ANTON KROTOW

PRAKTYKA WOLNEGO
PODROWANIA

Z jzyka rosyjskiego przeoy i

przedmow poprzedzi Micha Milczarek

Moskwa 2014

PRZEDMOWA TUMACZA
Praktyka wolnego podrowania Antona
Krotowa to ksika legendarna. Doczekaa si ju
kilkunastu wyda w Rosji oraz zostaa przeoona
na
szereg
jzykw
(angielski,
ukraiski,
biaoruski, otewski, a od tej chwili rwnie
polski). czny nakad wynis jak dotd okoo
140.000 egzemplarzy. Natchna cae masy do
wyruszenia w drog autostopem. Bya rdem
inspiracji, uczya jak podrowa i jak y w
drodze. Zreszt z powodzeniem czyni to nadal,
poniewa jest to by moe jedyny tak
kompetentny
poradnik
podrowania
autostopem,
a
take
pocigostopem
i
statkostopem. Pierwsze wydanie ksiki ukazao
si w 1995 roku, a wkrtce potem pojawiy si
kolejne, stopniowo rozszerzane i uaktualniane. W
drugiej poowie lat 90. Anton sprzedawa j w
Moskwie na synnym deptaku Arbat, a take w
pocigach osobowych rozjedajcych si we
wszystkie kierunki z dziewiciu moskiewskich
dworcw kolejowych. Pniej ksika trafia do
ksigar i staa si lektur obowizkow dla
wielu tysicy podrnikw z Rosji i ociennych
krajw.
Praktyka wolnego podrowania wpisana jest
w rosyjskie realia. Przedstawione w niej metody
autostopu w niektrych punktach nieznacznie
rni od metod stosowanych w Polsce lub
Europie Zachodniej. Podstawowa rnica polega

na tym, e w Rosji nie ma autostrad w

zachodnim stylu, wic nie zostay tu opisane
metody apania stopa na pooonych przy
autostradach
stacjach
benzynowych
lub
parkingach dla
tirw. Rwnie wikszo
podawanych przykadw opiera si na materiale
rosyjskim. Niemniej jednak wcale nie czyni to
ksiki nieaktualn i nieprzydatn dla polskiego
czytelnika. I bynajmniej nie mam tu na myli
jedynie czytelnika, ktry marzy o wyprawie na
Wschd. W istocie ksika ta opisuje autostop
jako
uniwersaln
metod
podrowania,
dziaajc zawsze i wszdzie. Czy to w Rosji, czy
to w Polsce, czy to w Czarnej Afryce. Utwierdza
w przekonaniu, e autostopem mona objecha
cay wiat. Co wicej, opowiada nie tylko o
samym autostopie we wszystkich jego formach,
ale take uczy, jak znajdowa darmowy nocleg w
dowolnym miejscu na wiecie i jak ywi si
podczas wyprawy, nawet jeeli skoczyy si
nam pienidze. Wprowadza ide wolnego
podrowania, ktra jest czym wicej ni sam
autostop. W gruncie rzeczy uczy jak y,
poniewa podr to po prostu ycie, tyle e w
drodze.
Podobnie jak sama ksika, yw legend jest
dzisiaj rwnie jej autor, Anton Krotow.
Urodzony w Moskwie w 1976 roku, zacz
podrowa w wieku 14 lat, u schyku ZSRR.
Najpierw pocigami osobowymi, kiedy odkry, e
na kocowej stacji jednej osobwki mona

