6.

TKANKA NABONKOWA
1. rodzaje nabonkw- pokrywajce (wycieajce), nabonki gruczoowe
2. nabonki przepuszczajce- przepuszczaj jony i wod
- nabonek kanalikw Irz nerki, nabonek jelita
3. nabonki pokrywajce nieprzeuszczajce wody i jonw- naskrek, nabonek pcherza moczowego
4. wieloktno komrek- wynika z faktu upakowania, najmniejsza powierzchnia otacza najwiksz objto
5. pochodzenie- ekto endo- mezoderma
- mezodermalny- rdbonek, nabonek surowiczy ( wyciela jamy ciaa)
- ektodermalny- wyciela jamy OUN- ependyma
6. nowotwory wywodzce si z nabonka- naboniaki
7. funkcje- mechaniczna ochrona
-izolowanie rnych rodowisk
- wchanianie zwizkw chemicznych i gazw
- wydzielanie
BONA PODSTAWNA
1. czy nabonki z tkank czn waciw, - transportuje substancje odywcze i metabolity(odywianie), zachowuje ksztat komrek nabonka
2 skad: blaszka jasna, blaszka gsta, w-wa wkienek i makroczsteczek kolagenowych
3. grubo- 0,2 mikrom
4. blaszka jasna- wypustki podstawnej powierzchni kom. nabonkowych+ makroczsteczki glikoproteinlaminin, nidogen(czy laminin z kolagenem typu IV), biako BM40, fibulina+ proteoglikany( perlekan,
agryna)
5. blaszka gsta- kolagen typu IV
- midzy niego wnikaj czsteczki z kolagenu VII- wkienka kotwiczce
6. nabonki przepuszczajce- tylko blaszka jasna i bardzo skpa blaszka gsta

SPECJALISTYCZNE STRUKTYRY POWIERZCHNI KOMREK NABONKA

1glikokaliks- warstwa biaek i wielocukrw pokrywajca woln powierzchni komrek
2. wytwory komrkowe- mikrokosmki, rzski, stereocylia, kinetocylia
MIKROKOSMKI
1. wypustki cytoplazmy na wolnej powierzchni kom
2. wystpowanie- nab. jelita, kanaliki Irz nerki
3. liczba na wolnej powierzchni- moe dochodzi do 3 tys
4. zwikszaj powierzchni chonn komrki
5. budowa- otoczony bn kom.
- rdze- pczek 30 rwnolegych mikrofilamentw aktynowych
-koniec cytoplazmatyczny zanurzony w siateczce granicznej czci szczytowej kom.
- kompleksy miozyny I i kalmoduliny oddziauj z aktyn, dziki czemu mog wykonywa ograniczone ruchymechanizm lizgowy
RZSKI
1. ruchome wypustki
2. nabonki wycielajce jajowd lub tchawic
3. do 300 na wolnej powierzchni
4. budowa- otoczone bona kom., zawieraj cytosol
- aparat ruchowy= aksonema- w czci rodkowej
5.aksonema- 9 par czciowo poczonych ze sob mikrotubuli uoonych promienicie
- w rodku jeszcze 2 mikrotubule niepoczone ze sob
- zagbia si do cytoplazmy i czy si z ciakiem podstawowym
6. obwodowe pary- powizane neksyn
- wzdu par- dyneina- aktywno ATPazy
- od par mikrotubuli promienicie odchodz biakowe struktury przypominajce szprychy
7. ciako podstawowe- przyspieszenie polimeryzacji tubuliny alfa i beta oraz wytwarzanie mikrotubuli
aksonemy,
- synchronizacja ruchu wielu rzsek
8. ruch- mechanizm lizgowy- powoduje zginanie rzski
- dyneina lizga si wzdu ssiednich par mikrotubuli

- 20 ruchw na minut
9. kinetocylia- odmiana rzsek- na powierzchni kom. zmysowych przedsionka ucha
10. pojedyncze rzski- budowa aksonemy 9+0 par mikrotubuli
- pituicyty, kom. zwojowe mzgu, nerki, trzustka, serce, naskrek, tkanka czna waciwa, chrzstka i
wtroba
- znaczenie nieznane
- wyraz zakoczenia aktywnoci podziaowej przez komrk
POCZENIA MIDZY KOMRKAMI NABONKOWYMI
POCZENIA ZAMYKAJCE
1. obwdka zamykajca= zonula occludens
2. szczelne poczenie midzy ssiednimi kom. nabonkowymi
- biegnie wzdu obwodu kom.
- nieprzepuszczalne dla jonw i czsteczek
3. w nabonkach, ktrych funkcja polega na wchanianiu i nabonek pcherza moczowego
4. szczelno- czciowa fuzja bon kom. przylegajcych do siebie
- wzmacniana przez biaka bonowe- rodzaj sznurw rwnolegych do powierzchni nabonka
5 w wierzchokowych czsciach kom. nabonka, biegn wzdu bocznych cian kom.
- midzy kamrkami- kanay otwierzne i zamykane przez specjalne biaka
- paracelina- midzy kom. nabonka kanalikw Irz i ptli nefronu otwiera kanay dla Mg2+
POCZENIA ZWIERAJCE= iunctutae adherentes
1. oporne na rozrywanie
- w nabonkach ktre s poddawane duym siom mechanicznym- naskrek pochwa, szyjka macicy, m.
sercowy
2. wystpuj jako: obwdki zwierajce, desmosomy, hemidesmosomy
3. obwdki zwierajce- biegn wzduz bocznej powerzchni, w czci wierzchokowej, poniej pocze
zamykajcych
4. kadheryna- biako transportowe znajdujce si w przestrzeni midzy bonami i czy je
- wzdu poczenia cytoplazma jest zagszczona a na obrzeu s pczki filamentw aktynowych
- filamenty aktynowe- rola w modulowaniu ksztatu bony nabonkowej, powoduj powstawanie rynienek,
cewek, pcherzykw nabonkowych
5. desmosomy= plamki zwierajce- bony przylegajcych komrek cz si na ograniczonych, plamkowych
powierzchniach- rola nitw
- desmogleina- biako znajdujce si w przestrzeni midzy bonami
- od strony cytoplazmy- krek z desmoplakiny- przylegaj tu filamenty porednie typu I i II(tonofilamenty)
- tonofilamenty- biegn przez cytoplazm ku desmosomom przeciwlegych cian
- stanowi skadnik pasm wkienkowych biegncych przez ssiednie komrki nabonka- wzmacniaj
nabonek mechanicznie.
6. hemidesmosomy= pdesmosomy
- podstawne powierzchnie kom. nabonkowych, cz je z blaszk podstawn
- skada si- krek zagszczonej cytoplazmy+ tonofilamenty biegnce ku wntrzu komrki+
niezidentyfikowane filamenty do blaszki jasnej bony podstawnej
NEKSUS, SYNAPSA ELEKTRYCZNA
1. poczenie komunikujce jonowo- metaboliczne
2. najczstszy typ poczenia midzy komrkami
- mog przenika jony nieorganiczne i zwizki drobnoczsteczkowe rozpuszczalne w wodzie
- przepyw jonw powoduje rnice potencjaw elektrycznych
- nie tylko midzy nabonkami
3. budowa- ksztat pasm biegncych wzdu bocznych cian komrek
- koneksyna- biako transbonowe, ktrego czsteczki wchodz w skad poczenia--> koneksony
4. konekson- 6 podjednostek, w jego rodkowej czci znajduje si kana
5. poczenia tego typu w sercu i m. gadkim synchronizuj skurcz minia jako caoci, a midzy kom.
nerwowymi- szybki sposb rozchodzenia si pobudze

POWIERZCHNIA PODSTAWNA
1. niewielkie wypustki cytoplazmatyczne zagbiajce si w blaszce jasnej bony podstawnej
2. komrki specjalizujce si w czynnym transporcie jonw maj dugie i liczne wybrzuszenia w ktrych ley
wiele mitochondriw
KLASYFIKACJA NABONKW

1. nab. paski- jdro owalne, wyduone; szecienny- jdro okrge; walcowaty- jdro owalne, wyduone
2. nabonek jednowarstwowy paski- jdra grubsze ni cienka cytoplazma, funkcje filtracyjne, dializacyjnych,
biernego transpotru jonw, transport substancji na zasadzie transcytozy
- nerka- kbuszki nerkowe, naczynia krwionone, jamy ciaa, pcherzyki pucne
- brak biegunowoci uoenia skadnikw cytoplazmy
3. naonej jednowarstwowy szecienny- f-cje wydzielnicze, czynnego transportu jonw
- uoenie biegunowe skadnikw,
- czci wydzielnicze gruczow, kanaliki nerkowe
- komrki transportujce jony nieorganiczne- mikrokosmki na powierzchni, na podstawie wgobienia, liczne
mitochondria
4. nabonek jednowarstwowy walcowaty- spolaryzowane uoenie skadnikw cytoplazmatycznych, - funcje
wchaniania i wydzielania
- przewd pokarmowy od odka do odbytu
5. nabonek wielorzdowy- rzekomowielowarstwowy
- komrki o rnych wysokociach, jdra na rnych poziomach, styczno z bon podstawn maj
wszystkie komrki tego nabonka, mog mie na wolnej powierzchni rzski/ stereocylia
- przewody oddechowe, jajowd, przewd najdrza
6. nab. wielowarstwowy paski
- caa powierzchnia ciaa, jama ustna, odbyt, przeyk
- 6-20 w-w komrek
- gbsze warstwy nabonka- komrki szecienne, w-wa podstawna- walcowate
- komrki zrogowaciae- wypenione biakiem cytokeratyn
- wrd kom. walcowatych w-wy podstawnej- kom. macierzyst
7. nabonek przejciowy- pcherz moczowy i przewody wyprowadzajce mocz
- 3-6 w-w komrek
- powierzchowne komrki- komrki baldaszkowate.
- bona komrkowa- skada si z cerebrozydw i wytwarza wgobienia
8. nab. wielowarstwowy walcowaty- kilka w-w komrek, wyciea przewody wyprowadzajce gruczow
linowych duego kalibru i innych gruczow zewntrzwydzielniczych
- pokrywa fragmenty bony luzowej spojwki
GRUCZOY
1. skadaj si z nabonkowych komorek receptorowo- wydzielniczych
2 wydzielanie- proces w ktrym z substratw dostajcych si do korki syntetyzowane s drobno- lub
wielkoczsteczkowe zwizki
3. gruczoy- zgrupowania komrek- gruczoy zwarte np. linianki, tarczyca, gruczoy ojowe
- pojedyncze komrki- gruczoy rozproszone- komrki endokrynowe przewodu pokarmowego APUD
4. powstawanie gruczow- zwarte- nabonek zrasta wgb tkanki cznej i tworzy w niej wysepki poczone
odnog. z wysepek- czci wydzielnicze gruczou, z odnogi- cz wyprowadzajca gruczou
- gruczoy majce przewody wyprowadzajce- gruczoy zewntrzwydzielnicze- egzokrynowe
- gdy podczas rozwoju odnoga zanika- gruczoy endokrynowe
GRUCZOY ZEWNTRZWYDZIELNICZE
1. ksztat cewek/ pcherzykw
2. cewki- proste/ zwinite limakowato,
3. komrki spolaryzowane pod wzgldem uoenia struktur cytoplazmatycznych
- nad jdrem- pcherzyki wydzielnicze, siateczka rdplazmatyczna, aparat Golgiego
- poniej jdra- wikszo mitochondriw
4. synapsy- dochodz do podstawnej lub do bocznych powierzchni
5. przewody wyprowadzajce- pocztkowe czci- przestrzenie midzy przylegajcymi komrkami
wydzielniczymi i nie maj wasnej ciany
- najczciej wysane nabonkiem i subteln warstw tkaniki cznej
- przewody wyprowadzajce wikszego kalibru- oprcz nabonka- gruba w-wa tkanki cznej i bona
miniowa
6. kom.mioepitelialne- na powierzchni kom. pcherzykw i cewek- podobne do kom. nabonkowych, - maj
filamenty aktynowe i miozynowe- wyciskaj wydzielin do przewodw wyprowadzajcych
GRUCZOY WEWNTRZWYDZIELNICZE
1. 3 postacie komrek- o spolaryzowanej budowie cytoplazmy- tworzce pcherzyk (tarczyca), - komrki o
biegunowej budowie cytoplazmy- sznury/ grupy (przytarczyce), - kom. nie majce buegunowej budowy
cytoplazmy- ukadaj si w grupy (przysadka mzgowa)

SPOSOBY WYDZIELANIA
1. merokrynowe= ekrynowe- w gruczoach endokrynowych i niektrych egzokrynowych. ( linowe, potowe)
- fuzja pcherzyka wydzielniczego z zewntrzn bon komrkow i uwalnianie wydzieliny
- nie zmienia budowy komrki
2. apokrynowe- niektre gruczoy egzokrynowe- mlekowy, potowy wonny
- fuzja duych pcherzykw wydzielniczych z zewn. bon kom. i uwalnianie zawartoci
- skracanie komrki - ubytek szczytowej czci
3. wydzielaniom mero- i apokrynowym towarzyszy przescz z krwi- miesza si z wydzielin gruczow i tak
powstaje lina, mleko, pot, i.in
4. holokrynowe- charakterystyczny dla gruczou ojowego
- przemiana caej komrki w wydzielin i jej wydalenie
CYTOFIZJOLOGIA NABONKA GRUCZOOWEGO
REGULACJA WYDZIELANIA
1. za pomoc ukadu nerwowego i hormonalnego
2. za porednictwem informatorw Irz (neurotransmittery- NA, ACh,GABA, serotonina, dopamina)
3. receptory- glikoproteiny i glikolipidy bony zewntrznej, - wi 1/ kilka informatorw Irz.
- w podstawnej lub w bocznych cianach kom. gruczoowej lub w synapsie
- na wolnej powierzchni komrki lub podstawnej- komrki nabonkowe pcherzykw tarczycy
- mog by rozrzucone na caej powierzchni kom. - kom. wydzielnicze cz. gruczoowej przysadki
- w jdrach
WYDZIELANIE PO POBUDZENIU NERWOWYM
1. pobuzenie otwiera kanay dla Ca2+--> przenikanie Ca do cytozolu--> fuzja pcherzykw wydzielniczych
zawierajcych neurotransmitter z bon presynaptyczn--> uwalnianie neurotransmittera
WYDZIELANIE PO POBUDZENIU HORMONALNYM
1. enzymy najcziej pobudzane/ hamowanie przez biako G- cyklaza adenylanowa, cyklaza guanylowa,
fosfolipaza A i C, fosfodiesterazy cAMP, cGMP
2. pod wpywem dziaania cyklaz i fosfolipazy C powstaj informatory IIrz- cAMP, cGMP, DG
3. endoteliny- pobudzaj metabolizm fosfatydyloinozytolu
4. prolaktyna. leptyna, GH- z pominiciem informatora IIrz (JAK aktywuje STAT)
5. cytokiny- aktywno kinazy tyrozynowej lub serynowo- treoninowej
6. TNF- wcza program apoptozy za pomoc ceramidu powstajcego ze sfingomieliny

ODNOWA KOMREK NABONKOWYCH

1. nabonki wielowarstwowe- komrki macierzyste- w warstwie podstawnej
2. nab. jednowarstwowe- komrki macierzyste rozrzucone wrd zrnicowanych
3. w gruczoach- w okrelonych miejscach- w kryptach jelitowych w poblizu ich dna
4. cykl odnowy kom. macierzystych- 2 dni
5. redni czas ycia nabonkw-3 dni- nabonej jelita, 15-30 dni- naskrek; powyej 50 dni- trzustka

7. TKANKA CZNA WACIWA

1. funkcje- stanowi zrb, transport substancji, broni organizm
2. budowa- komrki i obfita istota midzykomrkowa ECM
3. ECM- istota podstawowa+ wkna+ naczynia krwionone
4. pyn tkankowy- system transportowy
5. istota midzykomrkowa- filtr zatrzymujcy wiele szkodliwych czsteczek
6. pochodzenie- mezenchyma. w jej skad wchodz komrki gwiadziste.
7. tkanka czna galaretowata- bezpostaciowy el- w sznurze ppowinowym, miazdze zba
RODZAJE TKANKI CZNEJ WACIWEJ
1. tkanka czna waciwa luna= wiotka; tkanka czna waciwa zbita
2. tkanka czna waciwa zbita- o utkaniu regularnym; i nieregularnym
3. tkanka czna waciwa luna zawierajca wiele wkien siateczkowatych i fibroblastw- tkanka aczna
siateczkowata
4. fibroblasty tkanki cznej siateczkowatej- kom. siateczkowe- rola odnowy innych rodzajw kom. tkanki
cznej
5. tkanka czna wknista- tkanka czna waciwa zbita zawierajca wkna kolagenowe

ISTOTA PODTAWOWA
1. bezpostaciowy charakter; el wicy due iloci wody
2. skad GAG+ biaka-> proteoglikany + glikoproteiny
3 GAG- dugie nierozgaezione acuchy skadajce si z dwucukrw
- dwucukry GAG- kw. glukuronowy+ acetyloglukozamina/ acetylogalaktozamina
- GAG-i istoty podstawowej- kwas hialuronowy, siarczany chondroityny, siarczan dermatanu, keratanu,
heparanu, heparyna
4. kwas hialuronowy- kw. glukuronowy+ acetyloglukozamina
- nie daje monomerw proteoglikanw
- wana rola w gojeniu si ran i rozwoju podowym
5. agregaty proteoglikanw- wypeniajprzestrzenie istoty midzykomrkowej
- wi due iloci wody
6. proteoglikany- agrekan- chrzstka, betaglikan, dekoryna, perlekan i agryna- blaszka podstawowa,
serglicyna- pcherzyki wydzielnicze leukocytw, syndekan
7. glikoproteiny- kompleksy oligosacharydw i duych biaek
- fibronektyna, laminina, osteopontyna- rola w przyleganiu do podoa komrek w wyniku wizania si z
glikoproteinami bony komrkowej- integrynami i selektynami
- CD44 wie si z osteopontyn
8. obrzk- zwikszenie iloci pynu tkankowego
przyczyny- utrudnienie odpywu krwi przez yy; zmniejszenie stenia biaek krwi; miejscowe zwikszenie
stenia niektrych substancji
WKNA TKANKI CZNEJ
KOLAGEN I WKNA KOLAGENOWE
1. zbudowane z kolagenu
2 kolagen- stanowi 25% wszystkich biaek organizmu
- 3 zwinite wok siebie acuchy- daj helis alfa= tropokolagen
- gwny aminokwas- glicyna i prolina
- najbardziej charakterystyczne biaka kolagenu- hydroksyprolina, hydroksylizyna
- I, II, III, V, VII, XI- wytwarza fibrylarne makroczsteczki i wkienka rnej gruboci
- IV- wytwarza struktury wieloktne- homogenne pod mikroskopem
- IX i XII- wi si z rnymi wknami kolagenowymi i cz je midzy sob
3. wkienka kolagenowe- ukadaj si w pczki-> wkna
4. grubsze wkienka i wkna- kolagen typ I- wkna kolagenowe
5. ciesze- kolagen typ III- wkna siateczkowe
6. najczciej w organizmie wystpuje kolagen typu I
7. rozkadany przez kolagenaz- sok trzustkowy, lizosomy fibroblastw, histiocytw, osteoblastw
8. na og- kwasochonny
WKNA SIATECZKOWE
1. wkna retikulinowe/ argentofilne
2. kolagen typ III
WYTWARZANIE WKIEN KOLAGENOWYCH
1. szorstka siateczka rdplazmatyczna fibroblastw, chondroblasty, osteoblasty, hepatocyty, kom. mm.
gadkich, kom. nabonka nerki i lemocyty
2. na obu kocach polipeptydu kolagenu s peptydy rejestrujce, a na jednym jest peptyd sygnaowy, ktry
jest odcinany
- lizyna i prolina ulegaj hydroksylacji- z udziaem O2, Fe, wit.C
- reszty hydroksylizyny ulegaj glikozylacji
- wytworzenie prokolagenu- ma peptydy rejestrujce i tym rni si od tropokolagenu
- w istocie midzykom. proteaza odcina peptydy rejestrujce - proteaza BMP-1
- wizania krzyowe- niekowalencyjne lub kowalencyjne wizania lizyna- lizyna, hydroksylizynahydroksylizyna wytwarzane przez oksydaz lizynow
WKNA I BONY SPRYSTE
1. w narzdach, ktre wymagaj sprystoci- ttnice, puca, mazowina uszna
- mog zwiksza o 50% swoj dugo
- wybarwiaj si rezorcyn lub orcein

2. budowa- elastyna
- skleroproteina, wytwarzana w fibroblastach, chondroblastach, miocytach gadkich
- gwne aminokwasy - glicyna, prolina, lizyna
- nie ma hydroksylizyny
- wizania krzyowe powstaj midzy 4 ssiednimi czsteczkami lizyny, ktore w ten sposb wytwarzaj
desmozyn i izodesmozyn
- mikrofibrylina- drugi skadnik wkien sprystych- pojawia si w rozwoju wczeniej ni elastyna
WKNA OKSYTALANOWE I ELAUNINOWE
1. omiany wkien sprystych
2. wkna oksytalanowe- oporne na hydroliz kwasami,
- wystpuj w cignach, miazdze zba, i innych skupieniach tkanki cznej waciwej
3. wkna elauninowe- rzadko w tkance cznej duo w bonie podstawnej nabonka gruczow potowychjedyne wkna tkanki cznej

KOMRKI TKANKI CZNEJ WACIWEJ

FIBROBLASTY
1. najliczniejsze
2. wytwarzaj wkna i proteoglikany istoty midzykomrkowej
3. ksztat wrzecionowaty
- jdro z jderkiem
- zasadochonne
4. wytwarzaj kolagenaz i stromelizyn
5. mode sprawne wydzielniczo komrki. Mniejsze i starsze- fibrocyty
6. osiade( cho maj zdolno ruchu)
- czsto podziaw zwiksza si pod wpywem FGF
- fibroblasty majce zdolno podziaw- kom.. siateczkowe
7. Miofibroblasty
- liczne komplekst aktyna- miozyna w cytoplazmie- zdolno kurczenia si
- szczeglnie duo w kosmkach jelitowych-> rozszerzanie naczy wosowatych
8. Melanofory- odmiana fibroblastw
- zawieraj ziarenka melaniny( wytwarzane przez melanocyty)
- dostaj si do fibroblastw przez endocytoz
- liczne w tczwce, ciele rzskowym, naczyniwce oka, skra narz. pciowych i brodawki sutka

HISTIOCYTY
1. makrofagi tkanki cznej waciwej
2. powstaj w szpiku kostnym a nastpnie przechodz do krwi jako monocyty
3. wystpuj we wszystkich narzdach organizmu, cytoplazma kwasochonna
KOMRKI PLAZMATYCZNE= PLAZMOCYTY
1. owalne, szczeglnie duo w tkance cznej miejsc naraonych na kontakt z antygenami
2 powstaj z limfocytw B
3. zasadochonne
4. gwna f-cja- produkcja immunoglobulin
5. pcherzyki wydzielnicze nie s magazynowane w cytoplazmie, a wydzielane zaraz po segregacji
KOMRKI NAPYWOWE
1. stay skadnik tkanki cznej
2. leukocyty: limfocyty i granulocyty obojtno, kwaso i zasadochonne
3. granulocyty obojtnochonne- duo w stanach zapalnych
4. granulocyty kwasochonne- choroby pasoytnicze i alergie- wydzielaj histaminaz i arylosulfataz
5. odnowa wszystkich kom. tkanki cznej- szpik kostny
- kom. tkanki cznej powstaj z kom. macierzystych mezenchymalnych
TKANKA CZNA WACIWA LUNA
1. wypenia wolne przestrzenie midzy kom. miszowymi rznych narzdw, w w-wie brodawkowatej skry
waciwej, tkance podskrnej
- tworzy blaszki wasciwe bon luzowych i stanowi gwny skadnik bon surowiczych

