Professional Documents
Culture Documents
Rys. 1.
31
32
Y
wyboru typu przebiegu (prostoktny, trjktny lub sinusoidalny) oraz jego parametrw, jak
amplituda, wspczynnik wypenienia
czy
czstotliwo.
Zkolei, na dwukanaowym oscyloskopie naley wybra podstaw czasu, tryb pracy, sposb
podczenia torw (AC/GND/DC)
oraz czuo poszczeglnych kanaw. Najwaniejsz zalettego
podejcia jest przede wszystkim
interaktywno pracy. Na szybkim komputerze iprzy niewielkiej zoonoci ukadu mona
na bieco, lub niemal na bieco, ledzi wpyw zmian sygnauwymuszajcego na ksztat
odpowiedzi. Jest to zasadnicza
zaleta wstosunku do pracy
zpostprocesorem
graficznym,
gdzie zwykle trzeba poczeka
na zakoczenie analizy, aby
mc wizualizowa jej wyniki,
cho obecnie, przy penym dostosowaniu komputerw osobistych do pracy wielozadaniowej,
mona czasem uruchamia postprocesor ida autoaktualizacji
przebiegw- jak to ma miejsce
np. wprzypadku najnowszych
wersji postprocesora Probe zpakietu Design Center firmy MicroSim/OrCAD. Tym niemniej,
zasadnicz zalet wirtualnego
oscyloskopu wydaje si by
brak autoskalowania wykonywanego rutynowo przez wikszo
postprocesorw - co moe czasami prowadzi do faszywych
wnioskw wyciganych przez
mniej dowiadczonych (i spostrzegawczych!) uytkownikw.
Cieszy moliwo przeczania
oscyloskopu wtryb XY (uyteczna wprzypadku okrelania
np.
charakterystyk
ukadw
przerzutnikw zhisterez), cho
szkoda, e nie mona sumowa
czy odejmowa przebiegw jak
wnormalnym
oscyloskopie.
Wprawdzie elementarne (bardzo
zoone te!) operacje arytmetyczne na wartociach sygnaw
mog by wykonywane za pomoc prostych ukadw ze rdami sterowanymi (w ten sposb mona te skonstruowa
np. sondprdow), ale jest to
ju mniej wygodne itroch
przeczy oglnej filozofii produktu. Pewnym ograniczeniem jest
te moliwo obserwacji tylko
dwch sygnaw, ale - po pierwsze - jest to sytuacja wkocu
do typowa (oscyloskopy cztero- iwicej kanaowe s jednak
raczej wyjtkowe), dotyczy zasadniczo sygnaw analogowych
(dla cyfrowych jest do dyspozycji 16-kanaowy analizator logiczny), i wreszcie, wprzypadku koniecznoci jednoczesnej
prezentacji wikszej liczby sygnaw analogowych, mamy do
dyspozycji tradycyjn metod
zprocesorem graficznym, do
ktrego moemy przekazywa
Rys. 2.
dowoln liczb napi wzowych. Trzeba tu jednak do
wyranie powiedzie, e postprocesor graficzny EBW jest
oklas gorszy od odpowiadajcych mu programw innych
producentw.
Wprzypadku
wikszych wymaga estetycznych nieodzownym moe okaza si uycie zewntrznych
programw do obrbki iprezentacji danych. Eksport wynikw
symulacji wpostaci liczbowej do
pliku tekstowego jest przewidziany przez projektantw EWB.
Poza opisanymi przyrzdami,
na pce zaparatur pomiarow (oczywicie wirtualn...) znajduj si jeszcze: wobuloskop
oraz generator sw 16-bitowych,
16-kanaowy analizator logiczny
oraz, nie majcy raczej prostego odpowiednika wrzeczywistym wiecie, konwerter logiczny dokonujcy zamiany rnych
reprezentacji funktorw logicznych (tabela prawdy, wyraenie
w postaci alternatywnej lub koniunkcyjnej, symbol bramki, nazwa funktora) pomidzy sob.
