Professional Documents
Culture Documents
������������������������������������������������������������� �������
����������
����������������
��������������������
��������������� �������������� �������������
�������������������������������������
����������
������������������� ���������������������������
���������������������������
���������������
���������������
��������������������������
��������������������������
��������������������
��������������������
��������������������������������������������
��������������������������������������������
�����������
����
�������
�������
������������
��������
����������
������
������������
�����������
�������
�����������
���������
�������������
�����
��������������
30 W ODDZIALE ŁÓDZKIM SEP
�������������������������������
�����������������������������������������
�������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������
��������������������������������������������������
�������������������������������������������
����������������������������������������������
�����������������������������������������������������������
������������� ��� ����� ����� ��������� ������� ������������
� ���������������������������������������������������������
���������
BIULETYN TECHNICZNO-INFORMACYJNY OŁ SEP 1
Andrzej Kanicki
i
2
dt Ik m n Tk I th Tk
2 2
(1) 0.8
1,2
0 1,1
0.6
• n – opisującego wpływ zmian składowej okresowej Rys. 1. Współczynnik m uwzględniający wpływ zmian
prądu zwarciowego. składowej nieokresowej prądu zwarciowego
ELEKTROENERGETYKA 3
0.7
2
0.6
2,5
0.5
3,3
0.4 4
5
0.3 6
0.2 8
10
0.1
00
0.01 0.1 1 10
0.01 Tkj 10
Z Qt j 0,0180 1 U 2rM1 1 62
Z M1 1,0732
I LR1 PrM1 5,8 5
u krT1 U rT 2 11 6,3 2 I rM1 rM1 cos rM1 0,91 0,95
Z T1 0,2729
100 S r T1 100 16
Z M1 0,0995 j 0,995 1,0732 0,1068 j 1,0678
R T1
u
RrT1
U rT1 2 0,7 6,32 0,0174
100 S r T1 100 16 Z RM1 Z R Z M1 j 0,2199 0,1068 j 1,0678 0,1068 j 1,2877
Rys. 6.11. Schemat zastępczy sieci dla składowej zgodnej dla 10. Obliczenie prądu zwarciowego początkowego
obliczenia prądu
Ik″ w miejscu zwarcia
c Un 1,1 6
3. Obliczenie impedancji zwarciowej dla składowej Ik 3 24,54 kA
3 R 2k X 2k 3 0,0103 2 0,1554 2
zgodnej w celu wyznaczenia prądu I k M
Z GK j X Qt Z T1K
Zk 11. Obliczenie prądu zwarciowego początkowego pły-
Z GK j X Qt Z T1K
nącego z sieci, generatora i silnika M1
0,0326 j 0,4654 j 0,0180 0,0170 j 0,2670
0,0326 j 0,4654 ( j 0,0180 0,0170 j 0,2670) c Un 1,1 6
Ik 3Q 13,3 kA
0,0112 j 0,1768 3 j X Qt Z T1K 3 0,0170 2 0,2850 2
I rM 0,01 Ik M
12. Prąd zwarciowy udarowy
Pr M1 5
I r M1 557 A R Qt 0,017
3 U r M1 cos r M1 r M1 3 6 0.91 0.95 3 3
X Qt 0, 285
Q 1,02 0,98 e 1,02 0,98 e 1,84
I r M1 557 A � ����� ��������������� 0,01 Ik M 0,01 21500 215 A
R 0,0326
6. Sprawdzenie warunku dla silnika M2 3 G
3
0, 4654
G 1,02 0,98 e XG 1,02 0,98 e 1,81
Pr M 2 0,8
Sr T2 100 c S rT
0,3
3 U nQ I kQ
i pG G 2 Ik 3G 1,81 2 8,17 21,0 kA
13. Prąd wyłączeniowy symetryczny dla tmin=0,05 s Ikg = λmax· IrG = 2,3 ·0,916 = 2,11 kA
W rozpatrywanym przypadku wzór na prąd wyłączenio- Z wykresu na rys. 2 obliczamy współczynnik nG pamię-
I
wy symetryczny można uprościć do postaci: tając, że kG 8,17 3,87 oraz Tk = 0,1 s mamy:
I kG 2,11
Z I
I b I k 1 G I kG
1 M1 q M1 IkM
1 M1 kM1 nG = 0,77
c Un
3 I thG 8,17 0,479 0,77 9,13 kA
S rG 10
I rG 0,916 kA c) Obliczenia dla silnika
3 U rG 3 6,3
e 4500,1ln 1,751 1
IkG
8,17 m M1 0,347
8,9 2 50 0,1 ln 1,75 1
I rG 0,917
IkG
Współczynnik nMI = 0 albowiem prąd zwarciowy usta-
0,30
G 0,71 0,51 e I rG
0,71 0,51 e 0,308,91
0,745 lony silnika jest równy zeru.
I kM
1 2,95 Prąd zwarciowy cieplny dla Tk = 0,1 s
0,30 0,30
I rM1 0,557
M1 0,71 0,51 e 0,71 0,51 e 0,814
I th 16,6 2 9,13 2 1,74 2 19,1 kA
PrM1
Dla PrM1 5 MW i p M1 1 czyli 5 MW mamy, że:
p M1 8. Wnioski
P 5
q M1 0,79 0,12 * ln rM1 0,79 0,12 * ln 0,983 W referacie zaprezentowano dwa problemy:
p M1 1
– sposób obliczania całki Joule’a i zastępczego prądu
I b 24,5 1 0,745 8,17 1 0,814 0,983 2,95
1,0732 2,95
21,9 kA zwarciowego cieplnego,
1,1 6 – przykład zastosowania normy PN-EN 60909-0:2002
3
[16] dla wyznaczania prądów zwarciowych w sieciach trój-
fazowych prądu przemiennego.
14. Prąd zwarciowy cieplny dla Tk=0,1 s
W ramach przykładu pokazano zalety i wady tej normy
oraz zwrócono szczególną uwagę na:
W oparciu o wzór (1) lub (5) dla sieci z kilkoma źródła-
– założenia upraszczające przyjęte w normie,
mi można zapisać, że zastępczy prąd zwarciowy cieplny
– interpretację sposobu prowadzenia obliczeń w przypad-
wyraża się zależnością (taka zależność w rozpatrywanej ku zwarcia w sieci promieniowej zasilanej z więcej niż jed-
normie nie występuje): nego źródła prądu zwarciowego stosowanych w normie.