- otacza i ustala pooenie wielu narzdw rurowatych

TKANKA CZNA WACIWA ZBITA
1. stosunek skadnikw przesunity na korzy wkien
2. w-wa siateczkowata skry waciwej, torebki narzdw wewntrznych, cigna i wizada
3. utkanie regularne- cigno- kolagen typI
- midzy wknami nieliczne fibrocyty --> szeregi Ranviera
4. pochewka cigna- w-wa wewntrzna i zewntrzna oddzielone woln powierzchni wypenion pynem
maziowym
5. rozcigno i powi- cienkie i szerokie
6. tkanka czna waciwa zbita o utkaniu nieregularnym- w-wa siateczkowata skry waciwej, torebka
narzdw wewntrznych, otoczki nerww
CYTOFIZJOLOGIA TKANKI CZNEJ WACIWEJ
1. f-cja podtrzymywania, transportu, obrony
2 reparacja uszkodze- do miejsca uszkodzenia wdruj makrofagi i granulocyty ktre fagocytujc
oczyszczaj to miejsce
3. ziarnina- nagromadzenie fibroblastw i miofibroblastw w miejscu gojenia
4. blizna- nie ma komrek
5. regulacja czynnoci- ACTH i glikokortykoidy- hamuj wydzielanie GAG, obniaj odpowied kom. tkanki
cznej na czynniki zapalne
- zmniejszenie stenia hormonw tarczycy- nadmierne gromadzenie sie GAG w istocie midzykomrkowej> obrzk luzowaty
- estrogeny - pobudzaj do produkcji GAG-> obrzki w cylku menstruacyjnym

8. TKANKA TUSZCZOWA
1. gwny rzerwuar energii dla potrzeb organizmu
2. wystpuje w duych zgrupowaniach o budowie pacikowej
3. grupy komrek s oddzielone od siebie przez pasma tkanki cznej waciwej
4. kobiety 20-25%; mczyni 15-20% m.c
TKANKA TUSZCZOWA TA
1. barwa pochodzi od barwnikw karotenoidowych- lipochromy
2. skad- adipocyty wypenione tuszczem obojtnym
3. mao istoty midzykomrkowej
4. wielko komrek wie si ze stopniem i metabolizmu tuszczw i powstawaniem otyoci
5. kom. zawiera 1 du kropl tuszczu
6. w miejscu wystpowania jdra cytoplazma grubsza i zawiera aparat Golgiego, mitochondria, rybosomy i
gadk siateczk. nie ma bony oddzielajcej
7. kom. tuszczowe- powstaj z lipoblastw- pochodzenie mezenchymalne
CYTOFIZJOLOGIA TKANKI TUSZCZOWEJ TEJ
1. tuszcz- ester kwasw tuszczowych i glicerolu
2. kom. prowadz lipogenez i lipoliz
3. lipidy- transportowane w chylomikronach i lipoproteinach (VLDL, LDL, HDL,IDL)
- chylomikrony i lipoproteiny- rozkadane s przez lipaz lipoproteinow w naczyniach wosowatych tk
tuszczowej ltej
- w cytoplazmie adipocytu- estryfikacja alfa- glicerolem-> tuszcz obojtny odkadany w kropli tuszczu
komrki.
- kom, wytwarzaj kwasy tuszczowe z glukozy
REGULACJA CZYNNOCI TKANKI TUSZCZOWEJ
1. ukad nerwowy i chormonalny
- wspczulne wl. zazwojowe-> noradrenalina-> cyklaza adenylanowa--> synteza cAMP-> aktywacja lipazy
triglicerydowej
- uwolnione kwasy tuszczowe wdruj na zewntrz komrki i cz si z albumin
2. lipotropina- wywouje lipoliz
3. insulina, GH, hormony tarczycy, ACTH, PRL, glikokortykoidy- te maja wpyw na czynno kom.

tuszczowych
4. w pierwszej kolejnoci zuywany jest tuszcz tkanki podskrnej i krezki
TKANKA TUSZCZOWA BRUNATNA
1. pojawia si w 2 ostatnich miesicach ycia podowego, rozwinita w okresie niemowlctwa
- okolica midzyopatkowa i szyja, rdpiersie, okolice duych ttnic brzusznych, nerki
2. gwna f-cja- wytwarzanie ciepa i leptyna( w niewielkich ilociach)
3. nowotwory wywodzce si z tego rodzaju tkanki- zimowiaki
4. kom. tworz zgrupowania
5. w cytoplazmie maj liczne kropelki tuszczu
- jdro kulist pooone w rodkowej czci komrki
- szczeglnie dobrze unaczyniona- do naczy dochodz wkna zazwojowe adrenergiczne
CYTOFIZJOLOGIA TKANKI TUSZCZOWEJ BRUNATNEJ
1. noradrenalina+ receptor beta- adrenergiczny-> aktywacja cyklazy adenylanowej-> synteza cAMP-> kinaza
A-> lipaza triglicerydowa
- wytwarzanie duej iloci ciepa- wie si ze struktur mitochondriw- w bonie biako p32 tys. =
termogenina- przepuszcza protony do macierzy mitochondrium i zamiast ATP produkowane jest ciepo

WEWNTRZWYDZIELNICZA ROLA TKANKI TUSZCZOWEJ

1. leptyna- hormon sytoci
- produkt genu obese
- hamuje synteze kwasw tuszczowych i trigliceryd
- wizana przez receptory w jdrze brzuszno- przyrodkowym podwzgrza- po zwizaniu leptyny neurony
przestaj wydziela neuropeptyd Y= stymulator apetytu
- hamowanie wytwarzania neuropeptydu Y uaktywnia osteoblasty-> wiksze i mocniejsze koci
- wzmacnia dziaanie alfa MSH- ogranicza apetyt
- pobudza waskulogenez i angiogenez
- receptory dla niej na powerzchni rdbonka naczy
- zapocztkowuje pokwitanie i pojawienie si IIrz cech pciowych
2 resystyna- oporno na insulin
- wydzielana przez due adipocyty tkanki tuszczowej tej
- powoduje, ze 80% chorych na cukrzyc jest otyych
3. hormon zagszczajcy melanin MCH- produkowany w podwzgrzu, dziaa wsplnie z leptyn w regulacji
masy tkanki tuszczowej

9. TKANKA CHRZSTNA
1. sztywnoc nadaje jej istota podstawowa.
2. wikszo chrzstek zamienia si w koci
3. skad- komrki+ istota midzykomrkowa
4. rodzaje- szklista, sprysta, wknista
CHRZSTKA SZKLISTA
1. wystpuje najczciej
2. w cigu caego ycia wystpuje na powierzchniach stawowych koci w cianie tchawicy, oskrzeli i krtani i
w dorodkowych czciach eber
3. pokryta przez ochrzstn
4. komrki chrzstki- chondrocyty- le w jamkach istoty midzykorkowej pojedynczo lub po kilka
- jedno/ 2 pcherzykowate jdra
- mniejsze w czciach obwodowych / wiksze w czciach rodkowych
syntetyzuj tropokolagen II, GAG, i biaka
- gdy zgrupowanie kilku chondrocytw- grupa izogeniczna
5. regulacja- somatomedyna C, GH, TST, T4- pobudzaj aktywno chondrocytw
- kortyzon i estrogeny- hamuj aktywno chondrocytw
6. chondronektyna- biako mocujce komrki do podoa
7. kolagen- stanowi 40% suchej masy chrzstki
- uoone w chrzstce nieregularnie- w chrzstce stawowej uoenie jest bardziej regularne
- z wiekiem grubo wkien zwiksza si
- istota midzykomrkowa modej chrzstki- zasadochonna
- istota midzykomrkowa starej chrzstki- chwasochonna

8. istota podstawowa chrzstki- z makroczsteczek proteoglikanw i kwasu hialuronowego

- 70% masy chrzstki- woda
- duo grup SO4 w siarczanie chondroityny
9. powstawanie i wzrost chrzstki- powstaje w yciu zarodkowym i podowym z mezenchymy
- uczynnienie genw kodujcych enzymy syntezy proteoglikanw i kolagenu typu II w kom.
mezenchymatycznych--> chondroblasty
- wzrost- rdchrzstny/ odkadanie chrzstki
10. wzrost rdchrzstny- wewntrz chrzstki
- bior w nim udzia chondroblasty- wytwarzaj nowy kolagen i proteoglikany
11. wzrost przez odkadanie- przy wspudziale komrek wewntrznej w-wy ochrzstnej- powikszanie masy
chrzstki przez jej odkadanie na zewntrz
12. w wielu chrzstkach ycia podowego i niektrych w yciu pozapodowym- kanay wysane ochrzstn w
ktrych le naczynia krwionone
- odywianie przez dufuzj
- chondrocyty wewntrznej czci chrzstki degeneruj bo s sabo odywione
13. uszkodzenia- u dzieci i modych ludzi goj si przez rozmnaanie chondrocytw, ktre wytwarzaj
kolagen typu II i proteoglikany
- u ludzi dorosych- przez odkadanie chrzstki, kom. w-wy wewntrznej ochrzstnej rozmnaaja si i
zaczynaj wydziela kolagen typu II i proteoglikany
CHRZSTKA SPRZYSTA
1. chondrocyty lece w jamkach chrzstnych+ istota midzykomrkowa
2. gwny rodzaj wkien- cienkie wkna sprzyste
3. kolagen typII w niewielkiej iloci
4. w mazowinie usznej, cianie zewntrznego przewodu suchowego i trbki suchowej, nagoni i krtani
CHRZSTKA WKNISTA
1. w miejscach pocze cigien i wizade z komi, w krkach midzykrgowych, w spojeniu onowym
2. liczne wkna kolagenowe typuI ukadajce si w rwnolege pczki
3. jamki chrzstne i chondrocyty wystpuj w szeregach ograniczonych pczkami wkien

10. TKANKA KOSTNA

1skad tkanki kostnej- komrki (osteoblasty, osteocyty, osteoklasty)
- istota midzykomrkowa- osteiod( cz organiczna)25%masy tkanki; sole mineralne( cz
nieorganiczna) 60-70%masy tkanki
KOMRKI TKANKI KOSTNEJ
OSTEOBLASTY= KOM. KOCIOTWRCZE
1. wytwarzaj skadniki organiczne istoty midzykomrkowej
2.na powierzchni nowo powstajcej koci- nie dopuszczaj do jej powierzchni osteoklastw
3. z kom. macierzystych mezenchymalnych ze szpiku kostnego
4. kiedy nie wytwarzaj istoty midzykomrkowej- staj si paskie
5. budowa- liczne wypustki cytoplazmatyczne z ktrymi cz si z innymi osteoblastammi
- poczenia typu nexus
- budowa biegunowa
- na powierzchni receptor RANKL, ktra mae wiza si z glikoprotein RANK na powierzchni prekursorw
osteoklastw
6. skadniki strukturalne istoty midzykomrkowej koci- kolagen typI, proteoglikany
7. osteoblasty wydzielaj- osteonektyn, osteokalcyn, hydrolazy, osteoprotegryna, prostaglandyna PGE2
8.osteoprotegryna wie si z glikoprotein RANKL i zapobiega kontaktowi osteoblast- osteoklast
- hamujco na wapnienie naczy krwiononych
9. regulacja- parathormon, witamina D3
OSTEOCYTY
1.osteoklasty otoczone zmineralizowan istota midzykomrkow koci
- mineralizacji ni epodlega najblisza okolica ciaa i jego wypustek cytoplazmatycznych--> jamki kostne,
kanaliki kostne
2. wymiana substancji odywczych- przez wypustki cytoplazmatyczne midzy osteocytami lecymi w
pobliu naczy krwiononych, a osteocytami lecymi daleko od naczy
- w szeregu jest ok 15 osteocytw

3. budowa- mode podobne do osteoblastw, ale zatracaj biegunowo

- dojrzae- paskie, jdra maj zbit chromatyn
OSTEOKLASTY
1. rodzaj makrofagw, wywodz si ze szpiku kostnego, funkcja- niszczenie koci
2. due, owalne. powstaj z jednojdrowych prekursorw
3. na powierzchni prekursory maj RANK, ktra moe wiza si z RANKL osteoblastw--> synteza c-Fos-->
transkrypcja genw rnicowania i aktywacji osteoklastw
- c-Fos moe aktywowa gen dla interferony beta- hamuje proces rnicowania prekursorw osteoklastw
4. osteoklasty- powstaja przez fuzj 5-10 kom. prekursorowych
- witamina D pobudza tak fuzj
- znajduj si najczciej na powierzchni koci w zatokach Howshipa
- na powierzchni czynnego osteoklastu- wypustki cytoplazmatyczne
- wydzielaj hydrolazy i fagocytuj rozkadan ko
- wrd hydrolaz- nie ma kolagenazy
- pompuj do swojego otoczenia H+ i Cl---> usuwaj minera koci
- brak receptorw dla PTH i wit D3
- niszczenie koci przy udziale osteoblastw
- czynno nasila si pod wpywem cytokin wydzielanych przez limfocyty T

ISTOTA MIDZYKOMRKOWA KOCI

1. osteoid( wkna kolagenowe+ organiczna substancja bezpostaciowa)+ substancja nieorganiczna
2 wkna kolagenowe- kolagen typu I - stanowi 80% masy wszystkich skadnikw organicznych koci
- kolagen syntetyzowany w osteoblastach
3. organiczna substancja bezpostaciowa koci- biaka niekolagenowe- osteonektyna, osteokalcyna, peptydy,
proteoglikany
4. substancja nieorganiczna- 60-70% masy tkanki
- krystaliczny minera- hydroksyapatyt
- fosforan moze wystpowa take jako bruszyt- szczeglnie duo w kociach podowych
RODZAJE TKANKI KOSTNEJ
1. grubowknista= splotowata; drobnowoknista= blaszkowata
2. tkanka kostna grubowknista- pojawia si w rozwoju koci najwczeniej.
- u dorosego - w miejscach przyczepu cigien, wyrostkach zbodoowych, bdniku kostnym, szwach koci
czaszki, w czasie reparacji uszkodze koci
- pojawia si w przebiegu chorb koci
- duo osteocytw i osteoidu w porwnaniu z substancj nieorganiczn
- wkna kolagenowe wystpuj w grubych pczkach o nieregularnym przebiegu
3. tkanka kostna drobnowknista- dojrzaa forma tkanki kostnej
- wchodzi wskad koci dugich i paskich
-pojedyncze wkna kolagenowe z kolagenu typI
- w skad blaszek kostnych wchodzi osteoid i minera
- 2 typy: gbczasta i zita
4. ko gbczasta- z blaszek kostnych tworzcych beleczki.
- przestrzenie midzy beleczkami wypenia szpik kostny
- znajduje si w nasadach i przynasadach koci dugich i wypenia wntrze koci paskich
- w jamkach kostnych osteocyty
- na powierzchni beleczek- osteoklasty i osteoblsty
5. koc zbita- z blaszek kostnych wypeniajcych objeto tkanki
- w zewntrznych w-wach koci paskich; w trzonach koci dugich
- podstawowy skadnik strukturalny i czynnociowy- osteon= system Haversa
6. system Haversa- ukad 4-20 blaszek kostnych podobnych do rurek- blaszki systemowe
- w rodku kana Haversa- zawiera naczynie krwionone i nerw
- naczynia krwionone rnych osteonw cz si ze sob za porednicwem bocznych odgazie, ktre
biegn w kanaach Volkmanna
- na granicy blaszek kostnych- wklnicia- jamki kostne zawierajce osteocyty
- przez blaszki kostne przechodzi w poprzek wiele kanaw kostnych w ktrych s wypustki osteocytw
- midzy osteonami- blaszki kostne midzysystemowe
- ko zbita pokryta jest od zewntrz kilkoma blaszkami podstawowymi zewntrznymi
- od wewntrz- blaszkami podstawowymi wewntrznymi
OKOSTNA I RDKOSTNA

1.okostna- od strony zewntrznej koci; rdkostna- wewntrzna powerzchnia- od strony jamy szpikowej
2. powierzchnie stawowe- nie s pokryte okostn
3. brak okostnej lub rdkostnej powoduje niszczenie koci
4. okostna- 2 w-wy- zewntrzna- wiele wkien kolagenowych i mao komrek
- wewntrzna- duo komrek z kom. macierzystymi,
- liczne wkna kolagenowe- przenikaj z okostnej i wnikaj w ko jako wkna Sharpeya- umacniaj
pooenie okostnej wzgldem koci
- peni f-cje odywcz w stosunku do koci i szpiku
- kom. wewntrznej w-wy okostnej i rdkostnej mog si przeksztaca w osteoblasty i bra udzia w
przebudowie koci i reparacji uszkodze
5. rdkostna- korki podobne do komrek nabonka- tworz jednowarstwow bon- pokrywa beleczki od
strony jamy szpiku
- komrki macierzyste- reguluj wytwarzanie kom. krwi i s rdem osteoblastw
POWSTAWANIE KOCI
1. na podstawie tkanki cznej- koci czaszki, koci twarzy i opatka i obojczyk- czciowo
- pozostae koci na podoy chrztnym
KOCIOTWORZENIE NA PODOU CZNOTKANKOWYM
1. w bonie mezenchymatycznej, ktrej komrki zaczynaj wydziela kolagen typu I i proteoglikany stajc si
osteoblastami--> osteoid
- komorki wydzielaj take osteonektyn i osteokalcyn
2. osteonektyna- fosfoglikoproteina- czy si z kolagenem typu I
- kompleks ten powoduje odkadanie si soli wapnia oraz wie krysztay hydroksyapatytu
3. osteokalcyna= biako Gla- wie jony wapnia dostarczajc substrat do produkcji soli wapnia
- jej synteza zaley od wit D3 i wit K
4. mineralizacja osteoidu- w kociach podu zaczyna si od odkadania bezpostaciowego fosforanu wapnia
we wkienkach kolagenowych
- formowanie krysztaw hydroksyapatytu i jest poprzedzone zwikszeniem stenia osteokalcyny i
osteonektyny
- w miar mineralizacji osteoblasty-> osteocyty
- beleczki kostne zlewaj si i powstaje grubowknista ko splotowata
- przed urodzeniem ko grubowknista jest niszczona przez osteoklasty a na jej miejsce jest wytwarzana
ko drobnowknista
- osteony pierwotne- w zewntrznych czsciach koci paskiej- rurki zawierajce naczynia krwionone,
wkno nerwowe, tkank mezenchymatyczn
- wtrne systemy Haversa- wypeniaj przestzren zewntrznych czci modelu koci paskich, lec
prostopadle do jej powierzchni
- osteony s przykryte na obu kocach warstw istoty podstawowej bez wkienek kolagenowych-> linia
cementowa
5. rdkocie- midzy zewntrznymi czciami koci paskiej zbitej, nieregularne blaszki kostne, midzy nimi
jamki szpikowe
6. kociotworzenie na podou cznotkankowym - rozpoczyna si midzy 7-12 tyg ycia podowego i koczy
si pod koniec ycia podowego/ po urodzeniu

KOCIOTWORZENIE NA PODOU CHRZSTNYM

1. powstaje w zawizku chrzstnym koci= model chrzstny koci zbudowany z chrzstki szklistej
2. rozpoczyna si w trzonie zawizka chrzstnego koci pod ochrzstn
3. macierzyste komrki mezenchynatyczne- pocztek dla osteoblastw--> pierwsze beleczki koci
grubowoknistej--> ksztat mankietu dookoa rodkowej cz. trzonu(mankiet kostny)
4. mankiet kostny- wynik kostnienia na podou cznotkankowym z ochrzstej
- komorki ulegaj przerodtowi, degeneruj i powstaj jamki chrzstne
- midzy jamkami odkadaj si sole wapnia= wapnienie
- w procesie wapnienia bierze udzia biako chondrokalcyna
5. pczek naczyniowo- komrkowy- przenika do rodkowej czci modelu chrzstnego z ochrzstnej
- zawiera komrki macierzyste i wosowate naczynia krwionone
6. pojawiaj si chondroklasty a z komrk macierzystych powstaj osteoblasty
7. pojawiaj si beleczki koci grubowoknistej wewntrz zmienionej chrzstki- kociotworzenie
rdchrzstne
- powstaje punkt kostnienia pierwotny
- ochrzstna staje si okostn
8. osteoklasty przyczyniaj si do powstania jamy szpikowej

9. komrki chrzstki szklistej lece miedzy nasad a trzonem dziel si i powoduj wzrost koci na dugo
- podziay chrzstki pobudzane przez somatomedyn C (IGF-I)
- osteoklasty niszcz wewntrzn powierzchni mankietu, a osteoblasty odkadaj ko na zewntrz-->
wzrost koci naszeroko
10. punkty kostnienia wtrne- postpuje promienicie i nie towarzyszy mu powtawanie mankietu kostnego
- po zakoczeniu wytwarzania koci we wtornych punktach kostnienia chrzstka wystpuje tylko jako
chrzstka stawowa oraz jako chrzstka nasadowa/ przynasadowa
- strefy chondrocytw- chrzstka spoczynkowa, proliferujca, hipertroficzna, kom. degenerujcych,
wapnienia i wytwarzania tkanki kostnej
11. punkty kociotworzenia pierwotne- 7-16 tydz ycia podowego
- wtrne36 tydz ycia podowego- wyjtek- reszta po urodzeniu
MODELOWANIE KOCI
1. wspdziaanie prekursorw osteoklastw z osteoblastami za porednictwem RANK i RANKL
- zwizanie prowadzi do syntezy transkrypcji czynnika c-Fos
UNACZYNIENIE KOCI
1. 1/2 ttnice odywcze trzonu, ttnice przynasadowe, t. nasadowe
2. t. odywcze--> odgazienie rodkowe i obwodowe--> wchodz do kanaw Volkmanna
3. brak naczy limfatycznych
CYTOFIZJOLOGIA WZROSTU KOCI
1. aktywno osteoblastw jest pobudzana zmniejszonym wydzielaniem neuropeptydu Y i jego receptora Y2wytwarzanie wikszych i mocniejszych koci
2. osteoklasty- receptor dla kalcytoniny
REPERACJA USZKODZE KOCI
1. zamanie- miejsce bliskie ulega martwicy
- krew z uszkodzonych naczyn wytwarza skrzep
- komorki macierzyste wewntrznej czci okostnej i rdkostnej rozmnaaj si--> chondroblasty i
osteoblasty
- wytwarzanie kostniny- chrzstka szklista i grubowknista ko
- kostnina zewntrzna- wytwarzana przez osteoblasty okostnej
- kostnina wewntrzna- wytwarzana przez osteoblasty rdkostnej
POCZENIA KOCI
1. nieruchome- kociozrost- szwy midzy komi czaszki
2. prawie nieruchome- poczenia wkniste/ chrzstkowe
- wizozrost
- midzy komi czaszki oraz we wklinowaniach
- chrzstkozrost- spojenie onowe, zebra i mostek, krgi
3. ruchome- maziowe
- midzy komi dugimi
- torebka stawowa- otacza koce koci wytwarzajc jam stawow
- komrki torebki wytwarzaj pyn stawowy
4. torebka stawowa- 2 bony zewntrzna z tk. acznej zbitej (bona wknista)- kolagen I i III
- wewntrzna- maziowa
- pyn maziowy- przescz osocz krwi- rzni si od niego obecnoci kwasu hialuronowego i mniejsz
zawartoci albumin. syntetyzowany przez fibroblasty.

