Lista 1 - Logika

1. Kade z poniszych twierdze wyra w postaci p = q. Wska zaoenie i tez twierdzenia.

A. W trjkcie prostoktnym suma kwadratw przyprostoktnych jest rwna kwadratowi
przeciwprostoktnej.
B. Dla wykadnika naturalnego n 3 rwnanie xn + y n = z n nie ma rozwiza w liczbach
cakowitych dodatnich.
C. Istnieje nieskoczenie wiele liczb pierwszych.
Uwaga: Czasem twierdzenie w postaci p = q jest duo mniej czytelne.
2. Rozwamy zdanie: Jeeli 12 dzieli jak liczb, to take 3 dzieli t liczb.
a) Poka, ze wynikanie odwrotne nie jest prawdziwe.
b) Czy podzielno przez 12 jest warunkiem koniecznym podzielnoci przez 3?
c) Czy podzielno przez 3 jest warunkiem koniecznym podzielnosci przez 12?
d) Czy podzielno przez 12 jest warunkiem dostatecznym podzielnoci przez 3?
e) Podaj warunek konieczny i dostateczny podzielnoci przez 3.
3. Rozwamy zdania: p - dostaem co najmniej czwrk, q - dostaem mniej niz trjk, r - nie
dostaem jedynki. Przyjmujc, e nie ma ocen powkowych wyra moliwie prosto zdania:
a) negacj r; b) negacj p; c) koniunkcj q i r; d) alternatyw p oraz q; e) negacj alternatywy
zda p oraz q; f) koniunkcj negacji p i negacji q.
4. Jedna strona kadej z kart pokazuje kolor (czerwony albo niebieski), druga figur (kko
albo trjkt). Na stole le cztery karty: pierwsza z nich jest niebieska, druga czerwona,
trzecia ma kko, czwarta trjkt. Placek twierdzi, e karty niebieskie maj na odwrocie
kko. Ktre karty trzeba odwrci, aby sprawdzi, czy ma racj.
5. Zamy, e gdy Jacek chrapie, to Agatka ni. Czy wynika std, e:
a) Gdy Jacek nie chrapie, to Agatka nie ni.
b) Gdy Agatka ni, to Jacek chrapie.
c) Gdy Agatka nie ni, to Jacek nie chrapie.
d) Jacek nie chrapie lub Agatka ni.
6. Ktre z poniszych rwnowanoci s prawdziwe?
a) n jest wielokrotnoci 5 5 jest dzielnikiem n;
b) a < b b > a
c) A jest o 100% szybszy od B B jest o 100% wolniejszy od A.

7. Udowodnij, e istniej
a, b takie, e ab wymierna.
liczby niewymierne
Wsk.: Rozwa a = b = 2. Jeeli ab jest wymierna, to koniec dowodu. A jeli niewymierna?
8. Dokocz poniszy dowd niewprost:
Zamy, e liczb pierwszych jest skoczenie wiele. Niech p1 , p2 , . . . , pk bd wszystkimi
liczbami pierwszymi. Rozwamy liczb N = p1 p2 . . . pk + 1. Wwczas . . .
Jakie twierdzenie udowodnie?

Lista 2 - Granica
1. Oblicz granice cigw:
a) an = (n + 3)(2n + 1);

e) en = n2 + 1 n;

n2 + 1
;
n3 + n + 1

f) fn = n2 + n n

3n + 4 n
;
5n
sin n
g) gn =
;
n

b) bn =

c) cn =

1 + 2 + ... + n
;
n

h) hn = n 2n + 3n .
d) dn =

2. Znajd granice niewaciwe, o ile istniej.

a) an = (n2 + 1)/(n + 1);

b) bn = 1000n2 n3 ;

c) cn = 3n 2n ;

d) dn = 3n (2)n .

