UKAD NARZDW RUCHU U CZOWIEKA - UKAD SZKIELETOWY cz bie!

"
#UDOWA KO$CI
Podzia koci ze wzgldu na budow zewntrzn
a) %&ci '()*ie
* dugo koci znacznie przewysza jej szeroko i grubo
* wyrnia si tu sztywny trzon i nieco bardziej spryste koce
!bliszy i dalszy)
* wystpuj we wszystkic" koczynac"# np$ ko ra%ienna#
okciowa# pro%ieniowa# udowa# piszczelowa# strzakowa
+ C,z-./%" !"."'&0" & wystpuje w kociac" dugic" %idzy
trzone% a nasada%i do '()'* roku ycia# jej wzrost jest
przyczyn intensywnego ronicia podczas skoku
pokwitaniowego# po zakoczeniu wzrostu c"rzstki nasadowe
ulegaj skostnieniu
b) %&ci 1(".%ie
* dugo i szeroko znaczenie przekraczaj grubo
* peni +unkcje oc"ronne i krwiotwrcze
* np$ koci sklepienia %zgoczaszki i opatka
c) %&ci %2/%ie
* wszystkie trzy wy%iary s podobne
* np$ koci nadgarstka# stopy# stpu# trzony krgw
d) %&ci 23!&%.z/"(/!e
* koci o nieregularny% ksztacie
* np$ uc"wa# koci podniebienne
4OCZENIA W SZKIELECIE
a) 1&(-cze!i" ci.(e
* wystpuj ta%# gdzie zac"odzi potrzeba wz%ocnienia wikszego +rag%entu szkieletu
* cec"uje je %aa ruc"o%o a czsto jej brak
* %iejsca styku koci spajane s rny%i rodzaja%i tkanki cznej !np$ szwy w czaszce i
zby w zbodoac" & tkank czn wknist# a ebra z %ostkie% & tkank c"rzstn)
b) ./"05
* poczenia ruc"o%e# wystpuj ta%# gdzie ele%enty szkieletu powinny z%ienia
pooenie wzglde% siebie
* proble%e% jest tu tarcie# dlatego powierzc"nie stawowe pokryte s bardzo odporn na
cieranie c,z-./%- .z%6i./-
+ 7"8" ./"0&0" & niewielka przestrze %idzy ko%i wypeniona biologiczny%
rodkie% z%niejszajcy% tarcie# czyli 8"zi- ./"0&0- !zawiera ona duo tuszczowcw)
+ T&eb%" ./"0&0" & %ocna# cznotkankowa torebka# zapobiega wydostawaniu si
%azi stawowej# wnikaniu zanieczyszcze oraz nad%ierne%u rozsuwaniu koci !jej
wewntrzna bona %aziowa wydziela %a, stawow)
+ 4&'zi"( ./"020-
) ./"05 0ie6&&.i&0e & pozwalaj na wykonanie ruc"w we wszystkic" paszczyznac"#
np$ kulicie u+or%owane stawy- barkowy i biodrowy
) ./"05 '0)&.i&0e & %aj %niejsz ruc"o%o# np$ siodekowo uksztatowana
powierzc"nia stawu nadgarstkowo)rdrcznego kciuka pozwala na jego ruc"y w dwc"
paszczyznac"
) ./"05 9e'!&&.i&0e & u%oliwiaj ruc" w jednej paszczy,nie# np$ zawiasowy staw
ra%ienno)okciowy# staw obrotowy %idzy najwyszy%i krga%i krgosupa
SZKIELET CZOWIEKA
* podstawowy% %ateriae% budulcowy% szkieletu czowieka jest /%"!%" %&./!" i w %niejszy% stopniu /%"!%" c,z./!"
