ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU

ROZPOCZCIA EGZAMINU!

Miejsce
na naklejk
MBI-R1_1P-082

EGZAMIN MATURALNY
Z BIOLOGII

MAJ
ROK 2008

POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdajcego
1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (zadania
1 35). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou
nadzorujcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym
zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie.
6. Podczas egzaminu moesz korzysta z linijki.
7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL.
Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej
dla egzaminatora.

Za rozwizanie
wszystkich zada
mona otrzyma
cznie
60 punktw

yczymy powodzenia!

Wypenia zdajcy przed

rozpoczciem pracy
PESEL ZDAJCEGO

KOD
ZDAJCEGO

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (1 pkt)
Na schematach przedstawiono wzory dwch zwizkw czynnych biologicznie.

Podaj, ktry z tych zwizkw (A czy B) to grupa hemowa hemoglobiny oraz okrel
funkcj hemoglobiny w organizmach.

Zwizek B to grupa hemowa hemoglobiny. Hemoglobina uatwia zwierztom

rozprowadzanie tlenu w organizmie.
Zadanie 2. (2 pkt)
W komrkach eukariotycznych wystpuj nastpujce rodzaje bon:
I. bona otaczajca komrk,
II. bony znajdujce si wewntrz komrki.
Podaj po jednej funkcji bony I i bon II.
I. Oddziela wntrze komrki od rodowiska zewntrznego.
II. Tworz wewntrz komrki przedziay penice wyspecjalizowane funkcje

np. wntrze cystern

komrkowe itp.

siateczki

rdplazmatycznej

szorstkiej,

jdro

Zadanie 3. (2 pkt)
U rolin wyszych mier niektrych komrek warunkuje powstanie funkcjonalnych
systemw, majcych istotne znaczenie w yciu roliny. W prawidowym rozwoju rolin takie
zmiany zachodz w kocowym etapie rnicowania si komrek i tkanek.
Podaj dwa przykady tkanek rolinnych zbudowanych z komrek martwych. Okrel
rol kadej z tych tkanek.
1. Drewno (ksylem) tworzy system przewodzcy wod (i sole mineralne).
2. Twardzica (sklerenchyma) tworzy system usztywniajcy i wzmacniajcy

rolin.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 4. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono lizosom.

a) Wyjanij, na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komrce zwierzcej.

Lizosom ten prowadzi wewntrzkomrkowe trawienie pobranego pokarmu,

dziki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym, aktywnym w rodowisku
kwanym.
b) Okrel, jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewntrz lizosomu.

Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonw wodorowych z cytozolu

do wntrza lizosomw.
Zadanie 5. (3 pkt)
Wykonano badania dotyczce wpywu enzymw na energi aktywacji rozkadu rnych
substancji. Okazao si, e energia aktywacji rozkadu 1 mola H2O2 bez udziau enzymu
wynosi 75600 J, a z udziaem enzymu katalazy 23100 J. Hydroliza 1 mola kazeiny bez
udziau enzymu wymaga 86520 J, a w obecnoci enzymu trypsyny 50400 J.
a) Wyniki uzyskane w badaniach przedstaw w tabeli.

Energia aktywacji (J)

Bez enzymu Z enzymem
Substancja (mol)
H2O2

75600

23100

Kazeina

86520

50400

b) Sformuuj wniosek wynikajcy z uzyskanych danych.

Enzymy obniaj energi aktywacji reakcji.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

1.
1

2.
2

3.
2

4.
2

5.
3

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 6. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono mechanizm aktywacji pewnego enzymu przez biako
modulatorowe kalmodulin, zalen od jonw wapnia.

Na podstawie schematu opisz krtko mechanizm aktywacji enzymu zalenego

od kalmoduliny.

Czsteczka kalmoduliny przycza 4 jony wapnia, tworzc kompleks, ktry czy

si z nieaktywnym enzymem, w wyniku czego nastpuje aktywacja enzymu.
Zadanie 7. (3 pkt)
Na wykresach przedstawiono wpyw pH na aktywno trzech enzymw.

Uzupenij ponisz tabel, podajc optymalne pH dziaania kadego z enzymw (I, II

i III) oraz nazwy makroczsteczek, ktre s trawione przez te enzymy w odku lub
dwunastnicy czowieka.
Enzym
I
II
III

Optymalne pH

ok. 2
ok. 6,5 7
ok. 8 8,5

Nazwy makroczsteczek

biaka
polisacharydy
peptydy i tuszcze

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 8. (1 pkt)
Na wykresach przedstawiono zaleno asymilacji CO2 od temperatury u tej samej roliny,
przy silnym i sabym nateniu wiata.
Ustal, czy przedstawione na wykresie dane dotycz
roliny wiatolubnej czy cieniolubnej. Swoj opini
uzasadnij jednym argumentem.