3. Jeeli dla dodatnich funkcji f , g

lim

f (n)
= a,
g(n)

gdzie 0 < a < , to mwimy, e f , g s tego samego rzdu; jeeli a = 1 mwimy, e s

asymptotycznie rwne.
2
a) Poka, e 1 + 2 +

. . . + n jest rzdu n .
n
b) Dla jakiego a k jest asymptotycznie rwne ank ?
4. O dodatniej funkcji f mwimy, e jest "O due od g (symb. f = O(g)), jeeli dla
dostatecznie duych n zachodzi nierwno g(n) cg(n), gdzie c staa. Uzasadnij, e:
a) 100n = O(n2 );

b) n2 = O(2n );

5. Oblicz granice cigw:


n

2n
n
an = 1 + n1
; b) bn = n+1
;

c)* n100 = O(2n ).

c) cn =

2n+1 n
;
2n

d) dn = 1

2
1 n
.
n

6. Oblicz granice funkcji:

x2 1
1+x 1x
1 + x3
sin x
b) lim
; c) lim
; d) lim
; e) lim
.
3
x x
x 1 x
x1
x0
2x
x1
7. Znajd obie granice jednostronne (waciwe bd niewaciwe) we wskazanym punkcie:
x3 1
a) lim 2
;
x1 x 1

a) y = (x 1)/|x 1| w punkcie 1;

b) y = (sgn x)/x; w zerze;

c) y = (bxcx)/x w zerze.

8. Znajd asymptoty funkcji:

x3
x3 + 8
1 + x2
a) y = 2
; b) y = 2
c)
y
=
.
x 1
(x 4)2
x
9. Dla podanej funkcji wska punkty niecigoci (o ile istniej) i okrel ich rodzaj:
( 2
 1

1
x 1
,
gdy
x
=
6
1;
cos
gdy
x
>
0;
x1
x
x1 , gdy x 6= 1;
c) y =
a) y =
b) y =
0 x<0;
0 w p.p.;
2 w p.p.;

10. Niech Pn oznacza pole n-kta foremnego wpisanego w okrg o promieniu 1, Ln obwd
tego wielokta.
a) Znajd granice obu cigw,
b) Wywnioskuj std granic cigu an = n sin(2/n).
c) Znajd lim (sin x)/x wiedzc, e ta granica istnieje.
x0

11. Rozwamy cig a0 = 1,

an+1 =

an +

2
an

.
2
a) Wiedzc, e cig ten jest zbieny, znajd jego granic. Oblicz kilka pocztkowych wyrazw
i porwnaj z wynikiem dokadnym.

b) Podaj analogiczny cig o granicy: a) 3; b) 3 2.

2
12. Obliczajc odpowiedni
granic
poka,
e
dla
a
>
0

a + r a + r/2a. Korzystajc z
tego wzoru poka, e: a) 10 19/6; b) 15 31/8; c) 2 99/70.

Lista 3 - Waniejsze funkcje elementarne

1. Naszkicuj wykresy funkcji potgowej y = x dla = 1, 2, 3, 1, 2, 1/2 oraz 1/2.
2. Naszkicuj wykresy funkcji:
a) y = ex ;

b) y = ln(x + 1);

c) y = ln |x|;

d) y = 1 ex ;

e) y = |ex 1|;

f) y = ex .

3. Znajd funkcj odwrotn do funkcji:

a) y = ex1 ;

b) y = e2x ;

d)* y = ex + ex , x 0.

c) y = x2 , x 0;

4. Wyra ponisze wyraenia za pomoc pojedynczego logarytmu:

a) 2 log 2;

b) log 20 2 log 5;

c)

1
log 3 ;

d)

log3 10
log2 10 ;

e)

log 2
ln 2 .

5. Naszkicuj wykres funkcji:

a) y = sin 2x;

b) y = cos(x + /4);

c) y = 2 cos x;

d) y = | sin x| + sin x

e) y = sin x +

3 cos x.

6. Korzystajc z okresowoci, parzystoci bd nieparzystoci i wzorw redukcyjnych oblicz:

10
7
4
6
8
a) sin 35 b) cos 11
;
c)
tg
;
d)
sin

; e) cos 17
f) sin 2
4
3
4
6 ;
5 + sin 5 + sin 5 + sin 5 .
7. Wyka tosamosci:
1 cos 2x
1 + cos 2x
1
; b) cos2 x =
; c) sin2 x =
;
cos2 x
2
2
8. Oblicz wartoci: funkcji cyklometrycznych

a) arctg 1; b) arcsin(1/2; c) arctg( 3) d) arcsin( 2/2).

a) 1 + tg2 x =

d) sin 2x cos x =

sin 3x + sin x
.
2

9. Za pomoc poowienia przedziau znajd przyblion warto:

a) jedynego pierwiastka rwnania: x3 + x = 3;

b) wszystkich pierwiastkw x4 = x2 + x + 1.

