Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

EGZAMIN MATURALNY 2010

BIOLOGIA
POZIOM PODSTAWOWY

Klucz punktowania odpowiedzi

MAJ 2010

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 1.
Wiadomoci i rozumienie

Podanie cech budowy hominidw umoliwiajcych im

wytwarzanie i obrbk narzdzi oraz uzasadnienie
przydatnoci tych cech

02

2 p. za podanie dwch poprawnych cech wraz z uzasadnieniem

1 p. za podanie jednej poprawnej cechy wraz z uzasadnieniem
Przykady poprawnych odpowiedzi
Rozwj mzgu (kory mzgowej) warunkujcy zdolnoci analityczne hominidw,
pozwalajce projektowa i wytwarza narzdzia.
Manualno-chwytna budowa doni (rki) pozwalajca na precyzyjne wykonywanie
czynnoci z uyciem innego narzdzia lub przedmiotu podczas wytwarzania albo
udoskonalania narzdzi.
Zadanie 2.
a)
Wiadomoci i rozumienie

Rozpoznanie grupy zwizkw chemicznych, do ktrej

naley kolagen wchodzcy w skad tkanki chrzstnej

01

1 p. za wybr poprawnej odpowiedzi

Poprawna odpowied
C. biaka
b)
Wiadomoci i rozumienie

Okrelenie waciwoci tkanki chrzstnej, ktre nadaje

jej kolagen

01

1 p. za poprawne podanie waciwoci, jak kolagen nadaje tkance chrzstnej

Przykad poprawnej odpowiedzi
Kolagen nadaje tkance chrzstnej elastyczno lub gitko, lub wytrzymao na rozciganie
Zadanie 3.
Wiadomoci i rozumienie

Wskazanie na schemacie i podanie nazwy ruchomego

elementu budowy czaszki oraz okrelenie jego funkcji

01

1 p. za wskazanie na schemacie waciwej koci czaszki i podanie jej nazwy oraz okrelenie
jej znaczenia
Przykad poprawnej odpowiedzi

uchwa
uchwa lub szczka dolna umoliwia lub uatwia ucie, lub rozdrabnianie, lub pobieranie
pokarmu albo uatwia mwienie

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 4.
a)
Korzystanie z informacji

Okrelenie moliwych grup krwi biorcy na podstawie

informacji przedstawionych w formie tekstu i schematu

01

1 p. za wybr grupy krwi A i grupy krwi 0

Poprawna odpowied
A. grupa krwi A oraz D. grupa krwi 0
b)
Tworzenie informacji
Uzasadnienie moliwych grup krwi biorcy na podstawie
informacji przedstawionych w formie tekstu i schematu

01

1 p. za poprawne wyjanienie uwzgldniajce obecno aglutyniny (anty B) w osoczu

krwi biorcy, ktry moe mie grup krwi A lub 0
Przykad poprawnej odpowiedzi
Biorca moe mie grup krwi A lub 0, poniewa w osoczu krwi tych grup wystpuje
aglutynina (anty B) powodujca aglutynacj erytrocytw grupy B dawcy.
Zadanie 5.
a)
Korzystanie z informacji

Rozpoznanie zaburzenia procesu krzepnicia krwi

w organizmie chorego czowieka na podstawie opisu
objaww choroby

01

1 p. za podanie poprawnej nazwy procesu

Poprawna odpowied
krzepnicie krwi
b)
Wiadomoci i rozumienie

Wyjanienie roli trombocytw w procesie krzepnicia krwi

01

1 p. za poprawne wyjanienie roli trombocytw w procesie krzepnicia krwi

uwzgldniajce wydzielanie trombokinazy lub serotoniny substancji niezbdnych
do przebiegu tego procesu
Przykady poprawnej odpowiedzi
Trombocyty przylegaj do cian naczynia krwiononego w miejscu uszkodzenia
i wydzielaj serotonin, ktra powoduje obkurczanie si naczynia. Jednoczenie pytki
tworz czop zamykajcy uszkodzenie.
Trombocyty wydzielaj substancj trombokinaz, ktra uruchamia reakcje chemiczne
prowadzce do przeksztacenia fibrynogenu w fibryn i powstania skrzepu.
Zadanie 6.
Korzystanie z informacji

