptle zamknitego wykresu indykatorowego
przesuwaj si w kierunku wyszych cinie. Rys. 9 przedstawia rozkad temperatur gazu
roboczego w zwrocie wewntrznym silnika. Widoczny jest strumie gazu o niszej
temperaturze toczony od regeneratora, w rodkowej czci rurocigu czcego cylindry
silnika.

a)
b)

Rys. 8. Przebieg zmian cinienia (a) i objtoci gazu roboczego (b) w kolejnych cyklach
roboczych.



Rys. 9. Rozkad temperatur w zwrocie wewntrznym silnika.

Rys. 10. Zamknity wykres indykatorowy silnika.
352 L. REMIORZ, T.CHMIELNIAK
3. PODSUMOWANIE

Wirtualne prototypowanie silnikw, w tym przypadku silnika Stirlinga, pozwala na
uzyskanie bogatej wiedzy dotyczcej ich pracy ju na etapie projektowania konstrukcji.
Uzyskane wyniki umoliwiaj korekt projektu jeszcze przed faz bada stanowiskowych, co
zdecydowanie skraca czas optymalizacji konstrukcji, a tym samym obnia jego koszty
wytwrcze. W wietle poszukiwa nowych rozwiza, a w szczeglnoci dla tzw. maej
energetyki i spalania biomasy, moe si to okaza bardzo wydajn metod badawcz,
pozwalajc na szybkie zoptymalizowanie konstrukcji silnika i przystosowanie go do nowych
rde zasilania.
Prototyp wirtualny silnika umoliwia uzyskanie charakterystyk typowych dla bada
stanowiskowych, gwnie wykresu indykatorowego, ktry w dalszej kolejnoci pozwala na
uzyskanie charakterystyk mocy i momentu, bardzo istotnych z aplikacyjnego punktu
widzenia.
Prototyp wirtualny silnika obejmuje go w sposb kompleksowy i pozwala na uzyskanie
zarwno danych badawczych zwizanych z jego obiegiem cieplnym jak rwnie parametrw
dotyczcych jego konstrukcji mechanicznej takich jak naprenia, odksztacenia, obcienia
cieplne, przebiegi si i momentw itd.


LITERATURA

1. www.ansys.com
2. www.ls-dyna.com
3. mudziski S.: Silniki Stirlinga. Warszawa: WNT, 1993.
4. en.wikipedia.org/wiki/Stirling_engine
5. www.cleanergyindustries.com
6. www.stirlingenergy.com
7. www.lanl.gov/thermoacoustics/Pubs/ICSV9.pdf
8. William B.: A compendium of solar dish/Stirling technology (www.scribd.com)
9. Allan J Organ: The air engine. Stirling cycle power for a sustainable future. Pub
Woodhead Publishing Ltd 2007


VIRTUAL PROTOTYPE OF STIRLING ENGINE
TYPE ALPHA

Summary. This work contains description of the construction of the Stirling
engine type "alpha" virtual prototype. These engines are still subject of interest of
the research community because of their traits allows the construction of a power
systems powered by renewable energy sources. Virtual prototype of the engine
allowed to obtain the engine characteristics such as the indicator diagram, torque
diagram, etc.

Praca naukowa finansowana ze rodkw na nauk w latach 2010-2012 jako projekt
badawczy.