Samochodowe Instalacje Zasilania Gazem

www.e-lektroniczne.
com
Samochodowe
instalacje zasilania
gazem
Aleksander Sowa
Samochodowe instalacje zasilania gazem 1
www.e-lektroniczne.com
Wstp
Co to jest paliwo gazowe?
Historia
Zasada dziaania silnika spalinowego zasilanego paliwem gazowym
Samochodowe instalacje LPG
Samochodowe instalacje CNG
Budowa instalacji I generacji
Budowa instalacji II generacji
Budowa instalacji III generacji
Budowa instalacji IV generacji
Elementy skadowe instalacji LPG
Zbiornik
Elektrozawr benzynowy
Elektrozawr gazowy
Reduktor
Przecznik
Mikser
Emulator
Attuator
Komputer sterujcy
Klapa przeciw wybuchowa
Wtryskiwacze
Pozostae
Tutaj zatankujesz za granic
Najczciej zadawane pytania
Zalecenia eksploatacyjne dla uytkownikw instalacji LPG
Regulacja instalacji
Typowe niedomagania instalacji, przyczyny i sposoby ich usunicia
Bezpieczestwo
Gaz - ekologia
Przepisy prawne
Gaz w zimie
Przyszo
Strony internetowe
rda inne
Wstp
Drogi Czytelniku, oddaj w Twoje rce te oto skromn publikacj,
ktra mam nadziej przybliy Ci istot dziaania samochodowych
instalacji gazowych wszystkich typw i sposb ich dziaania, a take
wszystko co jest zwizane z zasilaniem paliwem pynnym.
Jestem przekonany, e w dobie rosncych cen oleju napdowego i
benzyn na wiatowych rynkach paliwo gazowe bdzie z roku na rok
coraz bardziej popularne i powszechniejsze w uyciu i dlatego te, warto
aby tak publikacja powstaa.
Moe w Polsce (na razie) jeszcze nie ale za jaki czas na pewno
zacznie si dostrzega kolosaln zalet gazowego paliwa pynnego nad
benzynami mianowicie fakt, e paliwo gazowe, dla uproszczenia LPG,
jest bardziej ekologiczne, i to z pewnoci bdzie wkrtce wanym
powodem, dla ktrego samochody na gaz stan si popularniejsze.
Postawiem sobie ambitne zadanie i wiem, e jest ono szaleni
wymagajce, bowiem temat jest obszerny i trudny. Nie jest to publikacja
naukowa i prosz Ci aby do niej tak nie podchodzi. Jest to poradnik,
ktry zawiera podstawowe informacje na tytuowy temat skierowany do
posiadaczy samochodw na gaz lub tez posiadaczy samochodw, ktrzy
chcieliby si co na temat takiego systemu zasilania dowiedzie a take
do Czytelnika, ktry chciaby uzyska podstawowe informacje dotyczce
samochodowych instalacj8i zasilania gazem pynnym.
Co to jest paliwo gazowe?

LPG z angielskiego Liquified Petroleum Gas1 (lub te LP Gaz) to jak czytamy w wolnej encyklopedii, (Wikipedia) to paliwo bdce
mieszanin wglowodorw propanu (C3H8) i
butanu (C4H10) w
rnych proporcjach). Stosowane jest gwnie jako paliwo opaowe do

domowych kuchenek gazowych ale te jako paliwo silnikowe, gaz nony
do kosmetykw w aerozolu. LPG jest wykorzystywane rwnie jako
paliwo przy wielu procesach przemysowych. LPG uzyskiwany jest jako
produkt uboczny przy procesie rafinacji ropy naftowej. (okoo 2%
surowca). Niewielkie jego iloci otrzymuje si take ze z gazu
ziemnego, zwykle na pocztku uruchamiania nowego odwiertu.
Wzr strukturalny propanu C3H8

LPG
ma
temperaturze
pokojowej
posta
gazow
przy
normalnym cinieniu. W temperaturze pokojowej ulega on skropleniu

przy cinieniu ok. 6 atm.
Aktualnie, w wielu krajach wzrasta jego popularno jako paliwa
silnikowego, zwaszcza w Europie (gwnie w Holandii, Polsce,
Niemczech, Wielkiej Brytanii) oraz w Indiach. Liczba oktanowa LPG
Pynne paliwo gazowe lub te pynny gaz ropopochodny
wynosi 90 120, cho do oceny wasnoci anty stukowych tego paliwa

stosuje si czciej liczb metanow,(podobnie jak przy ON) ktra dla
LPG stosowanego do napdu samochodw mieci si w granicach 6080. LPG stosowany w motoryzacji jest gwnie jako rdo zasilania
silnikw benzynowych, co z pewnoci Ciebie zwaywszy na temat tej
publikacji Czytelniku interesuje najbardziej. LPG stosuje si do
wszystkich typw zasilania spalinowych silnikw benzynowych.
Gwnym powodem stosowania LPG jako paliwa silnikowego jest
oczywicie jego cena wynoszca w Polsce ok. 50% ceny benzyny
bezoowiowej. W krajach o nieco wyszej wiadomoci ekologicznej
takich jak np. Holandii i Niemczech paliwo to jest silnie promowane jako
bardziej ekologiczne od benzyn.
Naley sobie zdawa spraw z faktu, e LPG ma rwnie szereg
zastosowa poza motoryzacyjnych bowiem LPG jest wykorzystywane
jako paliwo do kuchenek domowych, co jest bardzo popularne w wielu
krajach III wiata, jako rozwizanie znacznie tasze od stosowania
kuchenek na prd.
Dla przykadu w Indiach, w roku 2001 prawie 18 % (przeszo 33
milionw) gospodarstw domowych byo zaopatrzonych w kuchenki na
LPG. W Polsce kuchenki na LPG byy jeszcze do niedawna bardzo
popularne. Obecnie w miastach zosta on wyparty przez kuchenki na gaz
ziemny, za w maych miejscowociach i wsiach coraz wicej
gospodarstw domowych przechodzi na wygodniejsze w uyciu i
bezpieczniejsze kuchenki elektryczne. Szacuje si e obecnie ok. 5 - 6%
gospodarstw domowych korzysta w Polsce z kuchenek na LPG.
LPG jest wykorzystywany rwnie w gospodarce. Np. w turystyce,
(gwnie jako rdo energii do kuchenek turystycznych) ale take do
turystycznych lamp gazowych, jak rwnie do ogrzewania wntrz. W
Polsce powszechnie stosowany jest do tego celu gaz w stalowych
butlach wielokrotnego uytku (o pojemnoci od niespena 1 kg do 10 i
wicej nawet 30 kilogramw); coraz powszechniej jest rwnie

stosowany
standard
wykorzystujcy
lejsze
mniejsze
naboje
jednorazowe z aluminium patrz foto.
Butla gazowa jednorazowego uytku tzw. nabj2

LPG jest wykorzystywany (w butlach) do zastosowa technicznych,
tam, gdzie trudno dostarczy energi w innej formie np. przy pokrywaniu
dachw pap termozgrzewaln, i innych pracach dekarskich. Przy
wykonywaniu
instalacji
centralnego
ogrzewania,
instalacji
wodocigowych czy tym podobnych gdzie uywane s palniki zasilane

pynnym gazem. LPG moe by uywany przy podgrzewaniu i suszeniu
pomieszcze, przy robotach drogowych (topienie asfaltu), w hodowli i
rolnictwie (suszenie siana lub zboa, ogrzewanie kurnikw i chlewni), a
2
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Camping_gaz.jpg
take w licznych dziedzinach przemysu. LPG stosowany jest rwnie

czsto
jako
paliwo
napdowe
przemysowych
wzkach
podnonikowych (widlakach) itp. W krajach gdzie uprawiana jest

winorol (Niemcy, Francja, Wochy) wczesn wiosn mona spotka
piecyki zasilane gazem suce ogrzewaniu wraliwych na niskie
temperatury wiosn rolin. Spektrum zastosowania LPG ograniczone
jest zazwyczaj jedynie kosztami.
Trzeba jednak Czytelnikowi patrze w przyszo i myle szeroko,
dlatego te pozwol sobie nadmieni, e termin pynne paliwo gazowe
jest potocznie uywany bowiem nazw te utosamimy z LPG kiedy,
mieszanina propanu i butanu nie jest jedynym paliwem gazowym w
postaci pynnej, cho oczywicie najpopularniejszym, skd potocznie
okrela si tym terminem kady gaz uywany do napdu.
Istnieje jeszcze CNG (Compressed Natural Gas) czyli sprony
gaz ziemny oraz LNG (Liquefied Natural Gas) czyli skroplony gaz
ziemny. Skoro ju poruszyem spraw anglosaskich skrtw warto myl
wyjani jeszcze jeden: NGV (Natural Gas for Vehicles) czyli pojazdy
napdzane gazem ziemnym.
Paliwo CNG jest jeszcze bardziej atrakcyjne od LPG bowiem ma 2
ogromne cechy, ktre czyni je bardziej konkurencyjnymi od LPG. Primo
gaz taki kosztuje ok. 1,30 z a nie prawie 2 z3, secundo zoa CNG
s praktycznie nie wyczerypywalne czego nie mona powiedzie niestety
o LPG (zwizane z rop). I sprawa najbardziej istotna cho najczciej
pomijana CNG jest w tej chwili najczystszym ekologicznie paliwem
uywanym masowo.
W chwili obecnej Niemczech jedzi ju ok. 30 tys. aut z instalacj
CNG a szacuje si, e do roku 2010 ma ich by 10 razy wicej.
padziernik 2005
Historia
LPG zosta otrzymany po raz pierwszy w 1910 r. przez dr Waltera
O. Snellinga, a w handlu pojawi si w roku 1912 - jako wygodne i w
miar bezpieczne paliwo do przenonych kuchenek gazowych i tak te
pocztkowo by wykorzystywany.
Patent nr 1 056 845

Wynalazca dotrzymawszy LPG, po opatentowaniu go (nr 1 056
845, 25 Marzec 1913) sprzeda pomys zaoycielowi koncernu Phillips
Petroleum Company Frankowi Philipsowi (foto)4.
http://www.explorepahistory.com/displayimage.php?imgId=381
Czowiek, ktry kupi patent na paliwo LPG od wynalazcy

zoyciel American Petroleum Company Frank Philips5
dr Walter Snelling, mieszkaniec USA, chemik, ekspert od materiaw
wybuchowych pracujcy dla U.S. Bureau of Mines na pocztku XX wieku
na zlecenie rzdu podj si bada nad paliwem ktre kosztowaoby
poow galonu benzyny czego wynikiem byo otrzymanie propanu,
butanu oraz innych hydrogazw.
http://www.npga.org/i4a/pages/index.cfm?pageid=634
Seling podj si prby zastosowanie swojego wynalazku do

napdu samochodu Ford model T, ktry by pierwszym samochodem
montowanym na tamie produkcyjnej.
Prace nad poznaniem wynalazku doprowadziy do tego, e Seling
potrafi wysublimowa podane skadniki. Stara si kontrolowa
poszczeglne skadniki by znale dla nich zastosowanie, czego efektem
bya np. moliwo wykorzystywania do faszowania dokumentw, ale
take owietlania (lampy) czy cicia metalu lub gotowania i ogrzewania
pomieszcze.
Zastosowanie wynalazku w taki sposb, ktry z pewnoci
Czytelnika interesuje (a wiec do napdu samochodu) miao miejsce 3
lata po odkryciu w 1913 roku.
1075 oznaczenie propanu.

Kilka lat pniej obrt tym paliwem w USA przekroczy liczb
miliona galonw a po zakoczeniu wojny w kocu lat trzydziestych
ponad 15 miliardw galonw.
Na pocztku lat trzydziestych dostrzeono ju korzyci wynikajce
z bezpieczestwa posugiwania si tym paliwem
- Federacja Gazu
Spronego [Compressed Gas Association (CGA)]6 rekomendowa to

paliwo jako bezpieczne Federacji Ochrony Przeciwpoarowej [National
Fire Protection Association (NFPA)]. Na pocztku lat 20tych pojawiaj
si pierwsze publikacje dotyczce tego paliwa.
W chwili, kiedy wynalazca sprzedawa swj patent jego warto
wynosia 50 000 USD, dzisiaj w USA obrt propanu szacuje si na
kwot ponad 8 miliardw USD i jego warto systematycznie ronie.
Zasada dziaania silnika spalinowego

zasilanego paliwem gazowym
Zasada dziaania tokowego silnika spalinowego jest zapewne
Czytelnikowi znana i prezentowanie jej tutaj szerzej jest w moim
odczuciu niepotrzebne. Nie zmienia si ona od pocztkw motoryzacji.
Mieszanka paliwowo powietrzna podana do komory cylindra
podlega spreniu, przez przesuwajcy si w trakcie suwu sprania tok
a nastpnie przeskok iskry na wiecy zaponowej wywouje wybuch.
Powstae cinienie wywouje przesuw toka a powizany z nim
mechanizm korbowy zamienia posuwisty ruch toka w ruch obrotowy
wau korbowego. Ten ruch poprzez pozostae mechanizmy napdza koa
samochodu. Zastosowanie LPG czy te CNG jako paliwa nie ingeruje w
zasad dziaania silnika. Paliwo zasadnicze zostaje zastpione drugim alternatywnym. Benzyna podawana jest do silnika poprzez ganik,
wtrysk jedno lub wielo punktowy, lub bezporedni. Paliwo gazowe
podawane jest w postaci lotnej i wprowadzane jest do komory spalania
(cylindra) ju w postaci mieszanki. Mieszanka dostaje si do cylindra
poprzez zawory ssce. Miejsce podania jest odmienne w zalenoci od
6
w 2006 witujca swoje 75 lecie
systemu, co jest uwarunkowane zaawansowaniem technologicznym

silnika.
Wyrniamy tzw. generacje systemw zasilania paliwem gazowym.
W systemach I i II generacji mieszanka gazowo - powietrzna powstaje w
mikserze i za jego porednictwem dostaje si centralnie - przed
przepustnic powietrza - poprzez kolektor sscy do silnika skd zostaje
zassana do cylindra.
W systemach III i IV generacji gaz podawany poprzez wtryskiwacz
gazu indywidualnie do kadego cylindra. Urzdzenia tego typu
umoliwiaj wtrysk gazu porcjami oddzielnie dla kadego cylindra i
doprowadzenie przewodami do kolektora sscego w pobliu zaworw
sscych
(za
przepustnic
powietrza).
Ze
szczegowa
budow
poszczeglnych systemw Czytelnik ma moliwo zapoznania si w

dalszej czci publikacji.
Samochodowe instalacje zasilania LPG

Samochodowe
gazowe
znane
instalacje
od
pocztku
motoryzacji. To wanie paliwo (gaz)

byo stosowane w 1860 roku przez
jednego z twrcw silnika spalinowego
Joana Lenoira. Wwczas jednak by
to jednak tak zwany gaz wietlny nie za LPG. Wspczesne paliwo LPG
zastosowano dopiero w latach dwudziestych XX wieku w Fordzie T.
Wspczenie instalacje gazowe rni si od siebie czasem nawet
bardzo znacznie. Elementem, ktry jest determinantem tego jak
instalacj LPG naley zastosowa jest ukad zasilania i w zalenoci
tego
czy
jest
to
zasilanie
ganikiem,
wtryskiem
jedno
czy
wielopunktowym czy te bezporednim stosuje si odpowiedni

instalacj. Instalacje gazu LPG w autach mona podzieli na:
-
pierwsza generacja do silnikw ganikowych (inst. podstawowa)
druga generacja do silnikw z wtryskiem, elektroniczne sterowanie
skadu mieszanki (CPU sterowany sond Lambda)

-
trzecia i nastpne generacje dla nowoczesnych silnikw z wtryskiem
i plastikowym kolektorem. (Liniowy i sekwencyjny
wtrysk gazu) oraz
rzadko spotykany sekwencyjny wtrysk gazu w fazie ciekej.