10. Czy funkcj y = sin(1/x) mona dookreli w punkcie zero tak, aby bya ciga na caej
prostej? A funkcj y = x sin(1/x)?
11. Wyra cztery podstawowe funkcje trygonometryczne argumentu x jako wymiern kombinacj funkcji tg(x/2).
12. Udowodnij, e dla dodatnich x zachodzi rwno arctg x+arctg(1/x) = /2. Jak wyglda
analogiczna rwnoc dla ujemnych x?
13. Naszkicuj wykresy funkcji:
a) y = tg(arctg x); b) y = arctg(tg x)

c)* y = cos(arcsin x).

14. Krzyw, ktr mona otrzyma odpowiednio przesuwajc wykres funkcji y = a sin(bx + c)
dla ustalonych parametrw a, b, c nazywamy sinusoid. Wyka, e kada z poniszych
krzywych jest sinusoid:
a) y = cos x;
d) y = sin x + cos x;

b) y = sin2 x
e) y = (sin x + cos x)2 ;

c) y = sin x cos x
f)* sin4 x + cos4 x.

15. Przy staym tempie wzrostu p% przez okres podwojenia rozumiemy czas, po jakim dana
wielko si podwaja.
a) Znajd okres podwojenia odpowiadajcy przyrostowi p%.
b) Uzasadnij, e okres ten wyraa si przyblionym wzorem 70/p.
c) Czy redni przyrost naturalny w cigu ostatnich 100 000 lat by wyszy od 1 promila czy
niszy?

Lista 4 - Pochodna
1. Korzystajc z definicji oblicz pochodne:

1
a) y = x+1
; b) y = x; c) y = ex .
2. Oblicz pochodn korzystajc z podstawowych wzorw:

d) y = x2 ln x
a) y = x4 x + 1; b) y = x x; c) y = xex ;
3
x +1
ln x
sin x
1
f) y = 2
;
g) y =
; h) y =
;
i) y =
;
x +1
x
x
sin x

2
k) y = ex ;
l) y = sin3 x; m) y = sin sin x; n) y = 1 + x2 ;

e) y = sin x cos x;
x + sin x
j) y =
;
x + cos x
o) y = ln sin x.

3. Naszkicuj wykres wielomianu: a) y = x3 3x + 1; b) y = x4 4x2 + 8x.

4. Znajd rwnanie stycznej w punkcie P = (x0 , f (x0 )):

a) y = sin x, x0 = 0; b) y = cos x, x0 = ; c) y = 1 x2 , x0 = 21 ;

d) y =

1 x2 , x0 = 12 .

5. Znajd ekstrema i przedziay monotonicznoci dla funkcji:

ln x
x+2
; b) y = xex ; c) y = x 4 x2 ; d) y =
.
a) y = 2
x 1
x
6. Oblicz pochodne niewaciwe w punkcie x0 funkcji:
p

a) y = |x 2|, x0 = 2: b) y = 1 x2 , x0 = 1; c) y = arcsin x, x0 = 1.
Jak informacj o wykresie odpowiedniej funkcji moesz std wywnioskowa?
7. Znajd przedziay wypukoci i punkty przegicia funkcji: a) y = x ln x; b) y = xex .
8. Korzystajc z wypukoci odpowiednich funkcji uzasadnij nierwno:
a) ex 1 + x;

b) ln(1 + x) x:

c) sin x < x dla dodatnich x.

Rozwizanie uzupenij ilustracj graficzn.

9. Korzystajc z reguy de lHospitala oblicz granice:
ln x
x1 x 1

a) lim

e) lim x ln2 x;
x0+

arctg x
;
x0 x

1
1
f) lim

;
x0 sin x
x

b) lim

sin ln x
;
x1 ln x

xn
;
x ex

c) lim

d) lim

g) lim x1/x ;

h) lim (1 + sin x)1/x .

