2.

1.

Numer
zadania

Za prawidowe podanie nazwy kadej struktury i jej funkcji po 1 pkt

Przykady odpowiedzi:
A Gruczo ojowy - wydziela (usuwa, wydala) j (substancj tuszczow). 1 pkt
Dopuszcza si odpowied ucznia:
- Namaszcza powierzchni skry i wosy (i w ten sposb chroni powierzchni ciaa przed zmoczeniem), (chroni
rwnie skr i wosy przed nadmiernym wysuszeniem).
- j ma dziaanie bakteriobjcze, co chroni organizm przed wnikaniem drobnoustrojw).
B Gruczo potowy wydala (usuwa, wydziela) pot. 1 pkt
Dopuszcza si odpowied ucznia:
- Ma znaczenie termoregulacyjne, (pot chodzi powierzchni skry).
- Ma dziaanie bakteriobjcze (chroni organizm przed wnikaniem drobnoustrojw).
Za poprawne podanie cechy tkanki 1 pkt
Przykad odpowiedzi:
- W tkance tej midzy komrkami wystpuje (w duej iloci, obficie) substancja midzykomrkowa
(pozakomrkowa) istota podstawowa (ktra tworzy gwn mas koci i stanowi o waciwociach tkanki).
- Luny ukad komrek.
- Dopuszcza si odpowied komrki zanurzone w substancji/istocie pozakomrkowej.

Oczekiwana odpowied

Maksymalna
punktacja za
zadanie

Za nieprawidowe uznajemy
odpowiedzi gruczo
wydziela nadmiar oju/potu
oraz gruczo ojowy nawila
skr/wosy

Uwagi

Zasady oceniania:
- Za rozwizanie zada z arkusza I mona uzyska maksymalnie 50 punktw.
- Model odpowiedzi uwzgldnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cisym wzorcem sformuowania (poza odpowiedziami
jednowyrazowymi i do zada zamknitych).
- Za odpowiedzi do poszczeglnych zada przyznaje si wycznie pene punkty.
- Za zadania otwarte, za ktre mona przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wycznie za odpowied w peni poprawn.
- Za zadania otwarte, za ktre mona przyzna wicej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktw, ile prawidowych elementw odpowiedzi
(zgodnie z wyszczeglnieniem w kluczu) przedstawi zdajcy.
- Jeeli podano wicej odpowiedzi (argumentw, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi
(liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.
- Jeeli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o zupenym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej
prawidowej odpowiedzi, odpowied tak naley oceni na zero punktw.

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO I

8.

7.

6.

5.

4.

3.

Za kady z dwch prawidowo podanych przykadw po 1 pkt

Przykady:
- Czaszka chroni mzg, klatka piersiowa (ebra) chroni puca i serce, krgosup chroni rdze krgowy.
- Oko w oczodole.
Za kade z dwch poprawnie podanych wyjanie po 1 pkt
Przykady odpowiedzi:
- Skurcz minia dwugowego ramienia powoduje zgicie koczyny grnej (rki, uniesienie przedramienia).
1 pkt
- Skurcz minia trjgowego ramienia powoduje wyprostowanie koczyny grnej /rki/(wyprostowanie stawu
okciowego), (opuszczenie przedramienia). 1 pkt
Za poprawnie podany skutek niedoboru elaza 1 pkt
Przykady odpowiedzi:
- Niedobr elaza wpywa wic na zmniejszenie produkcji erytrocytw, co prowadzi do anemii
(niedokrwistoci).
- (Poniewa wystpuje w mioglobinie w miniach) jego niedobr moe powodowa niedotlenienie mini,
szybkie mczenie si.
- (Wchodzi w skad enzymw katalizujcych reakcje utleniania redukcji w organizmie) jego niedobr
upoledza przebieg reakcji utleniania redukcji.
Za poprawne wyjanienie rnicy w zapotrzebowaniu na elazo 1 pkt
Przykad wyjanienia:
- Dorosa kobieta traci pewne iloci elaza podczas krwawienia miesiczkowego (przy obfitych miesiczkach
moe doj do niedoboru elaza) std konieczno zwikszonych dostaw elaza do organizmu.
- Straty elaza w czasie ciy, porodu (utrata krwi).
Za prawidow kolejno wglowodanw: skrobia, dekstryny, maltoza, glukoza 1 pkt
Za prawidow kolejno enzymw: amylaza linowa, amylaza trzustkowa, maltaza jelitowa 1 pkt;
Przykadowy schemat:
skrobia amylaza linowa ( maltoza) + dekstryny amylaza trzustkowa
maltoza maltaza jelitowa
glukoza
Dopuszczalna jest inna forma zapisu pod warunkiem, e ucze odrnia enzymy od wglowodanw.
Za podanie nazwy rodzaju transportu transport czynny (aktywny) 1 pkt
Za poprawne uzasadnienie 1 pkt
Przykad uzasadnienia:
- Transport zachodzi niezgodnie z gradientem ste.
- Wymaga dodatkowej energii.
Za prawidowe uzupenienie kadej z dwch luk na schemacie po 1 pkt.
A - pobudzanie wydzielania glukagonu 1 pkt
B - pobudzanie wydzielania insuliny 1 pkt
2

