ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE

DO MOMENTU ROZPOCZCIA EGZAMINU!

Miejsce
na naklejk
MMA-R1_1P-082

EGZAMIN MATURALNY
Z MATEMATYKI
POZIOM ROZSZERZONY

MAJ
ROK 2008

Czas pracy 180 minut

Instrukcja dla zdajcego
1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 18 stron
(zadania 1 12). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu
zespou nadzorujcego egzamin.
2. Rozwizania zada i odpowiedzi zamie w miejscu na to
przeznaczonym.
3. W rozwizaniach zada przedstaw tok rozumowania
prowadzcy do ostatecznego wyniku.
4. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy przekrel.
6. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie.
7. Obok kadego zadania podana jest maksymalna liczba punktw,
ktr moesz uzyska za jego poprawne rozwizanie.
8. Moesz korzysta z zestawu wzorw matematycznych, cyrkla
i linijki oraz kalkulatora.
9. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL.
Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej dla
egzaminatora.

Za rozwizanie
wszystkich zada
mona otrzyma
cznie
50 punktw

yczymy powodzenia!

Wypenia zdajcy
przed rozpoczciem pracy
PESEL ZDAJCEGO

KOD
ZDAJCEGO

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (4 pkt)
Wielomian f, ktrego fragment wykresu przedstawiono na poniszym rysunku spenia
warunek f (0) = 90 . Wielomian g dany jest wzorem g ( x ) = x 3 14 x 2 + 63 x 90 . Wyka,

e g ( x ) = f ( x ) dla x R .
y

-6

-5

-3

Z rysunku odczytuj miejsca zerowe funkcji f i zapisuj jej wzr w postaci

iloczynowej f ( x) = a ( x + 6)( x + 5)( x + 3) .
Funkcja spenia warunek f (0) = 90 , czyli a (0 + 6)(0 + 5)(0 + 3) = 90 .

Obliczam wspczynnik a: a = 1 i zapisuj wzr funkcji f:

f ( x) = ( x + 6)( x + 5)( x + 3) .
Wzr funkcji f zapisuj w postaci: f ( x) = x 3 + 14 x 2 + 63 x + 90 .
3
2
f ( x ) = ( x ) + 14 ( x ) + 63 ( x ) + 90 =

= x 3 + 14 x 2 63 x + 90 =
= x 3 14 x 2 + 63 x 90 = g ( x )
Zatem f ( x ) = g ( x ) dla x R .

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 2. (4 pkt)
Rozwi nierwno x 2 + 3 x 6 < x .

3 x 6 = 3 x 2 , wic nierwno przyjmuje posta: 4 x 2 < x .

Rozwizanie nierwnoci:

4 ( x 2 ) < x gdy x ( ,0 )

4 ( x 2 ) < x gdy x 0,2 )

4 ( x 2 ) < x gdy x 2, )
8

x > 3 gdy x ( ,0 )

gdy x 0,2 )
x>
5

x < 3 gdy x 2, )

W przedziale ( ,0 ) nierwno nie ma rozwizania.

Rozwizaniem nierwnoci w przedziale 0,2 ) s liczby rzeczywiste nalece do
8
przedziau , 2 , natomiast rozwizaniem nierwnoci w przedziale 2, ) s
5
liczby rzeczywiste nalece do przedziau 2,

8
.
3

8 8
Rozwizaniem nierwnoci x 2 + 3 x 6 < x , jest wic przedzia , .
5 3

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 3. (5 pkt)

Liczby x1 = 5 + 23 i x2 = 5 23 s rozwizaniami rwnania x 2 p 2 + q 2 x + ( p + q ) = 0

z niewiadom x. Oblicz wartoci p i q .

Zapisuj rwnanie kwadratowe w postaci iloczynowej:

(x 5

)(

23 x 5 + 23 = 0

przeksztacam je do postaci oglnej

( x 5)

23 = 0

x 2 10 x + 2 = 0
Porwnuj odpowiednie wspczynniki obu postaci rwnania i stwierdzam, e
musz by spenione rwnoczenie dwa warunki: p 2 + q 2 = 10 i p + q = 2 .

p 2 + q 2 = 10
Rozwizuj ukad rwna
p+q=2
Dokonuj podstawienia: q = 2 p i otrzymuj rwnanie kwadratowe z jedn
niewiadom:

p2 2 p 3 = 0 .

Rozwizaniem tego rwnania kwadratowego s liczby: p1 = 3 lub p2 = 1.

Obliczam wartoci q w zalenoci od p:

Dla p1 = 3 , q1 = 1, natomiast dla p2 = 1, q2 = 3 .

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 4. (4 pkt)
Rozwi rwnanie 4 cos 2 x = 4sin x + 1 w przedziale 0, 2 .

Przeksztacam rwnanie: 4 (1 sin 2 x ) = 4sin x + 1

4sin 2 x + 4sin x 3 = 0
Wprowadzam pomocnicz niewiadom sin x = t i t 1,1 , i zapisuj rwnanie
4t 2 + 4t 3 = 0 .
Rozwizaniem tego rwnania s liczby: t1 =

1
3
lub t2 = , t2 1,1 .
2
2

Powracam do podstawienia i otrzymuj: sin x =

Rozwizuj rwnanie sin x =

1
.
2

5
1
.
w przedziale 0, 2 : x = lub x =
6
6
2

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 5. (5 pkt)
2
+ 3 = p z niewiadom x. Wyznacz liczb rozwiza tego rwnania
x
w zalenoci od parametru p.