Uporzdkowanie informacji dotyczcych fizjologii

oddychania wedug wskazanego kryterium

2 p. za poprawne zaklasyfikowanie czterech stwierdze

1 p. za poprawne zaklasyfikowanie kadych dwch stwierdze
Poprawne odpowiedzi
A. P, B. P, C. F, D. F

02

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 7.
Wiadomoci i rozumienie

Rozpoznanie grupy hormonw przysadki mzgowej

na podstawie opisu funkcji

01

1 p. za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi

Poprawna odpowied
A. hormony tropowe
Zadanie 8.
Wiadomoci i rozumienie

Wskazanie czci ukadu autonomicznego

odpowiedzialnego za szybk reakcj organizmu
na stresor i wyjanienie znaczenia tych reakcji dla
organizmu

01

1 p. za poprawnie zaznaczon cz autonomicznego ukadu nerwowego i poprawne

wyjanienie znaczenia opisanych reakcji dla organizmu
Przykad poprawnej odpowiedzi
A. ukad wspczulny

Reakcje te pozwalaj oceni sytuacj i podj decyzje, ktre mog uchroni organizm
przed dalszym szkodliwym dziaaniem stresora.
Reakcje te mobilizuj organizm do walki z zagroeniem.

Zadanie 9.
Korzystanie z informacji

Uporzdkowanie informacji dotyczcych procesu

widzenia wedug wskazanego kryterium

2 p. za poprawne zaklasyfikowanie czterech stwierdze

1 p. za poprawne zaklasyfikowanie kadych dwch stwierdze
Poprawne odpowiedzi
A. F, B. P, C. F, D. P

02

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 10.
a)
Wiadomoci i rozumienie

Wyjanienie na podstawie schematu przemian , jakim

ulega glukoza w miniach podczas dugotrwaego
wysiku fizycznego podanie nazwy przemiany
i nazwy zwizku powstajcego w tej przemianie

01

1 p. za podanie poprawnej nazwy przemiany i poprawnej nazwy zwizku X

Poprawna odpowied
nazwa przemiany oddychanie beztlenowe lub fermentacja mlekowa
nazwa zwizku X kwas mlekowy
b)
Wiadomoci i rozumienie

Podanie nazwy zwizku powstajcego w wtrobie

podczas dalszych przemian glukozy i okrelenie jego
roli w organizmie

01

1 p. za podanie poprawnej nazwy zwizku Z i prawidowe okrelenie jego roli

Poprawna odpowied
nazwa zwizku Z glikogen
Glikogen jest magazynowany w wtrobie i jest zapasowym materiaem energetycznym
organizmu.
Zadanie 11.
Korzystanie z informacji

Rozpoznanie produktw przemian azotowych wrd

podanych w tabeli skadnikw moczu

02

2 p. za podanie czterech poprawnych nazw substancji wydalanych w moczu

1 p. za podanie kadych dwch poprawnych nazw substancji wydalanych w moczu
Poprawne odpowiedzi
1. mocznik, 2. kreatynina, 3. amoniak, 4. kwas moczowy.
Zadanie 12.
Korzystanie z informacji

Skonstruowanie wykresu supkowego

przedstawiajcego dobowe wydalanie chlorkw,
siarczanw i fosforanw na podstawie danych w tabeli

02

2 p. za poprawne opisanie obu osi (1p.) i prawidowe wyskalowanie osi opisanej

wydalanie g/dob oraz prawidowe narysowanie wykresu (1p.)
1 p. za tylko poprawne opisanie obu osi lub niepoprawne opisanie obu osi ale prawidowe
wyskalowanie osi oraz prawidowo narysowany wykres

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Przykad poprawnej odpowiedzi

Zadanie 13.
a)
Korzystanie z informacji

Okrelenie na podstawie schematu rodzaju odpornoci,

w ktrej bezporednio uczestniczy makrofag

01

1 p. za podkrelenie waciwego rodzaju odpornoci

Poprawna odpowied
A. komrkowa
b)
Wiadomoci i rozumienie

Okrelenie funkcji, jak peni makrofag

w przedstawionych na schemacie etapach reakcji
obronnej organizmu

01

1 p. za dwa poprawnie przyporzdkowane etapy reakcji obronnej do funkcji, jak w niej

peni makrofag
Poprawne odpowiedzi
A. Makrofag prezentuje antygen II
B. Makrofag fagocytuje antygen I
Zadanie 14.
Tworzenie informacji

