Professional Documents
Culture Documents
Cho na polskim rynku wydawniczym pojawiaj si pozycje ksikowe zawierajce refleksje nad mediami ikomunikowaniem, to rzadko jednak wcaociowy
sposb powicone s metodologicznym aspektom funkcjonowania mediw, komunikacji isystemu medialnego. Tym wiksza to zasuga Tomasza Gackowskiego
iwsppracujcych znim medioznawcw. Niniejsz publikacj naley doceni za
rzetelne wpisanie si wistniejc ju tradycj tematyczn bada nad mediami,
ale rwnie za ciekawe podejcie do wtkw wybranych do analiz. Ksika jest
udana zarwno na poziomie tematycznym (relewancja tematw), jak imerytorycznym (zaprezentowanie tematw wposzczeglnych rozdziaach). Tematyka
poszczeglnych czci jest heterogeniczna, co zdecydowanie naley zapisa jako
jej kolejn zalet. Redaktor ksiki pokazuje wten sposb, e mamy do czynienia
zkwesti niezwykle zoon, ale rnorodne tematy badawcze mog tworzy
przekonujc cao.
Prof. Marek Jeziski, Uniwersytet Mikoaja Kopernika wToruniu
tom 26
Metodologie
bada
medioznawczych
redakcja naukowa
Tomasz Gackowski
Metodologie
bada medioznawczych
SERIA
TOM 26
Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego
Komitet redakcyjny
Janusz W. Adamowski, Jerzy Bralczyk, Bogusawa Dobek-Ostrowska,
Micha Gajlewicz, Wodzimierz Gogoek, Rafa Habielski,
Marek Jabonowski przewodniczcy, Andrzej Kozie, Pawe Machcewicz,
Magorzata Marcjanik, Maciej Mrozowski, Jerzy Oldzki, Radosaw Pawelec,
Wiesaw Sonczyk, Wiesaw Wadyka
Metodologie bada
medioznawczych
pod redakcj
Tomasza Gackowskiego
Instytut Dziennikarstwa
Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa 2014
Wydawca
Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR
03-982 Warszawa, ul. Dedala 8/44
tel. 602 247 367, faks 22 615 34 21
e-mail: oficyna@aspra.pl
www.aspra.pl
Skad i amanie
OFI
ISBN 978-83-7545-564-9
Spis treci
Tomasz Gackowski
Zamiast wstpu. O triangulacji caociowej w naukach o mediach . . . .
Jolanta Makiewicz
Co jzykoznawstwo moe da medioznawstwu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
Zamiast wstpu
O triangulacji caociowej
w naukach o mediach
Tomasz Gackowski
Tomasz Gackowski
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Warszawa
2009, s. 5253.
2
L.C. Hawes, Pragmatics of Analoguing: Theory and Model Construction in Communication, Reading 1975,
s. 122123.
Zamiast wstpu
Zaraz potem cytuje amerykaskiego badacza Deana Barnlunda stwierdzajcego, e model jest narzdziem pojciowym. Dostarcza ram odniesienia
dla zaoe, identyfikuje kluczowe zmienne, postuluje pewne relacje, ktre
istniej w badanych zjawiskach. Okrela rodzaj danych i sposb ich interpretacji. W kocu adekwatno kadego modelu zaley od stopnia, w jakim
stymuluj one badania oraz syntetyzuj wyniki w zrozumiay schemat3.
Krakowski medioznawca, podsumowujc rozwaania na temat modeli teoretycznych, dostrzega ich warto heurystyczn i przekonuje, e pozwalaj
one trafniej uchwyci istot badanych zjawisk i procesw. Przekonuje, e
model peni wwczas rol podobn do tej, jak mapa odgrywa w podry:
wskazuje przebyt drog i orientuje podrnika w moliwociach wyboru
dalszego szlaku4.
Te trzy wskazane podejcia stay si obiektem rozwaa grona polskich
medioznawcw podczas IV OKMM. W tym kontekcie pytalimy o rol,
jak w tych projektach peni metodologia. Czy suy ona weryfikacji teorii
poprzez badania empiryczne, czy te moe coraz czciej jest celem samym
w sobie, tzn. e badaczowi zaley przede wszystkim na stworzeniu narzdzia
badawczego, ktre po prostu pomoe mu zoperacjonalizowa w sposb
rzetelny i bezstronny analiz okrelonego problemu badawczego? Kwestia
ta zdaje si by fundamentalna, pojawia si bowiem w gowie kadego
medioznawcy przystpujcego do przygotowania projektu badawczego.
W ramach IV OKMM odbya si rwnie kolejna edycja cieszcych si
niesabnc popularnoci warsztatw metodologicznych medioznawcw.
Dotyczyy one analizy wizerunku, analizy narracji oraz analizy dyskursu.
Dyskusja podsumowujca prace trzech grup warsztatowych jednoznacznie
pokazaa, e u rde sukcesu wikszoci medioznawczych projektw badawczych ley tzw. mylenie triangulacyjne, a wic postawa, ktra omiela
badacza do korzystania z bardzo rnorodnego, interdyscyplinarnego instrumentarium badawczego.
W zwizku z powyszym warto przypomnie koncepcj triangulacji caociowej (wielokrotnej), rozumianej za Normanem K. Denzinem5 jako:
wykorzystywanie wicej ni jednej metody w badaniu okrelonych zjawisk, procesw, przedmiotw; schemat dziaania pozwalajcy badaczom
na wzniesienie si ponad osobiste preferencje zwizane z okrelonymi metodologiami; krzyowanie rnych podej teoretycznych, metod, badaczy
Interpersonal Communication: Survey and Studies, pod red. D.C. Barnlunda, Boston 1968, s. 18.
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe, s. 53.
5
N.K. Denzin, The Research Act in Sociology: A Theoretical Introduction to Sociological Methods, London 1970,
passim.
4
Tomasz Gackowski
10
Por. U. Flick, Jako w badaniach jakociowych, tum. P. Tomanek, Warszawa 2011, s. 75175.
N.K. Denzin, The Research Act in Sociology, s. 301.
Tame, s. 303 [tum. T.G.].
Zamiast wstpu
11
Tomasz Gackowski
czym przygotowany przez mgr. Pawa Wron z Uniwersytetu Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie. W toku wywodu stwierdza on, e protomedia
to przedmedialne rodki komunikowania, blisze naturze czowieka i jego
codziennej egzystencji. Media natomiast to bardziej sprofesjonalizowane
przekaniki informacji, ktrych celem samym w sobie jest wanie przekaz
informacji. Zdaniem badacza przedmedialne rodki komunikowania takie jak choby telegrafy optyczne, transkrypcje, inkunabuy to zjawiska
stojce czsto na pograniczu protomediw i mediw sensu stricto, media
klasyczne za to telegraf, prasa, radio, telewizja, ale rwnie pierwsze media
elektroniczne. W dalszej czci autor zastanawia si, czy protomedia w ogle
powinny stanowi przedmiot analiz w obrbie medioznawstwa. Rozwaania lubelskiego badacza maj w sobie niewtpliwie potencja do rozpoczcia dyskusji nad interesujcym w pewnym zakresie take nowym obszarem bada w ramach nauk o mediach.
W artykule pt. Etyka zawodowa public relations potrzeba triangulacji
respondentw i metod badawczych dr Monika Kaczmarek-liwiska przekonuje o koniecznoci stosowania triangulacji wielopaszczyznowej w badaniach przedstawicieli brany public relations w zwizku z rnymi aspektami i dylematami natury etycznej. Badaczka z Politechniki Koszaliskiej
susznie zauwaa, e triangulacja w obszarze metod badawczych powinna
pozwoli na minimalizacj ryzyka zgromadzenia danych, ktre () mog
skania respondentw do idealizowania swoich postaw, opinii i dziaa,
a nie przedstawiania ich z zachowaniem realnych dziaa. Potrzeba triangulacji danych w obrbie respondentw jest za zwizana z deniem do
poznania opinii i przekona rnych aktorw brany w sferze etyki zawodowej PR. Obie zastosowane formy triangulacji () mog w efekcie umoliwi analiz etyki zawodowej brany public relations w wielu wymiarach
w tym normatywnym, poprzez analiz deontologiczn i aksjologiczn badanego obszaru czy etyki przestrzeni medialnej, w kontekcie ktrej prowadzone s zadania PR.