SZKIELET OSIOWY SZKIELET KO:CZYN 0"z z ic, O#R;CZA<I
CZASZKA
* wzrost czaszki trwa podczas ycia podowego i przez kilka nastpnyc" lat#
jednak %oliwoci wzrostu szybko %alej# szczeglnie po skostnieniu
cznotkankowyc" cie%iczek
* budowa
a) <2z*&cz".z%"-
) oc"rania %zgowie
) wsptworzona przez ko cz&(&0-# dwie koci cie8ie!i&0e# dwie
.%&!i&0e i ko 1&/56icz!-
) ko czoowa ) c"roni %zgowie od przodu i wsptworzy oczodoy
) koci skroniowe & osaniaj %zgowie po bokac"# znajduj si tu
najwaniejsze ele%enty narzdu suc"u i rwnowagi
) ko potyliczna & znajduje si tu otwr potyliczny wielki# czy ja%
%zgoczaszki z kanae% krgowy% krgosupa
c) Tze0i&cz".z%"-
) otacza pocztkowe odcinki drg pokar%owyc" i oddec"owyc"
) c"roni wane narzdy z%ysw# np$ wzroku# wc"u czy s%aku
) w skad tej czci wc"odz %$in$ dwie koci .zcz%&0e# dwie !&.&0e# dwie
9"z8&0e i koci 1&'!iebie!!e
) 3)c,0" & jedyny ele%ent ruc"o%y czaszki czowieka# wyrnia%y tu
%asywny trzon# od ktrego do tyu odc"odz sy%etryczne gazie uc"wy# ic"
koce wsptworz z ko%i skroniowy%i %ocny ./"0 3)c,0&0&
.%&!i&05
KR;=OSU4
* zbudowany z ( odcinkw i ..)./ krgw-
) odcinek .z59!5 & 0 krgw
) odcinek 1ie.i&05 & '1 krgw
) odcinek 6'>0i&05 & ( krgw
) odcinek %z53&05 & ( krgw zronityc" w %ocn ko krzyow
) odcinek *)zicz!5 & /)( krgw zronityc" w ko guziczn !rna ilo krgw to przejaw z%iennoci
wewntrzgatunkowej)
* K*i-
) &'ci!%" .z59!e*& & najbardziej nietypowe to pierwsze dwa-
2 '>0i*"cz !"/6".) nie %a trzonu i tworz go jedynie uki krgowe# tworzy od strony czaszki powierzc"nie stawowe
u%oliwiajce potakujce ruc"y gowy# z obrotnikie% tworzy poczenie stawowe u%oliwiajce przeczce ruc"y gowy
2 &b&/!i%#
2 pozostae krgi tego odcinka rni si roz%iare% i ksztate% ale zawsze %aj /z&!5 i ()%i %*&0e
) &'ci!%" 1ie.i&0e*& & %aj powierzc"nie stawowe# ktry%i cz si z ebra%i
) &'ci!%" 6'>0i&0e*& & odznaczaj si bardzo %asywn budow
* 3ola krgosupa-
) podpora ciaa
) oc"rona rdzenia krgowego
) spenianie +unkcji przyczepw dla koczyn
) przystosowanie krgosupa do utrzy%ywania prostej postawy i unoszenia cikiej gowy przejawia si w u+or%owaniu
caoci i w sposobie zestawienia ze sob trzonw krgw
) u dziecka krgosup pocztkowo jest ukowaty i stopniowo przybiera esowaty ksztat# odcinek szyjny i ld,wiowy
wygite s do przodu !6&'&z5)# a piersiowy i krzyowy do tyu !%i?&z5)
) krgosup %oe wykonywa wiele ruc"w# np$ do przodu oraz w %niejszy% stopniu do tyu i na boki
+ c,z./!e %-3%i 8i'z5%*&0e & !tzw$ '5.%i) wystpuj po%idzy trzona%i kolejnyc" krgw# a%ortyzuj
wstrzsy
+ '5.%&1"/i" !w %edycynie to zwyrodnienie krka a nie wysunicie# nazwa przyja si jako popularna)& wysunicie
si krka# bolesne# wy%aga konsultacji z lekarze%
+ %"!"( %*&05 & c"roni rdze krgowy# tworzony przez przestrze po%idzy trzona%i a uka%i krgowy%i kolejnyc"
krgw
@E#RA I <OSTEK AKLATKA 4IERSIOWAB
* budowa
) %*i 1ie.i&0e !'1)
) 3eb"
2 ebra 1"0'zi0e & przednie# c"rzstne czci
pierwszyc" 0 par eber zronite bezporednio ze
spaszczony% %ostkie%
2 ebra ze%&8e & c"rzstne czci trzec"
kolejnyc" par !*#4 i '5) zronite z c"rzstka%i