Dla sieci elektroenergetycznej składającej się z sieci
I th I thQ 2 I thG 2 I thM12 zastępczej zasilającej transformator obniżający napięcie,
z którego zasilane są silniki asynchroniczne dla zwarcia
������ trójfazowego na zaciskach dolnego napięcia tego transfor-
I thQ I kQ
mQ n Q matora został sformułowany algorytm obliczania wielkości
zwarciowych zgodnie z normą PN-EN 60909-0:2002.
a) Obliczenia dla sieci zastępczej
Literatura
Dla sieci zastępczej nQ =1. Współczynnik mQ z wzoru
(3): 1. Kończykowski S., Bursztyński J.: Zwarcia w układach
elektroenergetycznych. WNT, Warszawa, 1965.
e 4f Tk ln 1 1 2. Kobosko S.: Obliczanie zwarć w systemach elektroenerge-
m
2 f Tk ln 1 tycznych. Skrypt P. W., Warszawa, 1984.
3. Kowalski Z.: Teoria zwarć w układach elektroenergetycz-
e 4500,1ln 1,841 1 nych. Skrypt P. Ł., Łódź, 1988.
mQ 0,553
2 50 0,1 ln 1,84 1 4. Jackowiak M., Lubośny Z., Wojciechowicz W.: Zbiór zadań
z obliczeń prądów zwarciowych w sieciach elektroenerge-
I thQ 13,3 0,553 1 16,6 kA tycznych. Skrypt P. G., Gdańsk, 1995.
b) Obliczenia dla generatora 5. Kremens Z., Sobierajski M.: Analiza systemów elektroener-
getycznych. WNT, Warszawa, 1996.
e 4500,1ln 1,811 1 6. Kacejko P., Machowski J.: Zwarcia w systemach elektro-
mG 0,479
2 50 0,1 ln 1,81 1 energetycznych. WNT, Warszawa, 2002.
I Roeper R.: Short-circuit Currents in Three-phase Systems.
Dla Xd = 180% oraz kG = 8,9 z rys. 3b) odczytujemy, 7.
I rG Siemens Aktiengesellschaft, J. Wiley, 1985.
że λmax = 2,3.
Prąd zwarciowy ustalony generatora wynosi: 8. Blackburn J. L.: Symmetrical Components for Power Sys-
tems Engineering. M. Dekker, New York, 1993.
ELEKTROENERGETYKA 7
9. Anderson P. M.: Analysis of Faulted Power Systems. The 16. PN–EN 60909-0:2002 (U) Prądy zwarciowe w sieciach
IEEE Press, Power Systems Engineering Series, New York, trójfazowych prądu przemiennego. Część 0: Obliczanie
1995. prądów.
10. Das J. C.: Power System Analysis. Short-Circuit, Load Flow 17. PN–EN 60909–3:2004 (U) Prądy zwarciowe w sieciach
and Harmonic. Marcel Dekker, Inc., 2002, str. 850. trójfazowych prądu przemiennego. Część 3: Prądy podwój-
11. Kasikci I.: Short Circuits in Power Systems. A Pratical nych, jednoczesnych i niezależnych, zwarć doziemnych
Guide to IEC 60909. J. Wiley & Sons, 2002. i częściowe prądy zwarciowe płynące w ziemi.
12. Schlabbach J.: Short-circuit Current. IEE, 2004, str. 306. 18. IEC 60909–4:2000. Short–circuit current calculation in
13. PN–74/E–05002. Dobór aparatów wysokonapięciowych three-phase a.c. systems. Part 3: Examples for the calcu-
w zależności od warunków znamionowych. lation of short-circuit currents.
14. PN–90/E–05025. Obliczanie skutków prądów zwarcio-
wych. dr inż. Andrzej KANICKI
15. PN–EN 60865–1:2002 (U) Obliczanie skutków prądów Instytut Elektroenergetyki
zwarciowych. Część 1: Definicje i metody obliczania. Politechnika Łódzka
Grzegorz Jasiński
Tabela 1. Kolejność wirowania faz poszczególnych Wartość tak wyznaczona jest obiektywną wielkością
harmonicznych mówiącą o poziomie odkształcenia i występuje w różnych
normach i nakazach i uregulowaniach funkcjonujących
Kolejność faz Zgodna Przeciwna Zerowa w rozliczeniach z dostawcą energii elektrycznej.
Dopuszczalne wartości poziomu wyższych harmo-
Rząd 1 2 3 nicznych oraz zawartości procentowej harmonicznych
harmonicznej poszczególnych reguluje rozporządzenie ministra gospo-
4 5 6
darki (tab. 2).
7 8 9
a) b)
Rys. 5. Obraz oscyloskopowy i odpowiadający mu obraz
widmowy
Transformatory
Prąd magnesowania transformatorów jest silnie od- Rys. 9. Obraz oscyloskopowy prądu energooszczędnej lampy
kształcony. Jest on jednak niewielki i stanowi ok. 2% COMPAKT
prądu znamionowego; jego wpływ na odkształcenie prądu
i napięcia jest marginalny. Problem staje się znaczący, jeżeli Przekształtniki
do słabo obciążonego transformatora dołączy się baterię
Przekształtniki są ostatnio powszechnie stosowane
kondensatorów o dużej mocy i doprowadzi do przekom-
do zasilania napędów. Od prostowników po wszelkiego
pensowania.
rodzaju falowniki wszystkie te urządzenia generują prądy
harmoniczne.
Obrazy oscyloskopowe i charakterystyczne odkształ-
cenia pochodzące od różnych przekształtników przedsta-
wiono w tabeli 3.
Popularne komputery PC zasilane zasilaczem impulso-
wym są źródłem praktycznie pełnego widma harmonicz-
nych nieparzystych. Powodują przepływ prądów harmo-
nicznych przewodami fazowymi oraz ze względu na duży
Rys. 7. Obraz oscyloskopowy prądu magnesowania udział harmonicznych pochodnych 3. wywołują przepływ
transformatora prądów harmonicznych przewodem zerowym. Mały pobór
prądu tych urządzeń nie ma większego znaczenia przy
ich mnogości w systemach zasilania. Obraz odkształceń
typowego obiektu użytkującego urządzenia informatyczne
przedstawiono na rysunku 10.
Tabela 3. Przebiegi prądowe różnych przekształtników niskiego napięcia. Maszyny elektryczne zasilane prądem
odkształconym mogą generować większy hałas i wywoły-
wać rezonanse mechaniczne. Utrudniają rozruch silników
asynchronicznych oraz mogą zwiększać ich poślizg.
Transformatory doznają wzrostu zakłóceń akustycz-
nych, wzrostu strat mocy w rdzeniu (straty mocy zale-
żą od częstotliwości) oraz straty od prądów wirowych.