przesi si na kolejn i w ten sposb

dojecha nawet do Wadywostoku. Nastpnym
odkryciem by autostop. Tym razem okazao si,
e
przejedajce
samochody
niekiedy
zatrzymuj
si
na
danie
i
podwo
podrnikw, nie oczekujc w zamian adnej
zapaty. I co wane, autostop moe by nie tylko
przygodnym rodkiem lokomocji, z ktrego
korzystamy w razie potrzeby, ale metod
uniwersaln i obejmujc cay wiat. Oba
odkrycia sprawiy, e szyny i drogi Rosji, caego
byego ZSRR, a w dalszej perspektywie caej
kuli ziemskiej, stany otworem. Wystarczyo
spakowa plecak i wyj na tras
W cigu ponad 20 lat Anton przejecha
autostopem okoo 700.000 kilometrw. W 1996
roku dotar z Moskwy do Magadanu, w 1997 roku
wyprawi si autostopem do Iranu, a rok pniej
do Indii. Potem przyszed czas na Afryk.
Wpierw, w 1999 roku, Anton pojecha z
przyjacimi do Sudanu, a w roku nastpnym
zorganizowa
wielk
ekspedycj
Akademii
Wolnego Podrowania przez cay Czarny Ld.
Spdziwszy w drodze siedem miesicy, Anton
dotar autostopem z Moskwy na poudnie
kontynentu do Botswany i Namibii, a podr
zakoczy w Angoli, kiedy w tym kraju wci
jeszcze dogorywaa wojna domowa. W roku 2002
w lad za amerykaskim wojskami, ktre zmioty
niewydajcych
wiz
Talibw,
wyruszy
do
Afganistanu
i
odnalaz
tam
tradycyjn
gocinno,
wietny
autostop
i
pikne

krajobrazy. Okazao si, e im gorsz opini ma

dany kraj, tym przyjemniej si po nim podruje.
Afganistan, Pakistan, Sudan, Iran i przedwojenn
Syri Anton nazywa krajami szczcia rajem
dla wolnych podrnikw. W midzyczasie
miay miejsce take zimowe wprawy przez dzikie
bezdroa do niedostpnych regionw na pnocy
Rosji w 2000 roku do pooonego za koem
polarnym Nienieckiego Okrgu Autonomicznego
(jej
uczestnicy
wrcili
do
domw
samolotostopem), a dwa lata pniej do serca
Syberii Ewenkijskiego Okrgu Autonomicznego.
Tej ostatniej ekspedycji towarzyszyy mrozy
sigajce -50. W kolejnych latach autor
niniejszej
ksiki
organizowa
nastpne
wyprawy: do Etiopii, Chin, Mongolii, ponownie do
Afganistanu, a take do Azji PoudniowoWschodniej.
Korzystajc
z
autostopu,
pocigostopu i statkostopu, dotar w 2009 roku
do wschodnich kracw Indonezji, a dwa lata
pniej odwiedzi Filipiny oraz zagadkow i
trudnodostpn Papu-Now Gwine. Okazao
si, e rwnie Papuasi bardzo chtnie podwo
autostopowiczw. Jesieni 2013 roku Anton
podrowa za po Wschodniej Afryce
Przez te wszystkie lata Anton Krotow napisa
ponad 40 ksiek. Cz z nich to barwne
opowieci z wypraw, druga cz tak zwane
wolne przewodniki, ktre tym rni si od
Lonely Planeta i innych podobnych wyda, e
radz, jak podrowa po rnych krajach
autostopem, znajdowa w nich bezpatny nocleg i

y yciem podobnym do tego, jakie wiedzie

miejscowa ludno. A jeli do powyszych
ksiek dodamy prowadzony rwnolegle przez
Antona blog (http://a-krotov.livejournal.com), w
ktrym zapiski
(czsto
bardzo obszerne)
pojawiaj si niemal kadego dnia, otrzymamy
wiadectwo niezwykle podnej, niestrudzonej
aktywnoci pisarskiej.
Anton to nie tylko podrnik i pisarz, ale
take bardzo kreatywny organizator. W 1995
roku zaoy Akademi Wolnego Podrowania
klub zrzeszajcy autostopowiczw z caej Rosji i
ssiednich krajw. Nikt, kto mia okazj
uczestniczy w zebraniach Akademii w jego
synnym malutkim mieszkaniu przy Szosie
Leningradzkiej w Moskwie, nigdy ich nie
zapomni. Przez to wypenione mapami i
ksikami mieszkanie przewiny si tysice
ludzie, setki podrnikw opowiaday o swoich
przygodach we wszystkich zaktkach planety.
Podczas
zebra
panowa
cisk
jak
w
moskiewskim metrze w godzinach szczytu. A w
przerwie miedzy opowieciami pio si herbat
nalewan do szklanek prosto z wielkiego
elaznego wiadra. Wiosn i latem za wiadra z
herbat i sodyczami wynosio si przez balkon
na dach pobliskiego sklepu, aby pi j na
wieym
powietrzu.
Prcz
tego
wszyscy
godujcy zostali nakarmieni firmowym daniem
Antona kasz z majonezem.
Anton
jest
rwnie
pomysodawc
i
organizatorem projektu Dom Dla Wszystkich.