Prosta instalacja (najprostsza przystosowana do samochodw
ganikowych) musi skada si z nastpujcych elementw:
- Reduktor, parownik (1)
- Elektrozawr LPG (2)
- Przecznik (3)
- Elektrozawr benzynowy (4)
- Zaworek benzynowy powrotny (5)
- Przewody wodne (6)
- Bezpiecznik (7)
- Regulator podwjny (8)
- Urzdzenie wielozaworowe z obudow (9)
- Zbiornik gazu (10)
W
momencie
otwarcia
zaworu
gazu
znajdujcego
si
wielozaworze zamontowanym na zbiorniku (9) w zwizku z tym, e gaz

w zbiorniku jest sprony pod cinieniem, w fazie pynnej przedostaje si
przewodami wysokocinieniowymi do elektrozaworu gazowego (2).
W czasie, gdy silnik nie pracuje lub zasilany jest benzyn
elektrozawr gazowy jest zamknity nie pozwalajc na pomieszanie si
paliw (mieszanka taka zazwyczaj jest niepalna i po prostu zalewa silnik
uniemoliwiajc jego uruchomienie).
Po przeczeniu na centralce w kabinie kierowcy (przecznik gaz

benzyna, 3) na zasilanie gazowe, gaz nadal w fazie ciekej przedostaje
si przewodem wysokocinieniowym do parownika zwanego te
reduktorem (1), gdzie na skutek podgrzania (ciep ciecz z ukadu
chodzenia silnika) odparowuje, po czym cinienie gazu obniane jest do
cinienia atmosferycznego pozwalajcego ju na dalsz drog i
przygotowanie do wytworzenia mieszanki paliwowo powietrznej. Dalej,
gaz ju w fazie lotnej (po odparowaniu w reduktorze) pod niewielkim
nadcinieniem dostaje si do mieszalnika (ganika) i po zmieszaniu z
powietrzem zostaje zasysany przez silnik do kolektora oraz komr
spalania.
Schemat prostej instalacji gazowej7

W samochodach ganikowych w trakcie zasilania silnika gazem
elektrozawr magnetyczny (4) odcina dopyw benzyny do silnika,
7
http://www.polgas.pl/pages/schemats.html
natomiast w samochodach z wtryskiem paliwa funkcjonowanie ukadu

benzynowego zatrzymywane jest poprzez odpowiednie dla konkretnego
typu wtrysku odczenie elektryczne. Centralka w kabinie kierowcy
(przecznik gaz benzyna,3 ) steruje otwarciem wybranych ukadw
zasilania gazem lub benzyn, a wic rwnie elektrozaworami.
Opisana instalacja jest najprostsz instalacj do samochodw
zasilanych przez ganik. Powinna jednak Czytelnikowi da jasno na
temat tego jak instalacja LPG dziaa.
Samochodowe instalacje CNG

Rnica w dziaaniu instalacji CNG (sprony gaz ziemny) polega
na tym, e wszystkie elementy przez ktre przepywa gaz s
przystosowane do utrzymania wysokiego cinienie (250 bar), ktre nie
wystpuje przy instalacjach na paliwo LPG. W przypadku CNG stosuje
si przewody polimerowe lub te stalowe. Ilo gazu okrela si na
podstawie cinienia na manometrze. Wtryskiwacze gazu pracuj na
wyszym cinieniu a uyte reduktory (w systemach wtrysku gazu) s w
wikszoci dwustopniowe.
Ze wzgldu na cinienie oraz uycie innego rodzaju paliwa zbiornik
paliwa rwnie jest inny, inne jest rwnie jego usytuowanie w pojedzie.
Oczywicie instalacja tak jest zasilania nie propanem a gazem
ziemnych co jest najwaniejsz chyba rnica w odniesieniu do
znacznie popularniejszych w naszym kraju instalacji gazowych. Warto
jednak myl, wiedzie e auto na gaz nie musi bynajmniej oznacza
wycznie LPG. Naley pamita take, e za jaki czas sytuacja w tej
kwestii, moe wyglda zupenie inaczej wci gaz jest paliwem
alternatywnym i wszystko w tej kwestii moe ulec zmianie. Jeszcze 3 lata
temu nikt nie zaryzykowa by stwierdzenia, e bdziemy mogli kupi auto

z napdem hybrydowym a dzi?
Wracajc do tematu w przypadku CNG najczciej zbiornik jest
umieszczony pod podog pojazdu lub te na dachu.
Elementy instalacji zasilania gazem CNG8

Korzystniejsze
dla
warunkw
trakcyjnych
pojazdu
jest
umieszczenie zbiornika pod podog. Umieszczenie pod podog

zbiornikw nie zmniejsza przestrzeni bagaowej. Wybr podogi jako
miejsce montau zbiornika zwiksza rwnie bezpieczestwo pasaerw
przy ewentualnym rozszczelnieniu. Umieszczenie butli pod podog
wykonan z jednego arkusza blachy prawie cakowicie uniemoliwia
takie przeniknicie gazu do przestrzeni pasaerskiej. Takie usytuowanie
uatwia take ich demonta w celu przeprowadzenia okresowej kontroli
8
http://www.elpigaz.com/cng_instal.htm
zbiornika, gdy demonta butli umocowanej pod podog moliwy jest

tylko od dou pojazdu dziki uyciu podnonika, bd najazdu i moe by
dokonany
mimo
umieszczonego
samochodzie
adunku,
bez
koniecznoci demontau specjalistycznej zabudowy
Schemat umieszczenia zbiornikw paliwa gazowego dla samochodu z

instalacj CNG
Zbiorniki umieszczone na dachach s stosowane w przypadku,
kiedy ich takie usytuowanie nie ma wikszego znaczenia dla
pogorszenia warunkw trakcyjnych (podwyszenie rodka cikoci
pojazdu) dlatego te stosuje si takie rozwizanie np. w przypadku
autobusw komunikacji miejskiej.
O ile w przypadku ukadw zasilania LPG zbiorniki s wykonane ze
stali, to przy systemach CNG s to zbiorniki zbudowane ze stali, stali
pokrytej polimerami zbrojonymi,
zbiorniki kompozytowe (Liner +
kompozyt dugowknisty ) lub tez cakowicie kompozytowe. Odporno

takich zbiornikw waha si
od 450 barw (stal) do 730 barw
(kompozyty).
Samochody zasilane spronym gazem ziemnym (CNG) s
obecnie
produkowane
na
wiecie
przez
wiodce
koncerny
samochodowych (Mercedes, Volvo, Ford, Fiat, Volkswagen, Honda czy

Opel). Prawie wszyscy producenci autobusw maj w swojej ofercie
jednostki zasilane tym paliwem. Wieloletnie dowiadczenia sprawiy, e
ukady
zasilania
alternatywnego
tak
samo
niezawodne
jak
tradycyjnymi paliwami pynnymi.

Aktualnie
Polsce
eksploatuje
si
ok.
160
pojazdw
samochodowych zasilanych spronym gazem ziemnym. W liczbie tej

jest 38 autobusw, a reszt stanowi samochody osobowe i dostawcze.
Naley przypuszcza, e ze wzgldu na poziom cen benzyny a
tae paliwa LPG paliwo CNG bdzie nadal alternatywnym paliwem a
sie stacji tankowania bdzie si nadal rozwija. Adresy stacji
tankowania CNG Czytelnik znajdzie pod adresem:
http://www.elpigaz.com/cng_stacje.htm
Stacje tankowania CNG w Polsce9
Budowa instalacji I generacji

Instalacja LPG do samochodw zasilanych przez ganik to
najprostsza z moliwych instalacji. Jej budowa waciwie pokrywa si z
treci rozdziau Samochodowe instalacje LPG bowiem na tym
wanie przykadzie przedstawiono Czytelnikowi zasad dziaania
instalacji LPG dla przypomnienia:
Gaz w fazie ciekej ze zbiornika gazu poprzez wielozawr dostaje
si do reduktora parownika. Po odparowaniu (przejciu z fazy pynnej
do fazy lotnej) gaz dostaje si do miksera nad ganikiem.
http://www.elpigaz.com/cng_stacje.htm
Schematyczny rysunek instalacji LPG i generacji10

Powstaa
mikserze
mieszanka
powietrzno-gazowa
(czyli
paliwowo powietrzna mniej ok. 1:14, 7 czci ) dostaje si do kolektora

sscego skd poprzez zawory ssce dostaje si do cylindra, do komr
spalania.
Opisana instalacje stosuje si w np. samochodach typu Fiat 125p,
Polonez 1,5 , VW Golf I i II (wyprodukowanych przed 1989 r.) Skoda
105, 120, Favorit (do 93r), Fiat UNO (przed 92), Ford Escort (do roku
92), Nissan Sunny i wielu innych, ktrych wymienia raczej sensu nie
ma. W przyblieniu mona powiedzie, e taki gaz pasuje do
wikszoci samochodw wyprodukowanych przed 1992 rokiem. Koszt
montau takiej instalacji to ok. 1400 z. Zazwyczaj samochody, kiedy
instalacja jest zamontowana poprawnie, a silnik jest w przyzwoitym
stanie doskonale wsppracuj z takimi instalacjami.
10
http://www.auto-gaz-mechanika-dudaczyk.pl/gaznik_lpg.htm
Budowa instalacji II generacji

W systemach II generacji gaz w fazie ciekej ze zbiornika gazu
poprzez wielozawr dostaje si do reduktora parownika, podobnie jak
w systemach i generacji w fazie pynnej. Po odparowaniu (przejciu do
fazy lotnej) pod wpywem ogrzania ciecz z ukadu chodnia gaz dostaje
si poprzez regulator dawki gazu (attuator, register) do miksera.
Sterowanie iloci podawanego gazu odbywa si za pomoc
elektronicznego ukadu sterujcego, ktry decyduje o skadzie mieszanki
powietrzno gazowej (mieszanki paliwowej) na podstawie odczytu
wskaza
specjalnych
czujnikw
znajdujcych
si
na
silniku,
monitorujcych jego prac, czego nie byo w instalacji do samochodw z

ganikiem.
Regulacj iloci gazu zajmuje si silniczek krokowy sterowany
mikroprocesorowym sterownikiem gazu, inaczej zwanym systemem
lambda, bd te po prostu lambd. Taki ukad pozwala na precyzyjne
przygotowanie mieszanki gazowo powietrznej, o takim skaldzie jaki jest
wymagany przez silnik w danej chwili pozwalajc na ekonomiczne
wykorzystanie energii spalania paliwa. Ukad ten nie dopuszcza rwnie
do przegrzania katalizatora. Gazowy system lambda dziaa dziki
sygnaom dostarczanym z sondy lambda umieszczonej w ukadzie
wydechowym, czujnika pooenia przepustnicy oraz sygnau o aktualnej
prdkoci obrotowej silnika.
Powstaa w mikserze mieszanka powietrzno gazowa dostaje si
do kolektora sscego skd poprzez zawory ssce dostaje si do cylindra
i komory spalania. Systemy te s stosowane w pojazdach, jak zapewne
si Czytelnik domyla, wyposaonych w sond Lambda i katalizator a
wiec duo nowoczeniejszych ni opisywane poprzednio. Generalnie
auta takei to konstrukcje nie starsze ni wyprodukowane w 1993 1994.
Zasadnicz rnic w stosunku do prostszych instalacji jest obecno

elementw, ktre oszukuj do zaawansowan ju elektronik
samochodu w porwnaniu do systemw ganikowych. Mam tu na myli
tzw. komputer. Podzespoy te nie dopuszczaj do powstawania
komunikatw o bdach podczas pracy na paliwie gazowym w centrali
sterowania benzyn, ktre musiayby wystpi. Jest to zabezpieczenie
(podczas pracy silnika na gazie) przepywomierza powietrza przed jego
uszkodzeniem na skutek powrotu pomienia do ukadu dolotowego.
Schematyczny rysunek instalacji LPG i generacji11

System taki jest montowany w samochodach wyposaonych w
pierwsze konstrukcje wtrysk paliwa, tzw. jednopunktowe wtryski paliwa.
11
http://www.auto-gaz-mechanika-dudaczyk.pl/wtrysk_lpg.htm
Koszt zaoenia takiej instalacji do samochodu to minimum 2200 z, przy

czym pamitaj Szanowny Czytelniku, e oszczdnoci polegajce na
tym, e mechanik namawia ci do rezygnacji z komputera jest
oszczdnoci pozorna bo tak naprawd zaowocuje kopotami z
samochodem
przedwczesnym
zuyciem
niektrych
elementw
samochodu, szczeglnie silnika.
Budowa instalacji III generacji

Czyli po prostu wtrysk gazu, jest w tej chwili w
zasadzie nie
stosowany ju. Takie instalacje wyparte zostay przez nowoczeniejsze

systemy IV generacji. Systemy III i IV generacji mona montowa do
tych samych modeli samochodw (ale instalacje I i II generacji nie
mona). Jednak systemy IV generacji powstae jako tekchniczna
ewolucja systemw wczeniejszych s cakowicie odmienne od swoich
poprzednikw. Takie systemy wtrysku gazu: zapewniaj indywidualne
doprowadzenie gazu do kadego cylindra oddzielnie w bezporednie
poblie zaworu (a zwykle zaworw, bo stosuje si je w nowoczesnych
samochodach z gowicami wielozaworowymi) sscym. Przeznaczone s
do samochodw z wielopunktowym wtryskiem paliwa (multipoinct
injektion) oraz kolektorem z tworzywa sztucznego (tzw. plastikowym).
Od kilkunastu lat normy emisji spalin dopuszczajce auto do
produkcji (a wiec nowe ) stale s zaostrzane co jest w moim odczuciu
zjawiskiem wiece pozytywnym. Producenci samochodw tym samym
stawiani s nieustannie przed koniecznoci produkcji aut o wyszej
czystoci emisji spalin. Nastpstwem tego s samochody wyposaone w
nowoczesne systemy elektroniczne odpowiedzialne za utrzymanie spalin
na poziomie nie przekraczajcym obowizujcych norm. Od 2000 roku w
Europie obowizuje taki system diagnostyki silnika nazwany EOBD, a w