11. KREW
1. komrki+ pynna istota midzykomrkowa- osocze
2. komrki krwi- leukocyty, erytrocyty, pytki krwi
3. dorosy czowiek o masie 70-80 kg- 5-6l krwi tj. 8%jego masy
4. komrki- 45% objtoci krwi
5. hematokryt- objto zajmowana przez erytrocyty po odwirowaniu
- mczyni- 40-50%
- kobiety 35-40%
- dzieci- 35%

- noworodki 45-60%

OSOCZE KRWI
1. 90%- woda, 6% biaka, sole nieorganiczne aminokwasy, hormony, tuszcze
2. krzepnicie- fibrynogen zamienia si w fibryn i oddziela si od surowicy
3. albumina- najliczniejsza, globularne biako, synteza w hepatocytach, utrzymuje cinienie onkotyczne krwi i
bierze udzia w resorbcji pynu tkankowego w ylnych naczyniach wosowatych- regulacja objtoci krwi
- nonik niektrych jonw nieorganicznych, toksyn, bilirubiny, lekw, hormonw
- rezerwa biaek i aminokwasw
4. globuliny- gamma globuliny= immunoglobuliny
KOMRKI KRWI
1. retikulocyty- niedojrzae erytrocyty
ERYTROCYTY
1. znajduj sie w rwnowadze osmotycznej z osoczem 300mosm/l= 0.85% NaCl
- w roztworze hipotonicznym-pczniej i pkaj- hemoliza- pozostaj cienie erytrocytw
- w roztworze hipertonicznym- morwowate
2. u kobiet- 4,5mln/ mikrolitr
- mczyni- 5 mln/ mikrolitr
3. budowa- ksztat dwuwklsy- zmnijszenie rednich odlegoci hemoglobiny do ciany kom.
- brak jder
- normocyty- normalna wielko 75% erytrocytw
- mikrocyty, makrocyty
- 30% masy- hemoglobina, czsto tworzy krystaloidy
4. Hb- HbA1, HbA2, HbF u dorosych najczciej HbA1
- HbF- hemoglobina podowa- zanika pod koniec 1 r
5. Hemoglobina A1- 2 acuchy biaka globiny alfa i 2 acuchy beta+ 4 podjednostki hemu zawierajce Fe
- globina b- wie NO i transportuje go z krwi
6. HbA2- oprcz hemu+ 2 ancuchy globiny a i 2 globiny delta
7. HbF- 2 acuchy globina a i 2 ncuchy gamma
8. we wntrzu- ziarna ferrytyny i pcherzyki, oraz biaka tworzce rodzaj zrbu
- spektryna- utrzymuje dwuwklsy ksztat erytrocytu
9. substancje grupowe krwi- A,B,0- krtsze ramie chromosomu 9
- antygeny grup krwi- glikozosfingolipidy
- biaka kodowane przez geny a i b- glikozylotransferazy
- antygan A- N-acetylo-D-galaktozamina; antygen B- D-galaktoza
-substancja H- substrat dla glikozylotransferaz, na powerzchni erytrocytw u ludzi gr krwi 0
10. retikulocyty- 2% erytrocytw krwi, zawieraj ziarenka- ciaka Howella-Jolly'ego, piercienie Cabotapozostaoci jdra;
11.glutation- zapobiega zbyt szybkiemu utlenianiu Hb
12. czas ycia erytrocytu - 120 dni
- niszczenie- hem--> biliwerdyna--> bilirubina(wtroba) uwalnia si elazo i globina
LEUKOCYTY
1. monokariocyty, kuliste,
2 leukopenia- poniej 4 tys/ Mikrl; leukocytoza- powyzej 11tys/mikrl
3. diapedeza- proces przechodzenia leukocytw przez cian naczy krwiononych
- krwinki przeciskaj si przez istniejce roztpy midzy kom. rdbonka
- w miejscu zwizania krwinki ze rdbonkiem--> por w cytoplazmie
4. leukocyty- ruch pezakowaty; granulocyty i monocyty- wikszy stopie; limfocyty- mniejszy stpie
- w bonach kom. glikoproteiny MHC klasy I
Granulocyty obojtnochonne= neutrofile
1. 50-75% wszystkich leukocytw
- ywy metabolizm
- energia z glikolizy beztlenowej
2. ksztat jdra zaley od dojrzaoci komrki
- mody- paeczkowate
-dojrzay- segmentowane
3. wzr Arnetha- oszacowanie intensywnoci wytwarzania granulocytw 5%,35%,41%,17%,2%
4. ziarenka- swoiste- 80%, otoczone bon, zawieraj subst. bakteriobjcze- bakteriocydy

- ziarenka nieswoiste- azurofilne- lizosomy zawierajce defensyny i hydrolazy

- macierz zbudowana z kwanych proteoglikanw
5. wystpuje populacja marginalna granulocytw
6. funkcje- obronne, przeciwbakteryjne
- zdolno ruchu, fagocytoza, wydzielanie i uwalnianie defensyn, leukotrienw, lipoksyn, cytokin
- mechanizm powstawania ruchu leukocytw- udzia biakoG
8. aktywacja
- pod wpywem TNFa- preaktywacja granulocytw- wzrost wraliwoci na antygeny--> aktywacja
- aktywacja objawia si wybuchem oddechowym i wytwarzanie wolnych rodnikw
- z H2O2 i Cl- powstaje kwas podchlorawy , ktry czy si z grupami aminowymi biaek drobnoustrojw i
zabija je
- aktywowane proteazy zabijaj drobnoustroje
- degranulacja prowadzi do uwolnienia defensyn, laktoferryny i lizozymu
9. we krwi obwodowej 8-12h; w tkankach jako mikrofagi1-2dni po czym umieraj i s wydalane z moczem,
kaem, lin itd
Granulocyty kwasochonne= eozynofile
1. 1 jdro z 3 patw
2. obecne ziarenka- lizosomy- zawieraj enzymy hydrolityczne ale nie maj lizozymu
3. funkcje- zdolno ruchu pezakowatego, fagocytozy i wydzielania subst. przeciwbakteryjnych
4. ruch wywoany - eotaksynami,ktre wywouj wybuch oddechowy
5. intensywnie fagocytuj kmpleks antygen- przeciwciao
-due powinowactwo do histaminy
- wydzielaj histaminaz i arylosulfatazy
- wzrost ich liczby w alergiach i robaczycach

Granulocyty zasadochonne= bazofile

1. poniej 1% wszystkich leukocytw
2. 1 segmentowane jdro z 3 patw
3. w ziarenkach- histamina, heparyna, enzymy proteolityczne
- mog z bon uwalnia prostaglandyny i leukotrieny
4. na powerzchni receptory dla IgE
5. funkcje- fagocytoza; wydzielanie substancji przeciwbakteryjnych
- dziki heparynie aktywuj lipaz lipoproteinow
- przeciwdziaaj krzepniciu krwi
- udzia w proceszch alergicznych i zapalnych

LIMFOCYTY B, T, NK

Monocyty
1. najwiksze komrki krwi obwodowej
2. prekursory komrek ukadu makrofagw
3. powstaj w szpiku kostnym
4. w krwi przebywaj 3 dni

PYTKI KRWI= trombocyty

1. fragmenty cytoplazmy megakariocytw
2. yj okoo 10 dni
3. dyskoidalny ksztat- utrzymywane przez pooone obwodowo mikrotubule
4. w pytce- swoiste ziarenka gste- ADP, serotonina, Ca2+
-ziarenka alfa- PDGF, TGF, biako von Willebranda, tromboplastyna i fibrynogen
- trombosteniana- kompleks aktyna- miozyna w cytozolu pytek- obkurcza agregaty pytek
5. bona pytek - selektyna P i integryny
- receptory dla: lamininy, trombiny, ADP

12. SZPIK KOSTNY I ODNOWA KOMREK KRWI

1. stanowi 5% masy ciaa
- miejsce odnowy komorek i pytek krwi
2. szpik kostny czerwony i ty

- czerwony- miejsce aktywnego wytwarzania komrek

- ty- skda si z tkanki tuszczowej tej, nie wytwarza komrek krwi
- u nowowrodkw szpik wyacznie czerwony
- u dorosych czerwony w- nasadach bliszych koci promieniowych i udowych, krgach, ebrach, koci
biodrowych i mostku
3. zrb szpiku- tkanka czna waciwa luna z komrkami macierzystymi zrbu- wytwarzaj kolonie
fibroblastw CFU-F
4. CFU-F- wpywaj na rznicowanie komrek progenitorowych erytrocytw i leukocyt
- wi si z rnicujcymi si kom za porednictwem receptorw
5. wydzielaj SCF i CSF- reguluje wytwarzanie granulocytw
- rodzaje CSF- IL-3, IL-5, IL-6, czynnik kom. macierzystych, SCF, czynnik pobudzajcy granulocyty i
makrofagi, GM-CSF, czynnik hamujcy biaaczk, LIF, erytropoetyna
6. naczynia krwionone szpiku kostnego
- krew ttnicza dostaje si do szpiku kostnego przez tt. odywcze i tt. nasadowe i naczynia wosowate
okostnej
- naczynia wosowate szpiku- szerokie, posta zatok- gsta sie przy rdkostnej nastpnie biegn ku
rodkowi do zatoki centralnej
- naczynia zatokowe szpiku- miejsce wymiany komrek ze szpiku do krwi i odwrotnie
7. misz szpiku kostnego
- komrki porednie i kocowe procesu wytwarzania erytrocytw, leukocytw, pytek krwi, makrofagi, komrki
tuczne,
- wytwarzanie erytrocytw- poblie naczy zatokowych
- granulocyty dalej od naczy zatokowych w wydzielonych wyspach komrkowych
- megakariocyty- cytoplazm wnikaj do otworw w rdbonku- bezporednie uwalnianie pytek do krwi
8. funkcje szpiku kostnego
- wytwarzanie komrek krwi, kom. tucznych i dendrytycznych
- odnowa komorek macierzystych
- niszczenie zuytych erytrocytw
- przechowywanie elaza
- reakcje immunologiczne
9.elazo z niszczonych erytrocytw- odkadane w makrofagach- zwizane z ferrytyn, w warynkach
chorobowych- hemosyderyna
- ferrytyna- tworzy ziarenka zbudowane z rdzenia( koloidalne elazo) i otoczka z apoferrytyny
- hemosyderyna- ziarenka- kompleksy elaza, biaek, wglowodanw, tuszczw
- oba wystpuj te w wtrobie, makrofagach ledziony, komrkach mini szkieletowych
WYTWARZANIE KOMREK KRWI
KOMRKI MACIERZYSTE I HEMOCYTOPOEZA
1. komrki krwi- w szpiku z pluripotencjalnych komrek macierzystych
2 teoria unisatyryczna- wszystkie rodzaje komrek krwi powstaj z 1 kom. macierzystej
- komrki macierzyste- szpik 1:10tys, krew obwodowa 1:1mln
3. geny: gata-1- erytrocytopoeza; pu.1- mielocytopoeza; ikaros- limfocytopoeza
4. czsto podziaw mitotycznych komrek macierzystych- nisza ni innych kom. szpiku kostnegoduszy cykl komrkowy- kilka dni
- proliferacja i rnicowanie- regulowane przez cytokiny
5. komrki macierzyste szpiku kostnego ludzi dorosych- multipotencjalne
- losy komrek macierzystych- zale od niszy w ktrej si znajduj
- na powierzchni komrek macierzystych- receptory dla chemokin
Erytrocytopoeza
1. w szpiku kostnym czerwonym, kilka etapw- ok 7dni
- codziennie 20 mld erytrocytw powstaje w szpiku
-wyjciowa komrka- komrka macierzysta mielocytopoezy- hemocytoblast
- hemocytoblast--> BFU-E--> CFU-E--> proerytroblast--> erytroblast zasadochonny--> erytroblast
wielobarwliwy--> erytroblast kwasochonny--> retikulocyt--> erytrocyt
2. proerytroblast- 2 jderka, zasadochonna, duo polirybosomw, intensywna synteza biaek( niewiele
globiny)
- czas ycia 20h
3. erytroblast zasadochonny- mniejsze, zasadochonne, liczne polisomy
- czas ycia 20 h
4. erytroblasty wielobarwliwe- mniejsze ni poprzedniki, zasadochonne, zawieraj liczne ziarenka
kwasochonne- magazynowana hemoglobina- dlatego wielobarwliwe

- zawieraj syderosomy z ferrytyn

- czas ycia- 24h
- gdy w hemoglobinie nadmiar globiny alfa, wwczas precypituje ona do biaek i je uszkadza- powoduje to
talasemi
5. erytroblasty kwasochonne= normoblasty
- brak zdolnoci do dzielenia si
- cytoplazma zawiera duo hemoglobiny- kwasochonna
- czas ycia 30h
- pod koniec ycia wydziela jdro z niewielkim rbkiem cytoplazmy
6. retikulocyty- z erytroblastw po wydzieleniu przez nie jdra
- zawieraj resztki RNA
- czas ycia 3 dni
7.regulacja erytrocytopoezy- pobudzana przez CSF takie jak:
- erytropoetyna- zawiera kwas sialowy, syntetyzowana w 80% przez kor nerki, reszt hepatocyty, puca,
jdra, astrocyty mzgowia. oddziauje gwnie CFU- E; wydzielanie EPO- zwiksza si pod wpywem
zmniejszonego steniaO2, jonw kobaltu, stenia Fe
- Interleukina- szczeglnie IL-3- pobudza BFU-E
- wpyw pobudzajcy- wit. B12, elazo, kwas foliowy, GH, T4, TST, kortyzol
- hamowanie erytrocytopoezy- wzbudzanie apoptozy poprzedzane rozkadaniem czynnika transkrypcji
GATA-1 przez kaspazy
Mielocytopoeza i granulocytopoeza
1. mielocytopoeza- wytwarzanie leukocytw- granulocytw i monocytw po aktywacji pu.1
2. Granulocytopoeza- trwa ok. 14 dni
- wyjciowa komrka- kom. macierzysta mielocytopoezy
- CFU-GM- granulocyty obojtnochonne i makrofagi
- CFU-Eo- granulocyty kwasochonne
- CFU-BM- granulocyty zasadochonne
- BFU-Meg; CFU-Meg- megakariocyty
- komrka protuczna- komrki tuczne
3. mieloblast-> promielocyt-> mielocyt-> metamielocyt-> niedojrzay granulocyt-> granulocyt
4. mieloblast- kilka jderek, cytoplazma sabo zasadochonna
5. promielocyt- due nerkowate jdro, ziarenka azurofilne w cytoplazmie
6. mielocyt- w cytoplazmie swoiste ziarenka granulocytw obojtno-, kwaso- i zasadochonnych (mona
wyrni granulocyty obojtno- kwaso- zasadochonne)
7. metamielocyt- rogalikowate jdro, brak zdolnoci dzielenia si, swoiste ziarenka obojtno- kwasozasadochonne w cytoplazmie; w cytoplazmie pojawia si glikogen
8. niedojrzay granulocyt- jdro w ksztacie zgitej paeczki, w krwi mog stanowic do 5% granulocytw;
zwikszenie ich liczby- przy zakaeniu bakteryjnym
9. granulocyty organizmu czowieka- komorki granulocytopoezy, marginalne szpiku kostnego, krce krwi,
marginalne krwi, tkanki cznej i innych tkanek
10. zakaenie bakteryjne- zwikszone wytwarzanie granulocytw obojtnochonnych
11. regulacja- cytokiny CSF i leukotrieny. Brak cytokin powoduje przerwanie procesu rnicowania komrek i
powstanie biaaczki

Monocytopoeza i ukad makrofagw

1. monocytopoeza- CFU- GM-> monoblast-> promonocyt-> monocyt
2. monoblasty- zasadochonne, pojawiaj si we krwi w biaaczce monocytarnej
3. promonocyty- zasadochonne,
4. monocyty- nie wpeni zrnicowane kom. we krwi przebywaj 10h, w tkankach rznicuj si do
makrofagw
5. monocyty i makrofagi= ukad jednojdrowych makrofagw

Limfocytopoeza
1. aktywacja genu ikaros
2 w szpiku kostnym czerwonym i grasicy, cianie przewodu pokarmowego,
3. komrka wyjciowa- pluripotencjalna szpiku
Wytwarzanie pytek krwi
1. fragmenty cytoplazmy megakariocytw, powstaj w szpiku kostnym czerwonym
2. macierzysta komrka mielocytopoezy-> BFU-Meg-> megakarioblasty

3. megakarioblasty- nerkowate jdro z kilkoma jderkami- ulega licznym podziaom bez podziau cytoplazmy
4. megakariocyt- due pofragmentowane jdro, liczne ziarenka azurofilne w cytoplazmie
- bony siateczki srdplazmatycznej gadkiej tworz kanay oddzielajce fragmenty cytoplazmy
megakariocytu-> pytki krwi
ROZWJ UKADU KRWIOTWRCZEGO
1. wytwarzanie krwinek czerwonych- 2 tydz rozw. zarodkowego w cianie pcherzyka tkowego
2. w wyniku tego powstaj due erytroblasty z HbF i jdrem - erytrocytopoeza megaloblastyczna
3. od 6 tyg. erytrocytopoeza w wtrobie
4. ledziona- 10 tydz
5. 2m-c wtroba i ledziona- granulo- mono- limfo, megakariocytopoeza
6. 2 m-c rozwoju- limfocytopoeza w grasicy
7. 2/3m-c rozwoju- szpik kostny, obojczyk, i inne koci
8. od 6m-ca w wzach limfatycznych ywa limfocytopoeza szpikowo- limfatyczna
9. okres okooporodowy- w wtrobie i ledzionie zanika hemocytopoeza. od pierwszych tygodni ycia
pozapodowego tylko w szpiku kostnym czerwonym i narzdach limfatycznych

13. TKANKA MINIOWA

1. kom. miniowe s otoczone blaszk podstawn. blaszka podstawna+ tkanka czna waciwa= zrb
minia
- wyspecjalizowane w kurczeniu i rozkurczaniu i w zmianie napicia
- pochodz z mezodermy
- proces rnicowania- pojawianie si w cytoplazmie biaek biorcych udzia w kurczeniu
2. rodzaje tkanki miniowej: poprzecznie prkowana szkieletowa, sercowa, gadka
TKANKA MINIOWA POPRZECZNIE PRKOWANA SZKIELETOWA
1. dugie cylindryczne komrki- ksztat paeczek- wkna
- kom. wielojdrowe- ok. 75 jder na 1 mm dugoci; le w obwodowej czci sarkoplazmy
- kom. otoczona blaszk podstawn- budowa zbliona do blaszki podstawnej nabonkw
- gowny skadnik cytoplazmy- miofibryle- waciwoci kurczenia si, tworz pczki, midzy nimi jest cytosol i
liczne sarkosomy(mitochondria)
- zalene od woli
- nieliczne niezalene- m.ucha rodkowego, misie kulszowo- jamisty, m. opuszkowo- jamisty, niektre
kom. mm. oddechowych
- rozbudowana siateczka gadka
MIOFIBRYLE I SARKOMERY
1. pojedyncze miofibryle- poprzeczne prkowanie
2. prki- skadaj si z sarkomerw
- granica prka- prki graniczne Z
- midzy nimi 1/2I,A,1/2I
- w rodku prka A- prekH
- w rodku prka H- M
3. prki Z- Alfa aktynina+ desmina- miejsce zakotwiczenia miofilamentw cienkich(aktynowych)
4. prek I- tylko filamenty aktynowe
5. prek A- filamenty aktynowe i lece midzy nimi filamenty miozynowe
- 6 filamentw aktynowych otacza kady filament miozynowy
6. prek H- tylko miofilamenty miozynowe
7. prek M- miozynowe+ filamenty m; miofilamenty miozynowe s poczone mostkami m
8. midzy prkami Z tego samego sarkomeru- rozcigaj si biaka tityny
9. tityna- najwiksze biako. biegnie jako dugi acuch przez p sarkomeru midzy prkiem granicznym Z i
M
- w prkiu M spotyka si z druga czsteczk tityny biegnc z przeciwnej strony
- w prku I- ksztat sprysty- centrowanie filamentw miozynowych w sarkomerze i nadawanie
sarkomerowi sprystoci
10. midzy prkami Z ssiadujcych miofibryli- filamenty porednie typu III- cz ze sob miofibryle i s
zbudowane z desminy
11. pczki miofibryli s przytwierdzone do sarkolemy za pomoc dystrofiny i utrofiny- brak w dystrofii
miniowej
12. dookoa filamentw aktynowych- nebulina- utrzymuje te filamenty w prawidowym pooeniu

GADKA SIATECZKA SARKOPLAZMATYCZNA I KANALIKI T

1. gadka siateczka- otacza kad miofibryl
- dookoa prka A i I oddzielne ukady siateczki
- kady z 2 paskich zbiornikw poczonych kanalikami
- ukad znad przka A oddzielony od ukadu znad prka I przestrzeni do ktrej wklinowuje si kanalik T
2. triada- ukad zawierajcy kanalik T i przylegajce do niego 2 zbiorniki gadkiej siateczki
- zbiorniki zawieraj due stenie Ca2+ przylegaj one do miofibryli i cz si przez kanaliki T z bon kom.
- sposb na szybkie przekazywanie sygnau do skurczu
- przekazanie sygnau za pomoc stopki czcej
3. stopka czca- kompleksy transbonowych biaek bony kanalika T i przylegajcej do nich bony
zbiornikw sarkoplazmatycznych
4. kanalikT- w bonie- receptor dihydropirydynowy; bona zbiornikw- receptor rianodynowy(zawiera kana dla
Ca)
5. depolaryzacja bony kanalika T-> zmiana ksztatu receprota dihydropirydynowego-> zmiana ksztatu
receptora rianodynowego-> otwarcie kanay dla Ca
6. kastamery- na powierzchni kom. m. szkieletowych i sercowego- poprzeczne wgobienie sarkolemy na
wysokoci prka Z
BIAKA MIOFIBRYLI BIORCE UDZIA W SKURCZU
1. aktyna, miozyna, troponina, tropomiozyna, tityna, nebulina, biako m, desmina, dystrofina, utrofina
2. Aktyna- biako globularne, gdy polimeryzuje->acuchy polipeptydowe fibrylarne
- 2 acuchy okrcaj si wok siebie-> filament cienki aktynowy
- aktyna G ma miejsce wiace miozyn
- filamenty wi si z prkiem Z, odchodz prostopadle od jego powierzchni
3. miozyna- w komrkach miniowych jako miozyna II, a w innych kom. jako miozyna I lub VI
- miozyna II- 2 cuchy cikie tworzce helis- kady acuch koczy si gwk; makroczteczka ma 2
gwki majce aktywno ATPazy po zwizaniu z aktyn. gwki zawieraj cuchy lekkie
- miozynaI- 1 acuch zakoczony gwk. w wikszoci kom. bierze udzia w ruchu, wewntrz nich
- gwki miozyny wystaj na zewntrz filamentu miozynowego i le wzdu lini spiralnej
4. tropomiozyna- 2 acuchy tworzce helis
- w stanie rozkurczu ley powyej spiralnego rowka filamentu aktynowego- owija si
5. troponina- wie si z tropomiozyn i aktyn F
- kompleks skada si z podjednostki C(wie Ca),I(zapobiega wizaniu aktyny F z miozyn),T(wie si z
tropomiozyn)
MECHANIZM SKURCZU
1. rozkurcz- gwki miozyny pod ktem prostym w stosunku do miofilamenty aktynowego
- miejsca wizania miozyny- zasonite przez tropomiozyn
2 sygna do skurczu- depolaryzacja sarkolemy kanalikw T( wynik przekazania sygnay przez wkno
nerwowe do synapsy nerwowo- miniowej, a z niej do sarkolemy kom. miniowej)
3. depolaryzacja dochodzca do kanalikw T--> zmiana ksztatu receptora dihydropirydynowego-> zmiana
ksztatu receptora rianodynowego--> otworzenie kanaw dla Ca-> jony wi si z troponin C--> zmiana
konformacji kompleksu troponiny-> wcinicie czsteczki tropomiozyny na dno rowka filamentu
aktynowego(odsonicie miejsc wizania gwek miozyny)
ATP zwizany z gwkami miozyny ulega hydrolizie-> obrt o 20 stopni konwertor( fragment biaka czcy
gwk z acuchem cikim czsteczki miozyny)--> lizg filamentu aktynowego wobec miozynowego
4. odczenie gwki miozyny od aktyny- po przyczeniu do gwki ATP- rozkurcz miofibryli i komrki
- w rozkurczu bierze udzia NO( powstaje z argininy, pobudza cyklaz guadenylanow-> cGMP->
zmniejszenie stenia Ca-> rozkurcz)
- stenie pomiertne- gdy do gwek miozyny zwizanych z aktyn nie przycza si ATP
5. skurcz izometryczny- zwikszenie napicia bez zmiany dygoci ; skurcz izotoniczny- skrcenie caej
komrki
RDA ENERGII SKURCZU I RODZAJE KOMREK MINIOWYCH
1. ATP, fosfokreatyna, kwas pirogronowy, glukoza
2. energia wytwarzana w procesie- fosforylacja tlenowa- stan spoczynku lub po skurczu z kw. tuszczowych,
beztlenowa glikoliza-z glukozy,
3. mioglobina- biako wice tlen i dostarczajce go do mitochondriw)
4. glikogen- dostarcza glukoz
5. kom. miniowe biae- szybki skurcz, szybkie zmczenie, niewiele mioglobiny,
- glikoliza beztlenowa jako rdo energii
- w mniach wykonujcych szybkie ruchy- mm. okoruchowe

