Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

Temat: Zprojektowa wa z osadzeniem dwch k zbatych

Dane projektowe:
a= 30 mm
b= 150 mm
c= 50 mm
r1= 100 mm
r2= 125 mm
P1= 5000 N
P1r= 1820 N
P1w= 600 N
P2= 4000 N
P2r= 1450 N
P2w= 0
1. Schemat obliczeniowy wau
z
R

az

z
bz

C
A

x
F

Rys. 1. Punkty przyoenia si w paszczynie X Z

1. Obliczenie reakcji Raz i Rbz w paszczynie X Z korzystajc

z ukadu rwnowagi statyki:
n

F (z) R
i

i 1

az

Fr Rbz 0

M ( A) F a R
a 180[ mm]
Fr 1977,7[ N ]

i 1

Rbz

bz

( a b) 0

F a
1977,7 [ N ] 0,18[ m]
r

( a b)
0,46[m]

Rbz =
773,88[N]

Rbz 773,88[ N ]
Raz Fr Rbz

Raz 1977,7 773,88

Raz 1203,81[ N ]

Raz =
1203,8[N]

\ Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

2. Ustalenie punktw przyoenia, kierunkw podparcia i

wartoci si obciajcych wa w paszczynie X Y.
y
R

ay

z
by

C
A

x
F

Rys.2. Punkty przyoenia si w paszczynie X Y

n

F ( y) R
i

i 1

ay

M ( A) F
i 1

FO Rby 0

a Rby (a b) 0

FO a
6086,76[ N ] 0,18[m]

( a b)
0,46[m]
2381,77[ N ]

Rby
Rby

a = 180[mm]
F0 = 6086,76
[N]

Ray FO Rby

Ray 6086,76 [ N ] 2381,77[ N ]

Rby=2381,77[
N]

Ray 3704,98[ N ]

3. Obliczenie wypadkowych Reakcji Ra, Rb w podporachA i B

Ra

Ra

2
2
Raz
Ray

(1203,8[ N ]) 2 (3704,98[ N ]) 2

Ray=3704,98[
N]

Ra 3895,64[ N ]
Rb

Rb

2
Rbz2 Rby

(773,88[ N ]) 2 ( 2381,77[ N ]) 2

Rb 2504,33[ N ]

Raz 1203,8[ N ]

4. Obliczenie momentw gncych w charakterystycznych

punktach wau i przedstawienie wykresu momentw
gncych Mgz w paszczynie X Z na wykresie (rys.3b)

Ra
=3895,64[N]

Ray 3704,98[ N ]
Rbz 773,88[ N ]

4.1.

Rby 2381,77[ N ]

Obliczenie momentu gncego w przedziale I dla 0<x1<a

M gI ( X Z ) ( x) Raz x1

M gA( x1 0 ) 0
M gC ( x1 a ) Raz a 1203,8[ N ] 0,18[ N ]

Rb
=2504,33[N]

M gC ( x1 a ) 216,68[ Nm]
a 180[mm]
Raz 1203,8[ N ]

M gA( x1 0 ) 0

M gC ( x1 a )
216,68[ Nm]

Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

4.2.

Obliczenie momentu gncego w przedziale II 0<x2<b

M gII ( X Z ) ( x ) Rbz x 2

M gB ( x2 0 ) 0

M gB ( x2 0 ) 0

M gC ( x2 b ) Rbz b 773,88[ N ] 0,28[m]

b = 280 [mm]
Rbz =
773,88[N]

M gC ( x2 b ) 216,68[ Nm]
4.3.

Sporzdzenie wykresu momentw gncych (rys.3b).

