Swiat Architektury 22

4 (22) / 2012
ISSN: 2081-6413
ZNIKAJCE CHMURY
Biura zarzdu Kopalni Bogdanka
PO DRUGIEJ STRONIE LUSTRA

Wydzia Matematyki i Nauk Informacyjnych
Politechniki Warszawskiej
KSZTATOWANIE ELEWACJI
Od teraz moemy budowa lepiej

Tradycyjnym, masywnym technologiom budowlanym coraz trudniej
jest sprosta rosncym wymaganiom, jakie stawia si wspczesnym
budynkom pod wzgldem oszczdnoci energetycznej. Uzyskanie
zgodnoci z surowymi wymogami prawa niekiedy wymaga
budowania cian o gruboci dochodzcej nawet do 50 cm.
KNAUF AQUAPANEL Exterior Wall to

zaawansowany system do suchej zabudowy
cian zewntrznych, w wyjtkowy sposb czcy
w sobie oszczdno realizacji, poszanowanie
rodowiska i walory uytkowe konstrukcji, ktrych
nie mona uzyska metodami tradycyjnymi.
Konstrukcja
Budynki uytecznoci publicznej nale do obiektw o podwyszonych wymaganiach w zakresie izolacyjnoci termicznej, bezpieczestwa poarowego i izolacyjnoci akustycznej. Monta ciany z podwjnym szkieletem midzy stropami jest szybki i nieskomplikowany.
Wykoczenie powierzchni
Cega okadzinowa
Rozstaw supkw
600 mm
Odporno ogniowa
60 minut
Izolacyjno akustyczna (RW,R)
61 dB
Izolacyjno termiczna
(warto wspczynnika U)
0,21 W/mK
W kadym wariancie systemu wykorzystuje si

pyty cementowe AQUAPANEL Outdoor oraz
inne materiay rmy Knauf, takie jak: akcesoria
i materiay do wykocze zewntrznych,
prole, materiay izolacyjne, pyty gipsowo-kartonowe, masy szpachlowe i elementy
systemu zabudowy wewntrznej. Wszystkie
komponenty systemu, produkowane zarwno
przez rm Knauf, jak i jej partnerw, opracowuje
si pod ktem wzajemnej kompatybilnoci,
wytwarza zgodnie z najwyszymi standardami
oraz poddaje rygorystycznej kontroli jakoci.
Konstrukcja
ciana zewntrzna odsunita od stropw to specjalny wariant konstrukcyjny stosowany wszdzie tam, gdzie liczy si jak najkorzystniejsza charakterystyka cieplna budynku. Ten rodzaj konstrukcji to idealny wybr np. dla budynkw biurowych i mieszkalnych.
Poprzez wysunicie izolacji przed stropy stworzono optymalny wariant rozwizania, pozwalajcy zminimalizowa wystpowanie
mostkw termicznych. Zim zapewnia to mniejsze straty ciepa, a latem bardziej komfortowy klimat pomieszcze.
System budowy cian zewntrznych KNAUF AQUAPANEL

Exterior Wall opracowano z myl o wielu rnorodnych
zastosowaniach.
Kompletna ciana od jednego dostawcy:
skontaktuj si z Knauf
Knauf Sp. z o.o. ul. wiatowa 25, 02-220 Warszawa, kontakt: Krzysztof Borzymiski, tel. +48 601 39 41 54, e-mail: borzyminski.krzysztof@knauf.pl
Cechy i charakterystyki systemu
Cechy i charakterystyki systemu
Wykoczenie powierzchni
Tynk zewntrzny AQUAPANEL
Rozstaw supkw
600 mm
Odporno ogniowa
30 minut
Izolacyjno akustyczna (RW,R)
51 dB
Izolacyjno termiczna
(warto wspczynnika U)
0,26 W/mK
Firma Knauf dostarcza wszystko, co jest niezbdne

do suchej zabudowy cian zewntrznych,
dokadnie speniajcych wszelkie wymagania
techniczne i estetyczne.
Chaos psychodelicznych kolorw na elewacjach jest dostrzegalny