USA i Kanadzie OBD2. Systemy te wyrniaj si przede wszystkim
zastosowaniem drugiej (dodatkowej) sondy lambda umieszczonej za
katalizatorem. Centrala ECU monitoruje sygnay pracy obydwu sond i w
przypadku wystpienia odchyu sygnau natychmiast raportuje bd.
Takie rozwizanie zapewnia precyzyjniejszy monitoring pracy silnika.
Sygnaem stanu zagroenia (awarii, niesprawnoci lub zwikszonej
tolerancji ponad dopuszczon norm) jest wywietlenie si lampki
Check Engine12 na konsoli kierowcy. Cofnicie pomienia w takim
wypadku (czyli tzw. popularny strza) moe doprowadzi do uszkodzenia
delikatnego
kolektora
tworzywa
sztucznego,
co
zaowocuje
najprawdopodobniej problemem z kontynuacj jazdy. Jedynym zatem

gwarantujcym bezawaryjn prac silnika na gazie rozwizaniem jest w
takim wypadku monta urzdzenia gazowego, czwartej generacji czyli
systemu sekwencyjnego wtrysku gazu, ktry wykluczy takie problemy
dlatego tez system III generacji jest w zasadzie ju nie stosowany, co
Czytelnik z pewnoci ju sam zrozumia.
W niektrych przypadkach istnieje moliwo wymiany kolektora z
tworzyw sztucznych na metalowy zamiennik. Jest to kompromis
pomidzy instalacj II generacji a wtryskiem gazu i takie rozwizanie nie
powinno by polecane, z uwagi na to, e jest to na dusz met
szkodliwe dla silnika i dla bezpieczestwa.
12
(ang.) Sprawd silnik
Budowa instalacji IV generacji

Czyli innymi sowy peny wtrysk gazu. Wtrysk sekwencyjny (VSI)
tzn. osobno do kadego cylindra. Rozwizanie takie jest w tej chwili
optymalne biorc pod uwag korzyci i koszty montau.
Schematyczny rysunek instalacji gazowej IV generacji13
W tych systemach LPG w fazie ciekej ze zbiornika gazu poprzez

wielozawr i przewody gazowe dostaje si do jednostopniowego
reduktora - parownika. Po odparowaniu (przejciu do fazy lotnej)
podobnie jak we wszystkich systemach pod wpywem ciepa cieczy
chodzcej z ukadu chodznia, gaz dostaje si do wtryskiwaczy gazu,
ktre wtryskuj sekwencyjnie (czyli wczeniej zapamitane) do cylindrw
(w okolice zaworw sscych) odpowiedni ilo gazu (dawk) w
odpowiednim
13
momencie
cyklu
pracy
silnika.
Sterowanie
iloci
http://www.auto-gaz-mechanika-dudaczyk.pl/OMEGAS_LANDIRENZO.htm
podawanego
gazu
(czyli
dawk)
odbywa
si
za
pomoc
zaawansowanego, elektronicznego ukadu sterujcego, (komputera)

ktry decyduje o czasie trwania i momencie wtrysku gazu. Ustalenie
dawki gazu oraz momentu wtrysku odbywa si z wykorzystaniem
obrobionych przez komputer benzyny informacji zebranych wczeniej
przez systemy elektroniczne monitorujce stan silnika i jego prac. Na
uwag
zasuguje
fakt,
dawka
gazu
dla
kadego
cylindra
determinowana jest przez kontroler wtrysku benzynowego. Dlatego te

nie ma potrzeby stosowania emulatorw systemu OBD (oszukujcych
elektronik jak w przypadku np. II generacji), a parametry pracy silnika
s bardzo zblione do zasilania benzynowego w caym zakresie
prdkoci obrotowych silnika. Koszt montau instalacji IV generacji to ok.
3500 5000 z, jednak spadek mocy powinien by niezauwaalny a
instalacja powinna wsppracowa z samochodem bezpeproblemowo.
Instalacja sekwencyjnego wtrysku gazu holenderskiej firmy

PRINS w samochodzie BMW 540 v814
Warto doda,
e istniej jeszcze systemy V generacji. Jest to
take system wtrysku gazu podobnie jak IV generacja z t jednak

rnic, e tutaj wtrysk gazu odbywa si nie w fazie lotnej a ciekej.
Jak dotd wszystkie systemy zasilania paliwem gazowym czyli: I, II
nieszczsna III oraz nowoczesna IV, doprowadzay LPG do cylindrw w
fazie gazowej a w przypadku generacji kolejnej, czyli omawianej wanie
gaz jest do cylindra doprowadzony w fazie ciekej (pynnej).
Dziki temu wykorzystywany jest efekt chodzcy rozpranego
gazu15 , co daje w efekcie wyszy stopie napenienia cylindrw, a co za
tym idzie wzrost mocy silnika i jeszcze lepsze wykorzystanie
wtrynitego paliwa.
Dziaanie systemu V generacji moe by porwnane jedynie do
dziaania systemu bezporedniego wtrysku benzyny. Sprony (cieky)
gaz jest doprowadzony do wtryskiwaczy ze zbiornika. Ukad zawiera
zbiornik zintegrowany z pomp . Pompa podwysza cinienie w
przewodach (w ktrych LPG i tak jest ju pod niewielkim nadcinieniem)
i pompuje cieky LPG do regulatora cinienia. Regulator cinienia
monitoruje na bieco nadcinienie panujce w przewodach i w razie
koniecznoci reguluje jego warto.
Paliwo pynie do wtryskiwaczy zamontowanych w kolektorze
dolotowym. Nadmiar gazu pynnego (nie wykorzystanego nie
wtrynitego) jest zawracany do zbiornika przewodem zwrotnym poprzez
regulator
cinienia.
Wtryskiwacze
LPG
wykorzystuj
system
monitorowania wtryskiwaczy benzynowych wiec odpada konieczno

podwjnego montau systemw monitorowania wtrysku, osobnego dla
14
15
www.egp.pl/ galeria_dol.htm
Gaz przy rozpraniu ozibia si znacznie
benzyny i gazu.
Sygnay pochodz z systemu zarzdzajcego
wtryskiem benzynowym i s przetwarzane na sygnay wtryskiwaczy

gazowych.
Ze wzgldu na wysokie koszty (nawet 9 10 ty.) instalacje takie
s stosowane bardzo rzadko. Naley jednak przypuszcza, e to wanie
takie rozwizanie w przyszoci bdzie stosowane powszechnie jako
najbardziej optymalne. Chyba, e powstanie konstrukcja jeszcze bardziej
nowoczesna, a tego wykluczy nie mona.
Elementy skadowe instalacji LPG

W tym rozdziale postaram si Czytelnikowi przybliy budow i
zadania poszczeglnych elementw wystpujcych w instalacjach LPG
wszystkich typw. Wybrane elementy jak np. zbiornik wystpuj we
wszystkich typach, jednak cz z nich jest
dedykowana do
poszczeglnych generacji a nawet instalacji wybranego producenta.

Producentw samochodowych instalacji jest pewna grupa, w
Polsce popularne s woskie i holenderskie konstrukcje. Nie znaczy to
jednak w moim odczuciu nic. Daleki bowiem jestem od reklamowania
jakiegokolwiek
produktu
dlatego
te
bd
si
stara
unika
jakichkolwiek skojarze z mark czy producentem. Dlatego te Czytelnik

winien traktowa to w ten sam sposb. Jeli pisz o parowniku, staram
si przedstawi opis tego elementu a nie pisz o parowniku firmy
Kogucik.
Zbiornik
Zbiornik gazu suy oczywicie do magazynowania paliwa
gazowego. Wykonany jest z wysokojakociowej stali gruboci minimum
3 mm, o wysokiej odpornoci na uszkodzenia mechaniczne i chemiczne.
Dla porwnania grubo blachy
zbiornika benzyny to zwykle do 0,75
mm. Kady zbiornik LPG poddawany jest testom wytrzymaociowym i

zaopatrzony jest w certyfikat wanoci na 10 lat. Zbiornik standardowo
jest rwnie wyposaony w konierz, do ktrego mocowany jest osprzt
zbiornika (wielozawr, lub wielozawr z obudow). Zbiorniki wykonuje
si w klasie 1. Cinienie obliczeniowe i prbne to 3000 kPa. Cinienie
robocze: max. 2000 kPa .
Najpopularniejsze i najtasze s zbiorniki walcowe. Zwykle te
posiadaj najwiksza pojemno, co jest zrozumiae. Mog wystpowa
w rnych kombinacjach w zalenoci czy s zintegrowane z
wielozaworem
czy
nie,
ksztatach
pojemnociach.
Montowane
najczciej w baganiku nad osi k prostopadle lub tez rwnolegle do

kierunku poruszania si pojazdu. Zbiorniki s mocowane do samochodu
za pomoc specjalnie przystosowanych typu zbiornika (dedykowanych
obejm) pozwalajcych na stabilne przymocowanie do samochodu
(najczciej do podogi baganika). Poniej przedstawiam przykadowe
zbiorniki
walcowe16. Zbiorniki ze wzgldu na bezpieczestwo s
wypeniane maksymalnie gazem w 80 %.
16
http://www.agadampol.com/images/27ce19300055.jpg
Do samochodw typu kombi lub hatchback wykorzystuje si czsto

tzw. zbiorniki toroidalne (zewntrzne lub wewntrzne). Zbiorniki takie
montowane s w miejscu koa zapasowego, co wyranie moe poprawi
walory przewozowe samochodu, kosztem oczywicie wymiany koa
zapasowego na dojazdowe lub rezygnacje z zapasu na rzecz
preparatw uszczelniajcych.
Zbiornik toroidalny zewntrzny17
Zbiornik toroidalny zewntrzny18

Naley przypuszcza, e w zwizku nad trwajcymi z pracami nad
opon po przebiciu ktrej samochd dalej moe jecha nawet do 100
km (opony takie stosowane s od dawna przez wojsko) a co za tym
idzie zupenej eliminacji instytucji koa zapasowego wanie zbiorniki
toroidalne wypr zbiorniki walcowe.
17
18
http://www.agadampol.com/images/27te11600042.jpg
http://www.agadampol.com/images/27te60020042.jpg
Elektrozawr benzynowy
Jest o element wystpujcy przy najprostszych instalacjach
mieszalnikowych, takich np. jak w moim poczciwym Fiacie 125p.
Elektrozawr ten odcina dopyw benzyny podczas zasilania silnika
gazem. Zwykle posiada moliwo rcznego otwarcia dopywu benzyny.
Umieszczony jest najczciej pomidzy ganikiem a pomp paliwa
(benzyny)
automobilowych
nawet
dla
niezaznajomionego
konstrukcjach
Czytelnika bdzie atwy w odszukaniu w przedziale
silnikowym samochodu.
Przykadowy elektrozawr benzynowy wraz z kompletem

montaowym19
Elektrozawory benzynowe rnych producentw rni si przede
wszystkim rodzajem zastosowanego materiau, wielkoci i powierzchni
filtracyjn.
19
Zasada
dziaania
konstrukcja
pozostaje
zasadniczo
http://www.agadampol.com/images/03ev00200001.jpg
niezmienna. Zwykle do tego elementu mona dokupi zestaw naprawczy

skadajcy si z wkadu (filtra) oraz uszczelek. Filtr jest po to aby go
wymienia w czasie przegldw a nie dlatego aby by i aby mona go
byo wymieni. Ta nieco moe kolokwialna uwaga, powinna zapa
Czytelnikowi w pami szczeglnie kiedy rozpocznie lektur rozdziau
pt. Zalecenia eksploatacyjne.
Elektrozawr gazowy
Urzdzenie to (analogicznie do
czci opisywanej wczeniej)
znajduje si pomidzy zbiornikiem gazu a reduktorem i podobnie do

elektrozaworu benzynowego odcina tym razem dopyw LPG przy
zgaszonym silniku lub podczas pracy silnika na benzynie. Elektrozawory
takie dostpne s rwnie w rnych gabarytach, wyposaone s w
wymienny filtr zatrzymujcy wszelkie ewentualne zanieczyszczenia
mogce wystpowa w LPG podobnie jak elektrozawory benzynowe.
Elektrozawr gazowy20
20
http://www.agadampol.com/pl_katalogbrc.html
Reduktor
Czciej okrelany jako parownik, i pod ta zapewne nazw znany
Czytelnikowi jest elementem instalacji samochodw ganikowych i z
wtryskiem
paliwa.
Zastosowanie
odpowiedniego
reduktora
jest
uzalenione od pojemnoci skokowej silnika i mocy przez niego

osiganej. W konstrukcjach najnowoczeniejszych nie wystpuje.
Reduktory (parowniki) rnych typw21

Najwaniejszym zadaniem reduktora jest wymiana
cieplna
zmniejszenie cinienia do wartoci zblionych do wartoci cinienia

21
http://www.czakram.pl/abc.php
atmosferycznego czyli innymi sowy redukcja i std tez z perwnoci

wzia si jego popularniejsza nazwa. Parownik (reduktor) tworzy paliwo
gotowe do wchonicia przez silnik dla instalacji I IV. Moe by
wykonany w rnych wersjach (patrz zdjcia) i mie morze nieco
odmienn konstrukcj np. pneumatyczny dla samochodw ganikowych,
elektryczno
wspomagajcy
dla
samochodw
zaponem
elektronicznym lub turbo dla samochodw z doadowaniem.