M gC ( x2 b )
216,68[ Nm]

5. Obliczenie momentw gncych w charakterystycznych

punktach wau i przedstawienie wykresu momentw
gncych Mgz w paszczynie X Y na wykresie (rys.3c).
Obliczenie momentu gncego w przedziale I dla 0<x1<a
5.1.
M gII ( X Y ) ( x ) Ray x1

M gA ( x1 0 ) 0
M gC ( x1 a ) Ray a 3704,98[ N ] 0,18[ m]

M gC ( x1 a ) 666,89[ Nm]
5.2.

a = 180[mm]
Ray=3704,98[
N]

Obliczenie momentu gncego w przedziale II 0<x2<b

M gC ( x2 b ) Rby b 2381,77[ N ] 0,28[m]

M gC ( x2 b ) 666,89[ Nm]

b = 280[mm]
Rby=2381,77[
N]

M gB ( x2 0 ) 0

M gII ( X Y ) ( x ) Rby x2

M gB ( x2 0 ) 0

5.3.

M gA( x1 0 ) 0

M gC ( x1 a )
666,89[ Nm]

Sporzdzenie wykresu momentw gncych (rys.3c).

6. Obliczenie momentw wypadkowych w

charakterystycznych punktach i przedstawienie ich na
wykresie (rys.3d).
M gA 0
M gC
M gC

2
gC ( X Z )

216,68[ Nm] 2

M gC ( x2 b ) 666,89[
M gA 0

2
gC ( X Y )

666,89[ Nm ]

M gC 701,20[ Nm]
M gB 0

M gB 0

M gC 701,20[ Nm]

Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

7. Obliczenie momentu skrcajcego przenoszonego przez

wa i przedstawienie go na wykresie (rys.3e).
F0 = 6086,76
[N]
dp = 100[mm]

M s FO

dp
2

6086,76[ N ] 0,05[ m]

M s 304,33[ Nm]

M s 304,33[ Nm]

8. Obliczenie momentw gncych zastpczych w

charakterystycznych punktach wau.
Obliczenie naprenia dopuszczalnego na zginanie
8.1.
obustronne i skrcanie jednostronne.
Dobr granicy wytrzymaoci na rozciganie Rm z PN8.1.1.
72/H-84020
Dla stali 35 Rm = 530 [Mpa]
8.1.2.

Rm=530 [Mpa]

Obliczenie wytrzymaoci zmczeniowej Zgo z

zalenoci:
Z go 0,42 Rm 0,42 530[ MPa]

Z go 222,6[ MPa ]

Z go 222,6[ MPa]

Rm=530 [Mpa]

8.1.3.

Obliczenie wytrzymaoci zmczeniowej Zsj z

zalenoci:
Z sj 0,45 Rm 0,45 530[ MPa ]
Z sj 238,5[ MPa]

8.1.4.

Przyjcie wspczynnika bezpieczestwa dla

wytrzymaoci zmczeniowej xZ
Przyjto wspczynnik xZ = 3,5 (xZ = 3,54)

8.1.5.

Z go
xZ

222,6[ MPa]
3,5

k go 63,6[ MPa ]
Z go 222.6[ MPa]

xZ = 3,5

xZ = 3,5

Obliczenie naprenia dopuszczalnego na zginanie kgo.

k go

8.1.6.

Z sj 238,5[ MPa]

Obliczenie naprenia dopuszczalnego na skrcanie

jednostronne.
k sj

Z sj
xZ

k go 63,6[ MPa]

238,5[ MPa]
3,5

k sj 68,1[ MPa]
k sj 68,1[ MPa]
Z sj 238,5[ MPa ]

xZ = 3,5
Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

k go 63,6[ MPa]

8.2.