w wielu miastach Polski. We Wrocawiu od niedawna atakuje nas
rwnie na ul. Sienkiewicza, na odcinku znajdujcym si pomidzy
ul. Reja a Grnickiego. Z jednej strony mijamy rnorodnie pastelowe bloki, z drugiej pstrokaty sklep, ktrego elewacja jest niemal
cakowicie pokryta grafik przedstawiajc gigantyczne produkty
spoywcze. W drodze do pracy, czekajc na pobliskim przystanku
tramwajowym, lepiej patrze w niebo.
Niepokoi mnie przyzwolenie na nieprzemylane decyzje spdzielni i zarzdcw, podejmowane w zakresie modernizacji elewacji.
Choinki, kwadraciki, trjkciki zatrzsienie barw i nieuzasadnionych
form. Niewielu mieszkacom si to podoba. Wikszo z nas cieszy
si jednak, e remont zosta przeprowadzony, elewacje ocieplone
i odmalowane. Byo zimno i szaro, teraz jest ciepo i kolorowo.
Prosz Pastwa, to nie musi i nie powinno by zrobione byle
jak. To mona i naley robi w sposb przemylany. Wsptworzymy rzeczywisto, w ktrej yjemy. To, czego dowiadczamy,
rwnie w zakresie estetyki naszego otoczenia, w znacznej mierze
zaley od nas.
Cieszy mnie bardzo Pospolite Ruszenie inicjatywa podjta
przez L.U.C-a i jego wsppracownikw.
Chwila.
To nie jest niczyje,
To jest nasze,
To jest czci mnie,
Bo codziennie na to patrz.
Fragment tekstu L.U.C-a,
Pospolite Ruszenie, z pyty Kosmostumostw
WYDARZENIA
NOWOCI PRODUKTOWE
Fot. Lech Kwartowicz
20
W numerze:
60
BYSZCZC W PRZESTRZENI
60
14
KSIGOZBIR JAKO MOTYW

KSZTATUJCY ELEWACJ
78
Terminal pasaerski w Porcie Lotniczym Rzeszw Jasionka
Dolnolskie Centrum Informacji Naukowej i Ekonomicznej

(DCINiE) we Wrocawiu
ROZMOWY
HISTORIA I WSPCZESNO
20
PROJEKT Z OKADKI
ZNIKAJCE CHMURY
26
36
Pospolite Ruszenie
Fot. archiwum Dedeco
BATALIA Z WIELK INFEKCJ CIAN
MONUMENTALNO ELEWACJI
88
W POSZUKIWANIU DAWNYCH IDEI
94
Biurowiec Mokotowska Square w Warszawie
78
Dworzec Warszawa Stadion
Teatr Powszechny w Warszawie

Modernizacja dawnego Teatru Przedmie
100
REALIZACJE W POLSCE
ABROAD
36
Wydzia Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej
KOMUNIKACJA W PROJEKTOWANIU
55
Biurowiec Olivia Gate w Gdasku
46
6
Fot. Maciej Czerniewski
46
Osiedle Centauris we Wrocawiu
O wyzwaniach projektowych w Finlandii cz druga

Fot. archiwum Centauris IPD Invest
Z DBAOCI O DETAL
Architektura na skaach
110
100
7
Wydarzenia
Statuetki
TOP DESIGN
award rozdane
5 marca br. podczas wernisau arena
DESIGN 2012 zostay ogoszone wyniki konkursu TOP DESIGN award. Jury, ktremu
przewodniczy francuski projektant Francois
Azambourg, postanowio uhonorowa statuetkami pi produktw:
fotel bujany / producent: Kettal, projekt:
Patricia Urquiola przestrze domowa;
system BLUE CHILLED & SPARKLING
31323000 / producent: GROHE, projekt:
Paul Flowers kuchnia;
sauna VITRIUM / producent: Klafs, projekt:
Klafs GmbH azienka, wellness;
tramwaj TRAMINO / producent: Solaris,
projekt: Jens Timmich motoryzacja i transport publiczny;
wzr cyfrowy PAINT SPLATTER / producent: Shattdecor, projekt: dzia Design
Schattdecor AG pod kierownictwem Claudii
Kuechen wyposaenie wntrz.
www.arenadesign.pl
Projekt azienki 2012