W wybranym miecie na wiecie wraz z

przyjacimi co jaki czas wynajmuje na kilka
miesicy za pienidze zebrane z datkw dom lub
mieszkanie, w ktrym moe si nieodpatnie
zatrzyma kady trzewy podrnik (Anton jest
zaciekym wrogiem alkoholu i wszelkich uywek),
posiadajcy wasn karimat i piwr. Jak
twierdzi Anton, domy s wcieleniem idei
komunizmu w wybranych punktach planety.
Organizowane byy jak dotd w Irkucku, Oszu,
Kairze, Wadywostoku, Archangielsku, Duszanbe,
Stambule, Krasnojarsku, Kunmingu, Meksyku i
na Madagaskarze. A w planach s ju kolejne
Poza tym Anton organizuje pod Moskw
coroczne Lene Trzewe Zloty AWP, na ktre
zjedaj si setki autostopowiczw z Rosji i
ociennych krajw, aby przy ognisku opowiedzie
o swoich podrach, wymieni dowiadczeniami i
naje si do syta kaszy gotowanej we wsplnym
kotle o pojemnoci pidziesiciu litrw. Cae
masy podrujcej ludzkoci odnalazy na
Zlotach AWP szczcie i zostay nakarmione.
Anton jest take bardzo charyzmatycznym i
aktywnym nauczycielem oraz popularyzatorem
autostopu. Co jaki czas udaje si w swoiste
tourne po Rosji i ociennych krajach, podczas
ktrych wygasza swoim silnym i doniosym
gosem wykady o wolnym podrowaniu oraz z
humorem i szybkoci karabinu maszynowego
opowiada o wasnych wyprawach, a take
sprzedaje swoje ksiki. Jak dotd wystpowa w
ponad stu rosyjskich miastach oraz w dwudziestu

krajach za granic (rwnie w Polsce: dwukrotnie

w Krakowie, a take w Warszawie, Wrocawiu i
Poznaniu).
Jak ju wspominaem, wolne podre to nie
tylko autostop we wszystkich swoich odmianach
(pocigostop, statkostop, samolotostop itd.), ale
take nauka o yciu w drodze. O kontaktach z
miejscow
ludnoci,
ywieniu
si
tanim
kosztem, a take o bezpatnych noclegach we
wszystkich zaktkach wiata. Zreszt posumy
si tu przykadem z pierwszej rki i przytoczmy
duszy cytat. Oto lista (oczywicie niepena)
miejsc, w ktrych zdarzyo si nocowa naszemu
bohaterowi: Na dworcach, w kotowniach, na
lotniskach, w klasztorach, w meczetach, na
strychach, na pace ciarwek, w namiotach i
bez
nich,
na
dachach
przystankw
autobusowych, na pomnikach upamitniajcych
wielkie zwycistwa ZSRR, pord zabytkowych
ruin, na kolumnach i pod nimi, w somianych
chatach, w paacach milionerw, w oborach, w
hotelach, w stogach siana, na piaskach pusty,
na
polach,
na
daczach,
na
budowach,
dobudwkach, przybudwkach, na pocztach, w
urzdach telegraficznych, w cerkwiach, w
szopach,
w
fabrykach,
w
szkoach,
na
uniwersytetach, w pokoju nauczycielskim, na
stole w gabinecie rektora, w salach sportowych,
w szpitalach, w urzdach celnych, u wopistw, w
wizieniach, w izbach zatrzyma, w siedzibach
rnych struktur siowych, w koszarach, w