Autork rozdziau zatytuowanego wiadomo kadry marketingowej w zakresie idei marketingu w mediach spoecznociowych jest mgr
Agnieszka Chwiakowska z Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu.
Prezentuje w nim wyniki badania przeprowadzonego za pomoc kwestionariuszy elektronicznych wrd menederw przedsibiorstw ujtych
w rankingach Socialbakers.com. Badaczka proponuje konkretne rozwizania natury metodologicznej w badaniu trudno dostpnych grup, majcych
tak jak w tym przypadku bezporedni wpyw na sposb prowadzenia okrelonej polityki ekspozycji i aktywnoci firm w przestrzeni mediw
spoecznociowych.
12
Zamiast wstpu
Badania terenowe a badania nad mediami przykad bada nad funkcjonowaniem prasy lokalnej w maej spoecznoci to artyku przygotowany
przez mgr Sylwi Mcfal z Uniwersytetu dzkiego. Autorka z jednej strony
prezentuje w nim pierwsze wyniki bada terenowych powiconych prasie lokalnej, z drugiej za bardzo dokadnie ukazuje sposb uycia metody
badawczej, jak jest indywidualny wywiad pogbiony, w badaniach typu
case studies w tym wypadku powiconych procesom oraz mechanizmom
funkcjonowania tytuw lokalnych adresowanych do relatywnie maych
spoecznoci.
Rozdzia, ktrego autorem jest redaktor naukowy niniejszego tomu
Twitter w rkach politykw. Rzecz o metodologii i potencjale bada mediw spoecznociowych koncentruje si na sposobach korzystania przez
polskich politykw z tej najwikszej na wiecie platformy mikroblogowej.
Wywd ma charakter na wskro politologiczno-medioznawczej analizy,
majc na celu m.in. wskazanie na zmiany, jakie zachodz w komunikacji
spoecznej pod wpywem Twittera, a take dc do zidentyfikowania rde jego popularnoci. Autor przedstawia wyniki projektu badawczego10,
w ramach ktrego do analizy zostao zakwalifikowanych dziesi oficjalnych kont polskich politykw na Twitterze, ktrzy mieli najwiksz liczb
zwolennikw ledzcych w dniu 24 grudnia 2013 roku. Poprzez prezentacj wynikw empirycznych wyrnia rwnie okrelone aspekty metodologiczne zwizane z analizowaniem aktywnoci politykw na Twitterze.
Ponadto autor proponuje okrelone metody i techniki badawcze (kryteria,
wskaniki oraz indeksy) suce do analizy komunikacji politycznej w mediach spoecznych.
Dr Karolina Brylska w artykule pt. Uwaga, eurosceptycy! Sposoby mwienia o zagroeniu ruchami radykalnymi przed wyborami do Parlamentu
Europejskiego w 2014 roku przedstawia wyniki analiz retorycznych prowadzonych podczas niedawnej kampanii do europarlamentu w polskich audycjach publicystycznych emitowanych w ostatnich dwch tygodniach przed
wyborami (1623 maja 2014 roku) na szeciu kanaach telewizyjnych: TVP 1,
TVP 2, TVP Info, Polsat News, TV 24 oraz TV Trwam. Autorka prowadzi badanie, przysuchujc si temu, co mwili na antenie zarwno dziennikarze,
jak i ich gocie politycy, co skutkuje licznymi wnioskami postawionymi
w formie pyta do dyskusji i prowokujcych do polemiki hipotez (zwaszcza w przypadku ostatniej z nich, ktra miaaby tumaczy, dlaczego niemal
powszechne straszenie Januszem Korwin-Mikkem oraz eurosceptykami
10
Pierwsze wyniki zostay przedstawione tutaj: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution
in Political Communication. Reconnaissance Research, e-Politikon 2014, iss. 9, s. 132164.
13
Tomasz Gackowski
Zob. M. Jabonowski, T. Gackowski, Tosamo nauk o mediach. Obszary, perspektywy, postulaty, Studia
Medioznawcze 2012, nr 2 (49), s. 1524; M. Mrozowski, Tosamo nauk o mediach. Przyczynek do dyskusji, Studia
Medioznawcze 2012, nr 2 (49), s. 2432; T. Gackowski, Konferencja Tosamo nauk o mediach, czyli medioznawcza
polifonia starej-nowej dyscypliny naukowej, Studia Medioznawcze 2012, nr 3 (50), s. 1127; W. Sonczyk, Tosamo
nauk o mediach (refleksje po konferencji), Studia Medioznawcze 2012, nr 3 (50), s. 2837; M. Lisowska-Magdziarz,
Metodologia bada nad mediami nurty, kierunki, koncepcje, nowe wyzwania, Studia Medioznawcze 2013,
nr 2 (53), s. 2745; T. Sasiska-Klas, Swoisto zjawisk w komunikacji medialnej i problemy w ich badaniach empirycznych, Studia Medioznawcze 2014, nr 1 (56), s. 1320.
14
Zamiast wstpu
przy ocenie rzeczywistoci. Mona rzec, e internet spod znaku web 2.0 to
swoisty styl ycia, sposb postrzegania, rozumienia i przetwarzania otaczajcego nas wiata tego realnego i wirtualnego. To sprawia, e klasyczne
podziay mediw masowych rwnie przestaj by ostre, a dla wielu badaczy staj si wrcz archaiczne. Telewizor nie jest bynajmniej tym samym
urzdzeniem, co jeszcze par lat temu. Dzisiaj jest to centrum multimedialne, czce w sobie funkcje telewizji, komputera, radia czy prasy.
Moemy te spojrze na powysze procesy od drugiej strony: wemy pod
uwag dzisiejsze tablety i smartfony. Czym byyby dla czowieka XX wieku?
Telewizorami poddanymi miniaturyzacji? Moe radioodbiornikami z kolorowym wywietlaczem? A moe komputerem, tyle tylko, e mobilnym, maym, bardziej personalnym i interaktywnym ni wysuony pecet? W tej
perspektywie nie bez znaczenia jest rwnie silna personalizacja wspczesnych mediw, ktre dostosowuj si nie tyle do grup odbiorcw, co raczej
do kadego z nas z osobna i wszystkich razem. Ponadto obserwujemy dzi
dynamicznie postpujc indywidualizacj mediw, ktre staj si dobrem/
usug na zamwienie. Tu i teraz. To spostrzeenie nieuchronnie potwierdza
fakt, e w dzisiejszych czasach zasada trzech jednoci czasu, miejsca i akcji bezpowrotnie odchodzi do lamusa. Nie tylko dlatego, e zmieniaj si
technologie, ale dlatego, e zmienia si rwnie sposb korzystania z nich.
My odbiorcy mediw rwnie si zmienilimy!
Tym problemom powicilimy jubileuszow OKMM. Czwartkowe
warsztaty metodologiczne (IV edycja) poprowadz: prof. Adam Pawowski z Uniwersytetu Wrocawskiego (analiza sekwencyjna), dr Radosaw
Sojak z Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu (analiza konwersacyjna) oraz dr Emanuel Kulczycki z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu (analiza semiologiczna). Przed rozpoczciem obrad plenarnych
uczestnicy a wielu z nich bierze udzia w konferencji ju nie po raz pierwszy zostan zaproszeni na ekskluzywn prezentacj Laboratorium Bada
Medioznawczych Uniwersytetu Warszawskiego12, ktra ma zachci ich do
podjcia staej wsppracy.
Tych, ktrzy nie mog by z nami w listopadzie tego roku, ju teraz zapraszamy na VI Oglnopolsk Konferencj Metodologiczn Medioznawcw pt. Grywalizacja mediw, czyli o zmianach w komunikacji spoecznej
oraz pit edycj warsztatw metodologicznych, ktre odbd si w dniach
1920 listopada 2015 roku, oczywicie na Uniwersytecie Warszawskim.
Tomasz Gackowski
12
http://www.lbm.uw.edu.pl/.