eber pooonyc" wyej
2 ebra 0&6!e & ostatnie dwie pary eber#
niezronite z %ostkie%
) 8&./e%
* waciwoci klatki piersiowej
) %ocna# lekka i sprysta osona puc i serca
) pozwala na wykonywanie wdec"w i wydec"w
SZKIELET KO:CZYNY =RNE7
+ budowa-
a) koci obrczy grnej
* (&1"/%" ) spaszczona# przylega od tyu do grzbietowej
powierzc"ni klatki piersiowej# tworzy %iejsca przyczepu
silnyc" %ini koczyny grnej oraz grzbietu# A1"!e0%"
./"0) b"%&0e*& & pytkie zagbienie opatki# wc"odzi w
ni gowa najwikszej koci koczyny grnej koci ra%iennej)
* &b&9cz5% - zapewnia poczenie szkieletu koczyny grnej
ze szkielete% osiowy%# czy opatk z %ostkie%
b) koci koczyny grnej wolnej
* ko "8ie!i" - koniec koci tworzy stawowe poczenia z
koci pro%ieniow !po stronie kciuka & zewn$) i koci
okciow !po stronie ( palca & wewntrznie)
* dwie koci 1ze'"8ie!i" !(&%ci&0" i 1&8ie!i&0") ) s
wzglde% siebie rwnolege gdy rka skierowana jest do
przodu# obrcenie rki powoduje ic" skrzyowanie
* koci %i !1 szeregi koci)
) koci !"'*"./%"
) koci 2'cz" !nadgarstek ) ( koci)
) koci6paliczki 1"6c20 !1 w kciuku i po . w innyc" palcac")
c) c,""%/e c,05/!&-8"!i1)6"c59!5 koczyny grnej
) ruc"o%o koci pro%ieniowej i okciowej
) przeciwstawny do pozostayc" palcw kciuk
SZKIELET KO:CZYNY DOLNE7
* budowa
a) &bcz 8ie'!icz" & koci zronite w pojedyncz ko 8ie'!icz- )
* koci bi&'&0e
* koci %)6.z&0e
* koci (&!&0e
) %iednica tworzy piercie kostny za%ykajcy tuw od dou# %ocno poczona z koci krzyow
) 1"!e0%" ./"0) bi&'&0e*& & zagbienie powstae w %iejscu styku trzec" koci %iednicy# w staw
wsunita jest gowa koci udowej
b) koci koczyny dolnej wolnej
* ko )'&0" - jej koniec tworzy powierzc"ni stawow dla koci piszczelowej# powstaje w ten sposb
./"0 %&6"!&05 Aze1%" & wsptworzy staw kolanowy# niewielka ko zwizana cigna%i %inia
czworogowego uda# %a znaczenie w ograniczeniu ruc"o%oci stawu kolanowego)
* koci 1&')'zi" & 1i.zcze6&0" i ./z"(%&0" !nieco %niejsza) - wsptworz ./"0 .%&%&05# czy
on podudzie ze stop
* koci ./&15
) ./1) A.%&%&0" i 1i/&0" %asywne kociB
) 2'./&1i"
) 1"6c20
) stopa %a kociec %ocniejszy ni kociec doni# %a ograniczon ruc"o%o !najwikszy palec nie jest
przeciwstawny)
UKAD NARZDW RUCHU U CZOWIEKA UKAD <I;$NIOWY Acz cz5!!" &b'"z&!" z'&6!&ci- %)cze!i" .iB
#UDOWA I WA$CIWO$CI <I;$NI
a) budowa %inia szkieletowego-
) bz).iec & skupienie wok wkien %iniowyc"# %a czerwone zabarwienie
ze wzgldu na obecno barwnika !8i&*6&bi!5 & %a podobn budow do
"e%oglobiny)# wikszo %ini %a jeden brzusiec !poladkowy# prostownik
paluc"a)# niektre tylko %aj ic" wicej !%isie dwugowy ra%ienia i
czworogowy uda)
) ci*!" & zbudowane z tkanki cznej wknistej# u%oliwiaj silne
przy%ocowanie %ini do koci
) %inie te s dobrze unaczynione !szczeglnie koczyn) i silnie unerwione
!zwaszcza u%oliwiajce ruc"y %anipulacyjne rki)
b) %inie-
) %aj zdolno do aktywnego kurczenia si# ale ic" rozkurcz jest akte%
bierny%
) rozcignicie skurczonego %inia szkieletowego bdzie wy%agao skurczu
innego %inia & dziaajcego antagonistycznie !rozkurcz %oe by take