Wyznaczenie wspczynnika

k sj 68,1[ MPa ]

8.3.

k go

63,6[ MPa ]
68,1[ MPa]

2 k sj
0,47

0,47

Obliczenie momentw zredukowanych w

charakterystycznych punktach i przedstawienie ich na
wykresie (rys. 3f):
Mz

0,47
M s 304,33[ Nm ]

M zA

M g2 ( M s ) 2

0 ( 304,33[ Nm]) 2

M zA 143,03[ Nm]
M gC 701,20[ Nm]

M zCL

M zCL

M zA 143,03[ Nm]

( M gC ) 2 ( M s ) 2

(701,20[ Nm]) 2 (0,47 304,33[ Nm]) 2

M zCL 715,63[ Nm]

M zCP 701,20[ Nm]

M zB 0

M zCL 715,63[ Nm]

M zCP 701,20[ Nm]

M zB 0

9. Obliczenie rednic teoretycznych wau w charakterystycznych punktach i przedstawienie ich na wykresie (rys. 3g).
d
k go 63,6[ MPa ]

M zA 143,03[ Nm]

dA

d CL
M zCL 715,63[ Nm]

M zCP 701,20[ Nm]

d CP

32 M Z
k go

32 143,03[ Nm]
0,028405[m] 28,405[ mm]
6 N
63,6 10
m2
3

32 715,63[ Nm]
0,04858[m] 48,58[mm]
6 N
63,6 10
m2

32 701,20[ Nm]
0,04825[m] 48,25[mm]
6 N
63,6 10
m2

d A 28,405[mm]

d CL 48,58[mm]

d CP 48,25[ mm]

dB 0
dB 0

M zB 0

Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

Rys. 3. Wykresy momentw i rednic teoretycznych

Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

d cl 48,58[mm]

10.Obliczenie poczenia wpustowego pod koem zbatym

10.1.

Wyznaczenie rednicy wau pod wpust pod koem

zbatym
rednice wau pod wpust wyznacza si uwzgldniajc
osabienie wau wpustem z zalenoci:
d 1 1,1 d cl 1,1 48,58 [ mm] 53,438 [ mm]

przyjto rednic wau pod wpustem d1= 55 [mm]

10.2.

d 1 55[mm]

Dobr wymiarw wpustu z PN-70/M-85005

Z PN-70/M-85005 dobrano wymiary wpustu
bxh = 16x10 [mm]

10.3.

10.4.

Wyznaczenie naciskw dopuszczalnych dla elementu

sabszego.
W projekcie koo zbate i wa zostay wykonane z
tego samego materiau (stal 35). Naprenie
dopuszczalne na naciski powierzchniowe przyjmuje
si w granicach (70 90) MPa dla pary wpust
wykonany z Stali 40 lub Stali 45 lub staliwo w
zalenoci od jakoci materiau elementu sabszego
(czopa lub piasty).
Przyjto pdop = 75 MPa dla stali Stali 35.
Obliczenie siy stycznej przenoszonej przez wpust:
F

d 55[ mm]

M s 304,33[ Nm]
10.5.

pdop = 75 Mpa

2Ms
2 304,33[ Nm]

11066,54[ N ]
d
55 10 3 [m]

Obliczenie czynnej dugoci wpustu l0

F =11066,54[N]

F
p dop
A
h
A lo
2
2F
l0
h p dop
2 11066,54[ N ]
l0
0,02951[ m] 29,51[ mm]
10 10 3[ m] 75[ MPa ]
l O 29,51[ mm]

Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

10.6.

10.7.

Dobr znormalizowanej dugoci wpustu

Rzeczywista dugo wpustu powikszona o
szeroko b wynikajc z promieni zaokrgle
wyniesie 44,7 [mm]
Z PN-70/M-85005 l1 = 45 [mm]

l1 45[ mm] ]

Dobr dugoci czopa wau pod koo zbate.

Dugo czopa powinna by mniejsza od dugoci
piasty przy czym odlego od odsadzenia i kolejnego
skoku wau powinna by wiksza od b/2.
Przyjto odlego od odsadzenia a1 = 10 [mm],
odlego od kolejnego skoku rednic wau a2 rwnie
10 [mm]. Std cakowita dugo czopa
t1 65[ mm]
t1 = l1 +a1 +a2 =65 [mm].

10.8.