Tematem XIV edycji konkursu jest projekt
koncepcyjny toalety publicznej w Krakowie przy Rondzie Mogilskim. Zakoczona
w 2008 r. przebudowa ronda polegaa na rozdzieleniu poziomu ruchu pieszego, rowerowego
i tramwajowego od poziomu ruchu samochodowego. Atrakcj dla osb przebywajcych
w tym rejonie s odsonite i zrekonstruowane
zabytkowe fundamenty kaponiery fortu mogilskiego. Wze przesiadkowy wymaga poprawy
warunkw sanitarnych. Obok toalety projektanci powinni przewidzie pomieszczenie
przeznaczone na usugi komplementarne, takie
jak informacja turystyczna czy salonik prasowy.
Dziki temu obiekt bdzie jeszcze bardziej
przydatny w przestrzeni zurbanizowanej.
Konkurs organizowany jest przez Miasto
Krakw Zarzd Infrastruktury Komunalnej
i Transportu oraz Sanitec Koo. Jego laureaci zdobd nagrody o cznej wartoci
40 tys. z. Termin nadsyania projektw
upywa 15.05.2012 r., a wyniki zostan ogoszone 18.06.2012 r. 1-10 czerwca 2012 r.
odbdzie si gosowanie internautw, ktrzy
przyznaj swoj nagrod.
www.konkurskolo.pl
Technologia Cicia
Wod w Architekturze
i Designie
Nowoczesna technologia cicia strumieniem wodnym umoliwia wycicie finezyjnych ksztatw w dowolnym materiale.
Zapraszamy architektw, projektantw,
twrcw rzeczy maych i duych, dzie
wysublimowanych i pop-artu na seminarium,
gdzie dowiedz si o moliwociach popularyzowania wasnych wizji artystycznych.
Specjalici i pasjonaci zapoznaj uczestnikw
z technologi cicia, przedstawi przykady
realizacji projektw z caego wiata oraz
porozmawiaj o korzyciach, moliwociach,
ale te jej ograniczeniach. Mile widziani bd
take dowiadczoni designerzy, ktrzy brali
udzia w tego typu realizacjach. Szczegowy
program seminariw i formularz zgoszeniowy znajduje si na stronie internetowej
projektu. Ilo miejsc jest ograniczona.
Spotkania odbd si 18 maja 2012 r.
w Gdynii, 14 wrzenia 2012 r. w Warszawie,
21 listopada 2012 r. w Krakowie.
www.seminarium.techjet.eu
Nowe zlecenie
dla firmy Widok
Firma Widok przystpia do realizacji najwikszego pozyskanego dotychczas kontraktu
budynkw B1 i B2 Business Garden Warszawa. Zakres prac dotyczy kompleksowego
wykonania elewacji: fasad, okien, aluzji, rolet
elewacyjnych, okadzin aluminiowych, jak
rwnie automatyki drzwiowej. Indywidualnie
projektuje take systemy aluminiowe na obu
obiektach. Zakoczenie prac planowane jest
na lipiec-sierpie 2012 r.
www.widok.eu
TWINSON
INNOWACYJNE SYSTEMY
ELEWACYJNE I TARASOWE
Deceuninck/Inoutic wiatowy lider w produkcji profili PVC od zawsze dostarcza swoim klientom nowe
produkty i poszukiwa niewykorzystanych dotychczas obszarw ich zastosowania. W ten wanie sposb
zrodzia si zupenie nowa technologia w nowoczesnych systemach elewacyjnych i tarasowych. Twinson
to trwae i elastyczne tworzywo, bdce poczeniem drewna z PVC i majce zalety obu tych materiaw.
Twinson wyrnia naturalny wygld drewna, a jednoczenie wytrzymao i funkcjonalno PVC. Stanowi
wic znakomit alternatyw dla elewacji drewnianych i winylowych oraz wszelkich rozwiza tarasowych.
System elewacyjny Twinson O-Wall to prawdziwa rewolucja w tego typu systemach. Nie
tylko daj wraenie naturalnego ciepa, ale jednoczenie s niezwykle wytrzymae i odporne
na dziaanie czynnikw atmosferycznych. Nie s
rwnie obarczone wadami elewacji wykonanych z drewna: nie wypaczaj si, nie pkaj, nie
maj drzazg i nie porastaj mchem. Co wane,
deski Twinson s odporne na insekty i dziaanie wody. Jest wic to rozwizanie obliczone
na dugie lata uytkowania. Deski elewacyjne
Twinson nie wymagaj olejowania oraz kosztownej pielgnacji, tak jak ma to miejsce na przykad przy drewnie.
Wykorzystujc technologi Twinson O-Wall,
mona zmieni elewacj kadego domu
w doskonale wykoczon cao. Deski elewacyjne Twinson s dostpne w rnych, naturalnych kolorach, dajc wiele interesujcych
moliwoci zastosowa i nie ma praktycznie