W uzwojeniach następuje wzrost wartości skutecznej
prądu i efektywnej rezystancji z powodu zjawiska naskór-
kowego przepływu prądu. Dodatkowo stosowanie baterii
kondensatorowych przy transformatorach napotyka
szereg ograniczeń spowodowanych możliwością wystą-
pienia rezonansu równoległego transformatora z baterią
kondensatorów. W związku z dużymi stratami powstają
nowe konstrukcje transformatorów przystosowanych do
większej akumulacji ciepła i zasilania obiektów o dużym
udziale odbiorników nieliniowych. Kondensatory energe-
tyczne należą do urządzeń, które w największym stopniu
doświadczają skutków przepływu prądów harmonicznych.
Przeciążanie kondensatów prądami harmonicznymi należy
do głównych przyczyn ich awaryjności. Baterie kondensa-
torów wymagają stosowania dławików blokujących prądy
harmoniczne w tórach zasilania oraz odstrajających od
rezonansu z transformatorem.
Literatura
PN-EN 610000-2-4: 1997 Kompatybilność elektromagne- Pr9 PN IEC 610000-3-4 Kompatybilność elektromagne-
tyczna – Środowisko – Poziomy kompatybilności do- tyczna (EMC) – Część 3: Arkusz 4: Wartości dopusz-
tyczące zaburzeń przewodzonych małej częstotliwości czalne – Ograniczenie emisji harmonicznych prądów
w sieciach zakładów przemysłowych. w niskonapięciowych systemach zasilania dla sprzętu
PN-EN 50160: 1998 Charakterystyki napięcia w publicz- pracującego przy prądzie znamionowym większym
nych sieciach zasilających. niż 16 A.
Pr10 PN IEC 610000-3-6 Kompatybilność elektromagnetycz-
na – Część 3: Wartości dopuszczalne – Arkusz 6: Wyzna-
czanie dopuszczalnych poziomów emisji harmonicznych dr inż. Przemysław Chojnowski
obciążeń zaburzających w sieciach elektromagnetycz- dr inż. Andrzej Iwaniak
nych SN i WN – Podstawowa publikacja EMC. Przedsiębiorstwo Badawczo-Wdrożeniowe Olmex SA
II. Przychody i wyniki finansowe (zaokrąglone do 1,00 zł) nej EEM – 06 – wyzwania zjednoczenia, w której uczestni-
czyło około 300 osób, w tym ponad 70 spoza kraju,
Wzrost/ • wspólnie z Instytutem Elektrotechniki Teoretycznej, Me-
Parametry finan- Rok 2005 Rok 2006 trologii i Materiałoznawstwa PŁ Konferencję International
L.p. Spadek
sowe [zł] [zł] Conference on Signals and Electronic Systems,
[%]
• wspólnie z Centrum Badawczym ABB w Krakowie Forum
1 2 3 4 4/3
Transformatorowe.
1. Przychody ogółem, 3. Przychody z imprez towarzyszących WZD SEP.
1 157 958,- 1 546 217,- 133,5%
w tym:
4. Pięć prezentacji firm (SCHRACK, Legrand Polska, Aga
a) przychody netto Litght Centrum, BAKS, Schneider Electric) – udział w prezen-
ze sprzedaży pro-
1 131 695,- 1 377 538,- 121,7% tacjach wzięło około 200 osób.
duktów, usług
i towarów
b) przychody z dzia- Ważniejsze przedsięwzięcia gospodarcze
łalności statuto- Przy Oddziale Łódzkim SEP działają trzy Komisje Kwalifi-
wej (składki i inne 26 264,- 168 679,- 642,2%
kacyjne, w skład których wchodzą 32 osoby. Komisje w roku
przychody okre-
ślone statutem) ubiegłym przeprowadziły 5713 egzaminów w trzech grupach,
w zakresie eksploatacji i dozoru. Łączny przychód z tego tytułu
2. Koszty ogółem,
873 134,- 1 139 038,- 130,4% wyniósł 507 720,- zł.
w tym:
W 2006 roku przeprowadzono 45 kursów przygotowaw-
a) koszty sprzeda-
nych produktów, 794 957,- 888 802,- 111,8% czych (ok. 580 uczestników). Przychód z działalności szkole-
usług i towarów niowej to 172 500,- zł (w tym Forum Transformatorowe).
b) koszty realizacji Szkolenia i kursy z ramienia OŁ SEP prowadziło 6 osób.
zadań statuto- Z Ośrodkiem Rzeczoznawstwa współpracowało w 2006
78 177,- 250 236,- 320%
wych (w tym roku 20 rzeczoznawców i specjalistów SEP, wykonując eksper-
odpis na ZG)
tyzy, projekty, pomiary i inne usługi znajdujące się w ofercie
Zysk brutto ze Ośrodka. Łączny przychód z tej działalności to 154 160,- zł,
3. 336 737,- 488 736,- 145,1%
sprzedaży (1a – 2a)
z czego 88 540,- zł to sprzedaż eksportowa. Łączna sprze-
Wynik finansowy na daż eksportowa (usługi techniczne i konferencje) wyniosła
4. działalności -51 913,- -81 557,- 157,1%
w 2006 r. 195 907,- zł.
statutowej (1b – 2b)
Koszty zatrudnienia na umowy cywilno-prawne obciążyły
Koszty ogólnego
5. 269 924,- 299 266,- 110,8% bezpośrednio sprzedane usługi.
Zarządu
Przychody
6. 22 028,- 17 069,- 77,4% Inwestycje Oddziału w 2006 roku
finansowe
7. Zysk netto 40 102,- 119 069,- 296,9% W minionym roku dokonano zakupu:
– 1 komputera wraz z oprogramowaniem,
8. Rentowność netto
3,5% 7,7% 220% – laptopa z oprogramowaniem,
ogółem (7/1x100%)
– rzutnika multimedialnego,
Kapitał – dyktafonu,
– 2 monitorów,
W 2006 roku nastąpiła zmiana w wysokości kapitału pod-
– 2 drukarek laserowych,
stawowego, który w dniu 01.01.2006 r. wynosił 466 140,- zł,
– aparatu fotograficznego.
a 31.12.2006 r. zamknął się kwotą 585 210,- zł. Zmiana kapita-
łu nastąpiła z tytułu przeznaczenia zysku z 2006 roku w kwocie
119 070,- zł na powiększenie kapitału podstawowego.