Jest to rolina wiatolubna, poniewa

w temperaturze do 30oC asymilacja CO2 jest
nisza przy sabym nateniu wiata.

Zadanie 9. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono pewien proces biochemiczny.

a) Podaj pen nazw przedstawionego na schemacie procesu i okrel jego znaczenie

w yciu tych organizmw, ktre go przeprowadzaj.

Fermentacja alkoholowa umoliwia tym organizmom wytwarzanie ATP przy

braku tlenu.
b) Wyjanij znaczenie procesu regeneracji NAD+.

Regeneracja tego zwizku umoliwia cigy przebieg glikolizy.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

6.
1

7.
3

8.
1

9.
2

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 10. (2 pkt)

Bakterie nitryfikacyjne (Nitrosomonas sp., Nitrobacter sp.) przeprowadzaj chemosyntez
wykorzystujc w jej pierwszym etapie nastpujce reakcje chemiczne:
Nitrosomonas sp.
Nitrobacter sp.

2NH3 + 3O2 2HNO2 + 2H2O + 661 kJ

2HNO2 + O2 2HNO3 + 176 kJ

Cz wydzielonej w tych reakcjach energii jest rozpraszana w postaci ciepa, a cz jest

dostpna dla bakterii w formie uytecznej chemicznie.
a) Wyjanij, jak rol w drugim etapie chemosyntezy peni energia uyteczna
chemicznie, uzyskana przez te bakterie w etapie pierwszym.

Energia ta zostaje wykorzystana przez bakterie do syntezy zwizkw

organicznych/redukcji CO2 do zwizkw organicznych/asymilacji CO2.
b) Okrel znaczenie reakcji nitryfikacji dla rolin.

Bakterie nitryfikacyjne wzbogacaj gleb w atwo przyswajaln dla rolin

form azotu.
Zadanie 11. (1 pkt)
Antybiotyki wykazuj w stosunku do bakterii dziaanie bakteriobjcze lub bakteriostatyczne.
Wyjanij, co oznacza, e jaki antybiotyk ma dziaanie bakteriostatyczne.

Ten antybiotyk hamuje moliwo mnoenia si bakterii.

Zadanie 12. (1 pkt)

Grzyby to organizmy cudzoywne. Ich strzpki potrafi pochania tylko proste, atwo
przyswajalne substancje organiczne. Zwizki organiczne wystpuj zwykle w rodowisku
w postaci zwizkw wielkoczsteczkowych, ktre w tej postaci nie mog by wprost przez
grzyby pobierane.
Opisz sposb dziaania grzybw, dziki ktremu mog one pobiera zwizki organiczne
ze rodowiska.

Grzyby wydzielaj enzymy trawienne na zewntrz ciaa (poza grzybni), trawi

substancje organiczne na proste, atwo przyswajalne zwizki, ktre nastpnie
wchaniaj.
Zadanie 13. (1 pkt)
Niektre grzyby wchodz z innymi organizmami w zwizki pokarmowe:
1. obustronnie korzystne,

2. korzystne tylko dla grzybw.

Podaj nazwy opisanych wyej form wspycia.

1. symbioza,

2. pasoytnictwo.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 14. (1 pkt)

Poniej opisano fragment cyklu rozwojowego przywry motylicy wtrobowej.
Urzsiona larwa (miracidium) wnika aktywnie do ciaa limaka botniarki moczarowej, gdzie
przeksztaca si w workowat sporocyst. Wewntrz kadej sporocysty rozwijaj si liczne,
rwnie workowate larwy redie, a wewntrz kadej redii rozwijaj si liczne ruchliwe larwy
cerkarie. W kadym limaku z jednego miracidium moe powsta kilkaset cerkarii. Cerkarie
opuszczaj ciao limaka i przeksztacaj si w otoczone osonk, przymocowane do rolin
nadwodnych stadia inwazyjne metacerkarie, ktre razem z rolinami mog zosta zjedzone
przez bydo.
Wyjanij znaczenie, jakie ma dla tego pasoyta zwielokrotnienie liczby larw w trakcie
cyklu rozwojowego.

