UKAD ODDECHOWY

Wydajno w rodowisku ldowym wielko powierzchni wymiany gazowej i sprawno wentylacji ukadu oddechowego
PUCA
w!n"yla#ja $%u#
a) przewietrzanie puc zapewniaj ruchy ss#o&"%o#'#! klatki piersiowej (zmieniajce jej objto)
b) wd!#(
- powodowany jest skurczem mini oddechowych $r'!$ony rozpitej na uku !eber dolnych oraz mi)ni mi)d'y*!+rowy#(
rozcignitych na !ebrach"
- rozcignicie klatki piersiowej we wszystkich trzech kierunkach prowadzi do zwikszenia objtoci puc i wytworzenia $od#ini!nia
zasysajcego powietrze
c) wyd!#(
- jest aktem biernym (wydech pogbiony wymaga skurczu pomocniczych mini wydechowych)
- rozlu#nienie mini oddechowych powoduje" !e spr!ysta klatka piersiowa" a wic i puca powracaj do pierwotnych rozmiar$w
- lekkie nad#ini!ni! wytacza w$wczas powietrze z puc
d) pojemno puc
- podczas spokojnego wdechu wydechu dochodzi do wymiany ok% ,--#m
.
powietrza" jest to tzw% o+j)"o odd!#(owa
- pogbienie wdechu pozwala pobra dodatkowe /,--#m
.
powietrza" jest to o+j)"o u'u$!%niaj#a
- pogbienie wydechu pozwala na usunicie 0/--#m
.
powietrza" jest to o+j)"o 'a$asowa
- midzy stanem najwikszego wdechu i wydechu wymieniane jest jednorazowo 1/--#m
.
powietrza" jest to tzw% $oj!mno *y#iowa
$%u#
- nawet najgbszy wydech nie doprowadza do cakowitego zapadnicia si puc" zawsze zostaje w nich &'((cm
)
powietrza zalegajcego
- dopiero dodajc pojemno !yciow i zalegajc" otrzymujemy #a%kowi" $oj!mno $%u# 2,1-- #m
.
3
e) regulacja pracy ukadu oddechowego
- za regulacj odpowiedzialne s orodki odd!#(ow!" znajdujce si w rd'!niu $r'!d%u*onym
- g$wnym czynnikiem przyspieszajcym wentylacj jest wzrost st!enia dwutlenku wgla we krwi
- dwutlenek tworzy z wod kwas w)4lowy" kt$rego dyso#ja#ja prowadzi do 'wi)ks'!nia s")*!nia jon5w wodorowy#(" a wic
s$adku $H krwi
- zmian t wychwytuj wys$!#jali'owan! #(!mor!#!$"ory wystpujce m%in% w cianie aorty oraz ttnic szyjnych" a tak!e w pniu
m$zgu
WY67A8A 9A:OWA W PUCACH 2ODDYCHA87E :EW8;<=:8E3
Wymiana 4a'owa midzy organizmem a otoczeniem to oddy#(ani! (r!s$ira#ja)" polega na pobieraniu tlenu z zewntrz i usuwania
z wntrza organizmu dwutlenku wgla" pewien udzia w wymianie gazowej u czowieka ma tak!e sk$ra
* dy+uzja gaz$w pomidzy $owi!"r'!m $)#(!r'ykowym a krwi odbywa si '4odni! ' 4radi!n"!m #ini!> (s")*!>)
* powietrze zasysane do puc miesza si z powietrzem zalegajcym i dlatego jego skad r$!ni si od atmos+erycznego
* w pcherzykach #ini!ni! $ar#jaln! (czstkowe) "l!nu wynosi okoo 0--mmH4 2&)")k,a)" a cinienie
dwu"l!nku w)4la 1-mmH4 (-")k,a)
* wymiana gazowa doprowadza do zwikszenia st!enia dwutlenku wgla i spadku st!enia tlenu w pucach
sk%ad $owi!"r'a?