III. Działalność statutowa Oddziału
Zatrudnienie
Obok działalności gospodarczej, Oddział prowadzi in-
Liczba zatrudnionych w dniu 31.12.2006 r. wynosiła 4 oso- tensywną, określoną w Statucie SEP działalność, tzn. różne
by. Średnia liczba etatów w roku 2006 – 4 etaty. formy i płaszczyzny aktywności, skierowane do członków Sto-
Oprócz pracowników etatowych Oddział współpracował na warzyszenia i środowisk naukowo-technicznych związanych
podstawie umów zleceń i o dzieło z kilkudziesięcioma osobami, z szeroko pojętym określeniem elektryki.
jako podwykonawcami umów i zleceń złożonych w OŁ SEP.
1. Wydawanie Biuletynu Techniczno-Informacyjnego
Na uzyskany w 2006 r. wynik złożyły się: Zarządu Oddziału Łódzkiego SEP – w 2006 roku ukazało się
1. Duża liczba przeprowadzonych szkoleń i egzaminów 6 numerów w tym 2 numery specjalne – nr 3/2006 w całości
kwalifikacyjnych. poświęcony XXXIII WZD SEP oraz nr 5/2006, wydany z okazji
2. Konferencje Jubileuszu Członka Honorowego SEP kol. Zbigniewa Kop-
W minionym roku Oddział Łódzki zorganizował: czyńskiego. Biuletyn przesyłany jest do członków OŁ SEP,
• wspólnie z Instytutem Elektroenergetyki PŁ III Między- ZG, wszystkich Oddziałów naszego Stowarzyszenia oraz firm
narodową Konferencję Europejski Rynek Energii Elektrycz- z nami współpracujących.
SPRAWOZDANIE OŁ SEP 15
Andrzej Wędzik
W dniach 23–25 maja 2007 r., w Sheraton Kraków Hotel konferencji, poświęconych tej właśnie tematyce. Podobnie jak
w Krakowie, odbyła się kolejna, IV Międzynarodowa Konfe- w latach ubiegłych, uczestniczyło w niej ponad 200 osób.
rencja: W trakcie obrad
Europejski rynek energii elektrycznej – EEM07. i dyskusji poruszano
Wyzwania zjednoczenia najistotniejsze zagad-
Podobnie jak w latach poprzednich, głównymi organizato- nienia związane z pro-
rami byli: Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Oddział Łódz- cesami zachodzącymi
ki oraz Instytut Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej. w krajach Unii Euro-
pejskiej. Szczególną
uwagę zwrócono na
najbliższą przyszłość
i przemiany zachodzące
w polskiej elektroener-
getyce. W konferencji
wzięło udział wielu
Ministerstwo Skarbu Państwa wybitnych ekspertów
reprezentował podsekretarz stanu z Polski i Europy.
Michał Krupiński Przedpołudniowa
sesja, pierwszego dnia
Konferencji, poświęcona była zaprezentowaniu kierunków roz-
woju rynków energii elektrycznej w krajach Unii Europejskiej
i w Polsce. Swoje poglądy na wymienione problemy zaprezen-
towali między innymi: Christopher JONES (DG TREN, Deputy
Na konferencji tradycyjnie nie zabrakło znanych osób z kręgu Head of Cabinet of Commissioner Piebalgs), Jean-André
polskiej i europejskiej elektroenergetyki. Od lewej: BARBOSA (DG TREN), Daniel DOBBENI (President, ETSO).
prof. W. Mielczarski (Politechnika Łódzka), Michał Krupiński
Perspektywy rozwoju polskiego rynku energii elektrycznej
(Ministerstwo Skarbu Państwa), Daniel Dobbeni (President,
ETSO), Christopher Jones (DG TREN), Jean-André Barbosa prezentowane były przez przedstawicieli Ministerstwa Gospo-
(DG TREN) darki i Skarbu Państwa. Głos w dyskusji zabrali między in-
nymi: Michał KRUPIŃSKI (podsekretarz stanu, Ministerstwo
Po raz kolejny okazało się, że Konferencja „Europejski ry- Skarbu Państwa) oraz Andrzej KANIA (dyrektor Departamentu
nek energii elektrycznej” jest jedną z największych w Europie Energetyki).
KONFERENCJE 17
W dniach 21–23 maja 2007 roku odbyła się ósma konferen- temat działań modernizacyjnych prowadzonych w najwięk-
cja naukowo-techniczna „Elektrownie cieplne. Eksploatacja szej elektrowni w kraju oraz profesora M. Pawlika (Instytut
– Modernizacje – Remonty”. Organizatorami byli: Koło SEP przy Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej) przedstawiające
BOT Elektrownia Bełchatów SA, Instytut Elektroenergetyki perspektywy rozwoju sektora wytwórczego w Polsce. Pozo-
Politechniki Łódzkiej oraz BOT Elektrownia Bełchatów S.A. stałe referaty z tej grupy dotyczyły m.in. tematów związanych
Tradycyjnie, spotkanie odbywało się w Hotelu „Wodnik”, nad z technologiami suszenia i zgazowania paliw oraz zagadnień
zbiornikiem Słok koło Bełchatowa. związanych z ograniczaniem emisji zanieczyszczeń w ener-
W konferencji wzięło udział blisko 200 uczestników, repre- getyce.
zentujących uczelnie (m.in. Politechniki: Łódzka, Warszawska,
Wrocławska, Śląska, Gdańska) jednostki badawczo-rozwojowe Druga grupa tematyczna: „Eksploatacja, badania i mo-
(na czele z Instytutem Maszyn Przepływowych PAN z Gdań- dernizacje turbin parowych” skupiła 8 referatów ściśle
ska), elektrownie i elektrociepłownie (Elektrownie z grupy związanych z tytułową tematyką. Połowa wystąpień firmo-
BOT: Bełchatów, Turów, Opole; Elektrownia Kozienice, elek- wana była przez mocny zespół współpracujących ze sobą
trociepłownie z Łodzi, Białegostoku, Bytomia, Krakowa). Dużą specjalistów z Instytutu Maszyn Przepływowych z Gdańska
grupę uczestników stanowili przedstawiciele firm działających i firmy ALSTOM Power z Elbląga. Nie mniej ciekawe referaty
w obszarze energetyki z kraju i zza granicy, m.in.: RAFA- wygłosili przedstawiciele Politechniki Śląskiej. Tę sesję tema-
KO SA, Energoprojekt, ALSTOM, ABB, Siemens, Weidmuller, tyczną zakończyła bardzo ciekawa prezentacja łódzkiej firmy
Babcock, Westinghouse. INWAT działającej w branży turbinowej.