wywoany np$ si grawitacji lub sprystoci szkieletu)
) w %uskulaturze wyrnia%y dwie grupy czynnociowe %ini- z*i!"cze
!1z50&'zicie6e) i 1&./&0!i%i !&'0&'zicie6e)
) podczas ruc"u pracuj oba %inie antagonistyczne# jednak jeden kurczy si
silniej# drugi za wyra,nie sabiej# przez takie nieznaczne "a%owanie ruc" staje
si bardziej pynny
) %inie .5!e*i./5cz!e & %inie wykonujce t sa% czynno !%inie
%idzyebrowe u%oliwiajce wdec"y czy %inie tuowia biorce udzia w jego
zginaniu)
4ODZIA <I;$NI
a) %inie gowy-
* 3)ci&0e ) 30"cz !unosi uc"w do przodu) i 8i.ieC .%&!i&05
* 8i8icz!e & 8i.ieC &%3!5 &%" !u%oliwia zaciskanie powiek) i 8i.ieC &%3!5 )./
!zawiera wargi)
b) %inie .z5i
* 8i.ieC 8&./%&0&-&b&9cz5%&0&-.)/%&05 !uczestniczy w ruc"ac" gowy)
c) %inie /)(&0i"-
* %isie 1ie.i&05 0i%.z5 !przywodzcy i opuszczajcy ra%i)
* %inie 8i'z53eb&0e ze0!/z!e !unoszce ebra podczas wdec"u)
* %isie 1&./5 bz)c," !u%oliwia zginanie tuowia do przodu)
* %isie !"9.ze.z5 *zbie/) !kieruje i opuszcza ra%i do tyu)
* 1ze1&!" & %isie *(b&%i /)(&0i"# najsilniejszy %isie wdec"owy
d) %inie koczyny grnej-
* %isie !""8ie!!5 !odwodzi ra%i do gry do pozio%u stawu barkowego)
* %isie '0)*(&05 "8ie!i" !biceps)
e) %inie koczyny dolnej
* %isie 1&6"'%&05 0ie6%i !prostuje udo w stawie biodrowy%)
* %isie cz0&&*(&05 )'" !uczestniczy w zginaniu uda w stawie biodrowy% i prostowaniu
go w stawie kolanowy%)
* %isie bz)c,"/5 (5'%i !bierze udzia w zginaniu kolana i stopy)
TKANKA <I;$NIOWA
+ ko%rki tkanki zdolne do aktywnego kurczenia si
* u krgowcw powstaje gwnie z 8ez&'e85 !jedynie %inie gadkie gruczow potowyc" i %isie rzskowy ,renicy poc"odz z e%/&'e85)
*) 0(2%!& 8i!i&0e & podstawowa jednostka czynnociowa kadego %inia
* wkna %iniowe s cile uoone co pozwala na wysok aktywno ruc"u w %iniac"
* po%idzy wkna%i nie %a istoty %idzyko%rkowej
* w cytoplaz%ie wkien %iniowyc" wystpuje wiele biaek kurczliwyc" tworzcyc" ?i6"8e!/5-
) cie!%ie & w ic" skad wc"odzi gwnie biako ) "%/5!"
) *)be & w ic" skad wc"odzi gwnie biako ) 8i&z5!"
* +ila%enty zorganizowane s w jednostki wyszego rzdu & 8i&?ib56e !0(2%ie!%" %)cz6i0e)
4O4RZECZNIE 4R@KOWANA
) w %io+ibrylac" wkien %iniowyc" poprzecznie
prkowanyc" ukad +ila%entw cienkic" i grubyc" jest bardzo
regularny !zebrane s w pczki# ktryc" ele%enty zac"odz
czciowo na siebie)
) pod %ikroskope% odzwierciedlenie% tej regularnoci jest
c"arakterystyczne 1-3%&0"!ie !naprze%ienne uoenie
prkw jasnyc" i cie%nyc")
) prki jasne zawieraj +ibryle "%/5!&0e a prki cie%ne
+ibryle 8i&z5!&0e
=ADKA
) wsptworzy 02 1&0(&%&0&-8i!i&05 pazicw# nicieni i
piercienic !jest tu zwizana z 6&%&8&c9-)
) w ciele krgowcw i stawonogw nie spenia +unkcji
loko%ocyjnyc"
) wsptworzy ciany narzdw wewntrznyc"- przewodu
pokar%owego# naczy krwiononyc"# li%+atycznyc" i narzdw
%oczo)pciowyc"# wystpuje te w skrze
) wkna %iniowe skupiaj si w pas%a lub bony %iniowe
) szybko i sia skurczu %ogyby by szkodliwe
) wana jest tu odporno na znuenie# czyli zdolno do
pozostawania w dugotrway% kurczu !nawet w warunkac"
niedoboru tlenu)