Reduktor koniecznie musi by zainstalowany pionowo i rwnolegle
do ruchu pojazdu. Dziwna ta uwaga dla Czytelnika ma swoje
uzasadnianie w prawach fizyki, bowiem przypieszanie czy hamowanie
zgodnie z fizyczn bezwadnoci cia (pynw) powodowao by
zakcenia jego pracy. Reduktor musi by umieszczony w miejscu atwo
dostpnym, umoliwiajcym jego regulacj i konserwacj. Jest to
element
instalacji
ktry
dosy
czsto
ulega
uszkodzeniu
przy
niewaciwym uytkowaniu najczciej tego zewntrznym objawem

jest oszronienie (zamroenie), mogce doprowadzi do uszkodzenia
membrany znajdujcej si wewntrz co pocignie za sob konieczno
wymiany reduktora na nowy bd te jego regeneracji co i taj jest
kosztowne. Oszronienie bdzie wystpowa jeli bdziemy uruchamiali
samochd na gazie przy zimnym silniku, albo tez jeli w ukadzie
chodzenia bdzie wyciek i zbyt maa ilo pynu chodzcego albo tez
sam system chodzeni bdzie uszkodzony (np. termostat).
LPG trafiajc ze zbiornika do reduktora gwatownie si rozpra, a
gazy jak wiadomo przy rozpraniu pochaniaj znaczne iloci ciepa
(patrz opis dziaania instalacji IV generacji) dlatego te w oszronienie
tego elementu zewntrznym objawem tego bdzie biay nalot na
reduktorze podobny do szronu w zamraarce i zimno odczuwalne na
doni po dotkniciu tego elementu. Reduktor jest poczony z ukadem
chodzenia samochodu przewodami gumowymi. Jest to element
podlegajcy regeneracji (niestety nie zawsze opacalnej i skutecznej) a

jego koszt to ok. 200 400 z.
Przecznik
Waciwie to modu sterowania elektronicznego albo te centralka.
Jest to chyba element instalacji gazowych z ktrym kierowca ma
najczciej kontakt. Zwykle bowiem umieszczony jest w pobliu deski
rozdzielczej po lewej (rzadziej prawej) stronie kierownicy pozwala
kierowcy wybiera czy bdzie jecha na benzynie czy na gazie. Poza
normaln sygnalizacja wietln (dioda22 czerwona to benzyna dioda
zielona to gaz) moe informowa kierowc o poszczeglnych stanach
funkcjonowania systemu rwnie przy pomocy sygnalizacji dwikowej.
Centralka taka zewntrznie bdzie nieco inna przy zasilaniu
ganikiem a inna przy wtrysku. Moe wskazywa poziom gazu i
sygnalizowa rezerw.
Przeczniki benzyna - gaz23

22
23
LED
http://www.elpigaz.com
Mikser (mieszalnik)
Mikser to urzdzenie w ktrym tworzy si mieszanka paliwowa
powietrze gaz, podobnie jak w ganiku przy zasilaniu benzyn (zreszt
w przypadku instalacji I generacji umieszczony jest na jego gardzieli
poniej filtra powietrza.) Miksery projektowane s indywidualnie do
kadego typu samochodu w zwizku z koniecznoci dopasowania.
Gwarantuj wysok sprawno i dynamik samochodu na gazie, nie
pogarszajc jego zalet na benzynie. Mikser ma zasadniczy wpyw na
zuycie gazu, elastyczno jazdy na gazie i na benzynie oraz na osigi
pojazdu. W mikserze nastpuje wymieszanie powietrza zasysanego
przez silnik z odpowiedni iloci gazu (w fazie lotnej) pobranego z
reduktora - parownika. Mikser jest zatem odpowiednikiem ganika w
ukadzie zasilania benzyn.
Podczas pracy silnika podczas suwu ssania nastpuje napenienie
cylindrw powietrzem niezbdnym do procesu spalania w wyniku
podcinienia wytworzonego cofajcym si tokiem. W zalenoci od iloci
zasysanego powietrza, do cylindra powinna si dosta odpowiednia ilo
gazu mniej wicej pitnacie razy mniej ni powietrza. Dla prawidowej
pracy silnika i maksymalnego wykorzystania energii zawartej w paliwie
najkorzystniejsze jest przygotowanie takiej mieszanki powietrznopaliwowej, po spaleniu ktrej w spalinach nie pozostanie (nie spalone)
paliwo (mieszanka zbyt bogata) lub po spaleniu ktrej nie zostanie w
spalinach tlen (mieszanka zbyt uboga). Mikser musi zapewni
dostarczenie
odpowiedniej
iloci
gazu
proporcjonalnie
do
iloci
przepywajcego powietrza w caym zakresie pracy silnika (pomimo

zmieniajcych si prdkoci obrotowych i obcie), zatem dobr
miksera do silnika musi by bardzo precyzyjny, warunkujc tym samym
poprawno dziaania instalacji.
Miksery24
Emulator
Emulator
(oszust
wtrysku)
wtryskiwaczy,
ma
za
zadanie
oszukiwanie jednostki sterujcej samochodu ECU25udajc prawidow

prac wtryskiwaczy benzyny w czasie gdy s one odczone podczas
pracy na gazie. Dziki temu w ECU nie pojawiaj si komunikaty o
uszkodzeniu wtryskiwaczy. Dziaa tak aby sterownik benzyny nie wykry
bdu.
24
Silniki z wtryskiem sterowane s komputerem, ktry odczytujc dane z wielu czujnikw dopasowuje
parametry jego pracy. Jest to na tyle inteligentne urzdzenie e dostraja si na bieco, np. warto obrotw
odcicia w zalenoci midzy innymi od temperatury silnika i gromadzi je w swojej pamici.
25
Emulator zmniejsza wic nie tylko ryzyko awarii gdy obcia

tranzystory
sterujce
wtryskiwaczami.
Emulator
odcina
prd
od
wtryskiwaczy dla kadego osobno. Jednoczenie wysya do ukadu

sterujcego impulsy symulujce dalsz prac wtryskiwacza. Centralka
alarmowa nie zapamituje bdw odczenia wtryskiwaczy w czasie
pracy na gazie. Emulator posiada rwnie funkcj automatycznego
wczenia ukadu wtrysku benzyny dziki czemu w przypadku awarii
elektryki ukadu zasilania systemu gazowego,
silnik nadal bdzie
pracowa a Ty Szanowny Czytelniku nie zatrzymasz si na rodku drogi

z wyczonym silnikiem kiedy Ci zabraknie gazu.
Wiele warsztatw montujcych LPG aby obniy koszt montau nie
montowao emulatorw czego pochwali nie naley.
Attuator
Attuator, to najprociej Czytelniku mwic regulator przepywu
gazu, czyli element wykonawczy ukadu sterujcego iloci gazu
podawanego do silnika, ktrego jak zapewne Czytelnik si domyla
nadrzdnym zadaniem jest sterowanie iloci gazu zasysanego przez
mikser.
Jeli mieszanka spalana w cylindrze jest zbyt bogata attuator
zmniejsza dopyw gazu do miksera przez zmniejszenie przekroju
przepywu
(wiata
na
zasadzie
przesony
obiektywach
fotograficznych), jeli mieszanka jest zbyt uboga attuator zwiksza

dopyw gazu do miksera, analogicznie przez zwikszenie przekroju
przepywu.
Attuator
zazwyczaj
skada
si
korpusu
poczonego
przewodami gazowymi oraz z silnika krokowego, ktry sterowany jest za

pomoc sygnaw z elektronicznego ukadu sterujcego. Ukad ten na

podstawie analizy danych pochodzcych z sondy lambda analizuje
biec sytuacj i generuje odpowiednie sterowanie. Silnik krokowy
moe zajmowa dowoln pozycj w przedziale od 0 (cakowicie
zamknity) do 250 krokw (cakowicie otwarty).
Komputer sterujcy
Jest konieczny w instancjach nowoczesnych. Nazywany fachowo
jednostk centraln. Nie warto z jednostki centralnej rezygnowa, nawet
pod namowa fachowca z warsztatu nawet jeli mona, bo na szczcie
mona nie zawsze. Taka oszczdno jest bowiem krtkoterminowa i
bezsensowna i bdzie generowa procenty od tej oszczdnoci w
postaci czstszych wizyt w warsztacie, wikszego zuycia paliwa a
potem wreszcie zuycia silnika. Wic to nieprawda, e gaz niszczy silnik
... to raczej nie gaz.
Po przekroczeniu okrelonej prdkoci obrotowej, bd osigniciu
odpowiedniej
temperatury,
silnik
dziki
obecnoci
komputera
automatycznie zostaje przeczany na zasilanie benzyn, czy te
drug stron na gaz. Kolejn zalet istnienia komputera moe by

funkcja autodiagnozy pozwalajcej na kontrolowanie najwaniejszych
sygnaw z ukadu sterujcego i zapamitanie ich w centralce.
Wszelkie nieprawidowoci w dziaaniu ukadu zasilania silnika
gazem bd przekazywane w formie wizualnej kierowcy poprzez zmian
stanu sygnalizatorw LED26, natychmiast po wychwyceniu co pozwala
kierowcy na biecy monitorig pracy. Pozwala rwnie na ochron przed
nieprzewidzianymi
26
konsekwencjami,
daje
bowiem
moliwo
diod
natychmiastowej reakcji na powsta usterk i nie dopuszczenie do

powstania kolejnych uszkodze.
Komputer wsppracuje z czujnikiem temperatury zamontowanym
w reduktorze (parowniku) , automatycznie przeczajc zasilanie silnika z
benzyny na gaz w momencie uzyskania najkorzystniejszej do pracy
temperatury, co oznacza zwykle kilka minut po rozruchu.
Jest to duo wygodniejsze ni przeczenie rczne i niesie ze sob
szereg zalet. Pozwala w prosty sposb programowa testerem prdkoci
obrotowej automatycznego przeczenia z benzyny na gaz i pozwala
wybra sposb realizacji przecze TPS lub wykorzystanie obrotw.
Wyklucza
niejako
dziaanie
kierowcy
(dziaajc
poza
jego
wiadomoci) jako elementu konstrukcji samochodu najbardziej

niedoskonaego. W momencie zmniejszenia si iloci gazu w zbiorniku
system pozwala na automatyczne przeczenie si zasilania z powrotem
na benzyn. Jako dodatek istnieje rwnie moliwo wywietlenia
poziomu gazu na wywietlaczu oryginalnie wskazujcym poziom
benzyny. Komputer stertujcy kontroluje poziom emisji szkodliwych
gazw dziki czemu spaliny s czystsze.
Klapa przeciwwybuchowa
Klapa przeciwwybuchowa zapobiega uszkodzeniom czci kanau
dolotowego i obudowy filtra, spowodowanym przez moliwe ewentualne
wybuchy powrotne tzw. strzay. Umieszczona jest na kanale dolotowym
powietrza do silnika (midzy przepustnic a obudow filtra powietrza) lub
w obudowie filtra powietrza.
W momencie wystpienia wybuchu powrotnego (strzau) w
kolektorze sscym, nastpuje nagy wzrost cinienia, ktry powinien
zosta
czym
zdekompresowany.
Tu
dziaa
wanie
klapa
przeciwwybuchowa. Zmniejszenie cinienia uzyskuje si poprzez

chwilowe rozszczelnienie kanau dolotowego wanie dziki specjalnej
konstrukcji klapy przeciwwybuchowej, pozwalajcej na wyrwnanie si
cinie w chwili kiedy wystpi jego nagy wzrost zwiastujcy strza. Po
upuszczeniu nadmiaru cinienia, nastpuje samoczynny powrt klapy
przeciwwybuchowej do pozycji wyjciowej.
Wtryskiwacze
Umieszczone na listwie wtryskiwaczy. W przypadku instalacji
zasilania
paliwem
gazowym
nie
wystpuj
samochodach
ganikowych.
Gaz LPG, zasila wtryskiwacze i dozowany w odpowiedni sposb
wydobywa si z nich docierajc do kolektora sscego i silnika, bd te
w bezporedni okolice zaworw dolotowych (sscych). Wtryskiwacze
s sterowane z komputera ECU gazu. Na listwie wtryskiwaczy pobierane
s sygnay cinienia i temperatury gazu. S charakterystyczne dla
instalacji nowoczeniejszych i s stosowane w kadym aucie w
wtryskiem.
Dostpne obecnie na rynku wielopunktowe wtryski gazu rni si
zastosowanymi rozwizaniami technicznymi, jakoci funkcjonowania
oraz oczywicie cen. Naley dokona podziau wtryskw na: wtryski
gazu w fazie pynnej (V generacja) oraz wtryski gazu w fazie lotnej.
Powyszy podzia uwzgldnia form (stan skupienia), w jakiej
paliwo przepywa przez wtryskiwacz (czyli dokadnie w takiej formie):
wtrysk gazu z jednomiejscowym centralnym sterowaniem

elektrycznym
wtrysk z oddzielnym wtryskiwaczem na kady cylinder, III
generacja
sekwencyjne wtryski gazu, IV i V generacja
Pozostae
Wlew gazu suy do uzupeniania iloci paliwa. Jest zaworem
kulowym jednokierunkowym. Po zamocowaniu specjalnego pistoletu do
tankowania, ktry szczelnie przylega do gniazda wlewu, pod wpywem
cinienia z dystrybutora gaz jest uzupeniany w zbiorniku. Po odczeniu
pistoletu odcity zostaje powrt gazu ze zbiornika poprzez zawr
zwrotny (stalow kulk) znajdujc si w wlewie. Celem zabezpieczenia
wlewu gazu przed zanieczyszczeniami stosuje si wkrcany plastikowy
korek wlewu gazu, ktry znajduje si na pasku przykrconym do wlewu
uniemoliwiajcym jego przypadkowe zgubienie.
Wlew paliwa i wlew gazu LPG ukryty pod klapk.
W przypadku gdyby stan Czytelniku przed moliwoci montau

instalacji w swoim samochodzie miej wiadomo, e praktycznie nic
nie stoi na przeszkodzie aby wlew gazu mona byo ukry pod klapk
obok wlewu benzyny, oprcz niechci instalatorw, ktrzy maj wicej
pracy. Pewnie dlatego daje si sysze stwierdzenia, e usytuowanie
takie powoduje rdzewienie samochodu.
Rozwizanie takie chocia jest bardziej pracochonne dlatego
tez przeklina mnie bd montayci jest o wiele bardziej estetyczne.
Wyjedajc za granic trzeba pamita, e w Europie stosuje si
3 rodzaje zczek LPG i w takich krajach jak: Niemcy, Belgia i Holandia
moemy mie kopot z zatankowaniem. W krajach takich jak Wochy,
Francja, Szwajcaria, Polska, Czechy,
Sowacja i czciowo Niemcy
stosuje si zczk typu Italian dish a w krajach wymienionych

wczeniej Dutch bayonet oraz ACME threa.
Pewnym rozwizaniem zawsze moe by zastosowanie
odpowiedniej przejciwki, zwanej take redukcj27.
Przejciwka z cza holenderskiego na polskie
27
http://www.allegro.pl/show_item.php?item=68991089
Tutaj zatankujesz za granic