x0

10. Naszkicuj wykres funkcji y = x ln x.

11. Znajd zbir wartoci i liczb rozwiza rwnania f (x) = m dla funkcji:
a) y =

x2 + x + 1
;
x2 x + 1

b) y =

1
1
1
+
+
.
x1 x2 x3

12. Wyra za pomoc pochodnej zwizek pomidzy polem koa a obwodem okrgu oraz
pomidzy powierzchni kuli a jej objtoci. Zakadajc, ze podobny zwizek zachodzi take
w wyszych wymiarach znajd powierzchni kuli czterowymiarowej, wiedzc, e jej objto
wynosi 2 /2.
13. Nie korzystajc z kalkulatora rozstrzygnij, ktra z liczb jest wiksza: e czy e ?
14. Poka, e dla funkcji rniczkowalnej f zachodzi rwno f 0 (x) = [ln f (x)]0 f (x). Naszkicuj
wykres funkcji y = xx .
15. Wyka, e jeli funkcja rniczkowalna f spenia warunki f 0 (0) = 1 oraz dla dowolnych
a, b zachodzi f (a + b) = f (a)f (b), to f 0 = f . Korzystajc z tw. Lagrangea wywnioskuj std,
e f (x) = ex .
16. Czy funkcja f (x) = x sin(1/x) dla x 6= 0, f (0) = 0 jest rniczkowalna w punkcie zero?

Lista 5 - Aproksymacje
1. Korzystajc z rniczki oblicz przyblion warto:

a) 3, 9: b) ln 1, 1; c) sin 3; d) tg1.
Porwnaj z wartociami dokadnymi.
2. Zapisz cztery kolejne przyblienia taylorowskie dla f (x) = x3 + 2x2 + 3x + 4:
a) wok a = 0; b) wok a = 1.
3. Oblicz przyblion warto e sumujc pi pocztkowych skadnikw rozwinicia Maclaurina dla ex . Oszacuj bd przyblizenia.
4. Korzystajc ze wzoru Taylora uzasadnij przyblienie
sin x x

x3 x5
+ .
3!
5!

Oszacuj bd przyblienie przy zaoeniu, e |x| < /2.

Lista 6 - Caka oznaczona. Techniki cakowania I

1. Oblicz podan ca przybliajc j za pomoc sumy prostoktw:
Z 2
Z 1
Z 1
1
2
x dx: c)*
x dx; b)
a)
dx.
x
1
0
Wsk.: b) zachodzi rwno 12 +22 +. . .+n2 = (n(n+1)(2n+1)/6; c) dobierz punkty podziau
tak, aby tworzyy cig geometryczny.
2. Korzystajc z geometrycznej interpretacji caki oznaczonej oblicz caki:
Z 2p
Z 4
Z 4
Z 1p
2
1 x ; d)
2x x2 dx.
a)
x dx; b)
(1 + |x 2|) dx; c)
0

3. Oblicz za pomoc caek pole obszaru ograniczonego krzywymi:

a) y = 2x x2 , x + y = 0;

b) yx = 1, y = x, y = 0, x = 2;

c) x = 0, y = arcsin x, y = /2.

4. Korzystajc z cakowania przez podstawienie znajd caki:

Z
Z
Z p
Z

a) (2x + 1)7 dx; b) ex 1 + ex dx c) x 4 x2 dx d) x sin x2 ;

Z
Z 1
Z
Z
dx
e x
ex dx
x
e)
;
f)
dx;
g)
h)
.
2
2x
x ln x
x
1+e
1+x
5. Korzystajc z cakowania przez czci znajd caki:
Z
Z
Z
Z
Z
Z
2x
2
2 x
a) x sin x dx; b) xe dx; c) x ln x dx; d) arctg x dx; e) x e dx; f) ex sin x dx.
Z p
1 x2 dx za pomoc podstawienia x = sin t. Korzystajc
6. Znajd cak nieoznaczon
z tej caki poka, e pole koa x2 + y 2 1 jest rwne .
7. Znajd redni warto funkcji:
a) x2 na przedziale [0, a];

b) sin x na [0, ];

c) cos x na [0, ].

8. Nie korzystajc ze wzoru Newtona-Leibniza oblicz

sin2 x dx.

9. Udowodnij, e 1k + 2k + . . . + nk jest asymptotycznie rwne nk+1 /(k + 1).

10. Oblicz

a) lim

n
n
n
+ 2
+ ... + 2
2
n +1 n +4
n + n2


;

b) lim

1
1
1
+
+ ... +
n+1 n+2
2n


.