) tkanka zbudowana jest z jednojdrzastyc" wrzecionowatyc"
ko%rek
) centraln cz kadej z nic" zaj%uje cylindryczne jdro
) cytoplaz% wypeniaj liczne %io+ibryle
) ilo biaek kurczliwyc" jest kilkakrotnie %niejsza ni we
wknac" poprzecznie prkowanyc"
) uoenie +ila%entw jest nieregularne
) skurcz %ini gadkic" jest niezaleny od naszej woli
SERCA
) serce jest bardzo sprawn 1&81- 8i!i&0-
) dziki sercu organiz% krgowca %oe sprawnie
transportowa rne substancje do wszystkic" czci ciaa
) %isie serca powinien wykonywa stosunkowo szybkie
skurcze# by %ao podatny na znuenie# lecz
niekoniecznie c"arakteryzowa si wielk si
) budowa serca powinna u%oliwia kurczenie si we
wszystkic" /zec, 058i""c,
) wkna %inia sercowego czowieka s
9e'!&9-'z"./58i !z"'%& '0)9-'z"./58i)
ko%rka%i wykazujcy%i poprzeczne prkowanie
) wkna te s 0i'6"./& &z*"(zi&!e
) czce si ze sob ko%rki %iniowe tworz
przestrzenn .ie# w ktrej skurcz ele%entw prowadzi
do z%niejszenia objtoci ja% serca
) %iejsca pocze %idzyko%rkowyc" to 0./"0%i
) wystpuj w nic" 6icz!e !"cz5!i" %0i&!&!e
) skurcze serca s niezalene od naszej woli !porednio
%oe%y na nie wpywa)
SZKIELETOWA
) buduje aktywn cz ukadu ruc"u krgowcw
) wkna ksztate% przypo%inaj 05'()3&!e 0"6ce
) wkna w %iniu uoone s rwnolegle do siebie# co zwiksza si
skurczu
) wntrze wkien wypenione jest gwnie 1cz%"8i 8i&?ib56i
) pczki otoczone s rozbudowany%i b(&!"8i .i"/ecz%i
2'16"z8"/5cz!e9
) po%idzy pc"erzyki siateczki wnikaj %"!"6i%i# czce si z
b(&!- %&82%&0- wkna
) dziki te%u czy si wewntrzny syste% boniasty z bon
ko%rkow co u%oliwia szybkie rozprzestrzenianie bod,ca
skurczowego we wknie
) .1(".zcz&!e 9-'" ko%rkowe !ic" liczba nie %oe doc"odzi do
kilkuset w jedny% jdrze) znajduj si na obrzeac" ko%rki
) %inie dokonuj z%iany e!e*ii c,e8icz!e9 na 1"c
8ec,"!icz!- !skurcze)
) najwiksze iloci energii zuywaj %inie szkieletowe i dlatego ic"
wkna zawieraj znaczne iloci 8i/&c,&!'i20
) %inie szkieletowe s bardzo dobrze )%0i&!e i )!e0i&!e ze
wzgldu na due zapotrzebowanie tlenowe i intensywn prze%ian
%aterii
) skurcz zaleny od naszej woli
SKURCZ <I;$NIA 4ODO@E #IOCHE<ICZNE I DIZ7OLO=ICZNE
DILA<ENTY CIENKIE I =RU#E
* podstaw skracania si kadego %inia poprzecznie
prkowanego jest skurcz 8i&?ib56i we wknac"
%iniowyc"# podczas ktrego ?i6"8e!/5 cie!%ie wsuwaj si
%idzy ?i6"8e!/5 *)be$
* w %iniac" poprzecznie prkowanyc" regularnie uoone
+ila%enty !%io+ila%enty) cienkie i grube tworz 8i&?ib56e
!0(2%ie!%" %)cz6i0e)
* %io+ibryla %a dugo rwn dugoci caego wkna
%iniowego i zaczepiana jest na jego biegunac"
* we wntrzu kadego wkna %iniowego jest wiele %io+ibryli
zebranyc" w c"arakterystyczne 1cz%i
* 1&'./"0&0- 9e'!&./%- %)cz6i0- 8i&?ib56i jest
."%&8e !nie jest sa%odzieln struktur i nie %ona go
wyodrbni %etoda%i +rakcjonowania) & odcinek %io+ibryli
zawarty %idzy dwo%a c"arakterystyczny%i ele%enta%i#
zwany%i '5.%"8i D lub 6i!i"8i Z
* jedn %io+ibryl %oe%y wic potraktowa jako zbir
licznyc"# uoonyc" liniowo jeden za drugi% sarko%erw
* 6i!ie Z s 8ie9.ce8 1z5cze1) 8i%&?i6"8e!/20
