Budownictwo i Architektura 4 (2009) 5-30

Analiza numeryczna niesprystych belek

elbetowych z betonu wysokiej wytrzymaoci
o niskim stopniu zbrojenia
Piotr Smarzewski
Politechnika Lubelska, Wydzia Inynierii Budowlanej i Sanitarnej,
Katedra Konstrukcji Budowlanych,
ul. Nadbystrzycka 40, 20-618 Lublin, e-mail: p.smarzewski@pollub.pl

Streszczenie: W artykule przedstawiono analiz wytenia zginanych belek

elbetowych wykonanych z betonu wysokiej wytrzymaoci o niskim stopniu zbrojenia. Modelowanie deformacji elementw pod obcieniem statycznym do zniszczenia wcznie z uwzgldnieniem nieliniowoci fizycznych betonu i stali zbrojeniowej przeprowadzono zwykorzystaniem zasad metody elementw skoczonych.
W celu zweryfikowania przyjtych modeli materiaw konstrukcyjnych wyniki
analiz numerycznych przedstawiono na tle wynikw eksperymentalnych dostpnych w literaturze.
Sowa kluczowe: metoda elementw skoczonych, elementy elbetowe, belki.

1. Wprowadzenie
W ostatnich latach wraz z wiksz wydajnoci systemw obliczeniowych
oraz moliwoci ich zastosowania w procesie analizy i projektowania konstrukcji inynierskich nastpi intensywny rozwj metod numerycznych uywanych
w zakresie oblicze statycznych, wymiarowania i analizy zachowania konstrukcji
a do osignicia przez ni stanw granicznych. Metody numeryczne s jedyn
drog do uzyskania praktycznie przydatnych rozwiza w analizie zoonych
ustrojw przestrzennych wykonanych z materiaw nie podlegajcych prawom
liniowej sprystoci.
Ze wszystkich metod numerycznych najczciej stosowana jest Metoda Elementw Skoczonych, ktra staa si podstawowym narzdziem analizy w bardzo wielu
dziedzinach naukowych i praktyce inynierskiej. Polega ona na podziale kontinuum
o nieskoczonej liczbie punktw na skoczon liczb elementw poczonych ze
sob w wzach. Wszystkie zmienne w rwnaniu zagadnienia wyraa si przez przemieszczenia punktw wzowych wyznaczane z ukadu rwna algebraicznych.
Wymaga to sformuowania zalenoci geometrycznych oraz przyjcia zwizkw
konstytutywnych uzaleniajcych skadowe stanu naprenia i odksztacenia. We
wspczesnym pimiennictwie jest wiele monografii iartykuw powiconych tej
metodzie. Do podstawowych prac w tym zakresie nale monografie Zienkiewicza
i Taylora [17], Crisfielda [6], Bathe [2], Kleibera [9], Boneta iWooda [3].
Analiza wytenia elementw konstrukcyjnych jest wanym zagadnieniem
mechaniki konstrukcji, szczeglnie w odniesieniu do materiaw kruchych, gdy

Piotr Smarzewski

umoliwia ocen jej bezpieczestwa i optymalne projektowanie. Zwikszenie nonoci elementw konstrukcyjnych wykonanych z materiaw kruchych
uzyskuje si przez zastosowanie zbrojenia w postaci wiotkich prtw stalowych
rozoonych w materiale matrycy elementu w tych strefach, w ktrych wystpuj
naprenia rozcigajce wywoujce zarysowanie materiau.
Dynamiczny rozwj techniki komputerowej stworzy rwnie moliwoci
wykonania analiz nieliniowych dotyczcych elbetowych ukadw konstrukcyjnych ze szczeglnym uwzgldnieniem zrnicowanych sprysto-plastycznych
charakterystyk materiaowych: betonu i stali, rzeczywistego ukadu zbrojenia,
wzajemnej wsppracy obu materiaw oraz symulacji mechanizmu zniszczenia
elementw konstrukcyjnych. Jak dowioda praktyka inynierska, zrealizowane
dotychczas konstrukcje z betonu, zaprojektowane bez wspomagania komputerowego, speniaj najczciej swoje zadanie i nie ulegy awariom, niemniej jednak
rne wpywy fizyczne, takie jak skurcz, oddziaywania termiczne, naprenia
przyczepnoci i pezanie lub geometryczne, takie jak zoony ukad konstrukcyjny byy oceniane w duym stopniu jedynie na podstawie intuicji inynierskiej. Prowadzio to czsto do znacznego przewymiarowania konstrukcji w celu
zapewnienia im wymaganego bezpieczestwa oraz odpowiednich walorw uytkowych.
Analiza zachowania belek elbetowych wykonanych z betonu o wysokiej
wytrzymaoci bya przedmiotem wielu prac dowiadczalnych m.in. Taerwe [15],
Pecce i Fabbrocino [11], Rashida i Mansura [12]. W kraju podstawow prac
w tym zakresie jest praca Kamiskiej [8], bdca rdem wzorcowych wynikw,
do ktrych odnoszone s wasne rozwizania teoretyczne.
Beton wysokowartociowy, czyli beton o wysokiej wytrzymaoci i jednoczenie wysokiej szczelnoci, zawiera wszystkie skadniki ju wczeniej stosowane
do betonw, ale dozowane w innych proporcjach. Szczegowe informacje dotyczce klasyfikacji iwaciwoci tych kompozytw materiaowych na bazie cementu
zostay przedstawione wmonografii Atcina[1]. Niewtpliwie zastosowanie betonw wysokowartociowych w budownictwie bdzie stale wzrastao zarwno ze
wzgldu na jego wysok wytrzymao, jak i na wysoki modu sprystoci. Ponadto
w bardzo wielu praktycznych zastosowaniach olbrzymie znaczenie ma wysoka
odporno betonu wysokowartociowego na wpywy klimatyczne i oddziaywanie
agresywnego rodowiska zwizana z jego bardzo wysok szczelnoci. Specyficzne
cechy betonw wysokowartociowych skaniaj ku koniecznoci podjcia nie tylko
bada dowiadczalnych, ale rwnie teoretycznych bada z zakresu konstytutywnego modelowania waciwoci materiaowych, w szczeglnoci modelowania
zachowania zbrojonych elementw konstrukcyjnych oraz analizy mechanizmw
wytenia izniszczenia konstrukcji wykonanych z takiego materiau.
Przedmiotem pracy s belki elbetowe z betonu wysokiej wytrzymaoci
traktowane jako kompozycja materiaowa skadajca si z matrycy betonowej
wzmocnionej wiotkimi prtami stalowymi rozoonymi dyskretnie w materiale
matrycy.
Gwnym celem pracy jest modelowanie mechanizmw zniszczenia belek
elbetowych obcionych statycznie, procesw statycznego odksztacania belek
elbetowych wykonanych z betonu wysokiej wytrzymaoci z uwzgldnieniem
nieliniowoci fizycznych materiaw konstrukcyjnych betonu i stali zbrojeniowej.

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

Osignicie tego celu wymagao zrealizowania celw szczegowych, do

ktrych nale:
opracowanie wasnego modelu teoretycznego betonu dla materiau sprysto-plastycznego z uwzgldnieniem osabienia materiaowego przy ciskaniu
i rozciganiu,
opracowanie oryginalnych analiz zachowania przestrzennych belek elbetowych z betonu wysokiej wytrzymaoci pod obcieniem statycznym,
opracowanie efektywnej metody obliczeniowej dugoci uku Crisfielda
w analizach niezwykle gwatowanych procesw zniszczenia: zarysowania
imiadenia w celu dokadniejszego oszacowania pokrytycznego zachowania elementw konstrukcyjnych.
Zakres pracy obejmuje rozwaania dotyczce modelowania niesprystych
waciwoci materiaw, modelowania procesw odksztacania przestrzennych
ustrojw konstrukcyjnych oraz opracowanie rozwiza numerycznych.