Referat inauguracyjny wygłasza profesor Maciej Pawlik z W grupie piątej: „Układy elektryczne, systemy zasilania,
Politechniki Łódzkiej generacja rozproszona” przedstawionych zostało 7 refera-
tów. Dotyczyły one elektrycznych układów potrzeb własnych
Wygłoszono blisko 50 referatów opublikowanych w mate- w elektrowniach cieplnych – ich kondycji i zdolności do
riałach konferencyjnych. Zarówno materiały, jak i poszczegól- pracy wyspowej, napędów przetwornikowych stosowanych
ne sesje, zostały podzielone na sześć grup tematycznych. w energetyce, a także nowatorskich rozwiązań generatorów
indukcyjnych. Na uwagę zasługują dwa referaty z tej grupy
W grupie pierwszej, zatytułowanej „Rozwój i modernizacje – trochę nietypowe dla konferencji „Elektrownie Cieplne” – ale
sektora energetycznego. Nowe technologie w energetyce”, bardzo ciekawe, bo poruszające problematykę elektrowni
znalazło się 11 referatów, w tym inauguracyjne wystąpienia wiatrowych. Jest to obecnie bardzo dynamicznie rozwijający
prezesa E. Bilkowskiego (BOT Elektrownia Bełchatów SA) na się sektor źródeł energii w naszym kraju, a z racji specyfiki
KONFERENCJE 19
Wystawa techniczna
Jan Lisowski urodził opracowywanych przez inne zespoły pracowni. W marcu 1969 r.
się 31 lipca 1929 r. w Ło- rozpoczął pracę w Pracowni Projektowania Przedsiębiorstw
dzi. Projektowania bu- Centralnego Laboratorium Przemysłu Jedwabniczo-Dekora-
dowlanego uczył się od cyjnego w Łodzi. Objął stanowisko starszego projektanta, peł-
dziecka poprzez podglą- niąc jednocześnie funkcję kierownika zespołu elektrycznego.
danie przez ramię pracy W pracowni wykonał szereg założeń techniczno-ekonomicznych
swego ojca (wybitnego instalacji elektroenergetycznych zakładów przemysłowych,
architekta Wiesława Li- wiele projektów technicznych instalacji elektrycznych, oświe-
sowskiego). W okresie tlenia, odgromowych, teletechnicznych, stacji transformato-
okupacji hitlerowskiej, rowo-rozdzielczych, sieci elektroenergetycznych, zarówno dla
będąc trzynastoletnim fabryk posiadających własne elektrownie przemysłowe, jak
chłopcem, pracował jako i zasilane z sieci energetyki zawodowej. Wykonywał również
goniec i kreślarz w biurze projekty elektryczne dla budynków mieszkalnych, administra-
architektonicznym Rober- cyjno-socjalnych i hoteli. Dla przeważającej liczby projektów
ta von Rymszy. Po wyzwole- pełnił nadzór autorski, a dla ZPJ „WISTIL” w Kaliszu w latach
niu ukończył I Państwowe 1972–73 nadzór inwestorski. W latach 1975–76 był głównym
Liceum Ogólnokształcące projektantem Fabryki Dywanów Igłowych w Kowarach.
im. M. Kopernika w Łodzi. W1949 roku rozpoczął studia na Wy- W roku 1977 Jan Lisowski rozpoczął pracę w Dziale Do-
dziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej. W 1953 r. uzyskał kumentacji Technicznej Zakładów Remontowych Przemysłu
dyplom inżyniera elektryka, w zakresie sieci elektrycznych. Jedwabniczo-Dekoracyjnego jako kierownik zespołu elektrycz-
W październiku 1952 r. rozpoczął pracę w Biurze Projektów nego. W tym czasie kierował opracowaniem szeregu dokumen-
Przemysłu Papierniczego w Łodzi. W 1953 r. został starszym tacji technicznych na remonty i budowę nowych instalacji elek-
projektantem, a w 1956 r. powierzono mu kierowaniem ze- trycznych siły, oświetlenia magazynów, hal fabrycznych, linii
społem w Pracowni Elektrycznej. Pracując na pełnym etacie, kablowych SN i NN, stacji transformatorowych. W okresie tym
w latach 1955–1956, ukończył dzienne studia magisterskie na opracowywał projekty techniczne z dokumentacją kosztoryso-
Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej, specjalizując się wą dla Kombinatu Celulozowo Papierniczego w Kwidzynie.
w zakresie elektrotechniki przemysłowej. Jednocześnie w latach 1950 do 1969, początkowo jako
W 1963 r. uzyskał uprawnienia budowlane w specjalności student, a następnie etatowo pracował w Katedrze i Zakładzie
instalacji i urządzeń elektrycznych do sporządzania projektów Budownictwa Żelbetowego Politechniki Łódzkiej, zajmując
i kierowania robotami budowlanymi w zakresie wszelkiego się techniką pomiarową w zakresie wytrzymałości betonu
rodzaju instalacji i urządzeń elektrycznych. W 1974 r. został i żelbetonu.
rzeczoznawcą Izby Rzeczoznawców Stowarzyszenia Elektryków Jako rzeczoznawca wykonał wiele ekspertyz instalacji
Polskich w specjalności instalacje i urządzenia elektryczne, i urządzeń elektrycznych, instrukcji eksploatacji urządzeń
a w 3 lata później również weryfikatorem Izby w tejże specjal- elektroenergetycznych, zweryfikował szereg ekspertyz i opra-
ności. W 1976 r. Urząd Miasta Łodzi ustanowił go rzeczoznawcą cowań.
budowlanym w specjalności instalacyjno-inżynieryjnej w za- W 1977 r. został kierownikiem Grupy Łódzkiej Izby Rzeczo-
kresie projektowania instalacji elektrycznych. znawców SEP. Ośrodkiem Łódzkim kierował do roku 1995.
W Biurze Projektów Przemysłu Papierniczego wykonał cały W roku 1977 został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
szereg projektów branży elektrycznej. Były to zarówno projekty Od roku 1952 był członkiem SEP. Związany był z Sekcją
wstępne całych obiektów, jak i ich techniczne instalacje: siły, Instalacji i Urządzeń Elektrycznych Oddziału Łódzkiego SEP.
oświetlenia, odgromowe, automatyki, sterowania, aparatury Za pracę społeczną został odznaczony Srebrną i Złotą Odzna-
kontrolno-pomiarowej, napędów, stacji transformatorowo- ką Honorową SEP, Srebrną i Złotą Odznaką Honorową NOT,
-rozdzielczych, nastawni przemysłowych, sieci rozdzielczych Medalem im. Prof. Pożaryskiego.