Poniej prezentuje Ci Czytelniku adresy internetowe pod, ktrymi
uzyskasz informacje na temat moliwoci zatankowania poza granicami
naszego kraju.
http://www.primagaz.be/site.html
http://www.efir.bg/
http://www.kalvacha.bg/
http://www.primaplyn.cz/1250/primaplyn/index.htm
http://www.bp.com/modularhome.do?categoryId=4000&contentI
d=7001991
http://www.reolagaas.ee/
http://www.ilpga.com/
http://stations.gpl.online.fr/index.html
http://www.autogas.nl/
http://www.primagaz.es/
http://finnstru.tripod.com/lpg.htm
http://home.arcor.de/lpg_gas/
http://www.gas-tankstellen.de/index.php
http://www.fordonsgas.se/
Najczciej zadawane pytania

-
Ile samochd pali gazu?
Samochd na og zuywa zwykle o 10 20 % gazu wicej, ni

benzyny.
- Czy to prawda, e auto bdzie o wiele sabsze na gazie ni na
benzynie.
Niezupenie. W przypadku prostych instalacji I generacji roznieca bdzie

odczuwalna. Spadek mocy to okoo kilka procent. W nowoczeniejszych
instalacjach nie powinno takie zjawisko by odczuwalne.
- Czy to prawda gaz niszczy silnik?
Badania tym pytaniem trwaj od lat 30-tych naszego stulecia. W chwili
obecnej istnieje wiele opracowa na ten temat. Prawd jest, e szybciej
zuywaj si silniki, ktre s zasilane benzyn jest przeciwnie powoduje nawet jego wyduenie.
Jest to spowodowane przede
wszystkim skadem chemicznym paliwa, co widoczne jest podczas

spalania czysto spalin mniej zanieczyszcze. Wane jednak jest
prawidowe
dobranie
instalacji
oraz
pniejsza
jej
prawidowa
eksploatacja, w przypadku jej wadliwego dobrania czy montau, tak

gaz niszczy silnik. W jednym z opracowa na ten temat czytamy: Zalet
silnikw gazowych jest brak zjawiska rozrzedzania oleju i [...] zmniejsza
si zuycie czci ukadu korbowego. Charakterystycznym zjawiskiem
dla tych silnikw, w przeciwiestwie do pracujcych na paliwie pynnym,
jest stopniowy wzrost lepkoci oleju. Zmniejsza si rwnie osadzanie
nagaru na tokach, zaworach i ciankach gowicy, a gazy spalinowe,
wskutek
peniejszego
spalania,
powoduj
mniejsze
niszczenie
stykajcych si z nimi czci. Wymienione wyej zjawiska, przeduaj

ywotno
silnika,
okresy
midzy
remontowe
tym
samym
ekonomiczno eksploatacji28
-
Instalacj gazow mona zamontowa w kadym aucie?
Niestety nie. Wyklucza si samochody z silnikami dwusuwowymi, tam

gdzie silnik chodzony jest powietrzem (garbus, Malucha) oraz z
wtryskiem bezporednim (Unijet Common Rail) np. wybrane silnika FIAT
28
K. Niewiaromski, Silniki Spalinowe, s. 383

chocia warto wspomnie e, (teoretycznie) instalacje gazow mona

montowa w kadym samochodzie. Sens jednak dyktuj m.in. koszty.
Dlatego te jest to opacalne jedynie w silnikach benzynowych,
chodzonych ciecz z silnikiem umieszczonym z przodu.
-
Czy mona jedzi tylko na gazie?
Zaleca si rozruch silnika na benzynie i przejcie na gaz w momencie

osignicia odpowiedniej temperatury reduktora lub przekroczenia
odpowiednich obrotw. Jazda wycznie na samym gazie, oznacza
przypieszone zuycie reduktora. Wtrysk i ganik musz od czasu do
czasu popracowa na benzynie. Benzyna jest potrzebna do pracy pompy
paliwowej, ktra zazwyczaj pracuje podczas jazdy na gazie. Przy braku
benzyny pompa ulega zatarciu i nadaje si do wymiany. Raczej nie
polecabym jazdy bez benzyny w zbiorniku.
-
Czy musz zakada instalacje z komputerem?
Tak, jeli auto ma katalizator i sond
Lambda musi posiada
komputerowe sterowanie gazu. Jest to wymg ustawowy - zgodnie z

dziennikiem ustaw Poza tym montujc instalacje bez komputera
naraasz si Szanowny Czytelniku si na koszty zwizane z wymian
uszkodzonych elementw (katalizator oraz sond).
-
Jakie dokumenty dostaj z warsztatu po zaoeniu instalacji?
Po zamontowaniu instalacji gazowej Czytelniku otrzymasz :

ksik gwarancyjn instalacji gazowej
informacj o produkcie
certyfikat instalacji gazowej
faktur za monta
Czy mam jakie dodatkowe obowizki, jako uytkownik
instalacji?
Tak. Po zamontowaniu instalacji w cigu 30 dni naley si zgosi do
wydziau komunikacji z certyfikatem i faktur aby uzyska wpis w
dowodzie
rejestracyjnym.
Instalacja
bez
wpisania
do
dowodu
rejestracyjnego jest niewana. Po zbyciu pojazdu kupujcemu naley

przekaza wszystkie dokumentu, w przeciwnym razie auto nie przejdzie
przegldu technicznego.
-
Czy prawd jest, e w Polsce jest najwicej aut z LPG?
Czasem syszy si, e to wanie w Polsce jedzie 2 miliony aut (na 12

zarejestrowanych) z gazem, a na wiecie jest ich najwicej w Korei.
To nieprawda. LPG jest nadal paliwem alternatywnym naley o tym
pamita. Wg szacunkw na wiecie s 4 5 milionw aut z gazem.
Przy czym LPG jest najbardziej znaczcy. Wedug szacunkw wyglda
to tak jak na rysunku poniej. W niektrych duych miastach wiata jak
Tokio czy Barcelona wszystkie takswki miejskie s zasilane wycznie
tym paliwem. Gwnym motywem rozpowszechnienia gazu jest ochrona
czystoci powietrza. Odpowiednia w tym zakresie polityka ekonomiczna
niektrych pastw skania cz uytkownikw pojazdw do stosowania
gazu zamiast benzyny. Znacznie nisze ceny gazu i inne ulgi podatkowe
rekompensuj
wacicielom
samochodw
koszty
poniesione
na
instalacj gazow. W Polsce zaistniay obecnie podobne okolicznoci

sprzyjajce rozwojowi tego sposobu zasilania samochodw. My zyjemy
w piknym acz przyznasz Szanowny Czytelniku dziwnym kraju.
Auta z instalacj gazow na wiecie wg pastw w

ty.
1 300
1 400
1 200
1 000
500
800
450
600
400
400
200
Kanada
50
Turcja
kraje b. ZSRR
POLSKA
200
USA
Holandia
Wochy
300
0
S1
- Czy auto z instalacj moe by poddane tuningowi?

Oczywicie w przypadku tuningu zewntrznego i wewntrznego nic nie
stoi na przeszkodzie. W przypadku tuningu mechanicznego rwnie.
Jeli mwimy wycznie o tuningu jednostki napdowej to mona
samochd z LPG podda podrasowaniu jednak zalecabym umiar.
Zwikszenie mocy czy wartoci momentu obrotowego o nie wicej ni
20% (w stosunku do wartoci wyjciowej) w aucie z instalacj nie
powinno by przeszkod.
-
Jak sprawdzi czy do mojego auta mona zamontowa
instalacj?
Powiesz Czytelniku, mam poloneza do polonezw montuje si gaz i
zazwyczaj jest dobrze. Czy to aby na pewno prawda? Niestety nie.
Kady szanujcy si zakad, zanim zamontuje instalacj LPG, powinien
wykona diagnostyk spalin i oceni, czy silnik nadaje si jeszcze do
LPG oraz czy spenia odpowiednie normy okrelone przepisami. Naley
pamita, e auto, ktre nie spenia odpowiednich norm na benzynie, na

gazie te ich nie bdzie spenia.
Zalecenia eksploatacyjne dla uytkownikw

instalacji LPG
Przede wszystkim naley zda sobie spraw z faktu i jedynie
prawidowa eksploatacja samochodu zapewni nam dugotrwae korzyci
pynce z posiadania instalacji gazowej. Podstawowa zasada (dotyczy
oglnie ekonomicznej eksploatacji pojazdw) to dbanie o stan techniczny
samochodu, a przede wszystkim o ukad zaponowy (cewka, kopuka,
palec rozdzielacza wiece i przewody wysokiego napicia).
Ukad zaponowy jest w instalacji gazowej bardzo newralgicznym
elementem
najczciej bowiem przyczynia si do zego jej
funkcjonowania i co najgorsze, moe doprowadzi do jej uszkodzenia i

uszkodzenia samego silnika. Zwykle kierowcy jedcy na benzynie
raczej rzadko zwracali uwag na ten punkt, gdy tutaj problemw nie ma
i np. przebicia nie s tak dokuczliwe. W przypadku instalacji gazowej
wystarczy lekkie przebicie i dochodzi do strzau. Nastpn wan
kwesti jest regularne i prawidowe serwisowanie instalacji gazowej i
wymiana filtrw (elektrozaworu gazowego lub filtra fazy lotnej).
Naley rwnie pamita o uruchamianiu samochodu na benzynie i
dopiero gdy silnik si zagrzeje, przeczaniu na gaz takie
postpowanie wyduy ywot takich podzespow jak reduktor, czy
pompa paliwa.
Czsto bywa, e kierowca samochodu z instalacj jedzi prawie
wycznie na gazie i w zwizku z tym w zbiorniku paliwa (benzyny) wozi
zwykle kilka kilkanacie litrw benzyny przed dugi okres czasu. Takie
postpowanie nie jest prawidowe. Zwykle benzyna po jakim czasie jest
zawodniona a sam zbiornik zaczyna korodowa. Po jakim czasie moe
dochodzi
do
zatykania
ukadu
paliwowego
albo
problemw
rozruchem. Warto te pamita o czstszej ni w przypadku auta ze

standartowym ukadem zasilania wymianie wiec zaponowych. Takie
postpowanie powinno zaowocowa braku problemw z rozruchem i
eksploatacje samochodu bez wikszych problemw.
Regulacja instalacji
Przed przystpieniem do czynnoci regulacyjnych Szanowny
Czytelniku musisz zada sobie dwa bardzo wane pytania. Po pierwsze
czy silnik pracuje prawidowo przy zasilaniu na benzynie, czy ma dobrze
ustawione obroty biegu jaowego, sprawny ukad zaponowy, czysty filtr
powietrza i czy nie ma adnych nieszczelnoci w korektorze sscym!
Regulacje wykonuje si wycznie przy czystym filtrze powietrza, bowiem
jego stan ma ogromny wpyw na dziaanie instalacji (ywotno takiego
filtra to maksymalnie 20 ty).
Jeli wszystko jest w porzdku moesz przystpi do regulacji
jeli nie, powiniene doprowadzi wszystko do takiego stanu jak by
powinno.
Regulacja
instalacji
gazowej
przy
nieprawidowo
wyregulowanym zasilaniu benzyn jest bezcelowe.

Teraz pytanie kolejne pytanie.
Nie obra si Szanowny Czytelniku ale jeli nie mie wiele do
czynienia z mechanik
- lub jeli wedug Ciebie wyczynem
mechanicznym jest wymiana koia zapasowego, moe warto jest

zastanowi si nad tym czy jeste w stanie wykona taka regulacj?
Pomocne byoby gdyby widzia ju kiedy taka operacje

praktyka jest czasem zupenie inna ni teoria , pamitaj o tym.
Zalecenia oczywicie dotycz jedynie prostych instalacji bez silnika
krokowego i komputera sterujcego.
Przed rozpoczciem regulacji silnik musi si osign optymaln
temperatur (w kocu przy takiej pracuje najwicej). Poczeka wiec a
wczy si wentylator. Po osigniciu odpowiedniej temperatury przecz
silnik na gaz i rozpoczynamy regulacj.
Su do tego dwie rubki - jedna na reduktorze (regulacja
cinienia gazu) oraz na przewodzie gazowym doprowadzajcym gaz do
mieszalnika (zawr gwny). Starajc si utrzyma silnik w poowie
obrotw maksymalnych (ok. 3000) zakrcasz stopniowo zawr gwny
do chwili a wyczujesz, e obroty zaczn wyranie spada. Odkrcasz
wtedy zawr gwny o jeden peny obrt. Teraz lambda29 powinna
wynosi ok. 1. Nastpnie pozostawiasz Szanowny Czytelniku silnik na
biegu jaowym i odkrcasz rubk na reduktorze w lewo (zwikszajc
cinienie). Kiedy dojdziesz
do momentu, kiedy obroty wyranie
zaczynaj spada (mieszanka zbyt bogata), lambda spada poniej 0,7 i

przekraczasz granic palnoci: lewa granica. Teraz zakrcamy rubk w
prawo zmniejszajc cinienie a do zuboenia mieszanki poza granic
palnoci - lambda powyej 1,3: prawa granica. Liczba obrotw rubki
regulacyjnej to zakres stabilnej pracy silnika, zwykle od 1 do 2 obrotw.
Spektrum tego obszaru jest zalena od podcinienia wytwarzanego w
kolektorze przez mieszalnik - im jego przekrj wikszy, tym wszy
obszar stabilnoci i trudniejsza regulacja. Aby silnik by oszczdny (ale
29
Parametrem okrelajcym mieszank paliwowo powietrzn jest lambda, stosunek powietrza w

mieszance do powietrza potrzebnego do (teoretycznie) cakowitego spalenia zawartego w niej paliwa.
Idealne proporcje to lambda=1, ale silnik spalinowy osiga maksimum sprawnoci (ok. 40%) przy
lambda=1,15 a maksimum mocy przy lambda=0,85. Bogata mieszanka to wiksza moc, ubosza
mieszanka to najwiksza ekonomiczna jazda, ale tylko w pewnych granicach. Zbyt uboga i zbyt
bogata mieszanka po prostu si nie pal. Zakres stabilnej pracy silnika dla obrotw biegu jaowego to
lambda od 0,75 do 1,3. Stabilna praca silnika przy maksymalnych, pod obcieniem, to lambda od 0,7
do nawet 3!
sabszy), ustawiamy rubk mniej wicej w poowie obszaru stabilnej

pracy silnika, ale troszeczk w stron prawej granicy. Lambda powinna
teraz wynosi ok. 1,05. Aby silnik mia moliwie najlepsze osigi (ale
wicej pali), trzeba rubk ustawi blisko lewej granicy - lambda
powinna wynosi okoo 0,8. Daje to lepsz dynamik ju na niszych
obrotach i atwiejsze zapalanie silnika.
Instalacja powinna by regulowana co 10 15 ty. Km, przy okazji
wymiany filtrw i wiec zaponowych.
Typowe niedomagania instalacji, przyczyny i