Okrelenie znaczenia opisanego w tekcie odkrycia

w dziedzinie medycyny dla profilaktyki medycznej

01

1 p. za wyjanienie znaczenia odkrycia uwzgldniajce moliwo wprowadzenia

szczepionki
Przykad poprawnej odpowiedzi
Odkrycie to umoliwio opracowanie i wprowadzenie szczepionki przeciw wirusowi, ktra
zastosowana u dziewczt lub modych kobiet zmniejsza ryzyko wystpienia choroby raka
szyjki macicy.
Zadanie 15.
Wiadomoci i rozumienie

Okrelenie funkcji wskazanych narzdw ukadu

rozrodczego mskiego

1 p. za trzy poprawnie przyporzdkowane funkcje do narzdw ukadu rozrodczego

Poprawna odpowied
A. 4, B. 3, C. 1

01

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 16.
Wiadomoci i rozumienie

Wykazanie na przykadzie pozytywnej roli cholesterolu

w organizmie czowieka

01

1 p. za podanie poprawnego przykadu roli cholesterolu w organizmie czowieka

Przykady poprawnej odpowiedzi
Cholesterol wchodzi w skad bon komrkowych komrek zwierzcych.
Jest skadnikiem osonki mielinowej dugich wypustek (aksonw) komrek nerwowych.
Jest prekursorem do produkcji kwasw ciowych lub hormonw steroidowych
lub witaminy D3.
0 p. za odpowied ogln, np. cholesterol jest niezbdny dla zdrowia organizmu
Zadanie 17.
Tworzenie informacji

Sformuowanie na podstawie tekstu zalece dla kobiet

w ciy, zmniejszajcych ryzyko wystpienia powika
w rozwoju podu

02

2 p. za dwa poprawnie sformuowanie zalecenia dla kobiet we wczesnych tygodniach ciy

1 p. za jedno poprawnie sformuowane zalecenie dla kobiet we wczesnych tygodniach ciy
albo za dwa zalecenia odnoszce si do tego samego czynnika
Przykady poprawnych odpowiedzi
Unikanie intensywnego opalania si.
Przyjmowanie ustalonych z lekarzem dawek kwasu foliowego.
Zadanie 18.
Tworzenie informacji

Wyjanienie znaczenia wybranych zasad zdrowego

stylu ycia, propagowanych przez dietetykw, dla
uniknicia otyoci

02

2 p. za dwie prawidowo wyjanione zasady

1 p. za jedn prawidowo wyjanion zasad
Przykady poprawnych odpowiedzi
A. Jedz mniej oznacza przyjmowanie mniejszej liczby kalorii, np. spoywanie
mniejszych porcji pokarmu i unikanie przeksek.
B. Wicej ruchu ruch pomaga osign rwnowag midzy iloci kalorii
dostarczanych w pokarmie a ich biecym zuyciem.
C. Czciej jadaj owoce, warzywa i produkty penoziarniste zawieraj bonnik, ktry
pczniejc w odku daje poczucie sytoci.
D. Unikaj mieciowego jedzenia oznacza unikanie pokarmw, ktre dostarczaj zbyt
wielu kalorii, np. fast food.
0 p. za odpowied, ktra nie uwzgldnia mniejszej iloci kalorii lub obecnoci skadnikw
odywczych w walce z otyoci

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 19.
Wiadomoci i rozumienie

Wskazanie zaburze wynikajcych z niewaciwego

ywienia podanie przykadu choroby ukadu krenia
i ukadu ruchu jako skutkw otyoci

01

1 p. za podanie jednej poprawnej nazwy choroby ukadu krenia i jednej poprawnej nazwy
choroby ukadu ruchu
Przykady poprawnej odpowiedzi
ukad krenia: nadcinienie ttnicze lub miadyca, lub choroba wiecowa, lub zawa
serca, lub zatory naczy krwiononych, np. w mzgu.
ukad ruchu: zwyrodnienia krgosupa lub zwyrodnienie staww kolanowych
Zadanie 20.
Tworzenie informacji