znaczenia, czy wykorzystamy je na zewntrz
czy wewntrz budynku, w nowoczesnych czy
tradycyjnych domach.
Systemy elewacyjne i tarasowe Twinson
odniosy duy sukces rynkowy w krajach Europy
Zachodniej, w ktrych stosowane s z powodzeniem ju od kilku lat.
Deceuninck/Inoutic wykorzystuje najnowoczeniejsz technologi przy zachowaniu dbaoci o rodowisko naturalne. Twinson zawiera
drewno sosny rosncej szybko w miejscach,
ktre mog by zalesiane na nowo. Stanowi wic
przyjazn rodowisku alternatyw dla twardego,
egzotycznego drewna, ktre najczciej pozyskuje si z zagroonych wymarciem lasw tropikalnych. W ten sposb Twinson wspiera gospodark zasobami lenymi. Oczywicie, jako produkt nowoczesny moe by w 100% poddany
recyklingowi. Systemy tarasowe i elewacyjne

Twinson objte s 25-letni gwarancj.
Wyjtkowe waciwoci Twinson gwarantuje
znak jakoci Niemieckiego Instytutu Drewna
VHI. System ten uzyska rwnie prestiowy
certyfikat PEFC midzynarodowej organizacji
promujcej ekologiczne i innowacyjne praktyki
w lenictwie.
Wicej informacji www.twinson.net
Deceuninck/Inoutic jest wiodcym producentem materiaw budowlanych o najwyszej

jakoci wicej na www.inoutic.pl
Samorzd Wojewdztwa Maopolskiego zaprasza
8)6-!/0/,3+)%$.)
$:)%$:)#47!+5,452/7%'/
REALIZACJA STACJI PKP W KRAKOWIE

Projekt: Agencja Architektoniczna Centrum,
mgr in. Arch. Ryszard Frankowicz
Generalny Wykonawca: Mostostal Warszawa
Podwykonawca: Wido Profil
Materia zastosowany: Trespa Meteon
i Trespa Virtuon
Dostawca: ThyssenKrupp Energostal S.A.
W tym sk!
1920 MAJA, 2627 MAJA 2012

dnidziedzictwa.pl
Inicjator:
10
Organizator:
Gospodarze:
Patroni medialni:
rchitekci z krakowskiej Agencji Architektonicznej Centrum, zaprojektowali pyty

Trespa Meteon i Virtuon na okadzinach supw na peronach, wentylowanych
okadzinach cian w tunelach komunikacyjnych, obudowach konstrukcji parkingu oraz
okadzin balustrad na Stacji PKP w Krakowie.
Produkty te zday egzamin ju we wczeniejszym projekcie tej pracowni projekcie podziemnych przystankw Krakowskiego Szybkiego Tramwaju, zrealizowanym w 2008 roku.
Pyty Trespa przewidziane s rwnie jako
materia wykoczeniowy budowanego aktualnie Dworca Podziemnego PKP w Krakowie
tworzcego wraz ze Stacj PKP i Przystankami Szybkiego Tramwaju, nowoczesny wze
komunikacyjny.
Kolekcja pyt Meteon zostaa stworzona do

zastosowa zewntrznych, takich jak okadziny
elewacyjne, czy wypenienia balkonowe. Czynniki atmosferyczne oddziaujce na elewacje
(promieniowanie soneczne, wilgo, kwane
deszcze) nie maj wpywu na powierzchni
pyty i jej rdze. Unikalna kolekcja Virtuon skierowana zostaa do zastosowa wewntrznych,
o wysokich wymaganiach estetycznych (szpitale, laboratoria), a w szczeglnoci tam, gdzie
wystpuje due natenie ruchu pieszego (tunele, stacje metra, stacje kolejowe, lotniska).
Pyty Trespa to najwyszej klasy laminaty

