Dane

Obliczenia

Wynik

Temat:
Zaprojektowa oysko lizgowe pracujce w warunkach tarcia
pynnego dla przyjtego stosunku L/D=1, kta opasania =180o.
Smarowanie hydrodynamiczne.
1. Dane
- Obcienie poprzeczne P = 25 kN
- Liczna obrotw czopa n = 360 1/min
- rednica czopa D = 90 mm
- warunki pracy praca w ruchu cigym w temperaturze
otoczenia T0 = 293 K
- materia czopa 40H
2. Zaoenia projektowe
- dugo wzgldna oyska L/D=1
- kt opasania czopa przez panewk = 180o
- oysko chodzone naturalnie
- materia korpusu oyska Zl200
- panewka wahliwie zamocowana w korpusie oyska
- olej przyj wg klasyfikacji ISO.
D=90 [mm]
n=360[1/min]

3. Prdko obwodowa czopa

v

* D * n * 90 * 10 3 * 360
m

1,70
60
60
s

v=1,70[m/s]

4. Naciski rednie
P=25[kN]
D=90[mm]
L=90[mm]

Pr

P
25000

3,09MPa
D * L 90 * 90

Pr=3,09[MPa]

5. Dobr materiau na panewk oyska lizgowego

Dobrano materia: brzy cynowo-cynkowo-oowiowe
Jest on stosowany na panewki oysk lizgowych pracujcych
przy rednich obcieniach statycznych rednich prdkociach
obwodowych do 4 m/s i temperaturze do 100 oC.
Pr=3,09[MPa]
Pdop=7,5MPa
v=1,70[m/s]

Pr=3,09 MPa < Pdop = 7,5 MPa

Pr*v=3,09*1,7=2,163MW/m2 < /p*v/dop = 10-12 MW/m2
Dobrany materia spenia powysze zaoenia.

6. Wstpny dobr wzgldnego luzu oyskowanego

v=1,70[m/s]

0,8 *10 3 * 4 v 30% (0,639-1,185)*10-3

min 6,39 *10 4

max 1,19 *10 3

7. Dobr pasowania
7.1 Okrelenie przedziau dla luzu wzgldnego:
min max

7.2 Luz minimalny:

Lmin min * D 6,39 *10 4 * 90 57,5m
Lmin 57,5m

Lmin 57,5m

7.3 Luz maksymalny:

Lmax max * D 1,19 *10 3 * 90 107,1m

Lmax 107,1m

D=90[mm]
7.4 Luz redni:

Lmin 57,5m
Lmax 107,1m

Lr

Lmin Lmax 57,5 107,1

82,3m
2
2

7.5 Na podstawie obliczonych luzw granicznych przyjto

pasowanie wg normy PN-77/M-02104:
90 H 7 / e8

Lr1

Lmax1=161m
Lmin1=72m
L
Lmax1 72 161
min1

116,5m
2
2

Lmax1=161m
Lmin1=72m

7.6 Luz wzgldny dla powyszego pasowania:

sr1

sr1 1,294 *10 3

D=90[mm]

Lsr1 116 ,5 *10 6

1,294 *10 3
D
0,09

sr1 1,294 *10 3

7.7 Luz promieniowy:

sr1 * D / 2 1.294 *10 3 * 0,09 / 2 58,25 *10 6 58,25m

58,25m

8. Dobr oleju smarujcego oysko

Dla Pr>2MPa i n<1500 obr/min lepko oleju powinna wynosi
2-3 oE50 w pierwszym przyblieniu zakadam redni
temperatur filmu olejowego wynoszc Tr=308K. Dobieram
olej turbinowy lekki o parametrach:
= 0,04 Pa*s
c = 1900 I/(kg*K)
= 880 kg/m3

= 880 kg/m3
= 0,04 Pa*s

9. Wyznaczenie liczby Sommerfelda

2

=0,04
n=6
S
Psr=3,09*106
sr1 1,294 *10 3

S=0,04639
* n"