15
Wstp
witter. Wedug polskiej Wikipedii to darmowy serwis spoecznociowy udostpniajcy usug mikroblogowania. Zarejestrowany uytkownik moe wysya i odczytywa tak zwane tweety (czyt. tity). Tweet to
krtka wiadomo tekstowa (maks. 140 znakw) wywietlana na profilu
autora wpisu oraz pokazywana uytkownikom, ktrzy obserwuj dany
profil. Twitter umoliwia tagowanie (znak # przed sowem czyni to sowo
tagiem) oraz odpowiadanie innym uytkownikom (@nazwa_uytkownika
= odpowied). Uytkownicy pisz krtkie wiadomoci w swoim profilu na
Twitterze przez stron www, SMS-em lub przez aplikacj mobiln. Angielskie sowo tweet oznacza wierkanie, wierka. W Polsce uywany jest czasownik tweetowa oznaczajcy pisa na Twitterze1. Dalej w sekcji
nazwanej Wykorzystanie czytamy o tym, z jak bardzo nobliw platform
spoecznociow mamy do czynienia: Twitter jest modny wrd elit i chtnie wykorzystywany przez osoby publiczne, w tym m.in. przez politykw,
1
163
Tomasz Gackowski
Tame.
http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/twitter-rekordowo-popularny-w-polsce-jacy-sa-jego-uzytkownicy (odczyt:
18.07.2014).
4
Zob. np. http://wyborcza.pl/1,75478,15243508,Ktory_polityk_rzadzi_na_polskim_Twitterze_i_dlaczego.html (odczyt:
18.07.2014).
3
164
165
Tomasz Gackowski
166
Nazwa konta
Liczba followersw
(124 grudnia 2013 r.)
Janusz Palikot
@Palikot_Janusz
188 418
Radosaw Sikorski
@sikorskiradek
164 606
Donald Tusk
@premiertusk
95 910
Jerzy Buzek
@JerzyBuzek
64 188
Pawe Gra
@PaweGra
48 920
Ryszard Kalisz
@RyszardKalisz
45 368
Adam Hofman
@AdamHofman
42 901
Sawomir Nowak
@SlawomirNowak
41 940
Wojciech Olejniczak
@wolejniczak1
32 025
Bartosz Arukowicz
@Arlukowicz
30 023
Opracowanie wasne
1.
2.
10
Zob. T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution in Political Communication. Reconnaissance Research, e-Politikon 2014, iss. 9, s. 132164. W tym miejscu autor chciaby podzikowa mgr Annie Krawczyk za pomoc w kodowaniu zawartoci tweetw dostpnych na profilach wybranych polskich politykw.
167
Tomasz Gackowski
168
oraz wasnych rozwiza z zakresu web crawlingu. W czci zestawie ilociowych wielorakiej analizie poddano do 3200 tweetw wstecz (ze wzgldu na ilociowe ograniczenia zwizane z moliwoci odwieania danych
narzucone ze strony samego Twittera) na kadym z badanych profilw.
Na wykresie 1. zaprezentowano panoramiczne spojrzenie na twitterow aktywno dziesiciu polskich politykw, ktrych konta najchtniej ledzili
inni uytkownicy w grudniu 2013 roku.
Janusz
Palikot
Liczba tweetw (od zaoenia konta
do 24.12.2013 r.)
Liczba ledzonych [following]
(od zaoenia konta do 24.12.2013 r.)
Liczba ledzcych [followers]
(od zaoenia konta do 24.12.2013 r.)
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek
2266
6565
159
2227
4471
1043
1531
2022
1758
712
135
83
95
1309
813
1616
2051
155
2247
371
64 188
48 920
45 368
30 023
Wyniki badania
Najbardziej aktywnym polskim politykiem na Twitterze jest minister spraw
zagranicznych Radosaw Sikorski, ktry z wynikiem 6565 tweetw bezapelacyjnie zaj pierwsze miejsce. Na drugiej pozycji znalaz si Pawe Gra
byy rzecznik polskiego rzdu, a obecnie sekretarz generalny Platformy
Obywatelskiej. Najmniej tweetw spord dziesitki najczciej ledzonych polskich politykw w grudniu 2013 roku opublikowa na swoim
koncie Prezes Rady Ministrw Donald Tusk (zaledwie 159).
169
Tomasz Gackowski
Warto doda, e konto premiera na Twitterze zostao utworzone 17 padziernika 2011 roku, a wic ponad dwa lata wczeniej, co moe pokazywa,
e nie jest to najbardziej popularny kana komunikacyjny dla szefa polskiego rzdu. Naley jednak zauway, e w czerwcu br. kiedy wybucha
afera tamowa to wanie Twitter stanowi kapitalny azyl dla premiera,
ktry unika zabierania gosu wprost, a tylko wierkajc zapowiada swoje
dziaania, takie jak na przykad zwoanie konferencji prasowej w zwizku
z wejciem ABW do redakcji tygodnika Wprost (tweet o poranku wita
Boego Ciaa). Wyglda na to, e Twitter stanowi dla premiera Tuska co
na ksztat wygodnego, funkcjonalnego narzdzia rozproszonej komunikacji
zwaszcza w sytuacjach trudnych, niejasnych. Na pewno nie jest to stay
kana komunikacji, jak ma to miejsce w przypadku Radosawa Sikorskiego
czy Janusza Palikota, aczkolwiek od grudnia 2013 do lipca 2014 roku premier
opublikowa blisko 100 tweetw, podczas gdy przez w okresie od padziernika 2011 do listopada 2013 zdoa wierkn niespena 160 razy. To pokazuje, e tendencja ulega zmianie, a Twitter jest potrzebny premierowi coraz
czciej. Moe to efekt trudnej sytuacji rzdu z ostatnich miesicy, moe
rozpoczcie maratonu wyborczego (w maju 2014 roku wybory do PE, a jesieni samorzdowe; w 2015 roku wybory prezydenckie i parlamentarne)?
Wydaje si, e tu mog lee przyczyny tej wzmoonej aktywnoci. Z tej
perspektywy Twitter w uyciu przedstawicieli polskiego rzdu zwaszcza
premiera Donalda Tuska staje si swego rodzaju czerwon lini midzy
spoeczestwem a premierem, zwaszcza w nadzwyczajnych okolicznociach,
najczciej trudnych dla obecnego rzdu, ktry sprawuje wadz w Polsce
nieprzerwanie od siedmiu lat (nie zdarzyo si to dotychczas w historii rzdw III RP). Warto zauway, e rwnie czsto Twitter jest wykorzystywany do informowania o osigniciach rzdu, o czym wspomniano ju we
wstpie do niniejszego artykuu, argumentujc dlaczego warto pochyli
si nad t szczegln platform mikroblogow. Buduje to rang i wano
Twittera jako nowoczesnego kanau komunikacyjnego demokratyzujcego
przestrze wymiany informacji oraz opinii w dyskursie publicznym.
Wracajc do powyszego wykresu, warto odnotowa bezapelacyjn
dominacj dwch politykw, jeli chodzi o liczb ledzcych ich twitterowiczw. Chodzi o Janusza Palikota, lidera Twojego Ruchu (doczy do
Twittera 21 stycznia 2010 roku, ale dopiero ostatnich kilkanacie miesicy obfituje w rozliczne wierknicia), oraz Radosawa Sikorskiego, szefa
MSZ (doczy do Twittera 24 lutego 2010 roku, jest stale i systematycznie
aktywny). W grudniu 2013 roku mieli oni odpowiednio: 190 oraz 165 tys.
followersw (w zaokrgleniu), podczas gdy premier Tusk troszk ponad
95 tys. Dzisiaj w lipcu 2014 roku premier moe pochwali si liczb bli170
13
14
171
Tomasz Gackowski
Janusz
Palikot
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek
1543
833
141
1278
1006
304
360
595
422
165
Udzia tweetw,
ktre byy retweetowane
68,09
26,04
88,68
57,85
31,44
29,2
23,53
29,46
23,99
23,17
Po przeanalizowaniu wynikw zaprezentowanych na wykresie 2. okazuje si, e jeli chodzi o retweetowania, to w liczbach bezwzgldnych w monitorowanym zakresie (dostpnym technologicznie) liderami byli: Janusz
Palikot niemal 1550 jego tweetw zostao podanych dalej oraz Jerzy
Buzek (1278 reetweetowanych wpisw). Na podium znalaz si take byy
rzecznik rzdu Pawe Gra z wynikiem 1006 przekazanych dalej tweetw.
Naley take odnotowa, jaki by udzia tweetw, ktre zostay retweetowane, w stosunku do oglnej liczby wpisw zamieszczonych na danym
koncie na Twitterze. Tutaj bezapelacyjnym liderem okaza si premier Donald Tuska 88,68 proc. jego tweetw zostao podanych dalej. wietny
rezultat osign take Janusz Palikot blisko 70 proc. jego tweetw retweetowano. Przy ogromnej liczbie wpisw, ktre zamieszcza prezes TR,
wydaje si, e jego wynik way wicej anieli ten osignity przez szefa
polskiego rzdu.