Po przegldniciu szafy zoprzyrzdowaniem zobaczmy co
mamy wszufladkach podrcznego magazynu czci naszego
wirtualnego laboratorium. Gwn zalet tej szafki jest niewyczerpalno zapasu poszczeglnych podzespow - bo przyrzdy (oscyloskop, multimetr
itd.) znikaj jednak zpki po
ich podcze niu do ukadu jak wzwykym laboratorium,
gdzie drog aparatur mamy zazwyczaj wpojedynczych egzemplarzach, ale czci ielementw pod dostatkiem. Niezalenie od powyszej zalety, naprawd cieszy zasobno dostarczonych modeli. Nie jest to
zapewne rzecz niezwyka dla
uytkownikwdobrze wyposaonego warsztatu, ale pamita naley, e wpierwotnym SPICE
przewidziane s oglne (skalowalne) modele podstawowych
przyrzdw
pprzewodnikowych: diody, tranzystora bipolarnego, tranzystorwpolowych
zczowych izizolowan bramk, elementw biernych (rezystor, kondensator, cewka indukcyjna ilinia opniajca) oraz
niezalenych isterowanych rde napicia oraz prdu.
Komercyjne wersje SPICE zaopatrzone s zwykle wbiblioteki zawierajce parametry skalujce ogln posta rwna modelu bazowego okrelonej klasy
(np. tranzystora NPN) do rzeczywistych charakterystyk produkowanego idostpnego whandlu
elementu. Oprcz tego, biblioteki komercyjnych wersji SPICE
zawieraj dodatkowo makromodele2 wzmacniaczy operacyjnych
ikomparatorw, atake modele
funkcjonalne
(behawioralne)
wikszoci popularnych rodzin
cyfrowych ukadw scalonych,
czasami wcznie zukadami
programowalnymi
PAL/GAL
(MicroSim/OrCAD).
Tych ostatnich nie ma co
prawda
wadnej
zszuflad
EWB, ale brak ten, jakkolwiek
dla niektrych dotkliwy, jest
kompensowany
opracowaniem
iudostpnieniem modeli elementw, ktrych na prno szuka
winnych symulatorach. Przykadem mog tu by modele diod
elektroluminescencyjnych
(nie
chodzi tu jednak oefekty optyczne, lecz ocharakterystyki prdowo-napiciowe tych diod, odbiegajce nieco od charakterystyk
standardowej diody krzemowej),
czy pprzewodnikowych prostownikw sterowanych (tyrystora, diaka, triaka - cho nie
udao nam si znale IGBT).
Proste, zdawaoby si elementy,
jak bezpiecznik czy klucz dwupooeniowy, ze wzgldu na fakt
zmiany struktury analizowanego
ukadu mog wystpowa tylko
winterakcyjnych, jak EWB, wersjach symulatorw, gdzie, jak naley przypuszcza, symulator
P
SPICE jest uruchamiany wtle
kilkakrotnie, adopiero wwarstwie prezentacyjnej wyniki s
czone.
Nie
sposb
tu
wymieni
wszystkich elementw pogrupowanych wdwunastu szufladkach,
zktrych
szczegln
uwag zwracaj wskaniki (Indicators), zawierajce woltomierze iamperomierze (tak wictylko multimetr wystpuje wpojedynczym egzemplarzu), ale take arwki, wskaniki siedmiosegmentowe czy zestawy diod
luminescencyjnych wpostaci linijki wietlnej, anawet brzczyk. Elementy te, pobudzone
odpowiednimi sygnaami, wiec lub wydaj dwiki zgonika systemowego. Drug bardzo
(cho troch
Rys. interesujc
3.
nieuporzdkowan - co zdarza
si jednak wnajlepszym warsztacie...) jest szuflada rnoci
(Miscellaneous Parts), wktrej
znale moemy wspomniane
ju bezpieczniki topikowe, silnik prdu staego (z moliwoci szeregowego lub rwnolegego czenia stojana zwirnikiem; napicie na umownej
kocwce odpowiada prdkoci
obrotowej), atake kilka rodzajw przetwornic prdu staego
oraz lampy prniowe.
