Centralna Komisja Egzaminacyjna

EGZAMIN MATURALNY 2012

FIZYKA I ASTRONOMIA
POZIOM ROZSZERZONY
Kryteria oceniania odpowiedzi

MAJ 2012

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

Zadanie 1. (012)
1.1. (03)
Obszar standardw

Opis wymaga
Gdy zakres wymaga naley do poziomu podstawowego,
numer koczy si skrtem PP.

Wiadomoci i rozumienie

Zastosowanie zasady zachowania momentu pdu, obliczenie

momentu pdu bryy sztywnej (I.1.1.d.10, I.1.1.d.9)

Poprawna odpowied:
Jest to zasada zachowania momentu pdu. W opisanej sytuacji I1 = (I + mr2)2, a po
podstawieniu danych obliczamy 2 = 20 rad/s (lub 20 s1).
3 p. zapisanie poprawnej nazwy zasady zachowania oraz poprawnego wzoru, obliczenia
i poprawny wynik wraz z jednostk
2 p. zapisanie poprawnej nazwy zasady zachowania i poprawnego wzoru, bdne obliczenie
2 lub bdna jednostka
zapisanie poprawnego wzoru, obliczenia i poprawny wynik wraz z jednostk, bdna
nazwa zasady zachowania
1 p. zapisanie poprawnej nazwy zasady zachowania, brak spenienia pozostaych kryteriw
zapisanie poprawnego wzoru, brak spenienia pozostaych kryteriw
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
1.2. (03)
Tworzenie informacji
Korzystanie z informacji

Zbudowanie modelu fizycznego i matematycznego do opisu

zjawiska (III.3)
Obliczenie wielkoci fizycznych z wykorzystaniem znanych
zalenoci (II.4.c)

Przykady poprawnych odpowiedzi:

Moment siy oddziaywania ciarka na krek wyraa si wzorem M = Ft r = mgfr.
Stosujemy do krka rwnanie M = I = I

(dla krka = 12 rad/s), std t =

= 0,68 s (lub 0,67 s).

Moment siy oddziaywania ciarka na krek wyraa si wzorem M = Ft r = mgfr.
Zapisujemy II zasad dynamiki dla ciarka mgf = m
rad/s), std t = r

= mr

(dla ciarka = 20

= 0,68 s.

3 p. zapisanie wzoru M = mgfr, zastosowanie wzoru M = I

z jednostk
zapisanie wzoru M = mgfr, zastosowanie wzoru mgf = mr
z jednostk
2 p. zapisanie wzoru M = mgfr, zastosowanie wzoru M = I

i poprawny wynik wraz

i poprawny wynik wraz

(lub wzoru mgf = mr

),

bdne obliczenie czasu lub bdna jednostka

zastosowanie metody przedstawionej w drugiej odpowiedzi i poprawny wynik t wraz
z jednostk, brak lub bd zapisania wzoru na M

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

1 p. zapisanie wzoru M = mgfr, brak spenienia pozostaych kryteriw

zastosowanie metody przedstawionej w drugiej odpowiedzi i wzoru mgf = mr

brak spenienia pozostaych kryteriw

0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

1.3. (04)
Wiadomoci i rozumienie
Korzystanie z informacji

Obliczenie energii kinetycznej bryy sztywnej, zastosowanie

pojcia energii potencjalnej (I.1.1.d.9, I.1.2.a.5)
Obliczenie wielkoci fizycznych z wykorzystaniem znanych
zalenoci (II.4.c)

Poprawna odpowied:
= 7,5 J, energia kocowa Ekoc = (I + mr2)

Energia pocztkowa Epocz = mgh +

= 3,2 J.

Wydzielone ciepo jest rwne rnicy Epocz Ekoc, czyli 4,3 J.

4 p. poprawne: a) wyraenie na energi pocztkow, b) wyraenie na energi kocow,
c) zastosowanie zasady zachowania energii, d) wyniki liczbowe wraz z jednostkami
3 p. poprawne trzy elementy a), b) i c), bdne obliczenia lub jednostki
2 p. poprawne dwa elementy spord a), b) i c)
1 p. poprawny jeden element spord a), b) i c)
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
1.4. (02)
Korzystanie z informacji

Narysowanie wykresu (II.4.b)

Q

Poprawna odpowied:

2 p. wykres liniowy rosncy, przecinajcy o pionow w punkcie Q > 0

1 p. wykres liniowy rosncy, rozpoczynajcy si w Q = 0
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
Zadanie 2. (09)
2.1. (01)
Korzystanie z informacji