Pr * 2
3,09 *10 6

10. Przyrost temperatury filmu olejowego

Z wykresy odczytuje wskanik temperatury oleju dla S=0,04639
i =180o
10,4

Psr=3,09*106
c = 1900 I/
(kg*K)
= 880 kg/m3

* c * T
Pr
std

P
3,09 *10 6
T 10,4 * r 10,4 *
19,22 K
*c
880 *1900

T=19,22K

11. Temperatura rednia filmu olejowego

Przyjmuj e temperatura oleju dopywajcego do szczeliny
smarnej oyska T1 = 298 K /25oC/
Tsr=307,61K

T
19,22
Tr T1
298
307,61K
2
2

T1=298K
T=19,22K

Rnica w stosunku do przyjtej wartoci wynosi:

307,61
*100 0,127% dokadno zadowalajca
308

Temperatura oleju na wypywie ze szczeliny smarnej

T1=298K
T=19,22K

T2=337,22K

T2 T1 T 298 19,22 317,22 K 44,22 C

Temperatura ta jest znacznie mniejsza od wartoci dopuszczalnej
dla oleju smarnego 70-85 oC
o

12. Minimalna grubo filmu olejowego

h0
0,26 warto odczytano z wykresu

58,25m

h0 0,26 * 58,25 * 10 6 15,145m

h0=15,145 m

Warunek stabilnoci ruchu czopa jest speniony, poniewa hho/0,3 tj. 0,7
Zaoono wykonanie powierzchni czopa w 8 klasie
chropowatoci Rzc=1,6m, za panwi w klasie 7 Rzp=3,2 m
Naley sprawdzi czy speniony jest warunek
h0 Rzc R zp

h0 1,6 3,2 4,8m 15,145m

Zatem warunek jest zachowany z nadmiarem 10,345 m. W

oysku z wahliw panwi w obudowie i przyjtym materiale
oyskowym, minimalna grubo filmu olejowego bdzie
dostateczna.
13. Wspczynnik tarcia pynnego

1,32

std
sr1 1,294 *10

P=25 kN
v=1,7 m/s
=1,708*10-3

1,32 * 1,32 * 1,294 * 10 3 1,708 * 10 3

=1,708*10-3

14. Moc tarcia

N T * P * v 1,708 *10 3 * 25000 *1,7 73W

NT=73W

15. Wstpne obliczenie powierzchni wymiany ciepa korpusu Al i

wau Aw
Al / 25 30 / D * L / 25 30 / 0,09 * 0,09 / 0,2025 0,243 / m 2

Przyjmuj Al = 0,22m2

Al=0,22m2

Aw 0,5 * * D 2 * l0 0,5 * * 0,09 2 * 5,2 0,066m 2

Aw=0,066m2
A Al Aw 0,22 0,066 0,286m

Al=0,22m2
Aw=0,066m2

A=0,286m2

16. Sprawdzenie temperatury oyska

Przy zaoonym chodzeniu naturalnym przez otaczajce
powietrze o temperaturze T0=20oC, temperatura oyska bdzie
wynosi
T

T0=293K
NT=73W
=19 W/
(K*m2)

NT
73
T0
293 306,4 K
*A
19 * 0,286

T=306,4K

Wynika std, e warunek rwnowagi cieplnej bdzie speniony

wwczas gdy temperatura oyska osignie 306,4 K. W tym
czasie temperatura filmu olejowego bdzie nieco wysza
307,61K . Wobec tego nie ma potrzeby instalowania ukadu
wymuszajcego chodzenie.

17. Wyznaczenie iloci oleju przepywajcego przez szczelin

oyskow wskutek ruchu obrotowego czopa.
4

Wskanik przepywu smaru wynosi

Q
2
R * * n"*L

R=0,045m
n= 6
L=0,09m

skd

Q=0.17 l/min

Q 2 * R * * n"*L 2 * 0,045 *

2,831 *10 6 m 3 / s 0,17l / min

Wskutek cinienia panujcego w szczelinie smarnej oyska
cz oleju Qs wycieknie wzdu osi Panwi. Wypywy te mona
obliczy na podstawie wskanika wpyww.
Qs
0,73
Q

std

Q=0.17 l/min

Qs=0,124 l/min

Qs 0,73 * Q 0,73 * 0,17 0,124l / min

Z powyszego wynika, e co najmniej tak ilo smaru naley

dostarczy do oyska, jeli ma ono pracowa w obliczeniowych
warunkach tarcia pynnego. T ilo oleju moe dostarczy jeden
piercie luny o parametrach:
rednica wewntrzna D = 138 mm
Szeroko b = 15 mm
Gboko zanurzenia piercienia w oleju t = 23 mm
18. Obliczenie pozostaych parametrw oyska
18.1 Maksymalne cinienie w filmie olejowym:
Psr
0,33
Pmax
skd