SN i NN oraz oświetlenia terenu. W latach 1967–68 wykonał Był Zasłużonym Seniorem SEP, z czego był dumny do
założenia, a następnie projekty techniczne eksportowe sześciu ostatnich chwil życia.
fabryk tektury dachowej, które wybudowane zostały w Rosji. Zmarł w Łodzi 11 stycznia 2007 roku.
Dokumentacja obejmowała stacje transformatorowo-rozdzielcze W naszej pamięci pozostanie na zawsze jako wybitny pro-
z automatyką, przekaźnikowe zabezpieczenie sieci SN, instalacje jektant, nauczyciel wielu innych, życzliwy kolega, do ostatnich
siły, automatykę przemysłową i zdalne pomiary. Przy więk- swoich dni zainteresowany tym, co się działo w SEP, a zwłaszcza
szości projektów pełnił nadzory autorskie. Pracując w BPPP, w Oddziale Łódzkim.
wykonywał weryfikacje i sprawdzenia projektów elektrycznych Paweł Lisowski
POŻEGNANIA 21
Prezes SEP – Jerzy Barglik i wiceprezes SEP – skarbnik Wiktor Zborowski i Marian Opania
– Andrzej Boroń podczas uroczystego wieczoru w Klubie
Spadkobierców
Podczas uroczystego wieczoru zostały również wręczone
Złote Medale „Intertelecomu”, przyznane przez Jury Międzyna-
rodowych Targów Łódzkich. Nagrodzone zostały następujące
produkty:
1. iqSystem – platforma komunikacyjna VIP – firmy
CYFROWE SYSTEMY TELEKOMUNIKACYJNE Sp. z o.o.,
2. System radiowego dostępu do usług szerokopasmowych
w standardzie WIMAX – PacketMax – firmy BIATEL S.A.,
3. System nadzoru urządzeń zasilających i klimatyzacyj-
nych SCS Win – firmy ELECTRONIC POWER & MARKET
Sp. z o.o.,
4. Internetowa Centrala Telefoniczna „CTMG500” – firmy
ADESCOM Polska.
reagowania kryzysowego dostosowujących swoje formy dzia- wyrobów i usług o wysokiej jakości i dużym stopniu innowa-
łania do aktualnego ustawodawstwa, cyjności, jest niezwykle ważna. Szczególne znaczenie ma tu
5. Seminaria firmowe, organizowane przez firmy: AJM aspekt komunikowania się w oparciu o media elektroniczne,
Electronics, AVM GmbH, Comfortel, Dipol, CellAntenna, zwłaszcza w kontekście organizacji przez nasze Stowarzysze-
FCA, IRC, PWSFTiT w Łodzi, nie, obchodzonego 17 maja 2007 r. Światowego Dnia Społe-
6. Konferencja prasowa zorganizowana przez świętującą czeństwa Informacyjnego, który w tym roku przebiegał pod
XV-lecie firmę TELE–FONIKA Kable S.A. ogłoszonym przez ITU (Międzynarodowy Związek Telekomu-
Obecność Stowarzyszenia Elektryków Polskich na tak nikacyjny) hasłem: Łączenie młodych perspektywą technik
prestiżowej imprezie, zgodnie ze zobowiązaniami statutowy- informacyjnych i komunikacyjnych.
mi Stowarzyszenia, obejmującymi promowanie krajowych Opracowała: Anna Grabiszewska – OŁ SEP
fot. archiwum OŁ SEP
Uczestnictwo OŁ SEP
w 7. Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi
7. „Projekt prostej lampy plazmowej” – Łukasz Sujka. Ogólnokształcącego oraz studenci z Politechniki Łódzkiej.
Wykłady były prezentowane w budynku NOT i cieszyły Zapewniono nie tylko ciekawy program, zgodny z technologią
się dużym zainteresowaniem, o czym świadczyła duża liczba wytwarzania, ale z inicjatywy prezesa Koła SEP przy Dalkia
uczestników oraz ożywiona dyskusja. Łódź SA, kol. Jacka Kuczkowskiego, w wykonaniu Wydziału
Komunikacji Wewnętrznej Dalkia Łódź SA, uczestnicy otrzy-
W roku stulecia łódzkiej energetyki zawodowej do imprez mali folder o firmie. Schemat działania elektrociepłowni dla
organizowanych w ramach festiwalu włączono zwiedzanie potrzeb tego folderu opracował kol. Stanisław Burda.
łódzkich elektrociepłowni. W dniach 20 i 23 kwietnia 2007 r.
do trzech łódzkich elektrociepłowni przybyło 208 zwiedzają- Tak więc, w dniach festiwalu zwiedzono Zakłady Dalkia
cych w 12 grupach. Najliczniejsze grupy to uczniowie z Ze- Łódź SA i rozpoczęła się prezentacja rocznicowa firmy miesz-
społu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 9 i Katolickiego Liceum kańcom miasta.
(JW) i (JK)
W dniach 11–12 maja w Toruniu odbyło się IV w kadencji Z kolei dziekan Rady Prezesów Jerzy Szastałło omówił spra-
posiedzenie Rady Prezesów. W posiedzeniu uczestniczyło 38 wozdanie merytoryczne SEP za II połowę ubiegłego roku.
prezesów i 6 wiceprezesów. Wielu prezesów przyjechało wraz Po dyskusji nad obu sprawozdaniami Rada Prezesów
ze swymi małżonkami. Koleżance prezes Oddziału Piotrkow- w głosowaniu jawnym pozytywnie zaopiniowała oba spra-
skiego Jolancie Gołębiowskiej towarzyszył małżonek, stały wozdania.
uczestnik Rad Prezesów. W kolejnym punkcie obrad, na wniosek dziekana Rady
Prezesów, powołano Zespół RP ds. Rzeczoznawstwa w skła-
Spotkanie rozpoczęło się punktualnie o 1100 w sali kon- dzie: Stefan Granatowicz (Oddział Poznański), Franciszek
ferencyjnej Apatora. Uczestników powitał prezes, dyrektor Mosiński (Oddział Łódzki) i Jacek Zawadzki (Oddział Kosza-
generalny Apatora, Janusz Niedźwiecki. Uczestnicy zwiedzili liński). Zespół ten wybrał na swego przewodniczącego Stefa-
nowoczesne hale produkcyjne firmy. na Granatowicza. Przewiduje się powołanie dwóch dalszych
Punktualnie o 1254, a więc z niewielkim, kilkuminutowym Zespołów: ds. Struktury SEP oraz ds. Normalizacji i Ochrony
opóźnieniem, rozpoczęła się część merytoryczna obrad. Uczest- Przeciwporażeniowej. Skład tych zespołów ustali dziekan Rady
ników powitał dziekan Rady Prezesów Jerzy Szastałło, prezes Prezesów w drodze konsultacji telefonicznych.