Uzupenienie brakujcych elementw (II.2)

Poprawna odpowied:
Jednostk pominit jest kilogram. Wielkoci fizyczn wyraajc si w kilogramach jest
masa.
1 p. napisanie nazwy jednostki i nazwy wielkoci fizycznej
0 p. brak spenienia powyszego kryterium

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

2.2. (01)
Wiadomoci i rozumienie

Zastosowanie pojcia mocy (I.1.6.1 PP)

Poprawna odpowied:
Jednostka mocy wyraa si przez podstawowe jednostki ukadu SI jako

1 p. poprawne wyraenie jednostki mocy przez kg, m i s

0 p. brak spenienia powyszego kryterium
2.3. (03)
Korzystanie z informacji

Obliczenie wielkoci fizycznych z wykorzystaniem znanych

zalenoci (II.4.c)

Poprawna odpowied:

Js ,

Nm2 /kg 2

m/s

= 5,41044 s. Wielkoci wyraan w tych

jednostkach jest czas.

3 p. podstawienie poprawnych jednostek wszystkich staych, podanie wyniku w sekundach lub
inne uzasadnienie wielkoci (czas), poprawne obliczenie wartoci liczbowej
2 p. podstawienie poprawnych jednostek wszystkich staych, podanie wyniku w sekundach lub
inne uzasadnienie wielkoci, bd lub brak wartoci liczbowej
podstawienie do wzoru poprawnych jednostek wszystkich staych i poprawne
obliczenie wartoci liczbowej, bd lub brak przeksztacenia jednostek lub bdna nazwa
wielkoci
1 p. podstawienie do wzoru poprawnych jednostek wszystkich staych, brak spenienia
pozostaych kryteriw
brak podstawienia do wzoru poprawnych jednostek wszystkich staych, poprawne
obliczenie wartoci liczbowej
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
2.4. (02)
Tworzenie informacji

Interpretacja informacji zapisanej w postaci tekstu (III.1)

Poprawna odpowied:
[] =

s kg Pa m4
m3 kg m

kg

ms

2 p. podstawienie do wzoru poprawnych jednostek wszystkich wielkoci i podanie

poprawnej jednostki lepkoci
1 p. podstawienie do wzoru poprawnych jednostek wszystkich wielkoci, bd lub brak
jednostki lepkoci
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
2.5. (02)
Korzystanie z informacji
Wiadomoci i rozumienie

Uzupenienie brakujcych elementw rysunku (II.2)

Obliczenie wartoci siy elektrodynamicznej (I.1.4.3)

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

Poprawna odpowied:

Ze wzoru na warto siy oddziaywania przewodw F =

F=

2107 NA2 5 A 5 A 1 m
0,2 m

obliczamy

= 25 N (lub F/l = 25 N/m).

2 p. poprawny symbol
, strzaka w prawo, poprawne obliczenie siy wraz z jednostk
1 p. poprawny symbol
i strzaka w prawo, bd obliczenia siy lub bdna jednostka
poprawne obliczenie siy wraz z jednostk, bd lub brak symbolu
lub strzaki
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
Zadanie 3. (010)
3.1. (02)
Wiadomoci i rozumienie

Opis zalenoci natenia prdu od czstotliwoci w obwodzie

zawierajcym pojemno (I.1.4.b.14)

Przykady poprawnych odpowiedzi:

Warto skuteczna natenia prdu wzrosa, gdy zgodnie ze wzorem RC =

pojemnociowy.
Warto skuteczna natenia prdu wzrosa, gdy kondensator adowa si tym samym
adunkiem, ale czciej.

zmala opr

2 p. poprawny wybr: natenie prdu wzroso, wraz z uzasadnieniem

1 p. poprawny wybr: natenie prdu wzroso, z niepenym uzasadnieniem (np. poniewa
opr zmala, bez odwoania do wzoru RC =

0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

3.2. (03)
Korzystanie z informacji
Wiadomoci i rozumienie

Obliczenie wielkoci fizycznych z wykorzystaniem znanych

zalenoci (II.4.c)
Obliczenie wartoci skutecznej natenia prdu (I.1.4.b.9)

Poprawna odpowied:
Korzystamy z prawa Ohma w postaci I =
Usk =

) i otrzymujemy wynik Isk =

, podstawiamy RC =

oraz Isk =

kHz 45 nF

= 36 mA.