rurach, na statkach, w szalupach, w odziach, w

pocigach, w wagonach towarowych (jadcych i
stojcych),
w
autobusach,
w
pocigach
osobowych, w bibliotekach, w samolotach, w
jurtach, w zagrodach dla byda, w luksusowych
mieszkaniach, na klatkach schodowych, w
klubach turystycznych, na bazach narciarskich, w
willach, na plaach, w kafejkach internetowych,
w Domach AWP, na niegu, na cmentarzach, w
grobowcach, w gociach u najrniejszych ludzi,
a nawet
Wolne podre Anton traktuje jako nauk
opart
na
empirii,
dowiadczeniu
wielu
autostopowiczw i zgromadzonej przez nich
wiedzy o otaczajcym wiecie. Metodologia
wolnego podrowania to swoisty system regu,
pozwalajcy na wdrwk po caym wiecie
niezalenie od zasobnoci portfela. To nauka
goszca, e dotrze mona wszdzie. e wiat
jest bardzo prosty i e nie naley si go ba. To
nauka, ktra, jak mawia Anton, zawsze
zwycia.
Wszystko to prowadzi do wniosku, e Anton
Krotow to nie tylko podrnik, ale take filozof
podrowania. Jego zdaniem wolne podre to
po prostu ycie. Jedno i drugie w gruncie rzeczy
niczym si od siebie nie rni. Istota ycia jest
za bardzo prosta. Do szczcia wystarczy prosty
posiek, miejsce do spania oraz towarzystwo
innych ludzi. Wszystkich tych rzeczy jest na
wiecie wielka obfito i jedzenia, i miejsc
nadajcych si na nocleg, i ludzi. Co wicej,

wszystko to mona otrzyma za darmo. Bo

jedzenie jest darem ziemi, do snu wystarczy
kawaek podogi i powietrze, a ludzi spotykamy
wszdzie. I to wystarczy, twierdzi Anton. To
wystarczy, aby wie ycie szczliwe, wdrujc
po caym wiecie i cieszc si jego piknem,
prostot i obfitoci. Nadmiemy, e bynajmniej
nie chodzi tu o to, aby y kosztem innych.
Przeciwnie, jest to filozofia powszechnego
braterstwa wszystkich ludzi. Dzi ty nakarmisz
mnie, a jutro ja ciebie. I prawdziwa mdro
sprawia, e kady czerpie z tego rado
zarwno ten, ktry bierze, jak i ten, ktry daje.
Wolne podrowanie to nie darmocha, jak
wyraa si Anton, lecz braterstwo.
Mdro polega na otwarciu si na wiat oraz
poznaniu prostych regu rzdzcych yciem. A
ycie powtrzmy jest w istocie bardzo proste
i wszystkie nastpujce w nim zdarzenia
(podane i niepodane) s jego penoprawn
czci. Jak pisze Anton: kady cig zdarze
jest zawsze prawidowy. Jeeli wic wydaje si
nam, e co idzie nie po naszej myli, w istocie
to nasze myli nie id waciwym torem. Znaczy
to, e nie zdobylimy jeszcze prawdziwej
mdroci. A zatem wszystko, co nas spotyka,
naley przyj z radoci i pokor, otwierajc si
na ca obfito wiata oraz nieskoczone
bogactwo, ktre kryje w sobie czas przyszy.
Mdro nie polega jednak na biernym
oczekiwaniu na to, co w yciu przyniesie los, ale,
przeciwnie, na aktywnoci. Na tym, aby moc

10

swoich myli i czynw budowa wasn

przyszo.
Mdro
jest
potwierdzeniem
wolnoci obejmujcej cay wiat. wiadomo,
ktra osigna mdro, odnajduje rwnie
szczcie. Granic szczcia nie jest dla mdrca
nawet mier, ktra, jak twierdzi Anton, zawsze
przychodzi o czasie. mier jest tak sam
czci ycia jak wszystko inne, a skoro nic nie
moemy na ni poradzi yjmy szczliwie,
pki nasze ycie trwa. Rzecz nie w tym jednak,
aby przeistoczy si w uzalenionego od
przyjemnoci hedonist, a zarazem nie w tym,
aby wyrzec si wszystkiego i wie ywot
bezdomnego ascety, ale w tym, eby do niczego
si nie przywizywa. Nawet do autostopu. A
tym bardziej do jakichkolwiek rzeczy, poniewa
wszystkie rzeczy s ulotne, a szczcie kryje si
w samym czowieku i jego stosunku do wiata.
Przezwycienie wasnych nawykw, lkw,
stereotypw, biernoci i saboci woli powoduje,
e otwieramy si na cay wiat, a tym samym
otrzymujemy w wiat w darze. Otwieramy si
na ca jego rnorodno i na to, co go jednoczy
czowieka. Bo cay wiat naley do kadego z
nas.
! Nauka zwyciy!
Szczecin, 10 lutego 2014 r.
Micha Milczarek