172
173
Tomasz Gackowski
Janusz
Palikot
Liczba retweetw
Procent tweetw,
ktre zostay retweetowane
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek
473
1901
621
333
44
78
285
20,87
59,42
28,11
10,41
4,23
5,1
14,11
0,06
0,28
pomin wyniku a raczej jego braku jeli chodzi o konto Prezesa Rady
Ministrw. Okazuje si bowiem, e premier nigdy nie skorzysta z funkcji
retweet, a jego wszystkie tweety byy unikalne. To rwnie moe wiadczy o instrumentalnym, zdefiniowanym strategicznie sposobie korzystania
z tego kanau komunikacyjnego.
Gdyby zapomnie na chwil o wynikach w zakresie indeksu dyspersji,
jakie uzyskali Radosaw Sikorski, Jerzy Buzek i Janusz Palikot, to okae si,
e wikszo politykw w ogle nie jest zainteresowana retweetowan treci. Innymi sowy: stroni oni od polecania swoim followersom wpisw
innych uytkownikw/instytucji. Bardziej skupiaj si na wasnej aktywnoci, ktra pozwala im ustanawia podan agend, budujc jednoczenie siln pozycj dyskursywn (zob. wykres 3.).
Przygldajc si jeszcze bliej aktywnoci polskich politykw na Twitterze w badanym okresie, warto odnotowa, od kogo najczciej jeli ju si
na to decyduj retweetuj oni treci.
W trakcie kodowania materiau badawczego wyrniono sze kategorii,
jeli chodzi o retweety (tabela 2.). Okazuje si, e politycy przekazuj dalej
tweety pochodzce:
1. z oficjalnego konta wasnej partii politycznej;
2. od innych politykw (z ktrej partii?);
3. z oficjalnych kont mediw15 mainstreamowych (magazynw, stacji i programw telewizyjnych/radiowych, ktre podlegaj rygorom profesjonalizmu dziennikarskiego oraz korporacyjnego; instytucji krajowych i midzynarodowych; pozostaych partii politycznych16);
4. z oficjalnych kont mediw niemainstreamowych (definicja przypis 15
na zasadzie kontradyktoryjnej)17;
5. od dziennikarzy, a dokadniej: od uytkownikw Twittera, ktrzy w opisie swojego konta umiecili sowo dziennikarz18;
6. od niedziennikarzy i niepolitykw19.
15
W tym przypadku pojcie media zostao potraktowane bardzo szeroko, tzn. jako wszelkie (uwzgldniajc
wskazane w pozostaych kategoriach wyczenia) oficjalne przekaniki ekspozycje wirtualne formalnych instytucji dziaajcych rwnie poza przestrzeni sieciow. Ta kategoria skupia wic w sobie wszystkie retweetowania
niepochodzce z kont osobowych oraz z niemainstreamowych kanaw komunikacji na Twitterze.
16
Taka sytuacja retweetowanie przez polityka wpisu pochodzcego z oficjalnego konta konkurencyjnej partii
politycznej oczywicie ani razu nie miaa miejsca. Przyczyna jest do oczywista: chodzi o niepromowanie. Nawet
jeli retweet miaby by krytyczny czy te zoliwy.
17
Prowadzenie np. wasnego bloga obywatelskiego czy te strony internetowej, ktra posiada oficjalne konto
na Twitterze, byo kwalifikowane jako dziaalno niemainstreamowa.
18
W tej kategorii zastosowano zasad autonominacji samodzielnego okrelenia przez uytkownika konta na
Twitterze swojej roli w dyskursie. Nie wprowadzano w tym wypadku adnej kategorii profesjonalizmu, jak w przypadku wczeniejszych kategorii dotyczcych mediw gwnonurtowych
19
Kategoria dopeniajca kafeteri, czyli grupujca wszystkich tych, ktrzy nie przedstawiaj siebie na Twitterze ani jako politycy, ani jako dziennikarze. W tej kategorii uwzgldniono take tzw. konta anonimowe, to znaczy
175
Tomasz Gackowski
Od partii
PO
PSL
PiS
RP/Twj Ruch
SLD
SP
Polska Jest
Najwaniejsza/
Polska Razem
Polityk zagraniczny
Od medium
mainstream
(konto oficjalne)
Od medium
non-mainstream
(konto oficjalne)
Od dziennikarza
Od niedziennikarza
i niepolityka
Od politykw
Janusz Palikot
24
43
16
12
Radosaw
Sikorski
14
69
22
45
Donald Tusk
Jerzy Buzek
16
Pawe Gra
12
Ryszard Kalisz
Adam Hofman
Sawomir
Nowak
Wojciech
Olejniczak
Bartosz
Arukowicz
Opracowanie wasne
W wietle powyszego zestawienia wyranie wyaniaj si dwie perspektywy: polska i midzynarodowa. Politycy, ktrych aktywno ogniskuje si gwnie poza granicami Polski Radosaw Sikorski i Jerzy Buzek,
wyranie odstaj w strukturze retweetowa. Naley odnotowa, e tylko
ci dwaj politycy w okresie badania regularnie tweetowali w jzykach obcych (po angielsku, a nawet po rosyjsku take poprzez retweet). W efekcie znacznie czciej podawali dalej tweety politykw zagranicznych anieli
polskich czy te pochodzce z oficjalnych kont wasnych partii politycznych.
Jak wynika z tabeli 2., bardzo czsto udostpniali rwnie treci z oficjalnych kont instytucji midzynarodowych, agend unijnych i zagranicznych
mediw gwnonurtowych, instytucjonalnych. Co wicej, Sikorski i Buzek
takie, co do ktrych trudno stwierdzi, jak rol przypisuje im w dyskursie ich zarzdzajcy. Wszelkie konta
obywatelskie oraz urzdnicze (warto w wspomnie, e czsto one maj charakter prywatny, o czym komunikuje zarzdzajcych w nazwie swojego konta, gdzie zaznacza, e tweety maj charakter prywatnej opinii) take
znalazy si w tej kategorii.
176
najczciej (obaj po blisko 50 razy) przesyali dalej wpisy tych twitterowiczw, ktrzy nie zmiecili si w definicjach operacyjnych przyjtych dla
dziennikarzy i politykw. Kogo retweetowali? Radosaw Sikorski przede
wszystkim urzdnikw ze swojego ministerstwa: Katarzyn Kacperczyk
(@k_kacperczyk; Podsekretarz stanu ds. polityki pozuropejskiej, dyplomacji
publicznej i ekonomicznej w MSZ), Marcina Wojciechowskiego (@maw75;
rzecznik MSZ, b. korespondent na Ukrainie i w Rosji, b. wiceprezes Solidarity Fund PL; Polish MFAs Spokesman, former correspondent in Eastern Europe
[RU/UA]), Michaa Safianika (@safianik; foreign policy & diplomacy / director of Polish Ministry of Foreign Affairs office of communications / running and more / tweets personal), Katarzyn Peczysk (@mszpelczynska;
Wiceminister SZ ds. polityki wschodniej i rozwojowej). W gronie tym nie
zabrako przedstawicieli zagranicznych sub dyplomatycznych: Williama
Haguea (@WilliamJHague; British Foreign Secretary. MP for Richmond,
author on British political history, married to Ffion. Also on @Facebook:
http://www.facebook.com/williamjhague London and Richmond fco.gov.
uk/en/), Stephena D. Mulla (@SteveMullUSA; My life and thoughts as U.S.
Ambassador in Poland. Moje ycie i myli jako ambasador USA w Polsce).
W tej kategorii znaleli si take polscy i zagraniczni eksperci zajmujcy si
polityk midzynarodow: Sawomir Dbski (@SlawomirDebski; Director
of @CPRDiP. Former head of the Polish Institute of International Affairs.