Pasoyty o zoonych cyklach rozwojowych maj niewielkie szanse zamknicia

kadego cyklu, a zwielokrotnienie liczby larw zwiksza te szanse.
Zadanie 15. (1 pkt)
W tabeli podano proporcje dugoci jelita w stosunku do dugoci ciaa u rnych zwierzt.
Zwierzta Proporcje
Kuna
4:1
Pies
5:1
Szczur
9:1
Czowiek
10:1
Renifer
20:1
Owca
28:1
Sformuuj wniosek o zalenoci midzy dugoci jelita w stosunku do dugoci ciaa
zwierzcia, a rodzajem pobieranego przez to zwierz pokarmu.

Najkrtsze jelito w stosunku do dugoci ciaa maj zwierzta pobierajce

pokarm atwy do trawienia (pokarm pochodzenia zwierzcego), natomiast
najdusze maj zwierzta pobierajce pokarm trudny do trawienia (pokarm
pochodzenia rolinnego).
Zadanie 16. (1 pkt)
Jednostk strukturaln i funkcjonaln ukadu nerwowego wszystkich zwierzt jest neuron.
Neurony tworz morfologicznie wyodrbnione szlaki, wzdu ktrych odbywa si
przekazywanie informacji w ukadzie nerwowym. Nonikami informacji s impulsy
elektryczne i neuroprzekaniki (neurotransmitery).
Wyjanij rol, jak w realizacji funkcji neuronw odgrywaj neuroprzekaniki
(neurotransmitery).

Neuroprzekaniki przekazuj informacje z jednego neuronu na nastpny poprzez

synapsy chemiczne.
Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

10.
2

11.
1

12.
1

13.
1

14.
1

15.
1

16.
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 17. (2 pkt)

Wyrnia si dwa rodzaje odpornoci: wrodzon (nieswoist) i nabyt (swoist).
a) Podaj, w ktrym z tych rodzajw odpornoci nastpuje wytworzenie w organizmie
pamici o patogenie.

Nabyta (swoista)
b) Wrd podanych niej sposobw obrony organizmu przed patogenami (A-D)
zaznacz ten, ktry jest odpowiedzi swoist.
A.
B.
C.
D.

Wytwarzanie interferonu przez komrki zaatakowane przez wirusy.

Fagocytowanie patogenw przez granulocyty obojtnochonne i kwasochonne.
Wytwarzanie przeciwcia przez limfocyty B, ktre zetkny si z patogenami.
Obecno w pynach ciaa np. zach, mleku, linie lizozymu uszkadzajcego bakterie.

Zadanie 18. (2 pkt)

Wrd zaburze w funkcjonowaniu ukadu odpornociowego mona wyrni trzy grupy:
I. niewydolno ukadu odpornociowego (niedobory immunologiczne),
II. niewaciwie skierowana reakcja (autoimmunoagresja),
III. nadmierna aktywno ukadu odpornociowego (nadwraliwo).
Podaj, do ktrych z wymienionych grup zaburze (I-III) nale:
a) alergie

III ,

b) AIDS

I.

Zadanie 19. (2 pkt)

Dziaanie hormonw tarczycy (tyroksyny i trjjodotyroniny) polega na pobudzaniu
aktywnoci metabolicznej tkanek ustroju, co wyraa si zwikszonym zuyciem tlenu,
glukozy i tuszczw na poziomie komrkowym. Pobudzaj one rwnie wchanianie
wglowodanw oraz reguluj metabolizm cholesterolu. Pobudzaj te kurczliwo wkien
miniowych.
Do lekarza zgosia si bardzo szczupa kobieta skarca si na utrzymujc si od duszego
czasu podwyszon temperatur ciaa, nerwowo, drenie rk, koatanie serca.
Podczas badania stwierdzono ttno ponad 100 uderze/min., podwyszone cinienie ttnicze,
obniony poziom cholesterolu we krwi, niskie stenie TSH (tyreotropiny) oraz wysoki
poziom hormonw tarczycy.
a) Podaj, czy opisane objawy wskazuj na niedoczynno tarczycy czy na nadczynno
tarczycy.

Nadczynno tarczycy.
b) Wyjanij, dlaczego, w opisanym przypadku, we krwi wystpuje niskie stenie
tyreotropiny.

We krwi chorej utrzymuje si wysokie stenie hormonw tarczycy,

co prowadzi do hamowania wydzielania TSH (przez przysadk mzgow).