- wdychane ./0 azotu" '&0 tlenu" ("() 0 dwutlenku wgla i ok% &0 innych gaz$w
- wydychane ./0 azotu" &.0 tlenu" 10 dwutlenku wgla i ok% &0 innych gaz$w nasyconych par wodn
* aby zrozumie istot dy+uzji w pcherzyku pucnym nale!y ustali parametry krwi dochodzcej do kapilar pucnych
- zawiera ona zaledwie ,@ objtociowych "l!nu o #ini!niu 1-mmH4 (-")k,a) i a! ,A,0 objtociowych dwu"l!nku w)4la o
#ini!niu 1BmmH4 (2"&k,a)
- cinienie tlenu w pcherzyku pucnym jest prawie o 2(mm3g wiksze ni! we krwi
- mimo maej rozpuszczalnoci tlenu w wodzie przy takiej r$!nicy cinie4 gaz ten sprawnie przekracza barier ciany pcherzyka i kapilary
pucnej (ma ona grubo zaledwie okoo &5m) 6 dyCu'ja ' $)#(!r'yka do krwi
- cinienie dwutlenku wgla w pcherzyku jest mniejsze o okoo 2mm3g ni! we krwi
- oznacza to dyCu'j) ' krwi do $)#(!r'yka" r$!nica cinie4 jest maa" ale dwutlenek wgla jest wielokrotnie lepiej rozpuszczalny w
wodzie ni! tlen i dlatego oddawanie go przebiega bardzo sprawnie
<=A8DPO=< 9A:EW ODDECHOWYCH WE K=W7
rozpuszczalno tlenu jest bardzo maa i dlatego w drodze ewolucji musiay powsta mechanizmy zwikszajce pojemno tlenow krwi
* +izycznie rozpuszczony w osoczu tlen stanowi zaledwie '-)0 iloci transportowanej
* znaczne zwikszenie sprawnoci krwi stao si mo!liwe dziki wyksztaceniu +arwnik5w odd!#(owy#( (np% (!mo4lo+iny)
- to r$!norodna grupa +ia%!k '%o*ony#(
- wi* one ni!"rwal! "l!n" zwikszajc stopie4 wysycenia nim krwi
- np% u czowieka krew utlenowana pynca z puc zawiera do '(0 objtociowych tlenu
ODDYCHA87E WEW8;<=:8E
odbywa si '4odni! ' 4radi!n"!m s")*!>
* dopywajca do tkanek u"l!niona kr!w zawiera du!o "l!nu o #ini!niu okoo FBmmH4 (&'"/k,a) i niewiele dwu"l!nku w)4la o
cinieniu okoo 1-mmH4 (-")k,a)
* kom5rki #ia%a zu!ywaj w procesach oddychania kom$rkowego tlen i wytwarzaj dwutlenek wgla" co prowadzi do obni!enia #ini!nia
"l!nu w kom$rce do okoo .-mmH4 i zwikszenia st!enia dwu"l!nku w)4la do okoo 1BmmH4
* wy!sze o ponad 2(mm3g cinienie tlenu we krwi dopywajcej w zupenoci wystarcza do wymuszenia dyCu'ji "l!nu ' krwi do
kom5r!k
* ni!sze st!enie dwutlenku wgla spowoduje jego dyCu'j) ' kom5r!k do krwi (r$!nica tak jak w pucach wynosi zaledwie 2mm3g ale
wystarcza)
UKAD ODDECHOWY
Dro4i odd!#(ow!
P%u#a
* pcherzykowate narzdy o $%a"ow!j +udowi!
Gama nosowa 9ard%o Kr"a>
- narzd jest zo!onym zespoem
chrzstek (np% chrzstka
tarczowata 6 jej wynioso to
jabko 7dama)" wizade i mini
- wejcie do krtani ograniczone jest
na4%oni
- w najw!szej czci krtani
znajduj si Ca%dy 4%osow!
2s"runy 4%osow!3A kt$re
ograniczaj szpar goni
- z krtani wdychane powietrze
przechodzi do tchawicy
- umo!liwia wydawanie d#wik$w
6 wdychane powietrze dostaje si
do nosa" tam ulega ogrzaniu"
nawil!eniu i oczyszczeniu z kurzu"
bakterii i innych drobnych
zanieczyszcze4"
6 jamy nosowa wycielona silnie
unaczynion bon luzow z
nabonkiem wielowarstwowym
migawkowym" zawierajcym liczne
kom$rki luzowe (dlatego
oddychanie przez nos to
prawidowy proces +izjologiczny)
- znajduj si tu tak!e urzsiony
na+%on!k w)#(owy" tworzcy
niewielkie $ol! w)#(ow!" u
czowieka ma -cm
'
lecz pozwala
nam odr$!ni kilka tysicy
zapach$w" sygna z pola
wchowego przenosi si nerwami
wchowymi do m$zgowia"
- jama nosowa czy si od tyu z
gardem
- krzy!uj si tu drogi oddechowa i
pokarmowa
- wdychane powietrze dostaje si z
garda to krtani
<#(awi#a Oskr'!la 4%5wn!