6. kom. miniowe czerwone- bogate w mioglobin

- rdo energii- fosforylacja tlenowa
- wolny skurcz, dua wytrzymao na zmczenie
- szczeglnie duo- m. trjgowy ramienia
7. komrki miniowe porednie
- cechy komrek biaych i czerwonych
8. rodzaje kom.- pod wpywem rnego unerwienia
- kom. unerwione przez ten sam neuron- zawsze tego samego rodzaju
POWSTAWANIE KOMREK MINIOWYCH I KOM. SATELITARNE
1. kom. m. szkieletowych- z mezodermy somitw
2. powstawanie mioblastw i miotubuli- regulowane przez mitogenne czynniki reg. MRF
- rodzaje MRF- MyoD, MRF5--> powstawanie mioblastw
- miogenina, MRF4- udzia w powstawaniu miotubuli
3. wzrost m.- zwikszanie liczby miotubuli i zwikszanie ich masy
4. nie wszystkie mioblasty fuzuj- pewna ich liczba przylega do kom. miniowych- kom. satelitarne
- s to kom. macierzyste mm. szkieletowych
- liczba jder- staa- 5% jder komrek miniowych
- znajduj si w stanie spoczynkowym, uaktywniaj si w mm. uszkodzonych, po odnerwieniu i trenowanych
MISIE SZKIELETOWY
1. gwna masa- komrka miniowe ukadajce si w pczki+ tkanka czna waciwa luna
siateczkowata(rdmisna)
2. rdmisna- w niej naczynia, nerwy
- funkcja- czenie komrek miniowych, odywianie
3. omisna- z tk, cznej waciwej zbitej
- otacza pzki wkien miniowych
4. namisna- otacza cay misie- tk. zna waciwa zbita
TKANKA MINIOWA POPRZECZNIE PRKOWANA SERCOWA
1. kom. m. sercowego- powstaj z mioblastw zawizka serca
- z 1 mioblastu powstaje 1 jednojdrowa kom. miniowa// 2 mioblasty fuzuj-> dwujdrowa komrka
- kom. ukadaj si szeregiem a midzy mini s wstawki
- kom. daj boczne odgazienia przechodzce do ssiednich szeregw
- jdra le w rodku komrek
2. kanaliki T- w pobliu prkw Z( a nie midzy IiA)
- przylegaj tylko do 1 zbiornika gadkiej siateczki-> diada
3. wstawka- poczenie szczytowe powierzchni kom. serca
- moe przebiega w lini prostej, lub schodkowato
- rodzaje pocze- obwdka zwierajca, desmosomy, neksus
4. obwdka zwierajca- budowa podobna do prka Z
5. desmosomy- cz komrki z si przezwyciajc si skurczu
6. czynno tkanki miniowej sercowej- powtarzajce si automatyczne skurcze i rozkurcze
7. skurcze- zasada oscylatora wapniowego
- Ca w siateczce w duym steniu- zmiany stenia- rozkad normalny
- gdy stenie wysokie-> otworzenie receptorw rianodynowych przez 100ms
- niskie stenie w siateczce->zamknicie kanaw, cykl si powtarza
TKANKA MINIOWA GADKA
1. kom. ksztat wrzecionowaty
- istota midzykomrkowa- tk. czna waciwa luna i blaszki podstawne
- 1 jdro- w czasie skurczu zwinite i pofadowane
- mog wystpowa pojedynczo lub w niewielkich grupach, mog tworzy due minie
2. jamki-wgobienia wytwarzane przez sarkolem- odpowiedniki kanalikw T
3. na wewntrznej powierzchni- tamy gste, a wewntrz kom. cizka gste
4. tama gsta- z tam jednej sarkolemy cz si miofilamenty cienkie i grube, ktre biegn do przeciwnej
strony
- rola przka granicznego Z
5.midzy kolejnymi ciakami gstymi- na przemian filamenty cienkie i grube i porednie-> kurczliwe struktury
6. filamenty desminowe- skdnik cytoszkieletu- stabilizuj pooenie ciaek gstych
7. komrki rozrusznikowe- Cajala- midzy warstwami mm. gadkich
- ksztat owalny/ gwiadzisty
- rozruszniki
8. unerwienie- wspczulne/ przywspczulne

- depolaryzacja- uwalnianie ACh lub NA(wspczulny)

MECHANIZM I CHARAKTER SKURCZU MM. GADKICH
1. 2 mechanizmy
2. skurcz spowodowany zwikszeniem stenia Ca
- brak biaek regulatorowych- troponiny i tropomiozyny- zamiast nich- kinaza acuchw lekkich miozyny i
kalmodulina
- kalmodulina- wize Ca, rola troponiny
- kinaza acuchw lekkich- enzym fosforylujcy, rola tropomiozyny
- depolaryzacja-> otwarcie kanaw dla Ca w gadkiej siateczce/ b. kom.-> przepyw jonw do cytoplazmy->
Ca czy si z kalmodulin i powtaje kompleks kalmodulina-Ca/kinaza acuchw lekkich miozyny-> kinaza
staje si aktywna-> ufosforylowane ancuchy lekkie miozyny zmieniaj konformacj-> poczenie si gwki
miozyny z aktyn_>lizg
- wolniejszy skurcz ni w m. poprz. prk
3. skurcz bez zwikszania stzenia Ca- pod wpywem hormonu- angiotensyny2- aktywacja Rho-A, jest to
rodzaj biaka G. Biako Rho-A pobudza kinaz Rho,a ta fosforyluje kinaz acuchw lekkich miozyny->
hamowanie defosforylacji kinay acuchw lekkich miozyny-> stan uczulenia na Ca-> skurcz miocytw przy
niezmieniajcym si steniu Ca w cytosolu
- mechanizm niektrych postaci nadcinienia ttniczego

14. TKANKA NERWOWA

1. neurony+ kom. glejowe
2. neurony i kom. glejowe- ektoderma cewy nerwowej
3.niezrnicowane kom. cewy--> neuroblasty-> neurony
- spongioblasty--> kom. glejowe
4. neurony zwojw midzykrgowych i czciowo zwojw wspczulnych- z neuroblastw grzebienia
nerwowego;
- kom. mikrogleju z mezodermy
5. neuron- ciao kom.+ wypustki
- s kom. pobudliwymi- reaguj zmian adunku elektrycznego na zewntrznej i wewntrznej powierzchni
swojej bony na sygnay zewntrzne
6. funkcje neuronw i kom.glejowych: - organizuj i koordynuj czynnoci organizmu, - wytwarzaj,
odbieraj, poddaj analizie i przewodz sygnay
NEURONY
1. ciao kom. nerwowej ( perykarion)+ wypustki(aksony i dendryty)
2. w obwodowym ukadzie wystpuj w zwojach czaszkowych, midzyrdzeniowych, wspczulnych i
przywspczulnych i w postaci niewielkich grup kom. zwojowych w rnych narzdach
CIAO KOM. NERWOWEJ
1. mog mie rne ksztaty- ziarniste, gwiadziste, piramidalne, gruszkowate
2. wyrnia si- wielowypustkowe, dwuwypustkowe, jednowypustkowe, rzekomojednowypustkowe,
bezwypustkowe
3. wielowypustkowa- 1 akson i wiele dendrytw
- dwuwypustkowa- 1 akson i 1 dendryt
- rzekomojednowypustkowe- 1 akson i 1 dendryt biegnce pocztkowo cile poczone, a dalej si
rozchodz
4. jdro ley rodkowo. tylko w niektrych moe lee mimorodkowo- ciaa kom. nerwowych zwojw
wspczulnych/ jj. istoty szarej rdzenia krgowego
5. tigroid- ziarenka Nissla- dookoa jdra- szorstka siateczka rdplazmatyczna
- charakterystyczna cecha- rybosomy zwizane z bon tworz rozetki
- rozpada si na skutek wyczerpania po dugotrwaym dranieniu lub po uszkodzeniu aksonu
6. mikrotubule i neurofilamenty- porednie filamenty typu IV
- stanowi50% wszystkich biaek mzgu
7. wtrty komrkowe- w postaci barwnikw melaniny i lipofuscyny
- lipofuscyna- przejaw wyrodnienia komrek
8. funkcje ciaa kom. nerwowych- ich bona przyspiesza lub hamuje impulsy nerwowe pynce do aksonw
oraz z dendrytw- szczeglnie bona komrkowa podstawy aksonu
- synteza makroczsteczek i wikszoci czsteczek( biaka, lipidy bony kom)
WYPUSTKI NERWOWE
1. dendryty i aksony

2. wypustki= wkna nerwowe

3. gwny skadnik- filamenty porednie typu IV- neurofilamenty i mikrotubule
4. w dendrytach- krtkie mikrotubule stabilizowane przez biako MAP2
5. w aksonach- dugie mikrotubule, wszystkie koce minus skierowane ku perykarionowi
- biako tau
- nadmierna fosforylacja tego biaka--> filamenty tau i bezadne uoenie mikrotubuli w aksonie- przyczyna
choroby Alzheimera- degeneracja mzgu
6. dendryty- informacje ku ciau kom. nerwowej
- aksony- od ciaa komrki nerwowej
Dendryty
1. pczki dendrytyczne- zgrubienia na przebiegu dendrytw- synapsy chemiczne, rodzaj mikroprocesorw
mzgu. powstajce w nich zmiany stnia Ca- podstawa krtkiej, dynamicznej pamici
2. kocz si synapsami lub odgrywaj rol receptorw
3. koce plus uoone w rnych kierunkach- biako MAP2
4. funkcje dendrytw- impulsy nerwowe zawsze ku ciau kom. nerwowej, funkcje integrujce
Akson
1. ciao komrki oddaje tylko 1 akson w miejscu pozbawienia ciaek Nissla- podstawa aksonu
- oddaje na bocznej powierzchni kolateralia
- czsto rozgazia si w czci kocowej-> drzewko kocowe
- cecha charakterystyczna- rwna rednica na caej dugoci
- liczne pczli mikrotubul i neurofilamentw
- mikrotubule dugie, wszystkie koce minus skierowane ku perykarionowi- biako tau
2. budowa- otoczony aksolemm, ktra pokrywa aksoplazm
3. transport wdu aksonu- w pcherzykach, ktre wi si z biakami motorowymi mikrotubuli i s
wzgldem nich przesuwane
- powolny- 1mm/dob; - szybki- 20cm/dob
4. funkcke- przewodzenie wzdu aksolemy impulsw nerwowych od ciaa komrki ku obwodowi
- transport zwizkw chemicznych- w obu kierunkach

WZROST I KSZTATOWANIE NEURONW

1.z komrek neuronabonkowych znajdujcych si w cewie nerwowej lub grzebieniu nerwowym
- komrki neuronabonkowe--> neuroblasty(nie dziel si)
2. neurogeneza- procesz proliferacji i rznicowania kom. progenitorowych
- zachodzi w yciu embrionalnym, po urodzeniu pod ependym komr mzgu i kanau rdzenia krgowego i
w hipokampie
3. neuroblasty poruszaj si po szeregach promienistych jak po szynach
- kierunek wzrostu wypustek jest regulowany przez kw. hialuronowy, osteopontyn- wzdu nich wdruj
wypustki
- semaforyny- hamuj wzrost na podou
4. wzrost neuronw- przez wyduanie wypustek i wytwarzanie kolateralii
5. wytworzenie poczenia z innymi neuronami- warunek przeycia neuronu w okresie okooporodowym
- wypustki neuronw rosn po wytworzeniu stokowatych zakocze- do rozpoznawania podoa i
nadawania kierunku wzrostu
KOMRKI MACIERZYSTE UKADU NERWOWEGO
1. ependyma zawiera kom. macierzyste- pluripotencjalne
SYNAPSY
1. czynnociowe poczenie neuronu z innym neuronem, receptorem lub kom. efektorowymi
2. mog przekazywa sygnay za porednictwem czsteczek sygnaowych( neurotransmittery)- synapsy
chemiczne; synapsy elektryczne- poczenia nexus
SYNAPSY CHEMICZNE
1. budowa: fragment cytoplazmy neuronu- fragment presynaptyczny i jego bona presynaptyczna
- bona postsynaptyczna
- przestzre synaptyczna
2. modyfikacje- synapsy dziaajce na odlego- wolne zakoczenia nerwowe gdzie jest bona
presynaptyczna, postsynaptyczna jest w pewnej odlegoci w kom. efektorowej
- synapsy odwrcone- w tych samych kom.
- synapsy mieszane- przekazuja sygnay za pomoc neurotransmittera i prdu jonw nieorganicznych
3. pcherzyki synaptyczne- w presynaptycznym fragmencie cytoplazmy

- zawieraj neurotransmitter
- mog powstawa w perykarionie, ale czciej w cytoplazmie czci presynaptycznej wypustki
4. neurotransmittery- klasyczne- serotonina, dopamina, ACh, Glutaminian, GABA, glicyna, noradrenalina,
peptydy- somatostatyna, neuropeptyd Y, motylina, endorfina, VIP
- neurotransmittery I i II neuronu siatkwki- pobudzajce- glutamina, ACh; hamujce- glicyna, GABA
5. cykl pcherzykw synaptycznych- pcherzyki synaptyczne- powstaj przez pczkowanie z endosomw wczesnych
- do pcherzykw jest transportowany nuerotransmitter przy wykorzystaniu energii przepywu H+
- po pobudzeniu pcherzyki wi si za pomoc synaptozyny z filamentami aktynowymi i s
transportowane do bony presynaptycznej
- fuzja bon pcherzyka i presynaptycznej za pomoca- synaptofizyny, synaptotrewiny, syntaksyny, Munc 18,
SNAP25 i Ca2+
- fuzja bon i uwalnianie neurotransmittera- proces egzocytozy
- fragment bony okrywany klatryn i powstaje pcherzyk, ktry przemieszcza si do endosomw wczesnych
6. prozac- hamuje zwrotn endocytoz serotoniny ze szczeliny synaptycznej synaps w OUN
7. kokana- hamuje zwrotn endocytoz dopaminy przez bon presynaptyczn
SYNAPSY ELEKTRYCZNE
1. neksus- kanay przez ktre przedostaj si jony nieorganiczne
- sygna rozprzestzrenia si szybko i bez opnie
- brak moliwoci adaptacji i wybirczoci jakie panuj w synapsach chemicznych

NEUROGLEJ
1. kom. glejowe+ wypustki
2. wywodz si z ektodermy cewy nerwowej- spongioblasty
3. kom. mikrogleju- wywodz si z mezodermy
4. w OUN jako wycika- ependyma i kilku innych rodzajw kom. glejowych, ktre tworz zrb
5. pil nerwowa- zbudowana ze spltanych i przylegajcych do siebie wypustek
- oprcz pilni zrb tworzy rodzaj zelifikowanej istoty podstawowej
EPENDYMOCYTY
1. komrki wyciki- tworz jednolita bon nabonka jednowarstwowego szeciennego ependymy
- na powierzchni mikrokosmki i sporadycznie rzski
- te, ktre wycieaj sploty naczyniwkowe- charakter kom. pompujcych jony
- bior udzia w wytwarzaniu pynu mzgowo- rdzeniowego
- take kom. macierzyste
ASTROCYTY, OLIGODENDROCYTY I KOM. MIKROGLEJU
1. astrocyty protoplazmatyczne- szczeglnie liczne w istocie szarej
- wypustki przylegaj do naczy krwiononych, opony mikkiej(waciwoci transcytozy) lub cia kom.
nerwowych
- reguluj proliferacj i rnicowanie neuronw
2. astrocyty wkniste- dugie cienkie wypustki, w cytoplazmie wypustek- filamenty glejowe- zbudowane z
wknistych biaek kwanych
- szczeglnie duo w istocie biaej OUN
3. oligodendrocyty- mniejsze, nieliczne wypustki, ukadaja si wzdu wkien nerwowych- wytwarzaj
osonki w ukadzie nerwowym
- przylegajce do neuronw w istocie szarej- kom. satelitarne
4. komrki mikrogleju= mezoglej- liczne wypustki, dajce pod ktem prostym ostre zakoczenia- przypomina
gazie cierniowe, pochodzenie mezodermalne, funkcja makrofagw
5. komrki neurogleju ukadu nerwowego obwodowego- z grzebienia nerwowego
- komrki satelitarne- przylegaj do cia komrek nerwowych zwojw,spaszczone, niejasne znaczenie
czynnociowe
- lemocyty czyli kom. schwanna- komrki osaniajce wkna nerwowe nerww obwodowych
6. tanycyty- komrki ependymy- cz wiato komory III z wosowatymi naczyniami krwiononymi
wyniosoci przyrodkowej
OSONKI WKIEN NERWOWYCH
1. wkna nerwowe- wypustki neuronw
2. wkna nerwowe w mzgowiu i rdzeniu- biegn w pczkach-drogi/ trakty
3. oligodendrocyty- w OUN, lemocyty w obwodowym--> osonka mielinowa
- lemocyty wytwarzaj take osonk wkien nerwowych- neurolema- osonka Schwanna

 neurolema
1. lemocyty- spaszczone, dugie kom.
- wytwarzaj podune wgobienia w ktrych ley 1 lub wiele wkien nerwowych
- wkna nerwowe majce tylko neurolem- wkna bezrdzenne
osonka mielinowa
1. wokna otoczone osonk mielinow- wkna rdzenne
2. mielinizacja- 4m-c rozwoju podowego do koca 1 r
- ostateczne dojrzewanie czynnociowe osonki- 12r
- nawijanie spaszczonej cytoplazmy lemocytudookoa wkna nerwowego
- mezakson wewntrzny- utworzony przez bony kom. pokrywajce rowek cytoplazmy w pobliu w.
nerwowego
- mezakson zewntrzny- po zakoczeniu nawijania bony kom. przechodz z osonki mielinowej na
powierzchnie lemocytu
- w procesie nawijania cytoplazma zostaje wycinieta- zostaj tylko bony
3. wcicie mieliny- Schmidta- Lantermana
-midzy bonami kom. we fragmentach osonki mielinowej pozostaje troche cytoplazmy
- przejanienie o ksztacie litery V- skierowanej kocem ku jednemu z kocw wkna
- rola odywcza osonki
4. jeden lemocyt- osonka wok1 wkna
- jeden oligodendrocyt- osonki dookoa wielu wkien
- im grubsze wkno, tym grubsza osonka
5. przewenia Ranviera- brak osonki pomidzy osonkami
- osonka mielinowa midzy przeweniami- midzywle
- brak biaek kanaowych w midzywlach

CYTOFIZJOLOGIA TKANKI NERWOWEJ

1. strona zewntrzna- adunek dodatni
- strona wewntrzna- adunek ujemny
- wytwarza to potencja spoczynkowy -90mV
15. UKAD KRZENIA KRWI
1. naczynia krwionone + serce
2.warstwy- bona wewntrzna, rodkowa, dodatkowa(zewntrzna)
RDBONEK
1. pochodzenie mezenchymalne
2. jednowarstwowy nabonek paski lecy na blaszce podstawnej
3. nab. jednowarstwowy szecienny- zatoki ledziony, yki wza limfatycznego, kpek Peyera i migdakw
4. poczenia occludens, nexus- nieprzepuszczalny- wymiana tylko przez transcytoz
5. kompleksy aktyny i miozyny- waciwo kurczenia si
- kurczenie- zwikszenie rozstpw
6.mog zawiera pory- transport czsteczek i makroczsteczek
7 ciaka Weibela-Palade'a- twory paeczkowate wsierdzia, ttnic i y. zawieraj biako von Willebranda
8.na wolnej powierzchni mikrokosmki
9. bonowe glikoproteiny- selektynaE, adresyna- ligand dla selektynyP
CYTOFIZJOLOGIA RDBONKA
1. syntezuj i uwalniaja prostacyklin- przeciwdziaa adhezji pytek krwi i rozszerza naczynia krwionone
- endoteliny- dziaaj parakrynowo- pobudzaj skurcze miocytw gadkich naczy krwiononych, s
mitogenami
2. dziaanie rozkurczajce na mm, gadkie naczyn krwiononych
- ACh, histamina, bradykinina, substancjaP- pod ich wpywem rdbonek uwalnia NO
- EDHF- pochodna kwasu santreinowego syntetyzowanego przez cytochrom P-450
-konwertaza
WYTWARZANIE NACZY KRWIONONYCH
1. waskulogeneza- komorki rodbonka powstaj z kom. macierzystych- angioblastw lub hemangioblastw
- powstaj kruche naczynia
- remodelowanie- komorki mm. gadkich i perycyty nakadaj si na rurki rdbonka
2. cytokiny i chemokiny, naczyniowy czynnik wzrostu rdbonkowy, VEGF, naczyniowy czynnik wzrostu z
gruczow wewntrzwydzielniczych, EG-VEGF, angiopoetyna, efryna, PDGF