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 20. (2 pkt)

Warunkami przerwania spoczynku wzgldnego nasion, a nastpnie ich kiekowania s:
odpowiednia wilgotno podoa,
odpowiednia temperatura,
obecno tlenu.
Wyjanij, w jaki sposb dwa wybrane przez Ciebie, spord wyej wymienionych,
czynniki wpywaj na zapocztkowanie kiekowania nasion.
1. Woda stanowi rodowisko, w ktrym zachodz procesy biochemiczne dziki

wzrostowi uwodnienia nasion nastpuje aktywacja rnych enzymw

i zostaj uruchomione materiay zapasowe.
2. Odpowiednia temperatura zapewnia odpowiednie tempo przebiegu procesw
biochemicznych.
Zadanie 21. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono wynik pewnego dowiadczenia.

Sformuuj problem badawczy do tego dowiadczenia.

Czy auksyna wpywa na ukorzenianie si rolin?

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

17.
2

18.
2

19.
2

20.
2

21.
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

10

Zadanie 22. (2 pkt)

Uszkodzenia DNA polegajce na zmianach pojedynczych par nukleotydw nazywamy
mutacjami genowymi. Mutacje te s przypadkowe, a ich przyczyn s zazwyczaj
nienaprawione bdy powstajce podczas replikacji DNA lub dziaanie mutagenw. Skutki
mutacji genowych zale od rodzaju zmiany spowodowanej w sekwencji nukleotydw.
Podaj, jakie skutki mog wywoa w organizmie mutacje genowe, w wyniku ktrych
nastpuje zamiana jednego kodonu na inny (mutacja zmiany sensu),
a) jeeli nowy kodon jest kodonem stop i znajduje si w rodku kodowanej sekwencji
biaka.

W tym przypadku zostanie przerwany proces translacji, nie wytworzy si

waciwe biako, co moe by przyczyn choroby genetycznej.
b) jeeli nowy kodon koduje inny aminokwas.

W tym przypadku dojdzie do syntezy zmienionego, majcego inne

waciwoci biaka, co moe by przyczyn choroby genetycznej.
Zadanie 23. (2 pkt)
Pewien heterozygotyczny mczyzna pod wzgldem cechy warunkowanej przez autosomalny
allel A jest jednoczenie nosicielem recesywnego allelu b, znajdujcego si w chromosomie
X.
a) Zapisz genotyp tego mczyzny

AaXbY
b

b) Zapisz wszystkie moliwe genotypy jego gamet AX , AY, aX , aY .

oraz zaznacz poniej (A, B, C lub D), jaki procent gamet tego mczyzny bdzie miao
genotyp aXb.
A. 25%

B. 50%

C. 75%

D. 100%

Zadanie 24. (1 pkt)

U czowieka mutacja w genie Rb zlokalizowanym w chromosomie 13 lub brak fragmentu
chromosomu z tym genem moe by przyczyn siatkwczaka rzadkiego nowotworu
zoliwego siatkwki oka.
Podaj, czy choroba ta jest sprzona z pci. Odpowied uzasadnij jednym argumentem.

Choroba ta nie jest sprzona z pci, poniewa chromosom 13 to autosom.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

11

Zadanie 25. (3 pkt)

Na schematach przedstawiono biosyntez biaka w komrkach prokariotycznych (P)
i eukariotycznych (E).
P
E

Na podstawie schematw
a) podaj, gdzie odbywa si transkrypcja i translacja w komrce prokariotycznej,
a gdzie w komrce eukariotycznej.
P obydwa procesy odbywaj si w cytoplazmie,
E transkrypcja odbywa si w jdrze komrkowym, a translacja w cytoplazmie.
b) okrel, czym rni si pierwotny transkrypt RNA Eukaryota od mRNA Prokaryota.

W pierwotnym transkrypcie RNA u Eukaryota s introny a w mRNA

Prokaryota nie ma.
c) wyjanij, na czym polega splicing RNA u Eukaryota.

Splicing polega na usuwaniu z pierwotnego transkryptu RNA sekwencji

intronowych i skadaniu eksonw.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

22.
2

23.
2

24.
1

25.
3

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

12

Zadanie 26. (1 pkt)

U myszy czarna barwa sierci (A) dominuje nad brzow (a). Skrzyowano czarnego samca
z brzow samic i w F1 uzyskano 50% myszy czarnych i 50% myszy brzowych.
Wrd podanych niej genotypw rodzicielskich (A-D) zaznacz te, ktrych potomstwo
opisano w tekcie zadania. Swj wybr uzasadnij zapisem krzywki genetycznej.
A. Aa i Aa