3 p. poprawna metoda obliczenia i poprawny wynik

2 p. skorzystanie z prawa Ohma w postaci I =

i podstawienie RC =

1 p. skorzystanie z prawa Ohma w postaci I =

obliczenie adunku ze wzoru Q = CUmax i podzielenie go przez T/4 (wynik 32,4 mA)
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

(lub

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

3.3 (02)
Tworzenie informacji

Sformuowanie i uzasadnienie wniosku (III.5)

Przykady poprawnych odpowiedzi:

Zmniejszona o 5% warto pojemnoci kondensatora C wynosi 0,95 45 nF = 43 nF,
a powtrzenie oblicze z zad. 3.2 dla tej wartoci C daoby warto Isk =
V

kHz 43 nF

= 34 mA, ktra jest wiksza od 32 mA.

Zmierzona warto Isk = 32 mA jest mniejsza od poprzednio obliczonej wartoci 36 mA

o 4 mA, czyli o 4/36 = 11%. Poniewa zmiana wartoci C o 5% pociga za sob zmian Isk
take o 5%, wic warto 32 mA nie jest zgodna z tolerancj pojemnoci kondensatora.

2 p. poprawne rozwizanie i wniosek

1 p. napisanie, e zmiana o 5% w wartoci C pociga za sob zmian o 5% w wartoci Isk,
brak lub bd porwnania ze zmierzon wartoci Isk
powtrzenie obliczenia ze zmniejszon o 5% pojemnoci kondensatora i otrzymanie
wyniku 34 mA, brak lub bd wniosku
powtrzenie obliczenia ze zwikszon o 5% pojemnoci kondensatora i otrzymanie
wyniku 38 mA
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
3.4. (01)
Tworzenie informacji

Zbudowanie prostego modelu fizycznego do opisu zjawiska

(III.3)

Poprawna odpowied:
Indukcyjno zwojnicy jest wiksza, ni prostego drutu, zatem nawinicie drutu powoduje
zmniejszenie natenia prdu.
1 p. stwierdzenie wzrostu indukcyjnoci (lub zawady, lub impedancji, lub oporu
indukcyjnego)
0 p. brak spenienia powyszego kryterium
3.5. (02)
Wiadomoci i rozumienie

Obliczenie indukcyjnoci zwojnicy (I.1.4.a.6)

Obliczenie czstotliwoci fal elektromagnetycznych
w zalenoci od parametrw obwodu LC (I.1.4.c.17)

Poprawna odpowied:
Wsunicie rdzenia zwiksza indukcyjno zwojnicy L, a zgodnie z zalenoci f ~
wzrost L powoduje zmniejszenie czstotliwoci.

2 p. stwierdzenie wzrostu indukcyjnoci oraz zmniejszenia si czstotliwoci

1 p. stwierdzenie wzrostu indukcyjnoci, brak lub bd wniosku na temat czstotliwoci
stwierdzenie zmniejszenia si czstotliwoci, brak stwierdzenia wzrostu indukcyjnoci
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

Zadanie 4. (09)
4.1. (03)
Tworzenie informacji

Zbudowanie prostego modelu fizycznego i matematycznego

do opisu zjawiska (III.3)
Sformuowanie i uzasadnienie wniosku (III.5)

Poprawna odpowied:
Rnica odlegoci gonikw od punktu B wynosi s = 0,31 m, a dugo fali dwikowej
340 m/s
jest rwna =
= 0,155 m. Poniewa s jest cakowit wielokrotnoci , to fazy obu
2200 Hz
fal s zgodne, czyli nastpuje wzmocnienie.
3 p. obliczenie rnicy odlegoci gonikw od B i obliczenie dugoci fali oraz
stwierdzenie, e s jest cakowit wielokrotnoci i wniosek
2 p. obliczenie rnicy odlegoci gonikw od B i obliczenie dugoci fali, bdy lub braki
w pozostaych elementach rozwizania
1 p. obliczenie rnicy odlegoci gonikw od B, bdy lub braki w pozostaych
elementach rozwizania
obliczenie dugoci fali, bdy lub braki w pozostaych elementach rozwizania
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
4.2. (01)
Tworzenie informacji

Poprawna odpowied:

Interpretacja informacji zapisanej w postaci tekstu i schematu

(III.1)
B

1 p. narysowanie strzaki w przyblieniu poziomej (w lewo lub w prawo)

0 p. brak spenienia powyszego kryterium
4.3. (02)
Tworzenie informacji

Zbudowanie prostego modelu fizycznego do opisu zjawiska

(III.3)
Sformuowanie i uzasadnienie wniosku (III.5)