2. Modelowanie waciwoci materiaw konstrukcyjnych

2.1. Modelowanie waciwoci betonu
2.1.1. Picioparametrowa powierzchnia graniczna betonu
Powierzchni graniczn betonu przedstawiono za pomoc modelu picioparametrowego Willama i Warnke [16]. W celu opisania parabolicznego ksztatu
poudnikw powierzchni granicznej model trjparametrowy uzupeniono ododatkowe dwa parametry. Kryterium zniszczenia betonu wzoonym stanie naprenia
opisano wyraeniem:
F
-S 0
fc

(1)

w ktrym: Ffunkcja stanu napre sxp , syp , szp dziaajcych w kierunkach prostoktnego ukadu wsprzdnych x , y, z , S - powierzchnia graniczna zalena od
napre gwnych s1, s2 , s3 , gdzie: s1 = max (sxp , syp , szp ) , s3 = min (sxp , syp , szp )
i s1 s2 s3 oraz piciu parametrw: fcwytrzymaoci na ciskanie w jednoosiowym stanie naprenia (wywoujcej miadenie), ftwytrzymaoci na rozciganie
w jednoosiowym stanie naprenia (wywoujcej zarysowanie), fcbwytrzymaoci w stanie dwuosiowego ciskania (wywoujcej miadenie), f1wytrzymaoci
w stanie dwuosiowego ciskania naoonej w stanie naprenia hydrostatycznego
sha oraz f2 wytrzymaoci w stanie jednoosiowego ciskania naoonej w stanie
naprenia hydrostatycznego sha .
Powierzchnia graniczna betonu jest wykorzystywana jako kryterium zniszczenia zgodnie z nastpujc interpretacj. Materia znajduje si w stanie zniszczenia,
gdy nierwno (1) jest speniona. Jako stany zniszczenia rozrnia si stan zarysowania, jeeli dowolne naprenie gwne jest rozcigajce, oraz stan zmiadenia,
gdy wszystkie naprenia gwne s ciskajce. Powierzchnia graniczna S jest definiowana przez pi parametrw wytrzymaociowych fc , ft , fcb , f1, f2 i stan hydrostatycznego naprenia sha .

Piotr Smarzewski

Opis zniszczenia betonu okrela si w czterech zakresach stanu naprenia:

1. 0 s1 s2 s3 (ciskanie-ciskanie-ciskanie),
2. s1 0 s2 s3 (rozciganie-ciskanie-ciskanie),
3. s1 s2 0 s3 (rozciganie-rozciganie-ciskanie),
4. s1 s2 s3 0 (rozciganie-rozciganie-rozciganie).
W kadym zakresie stanu naprenia, niezalene funkcje F1, F2 , F3 , F4
i S1, S 2 , S 3 , S 4 opisuj odpowiednio funkcj stanu napre F i powierzchni
graniczn S. Funkcje te szczegowo opisano w pracach [13, 14] w kadym zakresie
stanu naprenia.
Powierzchni graniczn i interpretacj graficzn promieni przekroju dewiatorowego rt , rc w zalenoci od parametrw wytrzymaociowych x i kta Lodego q
przedstawiono na Rys. 1.
(a)

(b)

Vzp/f c

Wa
4 R
rt rc
rc
rt r rt
c
4

f2
rc

fc

Vxp Vyp Vzp

[

[cb

[

Vyp/f c

rt
4 R

fcb

[c

[t
ft

[0

f1

Vxp/f c

Rys. 1. Konstrukcja powierzchni granicznej: (a) w obszarze napre gwnych i (b) w przekroju
hydrostatycznym.
Fig. 1. Spatial failure surface: (a) in principal stress space and (b) in hydrostatic section.

Promie przekroju dewiatorowego rt jest okrelony przez parametry a 0 , a1, a2

dobrane w taki sposb, aby ft , fcb , f1 leay na powierzchni granicznej. Promie przekroju dewiatorowego rc jest wyraony przez parametry b0 , b1, b2 okrelone na podstawie zalenoci zachodzcych wzdu poudnika ciskania przy q = 600 . Wartoci
f1, f2 dobrano na poziomie stanu hydrostatycznego naprenia dla konstrukcji
rzeczywistej sha . Powierzchnia graniczna jest wypuka, jeli wartoci parametrw
speniaj silnie ograniczajce nierwnoci:
a 0 > 0, a1 0, a2 0
b0 > 0, b1 0, b2 0
0, 5 <

rt
rc

(2)

< 1, 25

Model powierzchni granicznej opisany powyej atwo redukuje si do

prostszych modeli powierzchni granicznych: cylindra Misesa, gdy: a 0 = b0 ,
a1 = b1 = a2 = b2 = 0 , stoka Druckera-Pragera, gdy: a 0 = b0 , a1 = b1 , a2 = b2 = 0 ,

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

stoka z nieobrotow podstaw, gdy:

a0

a1

, a2 = b2 = 0 lub stoka z krzywob0

b1
a
a
a
liniowymi tworzcymi i nieobrotow podstaw, gdy: 0 = 1 = 2 . Wartoci
b0
b1
b2
parametrw charakteryzujcych ten model s atwe do wyznaczenia na podstawie
standardowych prb wytrzymaociowych. Zawiera on wszystkie trzy niezmienniki
napre w rwnowanej formie napre rednich sh , F i kt Lodego q .
Na Rys. 2 przedstawiono powierzchni graniczn w dwuosiowym stanie naprenia po zrzutowaniu na paszczyzn sxp syp w obszarze najwikszych niezerowych napre normalnych sxp , syp . Stany bezpiecznej pracy materiau znajduj si
wewntrz tej powierzchni, ktrej ewolucja bdzie reprezentowa wzmocnienie lub
osabienie materiaowe. Osignicie przez ciek naprenia powierzchni granicznej skutkuje wzrostem odksztace bez zmiany naprenia lub osabieniem materiaowym opisujcym spadek napre. Na powierzchni granicznej natomiast s
pooone punkty odpowiadajce zniszczeniu wfunkcji znaku naprenia normalnego szp w kierunku z. Fizycznie niemoliwy jest stan, ktremu odpowiada punkt
pooony na zewntrz ograniczonego obszaru. Jeeli w kierunkach x, y wystpuje
ciskanie ( sxp < 0 , syp < 0 ), a w kierunku z rozciganie ( szp > 0 ), to rysa powstanie wpaszczynie prostopadej do naprenia rozcigajcego szp . Materia zostanie zmiadony, gdy warto naprenia normalnego jest nieznacznie mniejsza
lub rwna zero ( szp 0 ). Modu sprystoci zmiadonego elementu materiau
matrycy betonowej we wszystkich kierunkach jest rwny zero.

Vyp

fc

zarysowanie

ft

zarysowanie

ft

Vxp

Vzp > 0 (zarysowanie lub miadenie)

zarysowanie
Vzp = 0 (miadenie)
Vzp < 0 (miadenie)
fc

Rys. 2. Powierzchnia graniczna w obszarze napre normalnych w dwuosiowym stanie naprenia.

Fig. 2. Failure surface in principal stress space with biaxial stress.

