Professional Documents
Culture Documents
O ato de comunicao
EMIOR
(Comunicador/codific
ador)
CONTEXTO (Referentes,
circunstncias, ambientao).
MENAGEM
(Informao/comunicao).
CANAL (Contacto,
meio/veculo).
RECEPTOR
(Recebedor/decodificador).
LINGUAGEM (conjunto de
smbolos).
FALA (realizao concreta
da lngua).
2. LETRA E FONEMA
No se pode confundir os conceitos de letra e fonema. O fonema uma
unidade sonora; a letra um sinal grfico ou unidade grfica. O fonema pertence
ao mundo dos sons ou lngua falada e a letra pertence ao mundo da escrita ou
lngua escrita.
2.1 Letras e fonemas do portugus
2.1.1 Vogais
a - //: casa, faca, mata, etc .
a - //: ma, campo, antes, cho, etc.
e - //: medo, beb, cedo, etc.
e - /e/: tempo, gente, cimento, etc.
e - //: teto, alcatia , lerdo, etc.
i - /i/: difcil, aqui, sagi etc.
2.1.2 Consoantes
b - /b/: barco, beber, bule, etc.
c - /qu/: cada, coca, coco, coc, cozinha,
etc.
d - /d/: dente, dado, doce, etc.
f - /f/: fato, famlia, faca, etc.
g - /gu/: goteira, ganso, gato, foguete, etc.
g - /j/: gelia, gente, gesto, girafa, giz, gria,
girassol, etc.
j - /j/: jeito, jenipapo, janeiro, jeito, jurubeba,
etc.
l - /l/: lado, leite, liturgia, etc.
lh - /lh/: galho, alho, atalho, etc.
m - /m/: mala, mulher, mata, moda, etc.
n - /n/: nota, nada, noite, no, etc.
nh - /nh/: sonho, ninho, senhor, pinheiro,
etc.
p - /p/: pico, poeta, pipa, piada, etc.
q /qu/: quadro, quando, que, toques,
cocada, coca-cola, coice, cada, etc.
rr - /rr/: carro, guerra, carroa, garrancho,
carranca, etc., etc.
3.2 Consoantes
b /b/: bb, bru, b, abl.
d /d/: dara, daradara, dbl, abl.
f /f/: f, fnuk, funfun, abl.
g /gu/: gr, giri, gfr, abl.
4. FONEMA E LABA
4.1 Fonema
Fonema a menor unidade sonora de uma lngua que no contm
significado, isoladamente, mas estabelece distino de significado entre as palavras.
No Yorb, essa distino exemplificada em palavras como: tab (ou)/tbi (ser
grande; grande); h (trancar)/ho(descascar); yar (pentear o cabelo)/yar (retaliar,
vingar); gb (cavar)/gb (escutar, ouvir), etc.
o sete os fonemas voclicos orais, exemplificados nos seguintes
vocbulos: bb (pai), il (casa), il (cho). oj (olho), ba (rei), or (cabea), tt
(frio, verde; molhado; calmo, manso), etc.
A nasalizao da vogal realizada atravs da letra N como nestas palavras:
ran (carne), yen (aquele/aquela). mkunrin (filho), wn (eles/elas), ibsn
(cama) etc.
No possui o som de j, como nas palavras: gelo, gente, girafa, giz etc. um som
produzido na garganta, como nas palavras: guerra, garapa, garfo, gato, etc.
Exemplos: gg (garganta), gr (corajosamente), gs (sul), etc.
2.
Nas palavras terminadas por vogal nasal, e que antes dela venha um M ou
um N, elimina-se o N final das vogais nasais AN ou ON na lngua escrita;
retomando porm, o som nasal que o N representava quando expressa na
lngua oral. Exemplos: na (onan), in (inan), m (omon), m (mon),
NOTA MUICAI
D MI
MI MI
D
D
MI
R
MI
MI
R R
RE MI
D R
D MI
R MI
R D
R R
R D
D D
R R
R MI
R MI
D D
D MI
R DO
MI
D
RE
IGNIFICADO
Retorno, volta; chegado
Metade, meio.