cie!%ic, !tworzonyc" przede wszystki% przez liczne czsteczki
biaka & "%/5!5)
* %idzy %ikro+ila%enty cienkie czciowo wsunite s
8i%&?i6"8e!/5 *)be !z biakie% 8i&z5!- & wikszy% od
aktyny# jej wyduone czsteczki zakoczone s
c"arakterystyczny%i gwka%i)
* w czasie skurczu +ila%enty grube wsuwaj si %idzy
+ila%enty cienkie !8&6e%)6"!5 8&'e6 6iz*&05)
* poniewa %io+ibryla skada si z wielu sarko%erw# skrcenie
dugoci tyc" ele%entw powoduje z%niejszenie dugoci
caego wkienka kurczliwego
* jeeli skracaj si wszystkie %io+ibryle we wknie
%iniowy%# to ono take si kurczy !nie z%ienia si przy ty%
dugo +ila%entw ani biaek je tworzcyc"# %i%o to biaka te
%ylco nazywa si kurczliwy%i)# %aleje nato%iast dugo
prkw
4ROCES SKURCZU I ROZKURCZU
* za wsuwanie +ila%entw odpowiadaj bezporednio cz-./ecz%i 8i&z5!5
) *(20%i czsteczek %og z%ienia pooenie wzglde% reszty czsteczek oraz 1z5(-cz"9- .i '& "%/5!5 w +ila%entac" cienkic"
* proces wsuwania i wysuwania si +ila%entw jest bardzo sko%plikowany
) zac"odzi 1z5(-cz"!ie AT4 do *(20e% 8i&z5!5
) aby +ila%enty %ogy wsun si %idzy siebie niezbdna jest e!e*i"# bezporedni% jej ,rde% jest ,5'&6iz" AT4 do AD4 i 4i
) &'(-cz"!ie AD4 od *(20e%
* !ie1"c)9-ce 0(2%!& 8i!i&0e-
) ./3e!ie 9&!20 C"EF 9e./ !i.%ie# poniewa s aktywnie przepo%powywane do wntrza kanaw i cystern siateczki
rdplaz%atycznej !tu- ."%&16"z8"/5cz!e9)
) odpowiadaj za to bi"(%" /"!.1&/&0e# zwane C"GAT4"z"8i wykorzystujce energi "ydrolizy 78P
) niskie stenie jonw wapniowyc" powoduje# e pewne bi"(%" !skadniki +ila%entw cienkic") b6&%)9- 8i&z5!# nie %oe wic ona
wc"odzi w oddziaywania z 78P
) w warunkac" +izjologicznyc" skurcz wkna %iniowego nastpi wic dopiero pod wpywe% &'1&0ie'!ie*& i81)6.) !e0&0e*&
) i%puls ten dociera 051)./%"8i !e)&!) do tzw$ 1(5/%i 8&!&!e)/"6!e9 !.5!"1.5 !e0&0&-8i!i&0e9)# w ktrej
1ze%">!i%ie8 jest "ce/56&c,&6i!"
* 1&b)'z&!e 0(2%!& 8i!i&0e
) pobudzenie rozprzestrzenia si we wntrzu wkna %iniowego przez %"!"6i%i T !na preparatac" %ikroskopowyc" przypo%inaj
liter 8 dosunit daszkie% do bony ko%rkowej)
) kanaliki te wnikaj %idzy bony .i"/ecz%i 2'16"z8"/5cz!e9 i %og jej przekazywa pobudzenie
) pod wpywe% pobudzenia w bonac" siateczki otwieraj si 6icz!e %"!"(5 jonowe i nastpuje gwatowne z0i%.ze!ie ./3e!i"
9&!20 C"EF w cytoplaz%ie
) jony cz si z biaka%i blokujcy%i %iozyn i powoduj usunicie tej blokady
) tak dugo jak stenie jonw 971: w cytoplaz%ie bdzie wysokie i dostpny bdzie 78P# tak dugo %io+ibryle pozostan w stanie
skurczu
* &z%)cz
) gdy bod,cowanie wkna %iniowego )./"!ie# dziaajca cay czas ;1&81" 0"1!i&0"< szybko 1ze/"!.1&/)9e 9&!5 C"EF do
0!/z" .i"/ecz%i# co z","8)9e "%/50!& 8i&z5!5 i )8&36i0i &z%)cz !e6"%."c9 8i&?ib56i)
) %io+ibryle nie s zdolne do aktywnego rozkurczu# zate% aby rozcign dany %isie# potrzebny bdzie skurcz innego %inia
antagonistycznego lub sia grawitacji
) zapas 78P w %iniac" starcza na ua%ek sekundy# podtrzy%anie kurczenia si %ini wy%aga wic natyc"%iastowego doadowania
energii# ktr dostarcza z%ody+ikowany a%inokwas & ?&.?&%e"/5!"