10

Piotr Smarzewski

2.1.2. Propozycja wasna prawa ewolucji powierzchni granicznej

w przestrzeni napre
Rwnania opisujce krzyw zalenoci pomidzy odksztaceniami i napreniami s bardzo uyteczne w zastosowaniach do analizy konstrukcji. Interpretujc
wyniki analiz numerycznych belek elbetowych z betonu owysokiej wytrzymaoci zauwaono, e zastosowanie proponowanych literaturowych rwna opisujcych zalenoci pomidzy odksztaceniami i napreniami prowadzi do znacznego zmniejszenia granicznych ugi konstrukcji. Mniejsze krzywizny graniczne
oznaczaj zmniejszenie moliwoci redystrybucji si wewntrznych w konstrukcji, niekorzystne zpunktu widzenia jej bezpieczestwa.
Na Rys.3 na podstawie przeprowadzonych dowiadcze numerycznych belek
elbetowych w konfrontacji z wynikami dowiadczalnymi belek elbetowych przedstawionymi w pracyKamiskiej [8] zaproponowano wasn koncepcj zachowania
betonu o wysokiej wytrzymaoci w stanie jednoosiowego ciskania i rozcigania
w konstrukcji elbetowej. Istot wasnej zalenoci naprenie-odksztacenie dla
betonu jest uwzgldnienie w stanie jednoosiowego ciskania fazy sprysto-plastycznego wzmocnienia i fazy osabienia materiaowego oraz potwierdzonej dowiadczalnie m.in. przez Pecce, Fabbrocino [11] i Kamisk [8] obserwacji o znacznie
wikszych wartociach granicznych odksztace uzyskanych wkonstrukcjach ni na
prbkach, zwizanych ze zbrojeniem konstrukcji iefektem skali.
(a)

Vc

(b)

Vt

fc

ft

0,8fc

Ec

7cft
D dla U<

Dfc/3

D dla U!

Et=Ec
Hc0

Hc1

Hcu

Hc

ck

7cH

ck

Ht

Rys. 3. Propozycja zalenoci naprenie-odksztacenie dla betonu: (a) w stanie jednoosiowego

ciskania, (b)wstanie jednoosiowego rozcigania.
Fig. 3. Proposal stress-strain relationship for concrete: (a) in uniaxial compression, (b) in uniaxial
tension.

Zakres fazy sprystej w betonie przy ciskaniu jest uzaleniony od stopnia

zbrojenia konstrukcji i wytrzymaoci betonu. Dla betonu o wysokiej wytrzymaoci przy wysokim stopniu zbrojenia wikszym od 1,5% zaoono liniowy przebieg funkcji naprenie-odksztacenie przy ciskaniu dook. 70% wartoci granicznej wytrzymaoci na ciskanie fc. Zwizany jest on rwnie z bardziej sztywnym
zachowaniem betonu wysokowartociowego ni betonu zwykego z powodu wikszej wytrzymaoci warstwy kontaktowej kruszywo-matryca i mniejsz iloci
mikrospka. Powyej wystpuje faza sprysto-plastycznego wzmocnienia matrycy
betonowej z liniowym przyrostem naprenia do granicznej wytrzymaoci na
ciskanie fc. Po jej osigniciu beton ulega osabieniu do 80% wartoci granicznej

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

11

wytrzymaoci na ciskanie przy granicznym odksztaceniu ecu , a ga krzywej

opada agodnie wobszarze osabienia materiaowego.
Wwielu modelach powstaych w oparciu o badania prbek opadajca cz
krzywej jest tym mocniej nachylona im wysza jest wytrzymao betonu, co
wiadczy o wikszej kruchoci betonu wysokiej wytrzymaoci. Ta prawidowo
nie zawsze jednak znajduje odzwierciedlenie w zachowaniu betonu w elbetowych
elementach konstrukcyjnych. Ponadto wyniki bada dowiadczalnych wykazay,
e obawy o nisk odksztacalno betonu wysokiej wytrzymaoci w elementach
konstrukcyjnych s nieuzasadnione. W badaniach Kamiskiej [8] stwierdzono, e
w tych elementach, ktre ulegy zniszczeniu przez zmiadenie betonu strefy ciskanej, odksztacenia betonu osigay a 6 i byy dwukrotnie wysze ni odksztacenia niszczce rejestrowane na prbkach, co jest korzystne z punktu widzenia
bezpieczestwa konstrukcji. Przyjcie zbyt maych moliwoci odksztacania
si betonu wysokiej wytrzymaoci przy ciskaniu, jak np. w zaleceniach Model
Code 90 [4], powoduje znaczne zmniejszenie granicznych krzywizn elementw
konstrukcyjnych. Z tych powodw w modelu do analiz konstrukcji elbetowych
zaproponowano wiksz moliwo odksztacania si betonu przy ciskaniu. Zaoono odksztacenia ec1 odpowiadajce granicznej wytrzymaoci na ciskanie
fc rwne 6, aodksztacenia graniczne przy ciskaniu ecu rwne 12.
Krzywa naprenie-odksztacenie dla betonu przy rozciganiu ma przebieg
liniowy do granicznej wytrzymaoci na rozciganie ft. Zaoono na podstawie
pracy Lyndona iBalendrana [10], e modu sprystoci przy rozciganiu jest rwny
moduowi przy ciskaniu. Po osigniciu tej wartoci powstaj rysy w betonie
inastpuje kruchy spadek wytrzymaoci zwizany zpkaniem do wartoci wikszej lub rwnej 60% granicznej wytrzymaoci na rozciganie. Warto parametru
Tc powinna by dobrana z przedziau zamknitego Tc 0, 6; 1 . W wyniku przyczepnoci na odcinku midzy rysami beton przejmuje znaczce wielkoci napre
rozcigajcych stal zbrojeniow iwkonsekwencji konstrukcja elbetowa zwiksza
swoj sztywno. Taki efekt usztywnienia uwzgldniono przez zaoenie stopniowego, agodnego spadku wytrzymaoci na rozciganie do zera przy zniszczeniu
betonu przy rednich odksztaceniach rwnych: 0,8, gdy Tc = 0, 6 oraz 1,4,
gdy Tc = 1 .
2.1.3. Charakterystyka elementw skoczonych materiau matrycy
betonowej
W analizie konstrukcji betonowych zastosowanie elementw szeciociennych
jest korzystne ze wzgldu na zazwyczaj ortogonalny przebieg zbrojenia. Element
skoczony materiau matrycy betonowej jest definiowany przez izotropowe
waciwoci materiau i osiem punktw wzowych o trzech stopniach swobody
w kadym z nich, to jest przemieszczenia w punktach wzowych w kierunkach x , y, z .
W kadym elemencie skoczonym we wszystkich punktach numerycznego cakowania wtrzech paszczyznach lokalnego ukadu wsprzdnych prostopadych obliczane s odksztacenia i naprenia. Schemat elementu skoczonego i obliczeniowe
punkty numerycznego cakowania przedstawiono na Rys. 4.

12

Piotr Smarzewski

4
6

C8

K
1

z
I
y

C7

C5

N 3

C4

C6
C3

y
C1

C2

x
Rys. 4. Element skoczony materiau matrycy betonowej i punkty numerycznego cakowania
w tym elemencie.
Fig. 4. Finite element of the concrete matrix material and integration points in concrete solid
element.