sposoby ich usunicia
Najczciej problemy z instalacj gazow s spowodowane zuyciem
elementw ukadu zaponowego lub zym stanem technicznym pojazdu.
Poniej staraem si przedstawi jednak tzw. typowe usterki, ktre mog
si podczas eksploatacji pojawi.
-
Zamroony termostat, brak mocy
Tak jak pisaem wczeniej rozprajcy si gaz schadza si, pobierajc

ciepo z parownika. Urzdzenie zapewnia waciwe cinienie gazu po
przejciu z fazy pynnej w lotn. Parownik wykorzystuje ciepo pynu
chodniczego, z ukadu chodzcego i jeli ukad jest zapowietrzony, za
mao jest pynu lub wystpuje uszkodzenie termostatu (konieczna
wymiana; utrudniona eksploatacja na LPG, skutki grone dla silnika), to
auto nie ma mocy, jadc na gazie. Objaw: po intensywnej jedzie na
LPG parownik jest zimny powinien by ciepy.
Aby usun t usterk musisz sprawdzi stan pynu chodzcego oraz

ewentualnie dziaanie termostatu (najlepiej na benzynie).
-
Dochodzi do strzaw
Do zapalenia mieszanki gazowo-powietrznej potrzebne jest wysze

napicie ni przy zasilaniu benzynowym. Jeli przewody wysokiego
napicia s sabe (zuyte, poprzecierane), dochodzi do strzaw. Warto
je na bieco zabezpiecza (spray izolujcy), w razie potrzeby wymieni
na
nowe,
dobrej
marki.
Powodem
mog
by
rwnie
zuyte
(przepracowane wiece zaponowe). Nie naley si poddawa reklamom

wiec do LPG, i wybiera raczej jednoelektrodowe o parametrach
zalecanych standardowo przez producenta samochodu, dobrej marki.
Tymczasowo moe pomc zmieszenie odstpu na elektrodach.
Jeeli z jakich powodw dochodzio do strzela, naley
wymontowa i sprawdzi zawory bezpieczestwa montowane na
kolektorze sscym. Przy kadym strzale s one poddane duej sile i po
pewnym czasie trac swoje waciwoci. Mog wtedy przepuci ca
lub cz fali uderzeniowej w te miejsca, ktre s przez nie osaniane.
-
Wysokie zuycie paliwa
Jeli jest to nie wicej ni 20% w stosunku do zuycia benzyny to jest to

objaw prawidowy, jeli jest to wicej naley skontrolowa stan filtra
powietrza oraz w elektrozaworach i jeli nadal nie ma poprawy
powiniene przystpi do regulacji instalacji.
-
Silnik ganie podczas jazdy na luzie
Przyczyn moe by kilka. Na pocztek jak wyglda filtr paliwa i jak

wyregulowany jest bieg jaowy? Ale tez naley widzie, e w wielu
autach wlot powietrza do ukadu doprowadzenia powietrza jest tak
uoony, e podczas jazdy jest ono wdmuchiwane (np. Fiat 125,
Polonez). Moe to wpywa na niekorzystne dla pracy parownika zmiany

podcinienia w ukadzie dolotowym. Jeli silnik ganie na luzie naley
wlot powietrza odwrci lub osoni przed pdem powietrza i
obserwowa reakcje silnika.
Druga rzecz to kwestia membrany w reduktorze. Z czasem parcieje
i trzeba j wymieni na now . Na og robi si to raz do roku lub raz na
dwa lata. Koszt wraz z wymian to ok. 200 z. Po wymianie zwykle
ustpuje ten problem.
-
Awarie pompy paliwa
Dochodzi do nich szczeglnie czsto jeli wbrew zaleceniom jedzisz

wycznie na gazie a nawet uruchamiasz auto zawsze na gazie. Po
pierwsze pompa pracuje zawsze a w zbiorniku paliwa powinna by
benzyna. Zapobiega to uszkodzeniu pompy paliwa, a w samochodach z
wtryskiem wielopunktowym przegrzaniu wtryskiwaczy benzyny.
-
Po przeczeniu na benzyn z ganika leje si benzyna
Taka przypado dotkna m.in. mojego Fiata 125p i dotyczy rwnie

oczywicie polonezw. Jest to bardzo niebezpieczne bo moe atwo
doj do poaru. Powodem jest pywak w ganiku, ktry naley wymieni
na nowy bo stary jest dziurawy i zatapia si w benzynie.
Bezpieczestwo
Wielokrotnie syszy si, e a ja to babym si jedzi na gazie bo
przecie to moe wybuchn. Obawy takie oczywicie s zrozumiale ale
czy uzasadnione?
W padzierniku 1997 roku w Zielonce Wojskowy Instytut
Techniczny Uzbrojenia wykona zadanie nr Zadanie 11524 ktrego
przedmiotem byo 5 zbiornikw samochodowych, napenionych gazem

Propan-Butan. Byy to zbiorniki toroidalne (3 szt) typu POL-6.00, przy
czym jeden posiada wkad antywybuchowy i zbiorniki walcowe (2) typu
LPG, w tym jeden z wkadem antywybuchowym. Zbiorniki zostay
wykonane przez Zakady Wyrobw Metalowych STAKO w Supsku.
Zbiorniki posiaday atesty i cechy kontroli technicznej wykonawcy.
Celem bada byo sprawdzenie i okrelenie ewentualnych
nastpstw przestrzelenia zbiornika pociskami broni strzeleckiej.
Badania przeprowadzono na terenie poligonu WITU. Do zbiornikw
strzelano z amunicji kalibru 7,62 mm kbk AKM30. Odlego strzelania
do zbiornikw wynosia 50 m. Prdko pociskw wystrzeliwanych z
karabinka w chwili uderzenia wynosia okoo 660 m/sek. Strzelanie
prowadzono przy pomocy zdalnego odpalania z ukrycia.
Strzelano z uyciem pociskw:
- PS o masie 7,9g (rdze stalowy)
- BZ o masie 7,6g (przeciwpancerno-zapalajcy)
- T-46 o masie 7,5g (smugowy)
Oto wnioski jakie uzyskano (cyt):
1. Podczas strzau do zbiornikw: toroidalnego i walcowego bez
wkadw antywybuchowych pociskiem zwykym (z rdzeniem
stalowym typu PS) nastpio przestrzelenie przedniej cianki
poszczeglnych zbiornikw i wyciek gazu. Tylne, przeciwlege do
wlotu pocisku cianki zbiornikw nie zostay przebite.
2. Podczas strzau pociskiem przeciwpancerno-zapalajcym BZ do
zbiornika toroidalnego z wkadem antywybuchowym nastpio
przestrzelenie przedniej i tylnej cianki zbiornika. Bezporednio po
strzale nastpi wyciek gazu wraz z intensywnym jasnym obokiem
przypominajcym dym. Zbiornik po strzale nie eksplodowa.
30
w uproszczeniu karabinek Kaasznikowa
3. W wyniku strzau pociskiem przeciwpancerno-zapalajcym do

zbiornika walcowego z wkadem antywybuchowym zostaa przebita
przez
pocisk
czoowa
cianka
zbiornika,
natomiast
przez
przeciwleg ciank pocisk si nie przebi. Po strzale nastpi

wyciek gazu, natomiast zbiornik nie eksplodowa.
4. W wyniku oddania dwch strzaw do zbiornika toroidalnego z
wkadem antywybuchowym pociskiem zwykym (z rdzeniem
stalowym typu PS) i bezporednio po nim pociskiem smugowym
typu T-46 nastpio przebicie przedniej cianki zbiornika przez
pocisk PS natomiast pocisk T-46 nie przebi cianki czoowej
zbiornika. Po strzaach nastpi wyciek gazu. Zbiornik nie
eksplodowa, wyciekajcy gaz nie zosta zapalony.
Pokusiem si tutaj o zaprezentowanie tego raportu z uwagi na to, e
chciabym uzmysowi ci Czytelniku nonsens twierdzenia , e jazda na
gazie to tak jakbym jedzi na bombie. Oczywicie istnieje ryzyko
wybuchu butli podczas wypadku, niestety nie mona go wykluczy,
jednak trzeba pamita rwnie o tym, e takiego ryzyka nie ma tylko
wtedy kiedy w zbiorniku paliwa znajduje si olej napdowy, ktry jak
wiadomo jest palny ale nie detonuje.
Jednak jestem za tym aby na wszelki wypadek ganic ze sob wozi
sprawna i zatwierdzon. Choby to po aby nigdy jej nie uy chyba, e
str prawa poprosi o jej pokazanie.
Gaz ekologia
Oczywicie w naszym kraju nikt prawie nie zwraca na to uwag ale
proces spalania mieszaniny propanu - butanu powoduje tworzenie
mniejszej iloci zwizkw toksycznych w spalinach. Na podstawie bada
przeprowadzonych przez Zakad Inynierii Chemicznej i Ochrony
rodowiska mona stwierdzi, e w porwnaniu z paliwem benzynowym
stosowanie
LPG
powoduje
zdecydowanie
niszy
poziom
emisji
toksycznych substancji do atmosfery. Redukcja zanieczyszcze moe

siga okoo:
- 60% w przypadku tlenku wgla,
- 50% w przypadku wglowodorw i tlenku azotu,
- 10% w przypadku dwutlenku wgla.
Jest to zatem paliwo ekologiczne. A na pewno czystsze ni stosowane
powszechnie. Instalacje LPG nowej generacji speniaj normy EURO 2
(Polsce) a w Europie EURO 3 Obecnie istniejce ju systemy, ktre
potrafi speni normy EURO 4, ktra bdzie dopiero obowizywa.
Aspekt ekologiczny zasilania gazem jest bardzo wany szczeglnie
w przypadku samochodw starszych. Jednoczenie uwiadamia mi, jako
autorowi, uytkownikowi instalacji a take Polakowi jak mocno jestemy
zacofanym pastwem i narodem w kwestii ekologii.
Na zachodzie Europy organizowane s promocje polegajce na
refundacji
kosztw
zamontowanej
instalacji
LPG
starszych
samochodach w poowie przez pastwo, w 20% przez producenta

instalacji i w 10% przez
warsztat montujcy instalacj. Klient wiec
otrzymuje refundacj 80% kosztw instalacji LPG dla starszego

samochodu! Trzeba zda sobie spraw, e takie rozwizanie jest
powoduje daleko idce skutki zarwno chronic rodowisko (zmieszenie
o emisji szkodliwych substancji) jak i gospodarcze (miejsca pracy.
My jestemy narodem ekologicznym przynajmniej z naszego

punktu widzenia, bowiem podczas przeprowadzonych na ten temat
bada okazao si, e ponad 60% Polakw przyznaje, e ekologia jest
dla nich bardzo wana. Jednoczenie a 2 % respondentw przyznao,
e segreguje mieci. Z drugiej strony pastwo w aden sposb nie
zachca do pro-ekologicznych zachowa. W sprawie zasilania gazem
jest to tak wyrane, e a prawie boli. Podczas gdy w np. Hiszpanii, czy
Japonii istniej ulgi podatkowe dla posiadaczy samochodu z LPG
bowiem samochody takie s bardziej ekologiczne, co za tym idzie
pastwu zaley aby byo takich aut wicej bo przynosi to oczywiste
zmieszenie
zanieczyszczenia,
rzdy
wanie
ten
sposb
(ekonomicznie) zachcaj kierowcw do dbania o rodowisko.

U nas natomiast jedyna korzyci jaka uytkownik LPG odczuwa to
mniejsza cena gazu, stale jednak powikszana o coraz wysz akcyz
oraz ... tego, e zachca si do zakadania instalacji wysz o 60%
cen obowizkowego badania technicznego pojazdu (przegldu) w
porwnaniu z autami na benzyn.
Odpowied na pytanie czy Polska jest krajem gupoty i absurdu w
pewnych sytuacjach pozostawiam Czytelnikowi a sam wyraam gboka
wiar i nadziej, e zainteresujemy si ekologi nieco wczeniej ni
bdzie za pno.
Na koniec pozwol sobie pod przykad ze Szwecji.
Pewna
oczyszczalnia wody w jednej z faz technologii oczyszczania produkuj

gaz (tak zwany biogaz) Caa obsuga oczyszczalni jedzi samochodami
zasilanymi gazem! Jest to przykad wykorzystania odpadw do produkcji
paliwa czyli wietny pomys na paliwo odnawialne! Mylisz Szanowny
Czytelniku, e u nas to moliwe? A za ile lat?
Przepisy prawne
Obecnie aktem prawnym regulujcym kwesti montau instalacji
gazowych
pojazdach
warunki
dodatkowe
dla
pojazdu
przystosowanego do zasilania gazem, ktre znajdziesz poniej lub w

dzienniku ustaw nr 32 w pozycji 262.
Dziennik Ustaw Nr 32 Poz. 262
1.
Uyte w zaczniku okrelenia oznaczaj:
1.
2.
3.
4.
"gaz" - gaz ziemny i gaz pynny;