Cho wszystkie szuflady otwieraj si lekko, szybko ibezszelestnie (i nigdy nic si znich
nie wysypuje...), dla usprawnienia pracy mona czciej uywane elementy przeoy do
podrcznej szuflady pod blatem
stoulaboratoryjnego (Favourites wlewym, grnym rogu).
Omwione na samym pocztku przyrzdy wirtualne su
do przeprowadzania podstawowych typw analiz - staoprdowej, maosygnaowej iprocesw przejciowych (.DC, .AC
i.TRAN). Oprcz tego, wEWB
s moliwe wszystkie pozostae
analizy przewidziane przez standard Berkeley SPICE, awic staoprdowa analiza punktu pracy (.OP), analiza szumowa
(.NOISE), analizy znieksztace
(.DISTO i.FOUR), analiza wraliwociowa
(.SENS),
funkcji
przejciowej (.TF) oraz biegunw izer (.PZ). Jako rozszerzenie wystpuj bardziej zaawansowane typy analiz, jak parametryczna (.STEP), Monte Carlo
(.MC) czy statystyczna analiza
najgorszego przypadku (.WCASE), wpostaciach odpowiadajcych zgrubsza rozszerzeniom
wprowadzonym
przez
firm
MicroSim jeszcze wokresie jej
samodzielnej dziaalnoci [2].
Wwyliczeniu powyszym uyto dla przypomnienia (wnawiasach) mnemonikw SPICE/PSpice, odpowiadajcych poszczeglnym analizom, ale uytkownik
aktywuje je wycznie przez wy-
penianie waciwych formularzy. Zasadniczo EWB nie przewiduje bezporedniego przetwarzania plikw tekstowych zopisem zadania wjzyku SPICE,
co jest troch zaskakujce, zwaywszy, e jdrem programu jest
32-bitowy kod SPICE 3F5, co
bardzo eksponuj producenci
idystrybutorzy. Nie oznacza to
jednak braku moliwoci symulowania
netlist
stworzonych
przez inne programy lub wprowadzonych bezporednio jako
pliki tekstowe. EWB moewtakim
wypadku
zaimportowa
zbir znetlist istworzy odpowiadajcy jej schemat. Uyteczno tego ostatniego jest
wtakim wypadku mocno ograniczona, gdy automatyczne rozmieszczanie iczenie rozpoznanych elementwukadu prowadzi zazwyczaj do bardzo zagmatwanego schematu - czsto
amicego wszystkie wskazwki
zawarte wpodrczniku Hilla
iHorowitza [10]. Trudno jednak
wymaga od algorytmu, eby
domyla si funkcji ukadu
czy choby kierunku zasadniczego przepywu sygnau. Nato-
Rys. 4.
33
Y
chodzc za zwirtualnego warsztatu nie zapomnijmy zgasi
wiata gwnym wycznikiem
- wyniki dugotrwaej symulacji
s ciglezapisywane na dysk
imog spowodowa jego przepenienie.
Witold Machowski
Literatura:
[1] www.microsim.com,
www.orcad.com
[2] J. Porbski, P. Korohoda
SPICE - program
nieliniowej analizy ukadw
elektronicznych, WNT,
Warszawa 1996, wyd. V
[3] www.intusoft.com,
europejski mirror
www.softsim.com
[4] www.deutsch.com
[5] www.cadmigos.com
[6]www.spectrum.co.uk
[7] www.interactiv.com
34
Patrz EP 2/97
Istot modelowania jest reprezentowanie obiektu na podanym stopniu szczegowoci idokadnoci. Wmakromodelu zazwyczaj dymy
do wiernego opisania zachowa zoonego ukadu elektronicznego za pomoc mniejszej liczby elementw. Na
przykad, kilka tranzystorw
bipolarnych, tworzcych stopie wzmacniacza operacyjnego moe by zastpione
rdem sterowanym. Przypiesza to analiz, nie wpywajc przy tym znaczco na
jej dokadno.