Dobr rednicy odsadzenia

rednic odsadzenia dobieramy z zalenoci D/d< 1,2
rednica ta powinna by z kolei wiksza od rednicy
czopa o 15% std d2 = 1,15 * d1 = 1,15 * 55 [mm] =
d 2 65[mm]
63,25 [mm]. Przyjto d2 = 65 [mm].

d 1 55[mm]

10.9.

Dobr szerokoci odsadzenia t2

Szeroko odsadzenia t3 przyjmuje si w zalenoci
od ukadu pozostaych czci wau wynikajcych z
rozmieszczenia oysk nie mniejsz jednak ni 0,1 *
d2
Przyjto t2 = 10 [mm].

10.10.

Dobr szerokoci piasty koa zbatego.

Szeroko piasty koa zbatego powinna by wiksza
od szerokoci czopa ze wzgldu na jego podparcie za
pomoc tulei redukcyjnej.
Przyjto szeroko piasty tp = 70 [mm]
tp = 70 [mm]

Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

11. Obliczenie poczenia wpustowego pod sprzgo

11.1.

Wyznaczenie rednicy wau pod wpust pod sprzgem

rednice wau pod wpust wyznacza si uwzgldniajc
osabienie wau wpustem z zalenoci:
d 3 1,1 d A 1,1 28,3[mm] 31,13[ mm]

11.2.

przyjto rednic wau pod wpustem d3= 35 [mm]

zgodnie z szeregu czopw walcowych zgodnie z PN- d3= 35[mm]
89/M-85000
Dobr wymiarw wpustu z PN-70/M-85005
Z PN-70/M-85005 dobrano wymiary wpustu
bxh = 10x8 [mm]

11.3.

11.4.

Wyznaczenie naciskw dopuszczalnych dla elementu

sabszego (tarcza sprzga stal 35).
W projekcie tarcza sprzga i wa zostay wykonane z
tego samego materiau (stal 35). Naprenie
dopuszczalne na naciski powierzchniowe przyjmuje
si w granicach
(70 90) MPa dla pary wpust wykonany z Stali 40
lub Stali 45 stal lub staliwo w zalenoci od jakoci
materiau elementu sabszego (czopa lub piasty).
Przyjto pdop = 75 MPa dla stali 35.
Obliczenie siy stycznej przenoszonej przez wpust:
F

11.5.

M s 304,33[ Nm]

pdop = 75 Mpa

2 M s 2 304,33[ Nm]

17390,28[ N ]
d3
35 10 3 [m]

Obliczenie czynnej dugoci wpustu l0

F =17390,28[N]

F
p dop
A
h
A lo
2
2F
l0
h p dop
2 17390,28 [ N ]
l0
0,0579 [ m] 57,9 [ mm]
8 10 3 [ m] 75 [ MPa ]

l0=57,9[mm]
Dane

Obliczenia i rysunki
11.6.

Dobr znormalizowanej dugoci wpustu

Wyniki

11.7.

Rzeczywista dugo wpustu powikszona o

szeroko b wynikajc z promieni zaokrgle
wyniesie 66,4 [mm]
Z PN-70/M-85005 l2 = 70 [mm
Dobr dugoci czopa wau pod koo sprzgo

11.8.

W przypadku czopw kocowych na ktre zostaje

zaoona tarcza sprzga dugo czopa dobiera si z
PN-89/M-85000.
Dla rednicy d3 = 35 [mm] dugo czopw odmiany
dugiej t3 = 70 [mm] co jest niewystarczajce z uwagi
na konieczno zachowania odlegoci midzy
wpustem a nastpnym skokiem rednicy i kocem
wau.
W takim przypadku naley przyj najblisz wiksz
dugo czopa zwikszajc przy tym rednic czopa
do 40 [mm] zgodnie z PN-89/M-85000. Dla tej
rednicy dobrano nowy wpust o wymiarach bxh =
10x8 [mm] i wykonano na nowo obliczenie wpustu.
Obliczenie siy stycznej przenoszonej przez wpust:
F

M s 304,33[ Nm]14.9

F
=17390,28[N]

Dane

l2 = 70 [mm]

2Ms
2 304,33[ Nm]

15216,5[ N ]
d
40 10 3 [ m]

Obliczenie czynnej dugoci wpustu l0

F = 15216,5[N]

F
p dop
A
h
A lo
2
2F
l0
h p dop
2 17390,28 [ N ]
l0
0,0579 [ m] 57,9 [ mm]
8 10 3 [ m] 75 [ MPa ]
11.9.