"gaz ziemny (CNG)" - gaz sprony, ktrego podstawowym skadnikiem jest metan;
"gaz pynny (LPG)" - gaz skroplony, ktrego podstawowymi skadnikami s: propan i butan;
"instalacja" - zestaw czci i zespow umieszczonych w pojedzie, niezbdnych do
zasilania silnika gazem;
5. "zbiornik" - pojemnik na gaz umieszczony na stae w pojedzie;
6. "butla" - wymienny pojemnik na gaz pynny.
2.
1. Wyposaenie pojazdu w instalacj nie moe narusza parametrw okrelonych przez

producenta pojazdu, a zwaszcza dotyczcych dopuszczalnej masy cakowitej pojazdu, jego
dopuszczalnych naciskw osi oraz pooenia rodka masy.
2. Wyposaenie pojazdu w instalacj nie powinno zakca pracy podstawowego zasilania, jeli
pozostao ono w pojedzie.
3. Instalacja powinna dziaa w sposb prawidowy i bezpieczny.
4. Przewit pojazdu nie moe ulec zmniejszeniu w wyniku zabudowy instalacji, przy czym aden
z jej elementw nie moe znajdowa si niej ni 0,2 m od jezdni, jeli nie jest chroniony
doln czci pojazdu pooon poniej niego w odlegoci nie wikszej ni 0,15 m w
poziomie z przodu i z bokw.
5. Wylot rury wydechowej nie moe by skierowany w stron jakiegokolwiek elementu instalacji.
3.
1. Instalacja na gaz ziemny (CNG) powinna by projektowana na cinienie wynoszce 26 MPa,

a na gaz pynny (LPG) - 3,0 MPa.
2. Zcza instalacji, przez ktre przepywa gaz, powinny znajdowa si w miejscach atwo
dostpnych dla kontroli ich szczelnoci.
3. Przeczanie zasilania powinno by moliwe z pozycji kierujcego pojazdem bez koniecznoci
wyczania silnika.
4. W pojedzie z silnikiem o zaponie samoczynnym instalacja powinna zagwarantowa odcicie
dopywu gazu do silnika po osigniciu jego maksymalnej prdkoci obrotowej.
5. Kompletacj instalacji oraz sposb jej poczenia i umieszczenia w pojedzie okrela podmiot,
ktry uzyska wiadectwo homologacji na podstawie danych okrelonych w wiadectwie
homologacji sposobu montau instalacji przystosowujcej pojazd do zasilania gazowego.
6. Instalacja powinna by zabezpieczona przed korozj.
7. Budowa instalacji powinna umoliwia przeprowadzanie bada okresowych.
8. Elementy i zespoy instalacji naraone na mechaniczne uszkodzenia powinny by
odpowiednio zabezpieczone.
9. Elementy instalacji nie mog wystawa poza obrys pojazdu; nie stosuje si to do wleww
paliwa, ktre mog wystawa, lecz nie wicej ni o 10 mm.
10. Instalacja nie moe utrudnia w sposb istotny dostpu do silnika i innych zespow.
11. Rozczenie zcz gazowych instalacji nie powinno by moliwe bez uycia narzdzi; nie
stosuje si tego do zcza butla - przewd.
12. Elementy instalacji, w ktrych znajduje si lub przez ktre przepywa gaz, nie mog bez
penego osonicia by umieszczone w pomieszczeniu przeznaczonym do przewozu osb; nie
stosuje si tego do cianek zbiornika i przewodw gazowych.
13. Dopyw gazu do ukadu dolotowego, gdy silnik nie pracuje, oraz po przeczeniu na inne
paliwo powinien by zatrzymany; dopuszczalna zwoka - 2 sekundy.
14. Przez aden element instalacji, w ktrym znajduje si gaz, nie moe pyn prd elektryczny.
15. Ukad elektryczny wchodzcy w skad instalacji powinien by zabezpieczony przed
przecieniem i wyposaony co najmniej w jeden bezpiecznik dostpny bez uycia narzdzi.
4.
1. Zbiorniki (butle) powinny spenia wymagania okrelone w warunkach technicznych dozoru

technicznego.
2. Zbiorniki (butle) powinny by tak zainstalowane, aby byy maksymalnie chronione przed
skutkami zderze, w tym gwnie od przodu i tyu pojazdu, a w przypadku ich umieszczenia w
przestrzeni adunkowej samochodu ciarowego powinny by zabezpieczone przed
uszkodzeniem adunkiem oraz przez operacje zaadunkowo-wyadunkowe.
3. Zbiorniki na gaz pynny oraz butle powinny by skutecznie osonite przed dziaaniem
promieni sonecznych; nie stosuje si do zbiornikw homologowanych wedug serii poprawek
01 do Regulaminu nr 67 EKG ONZ.
4. Mocowanie zbiornikw (butli) do pojazdu powinno zabezpiecza przed ich przemieszczeniem
przy dziaaniu na pojazd przyspieszenia wyraonego iloczynem liczby i przyspieszenia
ziemskiego - "g":
1. w przypadku samochodw osobowych i samochodw ciarowych o dmc do 3,5 t:
a. w kierunku wzdunym do przodu - 20 g,
b. w kierunku poprzecznym - 8 g;
2. w przypadku autobusw o dmc do 5 t i samochodw ciarowych o dmc od 3,5 t do
12 t:
a. w kierunku wzdunym do przodu - 10 g,
b. w kierunku poprzecznym - 5 g;
3. w przypadku pozostaych autobusw i samochodw ciarowych:
a. w kierunku wzdunym do przodu - 6,6 g,
b. w kierunku poprzecznym - 5 g.
5. Elementy mocowania oraz czci pojazdu przylegajce do zbiornika (butli) powinny by
oddzielone od niego przekadk elastyczn i nieabsorbujc wilgoci.
6. Zbiorniki powinny by tak umieszczone, aby bya moliwo atwego:
1. odczytu stanu napenienia;
2. odczytu danych dotyczcych oznakowa identyfikacyjnych oraz cech legalizacji
(stosuje si to take do butli).
7. Zbiorniki na gaz pynny oraz butle powinny by tak umieszczone, aby w pozycji roboczej
wypyw gazu nastpowa w stanie ciekym.
8. Zabrania si instalowania zbiornikw (butli) w czci przedniej pojazdu oraz w komorze
silnika.
9. W pobliu zbiornikw (butli) nie powinny znajdowa si sztywne elementy o ostrych
krawdziach.
10. Odlego zbiornikw (butli) od ukadu wydechowego nie moe by mniejsza ni 0,1 m, jeli
nie jest zastosowana osona termiczna.
11. Nie dopuszcza si jakichkolwiek przerbek zbiornika (butli).
12. Zbiorniki na gaz pynny czone w zespoy i poczone z jednym przewodem zasilajcym
powinny by wyposaone w zawory jednokierunkowe i zawory bezpieczestwa przewodw
gazowych. Nie wymaga si stosowania jednokierunkowych zaworw bezpieczestwa
przewodw gazowych, jeli cinienie zwrotne samoczynnego zaworu odcinajcego
przekracza 0,5 MPa w pooeniu zamknitym.
5.
Wlewy paliwa/zawory do napeniania zbiornikw powinny by tak umieszczone, aby byo moliwe ich
napenianie z zewntrz pojazdu lub z komory silnikowej.
6.
1. Przewody metalowe zastosowane w instalacji powinny by bez szwu, stalowe lub miedziane
w odniesieniu do gazu pynnego (LPG) oraz wycznie stalowe w odniesieniu do gazu
ziemnego (CNG); przewody stalowe powinny by ze stali nierdzewnej lub stali z pokryciem
antykorozyjnym; dopuszcza si przewody sztywne wykonane z materiau niemetalowego.
2. Przewody miedziane na caej dugoci powinny by zabezpieczone oson gumow lub z
tworzywa sztucznego.
3. Przewody powinny by tak uoone, aby:
1. mogy by atwo kontrolowane;
2. nie ocieray si o elementy pojazdu;
3. odlego od ukadu wydechowego nie bya mniejsza ni 0,1 m, jeli nie stosuje si
ekranu termicznego;
4. nie przebiegay w pobliu miejsc do podnoszenia pojazdu;
5. mocowanie wykluczao ich wibracj.
4. W przypadku braku moliwoci spenienia wymaga okrelonych w ust. 3 pkt 1, 2 i 5
dopuszcza si odstpstwo dla przewodu czcego zbiornik z reduktorem, pod warunkiem
dodatkowego zabezpieczenia go przed korozj i mechanicznymi uszkodzeniami oraz
wentylacji przestrzeni, w ktrej jest umieszczony.
5. Przewody metalowe czce elementy instalacji, ktre w czasie eksploatacji pojazdu mog
podlega wzajemnym przemieszczeniom, powinny by uksztatowane w ptle o promieniu
krzywizny dostosowanym do rednicy przewodu.
6. Przewody nie mog by spawane lub lutowane oraz czone cinieniowymi zczami
zatrzaskowymi.
7. Przewody metalowe powinny by czone za pomoc znormalizowanych zcz z kielichem lub
piercieniem samozaciskajcym. Liczba zcz powinna by ograniczona do minimum.
8. rednica zewntrzna przewodu sztywnego w zastosowaniu do gazu pynnego nie moe
przekracza 12 mm, a grubo jego cianki powinna wynosi co najmniej 0,8 mm.
7.
1. Na prac reduktora nie moe wywiera wpywu przyspieszanie bd opnianie ruchu

pojazdu.
2. Odlego reduktora od ukadu wydechowego nie moe by mniejsza ni 0,1 m, jeli nie jest
stosowany ekran termiczny.
8.
1. Zbiorniki zamontowane w przestrzeni zamknitej pojazdu powinny by umieszczone w

gazoszczelnej obudowie cakowitej lub by wyposaone w gazoszczeln obudow osaniajc
jedynie zawory. W przypadku obudw osaniajcych zawory, zbiorniki powinny by fabrycznie
do takiego osonicia przystosowane.
2. Obudowy cakowite powinny by wyposaone co najmniej w dwa otwory wentylacyjne, a
obudowy osaniajce jedynie zawory zbiornikw - co najmniej w jeden. Otwr wentylacyjny
powinien mie powierzchni przekroju dla przepywu gazu nie mniejsz ni 4,5 cm2. Wyloty
otworw wentylacyjnych nie mog by skierowane w stron ukadu wydechowego, nie mog
uchodzi do wnki koa oraz, w przypadku gazu pynnego, powinny by skierowane do dou.
3. Obudowy osaniajce zawory zbiornikw oraz przewody ukadu przewietrzania obudw
powinny wykazywa gazoszczelno przy nadcinieniu 0,01 MPa. W trakcie prby
wymienione elementy nie powinny wykazywa odksztace, a dopuszczalny wypyw gazu nie
powinien przekroczy 100 cm3/h.
4. Zamykanie obudw powinno by tak urzdzone, aby nie istniaa moliwo przypadkowego
ich otwarcia.
9.
1. W zalenoci od daty przystosowania oraz rodzaju gazu (LPG lub CNG) instalacja do
zasilania gazem zawiera:
LPG1)
L.p.
Element instalacji do zasilania gazem
CNG od dnia 1
do dnia 1
od dnia 1
stycznia
2003r.
kwietnia 2002 kwietnia 2002
2)
3)
r.
r.
3
Wyposaenie obowizkowe
1
Zbiornik
Nadcinieniowy zawr bezpieczestwa
Termiczny zawr bezpieczestwa
Zawr ograniczajcy wypyw gazu
Zawr ograniczajcy napenianie
6)
Wskanik poziomu paliwa
Samoczynny zawr odcinajcy zbiornika
Samoczynny zawr odcinajcy zbiornika

z zaworem ograniczajcym wypyw gazu
Wskanik cinienia
10
Gazoszczelna obudowa osprztu

zbiornika7)
+
+5)
+
+
+
+
+
11 Wlew paliwa
12
4)
Samoczynny zawr odcinajcy

parownika
13 Reduktor/parownik
14 Regulator cinienia
15 Regulator przepywu gazu
16
Urzdzenie wtrysku gazu / Mieszalnik /

Wtryskiwacz gazu
17 Rczny zawr gazu
+
+
18 Elektroniczna jednostka sterujca
8)
19 Przewody (sztywne i elastyczne)
20 Zcza gazowe
Wyposaenie dopuszczalne
21 Pompa paliwa
22 Elektryczne zcze zasilania
23 Zesp dawkujcy przepyw gazu
24 Nadcinieniowy zawr bezpieczestwa
25 Czujnik cinienia i/lub temperatury
26 Zesp filtra gazu
27 Zawr jednokierunkowy (zwrotny)
28 Magistrala paliwowa
29 Dojazdowy wlew paliwa gazowego
+9)
30
Nadcinieniowy zawr bezpieczestwa

przewodw
31 Ukad wyboru paliwa
+
+
32 Samoczynny zawr odcinajcy
2. _______________
1. Obowizek uzyskania wiadectwa homologacji nie stosuje si jedynie do tych
urzdze i elementw, w ktrych znajduje si gaz, gdy jego cinienie robocze nie
przekracza 20 kPa.
2. Odpowiadajce wymaganiom "00" serii poprawek do Regulaminu nr 67 EKG ONZ.
3. Odpowiadajce wymaganiom "01" serii poprawek do Regulaminu nr 67 EKG ONZ.
4. Nie jest wymagany w przypadku zbiornika o oznaczeniu klasy "B".
5. Nie jest wymagany, gdy przepustowo zaworu z lp. 2 przekracza 17,7 m3/min.
6. Nie stosuje si do butli.
7. Wymagana, gdy zbiornik znajduje si w przestrzeni pasaerskiej lub bagaowej.
8. Stosuje si wycznie do pojazdw z silnikami zasilanymi sterowanym ukadem
wtrysku paliwa.
9. Dopuszczalny wycznie w przypadku zasilania jednopaliwowego.
3. Instalacja do zasilania gazem moe zawiera take:

1. w przypadku LPG - czci i zespoy suce do poprawy dziaania silnika, o ile
poczone s one z czciami instalacji, w ktrych cinienie gazu nie przekracza 20
kPa;
2. zesp zasilania ukadu ogrzewania przestrzeni pasaerskiej w samochodach
ciarowych, autobusach i samochodach osobowych o dmc powyej 3,5 t, pod
warunkiem e nie jest przez to zakcone podstawowe dziaanie instalacji.
4. Elementy i zespoy instalacji wymienione w ust. 1 (poza przewodami sztywnymi wykonanymi z
metalu) powinny by homologowane wedug obowizujcej wersji Regulaminw EKG ONZ
dotyczcych instalacji do zasilania gazem oraz oznakowane nastpujco:
1. w przypadku czci i zespow instalacji LPG oznakowanie homologacyjne powinno
zawiera: umieszczony w okrgu nr kraju (1 do 47) po literze "E", numer Regulaminu
"67R" i numeru serii poprawek "01 (a do dnia montau 31 marca 2002 r. dopuszcza
si seri poprawek 00)" oraz nastpujcy po nim kolejny numer homologacji;
2. w przypadku czci i zespow instalacji CNG oznakowanie homologacyjne powinno
zawiera: umieszczony w okrgu nr kraju (1 do 47) po literze "E", numer Regulaminu
"110R" i numer serii poprawek "00" oraz nastpujcy po nim kolejny numeru
homologacji;
3. przewody sztywne powinny by oznakowane w sposb umoliwiajcy ich rozpoznanie
jako nalecych do kompletacji homologowanego sposobu montau.
5. W odniesieniu do pojazdw przystosowanych do zasilania gazem LPG do dnia 30 maja 1999
r. dopuszcza si inne oznakowania bezpieczestwa.
10.
Pojazd zasilany gazem moe by uywany po uzyskaniu odpowiedniej adnotacji w dowodzie
rejestracyjnym przewidzianej odrbnymi przepisami.
Gaz w zimie
Czy samochd z zasilaniem gazowym powinien by jako
szczeglnie przystosowany do trudniejszych warunkw pracy w niskich
temperaturach?
Jeli uwierzysz Szanowny Czytelniku w specjalne
dodatki do paliw, regenerujce silnik, albo oleje silnikowe przystosowane