Poprawna odpowied:
Po odwrceniu biegunowoci zasilania gonika G2 nastpi osabienie dwiku (interferencja
destruktywna) w punkcie B i wzmocnienie (interferencja konstruktywna) w punkcie C, poniewa
odwrcenie biegunowoci spowodowao odwrcenie fazy jednej z fal.
2 p. poprawny opis zmiany fazy (zmiany interferencji konstruktywnej na destruktywn
i odwrotnie) i zmiany natenia dwiku w B i C
1 p. poprawny opis zmiany fazy (zmiany interferencji konstruktywnej na destruktywn),
brak lub bd opisu zmiany natenia dwiku w B i C
poprawny opis zmiany natenia dwiku w B i C, brak lub bd uzasadnienia
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

4.4. (02)
Wiadomoci i rozumienie
Tworzenie informacji

Zastosowanie zwizku midzy dugoci a czstotliwoci fali

(I.1.5.2 PP)
Sformuowanie i uzasadnienie wniosku (III.5)

Poprawna odpowied:
Odlego od punktu, w ktrym dwik jest wzmocniony, do najbliszego punktu, w ktrym
jest osabiony zmalaa.
Wynika to std, e wzrost czstotliwoci powoduje skrcenie dugoci fali.
2 p. poprawny wybr i stwierdzenie skrcenia dugoci fali
1 p. poprawny wybr, brak stwierdzenia skrcenia dugoci fali
stwierdzenie skrcenia dugoci fali, brak poprawnego podkrelenia
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
4.5. (01)
Korzystanie z informacji

Analiza informacji podanej w formie tekstu (II.1.a)

Poprawna odpowied:
Odlego od punktu, w ktrym dwik jest wzmocniony, do najbliszego punktu, w ktrym
jest osabiony zmalaa.
1 p. poprawny wybr
0 p. brak poprawnego wyboru
Zadanie 5. (012)
5.1. (02)
Wiadomoci i rozumienie

Zastosowanie rwnania Clapeyrona (I.1.4.a.1 PP)

Poprawna odpowied:
Z prawa przemiany izochorycznej

obliczamy TD =

P
P

= 346 K.

2 p. zastosowanie prawa przemiany izochorycznej i poprawny wynik wraz z jednostk

1 p. zastosowanie prawa przemiany izochorycznej, bd wyniku lub jednostki
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
5.2. (02)
Wiadomoci i rozumienie

Zastosowanie rwnania Clapeyrona (I.1.4.a.1 PP)

Poprawna odpowied:
Z prawa przemiany izotermicznej pAVA = pBVB obliczamy pB =

= 904 hPa.

2 p. zastosowanie prawa przemiany izotermicznej i poprawny wynik wraz z jednostk

1 p. zastosowanie prawa przemiany izotermicznej, bd wyniku lub jednostki
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

5.3. (02)
Korzystanie z informacji

Poprawna odpowied:
Moc cieplna P =

Obliczenie wielkoci fizycznej z zastosowaniem znanych

zalenoci (II.4.c)

= 173 W.

2 p. poprawna metoda obliczenia mocy cieplnej i poprawny wynik

1 p. poprawna metoda obliczenia mocy cieplnej, bd lub brak wyniku
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
5.4. (02)
Wiadomoci i rozumienie

Opis przemian gazowych (I.1.4.a.2 PP)

Poprawna odpowied:
A B: U nie zmienia si
B C: przemiana izochoryczna, U maleje
C D: U nie zmienia si
D A: przemiana izochoryczna, U ronie
2 p. poprawne nazwy i poprawny opis zmian energii wewntrznej we wszystkich
przemianach cyklu
1 p. 4 lub 5 wpisw prawidowych
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
5.5. (02)
Korzystanie z informacji
Poprawna odpowied:

Narysowanie wykresu (II.4.b)

p

D
C

B
T

2 p. narysowanie odcinkw BC i AD jako prostych rosncych, ktrych przeduenia

przechodz przez pocztek ukadu, narysowanie odcinkw AB i CD jako pionowych i
prawidowa kolejno punktw
1 p. narysowanie odcinkw BC i AD jako prostych rosncych, ktrych przeduenia
przechodz przez pocztek ukadu, bd narysowania odcinkw AB i CD
narysowanie odcinkw AB i CD jako pionowych i prawidowa kolejno punktw,
bd narysowania odcinkw BC i AD
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

10

5.6. (02)
Wiadomoci i rozumienie

Zastosowanie rwnania Clapeyrona (I.1.4.a.1 PP)

Zastosowanie pojcia ciepa molowego (I.1.6.b.2)

Przykady poprawnych odpowiedzi:

Z rwnania Clapeyrona na podstawie danych z punktu A obliczamy
n=

= 1,11103 mola. Ciepo dostarczone wynosi

nCV T = 1,11103 mol 21

J
K

(450 K 340 K) = 2,56 J.

