10.

Infrastruktura transportu - zesp obiektw liniowych i punktowych trwale zwizanych

z przestrzeni, ktre umoliwiaj przewoenie osb i adunkw, zmian rodka transportu,
skadowanie i inne czynnoci wystpujce w procesie transportowym.
Ze wzgldu na lokalizacje przestrzenna dzielmy ja na: inf. liniowa i punktow.
Suprastruktura transportu - caociowy tabor, czyli wszelkiego rodzaju rodki transportu,
ktre s nam znane. Dotyczy ona take urzdze transportowych, ktre mog suy do
obsugiwania rodkw transportu. Mowa tu przede wszystkim o jednostkach adunkowych,
takich jak kontenery czy te o rodkach pracy.
12. Spedycja - to dziaalno gospodarcza polegajca na odpatnym organizowaniu procesu
transportowego adunkw od nadawcy do odbiorcy na zlecenie osoby fizycznej lub prawnej.
USUGI SPEDYCYJNE zwizane z adunkiem dzielone s na:
Czynnoci organizacyjno-prawne wykonywane przez spedytora, uznawane za spedycj
waciw (spedycj czyst);
Czynnoci organizowane i nadzorowane przez spedytora, zlecane do wykonania innym
jednostkom usugowym.
13. Potencja transportowy firmy okrela si jako moc produkcyjn, tj. maksymaln prac
przewozow, ktr mona teoretycznie wykona w jednostce czasu, przyjmujc nastpujce
zaoenia: pene wykorzystanie adownoci pojazdw; pene wykorzystanie czasu pracy
taboru. Zdolno transportowa firmy rozumiana jest jako wielko produkcji transportowej
moliwej do wykonania w konkretnych warunkach eksploatacyjnych.
Potencja transportowy - zdolno transportowa = rezerwa potencjau transportowego.
14. Czynniki decydujce o wyborze technologii realizacji procesu transportowego 1.RODZAJ ADUNKU (podatno transportowa adunku)
Naturalna podatno transportowa;
Techniczna podatno transportowa;
Podatno transportowa adunku oznacza stopie uciliwoci towarzyszcy jego
przemieszczaniu / odporno adunku na warunki oraz czas realizacji procesu transportowego.
2. WARUNKI PANUJCE W MIEJSCU NADANIA I ODBIORU ADUNKU
(wielko i rodzaj nawierzchni placw manewrowych, rnice poziomw adowania,
wyposaenie punktw adunkowych itp.).
3.CHARAKTER ZADANIA PRZEWOZOWEGO (przewozy jednokierunkowe lub
dwukierunkowe, zwzkowe lub rozwzkowe).
4. ODLEGO PRZEWOZU (przewozy bliskiego, redniego lub dalekiego zasigu).
Gwnymi kryteriami wyboru technologii procesw transportowych (rozwiza technicznych
i organizacyjnych) powinny by: wysoka jako oferowanych usug oraz moliwie niskie
koszty ich wiadczenia.
15. Wskaniki efektywnoci wykorzystania taboru w transporcie
Wskanik efektywnoci czasowej wykorzystania taboru:
F = T / Td ,
gdzie:
F - wskanik wykorzystania czasu pracy taboru,
T - czas jazdy z adunkiem [h],
Td - dobowy czas pracy taboru [h].
Wskanik efektywnoci przewozowej wykorzystania przebiegu taboru:
B = K / K ,
gdzie:
B - wskanik wykorzystania przebiegu taboru,
K - przebieg taboru z adunkiem [km],
K - czny przebieg taboru [km].