C. AA i aa

B. AA i Aa

D. Aa i aa

P Aa x aa
gamety A a

a a

F1 (2) Aa, (2) aa

Zadanie 27. (2 pkt)
Pewne bakterie mog pobiera z podoa tryptofan (Trp) lub, gdy w podou brak jest Trp,
bakterie mog go same syntetyzowa. W komrkach tych bakterii wystpuje biako
regulatorowe represor Trp, ktre jest aktywne tylko po poczeniu si z tryptofanem.
Aktywne biako represorowe wie si z promotorem operonu i hamuje transkrypcj genw
kodujcych enzymy potrzebne do syntezy tryptofanu.
a) Opisz, w jaki sposb dziaa operon tryptofanowy u bakterii, gdy tryptofan nie
wystpuje w podou.

W tym przypadku tryptofan nie czy si z represorem, represor nie moe

przyczy si do promotora i nastpuje ekspresja genw, w ktrych
zakodowana jest informacja dotyczca enzymw potrzebnych do biosyntezy
Trp.
b) Wyjanij, jak na dziaanie operonu tryptofanowego wpynie mutacja w genie
kodujcym biako represorowe, polegajca na tym, e represor bez poczenia z Trp
bdzie wiza si z promotorem.

Represor bez Trp przyczy si do promotora i trwale zahamuje transkrypcj

genw kodujcych enzymy potrzebne do syntezy Trp.
Zadanie 28. (2 pkt)
Mutacje mog powstawa zarwno w komrkach rozrodczych (1), jak i w komrkach
somatycznych (2).
a) Podaj, jakie mutacje (powstajce w komrkach 1 czy 2) maj znaczenie w procesie
ewolucji. Swj wybr uzasadnij jednym argumentem.

Mutacje powstajce w komrkach rozrodczych mog by przekazywane

potomstwu, a mutacje somatyczne znikaj wraz ze mierci osobnika.
b) Wyjanij zwizek midzy dziaaniem doboru naturalnego a utrwaleniem si
korzystnej mutacji w populacji.

Dziki doborowi naturalnemu mutacja korzystna moe utrwala si

w populacji, bo zwiksza szanse przeycia osobnikw i pozostawienia
po sobie potomstwa.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

13

Zadanie 29. (2 pkt)

W populacji ludzkiej dziki trzem wystpujcym w niej allelom grup krwi IA, IB, i0 powstaj
cztery fenotypy grup krwi A, B, AB i 0. U Aborygenw (rdzennej ludnoci Australii)
wystpuj tylko dwie grupy krwi A i 0. Aborygeni pochodz od maej grupy przodkw,
ktrzy przybyli do Australii okoo 40 tysicy lat temu.
Okrel dwie prawdopodobne przyczyny, ktre przesdziy o wystpowaniu tylko dwch
grup krwi wrd Aborygenw.
1. aden z przodkw Aborygenw, ktrzy przybyli do Australii, nie by
nosicielem allelu IB.
2. Z powodu ycia w izolacji Aborygeni rozmnaali si tylko w obrbie

potomstwa grupy wyjciowej, co doprowadzio do utrwalenia si

wystpowania u nich tylko grup krwi A i 0.
Zadanie 30. (1 pkt)
Na wykresach A, B i C przedstawiono zmiany liczebnoci osobnikw w trzech populacjach.

Liczebno populacji

Czas

Liczebno populacji

Liczebno populacji

Czas

Czas

Spord przedstawionych wykresw (A-C) wybierz ten, na ktrym zilustrowano wzrost

liczebnoci populacji uwarunkowany pojemnoci rodowiska.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

26.
1

27.
2

28.
2

29.
2

30.
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

14

Zadanie 31. (2 pkt)

W biocenozach otwartych wd jezior kluczow rol odgrywaj ryby drapiene.
Na schemacie przedstawiono uproszczony acuch pokarmowy jeziora.
plankton
rolinny

plankton
zwierzcy

ryby
planktonoerne

ryby
drapiene

Na podstawie analizy schematu wyka zwizek midzy zmniejszeniem liczebnoci ryb

drapienych w jeziorze (np. na skutek odawiania) a pogorszeniem warunkw ycia
(brak/niedobory wiata) rolin wodnych i towarzyszcych im organizmw.

