UKAD ODPORNOCIOWY

1. Patogeny
czynniki chorobotwrcze, ciaa obce (np. wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki)
- mog si one ostawa! o organizmu przez skr, rogi oechowe, pokarmowe, moczopciowe, na skutek zranie"
- ciaa obce rozprzestrzenia# si po caym cie$e
- mog si rozwi#a! w wikszo%ci narzw i tkanek
- Patogenno zo$no%! robnoustro#u o wywoania zmian chorobowych
&. 'trategie wykorzystywane przez organizm o obrony(
* Odporno rwnowaga pomizy patogenno%ci robnoustro#u, a zo$no%ci ukau immuno$ogicznego o #ego zniszczenie
a) odporno komrkoa(
- opowiezia$ne s za ni $eukocyty obarzone zo$no%ci o pochaniania i wewntrzkomrkowego trawienia (m.in. makro)agi,
neutro)i$e, eozyno)i$e) $ub usuwania cia obcych (cz%! $im)ocytw *)
b) odporno !"mora#na$
wykorzystywane s r+ne substanc#e chemiczne, na#wa+nie#sze s tu przeciwciaa czy$i biaka oporno%ciowe (immunog$obu$iny)
- pr%e&'&'a(a proukowane i uwa$niane przez uczu$one $im)ocyty , w opowiezi na po#awienie si w naszym cie$e antygenu
- antygenem mo+e by! biako (np. otoczki wirusa) $ub u+a czsteczka wg$owoanowa (np. skanik %ciany komrkowe# bakterii, obce
$a naszego organizmu, wyzwa$a#ce opowie- immuno$ogiczn
)INI* O+RONN* OR,ANI-.U
1. Odporno n'e/o'/ta 0 rod%ona 1p'er/%a #'n'a o2ronna organ'%m"3$
- organizm wykorzystu#e mechanizmy og$ne, nie skierowane przeciwko konkretnemu zagro+eniu
- mechanizmy oporno%ciowe istnie# o urozenia
- pozwa$a na powstrzymanie wikszo%ci potenc#a$nych intruzw
- zapor #est skra wraz z wyzie$inami - szcze$no%! naskrka #est barier mechaniczn
- a pot zawiera kwas m$ekowy i u+o so$i, co niszczy wikszo%! bakterii oraz grzybw
- w o#u zna#u# si $otne kwasy tuszczowe, ziaa#ce bakteriob#czo
- %$ina, zy, %$uz rg oechowych i pokarmowych zawiera# #'%o%ym (biako rozkaa#ce %ciany komrkowe wie$u bakterii
- $iczne kr+ce we krwi $eukocyty ma# natura$n zo$no%! rozpoznawania, wchaniania i trawienia cia obcych
- og$nie bariery natura$ne( mor)o$ogiczne (skra), )iz#o$ogiczne (enzymy) i immuno$ogiczne (granu$ocyty)
&. Odporno /o'/ta 4na2yta 1dr"ga #'n'a o2rony organ'%m"3$
- organizm wykorzystu#e mechanizmy skierowane przeciwko konkretnemu antygeno'
- oporno%! #est nabywana opiero po kontakcie z opowienim antygenem i ziaa ty$ko na niego
- antygen mo+e by! rozpoznany przez spec#a$ne receptory biakowe o#rzaego $im)ocytu ,
- po wchoniciu antygen #est rozkaany i $im)ocyt , mo+e zaprezentowa! go $im)ocytowi *-pomocniczemu (.i*h), poobn ro$
ogrywa# makro)agi
- #e"ko&yty niszcz intruza a )ragmenty #ego antygenw umieszcza# na powierzchni bony komrkowe#
- makro)agi pokazu# na zewntrz biochemiczne cechy intruza, umo+$iwia# przepywa#cym w pob$i+u $im)ocytom * pomocniczym
rozpoznanie cech konkretnego antygenu
- #'m5o&yt 6 wyzie$a wwczas spec#a$ne 2'a(ka ('nter#ek"'ny), ktre pobuza# okre%$one #'m5o&yty +
- ka+y pobuzony $im)ocyt powiksza si i wie$okrotnie zie$i m'toty&%n'e
- w ten sposb powsta#e szczep #enakowych komrek p#a%maty&%ny&! zo$nych o proukc#i ty$ko #enego roza#u przeciwciaa
- uwo$nione o krwi $ub $im)y czsteczki przeciwciaa ociera# o mie#sca zaka+enia i cz si z konkretnym antygenem
- powsta#e komp#ek/ antygen4pr%e&'&'a(o