11. Aproksymujc pole pod wykresem y = 1/x za pomoc prostoktw wyka, e suma
1+

1 1
1
+ + ... +
2 3
n

rni si od ln n o mniej ni 1.
12. Funkcje hiperboliczne definiujemy wzorami cosh x = (ex + ex )/2, sinh x = (ex ex )/2.
a) Podaj przykady analogii (tosamoci, pochodne, caki) pomidzy funkcjami hiperbolicznymi a trygonometrycznymi.
b) Czy funkcje hiperboliczne s ograniczone? okresowe?
Z
13. Oblicz
sin x dx bezporednio z definicji, korzystajc ze wzoru na sum
0
(n+1)
sin n
2 sin
2
sin + sin 2 + . . . + sin n =
.
sin 2

Lista 7 - Techniki cakowania II. Caka niewaciwa i zastosowania

1. Oblicz ponisze caki nieoznaczone:
Z
Z
Z
dx
dx
dx
a)
;
: b)
;
c)
2x + 1
x2 + 4
(2x + 3)5

Z
d)

x
.
(1 + x2 )3

2. Roz na uamki proste i znajd cak nieoznaczon:

Z
Z
Z
Z
dx
x dx
(x + 1) dx
x2 dx
a)
;
;
b)
;
c)
:
d)
2
2
3
Z x(x 1)
Z (x 4
Z x(x + 1)(x + 2)
Z 1+x+x +x
x dx
(2x + 3) dx
(2x + 1) dx
x dx
e)
;
f)
;
g)
;
h)
;
2+4
2+1
2+x+1
2+1
x
x
x
4x
Z
Z
Z
Z
dx
2x dx
dx
x dx
i)
; j)
; k)
;
l)
.
x2 + 2x + 2
x2 + 6x + 10
x3 + 4x
x4 1
4. Oblicz caki z funkcji trygonometrycznych:
Z
Z
Z
Z
Z
dx
2
3
a) tg x; b) cos x dx; c) sin x dx; d) sin 3x sin x dx; e)
.
sin x
5. Oblicz objto i powierzchni bryy utworzonej przez obrt uku sinusoidy y = sin x,
0 x wok osi Ox.
6. Korzystajc ze wzorw na objto i pole powierzchni bryy utworzonej przez obrt wok
osi Oy oblicz objto i pole powierzchni bryy powstaej w wyniku obrotu wok osi Oy:
a) odcinka y = x, 0 x a; b) odcinka paraboli y = x2 , 0 x a.
Jak rozwiza b) korzystajc z wzorw na obrt wok osi Ox?
7. Korzystajc ze wzoru na dugo uku:
a) oblicz dugo uku krzywej acuchowej y = (ex + ex )/2, 1 x 1;
b) sprawd, e obwd okrgu x2 + y 2 = 1 jest rwny 2.
8. Oblicz caki niewaciwe lub uzasadnij, e s rozbiene:
Z
Z
Z
Z
1
dx
dx
dx

a)
dx; b)
; c)
; d)
;
2
1
+
x
x
ln x
x
x
1
+
x
0
1
1
1

Z
e)
1

dx
.
ln x

9. Trbk Torricellego nazywamy powierzchni powsta przez obrt krzywej y = 1/x, x 1

wok osi Ox.
a) Poka, e powierzchnia trbki jest nieskoczona, a jej objto skoczona.
b) Wypeniajc t trbk farb pomalujemy nieskoczon wewntrzna powierzchni za pomoc skoczonej iloci farby. Wyjanij ten paradoks.
R
10. Oblicz cak 1/(1 + x2 )2 dx kontynuujc obliczenia:
Z
Z
Z
dx
2x dx
1 + x2
x
=
dx

= ...
2
2
2
2
(1 + x )
(1 + x )
2 (1 + x2 )2
R

2
11. Wiadomo, e ex dx = Rozwamy funkcj
Z x
2
2
erf x =
et dt.
0
Znajd zbir wartoci tej funkcji.
12. Oblicz powierzchni torusa utworzonego przez obrt okrgu x2 + (y R)2 = r2 (R > r)
wok osi Ox. Sprawd, e powierzchnia ta jest rwna iloczynowi obwodu okrgu tego okrgu
przez drog, jaka przebywa jego rodek.
14. Oblicz powierzchni czaszy wycitej ze sfery x2 + y 2 + z 2 = 1 paszczyzn z = a, gdzie
0 < a < 1. Sprawd, e jest ona rwna powierzchni jej rzutu prostoktnego na powierzchnie
walca stycznego do tej sfery.