) dziki +os+okreatynie przez kilka sekund %oliwe jest byskawiczne &'/0"z"!ie AT4
) jednoczenie uruc"o%iony zostaje proces )/6e!i"!i" *6)%&z5 w %iniac" !najpierw beztlenowo do pirogronianu i pote% tlenowo do
9=1 i >1=)
) prze%iano% ty% towarzyszy synteza licznyc" czsteczek 78P
) ten zapas energii starcza np$ na kilkanacie %inut biegu
) jeli wysiek %ini trwa duej# to organiz% siga do rezerw w postaci *6i%&*e!) !w %iniac" i wtrobie) oraz /().zcz20 !gwnie
w tkance tuszczowej)
) rozkad glikogenu prowadzi do powstania *6)%&z5# ktre jest nastpnie utleniana
) ta rezerwa starcza np$ na okoo p godziny intensywnego biegu# dopiero wwczas uruc"a%iane s rezerwy z tkanki tuszczowej
S4RAWNO$H DIZYCZNA I HI=IENA UKADU NARZDW RUCHU CZOWIEKA
#ADANIE DIZ7OLO=II 4RACY <I;$NI
* skurcze %ini %ona wywoa i bada w 0")!%"c, 6"b&"/&59!5c,
) do bada wykorzystuje si zwykle iz&6&0"!5 8i.ieC %*&0c"
zaopatrzony w !e0 !cao nazywa%y 1e1""/e8 8i!i&0&-!e0&058)
) pojedynczy i%puls nerwowy lub elektryczny wywoa w taki% %iniu .%)cz
1&9e'5!cz5 !u ssakw trwa on od kilku do kilkudziesiciu ?@ w zalenoci od
rodzaju %inia# u krgowcw z%iennocieplnyc" czas ten jest dwa razy duszy)
) powstawanie kolejnyc" skurczw pojedynczyc" wy%aga# aby &'./15 0
cz".ie 1&8i'z5 i81)6."8i pobudzajcy%i byy 0i%.ze ni cz". /0"!i"
c"(e*& 1&9e'5!cze*& .%)cz)
) jeli kolejne i%pulsy bd dociera do %inia# gdy zacznie si on rozkurcza#
skutkie% bd !"./1!e .%)cze
) w ten sposb zostanie wywoany .%)cz /3c&05 !iez)1e(!5 !seria
i%pulsw pobudzajcyc" dziaa z czstotliwoci %ini%alnie wiksz ni
%aksy%alny czas skurczu pojedynczego)
) jeli czstotliwo i%pulsw pobudzajcyc" jest tak dua# e nie pozwala
%iniowi nawet na czciowe rozkurczenie si# to %isie pozostanie wwczas
w 1e8"!e!/!58 .%)cz)# nazywany% /3c&058 z)1e(!58
* bada %ona te z"6e3!&ci 1&8i'z5 z8i"!"8i '()*&ci 8i!i" a jego
napicie%
') przyj%ij%y dla celw ekspery%entalnyc"# e jeden z dwc" zaczepw
wyizolowanego %inia przy%ocowali%y do nieruc"o%ego obiektu# a drugi nie
jest do niczego przy%ocowany & skurcz bdzie %ia c"arakter izotoniczny
) .%)cz iz&/&!icz!5 z%ienia dugo %inia !skracanie)# a stan napicia
pozostaje bez z%ian
1) jeli drugi z zaczepw rwnie przy%ocuje%y do nieruc"o%ego obiektu
wywoa%y opr przekraczajcy %oliwoci siy skurczu %inia & skurcz
izo%etryczny
) .%)cz iz&8e/5cz!5 nie z%ienia dugoci %inia# a stan napicia wzrasta
!%isie napina coraz to nowe jednostki %otoryczne# prbujc pokona opr
wikszy ni %aksy%alna %oc rozwijana przez %isie)
1) w trzeci% ekspery%encie drugi zaczep przy%ocuje%y np$ do podrcznika
biologii
) w pierwszej +azie skurczu pobudzony %isie bdzie angaowa kolejne
jednostki %otoryczne !wzrost napicia)# %i%o braku z%iany dugoci
) w %o%encie gdy rozwinita %oc pozwoli na pokonanie ciaru ksiki#