Z rwnania Clapeyrona na podstawie danych z punktu D obliczamy

n=

P
,

J
K

= 1,13103 mola. Ciepo dostarczone wynosi

nCV T = 1,13103 mol 21

J
K

(450 K 340 K) = 2,61 J.

2 p. poprawna metoda obliczenia liczby moli i ciepa dostarczonego, poprawne wyniki wraz
z jednostkami
1 p. poprawna metoda obliczenia liczby moli, poprawny wynik wraz z jednostk, bd lub
brak obliczenia ciepa dostarczonego
poprawna metoda obliczenia liczby moli i ciepa dostarczonego, bd lub brak
w wynikach lub jednostkach
poprawna metoda obliczenia ciepa dostarczonego, wynik zgodny z przyjt liczb
moli, poprawna jednostka
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
Zadanie 6. (08)
6.1. (01)
Korzystanie z informacji

Sformuowanie opisu zjawiska (II.4.a)

Poprawna odpowied:
Jonizacja materii to przemiana obojtnych elektrycznie atomw lub czsteczek w jony,
nastpujca wskutek oderwania jednego lub kilku elektronw od atomu.
1 p. poprawny opis zjawiska
0 p. brak spenienia powyszego kryterium
6.2. (01)
Korzystanie z informacji
Poprawna odpowied:

Uzupenienie brakujcych elementw rysunku (II.2)

A

1 p. narysowanie obu wektorw z poprawnymi zwrotami (w d)

0 p. brak spenienia powyszego kryterium

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

11

6.3. (01)
Tworzenie informacji

Sformuowanie i uzasadnienie wniosku (III.5)

Poprawna odpowied:
Elektron zacznie si porusza z wikszym przyspieszeniem, ni jon, poniewa ma znacznie
mniejsz mas.
1 p. poprawna odpowied i uzasadnienie
0 p. brak spenienia powyszego kryterium
6.4. (02)
Wiadomoci i rozumienie
Korzystanie z informacji

Wykorzystanie poj energii kinetycznej i energii potencjalnej

adunku w polu elektrostatycznym (I.1.6.2 PP i I.1.2.b.5)
Obliczenie wielkoci fizycznych z wykorzystaniem znanych
zalenoci (II.4.c)

Poprawna odpowied:
Energia kinetyczna przyspieszonego elektronu jest rwna pracy w polu elektrostatycznym
= eU , std v =

= 1,33107 m/s

2 p. poprawna metoda obliczenia prdkoci elektronu i wynik wraz z jednostk

= eU, bd lub brak obliczenia prdkoci elektronu lub

1 p. zapisanie zwizku

jednostki
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
6.5. (01)
Tworzenie informacji

Sformuowanie i uzasadnienie opinii (III.5)

Przykady poprawnych odpowiedzi:

Stwierdzenie nie jest prawdziwe, gdy np.: iloczyn 0400 nie jest rwny 1296.
Stwierdzenie nie jest prawdziwe, gdy w zalenoci odwrotnie proporcjonalnej jedna
zmienna dy do nieskoczonoci, gdy druga dy do zera.
1 p. poprawna odpowied: i uzasadnienie (obliczenie dwch dowolnie wybranych
iloczynw xN, lub drugi wariant)
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw
6.6. (02)
Korzystanie z informacji
Tworzenie informacji

Analiza informacji przedstawionej w formie tabeli (II.1.b)

Sformuowanie wniosku (III.5)

Poprawna odpowied:
400 296
Obliczenia
0 ,35 ,
296
wynikw do tabeli.

296 220
0 ,35 ,
200

220 163
0 ,35
163

oraz

wpisanie

12

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

Zgodnie z wynikami dowiadczenia, stosunek liczby czstek pochonitych do liczby czstek

przechodzcych by dla kolejnych warstw w przyblieniu jednakowy.
2 p. poprawna metoda, poprawne wyniki liczbowe oraz poprawny wybr
1 p. poprawny zapis w liczniku i mianowniku dwch uamkw, bdy lub braki
w pozostaych elementach rozwizania
obliczenie dwch poprawnych wartoci uamka, bdy lub braki w pozostaych
elementach rozwizania
0 p. brak spenienia powyszych kryteriw