Zaoony model rysy rozmytej umoliwia opis zarysowania w kadym punkcie numerycznego cakowania na trzech kierunkach prostopadych w przestrzeni
napre gwnych. Rysa powstaje wtedy, gdy rozcigajce naprenie gwne jest
wiksze od wytrzymaoci betonu na rozciganie. W graficznej reprezentacji wynikw zarysowanie jest przedstawione w postaci okrgu widocznego w kierunku
prostopadym do gwnego naprenia, jak zilustrowano na Rys. 5.

y
oznaczenie rysy

punkt numerycznego
cakowania

kierunek napre
gwnych

z
Rys. 5. Oznaczenie zarysowania.
Fig . 5. Cracking sign.

W nastpnej kolejnoci naprenia styczne do paszczyzny pierwszej rysy mog

wywoa drug i trzeci rys, ktra powstanie w punkcie numerycznego cakowania
w kierunku prostopadym do wywoujcej j odpowiedniej skadowej naprenia
gwnego. W stanie zarysowania lub zmiadenia betonu welemencie skoczonym
jest dodawana maa warto sztywnoci dla zachowania rwnowagi numerycznej.

13

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

2.1.4. Zwizki konstytutywne betonu

c
Macierz sprystoci [D ] dla materiau izotropowego jest przedstawiona
w postaci:

1 - n
c

n
c
n
c

Ec

D c =
0

(1 + nc )(1 - 2nc )
0

nc
1 - nc

nc

nc

nc
1 - nc

0
0
0
1 - 2nc
2

0
0
0
0
1 - 2nc
2
0

1 - 2nc

2
0
0
0

(3)

gdzie: Ec modu sprystoci betonu, nc wspczynnik Poissona.

W stanie zarysowania i miadenia macierz sztywnoci jest odpowiednio dostosowana do charakteru uszkodzenia. W modelowaniu numerycznym,
w ktrym posugujemy si rozmytym obrazem rys, konieczne jest zastosowanie opisu uwzgldniajcego cechy betonu po powstaniu rys. Powstanie rysy
w punkcie numerycznego cakowania opisuje zmodyfikowana macierz sztywnoci
z wprowadzon paszczyzn osabienia usytuowan w kierunku prostopadym do
powierzchni rysy. Parametr bt jest mnonikiem redukujcym nono na cinanie
przy obcieniu wywoujcym polizg w paszczynie prostopadej do powierzchni
rysy. Zaleno midzy napreniem a odksztaceniem dla materiau zarysowanego
w jednej paszczynie jest zapisana w postaci macierzowej:
Rt (1 + n )
c

Ec

1 - nc

nc

0
E
c
D ck =

1 - nc
c 1 + n
c

0
0

0
0

0
0

0
nc
1 - nc
1
1 - nc
0

bt
2

1
2

bt

(4)

w ktrej indeks ck opisuje macierz sztywnoci w ukadzie wsprzdnych z osi x ck ,

analogicznym z kierunkiem napre gwnych. Interpretacj graficzn moduu
osabienia Rt i mnonika sztywnoci strefy rozciganej w fazie zarysowania Tc
przy uwzgldnieniu napre relaksacyjnych po zarysowaniu przedstawiono na
Rys. 3b.
Podczas zamykania si rysy w macierzy Dcck jest wprowadzony parametr

cinania bc :

14

Piotr Smarzewski

1 - n
c

n
c
n
c

Ec
D ck =
0
c
(1 + nc )(1 - 2nc )

nc
1 - nc
nc

nc
nc
1 - nc

0
0
0

0
0
0

bc (1 - 2nc )
2

0
1 - 2nc
2
0

0
(5)

bc (1 - 2nc )

2
0
0
0

Macierz sztywnoci dla betonu zarysowanego w dwch i trzech paszczyznach

jest postaci:
Rt

E
c

D ck = E
c 0
c

Rt
Ec
0

2 (1 + nc )

2 (1 + nc )

bt

0
bt

bt

2 (1 + nc )

(6)

a w przypadku, gdy rysy zamykane s w dwch i trzech paszczyznach to zaleno
jest wyraona w postaci macierzowej (5).
Rozwarcie lub zamknicie rysy w punkcie numerycznego cakowania zaley
od znaku odksztacenia przy zarysowaniu eckck . Miadenie betonu w punkcie
numerycznego cakowania powstaje, gdy ulega on zniszczeniu przy jednoosiowym,
dwuosiowym lub trjosiowym ciskaniu. Miadenie w elemencie skoczonym
jest opisane zgodnie zzaoeniami teorii plastycznego pynicia jako kocowy stan
procesu osabienia materiaowego przy ciskaniu.

2.2. Modelowanie waciwoci stali zbrojeniowej

W konstrukcjach betonowych stal jest uywana w postaci prtw zbrojeniowych. Upraszcza to znacznie problem modelu materiaowego stali do jednoosiowego
stanu naprenia. W obliczeniach numerycznych zaoono model materiaowy stali
zbrojeniowej sprysto-plastyczny o identycznych charakterystykach przy rozciganiu i ciskaniu. Na Rys. 6 przedstawiono modele materiaowe stali zastosowane
w analizie konstrukcyjnej ustrojw elbetowych. Dla pyt stalowych usytuowanych
w miejscach podparcia i przyoenia siy skupionej zaoono model materiaowy
liniowo-sprysty.

15

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

Vs

fsc

ET

fy
1

Es
Hs

Hsu

ciskanie

Hy
Hy

Hsu

Hs

Es

rozciganie
1

fy

ET
2

fst
Vs

Rys. 6. Wykresy naprenie-odksztacenie dla stali zbrojeniowej zastosowane w analizach modelowych belek elbetowych: linia 1 materia sprysto idealnie plastyczny, linia 2 materia sprysto plastyczny ze wzmocnieniem.
Fig. 6. Stress-strain curve for steel reinforcement used for the analyses reinforced concrete beam
models: line1 elastic perfectly plastic material, line 2 elastic plastic material with
hardening.

W modelowaniu stali zbrojeniowej zastosowano przestrzenny element

prtowy zilustrowany na Rys. 7, posiadajcy dwa punkty wzowe o trzech stopniach swobody.

y
I

x
z

Rys. 7. Element skoczony stali zbrojeniowej.

Fig. 7. Finite element of the steel reinforcement.

Szeciocienny element skoczony stali zastosowany do modelowania pyt na

podporze belki i w strefie przyoenia siy skupionej odpowiada elementowi przedstawionemu na Rys.4.

16

Piotr Smarzewski

3. Metoda analizy
3.1. Modele elementu elbetowego
W modelowaniu belek zastosowano model zbrojenia dyskretnego welemencie
betonowym. Siatk przestrzennych elementw skoczonych prtw zbrojeniowych
powizano z siatk elementw skoczonych matrycy betonowej poprzez modelowanie zgodnoci przemieszcze wzw wsplnych obydwu siatek, Rys.8. Dla tak
dyskretyzowanego ustroju macierz sztywnoci jest sum sztywnoci elementw
skoczonych matrycy betonowej isztywnoci elementw skoczonych zbrojenia.
element skoczony materiau
matrycy betonowej

C8

C7

C5
C4

C6
C3

S1

C1
C2

element skoczony
stali zbrojeniowej

S2

Rys. 8. Poczenie elementu skoczonego z betonu z elementem stalowym.

Fig. 8. Connectivity concrete solid and steel link finite elements.

3.2. Warunki brzegowe i obcienie zastpcze

Warunki brzegowe wprowadzono w dwch paszczyznach symetrii belki. Na
Rys. 9 przedstawiono warunki brzegowe w analizowanych modelach numerycznych.
y

ograniczenie
w kierunku x

Rys. 9. Warunki brzegowe w paszczyznach symetrii dla belki BP-1a.

Fig. 9. Boundary conditions for planes of symmetry use of a beam BP-1a.