Here in my personal capacity representing only my own views), Eugeniusz Smolar (@esmolar; Foreign policy expert, I hope), Francis Fukuyama
(@FukuyamaFrancis; Senior Fellow at Stanfords Freeman Spogli Institute
for International Studies; formerly professor at Johns Hopkins SAIS and
George Mason), Marcin Zaborowski (@MaZaborowski; Dyrektor Polskiego
Instytutu Spraw Midzynarodowych). Inne osoby, ktrych tweety poda
dalej minister Sikorski, to: Mark Quinn (@MarkQui12591531; AHT for CPD, teaching history & politics. Dad, husband, would-be writer. Blogging on what
makes me glad and mad in education: http://markquinn1968.wordpress.
com), Edward Lucas (@edwardlucas; Snr ed @ Economist. Personal account.
Wife @CristinaOHQ; Cyber, intel, energy, security, CEE/FSU. Buy my e-book
blasting Snowdenistas http://is.gd/snoduk London edwardlucas.com), Volodymyr Khanas (@khanasV; NGO, new media, TwitTerEvent, ,
), David Frum (@davidfrum; Senior editor, The
Atlantic; Chairman, Policy Exchange). Jesli chodzi o politykw krajowych
pochodzcych z innej partii politycznej, to Sikorski tylko raz przekaza dalej
tweet Pawa Kowala z Polski Razem Jarosawa Gowina.
W przypadku Jerzego Buzka wyranie wida dominacj urzdnikw
brukselskich: Klemen umer (@klemenzum; Vodja pisarne Evropskega
177
Tomasz Gackowski
Janusz
Palikot
Radosaw
Sikorski
Donald
Tusk
Jerzy
Buzek
Pawe
Gra
Ryszard
Kalisz
Adam
Hofman
Sawomir
Nowak
Reply (native)
12
Retweet (native)
96
159
191
32
New
159
72
18
96
20
11
36
178
Wojciech
Bartosz
Olejniczak Arukowicz
Tomasz Gackowski
@pawbojarski: @premiertusk Jakiego dania tego wieczoru Premier wyczekuje najbardziej? Wesoych wit:). Pstrg Gosi i kapusta z grochem
mamy
@eoren23: @premiertusk Sugeruje Pan wymian za Benzem? @slas1974
Di Maria?
24/12/2013
14:03:01
24/12/2013
14:00:09
24/12/2013
13:59:31
24/12/2013
13:58:28
24/12/2013
13:53:32
24/12/2013
13:49:59
24/12/2013
13:46:22
24/12/2013
13:21:21
@jahi_03: @premiertusk Jak Pan wraca na wita do Sopotu? Samolotem czy helikopterem? Samochodem. Wanie mijamy Sierpc.
24/12/2013
12:57:43
24/12/2013
12:55:35
Opracowanie wasne
180
Janusz
Palikot
Rado- Donald
saw
Tusk
Sikorski
Jerzy
Buzek
540
418
249
523
125
68
85
827
0,24
0,13
0,01
0,11
0,16
0,12
0,04
0,04
0,47
Odnoszc si do powyszego zestawienia, naley stwierdzi, e najwicej linkw zawieray tweety byego ju europosa Wojciecha Olejniczaka.
Na kady jego wpis przypadao rednio 0,47 linka, co oznacza, e w niemal
co drugim tweecie polityk SLD odsya swoich followersw do innego rda. Relatywnie wysok cho jednak wyranie mniejsz ni u Olejniczaka
redni liczb linkw przypadajcych na kadego tweeta odnotowano u Janusza Palikota (0,24) i Pawa Grasia (0,16). W badanym okresie z moliwoci polecenia czego innym uytkownikom platformy ani razu nie skorzysta
minister zdrowia Bartosz Arukowicz. Analiza tweetw premiera pokazuje, e
take on nie korzysta waciwie z hipertekstualnego potencjau sieci spoecznociowych. Skoro wiemy ju jak czsto (jeli w ogle), to teraz zastanwmy
si, do jakich rde politycy odsyaj innych uytkownikw Twittera?
W wikszoci wypadkw politycy nie zamieszczali w swoich tweetach
adnych linkw. Jeli jednak decydowali si doczy do wpisu hipercze,
to najczciej a 243 razy odsyao ono do jakiego tekstu. W tej kategorii
bezapelacyjnymi liderami okazali si Radosaw Sikorski i Janusz Palikot.
W badanym okresie najchtniej ledzeni polscy politycy linkowali do fotografii 62 razy, a do materiau audio/wideo 40 razy. W przypadku mate181
Tomasz Gackowski
Janusz Janusz
Radosaw
Donald Donald Jerzy Jerzy Pawe Pawe Ryszard
Radosaw
Ryszard Adam Adam Sawomir
SawomirWojciech
Wojciech Bartosz
Bartosz
Hofman NowakNowak Olejnicz
Olejnicz
Arukowicz
Palikot Palikot
Sikorski Sikorski Tusk Tusk Buzek Buzek Gra Gra Kalisz Kalisz Hofman
ak ak
Arukowicz
156 98
98
18
22
13
7
4
3
18
22
13
7
4
3
6 6
3 3
Link - brak 156
Link-brak
12 16
16
0
8
0
3
0
0
1
Link - audio/wideo
12
0
8
0
3
0
0
1
0 0
Link
23 14
14
0
4
12
2
0
0
7
Link - fotografia23
0
4
12
2
0
0
7
0 0
Link
65 113
113
0
25
14
1
0
0
Link - tekst 65
0
25
14
1
0
0
25 25
0 0
Link
182
Z powyszego zestawienia wynika, e politycy rzadko odsyaj do materiaw audiowizualnych. Jeli ju jednak robi to, to na og s to materiay, ktre ich dotycz w ktrych wystpuj, wypowiadaj si. Twitter
jako kana komunikacyjny jest wic w znacznej mierze wykorzystywany
do autopromocji, do poszerzenia potencjau oddziaywania wasn osob
na szerokie grono osb zainteresowanych polityk. Wydaje si, e w przypadku obecnoci polskich politykw na Twitterze rodek cikoci zostaje
przesunity z obszaru wanoci i istotnoci podawanych informacji, przekazywanych doniesie, linkowanych materiaw wnoszcych now wiedz
w okrelonej sprawie, w stron prywatnych korzyci oraz budowania wasnej agendy najwaniejszych wtkw i opinii.
Zmierzajc do podsumowania czci empirycznej niniejszego tekstu,
warto pochyli si jeszcze nad zawartoci wiadomoci udostpnianych
przez polskich politykw na Twitterze w badanym okresie, tj. od 29 listopada do 30 grudnia 2013 roku. Naley przy tym pamita, e kocwka
ubiegego roku upywaa przede wszystkim pod znakiem wydarze na
Majdanie w sercu Kijowa (bardzo szybko zaczto mwi o Euromajdanie, gdy demonstrujcy wprost deklarowali swoj ch wczenia si do
struktur Unii Europejskiej), a take polskiej batalii o charakterze religijno-ideologicznym na temat pojcia, zjawiska, wreszcie sowa miesica
grudnia oraz caego 2013 roku wedug Rady Jzyka Polskiego25 czyli
gender .
Warto odnotowa, e w okresie objtym monitoringiem nie wszyscy
najpopularniejsi na Twitterze politycy byli tak samo aktywni. Na czoo
tego rankingu wysunli si: minister spraw zagranicznych Radosaw Sikorski z 270 tweetami oraz prezes Twojego Ruchu Janusz Palikot z 253
tweetami. Aktywno pozostaych politykw bya znacznie nisza: Jerzy
Buzek wierkn 60 razy, Wojciech Olejniczak 36, Pawe Gra 33,
Donald Tusk 18, Ryszard Kalisz 13. Adam Hofman i Sawomir Nowak
zamiecili po cztery tweety, a Bartosz Arukowicz zaledwie trzy. Wpisy
ostatniego z wymienionych politykw dwukrotnie dotyczyy opozycji,
a za trzecim razem byy to po prostu yczenia witeczne. W jednym
z tweetw minister zdrowia wskaza na inicjatyw Leszka Millera i SLD
dotyczc powrcenia czterdziestu dziewiciu wojewdztw: 49 wojewdztw? Ofensywa (14.12.2013 r., godz. 16:32:51), w drugim za zaj
stanowisko w dyskusji z przedstawicielami Prawa i Sprawiedliwoci na
temat przyszoci systemu ochrony zdrowia w Polsce: PiS respektujc
przynalene obywatelom prawo wyboru, jednoznacznie opowiada si za
25
183
Tomasz Gackowski
184
Opracowanie wasne
185
Tomasz Gackowski
Tomasz Gackowski
e Twitter nie stanowi dla nich gwnego kanau komunikacji. Nie maj takiej pasji wierkania, jak chociaby Palikot czy Sikorski. Ich wietny wynik,
jeli chodzi o liczb ledzcych ich twitterowiczw, z jednej strony bierze si
zapewne z ich popularnoci w okrelonych krgach i gremiach27, z drugiej
za z poczucia obowizku jakiej czci aktywnych uytkownikw mediw
spoecznociowych dcych do monitorowania tego, co rzeczeni politycy
pisz na swoich profilach. Incydentalna i raczej nieregularna obecno tych
politykw na Twitterze niewiele wnosi do dyskursu publicznego. Ich konta
na platformie mikroblogowej s po prostu ekspozyturami ich politycznych
marek, w imi zasady: szkoda, by mnie tam zabrako.