- nieco spaszczona" spr!ysta rura
- wzmocniona licznymi chrzstkami
- w klatce piersiowej rozgazia si na dwa
oskrzela g$wne
- podobne w budowie do
tchawicy
- oskrzelami g$wnymi
wdychane powietrze
przedostaje si do
parzystych puc
H!w! $%u#o Praw! $%u#o
<r'y $%a"y Dwa $%a"y
=o'4a%)'i!ni! oskr'!li
4%5wny#( 2oskr'!la
$%a"ow!3
Oskr'!liki
8oreczkowate
rozszerzenia
P)#(!r'yki $%u#n!
* uwypuklenia rozszerze4
oplecione rozbudowan sieci naczy4
wosowatych
* w%a#iwa #'ynna $owi!r'#(nia
wymiany 4a'ow!j
CHO=OIY UKADU ODDECHOWE9O
&) w!n"yla#ja $omi!s'#'!>
- powietrze musi by wolne od zanieczyszcze4 pyowych i chemicznych
- w zamknitych pomieszczeniach obni!a si st!enie tlenu
- przy niewielkim spadku organizm reaguje pogbieniem oddech$w i przyspieszeniem pracy serca" zmniejsza si wydolno umysowa
- przy wikszym spadku nasilaj si objawy niedotlenienia (przerywanie oddechu" osabienie" ospao)
- dalszy spadek st!enia grozi uduszeniem
') 'a"ru#ia "l!nkami w)4la
- ulatniaj si z niesprawnych instalacji gazowych i piec$w
- szczeg$lnie niebezpieczny jest "l!n!k w)4la 2#'ad3A powoduje wizanie hemoglobiny w hemoglobin tlenkowglow
(karboksyhemoglobin)" kt$ra nie przenosi tlenu" rozo!enie zablokowanej tlenkiem wgla hemoglobiny trwa bardzo dugo
)) niko"yna
- szkodliwy wpywa substancji zawartych w dymie papierosowym
1) substancje szkodliwe
- a'+!s" 6 w$knisty minera" do niedawna stosowany w budownictwie" drobiny azbestu gromadz si w pucach i s przyczyn chor$b
nowotworowych
- $y% w)4lowy 6 powoduje pylic wglow puc" czsto cierpi na ni g$rnicy
- #'"!ro&"l!n!k o%owiu
-) r!sus#y"a#ja 6 przywracanie czynnoci oddechowej" np% w przypadku o+iar wypadk$w
2) #(oro+a d!kom$r!syjnaJk!sonowa
- nara!eni s na ni gboko nurkujcy nurkowie
- zwizana ze zjawiskiem znacznego zwikszania objtoci gaz$w podczas szybkiego wynurzania
- szybko zmniejszajce si cinienie powoduje" !e gazy rozpuszczone we krwi i soku kom$rek wydzielaj si w postaci pcherzyk$w
- najgro#niejszy jest sabo rozpuszczalny i nieprzetwarzany przez organizm a'o" #'s"!#'kowy (jego pcherzyki blokuj wiato
drobnych naczy4 krwiononych)
- objawami choroby mog by b$le mini" staw$w" zawroty gowy" parali! i nawet mier
2) stany zapalne ukadu oddechowego
- 'a$al!ni! oskr'!li 6 nastpuje obrzk jamy luzowej" kt$ra produkuje nadmiern ilo luz" towarzyszy temu zw!enie dr$g
oddechowych i uci!liwy kaszel" zapalenie mog wywoa drobnoustroje" ale tak!e dym papierosowy lub smog
- 'a$al!ni! $%u# 6 odnosi si do r$!nych stan$w zapalnych i obrzk$w puc" najczstsz przyczyn s in+ekcje wirusowe lub bakteryjne"
leczy si je antybiotykami
- as"ma 6 wystpuj ataki wiszczcego kaszlu i dusznoci wywoywane zw!eniem g$rnych dr$g oddechowych" prawdopodobnie
wikszo atak$w astmy jest skutkiem alergii" astm zwalcza si stosuj leki rozszerzajce oskrzela
- al!r4ia 6 nadwra!liwo ukadu oddechowego np% na roztocza zawarte w kurzu czy pyki rolin