Warunki brzegowe na podporach modelowano jako poziome pyty stalowe

przekazujce siy wzowe elementw materiau matrycy betonowej na poprzeczny

17

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

waek stalowy umoliwiajcy obrt belki w paszczynie zginania. Obcienie si

skupion F jest przyoone za porednictwem poziomej pyty stalowej. Przyjto
rwnomierny rozkad siy w wzach w kierunku poprzecznej osi symetrii pyty
stalowej. Przykadowe warunki na podporze i w strefie obcienia zilustrowano na
Rys. 10.
obcienie przyoone
w wzach pyty

A
walec na podporze
z moliwoci obrotu
w paszczynie (x,y)

Rys. 10. Warunki brzegowe na podporze i w strefie przyoenia obcienia dla belki BP-1a.
Fig. 10. Boundary conditions for support and at the loading plate use of a beam BP-1a.

3.3. Metody numeryczne rozwizania ukadu rwna rwnowagi

3.3.1. Metoda Newtona-Raphsona
Metoda Newtona-Raphsona przedstawiona graficznie na Rys. 11 jest procesem iteracyjnego rozwizywania rwna nieliniowych postaci:

{Du } = {F } - {F }

(7)

{u } = {u } + {Du }

(8)

K T
i
i +1

nr

K macierz sztywnoci stycznej, i indeks odpowiadajcy numerowi kroku

przyrostowego, Fi nr wektor wewntrznych si wzowych odpowiadajcych
stanowi naprenia panujcemu w dyskretyzowanym ukadzie.
Macierz K iT i wektor Fi nr obliczono na podstawie wartoci wektora prze
mieszczenia {ui } .
T
i

{ }

{ }

18

Piotr Smarzewski

Fi+1

nr

Fi

K
K

nr

ui

T
i

'ui

T
i+2

[K T]=0

T
i+1

iteracja 3

nr

iteracja 2

Fi+2

iteracja 1

obcienie, F

Fa

'ui+1
'ui+2
ui+1

ui+2 ui+3
przemieszczenie, u

Rys. 11. Metoda Newtona-Raphsona.

Fig. 11. Newton-Raphson solution.

3.3.2. Metoda Newtona-Raphsona ze spadkiem adaptacyjnym

Metoda spadku adaptacyjnego przedstawiona w pracy Eggerta i in. [7] polega
na zmianie cieki rozwizania w pobliu punktu granicznego i poruszaniu si
wstecz wzdu siecznej a do szybkiego uzyskania zbienoci rozwizania numerycznego.
Macierz sztywnoci w rwnaniu Newtona-Raphsona (7) jest opisana jako
suma dwch macierzy:
K T = x K S + (1 - x ) K T

i

(9)

K S macierz sztywnoci siecznej, K T macierz sztywnoci stycznej, x para

metr spadku adaptacyjnego.
Metoda polega na uzgodnieniu parametru spadku adaptacyjnego x podczas
iteracji rwnowagi. Macierz sztywnoci siecznej jest generowana w metodzie numerycznej w wyniku rozwizywania nieliniowych zagadnie dotyczcych uplastycznienia materiau, sztywnoci konstrukcji z duymi odksztaceniami, zmiadenia
betonu z uwzgldnieniem napre relaksacyjnych po zarysowaniu.
3.3.3. Metoda Crisfielda
W przedstawionej na Rys. 12 metodzie numerycznej dugoci uku Crisfielda
rwnanie (7) uzaleniono od parametru obcienia l :

19

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

{Du } = l {F } - {F }

K T
i

nr

(10)

'u 1
'O'u 1

'O

II

iteracja 1 (u 1, O1F )
a
iteracja 2 (u 2, O2F )
a
iteracja 3 (u 3, O3F )
a

cieka rwnowagi
nowy punkt zbienoci

'OF

'OF 'O F a

a

T
i

'l

ukowa powierzchnia
ograniczajca

obcienie, OF

F1

nr

F3

nr

poprzedni punkt
a
zbienoci (u 0, O0F )

O F

u0

'u 1
'u 2

przemieszczenie, u

'u 3
Rys. 12. Metoda dugoci uku Crisfielda [5].
Fig. 12. Crisfield arc-length method [5].

W metodzie tej zmienny parametr obcienia l poszukiwany w rwnaniach

rwnowagi wprocedurze elementw skoczonych jest wprowadzony z przedziau
-1, 1 . Rwnanie wporednim kroku obcienia jest postaci:
K T
i

{Du } - Dl {F } = (l
a

{ } { }

+ Dli ) F a - Fi nr

(11)

Dl parametr przyrostu obcienia.

Na podstawie rwnania (11) poszukiwany wektor przyrostu przemieszczenia
Du
{ i } zoony z dwch skadowych opisano jako:

{Du } = Dl {Du } + {Du }

I
i

II
i

(12)

{Du } wektor przyrostu przemieszczenia wywoany jednostkowym parametrem

obcienia, {Du } wektor przyrostu przemieszczenia w metodzie Newtona-RaI
i

II
i

phsona.
Parametr przyrostu obcienia Dl okrelono wg rwnania dugoci uku:

20

Piotr Smarzewski

li2 = Dli2 + b 2 {Dun }

{Du }

(13)

b parametr skalowania, Dun suma przyrostw przemieszczenia Dui w biecym kroku iteracyjnym.
Obliczenia parametru Dl przeprowadzono w oparciu o zasad prostopadoci:

{Du }
+ {Du } {Du }

ri - {Dun }

Dl =

b 2 Dli

II
i

(14)

I
i

ri niezrwnowaony parametr otrzymywany w wyniku skalarnego mnoenia

wektora normalnego i stycznego.

4. Dowiadczenia numeryczne belek elbetowych z betonu

o wysokiej wytrzymaoci
W numerycznych modelach przestrzennych belek elbetowych z betonu wysokiej wytrzymaoci zastosowano wymiary elementw oraz waciwoci materiaw
jak dla wolnopodpartych belek prostoktnych BP-1a, BP-1b badanych przez Kamisk. Wszystkie elementy wykonano z betonu o wytrzymaoci fc=70-80 MPa.
Wymiary i przekrj poprzeczny belek wraz z ukadem zbrojenia ischematem
obcienia przedstawiono na Rys. 13.
BP-1a
F

blacha stalowa
80 x 150 x 20

300

I10

I10
9 x 100

7 x 200

800

1400

200

20

9 x 100

strzemiona I

800

3000

I6

200

280
300

blacha stalowa
80 x 150 x 20

BP-1b
F

blacha stalowa
80 x 150 x 20

I10
300

I10

blacha stalowa
80 x 150 x 20
9 x 100
800
200

150

strzemiona I
9 x 100

1400
3000

800
200

Rys. 13. Wymiary i przekrj poprzeczny belek BP-1 wraz z ukadem zbrojenia ischematem obcienia.
Fig. 13. Dimensions and cross-section of BP-1 beams with reinforcement and loading arrangements.