27
O popularnoci na Twitterze oraz samym indeksie popularnoci na platformie mikroblogowej zob. w: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians, s. 150153. W tym kontekcie warto zwrci uwag na artyku: D.N. Greenwood,
Fame, Facebook, and Twitter: How Attitudes About Fame Predict Frequency and Nature of Social Media Use, Psychology of Popular Media Culture 2013, vol. 2 (4), s. 222236.
188
Tomasz Gackowski
28
Wyniki na wykresie 10. pokazuj, e ta subkategoria bya niezwykle rzadko wybierana, co oznacza, e zaproponowana typologia okazaa si adekwatna.
190
Jerzy Buzek
Pawe Gra
Sawomir Nowak
Wojciech Olejniczak
84
19
22
18
39
59
10
27
24
19
101
48
Bartosz Arukowicz
Donald Tusk
74
Adam Hofman
Radosaw Sikorski
Ryszard Kalisz
Janusz Palikot
Tomasz Gackowski
wrd badanych politykw. Wydaje si rwnie, e ten styl prowadzenia konta na Twitterze wprost odpowiada jego osobowoci. Nie naley
oczywicie zapomina, e niemal rwnie duo tweetw opublikowanych
na jego koncie miao charakter informacyjny dotyczyy sukcesw/osigni. Warto zada pytanie: czyich? Ot z przegldu bazy danych wynika,
e Palikot przede wszystkim informowa o tym, kiedy i w jakich mediach
pojawi si przedstawiciele Twojego Ruchu, rekomendujc ogldanie
tych wystpie i wsuchiwanie si w to, co mwi. Wskazywa rwnie
na wydarzenia, ktre wiadczyy o dziaaniach struktur partyjnych, np.:
Nowym przewodniczcym struktur w woj. kujawsko-pomorskim zosta
Maciej Wydrzyski. Gratulacje (15.12.2013 r., godz. 17:33:28). Czsto retweetowa statusy posw ze swojej partii lub wprost informowa o ich
aktywnoci, nadajc jej rozgosu, np.: RT@mkabacinski: Jutro o godzinie
12:00 w Prokuraturze Rejonowej Waw-rd. zo zawiadomie ws. ostatniego Marszu PiS i propagowania symboli faszystowskich (15.12.2013
r., godz. 17:19:50); Pose ukasz Giba[a] zoy wniosek do Trybunau
Konstytucyjnego http://palikot.blog.onet.pl/2013/12/20/wniosek-do-trybunalu-konstytucyjnego/ pic.twitter.com/3WVHzHKokZ (20.12.2013 r.,
godz. 07:34:41).
Dziki spontanicznej aktywnoci na Twitterze, ktra jest pochodn jego
osobowoci, Janusz Palikot sta si swoistym koncentratorem hubem
zbierajcym informacje i przekierowujcym uwag swoich followersw na
inne osoby z partii, na ich dziaania i obecno w mediach. Warto pamita,
e jeszcze do niedawna Twj Ruch (wczeniej pod nazw Ruch Janusza Palikota) nie mia prawie adnych znanych szerszej publicznoci twarzy. By
tylko ekscentryczny, niezwykle ywioowy lider, ktry poprzez nierzadko
kontrowersyjne zachowania i opinie budowa obecno (ekspozycj) trzeciej siy politycznej w polskim parlamencie w mediach. Wydaje si wic, e
w tym zakresie dziaalno Palikota jest po prostu swoist strategi promowania kolegw z partii obecnych na Twitterze.
Jeli chodzi o Radosawa Sikorskiego, to mamy tutaj rwnie do czynienia z tweetami, ktre przede wszystkim zostay zakodowanie jako opinie.
Najwicej wpisw-opinii dotyczyo sukcesw i osigni. Zakodowano
rwnie niemao tweetw o charakterze opinii w kategorii konfrontacji
/ polemiki. Jednake najwicej tweetw zamieszczonych przez ministra
spraw zagranicznych zakodowano jako informacyjne dotyczce czyjego
sukcesu / osignicia. O jakich/czyich sukcesach i osigniciach tweetowa
Sikorski? Po pierwsze, chwali si sukcesami podlegajcych mu sub, np.:
Konsulat RP w Kolonii ma nowoczesn now siedzib. http://t.co/0KPZrKiI7O via @dw_polski (22.12.2013 r., godz. 10:13:57). Po drugie, czsto re192
Tomasz Gackowski
wcale charakteru politycznego, bardziej spoeczno-lifestyleowy. Warto natomiast przyjrze si wynikom dotyczcym Jerzego Buzka, ktry w przeciwiestwie do Janusza Palikota, ale rwnie Radosawa Sikorskiego jest
wyranie czowiekiem koncyliacji, dyskusji, raczej agodzenia sporw anieli ich zaostrzania.
Tweety Jerzego Buzka byy przede wszystkim kodowane jako komentujce, zawierajce opinie i do tego odnoszce si gwnie do jakich sukcesw/
osigni, a niemal wcale do poraek/niepowodze. Zaledwie kilka dotyczyo
konfrontacji/polemik (np. RT@JSaryuszWolski: Bylimy w szpitalu,rozmowy
z rannymi i brutalnie pobitymi,nie wpucili nas do 6 pod wizienn stra,przeraajca relacja ony i matki; 07.12.2013 r., godz. 10:40:12).
Jeli chodzi o tweety informacyjne, to w znacznej mierze byy one powicone wszelkim formom aktywnoci Buzka w mediach, na og byy za
retweetowane przez niego z kont danych mediw lub z oficjalnego konta
Platformy Obywatelskiej, na ktrym cytowano wypowiedzi byego przewodniczcego Parlamentu Europejskiego. Cze wpisw w tej kategorii dotyczya zaangaowania Buzka w sytuacj na Majdanie, np. RT@EPP_PL:
#Ukraina: #Ukraina: Wsplna delegacja @EPP z @JSaryuszWolski i @JerzyBuzek wybiera si do Kijowa w ten weekend http://epp.tw/1bjd74G #euromaidan (06.12.2013 r., godz. 13:00:57). Nie zabrako jednak rwnie takich
informacji: RT@PLinTokyo: Polscy uczniowie w wiatowej czowce http://
www.tokio.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_dwustronna/nauka_i_edukacja/polscy_uczniowie_w_swiatowej_czolowce#.UqA1vRsN1oo.twitter (05.12.2013
r., godz. 08:16:57).
Jeli chodzi o tweety-opinie powicone sukcesom/osigniciom, to
w znacznej mierze dotyczyy one podejmowanych przez Jerzego Buzka
dziaa na rzecz deeskalacji sytuacji na Ukrainie, np.: W szpitalu, w Kijowie, wspieramy rannych aktywistw Majdanu.Trzeba zapobiec rozwizaniom siowym na Ukrainie. @JSaryuszWolski (07.12.2013 r., godz. 09:44:16);
Dear #euromaidan, I am so happy I could be with you, this past weekend,
to support you in your European choice! http://www.youtube.com/watch?
v=qjtpkY6dyXs&feature=youtu.be (09.12.2013 r., godz. 09:14:08).
Warto wspomnie, e obok Sikorskiego to wanie Jerzy Buzek zamieszcza na swoim koncie najwicej tweetw w jzykach obcych, gwnie po
angielskim. Wrd jego wpisw zakwalifikowanych do subkategorii dopeniajcej (dodatkowej, w przypadku gdy wpis nie pasuje do adnej z pozostaych kategorii) znalaz si na przykad taki: Nelson Mandela. A symbol
of the fight for freedom,justice,democracy. You will always live in peoples
hearts, throughout the world (05.12.2013 r., godz. 22:17:03). Tego typu przekazw prno szuka u innych badanych politykw.