SEP Jerzy Barglik i prezes Oddziału Toruńskiego Aleksandra Z kolei prezes Oddziału Szczecińskiego SEP Piotr Szym-
Konklewska. Prezes SEP krótko uzupełnił przekazane w for- czak przedstawił informacje o działalności Centralnej Komisji
mie pisemnej informacje o działalności w okresie 14 grudnia Młodzieży i Studentów. Dwaj młodzi przedstawiciele komisji:
2006 – 11 maja 2007. Zaakceptowano treść protokołu z po- Tomasz Pieńkowski i Bartłomiej Stankiewicz omówili stan
przedniego zebrania Rady Prezesów.Dziekan RP Jerzy Sza- przygotowań do Ogólnopolskich Dni Młodego Elektryka, za-
stałło poinformował o przebiegu zebrań Zarządu Głównego planowanych na 11–14 października 2007 r. Termin zgłoszeń
SEP w dniach 14 grudnia 2006 r., 2 stycznia 2007 r., 1 lutego na imprezę upływa z dniem 30 czerwca 2007 roku. I część
2007 r., 1 marca 2007 r. i 12 kwietnia 2007 r. Wiceprezes, obrad zakończyła informacja o działalności Oddziału Toruń-
w imieniu Rady Prezesów, przekazał prezes Oddziału Tarno- skiego przedstawiona przez prezes Aleksandrę Konklewską.
brzeskiego Józefie Okładło oraz prezesowi Oddziału Gorzow- W przerwie pomiędzy dwiema częściami posiedzeń uczest-
skiego listy gratulacyjne z okazji jubileuszy oddziałów. nicy zakwaterowali się w hotelu „Kosmos” oraz wzięli udział
Skarbnik SEP Andrzej Boroń omówił sprawozdanie finan- w pięknym spektaklu „Herbaciane nonsensy”, wypełnionym
sowe SEP za rok 2006. Stosowne materiały zostały przekazane piosenkami Agnieszki Osieckiej.
prezesom drogą elektroniczną. Bilans łączny SEP zamyka Druga część obrad rozpoczęła się godz. 1900 w sali konfe-
się po stronie aktywów i pasywów kwotą ponad 21 milionów rencyjnej hotelu „Mercure”. Omówiono bieżące sprawy dzia-
złotych. Osiągnięto zysk netto w wysokości ponad 270 tysię- łalności ZG SEP, Biura SEP i agend gospodarczych. Prezes
cy złotych. Jest to wymowne w sytuacji, gdyż w roku 2005 SEP przedstawił między innymi wyniki konkursu na najak-
zanotowano stratę w wysokości prawie 123 tysięcy złotych. tywniejsze koło SEP, stan przygotowań do Światowego Dnia
Pozytywną opinię na temat sprawozdania finansowego przed- Telekomunikacji i Społeczeństwa Informacyjnego, informację
stawiła przewodnicząca Zespołu Rady Prezesów ds. finanso- o cyklu seminariów na temat nowego prawa energetycznego,
wych Jolanta Gołębiowska. wniosek Stowarzyszenia Polskich Energetyków o przyjęcie
26 W ODDZIALE ŁÓDZKIM SEP
do NOT. Poinformował o powołaniu Tadeusza Malinowskiego wiedzi. Po dyskusji, w której wzięli udział: prezes Oddziału
na funkcję pełnomocnika prezesa ds. normalizacji i ochrony Gdańskiego Andrzej Dąbrowski, prezes SEP, prezes Oddziału
przeciwporażeniowej. Wrocławskiego Krzysztof Nowicki, prezes Oddziału Elblą-
Wiceprezes SEP, Andrzej Boroń omówił stan prac nad skiego Piotr Ziółkowski i prezes Oddziału Płockiego Mariusz
nowym Statutem SEP oraz przygotowania do certyfikacji Pawlak, Rada Prezesów, na wniosek prezesa Oddziału Wro-
ISO 9001. cławskiego, w jednomyślnym głosowaniu postanowiła skiero-
Dziekan Rady Prezesów poinformował o zamiarach koła wać sprawę działalności prezesa OEIT do Sądu Koleżeńskiego
SEP nr 801 przy Oddziale Warszawskim przekształcenia się oraz zaproponowała wprowadzenie do nowego Statutu SEP
w Oddział Społeczeństwa Informacyjnego i Gospodarki Opar- zapisu o działalności konkurencyjnej.
tej na Wiedzy. Podsumowując obrady prezes SEP podziękował prezesom
Przypomniał, że Komitet SEP ds. Jakości Energii Elek- Oddziałów za bardzo dobrą działalność i znakomite wyniki
trycznej przystępuje do organizacji kolejnej edycji cyklu finansowe w I kwartale 2007 roku. Ustalono miejsce i ter-
seminariów szkoleniowych w zakresie jakości energii elek- min następnego posiedzenia Rady na 7–8 września 2007
trycznej, w których uczestnictwo stanowi warunek uzyskania roku w Zamościu. Posiedzenie Rady poprzedzi dwudniowe
tytułu specjalisty I-go stopnia w zakresie JEE i międzynaro- spotkanie prezesów Oddziałów w dniach 5–6 września, także
dowego certyfikatu specjalisty w dziedzinie jakości energii w Zamościu.
elektrycznej.
Odczytał list sekretarz generalnej Jolanty Arendarskiej Ostatnim wydarzeniem piątku było spotkanie koleżeńskie
zawierający prośbę do Rady Prezesów o zajęcie stanowiska w restauracji „Spichrz”. W sobotni poranek spotkał się Zespół
w sprawie działalności konkurencyjnej, prowadzonej przez RP ds. Programowych. Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem
prezesa OEIT, w związku z jego przewodniczeniem Komiteto- było ostatnim punktem programu.
wi Organizacyjnemu ŚDSI w PTI. Dziekan odczytał dwa listy
sekretarz generalnej Jolanty Arendarskiej oraz odpowiedź Jerzy Barglik
prezesa OEIT. Prezes OEIT udzielił także obszernej wypo- prezes SEP
W ODDZIALE ŁÓDZKIM SEP 27
W dniu 17 maja obchodzony jest Światowy Dzień Społe- 2. w dniu 9 maja 2007 r. w Sali Konferencyjnej Wydziału
czeństwa Informacyjnego, jako kontynuacja dotychczasowego EEIiA Politechniki Łódzkiej cykl prelekcji:
Światowego Dnia Telekomunikacji. Obchody te są poświęcone – „Systemy informatyczne w elektroenergetyce” – prezen-
szeroko rozumianej tematyce informatycznej i telekomunika- tował mgr inż. Tomasz Witkowski (Firma Elkomtech S.A.),
cyjnej, jej wpływowi na rozwój i życie codzienne społeczeństw – „Cienki klient” – historia i teraźniejszość (praca termina-
na całym świecie. lowa)” – prezentował dr inż. Jarosław Galoch.