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

21

Waciwoci materiaw konstrukcyjnych ustalone dowiadczalnie przez

Kamisk okrelaj nastpujce parametry modeli konstytutywnych podane
w kolejnoci dla belek BP-1a, BP-1b:
BETON WYSOKIEJ WYTRZYMAOCI
wytrzymao na ciskanie w jednoosiowym stanie naprenia fc =81,2MPa,
72,8MPa,
modu sprystoci Ec = 35300 MPa, 34000 MPa,
wytrzymao na rozciganie w jednoosiowym stanie naprenia
ft =5,23MPa, 4,73MPa,
wspczynnik Poissona nc = 0,15,
gsto betonu rc = 2600 kg/m3,
graniczne odksztacenia w fazie wzmocnienia sprysto-plastycznego
ec1 = 6,
graniczne odksztacenia w fazie osabienia ecu = 12,
parametr nonoci na cinanie dla rozwarcia rys bt =0,5,
parametr nonoci na cinanie dla zamknicia si rys bc = 0,99.
STAL ZBROJENIOWA
modu sprystoci dla f 10 ze stali A-III Es =194 GPa, dla f 6 ze stali A-II
Es =201GPa,
granica plastycznoci dla f 10 ze stali A-III fy =420MPa, dla f 6 ze stali A-II
fy =353MPa,
wytrzymao stali na rozciganie i ciskanie dla f 10 ze stali A-III
fst =624MPa, dla f 6 ze stali A-II fst =466MPa,
graniczne odksztacenia w zakresie plastycznoci dla f 10 ze stali A-III
esu =116, dla f 6 ze stali A-II esu =75,
modu odksztacenia plastycznego dla f 10 ze stali A-III ET =1792,1MPa,
dla f 6 ze stali A-II ET =1542,8MPa,
wspczynnik Poissona ns = 0,3,
gsto stali rs = 7800 kg/m3.
STAL PYT PODPOROWYCH I PYT PRZEKAZUJCYCH OBCIENIE
modu sprystoci Es = 210 GPa,
wspczynnik Poissona ns = 0,3,
gsto stali rs = 7800 kg/m3.
Uwzgldniajc podun symetri elementu, modelowano belki o dugoci
1700 mm, szerokoci 150 mm i wysokoci 300 mm. Na Rys. 14 przedstawiono
podzia belek BP-1a i BP-1b na elementy skoczone z zaznaczonymi punktami
obserwacji zmian przemieszczenia i odksztacenia.

22

Piotr Smarzewski
element betonowy
20 x 25 x 25

BP-1a

element pyty stalowej

w miejscu przyoenia
obcienia: 20 x 25 x 20

Hc
Hs

Hc

ud
BP-1b
Hc

Hs
ud

Hs
ud
element pyty stalowej na
podporze: 20 x 25 x 20

Rys. 14. Podzia belek BP-1 na elementy skoczone z oznaczonymi punktami obserwacji zmian
przemieszczenia i odksztacenia.
Fig. 14. FEM discretization for BP-1 beams with appointed items of observation of variations
deflection and strain.

4.1. Wyniki dowiadcze numerycznych

4.1.1. Analiza stanu zarysowania
Na Rys. 15 przedstawiono zestawienie obrazu rzeczywistego zarysowania dla
caej belki znumerycznym obrazem rys rozmytych dla lewej poowy belki przy tym
samym poziomie obcienia.
F = 23 kN

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

23

Metoda Newtona-Raphsona ze spadkiem adaptacyjnym [N-R ad]

Metoda dugoci uku Crisfielda [A-L]

Metoda Newtona-Raphsona ze spadkiem adaptacyjnym [N-R ad]

Metoda dugoci uku Crisfielda [A-L]

Rys. 15. Eksperymentalny i numeryczny obraz zarysowania belek BP-1.

Fig. 15. Experimental and numerical of crack patterns for BP-1 beams.

Otrzymane wyniki numeryczne obszarw zarysowanych s jakociowo zgodne,

co do usytuowania, kierunku i koncentracji z wynikami dowiadczalnymi, przy
czym zaobserwowano nieznacznie wiksze obszary rys w kierunku podpory w przypadku wynikw numerycznych. Zarwno wbelkach modelowych, jak idowiadczalnych o niskim stopniu zbrojenia BP-1a na odcinku czystego zginania ukad
gwnych rys dokadnie pokrywa si z ukadem strzemion. Ponadto uzyskane
numerycznie obrazy rys rozmytych potwierdzaj tendencj o ksztatowaniu si
rys zbiorczych w elementach z betonu o wysokiej wytrzymaoci, zaobserwowan
rwnie w badaniach dowiadczalnych, ktre praktycznie uniemoliwiaj ustalenie redniego rozstawu pomidzy rysami. W wyniku braku strzemion wmodelowych, jak i dowiadczalnych belkach BP-1b oniskim stopniu zbrojenia na odcinku
czystego zginania ukad rys jest przypadkowy.

24

Piotr Smarzewski

Numerycznie obrazy rys rozmytych uzyskane przy wykorzystaniu metody

dugoci uku Crisfielda najlepiej odzwierciedlaj rzeczywisty obraz zarysowania.
Niedokadnoci wobszarach rys, zwizane z ich znacznym zagszczeniem, mona
prawdopodobnie wyeliminowa poprzez redukcj minimalnego kroku przyrostu
obcienia, co rwnoczenie spowoduje znaczne wyduenie czasu trwania oblicze numerycznych. Niewtpliwie tak uzyskane wyniki bdzie charakteryzowa
wiksza dokadno, gdy zostan uwzgldnione wszystkie fazy pracy zginanych
belek elbetowych, poprawiona bdzie lokalizacja rys pierwotnych z rwnoczesnym
uzyskaniem wskich obszarw rys rozmytych we wszystkich etapach obcienia.
4.1.2. Analiza stanu odksztacenia i naprenia
Do obserwacji zmian odksztacenia betonu w zalenoci od obcienia przyjto
punkt na grnej krawdzi w przekroju rodkowym belek BP, natomiast do rejestracji
zmian odksztacenia stali w zalenoci od obcienia przyjto punkt w poziomie
prta podunego wstrefie rozciganej w przekroju rodkowym belek, Rys. 14. Na
Rys. 16 przedstawiony jest rozwj odksztace skrajnych wkien strefy ciskanej
betonu wrodku dowiadczalnych belek BP i w ich modelach numerycznych.
Metoda N-R ad
Metoda A-L
BP-1a
32

32

28

28
MES

24

20
16

16

Kamiska

12

12

Kamiska

8
4

4
0

MES

20

F[kN]

F[kN]

24

-1

-2

-3

-4

-1

-2

-3

-4

Hc>]

Hc>]

BP-1b
32

32

28

28
24

MES

20

Kamiska

F[kN]

F[kN]

24

16

20
16

12

12

-1

-2
Hc>]

-3

MES
Kamiska

-1

-2

-3

Hc>]

Rys. 16. Porwnanie rozwoju odksztace skrajnych wkien strefy ciskanej betonu w rodku
belek BP-1.
Fig. 16. Comparison of development of strain in extreme fibres of the concrete compression zone
for BP-1 beams at midspan.

25

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

Z kolei na Rys. 17 prezentowane s wykresy zalenoci odksztacenia prta

podunego strefy rozciganej w funkcji obcienia F w rodku eksperymentalnych
belek BP i w ich modelach numerycznych. W przypadku krzywych dowiadczalnych
belek BP-1 przedstawiono rwnie gazie odcienia elementu zarejestrowane
w chwili wyczerpania moliwoci stanowiska badawczego do dalszego odksztacania si elementw o niskim stopniu zbrojenia.
Metoda N-R ad
Metoda A-L
BP-1a
32

32

28

28
MES

24

20
16

Kamiska

12

4
0

10

20

30

40

Kamiska

16

12

MES

20

F[kN]

F[kN]

24

50

10

20

30

40

50

60

70

Hs>]

Hs>]

BP-1b
32

32

28

28
MES

24

Kamiska

20

F[kN]

F[kN]

24

16
12

Kamiska

16
12

MES

20

10

20

30
Hs>]

40

50

10

20

30

40

50

Hs>]

Rys. 17. Porwnanie rozwoju odksztace prta podunego strefy rozciganej w rodku belek
BP-1.
Fig. 17. Comparison of development of strain in longitudinal bar of the tension zone for BP-1
beams at midspan.