194
195
Tomasz Gackowski
Tomasz Gackowski
198
33
199
Tomasz Gackowski
jego ludzie dokonali tego aktu. W takim ukadzie wszelkie dziaania propagandowe napotykaj na szerokie spektrum dotychczas nieznanych ryzyk
i ogranicze. Rwnoczenie za internetowe platformy spoecznociowe staj si podatnym gruntem dla dziaa rnego rodzaju sub wywiadowczych i kontrwywiadowczych, w tym propagandowych oraz cyberterrorystycznych. Pytanie brzmi wic nastpujco: czy w badaniach nad Twitterem
jestemy w stanie zidentyfikowa okrelon zaleno midzy tym, jak kto
wierka, a tym, co czyni albo jakie dziaania innych osb wywouje? Empiryczne rozstrzygnicie tej kwestii przeniosoby wano pewnych kwestii z agendy medialnej, w tym wypadku wirtualnej, spoecznociowej, do
agendy politycznej (decyzyjnej) oraz byoby fenomenalnym potwierdzeniem wagi nowoczesnych form komunikowania, takich jak wanie Twitter. Badacze komunikacji z caego wiata podejmuj ju prby rozpoznania
ewentualnego wpywu treci zawartych na Twitterze na to, jak zachowuj
si na przykad rynki giedowe w krajach rozwinitych34. Wyniki tych analiz wydaj si obiecujce. Gdyby rozpocz tego typu badania rwnie z zakresu polityki, dyplomacji czy bezpieczestwa midzynarodowego (warto
pamita, e na Twitterze obecni s dzisiaj moni z caego wiata, szefowie
rnych agencji, instytucji, organw pastwowych i midzynarodowych,
przedstawiciele wadz politycznych i ekonomicznych itd.), to mona byoby
doj do zaskakujcych wnioskw w odniesieniu do potencjaw performatywnych (tzn. zmieniajcych otaczajc nas rzeczywisto polityczn,
ekonomiczn, kulturow i spoeczn, stwarzajcych nowy stan, nowe okolicznoci) okrelonych praktyk dyskursywnych w mediach spoecznociowych, ze szczeglnym uwzgldnieniem Twittera35. Nie mona zapomnie
o tym, e niemal w kadym miesicu badacze otrzymuj nowe pomoce do
automatycznego i pautomatycznego ledzenia tego, co dzieje si w przestrzeni mediw spoecznociowych. Warto wymieni istniejce ju rozwizania w tym zakresie, takie jak: Twittonomy, Twitalyzer, Sysomos, Hoot34
Np. B. Scheufele, A. Haas, H.-B. Brosius, Mirror or Molder? A Study of Media Coverage, Stock Prices, and Trading Volumes in Germany, Journal of Communication 2011, vol. 61, s. 48-70; P.C. Tetlock, Giving Content to Investor
Sentiment: The Role of Media in the Stock Market, The Journal of Finance 2007, vol. 62, nr 3, s. 11391168; M. Pagano, O. Randl, A.A. Rell, J. Zechner., What Makes Stock Exchanges Succeed? Evidence from Cross-listing Decisions,
European Economic Review 2001, nr 45, s. 770782; J.R. Brown, Z. Ivkovi, P.A. Smith, S. Weisbenner, Neighbors
Matter: Causal Community Effects and Stock Market Participation, The Journal of Finance 2008, vol. 63, nr 3,
s. 15091531; J. Bollen, H. Mao, X.-J. Zeng, Twitter Mood Predicts the Stock Market, Journal of Computational Science 2011, nr 2 (1), s. 18; Y. Bakos, The Emerging Role of Electronic Marketplaces on the Internet, Magazine Communications of the ACM 1998, vol. 41, iss. 8, s. 3542; M. De Choudhury, H. Sundaram, A. John, D.D. Seligmann,
Can Blog Communication Dynamics be Correlated with Stock Market Activity, Proceedings of the Nineteenth ACM
Conference on Hypertext and Hypermedia, New York 2008, s. 5560.
35
Por. A. Brock, From the Blackhand Side: Twitter as a Cultural Conversation, Journal of Broadcasting & Electronic Media 2012, vol. 56, iss. 4, s. 529549.
200
Zesp badawczy SoTrendera pracuje wanie nad raportem pt. Twitter trends, http://blog.sotrender.com/
pl/2014/07/twitter-trends/ (odczyt: 18.07.2013).
37
R. Poynter, The Handbook of Online and Social Media Research: Tools and Techniques for Market Researchers,
Chichester 2010, http://www.owlasylum.net/owl_underground/handbook_of_social_media_research.pdf (odczyt:
19.07.2013).
38
W tym kontekcie trzeba wspomnie kanoniczne pozycje dla wszelkich rozwaa nad specyfik i oryginalnoci
nowych mediw social media: L. Manovich, The Language of New Media, Cambridge 2002 (wyd. polskie: Jzyk
nowych mediw, tum. P. Cypryaski, Warszawa 2006); M. Lister i in., New Media: A Critical Introduction, LondonNew York 2003 (wyd. polskie: Nowe media. Wprowadzenie, tum. M. Lorek, A. Sadza, K. Sawicka, Krakw
2009); Handbook of New Media: Social Shaping and Consequences of ICTs, pod red. L.A. Lievrouw, S. Livingstone,
London 2006 (warto porwna z: L.A. Lievrouw, Alternative and Activist New Media: Digital Media and Society
Series, Cambridge 2011; wyd. polskie: Media alternatywne i zaangaowane spoecznie, tum. M. Klimowicz, Warszawa 2012; P. Levinson, New New Media, London 2009 (Nowe nowe media, tum. M. Zawadzka, Warszawa 2010);
E. Siapera E., Understanding New Media, London 2012. Nie mona zapomnie oczywicie o wysoko punktowanym
czasopimie branowym z listy filadelfisjkiej: New Media and Society.
39
Zob. P. Levinson, The Long Story about the Short Medium: Twitter as a Communication Medium in Historical,
Present, and Future Context, Journal of Communication Research 2011, vol. 48, s. 728. W ostatnich latach ukazao
si wiele prac powiconych Twitterowi, pochodzcych z rnych dyscyplin naukowych, np.: W.J. Grant, B. Moon,
J. Busby Grant, Digital Dialogue? Australian Politicians Use of the Social Network Tool Twitter, Australian Journal
of Political Science 2010, vol. 45, iss. 4, s. 579604; N.S. Terblanche, You Cannot Run or Hide from Social Media Ask
a Politician, Journal of Public Affairs 2011, vol. 11, iss. 3, s. 156167; N. Jackson, D. Lilleker, Microblogging, Constituency Service and Impression Management: UK MPs and the Use of Twitter, The Journal of Legislative Studies
2011, vol. 17, iss. 1, s. 86105; E.J. Lee, S.Y. Shin, Are They Talking to Me? Cognitive and Affective Effects of Interactivity in Politicians Twitter Communication, Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking 2012, vol. 15 (10),
s. 515520; D.S. Lassen, A.R. Brown, Twitter: The Electoral Connection?, Social Science Computer Review 2011, vol.
201
Tomasz Gackowski
Twitter ma kilka niepodwaalnych zalet. Po pierwsze, szybko komunikacji. Zanim portale i serwisy internetowe (nie wspominajc o tzw. starych
mediach prasie, radiu, telewizji) zaczn hucze o jakiej katastrofie, wydarzeniu, decyzji monych tego wiata albo wypadku popularnego aktora,
wiadomoci t prawdopodobnie yj ju uytkownicy Twittera. Wynika
to z atwoci w korzystaniu z tej platformy (surowo poczona z gracj,
schludnym wygldem kokpitu), jej przyjaznoci (usability intuicyjno
interfejsu kady internauta po chwili wie co i jak oraz z kim), ale
rwnie z braku rozbuchanych, czasem trudnych w odbiorze ozdobnikw
graficznych, wyduajcych tylko czas logowania si na konto i adowania
odson (tj. na Facebooku). To wszystko sprawia, e uytkownicy wol uywa nieustannie wierkajcej platformy ni jakiegokolwiek innego spniajacego si medium. Warto take pamita, e wierka moe kady.
Twitter nie jest ani instytucjonalny, ani alternatywny jest dla wszystkich.