Psr=3,09*10
MPa

Pmax

Psr
3,09

9,36 MPa
0,33 0,33

Pmax=9,36 MPa

18.2 Kt okrelajcy miejsce maksymalnego cinienia:

p max 12,8o

p max 12,8o

18.3 Kt okrelajcy miejsce minimalnej gruboci filmu

olejowego:
32 o

32 o

18.4 Kt okrelajcy koniec klina smarnego:

po 46 o

po 46 o

19. Minimalna prdko obrotowa, przy ktrej w oysku moe

jeszcze wystpowa tarcie pynne
5

D=90mm
L=90mm
P=25 kN
=0,04
Vol=573 cm3

D=90mm
n= 6

Vol / 4 * D 2 * L / 4 * 9 3 573cm 3
nkr

P
2500
obr

109
*Vol 0,04 * 573
min

Vol=573 cm3
nkr=109
obr/min

Z oblicze mona wnioskowa, e w warunkach nominalnych

oysko przechodzi w stan tarcia mieszanego, jeli liczba
obrotw spadnie poniej 109 obr/min z tych wzgldw
szczeglnie przy powolnym rozruchu i wybiegu oraz przy
obcionym oysku zachodzi obawa przyspieszonego
zuywania si oyska. Aby temu zaradzi zaleca si stosowanie
moliwie krtkiego czasu rozruchu i wybiegu, a take
zmniejszenie obcienia.

20. Sprawdzenie dziaania oyska w razie wystpienia

ewentualnych luzw granicznych Lmin i Lmax
6

Psr=3,09*106
MPa
=0,04
min 6,39 *10 4

Lmax1=161m
Lmin1=72m

min

58,25m

Lmin1 72

* 10 3 0,8 * 10 3
D
90

min 0,8 *10 3

Pr

* n"
2
* min

Z wykresu odczytaem
Std

S 0,190

3.09

h0
0,5

h0=29,125m

h0 0,5 * 0,5 * 58,25 * 10 3 29,125m Rzc Rzp 4,83m

R=0,045m
L=0,09m

Z wykresu odczytaem

Q
3,4
R * * n"*L

Q=0,289l/min

Q 3, 4 * R * * n"*L 3, 4 * 0,04

4,813 * 10 6 m 3 / s 0, 289l / mi
Qs=0,121 l/min

Qs
0,42
Q

std

Qs 0,42 * Q 0,42 * 0,289 0,121l / min

max 1,79 *10 3

Luz maksymalny Lmax=136m

max

Lmax1 161

*10 3 1,79 * 10 3
D
90

0,081mm

S=0,0242

D / 2 * max 90 / 2 * 1,79 *10 3 0,081mm

Pr

* n"
2
* min

Z wykresu odczytaem
Std

h0
0,12

3.09

h0=9,72m

h0 0,12 * 0,12 * 0,081 9,72m Rzc Rzp 4,83m

Z wykresu odczytaem

Q
2,25
R * * n"*L

Q 0,260l / min

Qs 0,130l / min

Q 2,25 * R * * n"*L 2,25 * 0

2,77 * 10 6 m 3 / s 0,260l / min

Qs
0,5
Q

std

Qs 0,5 * Q 0,5 * 0,260 0,130l / min

Obliczenia sprawdzajce wykazay, e oysko bdzie pracowao

w warunkach tarcia pynnego take w razie luzw granicznych.
Ponadto w razie wystpienia luzu maksymalnego naley si
spodziewa, e smarowanie za porednictwem piercienia
lunego i chodzenia naturalnego bdzie wystarczajce.