Wskanik zaadunku statycznego

C=Q/q,
gdzie:
C wskanik zaadunku statycznego,
Q tona przewoonego adunku [t],
q adowno pojazdu [t].
Wskanik zaadunku dynamicznego
E=P/qK,
gdzie:
E wskanik zaadunku dynamicznego,
P wykonana praca przewozowa [tkm],
Q adowno pojazdu [t],
K cakowity przebieg taboru [km].
16. Popyt na usugi transportowe jest wyrazem potrzeb transportowych i oznacza zgoszone
przez gospodark narodow i spoeczestwo zapotrzebowanie na przemieszczanie adunkw
oraz osb w okrelonym czasie i w okrelonych relacjach. Popyt na usugi transportowe
dotyczy rnych gazi transportu, systemw oraz form przemieszczania. Jego wielko i
struktura zmieniaj si w czasie oraz przestrzeni.
Wielko popytu na usugi transportowe zaley od poziomu rozwoju gospodarczego kraju a
take od ksztatowania si cen na te usugi oraz kondycji finansowej (dochodw) klientw
transportu.
Poda usug transportowych jest zrnicowana pod wzgldem wielkoci firm
transportowych, ich struktur organizacyjnych, form wasnoci oraz rodzaju wiadczonych
usug. Poda (oferta usug transportowych) ma wymiar ilociowy i jakociowy.
Ofert usug transportowych wyznaczaj zasoby firm transportowych, ktre znajduj wyraz
w potencjale transportowym oraz w zdolnoci transportowej.
17. Potrzeba transportowa to ch lub konieczno realizacji przemieszczenia w przestrzeni
oraz czasie osb lub adunkw dokonywanego przy zaangaowaniu rodkw transportu.
Potrzeby transportowe zwizane s z funkcjonowaniem gospodarki i ycia spoecznego kraju.
Potrzeby transportowe znajduj wyraz w popycie na usugi transportowe. Potrzeby
transportowe realizowane przez oferentw usug transportowych maj wpyw na wielko i
struktur poday danych usug.
Klasyfikacja potrzeb transportowych
I. Podzia ze wzgldu na przedmiot przewozu:
* potrzeby dotyczce przewozu osb,
* potrzeby dotyczce przewozu adunkw.
Przewozyosb
II. Podzia ze wzgldu na cel podry:
*dojazdy do pracy oraz w celu nauki,
* przejazdy socjalno-bytowe.
III. Podzia ze wzgldu na skal wanoci:
* przejazdy obligatoryjne,
* przejazdy fakultatywne
Przewozyadunkw
IV. Podzia wg dziaw gospodarki narodowej
V. Podzia wg faz procesu produkcyjnego
Niezalenieodprzedmiotuprzewozu
VI. Podzia wg sfer gospodarowania:
* potrzeby wystpujce w obrbie ukadu produkcyjnego,
* potrzeby wystpujce w obrbie ukadu osadniczego (zwizane z yciem codziennym)