2
Nie uznaje si odpowiedzi z
okreleniem do.

C. 1 pkt

Za kady z dwch poprawnych argumentw rnicych si merytorycznie - po 1 pkt

Przykady argumentw:
- Nie mona zarazi si wirusem HIV drog kropelkow kichanie / kasanie / przez dotykanie tych samych
rzeczy / uywanie tych samych sprztw / podanie doni / wirus nie jest przenoszony przez owady.
- Zarazi si mona przez krew /stosunki pciowe.
- Wirus HIV nie wytrzymuje nawet krtkiego przebywania poza wilgotnym rodowiskiem krwi i bon
luzowych, poza organizmem ginie w krtkim czasie.

14.

Za poprawne wyjanienie roli bonnika 1 pkt

Przykad odpowiedzi:
- Bonnik (pcznieje w wodzie, dziki czemu wypenia odek) zmniejsza uczucie aknienia /apetyt, (co
uatwia odchudzanie).
Za prawidow lokalizacj kadego z procesw po 1 pkt
Przykady odpowiedzi:
- Proces I zachodzi w pucach (pcherzykach pucnych)/ w naczyniach wosowatych otaczajcych pcherzyki
pucne/ - 1 pkt.
- Proces II w tkankach organizmu w narzdach /w naczyniach wosowatych tkanek/ 1 pkt
Za poprawne wyjanienie 1 pkt
Przykad wyjanienia:
- Hemoglobina czy si (odwracalnie) z tlenem [przy czym nie zmienia si stopie utlenienia elaza (w
czsteczkach hemu)] tworzy si oksyhemoglobina - taki proces nazywamy utlenowaniem.
Za opis ukadu badawczego 1 pkt
- Ucze wlewa do zlewki wod wapienn i przez rurk wprowadza (wdmuchuje) do niej wydychane powietrze.
Za obserwacje zmiany 1 pkt
- Obserwuje zmian (zmtnienie roztworu) (powstaje CaCO3).
Za kad z dwch czci wyjanienia po 1 pkt
Przykad czci wyjanienia dotyczcej niewydolnoci krenia:
- Zwenie wiata naczy (wiecowych) powoduje zmniejszenie /utrudnienie przepywu krwi przez te
naczynia, (czego skutkiem jest zmniejszenie natlenienia minia sercowego). 1 pkt
Przykad czci wyjanienia dotyczcej zawau serca:
- Cakowite zaczopowanie naczy wiecowych /ograniczenie w nich przepywu krwi (powoduje brak dopywu
krwi do minia sercowego) prowadzi do martwicy tkanki (zawa). 1 pkt

13.

12.

11.

10.

9.

Nie uznajemy argumentw

etycznych.

20.

19.

18.

17.

16.

15.

Za prawidowe podanie miejsca filtracji 1 pkt

Filtracja zachodzi w miejscu A.
Za podanie prawidowej nazwy produktu 1 pkt
W wyniku filtracji powstaje mocz pierwotny (przescz pierwotny/ przescz kbuszkowy/ filtrat).
Za kady z dwch logicznych przykadw po 1 pkt
Przykady dziaa:
Rozwizywanie problemw / wyciganie wnioskw / wydawanie opinii / gry np. szachy, bryd /
rozwizywanie krzywek / czytanie ksiek, gazet itp. / uczenie si np. jzykw obcych / wiczenia umysowe
np. liczenie w pamici / rozwijanie zainteresowa (hobby) / (codzienny) wysiek fizyczny / sen.
Za kade z dwch waciwych przyporzdkowa po 1 pkt
- I b/ chemoreceptory 1 pkt
- II c/ mechanoreceptory- 1 pkt
Za kade z dwch poprawnych wyjanie po 1 pkt
Przykady odpowiedzi:
- Zwenie (zmniejszenie) renicy nastpuje przy zwikszaniu natenia wiata (jasny dzie, jaskrawe
soce, silne wiato w zamknitych pomieszczeniach) 1 pkt
- Rozszerzenie (zwikszenie) renicy gdy natenie wiata maleje (w wietle sabym - ciemne
pomieszczenie) 1 pkt
Za poprawne okrelenie kategorii odruchu wraz z wyjanieniem 1 pkt
Przykad odpowiedzi:
S to odruchy warunkowe/ wyuczone/ nabyte, poniewa czyta i pisa trzeba si nauczy (odruchy wyuczone).
Dopuszcza si odpowied jest to wysza czynno nerwowe (wyuczona).
Za podanie poprawnej przyczyny zaniku tego typu odruchu 1 pkt
Przykad przyczyny:
Czynnoci te musz by utrwalane na drodze wicze , jeeli nie s wykonywane, to zanikaj.
Za kad z dwch dobrze wymienion cech po 1 pkt
Odpowied powinna zawiera przykad cechy lub wskazanie obecnoci/ braku cechy.
Przykady odpowiedzi:
- Rnice w budowie zewntrznych narzdw pciowych; prcie, srom.
- Rnice w budowie wewntrznych narzdw pciowych: jdra, jajniki.
- Rnice w sylwetce ciaa u kobiet szersze biodra /wsza talia / wicej tkanki tuszczowej / piersi; u
mczyzn szersza klatka piersiowa / obecno tzw. jabka Adama / mocniej rozwinita szczka dolna itp.
2