%isie zacznie si skraca# c"ocia napicie nie bdzie dalej roso !druga +aza
skurczu)
) taki rodzaj skurczu to .%)cz ")%.&/&!icz!5 !najbardziej przypo%ina
skurcze w warunkac" naturalnyc")
* w organiz%ie %isie pracuje nieco inaczej# gdy skurcz %usi zapewni
1(5!!& i 1ec5z9 )c,) oraz 8&36i0& '()3.ze9 1"c5
) w czasie danego skurczu# w zalenoci od potrzeb# %ona z8ie!i" 6iczb
1&b)'z&!5c, 9e'!&./e% 8&/&5cz!5c,
) jednoczenie cz wkien jest akurat w skurczu# inne dopiero go zaczynaj#
a jeszcze inne rozkurczaj si
) nazywa%y to ".5!c,&!icz!&ci- 1"c5 8i!i"
S4RAWNO$H DIZYCZNA
* Aondycja
) u osb prowadzcyc" %ao ruc"liwy tryb ycia wydolno ukadu oddec"owego
i krenia s zbyt %ae# aby zaopatrzy pracujce intensywnie %inia w
odpowiedni ilo tlenu
) podczas wicze u takic" osb szybko narasta tzw$ dug tlenowy i %inie nie
%og spala glukozy lub kwasw tuszczowyc" w %itoc"ondriac"
) przeprowadzaj wic beztlenowy rozkad glukozy do pirogronianu i dalej do
kwasu %lekowego
) %0". 86e%&05 w wikszy% steniu zakca +unkcjonowanie wkien
%iniowyc"
) %inie szkieletowe staj si sabsze# sztywne a ic" ruc" sprawia bl
!z"%0".ze!ie 8i!i)
) kwas %lekowy zostaje rozoony dopiero po kilkudziesiciu godzinac" od
ustania wysiku
* /e!i!*i & regularne uprawianie wicze +izycznyc"
* &z*ze0%" & pozwala na "ar%onijne rozlu,nienie zesztywniayc" %ini i
staww# poprawia krenie i u%oliwia odpowiedni koncentracj
* '&1i!* & siganie po niedozwolone rodki +ar%akologiczne# zwikszajce
sztucznie wydolno organiz%u
* ./e5'5 "!"b&6icz!e & rodki zwikszajce %as %iniow
CHORO#Y UKADU RUCHU
a) 0"'5 1&./"05
* .%&6i&z" ) boczne skrzywienie krgosupa# rozwija si w wieku dziecicy% i %odzieczy%
przyczyn jest jednostronne obcienie barku i za postawa siedzca
* 6&'&z"
+ %i?&z"
* 1(".%&./&1ie & przyczyn %oe by noszenie nieprawidowego obuwia# utrudnia c"odzenie i
wywouje bl stp i krgosupa
b) c,&&b5 )%("') .z%ie6e/&0e*&
* %z50ic"
* e)8"/&i'"6!e z"1"6e!ie ./"020 & e)8"/5z8
) c"oroba rozwija si poniewa niektre ko%rki odpornociowe o%ykowo atakuj wasne bony
%aziowe# powstaj wwczas zaczerwienienia i bolesne obrzki staww#
) niekiedy doc"odzi nawet do de+or%acji#
) leczenie jest trudne ale istniej ju rodki z%niejszajce dolegliwoci i co+ajce rozwj c"oroby
* &./e&1&&z" ) zrzeszotnienie koci
) polega na przewadze procesw utraty koci nad procesa%i regeneracyjny%i#
) c"arakterystyczna dla tej c"oroby jest de%ineralizacja powodujca e koci staj si sabe i atwo si
a%i#
) przyczyna%i s- znaczny niedobr skadnikw %ineralnyc" w diecie# gwnie wapnia# brak
aktywnoci +izycznej i z%iany "or%onalne zwizane ze starzenie% si#
) na t c"orob najczciej cierpi kobiety w starszy% wieku# po kli%akteriu%# gdy wyra,nie spada
pozio% estrogenw#
) aby za"a%owa rozwj tej c"oroby potrzebny jest ruc"# odpowiednia dieta i zastpcza terapia
"or%onalna