3. angiogeneza- pobudzana przez leptyn i relaksyn

4. receptory dla pytek- PAR- na bonie pytek krwi i kom, rdbonka
5. czas ycia kom. rdbonka- 10dni
TTNICE
1. spryste, miniowe, maego kalibru
TTNICE TYPU SPRYSTEGO
1. stosunkowo cienka ciana w porwnaniu ze rednic
2. bona wewntrzna- gruba, rdbonek na boniepodstawnej, podrdbonkowa w-wa tkanki cznej
waciwej, bona sprysta wewntrzna
3. bona rodkowa- najgrubsza w-wa. bony spryste zbudowane z elastyny nazywane bonami
okienkowatymi.
- midzy bonami miocyty gadkie, wkna siateczkowe i kolagenowe i proteoglikany
- nie ma fibroblastw
4. bona dodatkowa- grubsza ni wewntrzna
- liczne wkna kolagenowe, niewiele sprzystych i miocytw gadkich
- naczynia naczy
5. znaczenie czynnociowe tt. sprystych- wyrwnuj bieg krwi
narzdy odbierajce sygnay o cinieniu i skadzie krwi
1. zatoka t.szyjnej, kbki: szyjny, aorty, pucny, ogonowy(pH i stenie O2,CO2)
2. zatoka t.szyjnej- zakoczenia nerwowe nc IX - baroreceptory
3. kbki- komrki typu I- jasne;- wiele pcherzykw z NA,dopamin, serotonin, zakoczenia nc IX
komrki typu II- ciemne- zmodyfikowane lemocyty
TTNICE TYPU MINIOWEGO
1. np. t. wiecowa, promieniowa, krezkowa
2. funkcja- dostarcznei rznych iloci krwi do tkanek przez obkurczanie misni gadkich ich ciany
3. bona wewntrzna- rdbonek z bon podstawn, w-wa porednia, w-wa sprysta wewntrzna
- kom. rdbonka- oddaj wgcz ciany dugie wypustki ktre dochodz do miocytw gadkich bony
rodkowej- tworz z nimi poczenia nexus
- w-wa porednia- w. kolagenowe, spryste, miocyty gadkie(szczeglnie duo w rozgazieniach)
-w-wa sprzysta wewntrzna- najgrubsza, w. spryste, niewiele kolagenowych; grubsza u osb starszych,
rozpoczynaj si ogniska miadzycowe- zwapniae guzki miocytw
4. bona rodkowa- 30-40 w-w miocytw gadkich poczone occludens i adherens, midzy miocytami
kolagen i elastyna
- zapon wapniowy- rozkurcz mini i spadek cinienia
5. bona zewntrzna- duo wkien sprystych, tkanka czna waciwa luna z w. kolagenowymi, naczynia
naczy, niezmielinizowane wkna wspczlne i przywspczulne
TTNICE MAEGO KALIBRU
1. rednica do 1mm, poniej ttniczki
2. zalicza si tu ttniczki przedwosowate
3. bona wewntrzna- rdbonek na bonie podstawnej
- czy si za pomoc nexus z miocytami gadkimi
4. bona rodkowa- do4 w-w miocytw gadkich
5. bona zewntrzna- tk.lczna waciwa luna z wknami kolagenowymi i siateczkowymi

NACZYNIA WOSOWATE
1. woniczki= kapilary
2. mog zmienia swoj rednic przez niewielkie obkurczanie komrki rdbonka, kurczenie si
przylegajcych do ich ciany miofibroblastw
3. szybko krwi w naczyniach wosowatych zmniejsza si- polepszenie warunkw wymiany krew- tkanki i
tkanki- krew
4. skad ciany- rdblonek+ blaszka podstawna+ perycyty(kom. przydanki)
5. rodzaje naczy wosowatych- cige, porowate, zatokowe
6. naczynia wosowate cige- maj srdbonek ze cile przylegajcymi kom. ; midzy kom.nieliczne
roztpy;
- blaszka podstwana gruba, i ciga
- wystpuj w miniach i mzgu
- trudno przepuszczalne- transport przez transcytoz

7. naczynia wosowate porowate- liczne pory w cytoplazmie, pory powstaj przez fuzj pcherzykw
transcytarnych. maj cienkie przepony z glikoprotein,
- blaszka podstawna zawiera otwory
- w ledzionie i szpiku kostnym
8. Naczynia wosowate zatokowe- wtroba, szpik kostny, ledziona, gruczoy wydzielania wewnetrznego.
- ciana atwo przepuszczalna
CZYNNO NACZY WOSOWATYCH
1. powstaje pyn tkankowy- cinienie krwi wysze ni onkotyczne- naczynia wosowate ttnicze
- naczynia wosowate ylne- cinienie krwi nisze ni cinienie onkotyczne
2. bariera krew- narzdy- brak porw, cise przyleganie; blaszka podstawna ciga, gruba
- popmy czsteczkowe ABC w wolnych powierzchniach- wypompowuj czsteczki z komrk rdbonka,
wspomagaj dziaanie bariery
YY
1. maj wiksze wiato, ciesz cian, wicej tkanki cznej waciwej
- due yu maj zastawki
- bony- wewntrzna, rodkowa, zewntrzna
RNORODNO BUDOWY Y DUEGO, REDNIEGO I MAEGO KALIBRU
1. cinienie krwi mniejsze ni w ttnicach
2. yy grnej czci ciaa- cinienie hydrostatyczne niewielkie- cienka bona wewntrzna( tylko sabo
rozwinita bona sprysta wewntrzna)
- bona rodkowa te sabo rozwinita
- bona dodatkowa- dobrze rozwinita, a jej grubo zwiksza si ze wzrostem kalibru y
3. dolna cz ciaa- cinienie hydrostatyczne due
- dobrze rozwinita bona wewntrzna- rdbonek+ w-wa tk. cznej waciwej+ bona sprysta
wewntrzna. liczne miocyty gadkie
- bona rodkowa- kilka w-w miocytw gadkich
- bona dodatkowa- tkanka czna waciwa+ liczne miocyty gadkie
- naczynia naczy
4. yy charakteryzujce si poredni budow- . konczyn grnych- miocyty wystpuj tylko w bonie
rodkowej
- yy siatkwki, opon mzgowych, koci, wtroby, ledziony- brak miocytw gadkich w ogle
ZASTAWKI YLNE
1. yy o rednicy powyej 2mm maj zastawki
- wyjtek- ya gwna grna i dolna, yy trzewiowe, pucne- brak zastawek
2. sfadowania wewntrznej bony yy- zrb- tkankaczna waciwa- duo wkien kolagenowych i
sprystych
- nie ma w nich miocytw gadkich
- miocyty skupiaj si u nasady zastawek
- kierunek uozenia wolnych brzegw- zgodny z kierunkiem przepywu krwi
- liczne zastawki w yach dolnych czci ciaa

POCZENIA TTNICZO- YLNE I TTNICZO- TTNICZE

1. anastomoza- bezporedniemiejsce przejcia ttnic w yy
- anastomozy ttniczo- ylne proste- szczeglnie gruba bona rodkowa; do bony dodatkowej dochodzi
wiele nerww ukadu wspczulnego i przywspczulnego
- anastomozy ttniczo- ylne kbkowate- otoczona torebk cznotkankow, a w jej wntrzu jest kbek
zwinitych anastomoz prostych. bona rodkowa gruba, a jej kom.miniowe przypominaja komrki
nabonkowe- komrki nabonkowate
2. komrki nabonkowate typu I - duo mitochondriw, mao kompleksw aktyna- miozyna
- typ II- duo kompleksw aktyna- miozyna
3. skurcz anastomoz- hamowanie przepywu przez nie krwi- rozkurcz- przepyw przez nie krwi z pominiciem sieci naczy wosowatych
4. anastomozy- szczeglnie obficie w skrze pod paznokciami, skrze opuszek palcw, doni stp,
maowiny usznej
- wana rola w termoregulacji
5. poczenia jamiste- w tkankach erekcyjnych krew z ttnic do y przez jamy wysane rdbonkiem
SERCE
1. krew ylna- do serca przez y gwn do PP--> ujcie przedsionkowo- komorowe--> KP

- krew ylna maego krenia- yy pucne do PL-> lewe ujcie P-K--> KL

2. szkielet serca- tk. czna waciwa zbita- szczeglnie duo w. kolagenowych
- przegroda boniasta- budowa rozcigna- w.kolagenowe ukadaj si w bony
- piercienie wkniste- przegroda midzy przedsionkami i komoram; otaczaj ujcia przedsionkowokomorowe
- trjkty wkniste- w miejscu zetknicia si piercieni woknistych; w ich obrbie wyspy chrzstki szklistej
WSIERDZIE
1. przeduenie bony wewntrznej duych naczy
- przedsionki grubsze wsierdzie ni komory
- pokryte rdbonkiem lecym na blaszce podstawnej
2. podrdbonkowa w-wa luna
3. w-wa wsierdzia miniowo- sprysta
4. w-wa podrdwsierdziowa. nie ma tej w-wy w strunach cignistych i mm. brodawkowatych
RDSIERDZIE
1. najgrubsza w-wa ciany serca
2. kardiomiocyty+ tk. czna waciwa luna
3. kardiomiocyty- poprzecznie przkowane
4. grubsze w komorach ni przedsionkach
5. warstwa podwsierdziwa tworzy mm. brodawkowate- napinaj patki zastawek serca, zapobiegajc ich
wgobieniom w czasie skurczu
6. gebsze w-wy mini- przebieg spiralny i ksztat litery S
NASIERDZIE
1. tk. czna waciwa z sieci wkien sprystych, naczyniami i nerwami
2. obfita tk. tuszczowa zta
3. na zewntrz typowa bona surowicza
OSIERDZIE
1. cznotkankowy worek
2. 2 w-wy- surowicza; zewntrzna- tk. czna wknista
ZASTAWKI SERCA
1. 3w-wy: rodkowa, i2w-wy zewntrzne identyczne z wsierdziem

UKAD PRZEWODZCY, UNERWIENIE I UNACZYNIENIE SERCA

1. ukad przewodzcy przedsionkowo- komorowy- rozprowadza impulsy potrzebne do rytmicznych skurczw
mm. sercowych
2. zbudowany z : wze zatokowo- przedsionkowy, szlaki midzywzowe przedni, rodkowy, tylny; wze
przedsionkowo- komorowy pczek Hisa i jego odgazienia
3. wze zatokowo- przedsionkowy- wz Keitha- Flacka
- zmodyfikowane kom.mm. serca
- w pobliu wyjcia z prawego przedsionka yy gwnej grnej
- kom.maj ksztat wrzecionowaty
- rozrusznik serca
4. szlaki midzywzowe- przewodz impulsy z wza zatokowo- przedsionkowego do wza przedsionkowokomorowego
5. wze przedsionkowo- komorowy- w dolnej i tylnej czci przegrody midzyprzedsionkowej
- opniane simpulsy pochodzce ze szlakw midzywzowych
- po uszkodzeniu szlakw midzywzowych przejmuje funkcje rozrusznika, ale z mniejsz czstotliwoci
ni wze zatokowo- przedsionkowy
6. pczek przedsionkowo- komorowy- pczek Hisa
- odchodzi od wza przedsionkowo- komorowego
- przechodzi przez trjkt wknisty prawy
- w przegrodzie boniastej rozpada si na 2 czci
- prawa ga- odgazienia do wsierdzia PK i mm. brodawkowych
- lewa ga- paska wstga- wsierdzie grnej cz. przegrody midzykom. i midzy wsierdziem a
rdsierdziem LK
7. komrki Purkinjego- przewodz impulsy 4x szybciej ni kom. miniowe serca
- bardziej wytrzymae na niedotlenienie ni kom. serca
8.unerwienie serca- w. uk. autonomicznego- jako bezrdzenne w wzach zatokowo- przedsionkowych i
przedsionkowo- komorowych

WEWNTRZWYDZIELNICZA F-CJA SERCA

1. kom.mioendokrynowe-wytwarzaj ANF- pcherzyki typu I
- pcherzyk typu II- oprcz ANF, BNF
- serce, nerki, puca, rdbonek- CNF
16. UKAD LIMFATYCZNY
1. skad- centralne narzdy limfatyczne ( grasica, szpik kostny); obwodowe narz. limf (ledziona, wzy limf);
limfocyty krwi i limfy, limfocyty rozsiane; naczynia limfatyczne i limfa
2. gwny skadnik komrkowy narz. limf- limfocyty
3.liczba limfocytyw- 1 bln
4. gwne rodzaje limfocytw- B, T, NK
5. limfocyty B- odpowiedzialne za reakcj typu humoralnego
6. limfocyty T- odpowiedzialne za reakcj typu komrkowego
7. limfiocyty NK- zdolno spontanicznego zabijania komrek nowotworowych
8. antygeny- obce makroczsteczki (biaka, glikoproteiny, wielocukry, kwasy nukleinowe)
9. odpowied immunologiczna- reakcja limfocytw na antygen. bior w niej udzia take inne kom.
10. teoria klonalna- w rozpoznawaniu antygenw biora udzia pojedyncze limfocyty
11. odporno- stan gotowoci organizmu do unieszkodliwiania antygenw
12. kom. immunologicznie kompetentne- bior udzia w rozpoznawaniu i unieszkodliwianiu antygenw
ODPORNO
1. swoista i nieswoista
2.nieswoista= wrodzona, szybka, wyraz miejscowych cech struktury tkanek
3. mechanizmy odpornoci nieswoistej - identyfikowane jako mechanizmy zapalenia
4. powierzchnia kom. dendrytycznych, nabonkowych,makrofagw i neutrofili- receptory TREM i TRL
5. Receptory TREM i TRL- wi si z patogenami drobnoustrojw
6. zwizanie receptora z patogenem- sygna do produkcji defensyn i cytokin zapalnych(TNF, IL-1, IL-6)
7. defensyny- peptydy wbudowyjce si w ciany bakterii i grzybw
8. lizozym- rozkada ciany kom. bakteryjnych
9.odporno swoista= nabyta- limfocyty Tab, limfocyty B, wolna odpowied
10. odporno swoista- odpowied immunologiczna humoralna i komrkowa
11. limfocyty B- rozpoznaja antygen za pomoc receptora BCR, T za pomoc TCR
IDENTYFIKACJA LIMFOCYTW
1. rozrnianie na podstawie obecoci w bonie kom. glikoprotein transbonowych
2. cz glikoprotein- jest receptorami
3. CD- glikoproteiny pojawiajce si w bonach limfocytw w czasie rnicowania komrkowego
4. CD4- Limfocyty Th
5. CD8- LImfocyty T cytotoksyczne
6. CD19- Limfocyty B
7. CD56- Limfocyty NK
8 CD 95- wzbudza apoptoz
9. identyfikacja limfocytw- wizanie z receptorami na powierzchni limfocytu, swoistego monoklonalnego
przeciwciaa
PREZENTACJA ANTYGENW I GLIKOPROTEINY MHC
1. limfocyty T- brak moliwoci bezporedniego wizania antygenw
2.limfocyty B- mog wiza due czsteczki niektrych antygenw, ale nie mog mniejszych
3.antygeny, ktre mog by rozpoznane przez limfocyty T i wiele antygenw rozpoznawanych przez
limfocyty B- obrbka przez kom. prezentujce antygeny
4. limfocyty dziewicze- nigdy nie zetkny si z antygenem
5. gen MHC- 6 chromosom
6. MHC I- wszystkie kom. jdrzaste i w niewielkiej iloci na erytrocytach
7. MHC I- za jego porednictwem dziaaj limfocyty T cytotoksyczne
8. kom. dendrytyczne- wystpuj w wikszoci narzdw (skra, przewody oddechowe, narz. limfatyczne
obwodowe)
9. receptory kom.dendrytycznych- TLR,
10. receptory TLR- wi si z patogenami drobnoustrojw- PAMP
11. kom. dendrytyczne- wystpuj w tkankach jako nieaktywne postacie, zdolne do wizania PAMP i
wcigania go do endosomw wczesnych

12. kom. dendrytyczne- aktywacja limfocytw T i B, wpyw na wytwarzanie przeciwcia przez limfocyty B
13. stan tolerancji immunologicznej- osabienie lub zniesienie odpowiedzi immunologicznej - jest regulowane
w znacznym stopniu przez kom. dendrytyczne
ODPOWIED IMMUNOLOGICZNA HUMORALNA
1. limfocyty B- powstawanie i rnicowanie - szpik kostny
2. prolimfocyty B-->niedojrze limf.B--> dojrzae limf B dziewicze--> centroblasty-->centrocyty-->limf. B
pamici/ kom.plazmatyczne
3. niedojrzae limf B- prezentuj IgM
4. dojrzae limf. B dziewicze- prezentuj IgM i IgD
5. limf. B pamici- powstaj pod wpywem limfocytw T pomocniczych i kom. dendrytycznych
6. odmiana limfocytw B- prymitywna - ma CD5
7.bonowy kompleks biakowy Ig- suy do przekazywania impulsw od receptora Ig do kinazy tyrozynowej i
fosfolipazy C
8. na powierzchni limfocytw B- CD19,21,22,40,72
9. etapy odpowiedzi immunologicznej humoralej- rozpoznawanie antygenu i aktywacja limfocytu, proliferacja
limfocytw, podjcie funkcji przez limfocyty B
10. rozpoznawanie antygenu- jego wizanie przez powierzchniowe receptory Ig limfocytu B, np CD40
11. aktywacja limfocytu- przekazanie sygnau prez bon zaporednictwem kompleksu Ig
12.rozponanie antygenw, aktywacja i proliferacja- bezporednie wizanie antygenu z receptorami Ig
limfocytu B, lub za porednictwem limfocytw T
13. epitopy- powtarzajce si miejsca wizania przeciwcia. Mog by wizanie bezporednio przez limfocyty
B
14. reakcja blastyczna- przeksztacenie limfocytw B w limfoblasty za porednictwem limfocytw T
15. immunosupresja-tumienie odpowiedzi immunologicznej wywoywane przez hamowanie proliferacji
limfoblastw
16. klon komrek- komrki powstae w wyniku proliferacji, identyczne z wyjciowymi limfocytami
17. ostatni etap odpowiedzi immunologicznej- limfoblasty znw staj si limfocytami
18. kom. T cytotoksyczne- eliminuj nadmiar aktywowanych limfocytw B
19. limfocyty T cytotoksyczne- uruchamiaj w eliminowanych limfocytach program apoptozy za
porednictwem glikoproteiny Fas, czyli CD95
PRZECIWCIAA
1. budowa- glikoproteiny
2. synteza- kom. plazmatyczne, limfocyty B
3. przeciwciaa poliklonalne- mieszanina rznych typw przeciwcia, o rnej swoistoci . wytwarzana przez
wiele klonw limfocytw B pod wpywem wielu antygenw
4. IgG- najliczniejsze, 75%, przenika przez oysko
5. IgM- 10%, wie si z limfocytami, jako pierwsza Ig w yciu osobniczym
6.IgA- wydzieliny, dimeryzacja zachodzi w kom. plazmatycznych
7.IgE- z kom. tucznymi i granulocytami zasadochonnymi, przeciwciao cytofilne, powoduje uwalnianie
histaminy
8. IgD- pojawia si wsplnie z IgM w bonie kom. limfocytw B
ODPOWIED IMMUNOLOGICZNA KOMRKOWA
1. limfocyty T
2. receptory TCR- 2 podobne acuchy glikoproteinowe ab lub gd
LIMFOCYTY T ab
1. w pobliu TCR- CD3- przekazuje sygna o zwizaniu antygenu przez TCR do kinazy tyrozynowej
cytoplazmy
2. rozpoznanie antygenu- przez zwizanie antygenu z receptorem limfocytu T
3. aktywacja limfocytu T- przekazanie sygnau o rozpoznaniu przez bon za pomoc CD3
4. rodzaje limfocytw T- powstaj w wyniku rznicowania si w grasicy
5. Limfocyty Th- w gonie- TCR, CD3, CD4,
- wydzielaj cytokiny(obejmujce take limfokiny i interleukiny)
- rodzaje- Th1, Th2
6. Limfocyty Th1- wzmagaj odpowied typu komrkowego,
- wydzielaj IL-2
- IFN-Gamma
- pobudzaj makrofagi do niszczenia drobnoustrojw znajdujcych si w ich wntrzu

7.Limfocyty Th2- wzmacniaj odpowied typu humoralnego i produkcj przeciwcia

- wydzielaja- IL-4, IL-5,IL-10
8. aktywacja limfocytw Th:
- bezporednie zwizanie TCR i CD28 limfocytu, z MHC+peptyd antygenowy i z glikoprotein B7
powierzchni kom. prezentujcych antygeny
-wydzielanie IL-1
9. IL-2- dziaa autokrynowo na limfocyt, ktry jwydzieli, moe wiza si z receptorami innych komrek
znajdujcych si w pobliu
10. Limfocyty Tc- w bonie- TCR, CD3, CD8,
- za pomoca TCR i Cd8 wie si z receptorami MHC klasy I
11. Limfocyty Treg=supresorowe- TCR, CD8
- tumi odpowied immunologiczn
12. Limfocyty NK- ziarenka azurofilne w cytoplazmie, na swojej powierzchni majCD56, receptory dla Fc
przeciwcia
-niszcz obce komrki, najczciej nowotworowe
13. Limfocyty LAK- mog powstawa pod wpywem duych ste IL-2 z limfocytw NK
-zwikszona potencja do niszczenia komrek nowotworowych
14. teoria nadzoru immunologicznego- w organizmie czowieka czsto dochodzi do powstawania
nowotworw, stay nadzr immunologiczny limfocytw NK doprowadza do ich niszczenia.
15. ADCC- cytotoksyczno komrkowa zalena od przeciwcia- dziki receptorom dla Fc przeciwcia na NK
16. mechanizm niszczenia komrek- limfocyty Tc, NK wi si za pomoc receptorw z komrkami, ktre
majby zniszczone i wtedy wydzielaj perforyn i proteazy(granzymy) oraz TNF

LIMFOCYTY T gd
1. receptor na powierzchni- TCR o konfiguracji acuchw g, d
2. powstawanie- szpik kostny--> grasica--> przewd pokarmowy, oddechowy, naskrek, grasica
3.w jelicie- jako kryptokpki
4. wspldziaaj z kom. nabonkw
5. kom. nabonkw pod wpywem stresu wydzielaj biaka szoku termicznego- ligandy dla nich sna
powierzchni limfocyti Tgd
6. limf Tgd- maj take receptory dla cytokin wydzielanych przez kom. nabonka
PRZESZCZEPIANIE KOMREK I NARZDW
1. ukad autogeniczny- u tej samej osoby,
2. izogeniczny- midzy osobami identycznymi genetycznie
3. allogeniczny- midzy 2 osobami
4. ksenogeniczny- midzy osobnikami rnych gatunkw
5. MHC I- kodowanie przez trzy gwne loci genw A,B, C (HLA-A, HLA-B, HLA-C) wystpuj na wikszoci
komrek
6. MHC II- kodowane przez loci genu D (HLA-DR, HLA-DP, HLA-DQ) na powerzchni komrek
prezentujcych antygeny
7. szczeglne znaczenie w przeszczepie- zgodno HLA-DR dawcy i biorcy
8. odpowied immunologiczna pierwotna->7dni
9. odpowied immunologiczna wtrna 3-4 dni
ROZWJ I INWOLUCJA UKADU LIMFATYCZNEGO
1. pochodzenie- mezodermalne
2. mezoderma- naczynia limfatyczne, zrb i misz narzdw limfatycznych
3. zrb grasicy- nabonek endodermalny
4. zasiedlanie zrbu zarzdw limfatycznych przez prekursory- od 3 m-ca ycia podowego
5. pochodzenie prekursorw- pocztkowo z wtroby nastpnie za szpiku kostnego
6. tolerancja immunologiczna ciy- tumienie odpowiedzi immunologicznej macicy na alloantygeny zarodka i
podu.
7. czciowa tolerancja immunologiczna- saba odpowied immunologiczna u noworodkw i dzieci w
pierwszych 2 latach ycia( kom. prezentujbe antygeny-gwnie dendrytyczne- s niedojrzae)
LIMFOCYTY TKANKI CZNEJ I NABONKW
1. MALT- przewaaj limfocyty B i komrki plazmatyczne(w tkance cznej bony luzowej) ; limfocyty Tc i NK

( w nabonkach).
2. czynno- po zetkniciu z antygenem wdruj do wzw limfat. lub ledziony->rozmnaanie i
podejmowanie swoich funkcji
3. limf B- wracaj do b. luzowej i rnicuj si w komrki plazmatyczne
4. IgA- krew-monomer; wydzieliny- dimer
- bakteriostatyk
-powoduje aglutynacj bakterii
- zapobiega adhezji,
-neutralizuje toksyny