do gazu to tak powiniene je stosowa. Ale jeli nie wierzysz w nie
tak samo jak ja nie stosuj ich bo niczego prawdopodobnie nie daj. A
jeli chodzi o specjalne przystosowanie samochodu do zimy to radzibym
oglny przegld instalacji, wymiana filtrw (w elektrozaworach, filtra
powierza) i jeli to konieczne wymian wiec na nowe. Nie musz by
specjalne z 4 elektrodami, pokryte srebrem czy platyn ale po prostu
nowe.
I to wszystko co moesz zrobi bo przygotowanie auta do okresu
zimowego odbywa si poza Twoja kontrola Szanowny czytelniku
podobnie jak u posiadaczy samochodw silnikami wysokoprnymi.
Jeli jedzie kiedy takim autem, myl e domylisz si do czego
pij. Ot tak samo jak w przypadku olejw napdowych tak samo LPG
ma na zim nieco inny skad ni w lecie.
Jak wiesz z rozdziaw wczeniejszych LPG jest mieszanina butanu i
propanu. Celowo jednak nie podawaem proporcji w jakich te gazy
tworz LPG. Zrobi to teraz a dla Ciebie wszystko bdzie jasne.
Propan przechodzi w stan lotny atwiej w temperaturach niszych.
Butan odwrotnie. Cena butanu jest nisza. Mieszanina tych 2 gazw
oscyluje wok stosunku 40:60 zalenie od pory roku. Jeli zobaczysz e
gaz nagle jesieni skoczy o kilkanacie groszy nieomylny to znak e
nadchodzi zima i w LPG jest 60% propanu. Wiosna, kiedy cena gazu
spadnie w LPG bdzie 40% propanu i 60% butanu.
Oczywicie Szanowny Czytelniku, mam wiadomo tego, e kolejne

rzdy mog powodowa niezrozumiae dla mnie wahania tych cen, a ja
w aden sposb nie bd Ci potrafi dlaczego wiosn cena LPG nie
spadnie pomimo tego e i butan i propan jest w identycznych
proporcjach jak przez zim a przecie jest ju 20 stopni w cieniu.
Przyszo
Koczc powoli niniejsz publikacj chciabym przedstawi Ci
Szanowny Czytelniku, moj wizj tego jaka przyszo ma przed sob
paliwo gazowe. Jest to moja wizja i cho wierz w to co pisz nie
umiem przedstawi na ten temat przekonywujcych dowodw, nie
jestem naukowcem a praca niniejsza w adnym wypadku nie moe by
traktowana jako praca naukowa wic myl, e nie bdziesz mia mi
tego za ze.
Bardziej zaley mi na zaktywizowania Ci do przemylenia tej
sprawy osobicie. Wierz bowiem gboko, e okres kariery paliwa
gazowego jest jeszcze przed nami. W tej chwili paliwo gazowe co
podkrelaem ju w treci
jest paliwem alternatywnym, pomimo
wzrastajcego zainteresowania tzw. zwykych uytkownikw.

Czy tak pozostanie zawsze? Postaram si wanie na to pytanie
udzieli Ci odpowiedzi wedug mojego zdania i powiedzmy wiedzy.
Zgodzisz si ze mn zapewne, e liczba kierowcw, ktrzy
obawiali si jedzi na gazie jest coraz mniej. Rzadziej spotyka si
stwierdzenia, e jest to jazda na bombie. Potwierdzaj
to rwnie
statystyki cigle przybywa samochodw wyposaonych w rnorodne

instalacje gazowe. Dzieje si tak najczciej z podstawowego powodu
gaz jest taszy, i gdybym twierdzi inaczej bybym obudnikiem.
Same instalacje ewoluuj i s coraz bardziej doskonae i

skomplikowane. Samochody nie wybuchaj masowo, gaz nie niszczy
silnika a spadek mocy jest jeli instalacja jest odpowiednio dobrana i
zamontowana nieznaczny. Czy gaz jest zatem przyszociowym
paliwem do silnikw spalinowych? Zwaywszy na fakt, e przejechanie
100 km na gazie samochodem, ktry zuywa go rednio n poniej 12
litrw (a wiec waciwie 98% samochodw) jest tasze od przejechania
tego samego dystansu nawet supernowoczesnym Dieslem (TDI czy
JTD), spalajcym ok. 5 6 litrw oleju napdowego paliwo gazowe w
aspekcie ekonomicznym wygrywa. Zatem przyszo naley do gazu.
Okazuje si, e niezupenie.
Naukowcy twierdz, e ropa na ziemi skoczy si wkrtce31 a wiec
naley szuka alternatywy dla benzyn i oleju napdowego. Bystry
Czytelnik powie zapewnienie no dobrze, ale przecie gaz uzyskuje4
si w wyniku rafinacji ropy naftowej wiec jeli skoczy si ropa,
skoczy si gaz. Dokadnie tak. Chocia ropa nie musi si koczy. W
myl zasad wolnego rynku towar deficytowy droeje jeli zoa bd
dodatkowo mae podnios si koszty wydobycia a co za tym idzie ceny
ropy.
Najwiksi producenci samochodw doskonale o tym wiedza
dlatego tez samochody zuywaj coraz mniej paliwa i trwaj intensywne

prace nad przyszociowym napdem elektrycznym. To wanie takie
napd w mojej opinii ma przyszo ale obecnie nie jestemy jeszcze
do niego przygotowani. Dlatego te powstay samochody hybrydowe.
Jednak one potrzebuj rwnie benzyny. Albo gazu.
I tutaj jest e tak powiem pies pogrzebany. Gaz LPG si skoczy
wraz z ropa ale ... CNG, ktry prawie w dziewidziesiciu kilku
procentach skalda si z gazu ziemnego (metanu) jest przyszoci.
31
S rne opinie na ten temat, zoa wystarcz najprawdopodobniej od kilkudziesiciu, do maksymalnie 200
lat.
Dlaczego? Jest o mniej wicej 1/3 taszy od LPG. Jest lepiej

spalany ni LPG, bardziej wydajny od ropy, tak samo bezpieczny jak
LPG. Jego zoa nie s oszacowane. Ale przede wszystkim mona go
uzyska z procesu rozkadu odpadw pochodzenia organicznego, co w
praktyce oznacza, e jest niewyczerpywalny bo czowiek produkuje
niezliczone iloci mieci pochodzenia organicznego. Oczywicie trwaj
prace nad technologi otrzymywania ON ze mieci i jest to moliwe, ale
istnieje bardzo silne lobby przeciwstawiajce si temu.
Paliwo takie jest czystsze o 75% od paliw aktualnych, wiec w moim
odczuciu do chwili kiedy nie zostanie wdroony napd ekologicznie
czysty cakowicie a wiec elektryczny CNG moe suy Ludzkoci.
W Polsce o CNG waciwie nie wie nikt albo prawie nikt. Ale na
wiecie tak nie jest.
Gaz ten nadaje si do wikszoci silnikw (do
dwusuww nie, ale to raczej ju przeszo) bowiem moe napdza

nawet silniki Diesla, i w wielu krajach komunikacja miejska korzysta a
autobusw napdzanych Dieslem na CNG.
W Polsce najczciej mylony jest taki napd z LPG, co zwykle
okazuje si po sprowadzeniu samochodu z zagranicy, bowiem musisz
wiedzie Czytelniku, e niektrzy producenci samochodw oferuj
samochody wyposaone w instalacj CNG np. Opel w modelu Zafira.
Oczywicie minie jaki czas jeszcze do chwili upowszechnienia si
CNG ale wyprze on mieszanin propanu i butanu z pewnoci. Na czym
skorzystamy najbardziej my bowiem bdziemy mie czystsze
powietrze i mniej zanieczyszcze. Bo ceny i tak dyktuj rzdy, i na to
wpywu mie nie bdziemy nigdy.
Mam nadziej, Czytelniku, e znalaze odpowiedzi na temat

samochodowych instalacji zasilania gazem i o gazie w ogle, dziki teje
publikacji. Mam nadziej e wiesz wicej. Moe niewiele ale jednak
wicej. To byo moim celem i chciabym aby zosta on zrealizowany.

Dzikuj Ci za czas powiecony lekturze i jeli masz uwagi
szczeglnie krytyczne, czekam na nie.
Strony internetowe rda

http://www.sparko.pl
http://www.republika.pl/lpg_autogaz/pl/index.html
http://www.gaspol.pl/new/bezpieczna_energia/co_to_jest_lpg.php?men=10&bg=10
http://www.agadampol.com
http://www.artgaz.com.pl
http://www.autogaz-beskid.com.pl/wyjasniamy.php
http://www.auto-gaz-mechanika-dudaczyk.pl/OMEGAS_LANDIRENZO.htm
http://motonews.pl/forum/?op=fvt&t=32690&c=0&f=38
http://www.autogazserwis.pl/index.php
http://www.czakram.pl/abc.php
http://www.autocentrum.pl:80/?FF=74&type=-9&eot=284274639
http://www.pegas.krakow.pl/
http://www.pegas.krakow.pl/
http://mgaz.pl/stronauzytk.htm
http://www.e-petrol.pl/index.php/lpg/wiadomosci.html
http://www.polgas.pl/pages/instalac.html
http://www.egp.pl/start.htm
http://www.auto-klinika.pl/auto-gaz/
http://www.rybacki.pl/
http://www.abart.com.pl/
http://www.alpo.ig.pl/
http://instalacje-gazowe-do-samochodow.pl/
http://www.eko.wpt.pl/oferta.html
http://mikser.gazowy.w.interia.pl/
http://gaz.auto-adamus.com.pl/
http://www.autogas.pl/
http://www.auto-gaz.pl/
http://www.eko-car.com/
http://dretan.republika.pl/
http://www.autogaz.auto.pl/
http://citroen.triger.com.pl/citroen_2630.html
http://www.mazdaspeed.pl/obsluga/lpg.php
http://www.autogazaries.pl/podstrona.php3?menu=instgaz
http://klub.chip.pl/krupek75/temp/glowna/lpg.html
http://www.capri.pl/forum/41a0a059f22e5
http://www.arbiter.pl/galeria/lovato-regeneracja
http://motonews.pl/forum/?op=fvf&f=38&c=0&start=2220
http://www.gazziemny.pl/77.htm
rda inne
Adam Majerczyk, Sawomir Taubert, Ukady zasilania gazem propan-butan,

WK i
Marek Flekiewicz, Poradnik serwisowy - Instalacje zasilania gazem
Zdjcie na stronie 1 pochodzi ze strony http://www.auto-gaz-mechanikadudaczyk.pl/OMEGAS_LANDIRENZO.htm

Serdecznie podzikowania wszystkim, ktrzy przyczynili si do powstania tej publikacji w jakikolwiek sposb a
w szczeglnoci firmom, dziki ktrym mogem zamieci w teje publikacji grafik, lub oprze si na tekstach
prezentowanych na ich witrynach.

Samochodowe Instalacje Zasilania Gazem

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Samochodowe Instalacje Zasilania Gazem

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.e-lektroniczne.

Samochodowe instalacje zasilania gazem 2

Samochodowe instalacje zasilania gazem 3

Co to jest paliwo gazowe?

rnych proporcjach). Stosowane jest gwnie jako paliwo opaowe do

Wzr strukturalny propanu C3H8

normalnym cinieniu. W temperaturze pokojowej ulega on skropleniu

Pynne paliwo gazowe lub te pynny gaz ropopochodny

Samochodowe instalacje zasilania gazem 4

wynosi 90 120, cho do oceny wasnoci anty stukowych tego paliwa

wicej nawet 30 kilogramw); coraz powszechniej jest rwnie

jednorazowe z aluminium patrz foto.

Butla gazowa jednorazowego uytku tzw. nabj2

wodocigowych czy tym podobnych gdzie uywane s palniki zasilane

Samochodowe instalacje zasilania gazem 6

take w licznych dziedzinach przemysu. LPG stosowany jest rwnie

podnonikowych (widlakach) itp. W krajach gdzie uprawiana jest

Samochodowe instalacje zasilania gazem 7

Patent nr 1 056 845

Samochodowe instalacje zasilania gazem 8

Czowiek, ktry kupi patent na paliwo LPG od wynalazcy

Samochodowe instalacje zasilania gazem 9

Seling podj si prby zastosowanie swojego wynalazku do

1075 oznaczenie propanu.

Samochodowe instalacje zasilania gazem 10

Spronego [Compressed Gas Association (CGA)]6 rekomendowa to

Zasada dziaania silnika spalinowego

w 2006 witujca swoje 75 lecie

Samochodowe instalacje zasilania gazem 11

systemu, co jest uwarunkowane zaawansowaniem technologicznym

poszczeglnych systemw Czytelnik ma moliwo zapoznania si w

Samochodowe instalacje zasilania LPG

motoryzacji. To wanie paliwo (gaz)

wielopunktowym czy te bezporednim stosuje si odpowiedni

pierwsza generacja do silnikw ganikowych (inst. podstawowa)

druga generacja do silnikw z wtryskiem, elektroniczne sterowanie

skadu mieszanki (CPU sterowany sond Lambda)

trzecia i nastpne generacje dla nowoczesnych silnikw z wtryskiem

i plastikowym kolektorem. (Liniowy i sekwencyjny

wtrysk gazu) oraz

rzadko spotykany sekwencyjny wtrysk gazu w fazie ciekej.

wielozaworze zamontowanym na zbiorniku (9) w zwizku z tym, e gaz

Po przeczeniu na centralce w kabinie kierowcy (przecznik gaz

Schemat prostej instalacji gazowej7

Samochodowe instalacje zasilania gazem 14

natomiast w samochodach z wtryskiem paliwa funkcjonowanie ukadu

Samochodowe instalacje CNG

temu nikt nie zaryzykowa by stwierdzenia, e bdziemy mogli kupi auto

Elementy instalacji zasilania gazem CNG8

umieszczenie zbiornika pod podog. Umieszczenie pod podog

Samochodowe instalacje zasilania gazem 16

zbiornika, gdy demonta butli umocowanej pod podog moliwy jest

koniecznoci demontau specjalistycznej zabudowy

Schemat umieszczenia zbiornikw paliwa gazowego dla samochodu z

zbiorniki kompozytowe (Liner +

kompozyt dugowknisty ) lub tez cakowicie kompozytowe. Odporno

takich zbiornikw waha si

od 450 barw (stal) do 730 barw

samochodowych (Mercedes, Volvo, Ford, Fiat, Volkswagen, Honda czy

tradycyjnymi paliwami pynnymi.

samochodowych zasilanych spronym gazem ziemnym. W liczbie tej

Samochodowe instalacje zasilania gazem 18

Stacje tankowania CNG w Polsce9