Retornar, chegar; vir.
Ferver; escaldar.
Libertar-se; escapar de algum.
Adorar; cultuar.
Alimentar, manter, suportar.
Cair sobre algum; libertar-se.
Pronome interrogativo: quem.
Esteira; capacho.
Tambor.
Terra, cidade, pas, nao.
Pilo.
Rio.
Zero.
Veculo.
Espada.
Marido.
Enxada.
Cabaa.
Tempo.
Tipo de fruta; accia.
Corda, peia.
Gerar, nascer.
Empurrar violentamente; vomitar
Perguntar ou indagar de algum
RL = noite, sero;
GB = tempo, perodo;
LA = (amanh).
Obs.: na partida, quando no vai encontrar-se com a pessoa deve usar a saudao:
DR (at de manh) ou DB (Adeus!, tchau!).
1.2 won Ki (cumprimentos/saudaes)
2. NI KL (NA CLAE):
Apr (Exemplo):
Olfmi: ki n y? (O que isso?)
Folrn: w kk n ( um livro.)
WN I E EXERCCIO:
Aponte um objeto na classe e pergunte ao seu colega o que .
WN R POTOGI (VOCABULRIO):
Pnsl (lpis), tbl (mesa), ga (cadeira), il-eko (escola), w kk (livro),
lkn (porta), sk (apagador), gg/klm/ohun kw (caneta), p (bolsa,
sacola), ohun pwr (borracha), w atum ed (dicionrio), wran (quadro,
pintura), patak (quadro de escrever), mp (mapa), frs (janela), w
(papel), nn (corretivo), n (esteira), slubta (sandlia), apo-w (pasta),
r gbhn-gbhn (rdio), abl .
EXPREE QUE VOC PODERO UAR NA CLAE
y yn? (Voc compreendeu? para muitas pessoas ou para uma pessoa
jovem).
y ? (Voc compreendeu? para uma pessoa adulta ou para uma pessoa
idosa).
B n, y mi (im, eu compreendi).
B k n, y mi (No, eu no compreendi).
t, k y mi (No, eu no compreendi).
N k m (Eu no sei).
Jw, tn ns (Por favor, repita para uma pessoa ou pessoa jovem).
jw, tn ns (Por favor, repita para muitas pessoas ou para uma pessoa
idosa).
Bwo n a se ns ... n yorb? (Como ns podemos dizer.... em iorub?
i w yn (Abra seu livro para uma pessoa ou para um jovem).
Dhn (Responda). dhn (Responda para idoso ou no plural).
s n d yorb (Falem em iorub).
fun mi n i-il yin (D-me o seu endereo de trabalho).
Ki n tum...? (O que significa...?)
3. WN B R: saudaes aos Orixs.
y, alary!, gn y, ptk or r!,
k r, d kk ma ay!, Ew ! Ew !,
rok, igi or! rok!, Att, ml a j br sapada!, lb Nn Burk!,
rb b y!, Ka w, Kabys!, pa hey! Od y/ya msan run!, Rr,
Yw! r rw!, b si!kt aya ng!, Rra yy o! f de ri mn!, Lgn o
akfa!, Ls!, r y mi! Od y!, Ibj, ibj lay!, p bb rnl k nn
awn gbogbo r! p bb!
MI J IRE-LAY NTOR N WN R (EU OU FELIZ PORQUE
TENHO/CULTUO ORIX).
4. WN E IE FN IL (EXERCCIO PARA CAA):
1. Escreva entre as barras como feita a pronncia das vogais em iorub. Depois
escreva tambm exemplos de palavras tiradas dessa lio.
A: / / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
E: / / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
.E:
/ / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
I: / / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
O: / / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
.O:
/ / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
U: / / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________
.:
/ / wn pr (Exemplos): _____________________________________
________________________________________________________________