GRUDKI LIMFATYCZNE
1. wchodz wskad MALT
2.skad grudki- limfocyty B i mniej T, oraz kom. dendrytyczne i makrofagi
3. brak torebki cznotkankowej
4. zrb- tkanka czna luna
5.wyrnia si- cz rodkow i obwodow
6. cz rodkowa- duo limfoblastw, jasna rozrzedzona struktura
7. limfoblasty i limfocyty grudek= centroblasty, centrocyty
8. moga wystpowa jako- grudki limfatyczne samotne, skupione
9. zgrupowania grudek limfatycznych w b. luz pogranicz jamy ustnej i garda- migdaki
10. zgrupowania grudek limf. jelita krtego i grubego- kpki Peyera
MIGDAKI
1. piercie Waldeyera- migdaki znajdujce si w obrbie jamy nosowo- gardowej
2. nabonek- pokrywa migdaki, wnika do ich wntrza w postaci krypt, wystpuj w nim komrki M
3. kom. M- miejsce przenikania wirusw i innych patogenw
4. kom. migdakw- limf. B, mniej T, kom. plazmatyczne, tuczne, granulocyty, makrofagi
5. migdaki podniebienne- parzyste,
-nab. wielowarstwowy paski nierogowaciejcy,
-10-20 krypt
6. migdaki jzykowe- wielowarstwowy nabonek paski
- 1 krypta
7. migdaek gardowy- nab. wielorzdowy walcowaty urzsiony i czciowo nab. wielowarstwowy paski
- brak krypt
KPKI PEYERA
1. miejsce wystpowania- bona luzowa i podluzowa jelita krtego i grubego
2. zrb- tk. czna waciwa luna
3. misz- limf. B, niewiele limf. T, kom.plazmatyczne, makrofagi
4. nabonek- od strony wiata- nab. jednowarstwowy walcowaty, ukada si w kopu z kom.M
KRYPTOKPKI
1. wystpowanie- ciana jelita, przewodw oddechowych
2 skad- limfocyty T gd
WZY LIMFATYCZNE
1.otoczony torebk cznotkankow od ktrej odchodz beleczki
2. naczynia limfatyczne doprowadzajce- dochodz do wypukej powierzchni
3. nacz. limfat. odprowadzajce- odchodz we wnce
4. zrb- tk. czna siateczkowata
5. misz- limfocyty, kom. plazmatyczne, makrofagi, kom. prezentujce antygeny
6. przekrj- kora, cz przykorowa, rdze
7. kora- grudki uoone w szereg
- gwnie limfocyty B, kom. plazmatyczne i makrofagi
- strefa grasiczoniezalena
8. cz przykorowa- gsto uoone limfocyty T, strefa grasiczozalena
9. ilociowy stosunek limf. T i B= 65 :35
10 rdze- limocyty, kom plazmatyczne, makrofagi, fibroblasty
-yki o wysokim rdbonku (s te w migdakach, kpkach Peyera, wyrostku robaczkowym)
11. przepyw limfy- nacz. limf. doprowadzajce-->zatoki brzene--> zatoki promieniste kory-->zatoki

promieniste rdzienia--> naczynia odprowadzajce

12. zatoki- wysane rdbonkiem cigym od strony torebki wza i beleczek, od strony miszu s due
rozstpy
13. czynnoci wzw limfatycznych- filtruj limf, prezentuj i niszcz antygeny, s miejscem proliferacji, s
miejscem wydzielania przeciwcia

LEDZIONA
1. masa- 100-200g
2. otoczona torebk cznotkankow od ktrej odchodz beleczki
3. w torebce i beleczkach- miocyty gadkie
4. zrb- tk. czna waciwa luna z w. siateczkowymi i fibroblastami
5. misz- miazga biaa, miazga czerwona
UNACZYNIENIE
1. pie trzewny--> ttnica ledzionowa--> tt. beleczkowe--> tt. rodkowe(do miazgi biaej)--> tt. pdzelkowe
(otoczone pochewkami) --> nacz. zatokowe
2.nacz. zatokowe- w miazdze biaej- naczynia zatokowe brzene; w miazdze czerwonej- nacz. zatokowe
waciwe ledziony
3. naczynia zatokowe- szerokie, rdbonek z wrzecionowatych kom.(nab. jednowarstwowy szecienny)
4. blaszka podstawna rdbonka nie jest ciga
MIAZGA BIAA
1. skad- limfocyty, kom.plazmatyczne, makrofagi, kom.dendrytyczne prezentujce antygeny
2. grudki limfatyczne+ strefy okoottnicze
3. strefa okoottnicza- strafa grasiczozalena
4. stosunek limfocytw BiT= 60:40
5. strefa brzena- na obwodzie miazgi biaej
- mao kom.
- wiele zatok brzenych- koncentrowane tam s antygeny, ktre nastpnie s niszczone, przez ich ciany
przechodz limfocyty B i T do strefy okoottniczej i do grudek limfatycznych

MIAZGA CZERWONA
1. zatoki ledziony - jamki; komrki lece w zrbie miazgi- cianki
2. kom. ukadaj si dookoa zatok- obraz sznurw komrkowych
3. naczynia- typowa budowa (rdbonek , nieciga blasza podstawna)
4. sznury komrkowe= pasma ledzionowe Billrotha- zgrupowania komrek lece dookoa zatok
ledzionowych miazgi czerwonej
5. czynno ledziony- filtr krwi
- prezentacja antygenw
-proliferacja
-wydzielanie przeciwcia
-niszczenie zuytych erytrocytw
-rezerwuar krwi

GRASICA
1. pochodzenie- endoderma i mezoderma
2. nabonek endodermalny- III i IV kieszonka skrzelowa
3. otoczona torebk cznotkankow
4. zrb zrazikw- zbudowany z nabonka
5. w zrazikach- kora ; rdze
6. kora zrazikw- ciemna, duo limfocytw, komrki nabonkowe zrbu (komrki pielgnujce)
7. komrki nabonkowe zrbu- liczne wypustki, udzia w rnicowaniu i selekcji limfocytw T, zapewniaj te
izolacj w barierze krew- grasica, wydzielaj tymozyn, gdy degeneruj tworz ciaka hassala
8.cz podtorebkowa- due i rednie limfocyty (s dzielcymi si kom.)
- tutaj dostaj si prekursory limfocytw T do grasicy
-bliej rdzenia limfocyty mae

9. rdze zrazikw- duo kom. nabonkowych zrbu, nie ma naczy wosowatych doprowadzajcych, s
wosowate i wiksze naczynia limfatyczne odprowadzajce
PROLIFERACJA , RNICOWANIE, APOPTOZA LIMFOCYTW Tab
1. intensywna proliferacja limfoblastw T- strefa podtorebkowa kory
2. podtorebkowe limfocyty nie maja CD4 ani CD8
3. selekcja pozytywna, selekcja negatywna
BARIERA KREW- GRASICA
1. naczynia wosowate o specjalnej budowie ciany- szczelny, nieprzepuszczalny rdbonek, gruba blaszka
podstawna na ktrej ley tkanka czna waciwa, naczynia wosowate-otoczone komrkami nabonka zrbu
17. UKAD NERWOWY
1. ukad nerwowy= OUN, obwodowy ukad nerwowy, autonomiczny ukad nerwowy
2 uk odruchowy- najniszy poziom integracji w OUN, przyjmowanie sygnaw zewn. i wewn i przekazywanie
do rdzenia krgowego
3. kora mzgu- miejsce najbardziej skomplikowanych procesw analityczno- integracyjnych- podoe mowy,
mylenia abstrakcyjnego, wiadomoci
ROZWJ UKADU NERWOWEGO
1. od 3 tyg. ycia zarodkowego
2. z pyty ektodermalnej--> rynienka, pxniej cewa nerwowa
- wzdu grzbietowej powierzchni cewy- grzebienie nerwowe-> neurony czuciowe zwojw midzykrgowych,
cz. neuronw zwojw wspczulnych, kom. satelitarne, lemocyty, melanocyty, odontoblasty, kom. czci
opon mzgowych
3. w dogowowej cz. cewy nerwowej- w 4 tygodniu 3 zgrubienia- przodo,rd,tyomzgowie
- przodomzgowie-> kreso- i midzymzgowie
- tyomzgowie-> tyomzgowie wtrne, rdzeniomzgowie
4. z doogonowej czci cewy nerwowej-> rdze krgowy
5. wiato cewy-> komory mzgu, kana rodkowy rdzenia krgowego
ORODKOWY UKAD NERWOWY
1. mzgowie+ rdze krgowy
2. mzgowie= mzg+ pie mzgowia+ mdek
OGLNA STRUKTURA
1. istota szara+ istota biaa
2. istota szara- zgrupowanie cia kom. nerwowych i ich wypustek
- zrb- astrocyty protoplazmatyczne i wkniste- ich wypustki wytwarzaj pil nerwow
- midzy wypustkami- proteoglikany(biako+ siarczan chondroityny i inne GAG)
- blaszkowate zakoczenia wypustek astrocytw- warstwa graniczna zewntrzna (oddziela istot szar od
opony mikkiej)
- oprcz astrocytw w zrbie- oligodendrocyty, kom.mikrogleju, bony glejowe
- moe by jako kora/paszcz, w postaci jder, w rdzeniu ksztat litery H
3. istota biaa- nagromadzenie wypustek kom. nerwowych i nie ma w niej cia kom. nerwowych
- zrb- astrocyty wkniste i niewielka ilo oligodendrocytw i kom. mikrogleju
- wypustki nerwowe- zmielinizowane lub bezosonkowe
- wkna nerwowe tworz pczki- wkna projekcyjne, kojarzeniowe, spoidowe
- wkna projekcyjne- cz odlege czci OUN; kojarzeniowe- neurony tych samych struktur; spoidoweneurony symetrycznych struktur OUN
- pczki wkien nerwowych ukadj si w powrzki, sznury, torebki, wstgi, promienistoci, konary

MZG
1. kora amonalna- we wntrzu pkul mzgu, ciana komr bocznych
2. neuroglobina- niako podobne do mioglobiny i hemoglobiny, wspomaga dostpno tlenu dla mzgu
KORA MZGU
1. 5 typw neuronw- piramidalne, ziarniste, wrzecionowate, poziome, rnoksztatne
2. neurony le w zrbie utworzonym przez kom. tkanki glejowej
3. kom. piramidalne, ziarniste, wrzecionowate- stae skadniki kory rznych okolic mzgu
4. 95% kora nowa- pokrywa istot bia
- 5% we wntrzu pkul- kora dawna i kora stara

 kora nowa
1. w-wa drobinowa= brzena- na powierzchni w-wa gleju z wypustek astrocytw
- oddziela opon mikk od kory
- gwn mas stanowi tkanka glejowa
- nieliczne wrzecionowate neurony poziome dajce aksony i dendryty rwnolege do powierzchni kory
2. w-wa ziarnista zewntrzna- w-wa kom. piramidalnych maych
- w skadzie niewielkie kom.piramidalne i ziarniste
- aksony kom. piramidalnych biegn ku istocie biaej
3. w-wa piramidalna- kom. ksztatu piramidalnego i redniej wielkoci
- kom. lece gbiej s wiksze ni te, ktre le powierzchownie
- aksony- do istoty biaej
- dendryty- ku powierzchni kory
4. w-wa ziarnista wewntrzna- mae kom. piramidalne i ziarniste
- aksony i dendryty biegn do ssiednich neuronw
- dugie dendryty- dochodz do powierzchni kory
- biegn tu wokna tworzce smug poprzeczn zewntrzn
5. w-wa zwojowa- due kom. piramidalne- szczeglnie liczne w zwoju rodkowym przednim- komrki
ruchowe Betza
- liczne mae kom. ziarniste
- biegn tu wkna tworzce smug poprzeczn wewntrzn
6.w-wa kom. wieloksztatnych- kom. wrzecionowate i lece powierzchownie kom. piramidalne
7. w niektrych polach pata przedniego tylko 5w-w, a szsta tylko u niemowlt
8. komrki Betza- ruchy dowolne- warstwa 5 pola4
- pole 44,45- mowa
- 17-19- widzenie
9. neurony w-wy 1i6 funkcja integracyjno- koordynujca
- w-wa 2i4 f-cja odbierajco recepcyjna
- w-wa 3i5- f-cja wysyania impulsw
kora dawna
1. wchodzi w skad opuszki wchowej, okolicy pozaopuszkowej, guzka opuszkowego, kory pata
gruszkowatego
2. udzia w odczuwaniu zapachw i tworzenia stereotypw zachowa pciowych
kora stara
1. skada si gwnie z formacji hipokampa- rodkowa cz pata skroniowego, graniczy z dnem komory
bocznej
2. fragment pozaspoidowy formacji hipokampa: rg Ammona, zakrt zbaty, podpor hipokampa
3. hipokamp- pokryty w-w wkien nerwowych zmielinizowanych- koryto hipokampa
4. rg Ammona- kom nerwowe piramidalne- ukadaj si w w-wy: pocztkow, piramidaln, promienist,
jamisto- drobinow
5. zakrt zbaty- kom. nerwowe ziarniste: w-wa drobinowa, ziarnista, kom. rnoksztatnych
6. w hipokampie- komrki macierzyste- mog si rnicowa i proliferowa w komrki neurogleju i neurony
mechanizm uczenia si
1. zaley od dugotrwaego pobudzenia,LTP synaps chemicznych gwnie w hipokampie i innych formacjach
2. synapsy midzy bonami pre i postsynaptycznymi- wypenione glutaminianem
- w bonach postsynaptycznych bialka kanaowe- NMDA(dla Ca), Na+ s to receptory dla glutaminianu
3. gdy komrki presynaptyczne otrzymuj powtarzajce si impulsy- uczenie si
istota biaa mzgu
1. zajmuje rodek powalny
2. zrb- tkanka glejowa
3. wyrznia si- wkna projekcyjne, kojarzeniowe, spoidowe
jdra podstawne
1. jj.podstawne- wyspy istoty szrej wewntrz pkul mzgu
- ciao prkowane, ciao migdaowate, przedmurze
2. ciao prkowane= prkowie+ j. ogoniaste
- due kom. piramidalne, wielowypustkowe, i mae kom. pozbawione ciaek Nissla
- neurony kolczyste- mierz krtkie(do kilku godzin) odcinki czasu- dziki czemu moemy je ze soba
porwna- element zegara biologicznego
3. jdro plece- synapsy chemiczne zawieraj dopamin-

- dopamina pochodzi z pola przedpokrywowego

- wydzielanie dopaminy wie si z odczuwaniem przyjemnoci i satysfakcji (jedzenie, sex)
- daje poczucie satysfakcji
- zmniejszone stenie dopaminy- prowadzi do uywania zastpczych rodkw
4. jdro migdaowate- nad rogiem dolnym komory bocznej
- zawieraj receptory opiatowe- hamuj objawy uzewntrzniania uczu i wi si z analiz wrae
wchowych
- dranienie- prowadzi do powstawania uczucia strachu, wciekoci wyalienowania
wzgrze
1. jj. przednie, tylne, grzbietowe, brzuszne, boczne, przyrodkowe
- jdro poduszkowate- najwiksze
2. jj. okolicy brzuszno- tylnej- odpowiedzialne za czucie dotyku
3. zesp wzgrza- poowiczny brak czucia i niezwykle silne ble
4. jj. brzuszne przednie- koordynacja ruchw zamierzonych
- uszkodzenie poowicza niezborno ruchw i ruchy plsawicze
5. jj. grzbietowe- przyrodkowe- koordynacja procesw nerwowo- psychologicznych (pami dugotrwaa
zachowanie osobowoci , koncentracja, zdolno wysawiania si)
6. wzgrze- orodek podkorowy dla rnego rodzaju czucia
- orodek niszej uczuciowoci instynktownej
- tory i wstgi z rdzenia przeduonego i krgowego i z nerwu trjdzielnego
niszy poziom mzgowia
1. j. czerwienne- reguluj napicie miniowe
- synapsy z wknami nerwowymi ramion spajajcych mzdku
- droga czerwienno- rdzeniowa
2. istota czarna- cz zbita+ siatkowata
- cz zbita- liczne ziarna melaniny
- cz siatkowata- mae, wrzecionowate, ziarniste komrki
- regulacja napicia miniowego
- zawiaduj czynnociami takimi jak oddychanie i wydzielanie
- parkinsonizm- zmniejszenie liczby neuronw i ich depigmentacja
3. jj. szwu- w rdzeniu przeduonym- produkuj serotonin
- serotonina- odpowiada za powstawanie stanw psychicznych- dobre samopoczucie, optymizm, chc pracy
4.oliwka dolna- rdze przeduony- komrki zawieraj liczne krople lipidw- oddaj dugie wypustki
dochodzce do mdku
5. w pniu mzgowia- jj. nerww czaszkowych ruchowych, czuciowych, przywspczulnych
podwzgrze
1. brzuszna i dolna cz ciany komory bocznej i III
2. jdra przednie, rodkowe, tylne, grzbietowe
3. jj. przednie: przykomorowe, nadwzrokowe, nadskrzyowaniowe, pole przedwzrokowe
4. jj. rodkowe- j. lejka, grzbietowo- przyrodkowe, brzuszno- przyrodkowe
5. jj. tylne- j. podwzgrzowe tylne, jj. ciaa suteczkowatego
6. komrki nerwowe- zawieraj pcherzykowate jdra- s neuronami wydzielniczymi
7. j. przykomorowe- z neuronw wydzielniczych, oksytocyna i neurofizyna
- neurofizyna- nonik oksytocyny
- hormon uwalniany w czci nerwowej przysadki
8. j. nadwzrokowe- hormon antydiuretyczny
9. j. nadskrzyowaniowe i zegar biologiczny- waciwo cyklicznego wytwarzania impulsw co 24h
- zegar jest uruchamiany przez czynniki wewntrzne- autonomiczny oscylator wewntrzkomrkowy
neuronw j. nadskrzyowaniowego- cykliczna aktywacja i deaktywacja genw: per,tim, clock.bmal, cry
- podstawowe geny- per i cry, geny te s wczane przez CLOCK i BMAL
- nad ranem tim i per s aktywowane przez CLOCK i BMAL--> synteza biaek
- na wieczr stenie tych biaek jest due wiec wytwarzane s dimery TIM/PER- wdruj do jj. i si
unieczynniaj
- uaktywniaj si geny cry- biako hamuje CLOCK i BMAL- hamuje wytwarzanie TIM i PER
-nad ranem TIM wi si z CRY
- biaka CRY- biaka fotoczue- kryptochromy
-neurony pobudzone przez PER i CRY uwalniaj impulsy--> wytwprzenie prokinetycyny 2
- przenosi informacje o aktywnoci j. nadskrzyowaniowego. zwizanie jej z receptorami modyfikuje
metaboliczn aktywno tkanek, zachowanie, czuwanie, sen
10. impulsy z j.nadskrzyowaniowego--> j. przykomorowe--> przodo i midzymzgowie--> j. porednio-

boczne rdzenia--> zwj szyjny grny

11. j.(pole) przedwzrokowe podwzgrza- INH3- jdro rdmiszowe przedniej cz. podwzgrza 3
- 2-3x wiksze u mczyzn ni u kobiet
- szczeglnie liczne receptory dla estrogenw- wyksztacenie chopicego i dziewczcego stereotypu
zachowa
- w rodkowej czci j. przedwzrokowego- narzd naczyniowy blaszki kracowej- neurony maj receptory
EP dla PGE2- powoduje podwyszenie temperatury e przebiegu zapalenia
12. jj. rodkowe- uwalniaj liberyny i statyny- ciaa maych neuronw
- wydzielane w wynosoci przyrodkowej
- neurony j. brzuszno- przyrodkowego- neuropeptyd Y; ma na swojej powierzchni receptory dla leptyny
- wydzielaj take endorfiny
13. pole podwzgrzowe grzbietowe- wydziela peptyd- hypokretyn/ oreksyn- pobudza ukad nerwowy-->
bezsenno
- przyczyn narkolepsji jest mutacja genu dla hypokretyny/orestyny, albo wada receptorw
inne funkcje podwzgrza
1. wpyw na wszystkie rodzaje metabolizmu, temp. ciaa, czynnoci naczy krwiononych, serca, uk
pokarmowego
- odczuwanie pragnienia i aknienia

MDEK
1. istota szara- kora mdku; istota biaa- rdze mdku z jdrami mdku
2. kora: w-wa drobinowa,zwojowa, ziarnista
3. w-wa drobinowa- 2 rodzaje komrek: gwiadziste mae- w powierzchownej cz. kory, wiele wypustek,
ciemne jdra i ciaka Nissla, ich aksony tworza synapsy z kom. zwojowymi
- kom. gwiadziste due- kom. koszyczkowe- wiele wypustek, w wewntrznej cz. w-wy drobinowej; aksony
zaginaj si pod ktem prostym i biegn w stron kom. zwojowych, daj liczne kolateralia
- u niemowlt- kom. podowe ziarniste- tworz w-w podow zewntrzn w 2 r zanikaj
4. w-wa zwojowa- due kom. Purkinjego= kom. gruszkowate
- midzy nimi liczne astrocyty
- oddaj liczne dendryty ku w-wie drobinowej
- liczne receptory dla IP3- otwiera biaka kanaowe dla Ca- zablokowanie tych receptorw--> niezborno
ruchowa i napady padaczkowe
- aksony- odchodz od grubszych czci- biegn do istoty biaej
- aksony oddaj kolateralia- tworz splot podzwojowy- oddziela kom. zwojowe od w-wy ziarnistej; inne
kolateralia biegn ku kom. w-wy drobinowej--> splot nadzwojowy
5. w-wa ziarnista- kom. ziarniste mae i due(golgiego)
- kom. ziarniste mae- najmniejsze kom. organizmu czowieka; aksony biegn ku kom. zwojowym kory
- kom.ziarniste due- zalicza si tu take kom. poziome dwubiegunowe(Lugaro)
6. do mdku dochodz z rdzenia krgowego- wkna kiciaste- tworz synapsy z kom. ziarnistymi i
zwojowymi
7. wkna pnce- z jj. nerwu przedsionkowego- synapsy z kom. zwojowymi i gwiadzistymi maymi
jdra mdku
1. zbate- najwiksze, symetryczne
- due kom. wielowypustkowe- w czci grzbietowo- przyrodkowej
- mniejsze kom- w czci brzuszno- bocznej
2. j.czopowate- ley we wnce j. zbatego
3. j. wierzchu- rodkowa cz. dachu komory IV
4. j. kulkowate- midzy j. zbatym a j. wierzchu
- poczenie z ramionami spajajcymi- wysyj wypustki
- otrzymuj z mdku- kom. zwojowych kory, jj. przedsionka i robaka

RDZE KRGOWY
1. segmenty- szyjny, piersiowy, ldwiowy, krzyowy, guziczny
2. stoek rdzeniowy- na wysokoci 1 krgu ldwiowego--> ni kocowa
3. istota szara= rg przedni+ tylny poczone czci poredni
4spoido szare- midzy symetrycznymi czciami porednimi. w rodku- kanarodkowy
5. kana rodkowy- wysany ependym
- po urodzeniu zarasta w wielu miejscach tracc drono- w czci ogonowej pozostaje drony-komora
kocowa
- ependyma zawiera komrki macierzyste rdzenia krgowego
6. rg przedni- 6 jder z kom. ruchowymi i powrzkowatymi