Uwaga!
Za kady poprawny
przykad, ktry potwierdza
konieczno utrwalania
odruchu warunkowego
1 pkt

Za poprawne wyjanienie 1 pkt

Przykad odpowiedzi:
Wczesne wykrycie wady genetycznej spowoduje, e kobieta czciej bdzie poddawaa si odpowiednim
badaniom (samokontrola piersi, USG piersi, mammografia), co pozwoli wczenie wykry chorob i zapewni
due szanse na wyleczenie.

Za waciw kolejno wpisania do schematu 1 pkt

fitoplankton larwy jtki pstrg rybow
Za poprawne wyjanienie 1 pkt
Przykad wyjanienia:
DDT nie rozkada si i nie jest wydalany z organizmu. Organizmy z kolejnych poziomw troficznych pobieraj
DDT wraz z pokarmem (organizmy z poprzedzajcych poziomw troficznych) co jest przyczyn kumulacji
DDT w kolejnych ogniwach acucha pokarmowego. Najwiksze stenie DDT wystpuje wic w ostatnim
ogniwie acucha - u ryboowa.
DDT kumuluje si, przechodzc przez kolejne ogniwa acucha pokarmowego.

24.

25.

C. 1 pkt

Za poprawne wyjanienie 1 pkt

Przykad wyjanienia:
Do genomu (uprawianej odmiany) ziemniaka wprowadza si wyizolowany gen bakterii odpowiedzialny za
syntez substancji Bt, dziki czemu substancja ta bdzie znajdowaa si w rolinie (w jej liciach).
Za poprawne uzasadnienie 1 pkt
Przykad argumentu:
Metoda genetyczna jest bardziej korzystna ni metoda tradycyjna (opryskiwanie), poniewa substancja Bt, ktra
znajduje si w liciach ziemniaka (rolinach) dziaa wycznie na owady erujce na liciach (larwy stonki),
natomiast substancja ta znajdujca si na powierzchni lici (rolin) mogaby niszczy take inne owady (inne
zwierzta rolinoerne) (wystarczy wprowadzi odpowiedni gen do genomu ziemniakw i zrezygnowa z
powtarzanych opryskw).

22.

23.

Za podanie rodzaju mutacji 1 pkt

- Trisomia (mutacja zmiany liczby chromosomw lub chromosomowa).
Za prawidowe wyjanienie 1 pkt
- Polega ona na zwikszeniu liczby chromosomw w 21 parze z 2 do 3.

21.

Odpowied: Trisomia 21
pary oceniana jest na 2 pkt.

Za kad z dwch poprawnie przedstawionych konsekwencji po 1 pkt

Przykady skutkw:
- Zmniejszy si rnorodno gatunkowa ekosystemu / zmieni si przepywy w jego sieci pokarmowej.
- Wytpione zostan nie tylko owady szkodniki, ale rwnie inne owady (np. zapylajce kwiaty)
(ograniczeniu ulegnie rozrd rolin brak owocw i nasion).
- Wytpione zostan owady bezskrzyde ograniczenie rozdrabniania i rozkadu szcztkw organicznych /
co spowoduje zmniejszenie mineralizacji gleby / dodatkowa konsekwencja zmniejszone przewietrzanie
gleby.
- Spadnie liczebno ptakw owadoernych na skutek braku pokarmu / moe przez to doj rwnie do
spadku liczebnoci ssakw drapienych.
- Po zaprzestaniu opryskw ponownie moe wzrosn ilo owadw szkodnikw na skutek braku wrogw
naturalnych.
- Zachwianie rwnowagi biocenotycznej.

Za poprawne uzasadnienie 1 pkt

Przykad uzasadnienia:
- Szkodnikiem jest organizm, ktry powoduje zniszczenie upraw prowadzonych przez czowieka. W tym
wypadku uprawa opuncji wymkna si spod kontroli czowieka (opuncja staa si gronym chwastem
zagraajcym i zajmujcym tereny uprawne, zatem, sprowadzona gsienica dziaaa na korzy farmerw.
Za poprawny przykad korzyci 1 pkt
Przykady korzyci:
- Nie zastosowano tu rodkw chemicznych, wic nie spowodowano zanieczyszczenia chemicznego gleby,
a porednio i wody. Odzyskano due obszary ziemi uprawnej nie skaonej chemicznie (Wykorzystanie
gsienicy stanowi przykad walki biologicznej z chwastami zagraajcymi rodowisku).
- Metoda pozwolia skutecznie ograniczy rozwj opuncji zabierajcej przestrze rodzimym gatunkom.

26.

27.