Dane jest rwnanie

Szkicuj wykres funkcji f ( x ) =

2
+ 3 dla x 0 .
x
y
10

1
x
-8

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

-1

-2

-3

Z wykresu odczytuj liczb rozwiza rwnania

2
+ 3 = p w zalenoci od
x

parametru p:
dla p < 0 rwnanie nie ma rozwizania,
dla p = 0 lub p = 3 rwnanie ma jedno rozwizanie,
dla 0 < p < 3 lub p > 3 rwnanie ma dwa rozwizania.

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 6. (3 pkt)

( a , b, c )

Udowodnij, e jeeli cig

to a = b = c .

Stosuj

zwizki

midzy

jest jednoczenie arytmetyczny i geometryczny,

ssiednimi

wyrazami

cigw

arytmetycznego

i geometrycznego do zbudowania ukadu rwna:

a + c
=b

2
a c = b 2
Podstawiam do drugiego rwnania w miejsce b wyraenie
rwnanie:

a+c
ac =

a+c
i otrzymuj
2

Wykonuj rwnowane przeksztacenia:

4ac = a 2 + 2ac + c 2
a 2 2ac + c 2 = 0

(a c)

= 0 , a std otrzymuj rwno a = c .

Korzystajc z rwnoci a = c i z pierwszego rwnania ukadu otrzymuj:

2c
= b , std otrzymuj rwno c = b .
2
Poniewa zachodzi a = c i b = c , wic a = b = c , co naleao udowodni.

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 7. (4 pkt)
Uzasadnij, e kady punkt paraboli o rwnaniu y =
punktu F = (0, 2) .

1 2
x + 1 jest rwnoodlegy od osi Ox i od
4

P = x, x + 1
4

F = ( 0, 2 )

x
P = ( x,0 )

Wybieram dowolny punkt P lecy na paraboli i oznaczam jego wsprzdne

1

w zalenoci od jednej zmiennej P = x, x 2 + 1 .

4

Punkt Px = ( x,0 ) jest rzutem punktu P na o Ox. Odlego punktu P od osi Ox

jest rwna PPx =

1 2
x +1 .
4

1 2
1
1
x + 1 > 0 dla kadego x R , wic PPx = x 2 + 1 = x 2 + 1 .
4
4
4
Wyznaczam odlego punktu P od punktu F:

PF = x + x 2 + 1 2
4

PF =

1 4 1 2
x + x +1
16
2
2

1
1
1

PF = x 2 + 1 = x 2 + 1 = x 2 + 1
4
4
4

Zatem PPx = PF .

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Zadanie 8. (4 pkt)
Wyznacz wsprzdne rodka jednokadnoci, w ktrej obrazem okrgu o rwnaniu
( x 16 )2 + y 2 = 4 jest okrg o rwnaniu ( x 6 )2 + ( y 4 )2 = 16 , a skala tej jednokadnoci
jest liczb ujemn.

rodkiem okrgu ( x 16 ) + y 2 = 4 jest punkt S1 = (16, 0 ) , a promie r1 = 2 .

2

rodkiem okrgu ( x 6 ) + ( y 4 ) = 16 jest punkt S 2 = ( 6, 4 ) , a promie r2 = 4 .

2

y
12

11
10

9
8

7
6

S2

3
2

S1
1

10

11

12

13

14

15

16

x
17

18

19

20

21

22

23

-1
-2

-3
-4

-5
-6

Na paszczynie kade dwa okrgi s jednokadne. W tym przypadku stosunek

dugoci promieni danych okrgw jest rwny 2, wic szukam punktu
S = ( x, y ) , ktry jest rodkiem jednokadnoci o skali ( 2 ) .
JJJJG
JJJG
Z wasnoci jednokadnoci wynika rwnanie: S S 2 = 2 S S1 ,
JJJJG
JJJG
S S 2 = [ 6 x,4 y ] ,
S S1 = [16 x, y ]

[6 x, 4 y ] = 2 [16 x, y ]
[6 x, 4 y ] = [ 32 + 2 x, 2 y ]

10

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

Obliczam odcit punktu S: 6 x = 32 + 2 x , std x =

4
Obliczam rzdn punktu S: 4 y = 2 y , std y = .
3
38 4
Odp. rodkiem jednokadnoci jest punkt S = , .
3 3

38
.
3

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

11

Zadanie 9. (4 pkt)

Wyznacz dziedzin i najmniejsz warto funkcji f ( x ) = log

(8 x x ) .
2

2
2

Korzystam z faktu, e funkcja logarytmiczna dla podstawy rwnej

2
jest
2

malejca. Oznacza to, e funkcja f przyjmuje najmniejsz warto dla

najwikszego argumentu.
Wyznaczam dziedzin funkcji f:
8x x2 > 0

x (8 x ) > 0
x ( 0, 8 )
Wyraenie 8 x x 2 osiga najwiksz warto dla x = 4 i jest ona rwna 16.
Najmniejsz wartoci funkcji f ( x ) = log

(8 x x ) jest liczba log (16 ) .