To medium czasu teraniejszego nie tego, co byo, ani nawet nie tego, co
bdzie tylko tego, co dzieje si w tej chwili. Jest stetoskopem rzeczywistoci nie tylko wirtualnej, ale przede wszystkim realnej.
Po drugie, bezporednio komunikacji i pena interaktywno tylko ja
i moi adresaci. Setki, tysice, a nawet miliony jak w przypadku konta Baracka Obamy obserwujcych nas, podajcych za nami, ktrzy z jakich
wzgldw chc wiedzie to, co wiemy my, chc by na bieco. Ten system
sprawia, e Twitter ma w sobie zakodowan organiczn atwo budowania
wsplnot zbiorowoci znajomych, ktrych cz przede wszystkim informacje i pogldy, a wic to, co kto ma do powiedzenia, do jakich informacji
ma dostp. To zupenie inna logika dziaania ni w przypadku Facebooka,
ktry sta sie medium filozofii ycia, autoprezentacji, samokreacji. Na FB
wane jest to, kim jeste (jaki jeste), co lubisz, jak wygldasz, kogo znasz.
Na Twitterze przeciwnie: jeste wart tyle, ile twoje ostatnie tweety jak
bardzo twoje konto zasobne jest w ciekaw tre (interesujce wiadomoci,
opinie, dostrzeone zjawiska). Tylko to si liczy, na tym bowiem buduje si
opiniotwrczo twitterowiczw. Lider na Twitterze to kto majcy najwicej followersw, a wic tych, ktrzy obserwuj jego konto. Na pocztek
wystarczy znane nazwisko, pniej jednak potrzebne s wiadomoci tweety ktre decyduj o popularnoci, dodaj co do tego fenomenalnego
dyskursu zagregowanych informacji i opinii o tym, co dzieje si tu i teraz.
Po trzecie, konkretno (skrtowo). Twitter to nie miejsce na prowadzenie rozwlekych dysput. Tu nie umieszcza si elaboratw, wypowiedzi
29, nr 4, s. 419436; J. Golbeck, J.M. Grimes, A. Rogers, Twitter Use by the US Congress, Journal of the American Society
for Information Science and Technology 2010, vol. 61, iss. 8, s. 16121621; A. Bruns, J. Burgess, #Ausvotes: How Twitter
Covered the 2010 Australian Federal Election, Communication, Politics & Culture 2011, vol. 44, iss. 2, s. 3756.
202
Zob. A.N. Ahmad, Is Twitter a Useful Tool for Journalists?, Journal of Media Practice 2010, vol. 11, iss. 2,
s. 145155 oraz P. Farhi, The Twitter Explosion, American Journalism Review 2009, vol. 31, nr 3, s. 2631.
203
Tomasz Gackowski
A.O. Larsson, Tweeting the Viewer Use of Twitter in a Talk Show Context, Journal of Broadcasting & Electronic Media 2013, vol. 57 (2), s. 135152.
42
Podzia na aktywnych i pasywnych dystrybutorw treci (ang. active & passive distributors) oraz na dzielcych
204
Bibliografia
Ahmad A.N., Is Twitter a Useful Tool for Journalists?, Journal of Media
Practice 2010, vol. 11, iss. 2.
Bakos Y., The Emerging Role of Electronic Marketplaces on the Internet,
Magazine Communications of the ACM 1998, vol. 41, iss. 8.
Bollen J., Mao H., Zeng X.-J., Twitter Mood Predicts the Stock Market, Journal of Computational Science 2011, nr 2 (1).
Brock A., From the Blackhand Side: Twitter as a Cultural Conversation,
Journal of Broadcasting & Electronic Media 2012, vol. 56, iss. 4.
Brown J.R., Ivkovi Z., Smith P.A., Weisbenner S., Neighbors Matter: Causal
Community Effects and Stock Market Participation, The Journal of Finance
2008, vol. 63, nr 3.
si kontentem (tzw. sharowcw) oraz wytwarzajcych go (tzw. kreatorw), ktrych jest naprawd niewielu (ang.
content sharing & content creation). Zob. http://www.slideshare.net/duckofdoom/welcometosocialentertainmentannualreport2011110112041518phpapp0 (odczyt: 18.07.2013); zob. take http://readwrite.com/2011/01/31/social_entertainment_making_us_passive (odczyt: 18.07.2013).
205
Tomasz Gackowski
Bruns A., Burgess J., #Ausvotes: How Twitter Covered the 2010 Australian
Federal Election, Communication, Politics & Culture 2011, vol. 44, iss. 2.
De Choudhury M., Sundaram H., John A., Seligmann D.D., Can Blog Communication Dynamics be Correlated with Stock Market Activity, Proceedings of the Nineteenth ACM Conference on Hypertext and Hypermedia,
New York 2008.
Farhi P., The Twitter Explosion, American Journalism Review 2009, vol. 31, nr 3.
Gackowski T., Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution in Political
Communication. Reconnaissance Research, e-Politikon 2014, iss. 9.
Golbeck J., Grimes J.M., Rogers A., Twitter Use by the US Congress, Journal
of the American Society for Information Science and Technology 2010,
vol. 61, iss. 8.
Grant W.J., Moon B., Busby Grant J., Digital Dialogue? Australian Politicians Use of the Social Network Tool Twitter, Australian Journal of Political Science 2010, vol. 45, iss. 4.
Greenwood D.N., Fame, Facebook, and Twitter: How Attitudes About Fame
Predict Frequency and Nature of Social Media Use, Psychology of Popular Media Culture 2013, vol. 2 (4).
Handbook of New Media: Social Shaping and Consequences of ICTs, pod
red. L.A. Lievrouw, S. Livingstone, London 2006.
Jackson N., Lilleker D., Microblogging, Constituency Service and Impression
Management: UK MPs and the Use of Twitter, The Journal of Legislative
Studies 2011, vol. 17, iss. 1.
Karnowski M., Mistewicz E., Anatomia wadzy, Warszawa 2010.
Larsson A.O., Tweeting the Viewer Use of Twitter in a Talk Show Context,
Journal of Broadcasting & Electronic Media 2013, vol. 57 (2).
Lassen D.S., Brown A.R., Twitter: The Electoral Connection?, Social Science
Computer Review 2011, vol. 29, nr 4.
Lee E.J., Shin S.Y., Are They Talking to Me? Cognitive and Affective Effects
of Interactivity in Politicians Twitter Communication, Cyberpsychology,
Behavior, and Social Networking 2012, vol. 15 (10).
Levinson P., New New Media, London 2009.
Levinson P., Nowe nowe media, tum. M. Zawadzka, Warszawa 2010.
Levinson P., The Long Story about the Short Medium: Twitter as a Communication Medium in Historical, Present, and Future Context, Journal of
Communication Research 2011, vol. 48.
Lievrouw L.A., Alternative and Activist New Media: Digital Media and Society Series, Cambridge 2011.
Lievrouw L.A., Media alternatywne i zaangaowane spoecznie, tum. M. Klimowicz, Warszawa 2012.
206
Tomasz Gackowski
Poynter R., The Handbook of Online and Social Media Research: Tools and
Techniques for Market Researchers, Chichester 2010, http://www.owlasylum.net/owl_underground/handbook_of_social_media_research.pdf.
SUMMARY
The chapter refers to the worlds largest microblogging platform Twitter.
com and how it is used by Polish politicians. The author, in his reflections
on the contemporary political communication, indicates changes that are undergoing right now in the social communication. He characterizes the specific
nature of Twitter and tries to identify the source of its popularity. In the
empirical part of the text, the author presents another parts of results of a research project dedicated to the activity of Polish politicians on Twitter (first
results were presented here: T. Gackowski, Top 10 Polish Politicians on Twitter A Revolution in Political Communication. Reconnaissance Research,
e-Politikon, iss. 9, 2014, pp. 132164).
The author qualified to the analysis ten Twitter profiles of Polish politicians
who had the largest number of followers on 24 December 2013 (In the case of
content analysis of political communication on Twitter it was set the following time ranges 29th November30th December 2013). The author, through
the presentation of empirical results, considers methodological aspects of the
analysis of politicians activity on Twitter. Furthermore, he proposes certain
criteria of research techniques for the analysis of political communication
in social media and stresses the need for research in virtual space, because
according to the author it profoundly affects the thinking and perception
of contemporary politicians about their role in the public sphere and even
much more.
208