- komp$eks zosta#e rozpoznany przez spec#a$ne enzymy osocza i u$ega zniszczeniu
- w niektrych wypakach przyczenie si przeciwcia o antygenu powou#e #ego "n'e&%ynn'en'e
- komp$eksy antygen-przeciwciao pobuza# o ziaania makro5ag'
- w rugie# $inii obronne# ziaa# tak+e agre/yne komrk' gwnie s to #'m5o&yty 6 &ytotok/y&%ne 1)'6&3 oraz $im)ocyty
nazywane nat"ra#nym' %a27&am' (NK), zo$ne o rozpoznawania i atakowania komrek zara+onych wirusem $ub zmienionych
nowotworowo
- w czasie pierwszego kontaktu z patogenem opowie- immuno$ogiczna (opowie- pierwotna) naszego ustro#u na #ego antygeny
nastpu#e powo$i
- uczu$enie, namno+enie opowienich $im)ocytw i proukc#a czsteczek przeciwcia mog trwa! o ki$ku o ki$kuziesiciu ni
- czsto w tym czasie rozwi#a si stan zapa$ny, ktremu towarzyszy gorczka i osabienie
/. 0aka+one wirusem komrki czowieka prouku# i uwa$nia# 'nter5eron
- 2'a(ko to przenika o ssienich komrek, pozwa$a#c im na zahamowanie namna+ania si innych wirusw
- inter)eron rozpoznawany #est te+ prze spec#a$ne $im)ocyty nazywane nat"ra#nym' %a27&am' (NK)
- ziki temu zara+one przez wirus komrki s szybko niszczone
- prbowano wykorzysta! inter)eron o zwa$czania wirusa 123, a$e bezskutecznie
8-C-*PI*NIA
1. C!oro2y %aka9ne$
- nabyta oporno%! pozwa$a na ki$ka $at zachowa! biochemiczny 4portret5 okre%$onego ciaa obcego
- #e+e$i w tym czasie nasz organizm zetknie si z nim ponownie, opowie- immuno$ogiczna nastpi barzo szybko i skutecznie
wye$iminu#e zagro+enie
- $atego przewa+nie nie zapaamy ponownie na chorob zaka-n, ktr #u+ przesz$i%my
&. 8%&%ep'en'a o&!ronne$
- po$ega# na poawaniu zrowym osobom opowienich preparatw, zawiera#cych osabione $ub martwe patogeny a$bo ich
spreparowane toksyny
- ziki temu nastpu#e uopornienie naszego organizmu bez stykania si z chorob
- wie$e patogenw #enak (np. 'r"/y grypy) zmienia# swo#e cechy na ty$e szybko, +e szczepienia sta# si bezu+yteczne
- w niektrych przypakach w miar upywu czasu poziom przeciwcia i $iczba uczu$onych komrek oporno%ciowych u$ega zmnie#szeniu,
$atego niektre szczepienia na$e+y ponawia!
/. Odporno na2yta o &!arakter%e 2'ernym
- tak oporno%! a# gotowe przeciwciaa matki osta#ce si o rozwi#a#cego si organizmu ziecka przez o+ysko i z m$ekiem poczas
karmienia piersi
- czasami wstrzyku#e si osobom gotowe przeciwciaa (np. 'mm"nog#o2'n:) zwa$cza#ce wirusa zapa$enia wtroby
- oporno%! taka #est krtkotra(a
6. 7ierwsze szczepionki
- pierwsz chorob zwa$czan szczepionkami bya o/pa
- po koniec 83222 wieku angie$ski $ekarz *dard ;enner przeprowazi o%wiaczenie, w ktrym zrowemu chopcu wciera w skr
wyzie$in ropn pobran z krost krowy choru#ce# na tzw. kro'ank: (choroba wirusowa bya omowego, niegro-na $a $uzi)
- p-nie# $ekarz prbowa tego chopca zarazi! osp prawziw a$e nie uao mu si, gy+ organizm pac#enta by oporny na t #enostk
chorobow
- w ten sposb $ekarz wytworzy tzw. odporno kr%y<o=, gy+ wirusy krowianki i ospy prawziwe# s barzo poobne ($atego
przeciwciaa skierowane przeciwko #enemu patogenowi s skuteczne tak+e przeciwko rugiemu)
'zczepionka 7atogen 9rogi rozprzestrzeniania :wagi
7rzeciw chorobie
1eine-;eina
wirusy 7okarmowa z zaka+onymi
ochoami
'zczepionka zapewnia cakowit
oporno%!