18. Wyznaczniki rynku usug transportowych:

1) producenci i konsumenci usug transportowych [podmioty rynku];
2) usugi transportowe wiadczone przez firmy przewozowe, spedycyjne i logistyczne (sektor
TSL) [przedmiot rynku];
3) wzajemne relacje zachodzce midzy poda, popytem oraz cen usug transportowych
[funkcjonowanie mechanizmu rynku];
4) zasig dziaania rynku [rynki lokalne, rynki krajowe, rynki midzynarodowe];
5) procesy specyficzne dla rynku [wymiana informacji pomidzy uczestnikami rynku,
konkurencja, badanie popytu i poday, marketing, negocjacje].
19. Koszty wasne przedsibiorstwa transportowego - to rwnowarto nakadw (pracy
ywej i uprzedmiotowionej) poniesionych przez przedsibiorstwo w zwizku z realizacj
produkcji transportowej (wiadczeniem usug transportowych) powikszona o wydatki
finansowe nie stanowice nakadw oraz inne pozycje kosztw nie zwizanych z
wydatkowaniem rodkw pieninych.
Koszty wasne produkcji transportowej to koszty szacowane na poziomie jednostki
gospodarczej.
A. koszt wasny cakowity czne nakady przedsibiorstwa, powikszone o koszty nie
stanowice nakadw, poniesione w jednostce czasu
B. koszt wasny jednostkowy cz kosztw cakowitych niezbdnych do wykonania
jednostki produkcji
B.1 Koszty jednostkowe przecitne Kj = Kc/Q
gdzie:
Kj koszt jednostkowy
Kc koszt cakowity
Q wielko produkcji
B.2 Koszty jednostkowe kracowe Kk = Kn Kn-1
gdzie:
Kk koszt cakowity
Kn koszt cakowity n jednostek
produkcji
Kn-1 koszt cakowity n-1 jednostek
produkcji
20. Koszty stae - koszty, ktre w zasadzie nie reaguj na zmiany rozmiarw produkcji
transportowej, np. amortyzacja dworca, torw kolejowych czy podatek od nieruchomoci.
Wraz ze wzrostem produkcji koszty stae rozkadaj si na coraz wiksz liczb
wyprodukowanych jednostek produkcji, dlatego tez koszty stae jednostkowe wykazuj
tendencj malejc. Koszty bezwzgldnie stae nie istniej. Wystpuj jedynie koszty
wzgldnie stale, ktre w duszym okresie i przy duych zmianach rozmiarw dziaalnoci
ulgaj pewnym zmianom. Wzrost rozmiarw dziaalnoci pociga za sob konieczno
zakupu nowego taboru, wynajcia dodatkowych powierzchni magazynowych, zatrudnienia
dodatkowego personelu administracyjnego. Efektem bdzie skokowy wzrost kosztw staych.
Jeeli przedsibiorstwo zakupi nowy pojazd, to wzrosn koszty amortyzacji i koszty stale
zatrzymaj si na nowym, wyszym poziomie.
Koszty zmienne - koszty ktre zmieniaj si pod wpywem zmian wielkoci produkcji oraz w
wyniku upywu czasu. Na wzrost kosztw zmiennych wpywaj nast. parametry: wzrost
kosztw czynnikw produkcji, wzrost masy przewoonych adunkw i liczba pasaerw,
wzrost odlegoci i szybkoci przewozu, podniesienie jakoci wiadczonych usug.
21. Koszty zewntrzne - koszty zwizane z negatywnymi, zarwno dla rodowiska
naturalnego, jak i ycia czowieka skutkami dziaalnoci transportowej. Stanowi one cz
kosztw transportu (spoecznych) dotychczas nie ponoszonych przez adnego przewonika