Zaproponowanie przykadw dziaa zapobiegajcych

zaraeniu si glist ludzk i woniem spiralnym

02

2 p. za poprawne zaproponowanie jednego dziaania, ktre pozwoli unikn zaraenia si

glist ludzk i jednego dziaania, ktre pozwoli unikn zaraenia si woniem
spiralnym
1 p. za podanie jednego waciwego dziaania w odniesieniu albo do glisty ludzkiej albo
do wonia spiralnego
Przykady poprawnych odpowiedzi
Aby unikn zaraenia si glist ludzk naley: przestrzega podstawowych zasad
higieny, np. mycie owocw i warzyw przed spoyciem, picie przegotowanej wody, mycie
rk przed jedzeniem.
Aby uchroni si przed zaraeniem woniem spiralnym, naley je miso przebadane
laboratoryjnie na obecno larw tego pasoyta.
Aby uchroni si przed zaraeniem woniem spiralnym, naley spoywa miso dobrze
ugotowane lub wysmaone.
Zadanie 21.
a)
Tworzenie informacji

Obliczenie liczby kodonw kodujcych informacj

zawart we fragmencie biaka opisanym w zadaniu

01

1 p. za poprawne podanie liczby kodonw

Poprawna odpowied
24 kodony
b)
Tworzenie informacji

Obliczenie liczby nukleotydw skadajcych si

na fragment nici DNA kodujcej fragment biaka
opisany w zadaniu

1 p. za poprawne obliczenie liczby nukleotydw

Poprawna odpowied
72 nukleotydy

01

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

Zadanie 22. (02)

Wiadomoci i rozumienie

Podanie przykadw rodzajw RNA, jakie mog

powsta procesie transkrypcji przedstawionym
na schemacie i okrelenie ich roli w procesie biosyntezy
biaka

02

2 p. za poprawne podanie dwch rodzajw RNA, ktre mog powsta w tym procesie
i poprawne wyjanienie roli kadego z nich w biosyntezie biaka
1 p. za poprawne podanie jednego rodzaju RNA i poprawne wyjanienie jego roli
w biosyntezie biaka
Przykady poprawnych odpowiedzi
mRNA przenosi informacj genetyczn z jdra komrkowego na teren cytoplazmy, gdzie
odbywa si synteza biaka.
rRNA jest skadnikiem rybosomw, na ktrych zachodzi biosynteza biaka.
tRNA transportuje aminokwasy do rybosomw miejsca syntezy biaka.
Zadanie 23.
Wiadomoci i rozumienie

Rozrnienie przykadw chorb genetycznych spord

podanych chorb czowieka

01

1 p. za zaznaczenie waciwego zestawu chorb genetycznych

Poprawna odpowied
zestaw C.; 2, 5, 6
Zadanie 24.
a)
Tworzenie informacji

Rozwizanie zadania z zakresu dziedziczenia cech

u czowieka okrelenie genotypw rodzicw

01

1 p. za prawidowe okrelenie i zapisanie genotypw rodzicw (matki i ojca)

Poprawna odpowied

Genotyp matki XDXd ;

Genotyp ojca XDY

b)
Tworzenie informacji

Rozwizanie zadania z zakresu dziedziczenia cech

u czowieka zapisanie krzywki genetycznej
i obliczenie prawdopodobiestwa wystpienia
daltonizmu u potomstwa

02

2 p. za poprawny zapis krzywki genetycznej i poprawne podanie prawdopodobiestwa

wystpienia daltonizmu u dziewczynki i chopca
1 p. za poprawny zapis krzywki genetycznej i nieprawidowe podanie
prawdopodobiestwa u dziewczynki i chopca

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

10

Poprawna odpowied
Krzywka genetyczna:

XD

XD

XDXD

XDY

Xd

XDXd

XdY

Prawdopodobiestwo wystpienia daltonizmu:

u dziewczynki 0%
u chopca 50%.