2

2
2

2
2

Obliczam warto funkcji f dla argumentu 16, korzystajc z definicji logarytmu:

log

2
2

(16 ) = y
y

= 16
2

12
4
2 = 2

y
= 4 , wic y = 8
2

Odpowied: Liczba ( 8 ) jest najmniejsz wartoci funkcji f.

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

12

Zadanie 10. (4 pkt)

Z pewnej grupy osb, w ktrej jest dwa razy wicej mczyzn ni kobiet, wybrano losowo
dwuosobow delegacj. Prawdopodobiestwo tego, e w delegacji znajd si tylko kobiety
jest rwne 0,1. Oblicz, ile kobiet i ilu mczyzn jest w tej grupie.

Oznaczam: n liczba kobiet, 2n liczba mczyzn i n 2 .

Zdarzeniem elementarnym jest kady dwuelementowy podzbir zbioru
3n - elementowego.
Wyznaczam moc zbioru wszystkich zdarze elementarnych :
3n 3n ( 3n 1)
= =
.
2
2

A zdarzenie polegajce na tym, e w delegacji znajduj si tylko kobiety.

Wyznaczam liczb zdarze elementarnych sprzyjajcych zajciu zdarzenia A:
n n ( n 1)
.
A = =
2
2

Obliczam prawdopodobiestwo zdarzenia A:

n ( n 1)
n 1
2
P ( A) =
.
=
3n ( 3n 1) 3 ( 3n 1)
2
Zapisuj rwnanie wynikajce z warunkw zadania :
n 1
1
=
3 ( 3n 1) 10
10n 10 = 9n 3

n=7
Odpowied: W grupie jest 7 kobiet i 14 mczyzn.

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

13

Zadanie 11. (5 pkt)

W ostrosupie prawidowym czworoktnym dane s: H wysoko ostrosupa oraz
miara kta utworzonego przez krawd boczn i krawd podstawy ( 45D < < 90D ).
4
H3
a) Wyka, e objto V tego ostrosupa jest rwna 2
.
3 tg 1
2
b) Oblicz miar kta , dla ktrej objto V danego ostrosupa jest rwna H 3 . Wynik
9
podaj w zaokrgleniu do cakowitej liczby stopni.
S

.
O
a

Wprowadzam oznaczenia:
a dugo krawdzi podstawy ostrosupa,
h wysoko ciany bocznej ostrosupa.
a) Z trjkta prostoktnego BES wyznaczam h:

h
a
= tg , std h = tg .
a
2
2

Stosuj twierdzenie Pitagorasa w trjkcie prostoktnym SOE i otrzymuj:

2

a
H + = h2 .
2
2

a
a a

Podstawiam wyraenie tg w miejsce h, otrzymuj H 2 + = tg .

2
2 2

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

14

Wyznaczam a 2 :
a2 a2
a2
4H 2
2
2
2
2
H + = tg , H = ( tg 1) , a = 2
.
4
4
4
tg 1
2

Obliczam objto ostrosupa:

podstawiam

do

wzoru

1
V = a2 H
3

wyznaczon

warto

4H 2
;
a = 2
tg 1
2

1 4H 2
4
H3
H = 2
co naleao wykaza.
V= 2
3 tg 1
3 tg 1
2
4
H3
3
b) Zapisuj rwnanie: H = 2
.
9
3 tg 1
Mno obie jego strony przez

9
6
i otrzymuj rwnanie: 1 = 2
.
3
2 H
tg 1

Std tg 2 = 7 czyli tg = 7 (odrzucam rwno tg = 7 , bo jest ktem

ostrym).
7 2,6458
Z tablic funkcji trygonometrycznych odczytuj szukan miar kta : = 69D .

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

15

Zadanie 12. (4 pkt)

W trjkcie prostoktnym ABC przyprostoktne maj dugoci: BC = 9 , CA = 12 . Na boku
AB wybrano punkt D tak, e odcinki BC i CD maj rwne dugoci. Oblicz dugo
odcinka AD .

Rysuj wysoko CE poprowadzon z wierzchoka C trjkta ABC. Jest ona

jednoczenie wysokoci trjkta rwnoramiennego BCD, co oznacza, e
BE = DE .
Trjkt BEC jest podobny do trjkta ABC (oba trjkty s prostoktne, kt
EBC jest ich ktem wsplnym).
Z podobiestwa trjktw wynika proporcja

BE
BC
=
.
BC
AB

Obliczam dugo odcinka AB: AB = 92 + 122 = 15 i korzystajc z wyznaczonej

2

BC
27
proporcji obliczam dugo odcinka BE: BE =
= .
AB
5
Wyznaczam dugo odcinka AD: AD = 15 2

27 21
1
= =4 .
5
5
5

1
Odpowied: Odcinek AD ma dugo rwn 4 .
5

16

Egzamin maturalny z matematyki

Poziom rozszerzony

BRUDNOPIS