11

PRZEDMOWA
DO DZIEWITEGO WYDANIA
Kady z nas cho raz w yciu pragn zajrze
za horyzont, zobaczy inne miasta i dalekie kraje
nie w telewizorze, ale na wasne oczy.
Ja swoje pierwsze samodzielne podre
odbyem pocigami osobowymi w wieku 15 lat.
Jake
fascynujcym
dowiadczeniem
byo
dojecha do kocowej stacji jednej osobwki,
przesi si tam na drug, a potem na trzeci
i w ten sposb dotrze z Moskwy do
Petersburga (wwczas jeszcze Leningradu),
Woronea, Kijowa lub Miska!
Drugim odkryciem by autostop. Okazao si,
e jedce po drogach samochody niekiedy
podwo ludzi i nie daj za to pienidzy. W
cigu kilku kolejnych lat objechaem w ten
sposb wiksz cz byego ZSRR, od Erewania
po Magadan, a pniej rwnie dalekie, ciepe
kraje. Podrujc autostopem po Indiach i
Chinach, po arabskim Wschodzie, a take wielu
afrykaskich pastwach, w jeszcze wikszym
stopniu przekonaem si o obfitoci i dobroci
wiata, zobaczyem, e metody autostopu,
ywienia si i noclegu, ktre stosowaem w
naszym kraju, daj si wykorzysta niemal
wszdzie. Moecie pojecha do dowolnego miasta
w Rosji albo do wybranego punktu w Eurazji lub
Afryce; i nawet jeli nie macie zasobnego
portfela, ale umiecie kocha i rozumie

12

otaczajcy was wiat wiat w otworzy si dla

was, samochody bd si zatrzymyway, a
miejscowi bd zapraszali was na noc. Wszyscy
ludzie stan si waszymi brami, a Ziemia
waszym domem.
Nakad prbnego wydania tej ksiki wynosi
zaledwie 100 egzemplarzy; sprzedawaem j na
Arbacie w Moskwie wiosn 1995 roku. Ksika
okazaa si by przydatn i potrzebn. W
kolejnych latach (1995-2010) opublikowaem
nastpne osiem wyda (tekst by stopniowo
uaktualniany). Dziki tej ksice (w skrcie
PWP) dziesitki tysicy ludzi odkryo dla siebie
wiat, a sama PWP staa si pozycj klasyczn i
rozesza si w ponad stu tysicach egzemplarzy.
W midzyczasie otaczajcy nas wiat zmienia
si. Pojawi si Internet i telefony komrkowe,
dokonaa
si
prawdziwa
rewolucja
informacyjna; znacznie wzrosa te cena
roboczogodziny nie yjemy ju w godnych
latach. Niektre metody podrowania i
cznoci, aktualne w latach 90. XX wieku, dzi
wydaj si zbyt energochonnymi albo w ogle
utraciy swoje znaczenie. Nowe wydania PWP
zmieniay si wraz z czasem i krajem, w ktrym
yjemy. Jednake oglny sens i zastosowanie
niniejszej ksiki pozostaj niezmienne.
Dziki tej ksice dowiecie si, jak dojecha
do dowolnego miasta w Rosji, jak wrci stamtd
do domu, a take, jeli bdzie trzeba, przejecha
cay kraj (nawet jeeli nie macie ani rubla w

13

kieszeni!) oraz jak podrowa po innych

pastwach. Dowiecie si, jak przenocowa w
dowolnym miecie lub na wsi, nawet jeeli nie
macie tam (na razie) znajomych. Nauczycie si,
jak rozmawia z kierowcami, przedstawicielami
wadzy, z miejscow ludnoci i z wasnymi
rodzicami. Zrozumiecie, jak naley traktowa
wiat i innych ludzi, aby tego rodzaju podre
sprawiay wam rado.
Wszystkie wyoone tutaj metody zostay
sprawdzone w praktyce. Ba, zrodzia je sama
praktyka. Jest to uoglnienie dowiadcze wielu
wolnych podrnikw i mam nadziej, e owe
dowiadczenia oka si przydatne rwnie dla
was.
Chtnie zapoznam si z waszymi opiniami i
uwagami

mona
je
przysya
poczt
elektroniczn na adres: krotov_avp@mail.ru.
Nowoci na temat moich podry, ogoszenia
dotyczce moich wykadw, spotka i imprez
znajdziecie
w
moim
blogu:
http://akrotov.livejournal.com.
A.Krotow, Moskwa, 1995-2010-2014.

14