czy operatora transportowego. Powstaj one w wyniku dziaalnoci transportowej i s

spowodowane rozmaitymi rdami, m.in. haasem, wypadkami transportowymi,
zanieczyszczeniem powietrza, zmianami klimatycznymi czy czasu pracy taboru.
22. Cenowa elastyczno popytu - stosunek wzgldnej zmiany iloci podanego dobra, do
wzgldnej zmiany jego ceny, wyraony wspczynnikiem cenowej elastycznoci popytu.
Innymi sowy cenowa elastyczno popytu mwi o tym, o ile procent zmieni si ch zakupu
wyraona w sztukach towaru, jeeli cena danego towaru zmieni si o 1%.
Cenowa elastyczno poday - stosunek procentowej zmiany wielkoci poday do
procentowej zmiany ceny.
23. Ceny na rynku usug transportowych dotycz opat za usugi wiadczone przez
przewonikw, spedytorw i operatorw logistycznych, wynajem rodkw transportu oraz
korzystanie z obiektw infrastruktury liniowej i punktowej. Istniej 2 metody ustalania cen:
ceny umowne i taryfowe. Ceny umowne s wynikiem negocjacji midzy przewonikiem a
klientem. Podstaw ustalania ceny umownej jest przeprowadzana kalkulacja konkretnej
usugi. Podstaw negocjacji mog by koszty wasne przewonika, ogoszone zalecane ceny
taryfowe, wskanik notowania stawek frachtowych lub ceny notowane w innych transakcjach.
Ten sposb ustalania cen stosuje si dla przewozw nietypowych i na tych rynkach
transportowych, na ktrych wystpuje sezonowo i zmienno popytu i poday.
Ceny taryfowe - opieraj si na taryfach, ktre s podawane do publicznej wiadomoci, w
postaci tabeli stawek taryfowych, uzupenionej opisem warunkw wiadczenia usug, zanim
spotkaj si konkretni kupujcy i sprzedajcy. Ceny taryfowe wystpuj przy masowych i
powtarzalnych aktach kupna-sprzedazy (regularnych przewozach pasaerskim wszystkimi
gaziami transportu, towarowych przewozach kolejowych, usugach morskiej eglugi
liniowej, przewozach lotnictwa rejsowego, komunikacji miejskiej, usugach spedycyjnych).
24. Aktywa - kontrolowane przez jednostk gospodarcz zasoby majtkowe o wiarygodnie
okrelonej wartoci, uzyskane w wyniku przeszych zdarze, ktre spowoduj w przyszoci
wpyw do jednostki korzyci ekonomicznych. Dziel si na: *Majtek trway(budynki i
budowle, rodki transportu, maszyny i urzdzenia, wartoci niematerialne i prawne);
*Majtek obrotowy (zapasy, nalenoci o odbiorcw, pynne papiery wartociowe, gotwka).
25. Pasywa - rdo pokrycia majtku przedsibiorstwa. Dziel si na: *Kapita wasny (kap.
podstawowy, zapasowy, rezerwowy, zakumulowane zyski i zysk biecy); *Kapita obcy
(kredyty i poyczki, zobowizania z tytuu obligacji, wobec dostawcw, wobec budetu i
pracownikw).
26. Bilans przedsibiorstwa - sprawozdanie o sytuacji majtkowej i kapitaowej
przedsibiorstwa. Jest on zestawieniem skadnikw majtkowych z przypisanymi do niej
wartociami oraz rde ich finansowania, czyli aktyww i pasyww.
27. Wskaniki oceny finansowej firmy dzielimy na 5 podstawowych grup:
a) wskaniki rentownoci - pozwalaj odpowiedzie na pytania: jaka jest dochodowo
firmy, jak ma zdolno do generowania zyskw i jakie korzyci osigaj udziaowcy od
zainwestowanego kapitau.
Rentowno sprzeday - jedna z podstawowych miar efektywnoci. Im niszy jest wskanik
rentownoci sprzeday, tym wiksza warto sprzeday musi by zrealizowana dla
osignicia okrelonej kwoty zysku.
Rentowno aktyww - pokazuje jak efektywnie firma zarzdza swoim majtkiem. Wskanik
ten informuje o zdolnoci przedsibiorstwa do generowania zysku.
Wskanik rentownoci kapitau wasnego - informuje o wielkoci zysku netto,
przypadajcego na jednostk kapitau zainwestowanego w przedsibiorstwie. Jest miar
efektywnoci wykorzystania kapitau wasnego przez spk w danym okresie.

b) wskaniki efektywnoci - wskanik produktywnoci majtku - pozwala okreli

efektywno wykorzystania ogu zasobw majtkowych firmy w relacji do osignitej
sprzeday.
Wskanik produktywnoci rdkw trwaych - okrela jakie rozmiary sprzeday s
uzyskiwane z jednostki majtku, zaangaowanego w postaci rodkw trwaych.
Wskanik rotacji zapasw - mwi ile razy w jednostce czasu odby si obrt lub ile dni trwa
obrt tym skadnikiem.
c) wskaniki pynnoci finansowej - wskanik biecej pynnoci - informuje czy i w jakim
stopniu biece aktywa pokrywaj biece pasywa. Innymi sowy, pokazuje zdolno firmy
do regulowania swoich zobowiza rodkami obrotowymi.
Wskanik podwyszonej pynnoci - mierzy natychmiastow zdolno firmy do splaty
dugw.
d) wskaniki struktury kapitau (stopnia zaduenia) - wskanik oglnego zaduenia obrazuje struktur finansowania majtku przedsibiorstwa. Informuje jaki udzia w caoci
rde finansowania aktyww firmy stanowi zaduenie czyli kapitay obce.
Wskanik zaduenia dugoterminowego - okrela stopie zabezpieczenia udzielanych
kredytw przez kapita wasny przedsibiorstwa.
Wskanik zaduenia kapitau wasnego - okrela stopie zaangaowania kapitau obcego w
stosunku do kapitaw wasnych.
e) wskaniki wartoci rynkowej - su do wyceny wartoci rynkowej przedsibiorstwa i w
tym sensie s informacja dla inwestorw. Z kolei w przedsibiorstwie wykorzystywane s do
oceny zdolnoci menederw do powikszania wartoci rynkowej tego przedmiotu.