Zmniejszenie liczebnoci ryb drapienych spowoduje wzrost liczebnoci ryb

planktonoernych, co spowoduje zmniejszenie liczebnoci planktonu zwierzcego
przez co nastpi zwikszenie liczebnoci planktonu rolinnego (glonw),
a to moe wpyn na zmniejszenie przejrzystoci wody (zakwity).
Zadanie 32. (2 pkt)
1. Niszczenie rodowiska (np. zanieczyszczanie rodowiska, wycinanie lasw, powstawanie
obszarw nieuytkw itp.) zachodzi na mniejsz skal w krajach bogatych ni w krajach
ubogich (rozwijajcych si).
2. W krajach rozwijajcych si ekosystemy naturalne niszczone s w coraz szybszym
tempie.
Uwaa si, e rnice te maj swoje rdo w dynamice zmian liczby ludnoci w krajach
bogatych i w krajach ubogich.
Podajc po jednym argumencie wyjanij, dlaczego niszczenie rodowiska zachodzi na
mniejsz skal (wolniej) w krajach bogatych, a na wiksz skal (jest szybsze) w krajach
ubogich.
Kraje bogate W nich liczba ludnoci stopniowo spada, zmniejsza si zatem presja
populacji czowieka na rodowisko.
Kraje ubogie W krajach tych liczba ludnoci ronie, potrzeba jest duo ziemi

uprawnej i miejsc do budowy zakadw przemysowych, niszczy si zatem

ekosystemy naturalne.
Zadanie 33. (2 pkt)
Spord poniszych stwierdze (A-E) wypisz oznaczenia literowe tych dwch, z ktrych
jedno charakteryzuje konkurencj, a drugie komensalizm.
A.
B.
C.
D.
E.

Na sawannach afrykaskich hieny walcz o padlin z spami.

Owady yjce w ptasich gniazdach ywi si resztkami pokarmu gospodarzy.
Szczupaki ywi si leszczami.
Kleszcze odywiaj si krwi krgowcw.
Bobry budujc swoje eremia i tamy zmieniaj warunki wodne w biocenozach lenych,
stwarzajc dla wielu gatunkw rolin i zwierzt niekorzystne warunki ycia.

konkurencja .A ,

komensalizm B.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

15

Zadanie 34. (2 pkt)

Technika dzielenia zarodkw u ssakw polega na rozdzieleniu na pojedyncze blastomery
zarodkw 216 komrkowych. Nastpnie doprowadza si poszczeglne blastomery
do stadium moruli lub blastocysty i przenosi si uzyskane zarodki do macic matek
zastpczych. W ten sposb mona uzyska wiksz liczb zwierzt z jednego zapodnionego
jaja.
a) Uzasadnij jednym argumentem, e dzielenie zarodkw moe by jedn z technik
klonowania zwierzt.

Wszystkie zarodki powstae t metod maj identyczny materia genetyczny,

poniewa powstay z jednej zygoty.
b) Podaj przykad praktycznego zastosowania tej techniki w zachowaniu rnorodnoci
biologicznej.

Mona w ten sposb uzyska wicej potomstwa zagroonych, gincych

gatunkw zwierzt.
Zadanie 35. (2 pkt)
Zesp polskich naukowcw bada gen kodujcy czynnik wzrostu rdbonka naczyniowego
VEGF. Biako to bierze udzia midzy innymi w tworzeniu naczy krwiononych
(angiogenezie) poprzez stymulacj podziaw komrek rdbonka naczyniowego i ich
migracji. Czynnikiem wzmagajcym dziaanie VEGF jest niedotlenienie tkanek. VEGF
reguluje zarwno angiogenez
a) fizjologiczn (gojenie si ran, moliwo leczenia miadycy naczy krwiononych),
b) jak i patologiczn (zwikszenie liczby naczy w okolicy guza nowotworowego,
uatwianie przerzutw nowotworw).
Podaj, w ktrym przypadku podanym wyej (a czy b) mona by wykorzysta miejscow
terapi genow wspomagajc dziaanie VEGF, a w ktrym (a czy b) wprowadzi
odpowiednie przeciwciaa, ktre zapobiegn angiogenezie. Kady z przypadkw
uzasadnij jednym argumentem.
Przypadek a

Terapia genowa; dziki wprowadzeniu genw w miejsce leczenia zwikszy si

produkcj VEGF i zwikszy si ukrwienie leczonego miejsca, co uatwi leczenie.
Przypadek b

Stosowanie przeciwcia; pozwoli to unieczynni powstajcy VEGF, naczynia

krwionone nie bd si tworzyy, co spowolni wzrost i przerzuty komrek
nowotworu.

Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt

31.
2

32.
2

33.
2

34.
2

35.
2

16

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

BRUDNOPIS