- kom. ruchowe- due,wielowypustkowe, osi dug ukadaj si rwnolegle do osi dugiej rdzenia; oddaj
grube aksony wychodzce przez korzenie przednie i dochodz w nerwach rdzeniowych do mm.
szkieletowych.
- kom. ruchowe unerwiajce mm. prostowniki- le bardziej ku przodowi; zginacze- ku tyowi w rogach
przednich
- kom. powrzkowate- oddaj liczne wkna kojarzeniowe czce neurony ruchowe rnych jj. i rnych
poziomw rdzenia
7. j. porednio- boczne- j. wspczulne-kom. zawiaduj skurczmi mm. gadkich naczy krwiononych i mm.
napinaczy wosw i wydzielaniem potu
8. j. grzbietowo- brzene- rg tylny- udzia w przekazywaniu i modyfikacji sygnaw blowych, cieplnych,
dotykowych
9. istota galaretowata- tylna cz. rogu tylnego- oddaj liczne wkna kojarzeniowe dla kom. nerwowych rogu
tylnego
- cz. brzuszno- rodkowa rogu tylnego- przenoszenie info o pooeniu przestrzennym. ich aksony dochodz
do mdku
10. istota biaa rdzenia krgowego- w. zmielinizowane i bezosonkowe
- wkna nerwowe ukadaj si w drogi zstpujce i wstpujce, wasne rdzenia krgowego, korzeniowe
- w drogach korzeniowych- wkna nerwowe komrek ruchowych rogw przednich, wychodzce przez
korzenie przednie
SPLOT NACZYNIWKOWY I PYN MZGOWO- RDZENIOWY
1. splot naczyniwkowy- przeduenie opony mikkiej
- w komorach bocznych jest zwizany ze cianami bocznymi, a w III i IV z ich sklepieniem
- skada si ze zrbu - tk. aczna waciwa luna i liczne naczynia krwionone
- u ludzi starszych- ziarenka piasku splotu
2. od strony komr mzgu pokryty ependym- cechy kom. popmujcych jony
- na wolnej powierzchni ependymy- makrofagi- komrki Kolmera
- midzy niektrymi ependymocytami wypustki neuronw- chemoreceptory- zanurzone w PMR
- niektre ependymocyty- komrkami macierzystymi
3. splot wytwarza PMR
- w wyniku przesczaniaosocza krwi do komr i przez pompowanie Na+ do komr
4. wytwarzanie PMR- 30ml/h
- cakowita objto120ml
- wytwarzany w splocie i przestrzeniach podpajczynwkowych i okoonaczyniowych mzgu
- z komr bocznych-> komoraIII-> przez wodocig-> komoraIV-> przestrzen podpajczynwkowa i worek
pajczynwkowy rdzenia krgowego
- wchaniany w ziarnistociach pajczynwki do zatok ylnych
5. wodogowie- powikszenie komr spowodowaneniedronoci przewodw
BARIERA KREW- MZG
1. nieprzepuszczalny rdbonek+ bona podstawna naczy+ powierzchniowa w-wa graniczna glejowa
2. poczenia occludens i adherens
3 w bonie kom. rdbonka- transportery ABC- nadaj im cech opornoci wielolekowej MDR; uszczelniaj
barier
4. dno komory IV i niektre jj. podwzgrza nie maj bariery krew- mzg
KOMRKI MACIERZYSTE UKADU NERWOWEGO
- pluripotencjalne
OPONY MZGOWO- RDZENIOWE
1. opona mikka- zbudowana z tkanki acznej waciwej siateczkowatej
- na wysokoci pnia mzgu i grnego odcinka rdzenia krgowego- duo melanocytw
- zewnetrzna w-wa - lune utkanie ; wewntrzna zbite
- wewn i zewn powierzchnia- pokryta nabonkiem surowiczym
- w rdzeniu krgowym wytwarza wizado zbkowane, przegrod tyln i ni kocow wewn
2. pajczynwka- zewntrzna pyta- tk.czna zbita- przylega do opony twardej
- beleczki cznotkankowe- odchodz od pyty pod ktem prostym i cz si z opon mikk
- przestzrenie midzy beleczkami- jama podpajczynwkowa- wypeniona PMR
- pokryte nabonkiem surowiczym
- wewntrzna powierzchnia opony twardej i zewn. pajczynwki--> ziarnistoci pajczynwki- maj wiele
kosmkw przez ktre przenika PMR do krwi ylnej
3. opona twarda- tk.czna waciwa zbita- liczne pczki wkien kolagenowych

- blaszka zewntrzna- okostna wewn. powierzchni koci czaszki

- blaszka wewntrzna- zawiera naczynia krwionone i zatoki ylne; wewntrzna powierzchnia pokryta
nabonkiem surowiczym
- blaszki przylegaj do siebie- s rozdzielone w zatokach ylnych, zbiorniku endolimfy, zwj pksiycowaty
n.cV
- dzieli jam czaszki na odrbne przestrzenie- sierp mzgu, mdku, namiot mdku, przepona sioda
OBWODOWY UKAD NERWOWY
1. zwoje nerwowe+ n.c+ nn. rdzeniowe+ zakoczenia nerwowe
ZWOJE NERWOWE CZASZKOWE I RDZENIOWE
1. na przebiegu nerww: czaszkowe-V, VIII, IX, X
- rdzeniowe- na przebiegu korzeni grzbietowych rdzenia krgowego
2. budowa- od zewntrz torebka- tk. czna waciwa- odpowiednik onerwia i nanerwia
- zrb- tk. czna waciwa luna- odpowiednik rdnerwia
3. komrki nerwowe zwojowe- neurony rzekomojednobiegunowe
- otoczone komrkami satelitarnymi
- kom. zwojowe due- przewodz sygnay proprioceptywne, tenperatury i dotyku
-rednie- sygnay czuciowe z narzdw wewn.
- mae- sygnay blowe
NERWY OBWODOWE
1.pczki wkien nerwowych
2. nn. ruchowe, czuciowe,mieszane
3. wkna ruchowe- odrodkowe- przewodz impulsy ku efektorom
- czuciowe- dorodkowe
4. zrb- tk. czna waciwa
- nanerwie- otacza cay nerw- czy si z tk. czn waciw okolicy nerwu
-tk. czna waciwa okolicy nerwu - przynerwie- stabilizuje rpzestzrenne pooenie nerwu
- onerwie- otoczka pokrywajca poszczeglne pczki wkien- kilka w-w spaszczonych fibroblastw, w.
kolagenowe i spryste
-rdnerwie- otacza pojedyncze wkna- inaczej otoczka Keya-Retziusa
5. fibroblasty tworz barier krew- nerw

AUTONOMICZNY UKAD NERWOWY

1. reguluje wydzielanie gruczow, skurcze mm. gadkich, prac serca
2. ukad wspczulny+ przywspczulny
3. budowa- I neuron w OUN, II neuron- w zwoju obwodowego ukadu nerwowego
4. wyjtek- komrki wydzielnicze rdzenia nadnerczy- zmodyfikowane neurony zazwojowe ukadu
wspczulnego i otrzymuj wkna przedzwojowe
5.ACh- neurotransmitter w synapsach przedzwojowych uk. wspczulnego
- w synapsach pozazwojowych ukadu przywspczulnego
6. NA- neurotransmitter w synapsach zazwojowych uk. wspczulnego
UKAD NERWOWY WSPCZULNY
1. cz orodkowa- neurony lece w czci poredniej istoty szarej caego odc. piersiowego i 2
grnychodcinkach ldwiowych rdzenia krgowego
2. wkna przedzwojowe wychodz prze korzenie przednie
3. aksony kom. zazwojowych- nie maj osonki mielinowej i dochodz do kom. efektorowych rnych
narzdw wewn.
4. zwoje wspczulne- le w pniach wspczulnych
- wchodz w skad splotw przedkrgowych lub towarzyszom naczyniom krwiononym
- komrki zwojowe- wielobiegunowe, otoczone kom. satelitarnymi
- kom.nerwowe pajkowate- niejsze ni zwojowe, liczne wypustki, synapsy z innymi pajkowatymi lub z kom.
zwojowymi
UKAD NERWOWY PRZYWSPCZULNY
1. cz orodkowa- neurony lece w pniu mzgowia- jj. nc III, VII, IX, X i w jj. porednio- bocznych
krzyowego II-IV odcinka rdzenia krgowego
2. wkna nerwowe przedzwojowe biegn z III, VII, IX do zwojw rzskowego, poduchwowego, usznego; z
X do neuronw zwojowych drobnych splotw nerwowych
3. zwoje przywspczulne- zgrupowania komrek nerwowych zwojowych - zwj rzskowy, poduchwowy,
uszny

REGENERACJA UKADU NERWOWEGO

1. astrocyty dziel si i wydzielaja kwane wkniste biako glejowe- GFAP- wytwarza rodzaj blizny glejowej=
glejoz
18. NARZDY ZMYSW
1. rodzaje receptorw komrkowych- zakoczenia bezosonkowych dendrytw, wyspecjalizowane
neurony(kom. prcikonone, czopkonone siatkwki), wyspecjalizowane kom. nerwowe(kom. zmysowe
narzdu Cortiego)
2. receptory czucia somatycznego i trzewnego( sygnay mechaniczne, i fizyczne)- wystpuj na powierzchni
ciaa, w skrze i w narzdach wewntrznych
-proprioceptory
-chemoreceptory i osmoreceptory
- receptory fal elektromagnetycznych

TERMORECEPTORY I NOCYCEPTORY
1. nagie, bezosonkowe zakoczenia dendrytw
2. wystpowanie- midzy kom. naskrka, midzy naskrkiem a skr waciw lub w tkance cznej rnych
narzdw
3. ciepo i zimno- aktywacja i otwieranie bonowych biaek kanaowych dla kationw zakocze nerwowych
4. ciepo o temp 43stC- bonowe biaka kanaowe VR-1
5. wraenia o temp powyej 50stC- bonowe biaka VRL-1-wi kapsaicyn
6. 15-30- chd
7. poniej 15stC- uporczywe zimno
8 odbieranie chodu i zimna- biaka nanaowe TRP- wi mentol
9. bl- gdy uwalniane s protony w uszkodzonych tkankach- wi si one z biakami kanalowymi dla Na+
iCa2+i otwieraj kanay zakocze nerwowych
MECHANORECEPTORY
1. w powokach ciaa
2. receptory dotyku- nagie dendryty neuronw czuciowych- niezrogowaciae w-wy naskrka
3. ciaka Merkla- wraliwe na ucisk, dotyk o maej mocy
- nabonkowa kom.naskrka w-wy kolczystej + zakoczenie nagiego dendrytu
- wydzielaj neurotransmittery polipeptydowe-VIP, enkefalin, pankreostatyn
4. ciaka Meissnera- wibracje maej czstotliwoci
- w brodawkach skry waciwej
- zazbiajce si lemmocyty otoczone tkank onerwia . na jednym biegunie ciaka wnikaj wkna nerwowe
zmielinizowane i bezrdzenne
5. kolbki Krausego- wraliwe na wibracje i pooenie przestrzenne sygnau
- wkna nerwowe maj prosty przebieg
6. ciaka Ruffiniego- rozciganie i ucisk
- skra waciwa i tkanka podskrna, bony luzowe, torebki stawowe
- wkna nerwowe rozgaziaj si
7. ciaka blaszkowate- Vatera- Pacciniego-wraliwe na wibracje wikszych czstotliwoci
- tkanka podskrna, krezka, torebka stawowa, narzdy wewntrzne
- skada si z kilkunastu blaszek, a blaszki z fibroblastw onerwia, nielicznych w. kolagenowych i istoty
podstawowej tkanki cznej
-wnika 1 lub 2 wkna nerwowe, ktre trac osonki i kocz si kolbkami
8. mechanoreceptory C- na pograniczu naskrka i skry waciwej
- zakoczenia wkien nerwowych otoczone lemocytami i bon podstawn naskrka
- wraliwe na wid
PROPRIOCEPTORY
1. odpowiadaj za czucie gbokie
WRZECIONKO NERWOWO- MINIOWE
1. pojedyncze wrzecionko- osonka cznotkankowa otaczajca wkna miniowe rdwrzecionkowe
2. do wrzecionka nerwowo- miniowego dochodz wkna nerwowe czuciowe i ruchowe
3. czuciowe- IA- grube- dochodz do wkien miniowych rdwrzecionkowych jako wkna nagie
4. czuciowe typ II- dochodz do przyrodkowych czci wkien o jednolitej rednicy
5. ruchowe- typ gamma- cienkie- dochodz do obwodowych czci obu rodzajw wkien
rdwrzcionkowych

6. ruchowe typ alfa- unerwiaj wkna miniowe pozawrzecionkowe

7.wrzecionko nerwowo- minioew- odpowiada za bierne rozciganie minia, a take na jego skurcz
WRZECIONKO NERWOWO- CIGNOWE
1. receptor czucia gbokiego znajdujcy si na pograniczu mini i cigien
2. w jego wntrzu-pczki wkien kolagenowych i fibroblasty cigna
3. wnikaj wkna czuciowe- IB
4. rejestruj napicie cigien w czasie skurczu mini

SYNAPSY NERWOWO- MINIOWE

1.synapsa nerwowo- miniowa= poczenia nerwowo- miniowe= pytki motoryczne
2. 1neuron-unerwia 600kom.miniowych
3. jednostka motoryczna misnia- zesp kom. miniowych unerwionych przez 1 neuron ruchowy
4. z zakocze aksonu- uwalniana jest acetylocholina
5. receptory dla acetylicholiny- jednoczenie s transbonowymi biakami kanaowymi dla Na+
6. w depolaryzacji bony bior udzia biaka- synapsyna, synaptotagmina, synaptofizyna
7. potencja czynnociowy rozchodzi si wzdu sarkolemy i kanalikw T-->skurcz minia
8. acetylicholinesteraza- hydrolizuje acetylicholin

CHEMORECEPTORY
1. smak i wch
CHEMORECEPTORY SMAKU
1. na powierzchni jzyja, krtani, podniebienie mikkie, w kubkach smakowych
2. najliczniej- boczne powierzchnie brodawek okolonych
3. kubek smakowy- zajmuje ca szeroko nabonka, od strony jamy ustnej ma otwr smakowy
- skad- 50 komrek nabonkowych, wrd ktrych jest 15-20kom. zmysowych- reszta- kom. podporowe i
podstawne
- odnawiaj si z kom. podstawnych
- czas ycia 10 dni
- komrki zmysowe- maj mikrokosmki
- dochodz wkna czuciowe
4. podstawowe smaki- sodki, gorzki, kwany , sony, umami
5. umami- przyjemny smak L-aminokwasw,szczeglnie glutaminianu
6. smak sony i kwany- bierne przenikanie jonw Na+ lubH+
- zwikszenie stenia Na+ -->depolaryzacja bony i przekazanie impulsu
- zwikszenie stenia H+--> otwieranie biaek kanaowych dla K+--> hiperpolaryzacja
7. smak sodki cukru- receptory oddziauj na gustducyn--> aktywacja cyklazy adenylanowej--> synteza
cAMP--> aktywacja kinazy A--> zamknicie biaek kanaowych dla K+
8. smak sodki sodzikw- aktywacja receptorw i gustducyny--> aktywacja fosfolipazy C--> wytworzenie
DAG i IP3-->zwikszenie st Ca2+
9. smak gorzki- aktywacja receptorw i gustducyny--> fosfodiesteraza--> rozkad cAMP--> otworzenie biaek
kanaowych dla Ca2+--> otworzenie biaek dla K+
10. smak umami- aktywacja biaka G--> otworzenie kanaw bonowych dla Ca2+

CHEMORECEPTORY WCHU
1. w gwnym nabonku wchowym
2. okolica wchowa- 6cm2
3. narzd lemieszowo- nosowy- odbiera wo w postaci kompleksw substancji zapachowych- zachowania
reprodukcyjne i agresyjne
4. komrki wchowe- neurony dwubiegunowe
- na wolnej powierzchni- 6-8 dugich rzsek- struktury wytwarzajce potencja czynnociowy bony pod
wpywem subst. wonnych
- rzski- typowa aksonema tylko w grnej czci, pozostaa cz- pojedyncze mikrotubule
5. nici wchowe- aksony kom. wchowych
6. kom. podporowe- mikrokosmki na powierzchni
7. kom. podstawne- zdolno do dzielenia si i rnicowania w kom wchowe
8. w bonie luzowej- gruczoy pcherzykowo- cewkowe wydzielajce luz i pyn surowiczy
9. czowiek odrnia 10 tys rnych woni
10.zwizanie czsteczki wonnej--> biakoG--> aktywna cyklaza adenylanowa--> synteza cAMP--> otwiera
kanay dla Na+/// biakoG--> fosfolipaza C--> IP3--> otworzenie kanaw dla Ca2+--> otwarcie kanaw dla

K+
NARZD PRZEDSIONKOWO- LIMAKOWY. UCHO
UCHO ZEWNTRZNE
1. maowina uszna- chrzstka sprysta pokryta gitk ochrzstn, patek nie zawiera chrzstki. skra
zawiera- wosy, gruczoy ojowe, potowe(rzadkie)
2. Przewd suchowy zewntrzny- szkielet zbudowany z chrzstki sprystej w czci zewntrznej i koci
skroniowej w czci wewntrznej
- w skrze- liczne wosy, due gruczoy ojowe, gruczoy woskowinowe
- w skrze czci kostnej kanau- wosy i gruczoy rzadkie, tylko w grnej cianie
3. gruczoy woskowinowe- gruczoy apokrynowe, wydzielaj woskowin
UCHO RODKOWE
1. nieregularna jama= jama bbenkowa w koci skroniowej
2 czy si- od przodu z jam garda przez trbk suchow, od tyu z jamkami wyrostka sutkowatego koci
skroniowej
3. cienka bona luzowa pokryta nabonkiem jednowarstwowym paskim, ktry w pobliu trbki suchowej i
przy bonie bbenkowej- przechodzi w nabonej jednowarstwowy szecienny lub walcowaty urzsiony
4. moteczek, kowadeko i strzemiczko- cz bon bbenkow z bon okeinka owalnego
- pokryte nab. jednowarstwowym paskim
- cz si ze sob za pomoc staww maziowych
- 2 mae minie szkieletowe ktre le w obrbie moteczka i strzemiczka i struny bbenkowej
5. bona bbenkowa- w-wa zewntrzna- wkna kolagenowe- promienisty przebieg, w-wa wewntrznaokrny
- fragment przednio- grny- brak wkien kolagenowych- wytwarza cz wiotk bony
- od strony przewodu suchowego zewntrznego pokryta skr- brak wosw i przydatkw
6. trbka suchowa- szkielet od strony jamy nosowo- gardowej- chrzstka sprysta; od strony jamy
bbenkowej- ko
- nabonek dwurzdowy walcowaty urzsiony z kom. kubkowymi
- w bonie luzowej- gruczoy luzowe, grudki limfatyczne-->migdaek trbki
UCHO WEWNTRZNE= BDNIK
1. bdnik kostny+ boniasty
2. bdnik kostny- przedsionek+ kanay pkoliste+ limak
3. kontaktuje si:- z uchem rodkowym przez otwr owalny i okrgy
- z przestrzeni midzy blaszkami opony twardej za pomoc przewodu endolimfatycznego
4. struktury boniaste: Przedsionek: agiewka , woreczek, przewd endolimfatyczny, ktry biegnie do worka
endolimfatycznego
5. perilimfa- wewntrz struktur bdnika kostnego- pyn mzgowo- rdzeniowy
6. endolimfa- wewntrz struktur boniastych,
- wytwarzana w przewodzie limaka i lagiewce
- due stenie K+
7. bdnik boniasty- nab. jednowarstwowy paski
AGIEWKA I WORECZEK
1. wiato wysane nabonkiem jednowarstwowym paskim
2. na dorodkowej cianie agiewki i woreczka- nabonek walcowaty
3. plamki statyczne- woreczka- pionowa, agiewka- pozioma,
- skad kom. walcowatych- kom, woskowate- zmysowe, podporowe
- powierzchni pokrywa bona kamyczkowa z kamyczkami bdnikowymi
4. kom. woskowate- kubkowe- typu I - wkna dorodkowe
- walcowate typ II- w. dorodkowe i odrodkowe z nerwu przedsionkowego
- na wolnej powierzchni kinetocylium i 30-100 mikrokosmkw(stereocylia)
- dugo stereocyliw zmniejsza si od kinetocylium ku obwodowi
- kinetocylia agiewki- ku linii rodkowej ciaa
- kinetocylia woreczka- pozycja dalsza w stosunku do linii rodkowej ciaa
5. przeciwlega w stosunku do plamki statycznej ciana agiewki- nabonek zmodyfikowany- komrki ciemnecech kom. pompujcych jony- udzia w wytwarzaniu endolimfy

PRZEWODY PKOLISTE
1. grny, tylny, boczny
2. przewody boniaste pkoliste- uchodz do agiewki
3. baki- rozszerzenia przewodw boniastych pkolistych w pobliu ich uj