0 p. za poprawne podanie prawdopodobiestwa u dziewczynki i chopca przy bdnie

zapisanej krzywce
Zadanie 25.
Tworzenie informacji

Sformuowanie argumentw potwierdzajcych, e

pacjentka nie musiaa bra lekw immunosupresyjnych,
na podstawie opisu przebiegu transplantacji narzdu

02

2 p. za podanie dwch prawidowych argumentw potwierdzajcych, e pacjentka nie

musiaa bra lekw immunosupresyjnych, odnoszcych si do opisanego przypadku
1 p. za podanie jednego prawidowego argumentu potwierdzajcego, e pacjentka nie
musiaa bra lekw immunosupresyjnych, odnoszcego si do tego przypadku
Przykady poprawnych odpowiedzi
Narzd powstay w opisany sposb zawiera komrki macierzyste biorcy lub pacjenta, co
znacznie zmniejsza moliwo odrzucenia przeszczepu
Tkanki narzdu zrnicoway si z komrek macierzystych pacjentki, co znacznie
zmniejsza moliwo odrzucenia przeszczepu.
Kolagenowy szkielet dawcy nie ma waciwoci antygenowych lub nie ma cech osobniczo
swoistych, co zmniejsza moliwo odrzucenia przeszczepu.
0 p. za odpowied, ktra nie odnosi si do dawcy albo biorcy
Zadanie 26.
Wiadomoci i rozumienie

Okrelenie wpywu czowieka na rodowisko podanie

przykadw dziaa czowieka majcych wpyw
na przeksztacanie krajobrazu

02

2 p. za podanie dwch poprawnych przykadw dziaa czowieka wpywajcych

na przeksztacanie krajobrazu
1 p. za podanie jednego poprawnego przykadu dziaania czowieka
Przykady poprawnych odpowiedzi
Wycinanie lasw.
Zajmowanie nowych terenw pod inwestycje, np. mieszkaniowe lub transportowe,
lub przemysowe.
Ksztatowanie nowych typw ekosystemw, np. powstawanie wyrobisk lub tworzenie
had kopalnianych, lub zbiornikw retencyjnych.

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi poziom podstawowy

11

Zadanie 27.
a)
Tworzenie informacji

Okrelenie celu przeprowadzonych obserwacji

na podstawie opisu oraz schematu ilustrujcego ich
przebieg i wyniki

01

1 p. za poprawne sformuowanie celu obserwacji uwzgldniajcego zrnicowanie i rodzaj

zanieczyszcze powietrza
Przykad poprawnej odpowiedzi
Okrelenie stopnia zanieczyszczenia powietrza pyami w rnych miejscach rodowiska.
b)
Tworzenie informacji

Sformuowanie wniosku na podstawie przedstawionych

wynikw obserwacji

01

1 p. za poprawnie sformuowany wniosek odnoszcy si do przedstawionej w zadaniu

obserwacji
Przykad poprawnej odpowiedzi
Najwicej pyu gromadzi si na powierzchniach lici rolin rosncych w pobliu zakadu
przemysowego.
Najmniej pyu gromadzi si na powierzchniach lici rolin rosncych w parku.
0 p. za wniosek, ktry nie odnosi si do wynikw obserwacji, np. zapylenie zaley
od odlegoci od zakadu przemysowego.
Zadanie 28.
Wiadomoci i rozumienie

Okrelenie zalenoci midzygatunkowej opisanej

w tekcie podanie nazwy rodzaju zalenoci i jej
wyjanienie

01

1 p. za podanie nazwy zalenoci i poprawne jej wyjanienie odnoszce si do przykadu

opisanego w zadaniu
Przykad poprawnej odpowiedzi
Symbioza lub mutualizm, lub protokooperacja.
Zaleno midzygatunkowa w tym przypadku polega na tym, e rolina zostaje zapylona,
a owad otrzymuje pokarm.
Zadanie 29.
Korzystanie z informacji

Uporzdkowanie opisanych w tekcie dziaa lenikw

wedug wskazanego kryterium

02

2 p. za poprawne przyporzdkowanie odpowiednich dziaa do formy ochrony czynnej

i formy ochrony biernej
1 p. za poprawne przyporzdkowanie dziaa tylko do jednej formy ochrony przyrody
Przykady poprawnych odpowiedzi
ochrona czynna obsadzanie okolic rezerwatu sadzonkami cisw
ochrona bierna zwikszenie powierzchni rezerwatu