7rzeciw w%ciek$i-nie wirus :kszenie przez chore zwierz,
%$ina chorego zwierzcia)
'zczepi si przee wszystkim zikie
zwierzta, np. $isy
7rzeciw orze wirus <rope$kowa =ie szczepi si, #e%$i ziecko
wcze%nie# chorowao
7rzeciw +taczce
*ypu >
*ypu ,
wirus
wirus
7okarmowa, ?0>
?szczepiona, ?0,
? 7o$sce za$ecane s ka+e# osobie
prze p$anowanym pobytem w
szpita$u
7rzeciw r+yczce wirus <rope$kowa ;o+e by! konieczna $a ziewczt,
#e%$i nie choroway
7rzeciwgru-$icza bakterie
(prtki
<ocha)
7owietrze $ub z m$ekiem
zara+onych krw
? 7o$sce wzrasta $iczba
zachorowa", zbyt mao #est
pro)i$aktycznych baa" @*A puc
9i-*e-7er przeciw(
,onicy
*+cowi
<rztu%cowi
b$iski
kontakt
bakterie
bakterie
<rope$kowo
0abruzone rany
7owietrze
0apewnia oporno%! na ki$ka $at,
barzo wa+na #est aseptyka przy
zranieniach
7rzeciw cho$erze bakterie 0anieczyszczona woa 'zczepionki a# ograniczon
oporno%!, wa+ne $a g$obtroterw 7rzeciw +umie bakterie 7owietrze $ub kontakt ze
szczurami a$bo pchami
AID8
1. W'r"/ >I?$
- na$e+y o grupy tzw. retro'r"/ (zawiera#cych d"n'&'oy RNA #ako materia genetyczny)
- ataku#e gwnie $im)ocyty 64pomo&n'&%e ora% makro5ag'
&. ,uowa wirusa 123(
- #ego 'r'ony (po#eyncze wirusy) ma# ku$ist buow i otoczone s otoczk $ipiow zawiera#c $iczne biaka
- $ipiy i biaka otoczki s 4po+yczone5 o gospoarza (to utrunia rozpoznanie wirusa #ako ciao obce) komrki oporno%ciowe nie
ostrzega# antygenw, czy$i biaek wirusa
- po osonk zna#u#e si paszcz biakowy, czy$i kap/yd, kry#cy materia genetyczny wirusa
/. Cyk# <y&'oy patogen"$
- stopniowo obezwania uka oporno%ciowy, prowazi o zniszczenia cz%ci $im)ocytw, ataku#e tak+e cz%! makro)agw
- po zwizaniu si z bon komrkow otoczka wirusa z$ewa si z ni i kapsy przechozi o cytop$azmy
- p-nie# wirusowy @=> su+y #ako matryca o syntezy wirusowego 9=>
- przemieszcza si ono o #ra komrkowego i tam wczane #est o 9=> gospoarza
- komrka gospoarza nie or+nia obcego 9=> o swo#ego, w ktrym% momencie zaczyna proukowa! biaka wirusowe
- czsteczki te oprowaza# z #ene# strony o b$okowania materiau genetycznego gospoarza, a z rugie# o namna+ania e$ementw
skaowych wirusa
- te ostatnie cz si w nowe wiriony, ktre uwa$nia# si i mog atakowa! ko$e#ne komrki
6. O2rona organ'%m"
- pocztkowo uka oporno%ciowy obrze razi sobie z intruzem i choroba przebiega bezob#awowo
- #enak wa$czcy uka immuno$ogiczny z biegiem $at sabnie
- musi bowiem zwa$cza! sam siebie (agresywne komrki * zabi#a# pomocnicze *)
- w pewnym momencie nastpu#e %a(aman'e "k(ad" odporno&'oego (zaczyna brakowa! komrek pamici opowiezia$nych za
przechowywanie in)ormac#i o wzorcach antygenw, z ktrymi organizm #u+ si zetkn, braku#e tak+e $im)ocytw * pomocniczych)
- w ko"cowe#, ostre# )azie choroby ochozi o $icznych in)ekc#i i zaka+e", po#awia# si zmiany nowotworowe
- o27aam' AID8 s m.in. misak <aposiego (skutek nieusuwania wasnych komrek trans)ormowanych nowotworowo), zapa$enie puc i
inne powa+ne in)ekc#e rg oechowych
- wirus ten u$ega &%:/tym m"ta&7om
- cz%! z nich prowazi o powstania nieznacznie zmienionych a$e wci+ z#a$iwych )orm wirusa
- tempo powstawania nowych )orm wirusa 123 wci+ przewy+sza mo+$iwo%ci $aboratoriw ana$itycznych i )armaceutycznych (stosowane
$eki i szczepionki o%! szybko przesta# ziaa!)
PR-*8-C-*PY
1. =asz uka oporno%ciowy potra)i tak samo rozpozna! obce biaka w przetaczane# krwi (prob$em trans)uz#i), #ak i biaka wystpu#ce w
przeszczepianych narzach $ub syntetyczne substanc#e tworzce urzzenia
&. Rod%a7e pr%e/%&%ep$
- a"to#og'&%ny w obrbie #enego organizmu (np. przeszczep skry)
- /yngen'&%ny awca i biorca s #enakowi genetycznie (b$i-nita #eno#a#owe)
- a##ogen'&%ny awca i biorca s #enego gatunku
- k/enogen'&%ny awca i biorca s przestawicie$ami r+nych gatunkw
/. Brzucanie przeszczepw(
- przeszczepy mizy wiema r+nymi osobami a$bo przeszczepy ozwierzce gro+ opowiezi immuno$ogiczn prowazc o
odr%"&en'a pr%e/%&%ep"
- aby tego unikn! na#pierw wykonu#e si testy zgono%ci tkankowe# (baane s ukay grupowe >,C erytrocytw oraz biaka tzw.
gwnego ukau zgono%ci tkankowe#
PO;@CIA$
)e&%en'e 'mm"n"/"pre/y7ne po$ega na stosowaniu %rokw )izycznych i chemicznych obni+a#cych oporno%! organizmu
(przeszczepy)
A"to'mm"n'%a&7a (a"toagre/7a) po$ega na zaistnieniu opowiezi skierowane# przeciwko komrkom wasnego organizmu
(stwarnienie rozsiane