4 nabonek- jednowarstwowy paski

5.grzebienie baniek- nab- jednowarstwowy walcowaty
- komrki woskowate- szczeglnie gruba w-wa substancji galaretowatej- osklepek,
-podporowe
PRZEWD I WOREK ENDOLIMFATYCZNY
1. przewd- nab- jednowarstwowy paski
2 worek i jego poblie- nab jednowarstwowy walcowaty- miejsce wchaniania endolimfy
FUNKCJE APARATU PRZEDSIONKOWEGO
1. zgicie stereocyliw w kierunku kinetocylium- otwiera kanay dla K+-->depolaryzacja
2. zgicie stereocyliw w kierunku od kinetocylium- hiperpolaryzacja bony, zahamowanie przewodzenia
3. przyspieszenie ktowe- rejestrowane przez komrki woskowate grzebieni baniek
4. obecno kamyczkw bdnikowych- czyni kom. woskowate plamek statycznych receptorami wraliwymi
na przyspieszenie liniowe- u czowieka nie odgrywa roli
5. najwiksz depolaryzacj w plamce woreczka- boczne zgicia gowy
6. najwiksza depolaryzacja w plamce agiewki- przednio-tylne zgicia gowy
LIMAK
1. zwija si 2,5 razy dookoa wrzecianka
2. podzielony blaszk spiraln kostn na caej dugoci na cz grn i doln
3. blaszka spiralna- cz przyrodkowa- ko gbczasta- stanowi fragment wrzecionka; cz obwodowablaszka spiralna boniasta= bona podstawna
- ley w niej zwj spiralny
- w czci grnej przewodu limakowego- bona przedsionkowa= Reissnera( dzieli grn cz przewodu
limakowego na schody przedsionka i schody rodkowe
- poniej blaszki podstawnej- schody bbenka
4. schody rodkowe- waciwy przewd limakowy
5. schody przedsionka i bbenka- nab. jednowarstwowy paski, wypenione perilimf, ktra moe
przepywa midzy schodami przez szpar osklepka
6. schody rodkowe- narzd Cortiego
- boczna ciana przewodu limakowego- nab dwuwarstwowy szecienny, lecy na tk. cznej lunejprek naczyniowy, miejsce wytwarzania endolimfy- (oprcz komrek ciemnych agiewki)
7.nabonek prka naczyniowego- kom. podstawne i brzegowe
- podstawne- u podstawy nabonka, otaczaj komrki brzegowe
- brzegowe- cechy kom. transportujcych czynnie jony- pompujK+, a w niejszej iloci Na+--> powstaje
endolimfa
- midzy komrkami nabonka liczne naczynia krwionone- ewenement bo nabonki s nieunaczynione
8. Narzd Cortiego- skad: nabonkowe kom. podporowe, woskowate uoone w szeregi
- bona siatkowata- jednolita powierzchnia narzdu spiralnego wytworzona przez wierzchokowe czci tych
kmrek
9 komrki podporowe- Komrki filarowe zewntrzne i wewntrzne, podporowe Hansena, Klaudiusza,
Bottchera
10. kom. filarowe- szeroka podstawa, wski szczyt, wytwarzaj wewntrzne i zewntrzne filary, midzy
ktorymi jest tunel wewntrzny
- tunel zewntrzny- przestrze midzy szeregiem zewntrznych kom. falangowych o szeregiem kom.
Hansena
11. Kom. falangowe wewntrzne- po wewntzrnej stronie filaru wewn.
- tworz 1 w-w komrek
12. kom. falangowe zewntrzne- midzy filarem zewntrznym a komrkami Hansena- tworz 3-4 warstwy
- maj wklnicia w ktrych le kom. woskowate
13. komrki woskowate wewn- 4 tys
-ksztat kubkw, osadzone na kom. falangowych wewn.
- tworz 1 szerek kom.
- na wolnej powierzchni 30-70 stereocyliw uoonych szeregowo
14. kom. woskowate zewn- 12 tys
- ksztat walcw
- osadzone na kom. falangowych zewntrznych
- 3-4 szerego kom.
- na wolnej powierzchni 100-300 stereocyliw uoonych na ksztat literyU
- dugo stereocyliw zwiksza si od wewntrznego do zewntrznego szeregu kom, od podstawy do
wierzchoka przewodu limakowego
15. paeczki synaptyczne- ciaka skadajce si z centralnego filamentu otoczonego pcherzykami

synaptycznymi z neurotransmitterem
16. do kom. woskowatych dochodz- dorodkowe w akustyczne i spiralne, odrodkowe w. nerwowewypustki neuronw j. grnego oliwki(dr. oliwkowo-limakowa), w. nerwowe wspczulne- neurony zwoju
szyjnego grnego
17. komrki graniczne- le po wewntrznej stronie kom. falangowych. przechodz one w nabonek
jednowarstwowy paski wycieajcy przewd limaka
18. warga spiralna rbka- poniej bony przedsionkowej- tkanka czna pokryta nabonkiem
- zwisajce zgrubienie, zawiera fibroblasty, ktre wydzielaj elementy substancji galaretowatej tworzcej
bon pokrywajc19. bona pokrywajca- w niej zanurzone swierzchoki stereocyliw kom. woskowatych zewntrznych
FUNKCJE LIMAKA
1. fale gosowe- s przekazywane perilimfie
2. wibracje bony okienka owalnego mog by przez perilimf przekazane kom. woskowatym tylko w
rodowisku sprystym- daje j bona okienka okrgego przez odpowiednie odksztacenia
3. odksztacenia bony okienka okrgego- wygaszaj wibracje perilimfy stwarzajc warunki do kolejnego
odbierania dwikw
4. wysokie czstotliwoci fal--> najwiksze drgania bony w poblizu okienka owalnego- podstawa przewodu
limaka
5. niskie czstotliwoci- najwiksze drgania w pobliu wierzchoka limaka
6. geny guchoty- dfna1, pds,cx26, myo7a, Iqt1
7. gen dfna1 odpowiedzialny za wytwarzanie biaka DIAPHANOUS- biako to bierze udzia w funkcjonowaniu
profiliny w cytoszkielecie kom. woskowatych
8. gen pds- koduje biako pondryn, ktre jest nonikiem grupSO4- zaburzenia wytwarzania GAG aparatu
spiralnego i guchot

OKO
1. odbiera fale z zakresu 380-800nm
BUDOWA GAKI OCZNEJ
1. twardwka--> rogwka+ bona naczyniowa--> ciao rzskowe i tczwka+ siatkwka receptorowa-->
siatkwka niereceptorowa
2. ciao szkliste- wypenia wntrze gaki ocznej
3. tylna komora oka- midzy soczewk a tczwk
4. przednia komora oka- midzy soczewk a rogwk
TOREBKA GAKI OCZNEJ I TWARDWKA
1. torebka gaki ocznej= Tenona- pokrywa od strony zewntrznej gak oczn
- zbudowana z tkanki cznej wknistej
- oddziela twardwk od tkanki tuszczowej tej
- midzy torebk a zewntrzn powierzchnitwardwki- przestrze Tenona
- torebka- kulista powierzchnia stawowa dla ruchw gaki ocznej
- do tyu dochodzi do nerwu wzrokowego
- czy si ze spojwk gaki ocznej
2. twardwka: zewntrzna w-wa wknista+ blaszka brunatna+ przestrze nadnaczyniwkowa
3. zewntrzna w-wa wknista- wokna kolagenowe o przebiegu rwnolegym i wkna spryste. w tej w-wie
zakotwiczaj si minie oczne
4. blaszka brunatna- w. kolagenowe i spryste, melanocyty
5. w tylnej czci zrasta si z opon tward,
6. w miejscu wyjcia n. wzrokowego- otwory dla wkien nerwowych--> blaszka sitowa
ROGWKA
1. nabonek przedni rogwki- wielowarstwowy paski 5-6w-w
- due zdolnoci do odnowy - kom. macierzyste w rbku na jego obwodzie
2. blaszka Bowmana- na niej ley nabonek przedni rogwki
- brak komrek
- regularnie uoone wkna kolagenowe
3. istota waciwa rogwki- pczki wkien kolagenowych--> blaszki o rwnolegym do powierzchni uoeniukierunek pczkw moe by inny w kadej blaszce
- w. kolagenowe s zatopione w istocie podstawowej z siarczanu chondroityny, siarczanu keratanu
-brak naczy krwiononych
- odywianie przez dyfuzj

4. blaszka graniczna tylna- Descemeta- z kolagenu ktrego czsteczki ukadaj si w szeciokty i wzy
5. nab. tylny rogwki- jednowarstwowy paski
6. bardzo dobrze przepuszcza wiato- zaley to od rwnej rednicy wkien kolagenowych i ich regularnego
ukadu- regularno zapewniaj proteoglikany
7. przepuszcza wiato gorzej ni ciao szkliste
RBEK
1. poczenie twardwkowo- rogwkowe
2. od strony zewntrznej widoczny jako bruzda zewtrzna twardwki
3. od strony wewntrznej- bruzda wewntrzna rogwki
4. midzy bruzdami- kana naczyniowy= zatoka ylna twardwki= kana Schlemma
5 kana Schlemma- wysany rdbonkiem z niecig bon podstawn
- odchodzi od niego 25-35 zbiorczych kanaw uchodzcych do y nadtwardwkowych
- miejse odprowadzania pynu komr oka do ukadu ylnego
6. zgrupowane s komrki macierzyste nabonka rogwki

BONA NACZYNIOWA
naczyniwka, ciao rzskowe, tczwka
naczyniwka
1. tt. i ukadajce si w w-wie zewntrznej
2. naczynia wosowate- w-wa wewntrzna
3. midzy naczyniami- tk. czna waciwa luna- ciemna barwa
4. od strony wewntrznej oddzielona od nabonka barwnikowego siatkwki- blaszk podstawn - Brucha
5. blaszka Brucha- bona podstawna rdbonka+ w-wa wkien kolagenowych+ w-wa w. sprystych+ bl.
podstawna nab barwnikowego siatkwki
ciao rzskowe
1. ksztat piercienia lecego wzdu brzegu soczewki
2. skad: wieniec rzskowy+ wyrostki rzskowe+ obrczka wiecowa
3. gowna masa- misie rzskowy gadki
- cz podtwardwkowa- przebieg poudnikowy
-cz porednia- przebieg promienisty
- cz powierzchowna- przebieg przebieg skony
- skurcz wyzwala napicie wizad soczewki--> akomodacja
4. pokryte siatkwk niereceptorow
- na powierzchni nab walcowaty bezbarwnikowy, poniej- nab szecienny barwnikowy
- kom. nab szeciennego pompuj Na+ i wytwarzaj pyn komr oka
tczwka
1. ksztat paskiego piercienia z otwoerm
2. na jej powierzchni- liczne fady; tylna powierzchnia gadka
3 przekrj: nabonek przedni tczwki- jednowarstwowy paski--> nabonek tylny rogwki
- w-wa graniczna zewntrzna- tk. czna waciwa z wknami kolagenowymi i fibroblastami
- zrb tczwki- tk. czna waciwa luna z wknami kolagenowymi uoonymi promienicie . 2 minie
gadkie- zwieracz- przywspczulnie i rozwieracz renicy- w. wspczulne
- zmodyfikowana siatkwka- 2 jednowarstwowy nabonki przylegajce do siebie--> na tyln powierzchni
tczwki z ciaa rzskowego

SOCZEWKA
1. rwnik soczewki czy si z ciaem rzskowym za pomoc wkien zbudowanych z elastyny
2. wkienka wytwarzaj obwdk rzskow- wizadeko soczewkowe
3. soczewka- pokryta torebk soczewki- bezkomrkowa, z wkien kolagenowych i proteoglikanw
4. nabonek przedni soczewki- jednowarstwowy szecienny
- zdolno do podziaw komrkowych
5. wntrze- zbudowane z: wkienek soczewki- powstaja z nabonka
- biegn od krawdzi ku rwnikowi
- nieliczne wkna zawieraja jdra
- cytoplazma wkien- wypeniona krystalin - wytwarzana w yciu embrionalnym i nie ulega wymianie
6. dua sprysto
7. gdy patrzymy w dal- soczewka rozcignita--> maa krzywizna
CIAO SZKLISTE
1. wypenia ca komor gaki ocznej

2. konsystencja elu- 99% woda,

3. zrb- sie wkien kolagenowych
4. midzy wknami- GAG- najwicej kwasu hialuronowego
5. kana ciaa szklistego-= kana Cloqeta- biegnie od tylnej powierzchni soczewki ku krkowi nerwu
wzrokowego, wypeniony pynem wodnym
SIATKWKA
1. Cz receptorowa i cz niereceptorowa( rzskowa i tczwkowa)
2 granica midzy czciami- piercie wzdu rbka zbatego
3. siatkwka niereceptorowa- na powierzchni- jednowarstwowy szecienny bezbarwnikowy, ponizejjednowarstwowy szecienny barwnikowy
4. nabonek barwnikowy- specjalizuje si w pompowaniu Na+
- nieprzepuszczalny , cz bariery krew - siatkwka
5. siatkwka receptorowa- 3 rodzaje neuronw- wzrokow prcikonone i czopkonone, kom. nerwowe
dwubiegunowe, poziome i amakrynowe, kom. nerwowe zwojowe przekanikowe i receptorowe
6. kom. nerwowe dwubiegunowe i amakrynowe przekazuj sygnay od kom prcikononych i
czopkononych do wikszoci kom. zwojowych
7. 2% kom. zwojowych odbiera sygnay wietlne i przekazuje je do jdra nadskrzyowaniowego podwzgrza
8. komrki glejowe podporowe Mullera- na caej szerokoci siatkwki
9 w-wy siatkwki receptorowej- barwnikowa, czopkw i prcikw, graniczna zewntrzna, ziarnista
zewntrzna splotowata zewntrzna, ziarnist wewntrzn, splotowata wewntrzna, w-wa kom. zwojowych,
w-wa wkien nerwowych, w-wa graniczna wewntrzna
10. nabonek barwnikowy- jednowarstwowy szecienny
11.ciemno- ziarna melaniny w szczytowych czciach kom., ale nie w wypustkach otaczajcych czopki i
prciki
12. wiato- ziarna melaniny przemieszczaj si do wypustek kom. zwiksza si rozdzielczo i zmniejsza
czuo
13. estryfikacja wit A- gadka siateczka rdplazmatyczna
14. midzy czopkami i prcikami- brak wyspecjalizowanych pocze
komrki wzrokowe prcikonone i czopkonone
1. prcikonone- odbieraj sabe wiato monochromatyczne
-120mln
- prcik- zmodyfikowany dendryt zawierajcy 600-1000 paskich dyskw
- cz zewntrzna- prcik
2. w bonie pcherzykw- rodopsyna, nowe pcherzyki powstaj cigle przez wpuklanie bony okolicy
przewenia, ulegaj egzocytozie na wierzchoku prcika, a nastepnie s fagocytowanie przez kom.
nabonka barwnikowego
- czas wdrwki pcherzyka od przewenia do wierzchoka- 9-13dni
3. cz wewntrzna- zawiera mitochondria i polisomy- syntetyzuj opsyn, ktre jest biakiem rodopsyny
- znajduje si tu take jdro komrki
4. kom. wzrokowe czopkonone
- odbieraj silne wiato i barwy
- 7mln
- odcinki zewntrzne- czopki
- barwnik wzrokowy jodopsyna(take w dyskach)
- rodzaje czopkw SML
- 1 czopek tworzy synaps z 1 kom. dwubiegunow i z 1 kom. zwojow
kom. nerwowe dwubiegunowe, poziome i amakrynowe
1. dwubiegunowe- wytwarza synapsy chemiczne z 2 lub wielu kom. prcikononymi i z kilkoma kom,
nerwowymi zwojowymi
- 1 czopkonona z 1 dwubiegunow
2. kom. nerwowe amakrynowe- le wrd neuronw dwubiegunowych, brak aksonw, oddaj wiele
dendrytw
3. kom. poziome- wrd kom. dwubiegunowych, w pobliu kom. amakrynowych
- aksony biegn poziomo, ku kom. czopkononym z ktrymi tworz synapsy
- dendryty- tworz synapsy z kom. prcikononymi
- liczne poczenia typu nexus
kom. zwojowe przekanikowe i receptorowe
1. komrki nerwowe zwojowe- ok 1mln w 1 oku
- f-cja przekazywania sygnaw z kom. czopkononych i prcikononych oraz z kom. nerwowych
dwubiegunowych do mzgu
- 2% f-cja recepcyjna
- zawieraj melanopsyn i kryptochrom

- przekazuj sygnay wzdu aksonw kom. zwojowych receptorowych do j. nadskrzyowaniowego

podwzgrza-> korekcja zegra biologicznego
lub do innych formacji mzgu-> zwenie/ rozszerzenie renicy
- tworz synapsy z aksonami kom. dwubiegunowych i amakrynowymi
- ich aksony zbieraj si w krku nerwu wzrokowego --> ciaka kolankowate boczne
kom. podporowe siatkwki
- due kom. glejowe Mullera, astrocyty i kom. mikrogleju
- oprcz f-cji podporowej- f-cja odywcza
plamka siatkwki i krek nerwu wzrokowego
1. plamka- jej rodkowa, najnisza cz- doek rodkowy
- w wikszoci czopkonone kom.
- impuls z kom. czopkononej dostaje si bezporednio do mzgu
- doek rodkowy- tylko nabonek barwnikowy i kom, czopkonone
2. krek- zbiegaj si aksony kom. nerwowych zwojowych siatkwki
- nie ma tu siatkwki
- ubytek pola widzenia- plamka lepa Mariotta
bariera krew- siatkwka
1. kom. rdbonka, blaszka podstawna naczy krwiononych naczyniwki i siatkwki, nabonek barwnikowy,
w-wa graniczna glejowa

NARZDY DODATKOWE OKA

1. powieka- tkanka podskrna- tk. czna luna przesuwalna, brak tk. tuszczowej tej
2. wolny brzeg powieki- krawd przednia i tylna
3 rzsy- wymieniane co p roku
4. tarczka- szkielet powieki
- tk. czna waciwa zbita i liczne wkna spryste
- grnej powiece- 25, a w dolnej 20 gruczow tarczkowych= Meiboma
- gr. Meiboma- ojowe
- gr. Zeissa- ojowe
- gr. Molla- potowe
5. linia szara- oddziela przedni w-w powieki skadajc si ze skry i m. okrnego oka od w-wy tylnej=
tarczka, spojwka, m.dwigacz powieki grnej
6. m. okrny oka- szkieletowy
7. m. dwigacz powieki grnej- m. gadki
8. spojwka- pokrywa tyln powierzchni powieki
- przechodzi na twardwk i koczy si w rbku rogwki
- zrasta si cile tylko z tarczkami
- w okolicy brzegu powieki i rbka spojwki - wielowarstwowy nab. paski nierogowaciejcy; pozostaa
powierzchnia- nab. wielowarstwowy walcowaty
- zawieraj kom. luzowe
9. drogi odprowadzajce zy- nab. dwu / wielowarstwowy walcowaty(bliej spojwki) , wielorzdowy
walcowaty urzsiony (bliej jamy nosowej)
25. SKRA
NASKREK
1.jest to nabonekwielowarstwowy paski rogowaciejcy
2. jego gwna masa- keratynocyty
3. komrki Merckla- odmiana komrek nabonkowych naskrka
4. melanocyty- komrki pochodzenia nerwowego
5. komrki dendrytyczne, limfocyty Tc, limfocyty Tgd
6.naskrek- 6-20 warstw komrek
-zbudowany z kolumn keratynocytw (kolumna-5-6kom. podstawnych+ szereg keratynocytw)
7. bona podstawna- ciga, skad: blaszka jasna, blaszka gsta, wkienka kolagenowe blaszki
siateczkowatej
8. blaszka jasna- wypustki kom. nabonkowych, lamininy, proteoglikany(perlekan, agryna), nidogen, fibuliny,
biako BM-40
9. blaszka gsta- kolagen typu IV
10. blaszka siateczkowa- kolagen typu VII, ktry wie si z kolagenem III skry waciwej
11. warstwy keratynocytw- podstawna, kolczysta, ziarnista, jasna, zrogowaciaa
12. w-wa podstawna- kom. walcowate, z kom. macierzystymi, komrki rnicujce si s paskie i

zmieniajksztat - redni czas migracji 20 - 30dni

13. w-wa kolczysta- kilka warst spaszczonych szesnastociennych kom
- komrki poczone desmosomami
- rnicowanie- przejawia si produkcj cytokeratyn i odkadaniem w cuyoplazmie cytokeratynowych
pczkw filamentw porednich
14. w-wa ziarnista- najintensywniejsze rnicowanie- zmiany komrek tej w-wy: zagszczenie pczkw
filamentw cytokeratynowych, synteza profilagryny, lorykryny, spr, kornifiny inwolukryny, pojawienie si
pcherzykw w cytoplazmie, synteza glikolipidw
15. profilagryna-->filagryna w kom. warstwy zrogowaciaej, wie filamenty cytokeratyny w gst mas
rogow
16. transglutaminaza K- wizania krzyowe midzy inwolukryn lorykryn, SPR-->useczki rogowe
17. w-wa jasna- tylko w grubych naskrkach. powierzchniowe keratynocyty w-wy ziarnistej gromadz liczne
ciaka blaszkowate- zawieraj acyloglikozyloceramid--> bariera dla wody
18. w-wa zrogowaciaa- cakowicei zrogowaciae, bezjdrzaste useczki rogowe
19.keratyna mikka- w useczkach rogowych naskrka i wewn. pochewce wosa. bezpostaciowa keratyna+
filamenty cytokeratynowe poczone filagryn+ inwolukryna+inne biaka
20. keratyna twarda- powaczka i kora wosa, pytka paznikci. Gste filamenty cytokeratynowe poczone
filagryn, bezpostaciowej keratyny, inwolukryny(duuuo S)

MELANOCYTY
1. pochodzenie nerwowe
2. midzy keratynocytami w-wy podstawnej naskrka
3. wydzielaj melanin.
4. synteza- w pcherzykach powstajcych z Aparatu Golgiego, substrat tyrozyna pod wpywem
oksydoreduktazy--> 3,4dihydroksyalanina--> dopachinon--> melanina
5. melanosomy- pcherzyki w ktrych zachodzi synteza melaniny
6. ziarenko melaniny- pcherzyk wypeniony melanin bez aktywnoci oksydoreduktazy
7. melanofory- fibroblasty wypenione ziarenkami melaniny
8. regulacja- melanotropina, melatonina
9. u biaych- ziarna melaniny znajduj si tylko w keratynocytach przylegajcych do melanocytw
SKRA WACIWA
1. w-wa brodawkowa- tk. czna waciwa luna
- duo fibroblastw, makrofagw, tucznych, plazmatycznych, leukocytw
2. w-wa siateczkowata- tk. czna waciwa zbita o utkaniu nieregularnym
- wkna kolagenowe- pd typI, dorosy- typIII,
- istota podstawowa- swoisty proteoglikan zawierajcy siarczan dermatanu
3. receptory- ciaka krausego, ciaka Ruffiniego,c. Meissnera, receptory mieszka wosowego, c. blaszkowate
Vatera- Paciniego
WOSY
1. twr naskrka
2. cz rdskrna i cz twarda
3. mieszek wosa- warstwa zewntrzna wosa w czci rdskrnej
- z kom. nabonkowych naskrka-->pochewka zewntrzna wosa
4. cebulka- dolna cz mieszka + inne komrki
5. brodawka wosa- wpuklenie tkanki cznej skry waciwej do cebulki
6. odyga wosa- w grnej czci mieszka
7. stay skadnik wosa- grna czmieszka wosowego zawierajca wybrzuszenie , dolna cz cyklicznie
pojawia si i znika
8. wybrzuszenie- tam s kom. macierzyste wosa i melanocytw
9. od zewntrz wosjest otoczony torebk wosa
10. pochewka zewntrzna- przeduenie warstwy podstawnej i kolczystej naskrka
11. pochewka wewn- warstw Henlego, wartswa Huxleya, powoczka pochewki wewn
12. odyga wosa- powaczka, w-wa korowa, w-wa rdzenna
13. fazy: anagen, katagen, telogen
14- wzrost wosa- 1,2 cm miesicznie
15. telogen- redukcja mieszka i korzenia wosa, zahamowanie wzrostu, wypadanie
16. anagen- 2-5lat
17. wzrost wosw po urodzeniu- biako wnt- hamuje rozkad b- kateniny, ktre w kompleksie z biakiem LAF1
aktywuje geny odpowiedzialne za wytwarzanei mieszkw i wzrost wosw

18. trichogram- badanie cyklu wosw

GRUCZOY OJOWE I MINIE NAPINAJCE WOSY
1. ojowe- w caym ciele bez doni i stp
2. 100/cm2 skry
3. powstaj z nabonka mieszka wosowego albo naskorka
4. gruczo ojowy- owalny pcherzyk z w-w kom. rozrodczych na obwodzie
5. holokrynia
6. dziaanie- bakterio- i grzybobjcze
7. regulacja- kobiety- 17- ketosteroidy; mczyni- testosteron
8 misie napinajcy wos- m. gadki
GRUCZOY POTOWE
1. cz wydzielnicza- w-wa siateczkowata skry
2. gruczoy potowe ekrynowe- caa skra z wyjtkiem- warg, napletek, od,echtaczka, wargi sromowe
mniejsze
3. 2-5mln
4. proste cewki zwinite spiralnie. miejsce zwinicia- cz wydzielnicza
5. cewka czci wydzielniczej- nab jednowarstwowy szecienny otoczony kom. mioepitelialnymi
6. w skad czci wydzielniczej wchodz- kom. jasne i ciemne
7. kom, jasne- kwasochonne, pompujce jony,
8. ciemne- zasadochonne, pcherzyki wydzielnicze z proteoglikanami
9. pot- hipotoniczny
10. w skrze waciwej- przewody odprowadzajce- nab dwuwarstwowy szecienny
11.gr. apokrynowe- lepka, przypomina mleko
12. wydzielanie pod wpywem emocji, blu, tarcia
13. bezwonna
PAZNOKCIE
1. twarda blaszka paznokcia+ korze paznokcia
2. obczek- jasna przestrze zawierajca drobne pcherzyki powietrza zaamujce wiato
3. korze- pod waem paznokcia
4. zewntrzny naskrek wau- obrbek naskrkowy nadpaznokciowy
5, blaszka i korze- na ou paznokcia
6. oe= obrbek naskrkowy podpaznokciowy- przechodzi ku tyowi w macierz