Wykresy obcienie-odksztacenie stali zbrojeniowej w rodku belki charakteryzuj si zgodnym przebiegiem z krzywymi eksperymentalnymi. W obszarze
zachowania liniowo-sprystego odksztacenia prta podunego okrelone numerycznie s prawie identyczne zpomierzonymi dowiadczalnie. Niezgodnoci pomidzy wynikami numerycznymi idowiadczalnymi dla betonu ciskanego izbrojenia
rozciganego obserwuje si w fazie sprysto-plastycznej pracy belki po zarysowaniu betonu, a nastpnie po uplastycznieniu zbrojenia. Na wykresach otrzymanych
w wyniku oblicze numerycznych metod dugoci uku [A-L] widoczny jest
charakterystyczny nieznaczny spadek obcienia w chwili powstania pierwszych
rys. Wyranie widoczne jest zaamanie wykresw zwizane z uplastycznieniem
zbrojenia rozciganego.

26

Piotr Smarzewski

4.1.3. Analiza nonoci i stanu przemieszczenia

Na Rys. 18 zilustrowano porwnania nieliniowych zalenoci obcienieprzemieszczenie pionowe w rodku belek otrzymane w analizach numerycznych
idowiadczeniach.
W obszarze napre sprystych i po zarysowaniu modelowa belka charakteryzuje si prawie tak sam sztywnoci jak belka eksperymentalna, gdy w betonie o wysokiej wytrzymaoci tworzy si mniej mikrorys, co przejawia si bardziej
gwatownym pkaniem.
Metoda N-R ad
Metoda A-L
BP-1a
32

32

28

28
MES

24

20

F[kN]

F[kN]

24

16
Kamiska

12

20
16
12

40

80

120

160

Kamiska

MES

200

40

80

120

160

200

160

200

ud [mm]

ud [mm]

BP-1b
32

32

28

28
MES

20
16

16
12

4
0

40

80

120

ud [mm]

160

200

Kamiska

20

12

MES

24

Kamiska

F[kN]

F[kN]

24

40

80

120

ud [mm]

Rys. 18. Porwnanie zalenoci przemieszczenia pionowego w rodku belki od obcienia.

Fig. 18. Comparison of relationship load-deflection at midspan for beam.

Drobne rnice dotycz wartoci obcienia rysujcego i fazy powstania uplastycznienia stali zbrojeniowej. Na wykresie obcienie-przemieszczenie faza uplastycznienia zbrojenia opisana jest standardowo, przez nage zmniejszenie sztywnoci belki. Zastosowane metody przyrostowo-iteracyjne: zarwno technika ustalania spadku adaptacyjnego (N-R ad adaptive descent), jak i dugoci uku Crisfielda (A-L arc-length) daj zadowalajce wyniki numeryczne, jakociowo zgodne
z wynikami eksperymentw.
Ostatnio przeprowadzane badania belek elbetowych przy wykorzystaniu
precyzyjnej aparatury pomiarowej [12] dowodz, e skutki pkni belki w strefie

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

27

rozciganej nie s kompensowane przez spryste waciwoci stali i plastyczno betonu w strefie ciskanej. W zwizku z tym na krzywej zalenoci obcienie-ugicie obserwowane s efekty osabienia w postaci gwatownych spadkw
obcienia. Takie efekty w obliczeniach numerycznych uzyskano przy zastosowaniu
algorytmu obliczeniowego Crisfielda umoliwiajcego wygenerowanie kompletnej
cieki rozwizania z lokalnymi spadkami sztywnoci i globalnym osabieniem
konstrukcji. Ponadto algorytm ten charakteryzuje dua efektywno, a zmienny
krok przyrostu obcienia i prawidowo dobrane parametry dugoci uku gwarantuj znaczne skrcenie czasu oblicze i uzyskanie bardzo dokadnego rozwizania
numerycznego.

5. Wnioski z dowiadcze numerycznych

5.1. Wnioski dotyczce analizy zachowania belek elbetowych
1. Obliczenia numeryczne wykonano dla sprysto-idealnie plastycznego modelu
stali zbrojeniowej oraz sprysto-kruchego modelu betonu z osabieniem przy
rozciganiu. Natomiast przy ciskaniu wykorzystano autorsk propozycj sprysto-plastycznego modelu betonu z wytrzymaoci resztkow.
2. Zachowanie numerycznych modeli belek elbetowych opisywane zalenoci
obcienie-ugicie w rodku rozpitoci wskazuje na bardzo dobr zgodno
z wynikami dowiadczalnymi w caym zakresie obcienia. Z eksperymentw
numerycznych przeprowadzonych dla belek elbetowych wynika zaleno
wytenia konstrukcji od stopnia zbrojenia i sposobu jego rozkadu w materiale
matrycy betonowej wcaym zakresie pracy konstrukcji.
3. We wszystkich przypadkach rnice pomidzy obcieniami granicznymi uzyskanymi wobliczeniach numerycznych a wynikami dowiadczalnymi nie przekraczaj 5%. Najmniejszy rozrzut wynikw jest charakterystyczny dla belek rozwizywanych metod dugoci uku Crisfielda.
4. W przedstawionych zestawieniach rzeczywistych obrazw zarysowania belek
elbetowych znumerycznymi obrazami rys rozmytych przy tych samych poziomach obcienia obserwowana jest bardzo dobra zgodno wynikw. Schematy
zarysowania uzyskane w rozwizaniu numerycznym jakociowo dobrze odpowiadaj opisom mechanizmu zniszczenia w belkach dowiadczalnych. Model
rysy rozmytej jest odpowiednim modelem numerycznym dla obrazowania
mechanizmu zniszczenia zginanych belek elbetowych w strefach zarysowania
i miadenia. Ponadto jest szczeglnie atrakcyjny dla projektantw w sytuacji,
gdy wymagane jest dokadne ustalenie ugicia elementu konstrukcyjnego dla
zadanego obcienia.
5. Numeryczne modele belek charakteryzuj si nieznacznie wiksz sztywnoci
od belek dowiadczalnych. Wiksza sztywno numerycznego modelu belki jest
najprawdopodobniej wywoana przez kilka czynnikw, m.in.: (1)homogeniczno modelu konstytutywnego betonu nie uwzgldniajcego wszystkich efektw fizycznych zwizanych z procesami mikrozarysowania i rozwoju dyslokacji
w paszczyznach styku ziaren kruszywa i stwardniaego zaczynu cementowego,
(2) zaoenie idealnej przyczepnoci pomidzy betonem i stal zbrojeniow
wmodelu numerycznym belki wwzach wsplnych siatki podziau elementw

28

Piotr Smarzewski

materiau matrycy betonowej i stali zbrojeniowej, nie uwzgldnienie efektu klockujcego w prtach stalowych, przyczepnoci w styku, polizgu zbrojenia.