Dobr znormalizowanej dugoci wpustu

l0=57,9[mm]
Rzeczywista dugo wpustu powikszona o
szeroko b wynikajc z promieni zaokrgle
wyniesie 59,4 [mm]
Z PN-70/M-85005 l2 = 65 [mm]
Uwzgldniajc odlegoci rowka wpustowego od
l2 = 65 [mm]
koca wau i od nastpnego skoku rednicy co
najmniej b/2
a3 = a4 = 5 [mm] dobrano dugo czopa t3 = 80 [mm]
zgodnie z PN-89/M-85000 czopy dugie.
t3 = 80[mm]

Obliczenia i rysunki

Wyniki

12.Dobr oysk tocznych

W praktyce dobiera si dwa takie same oyska dlatego
oysko obliczamy w tej podporze gdzie jest wiksza
reakcja.
rednice wau pod oyskiem dobrano d4 = 45 [mm]
Dane dodatkowe:
dana trwao oyska Lh = 24000 [h]
Prdko obrotowa n = 1200 [obr/min]
Maksymalna temperatura pracy oyska t = 120 [C]
12.1.

Obliczenie wspczynnika prdkoci obrotowej

33
n

1
3 0,3028

Obliczenie wspczynnika trwaoci

fh 3

12.1.3.

t = 120[C]

fh
Ra
ft ft

fn
12.1.2.

n 1200[obr / min]

Obliczenie nonoci ruchowej oyska

C

12.1.1.

Lh = 24000 [h]

Lh
3,634
500

Dobr wspczynnika temperatury

Dla t< 150 [C] ft = 1

Ra = 3900[N]

C Ra

fh
3,634
3900 [ N ]
46805,15 [ N ]
ft fn
0,3028

Z PN-85/M-86100 dobierano oyska kulkowe zwyke

6309 o nonoci ruchowej 53000 [N] dla ktrego:

D = 100 [mm]
B = 25 [mm]
r = 1,5 [mm]
da = 52 [mm]
Da = 81 [mm]
Dane

Obliczenia i rysunki

Wyniki

13.Dugo i rednica stopnia wau pod oysko i tulej

t4 = a + B/2 +2 t1/2 = 142 [mm]
Przyjto dugo stopnia wau t4 = 145 [mm]

t4=145[mm]

14.Wyznaczenie rednicy i dugoci stopnia wau pod

piercie uszczelniajcy
l 480[mm]
l 2 65[ mm]

Dobrano rednic wau d5 = 40 [mm]

Dugo stopnia wau
t5 l

t5=75[mm]

l
B
t 6 t 2 t1 t 4 2 75[mm]
2
2

Przyjto t5 = 75 [mm]
15.Wyznaczenie rednicy wau i dugoci stopnia z
prawej strony koa
rednic wau przyjto tak sam jak pod koem
zbatym d6 = 55 [mm]
Dugo stopnia wau
t6 b

t1
B
t 3 135[mm]
2
2

t6=135[mm]

Przyjto t6 = 135 [mm]

16.Wyznaczenie rednicy i dugoci kocowego stopnia
wau (pod oyskiem w podporze B)
rednica pod oyskiem w podporze B jest taka sama jak
w podporze A d7 = 45 [mm].
Dugo stopnia kocowego wau t7
t 7 B 3[mm] 28 [ mm]

17.Dobr piercienia gumowego uszczelniajcego z lewej

strony wau
Dla d5 = 42 [mm]

t7=28[mm]