Stowarzyszenie Elektryków Polskich – na mocy uzgodnień Prelekcje cieszyły się dużym zainteresowaniem i wywołały
z kierownictwem Ministerstwa Transportu oraz z Instytutem ożywioną dyskusję;
Łączności – przygotowywało się do tegorocznych obchodów, 3. Studenckie Koło SEP zorganizowało konkurs na temat
które przebiegało pod hasłem „Łączenie Młodych Perspektywą „Program użytkowy dla studenta”. Pierwsze miejsce zajął
Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych”. Marek Matyjak za program „Przybornik Inżyniera Elektryka”.
Oddział Łódzki Stowarzyszenia Elektryków Łódzkich włą- Program zawiera szereg narzędzi przeznaczonych do wyko-
czył się do obchodów i przygotował następujące imprezy: nywania obliczeń związanych z projektowaniem instalacji
1. w dniu 14 kwietnia 2007 roku – wycieczkę młodzieży elektroenergetycznych.
szkolnej w Laboratorium EIB na Politechnice Łódzkiej; (JW)
W dniu 13 kwietnia bieżącego roku na wydziale Elektro- nał krótkiej prezentacji Studenckiego Koła SEP. Kilka słów
techniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Politechniki o Wydziale EEIA powiedziała pani dziekan ds. studiów dzien-
Łódzkiej odbyły się już po raz czwarty Wojewódzkie Dni nych, dr inż. Irena Wasiak. Oddział Łódzki SEP przedstawił
Młodego Elektryka, zorganizowane przez Studenckie Koło wiceprezes Oddziału Łódzkiego SEP, dr inż. Józef Wiśniewski.
SEP przy PŁ. Po uroczystym otwarciu młodzież została oprowadzona po
Impreza ta skierowana była do uczniów szkół ponadgim- instytutach wydziału EEIA takich, jak:
nazjalnych, aby przybliżyć im ‘mury’ wydziału EEIA oraz – Instytut Aparatów Elektrycznych,
zainteresować możliwościami dalszego rozwoju w szeroko po- – Instytut Automatyki,
jętej dziedzinie elektryki. Bezpośredni kontakt ze studentami, – Instytut Elektroenergetyki,
możliwość rozmowy to najlepsza forma poznania ciekawego – Instytut Elektrotechniki Teoretycznej, Metrologii i Ma-
i wyjątkowego „życia studenta” teriałoznawstwa,
Na oficjalnym otwarciu IV WDME prezes koła, Marek – Instytut Mechaniki i Systemów Informatycznych.
Pawłowski przywitał wszystkich zgromadzonych, w tym W instytutach tych goście zostali zapoznani z pracowniami
gości z ośmiu szkół z województwa łódzkiego oraz doko- laboratoryjnymi, jak i nowościami technicznymi, nad którymi
28 W ODDZIALE ŁÓDZKIM SEP
W dniu 31 maja 2007 r. Koło Seniorów przy OŁ SEP zor- Elektrownia Bełchatów S.A. jest największą w Pol-
ganizowało wycieczkę techniczną do Elektrowni i Kopalni sce i Europie elektrownią opalaną węglem brunatnym.
Bełchatów. Przed zwiedzaniem odbyło się spotkanie z pre- Łączna moc 12 bloków energetycznych wynosi 4440 MW,
zesem Koła SEP przy Elektrowni Bełchatów, kol. Janem a produkcja osiąga 27 mln MWh, czyli ponad 19% krajo-
Musiałem. Koło to jest najliczniejszym w Polsce i zrzesza wej, rocznej produkcji energii elektrycznej. Elektrownia
ponad 400 członków. Podczas spotkania, na którym kol. przekazuje energie elektryczną do krajowego systemu
J. Musiał poinformował o działalności Koła, otrzymaliśmy elektroenergetycznego liniami o napięciu 110, 220 i 400 kV.
upominki: Monografię Koła Zakładowego SEP przy BOT Stosowane jest odsiarczanie spalin w technologii mokrej,
Elektrownia Bełchatów S.A. od 1975 r. wraz z dedykacją, wapienno-gipsowej oraz ograniczenie emisji tlenków azotu
kufel oraz inne drobiazgi. Następnie zapoznano uczest- przez optymalizację procesu spalania węgla. Program mo-
ników wycieczki z usytuowaniem i pracą elektrowni. Po dernizacji przewiduje budowę nowoczesnego bloku o mocy
zwiedzeniu elektrowni, pojechaliśmy oglądać z tarasu 833 MW, zapewniającego niski poziom emisji CO2.
widokowego Kopalnię Węgla Brunatnego. Powracając, Wystarczającą ilość paliwa dla elektrowni zapewnia
obejrzeliśmy uruchamianą na wysypisku po wykopie elek- Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów S.A, wydobywając
trownię wiatrową. Po powrocie do elektrowni zjedliśmy aktualnie około 35 mln Mg węgla rocznie. Dla porównania,
obiad w stołówce elektrowni, a następnie udaliśmy się do kopalnie: Turów, Adamów i Konin łącznie wydobywają
ładnego Ośrodka Wypoczynkowego kopalni, w którym rocznie 40 mln Mg węgla brunatnego.
odpoczywaliśmy i dzililiśmy się wrażeniami. W 1960 r. nastąpiło odkrycie węgla w złożu Bełchatów,
Szczerców i Kamieńsk o zasobach łącz-
nie 2 mld Mg. Węgiel, eksploatowany
jest obecnie z odkrywki „Bełchatów”,
zalegający na głębokości od 100 do 230
m od powierzchni terenu (docelowo do
280 m), przy wykorzystywaniu 12 kopa-
rek wielonaczyniowych i 5 zwałowarek.
Odwodnienie kopalni zapewnia około
300 studni głębinowych przepompowu-
jących 500 tys. m3 wody na dobę.
Odkrywka Szczerców rozpoczyna
dostarczanie węgla do Elektrowni Beł-
chatów w roku bieżącym, lecz pełną
zdolność wydobywczą osiągnie po 2012
roku.
Sergiusz Górski
Eugeniusz Trajdos
W ODDZIALE ŁÓDZKIM SEP 31