5.2. Wnioski dotyczce modelowania belek elbetowych

1. W modelowaniu belek elbetowych powinny by stosowane uproszczenia zapewniajce efektywno uzyskania rozwizania: (1)wykorzystanie symetrii elementw konstrukcyjnych, (2)lokalizowanie elementw skoczonych stali zbrojeniowej zgodnie zsiatk podziau elementw skoczonych materiau matrycy betonowej.
2. Modelowanie pyt stalowych w miejscach podparcia i przyoenia obcie
skupionych odzwierciedla warunki rzeczywiste i jest podstawowym czynnikiem
zapewniajcym zgodnoci wynikw numerycznych z wynikami dowiadczalnymi.
3. Modele numeryczne elementw elbetowych uwzgldniajce fizyczne nieliniowoci materiaw s podatne na numeryczne niestabilnoci rozwizania.
W kadym elemencie skoczonym moe powsta stan zarysowania lub zmiadenia womiu punktach numerycznego cakowania na trzech kierunkach prostopadych. W tych przypadkach w elemencie zmiadonym lub zarysowanym
w kierunku prostopadym do paszczyzny powstania rysy jest wprowadzony
parametr sztywnoci o maej wartoci w celu zachowania rwnowagi numerycznej welemencie skoczonym.
4. Rzd rozwizania odpowiada analizie duych odksztace. W wyniku uwzgldnienia nieliniowych efektw geometrycznych w belkach elbetowych otrzymano
lepsz zgodno wynikw numerycznych z dowiadczalnymi, wyranie dostrzegaln w fazie po uplastycznieniu stali zbrojeniowej.
5. W pocztkowym etapie modelowania naley ustali sposb podziau na
elementy skoczone i zbada zbieno rozwizania. W analizach nieliniowego
zachowania numerycznych modeli konstrukcji elbetowych zbyt drobna siatka
moe powodowa numeryczne niestabilnoci. Z drugiej jednak strony przyjcie zbyt duej siatki moe skutkowa uzyskaniem niedokadnych wynikw.
W betonie, w chwili powstania rysy lub grupy rys ich dugo w wielu przypadkach jest wiksza od maksymalnego wymiaru kruszywa. W zwizku z powyszym,
wymiary elementu skoczonego materiau matrycy betonowej powinny by co
najmniej dwa, trzy razy wiksze od maksymalnego wymiaru ziarna kruszywa
w celu uzyskania poprawnego i realnego modelu zarysowania rozmytego.
6. W analizie nieliniowego zachowania belek elbetowych naley przyj parametr
wzmacniajcy zarysowany element betonowy po zarysowaniu. Dla rys zamknitych warto przyjtego parametru powinna by nieznacznie mniejsza lub rwna
1, a dla rys otwartych powinna by dobrana zprzedziau od 0,05 do 0,5.
7. W obliczeniach do rozwizywania zagadnie niesprystych wykorzystano rne
metody numeryczne. Trudnoci w otrzymaniu rozwizania zbienego obserwowano przy sterowaniu obcieniem i zaoeniu zbyt duych przyrostw obcienia. Pozytywnie zweryfikowano przydatno zastosowania metody dugoci uku
w analizach przestrzennych modeli belek elbetowych przy uwzgldnieniu osabienia odksztaceniowego konstrukcji przy ciskaniu i zesztywnienia przy rozciganiu. Uzyskano kompletne cieki obcienie-przemieszczenie wykazujce

Analiza numeryczna niesprystych belek elbetowych...

29

potwierdzone dowiadczalnie lokalne osabienie konstrukcji elbetowej. Otrzymany cigliwy opis zniszczenia belek elbetowych jest charakterystyczny przy
niskim stopniu zbrojenia.
8. W analizie nieliniowego zachowania belki elbetowej, cakowite obcienie przyoone wmodelu powinno by podzielone na okrelon liczb maych przyrostw obcienia wcharakterystycznych fazach pracy belki elbetowej: powstawaniu rys, uplastycznieniu stali zbrojeniowej, przy osiganiu granicznej nonoci.
Zastosowanie zmiennej wartoci przyrostu obcienia w poszczeglnych fazach
pracy belki zapewnia popraw zbienoci rozwizania i skraca czas wykonania
oblicze numerycznych.

Literatura
[1] Atcin P.C., High-Performance Concrete, E & FN SPON, 1998.
[2] Bathe K.J., Finite Element Procedures, Prentice-Hall Inc., Upper Saddle River, New Jersey,
1996.
[3] Bonet J., Wood R.D., Nonlinear Continuum Mechanics for Finite Element Analysis,
Cambridge University Press, 1997.
[4] Comit Euro-Internacional du Beton, High Performance Concrete. Recommended to the
Model Code 90. Research Need, Bulletin dInformation, Nr 228, 1995.
[5] Crisfield M.A., An arc-length method including line searches and accelerations, International Journal for Numerical Methods in Engineering, 19, s. 1269-1289, 1983.
[6] Crisfield M.A., Non-linear Finite Element Analysis of Solids and Structures, John Wiley &
Sons, Inc., 2000.
[7] Eggert, G.M., Dawson, P.R., Mathur K.K., An Adaptive Descent Method for Nonlinear
Viscoplasticity, International Journal for Numerical Methods in Engineering, Vol. 31,
s. 1031-1054, 1991.
[8] Kamiska M.E., Dowiadczalne badania elbetowych elementw prtowych z betonu
wysokiej wytrzymaoci, KILiW, PAN, d, 1999.
[9] Kleiber M., Metoda elementw skoczonych w nieliniowej mechanice kontinuum, Wyd.
PAN, Warszawa-Pozna, 1985.
[10] Lyndon F.D., Balendran R.V., Some observations on elastic properties of plain concrete,
Cement and Concrete Research, 16, Nr 3, s. 314-324, 1986.
[11] Pecce M., Fabbrocino G., Plastic Rotation Capacity of Beams in Normal and High-Performance Concrete, ACI Structural Journal, s. 290-296, March-April 1999.
[12] Rashid M.A., Mansur M.A., Reinforced High-Strength Concrete Beams in Flexure, ACI
Structural Journal, Vol. 102, Nr 3, s. 462-471, May-June 2005.
[13] Smarzewski P., Modelowanie mechanizmu zniszczenia belek elbetowych z betonu wysokiej wytrzymaoci, Praca doktorska. Politechnika Lubelska, 2008.
[14] Smarzewski P., Stolarski A., Modelowanie zachowania niesprystej belki elbetowej,
Biuletyn WAT, Vol. LVI, Nr 2, str. 147-166, 2007.
[15] Taerwe L.R., Brittleness versus Ductility of High Strength Concrete, Structural Engineering
Journal, 4, s.40-45, 1991.
[16] Willam K.J., Warnke E.P., Constitutive Model for the Triaxial Behavior of Concrete, Proceedings, International Association for Bridge and Structural Engineering, Vol. 19, ISMES,
Bergamo, Italy, 1975.
[17] Zienkiewicz O.C., Taylor R.L., The Finite Element Method, Fifth Edition, Butterworth
Heinemann, 2000.

30

Piotr Smarzewski

Numerical analysis of inelastic

reinforced high-strength concrete beams
with low reinforcement ratio
Piotr Smarzewski
Lublin University of Technology, Faculty of Civil and Sanitary Engineering,
Department of Civil Engineering,
Nadbystrzycka 40, 20-618 Lublin, e-mail: p.smarzewski@pollub.pl

Abstract: Numerical modelling of flexural behavior of the reinforced highstrength concrete beams with low reinforcement ratio is discussed in this paper.
Modelling mechanism of failure reinforced concrete beams under static load, static
deformation processes of the reinforced high-strength concrete beams with regard
to the physical nonlinearities of the structural materials (i.e. concrete and reinforcement steel) were developed using finite element analysis. The comparison of the
numerical and experimental results as well as theoretical solutions, were presented.
The compared results indicate correctness of the constitutive models of the structural
materials: concrete and reinforcing steel and effectiveness of the solution method.
Key words: finite element method, reinforced concrete members, beams.