HPL. Gwnym atrybutem tej okadziny wentylowanej jest odporno na dziaanie czynnikw takich jak: promieniowanie UV, wilgo
oraz chemiczne rodki czyszczce. Zalety te
uzyskano dziki unikalnej, opatentowanej
technologii EBC (utwardzania pyty strumieniem elektronw). Zastosowanie w procesie
produkcyjnym najwyszej klasy komponentw
oraz innowacyjnych technologii znajduje odzwierciedlenie take w ywotnoci i trwaoci
(przede wszystkim stabilnoci kolorystycznej)
wytwarzanych produktw.
Systemy te umoliwiaj zastosowanie formatek pyty wikszych ni 2,5 m2, przy jednoczesnym zapewnieniu wymaganej rozszerzalnoci
liniowej pyty. Wykorzystanie specjalnej przekadki z EPDM stabilizuje formatk pyt Trespa oraz zapobiega wibracjom wywoanych
przejazdami i postojami skadw kolejowych
na peronach.
Robert Madej
Regionalny Menader Projektw Budowlanych
ThyssenKrupp Energostal
tel. +48 606 307 404
e-mail: rmadej@tk.energostal.pl
www.thyssenkrupp-energostal.pl
Estetyczne wykonanie okadzin na starej i niegeometrycznej konstrukcji stalowej umoliwiy

sprawdzone systemy podkonstrukcyjne: Wido
Grip i Wido INV.
Robert Madej, ThyssenKrupp Energostal

Konsultacja techniczna: Krzysztof Kowalik, Trespa
Ryszard Frankowicz,
Agencja Architektoniczna Centrum
Wydarzenia
Zaprojektuj
sufit on-line
Dni Otwarte
w fabrykach YTONG
System Solutions to znana biblioteka systemw sufitowych, zawierajca ponad 50

kompleksowych rozwiza sufitw podwieszanych zaproponowanych przez firm Armstrong. Dotychczas bya dostpna jedynie
w szybko dezaktualizujcej si formie drukowanej oraz na pycie CD. Dzi architekci,
wykonawcy, inwestorzy i wszyscy zainteresowani mog skorzysta z wersji on-line na
www.systemsolutions.com.pl.
Po wejciu na stron www, mamy moliwo wyboru jzyka, a potem decydujemy,
czy interesuj nas sufity w pomieszczeniach
czy w korytarzach; mineralne, metalowe czy
mieszane itp. Podziay, oznaczenia i wszystkie elementy prezentowanych rozwiza
sufitowych (m.in. wizualizacje, rzuty aksonometryczne, przekroje, opisy techniczne
itd.) zostay zachowane bez zmian. Wszystkich zajmujcych pami plikw nie musimy
gromadzi na komputerze. Mamy do nich
dostp przez sie, posugujc si linkami, np.
do kart technicznych, plikw CAD.
Rozpoczyna si cykl Dni Otwartych w

fabrykach YTONG, podczas ktrych bdzie
mona uzyska porady dotyczce budowy
domu i ocieplenia cian mieszkania oraz
zobaczy produkcj energooszczdnych
bloczkw. Spotkania odbd si 14 kwietnia
w Pile, 21 kwietnia w Miliczu oraz 11 maja
w Ostroce.
W ramach kadej z imprez odbdzie
si seminarium Jak dobrze przygotowa
si do budowy domu. W trakcie spotkania
(godz. 10:30 14:30) podjte zostan tematy
ocieplenia budynkw od wewntrz, planowania kosztw oraz wyboru projektu i ekipy
budowlanej, bdzie te mona skorzysta z
bezpatnych konsultacji ze specjalistami. Aby
wzi udzia w zwiedzaniu fabryki, wystarczy
wypeni formularz rejestracyjny dostpny
na stronie www.budowane.pl/dni-otwarte
lub zadzwoni na numer infolinii: 0 801 122
227. Liczba miejsc jest ograniczona, decyduje
kolejno zgosze.
www.systemsolutions.com.pl
www.budowane.pl
Weekend z gontem
Zrwnowaone
projektowanie
Gont, ktry sta si inspiracj jednego

z najsynniejszych polskich projektw jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego,
jest typowym elementem maopolskiego
krajobrazu. Kryte gontem kocioy kojarzce
si z Podhalem i rejonem Beskidu Niskiego,
zamieszkiwanego do II wojny wiatowej
przez emkw, to najbardziej charakterystyczne przykady rnorodnoci budownictwa drewnianego regionu.
Okazj do przypomnienia rde wspczesnych inspiracji architektonicznych mog sta
si Maopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego,
jedno z najciekawszych wydarze prezentujcych bogactwo kulturowe tego regionu
Polski. W ramach tegorocznej, XIV odsony,
zwiedzajc podczas dwch majowych weekendw (19-20 i 26-27 maja 2012 r.) chopskie
zagrody, dwory, drewniane zabytki techniki
i obiekty sakralne trzech wyzna, bdzie mona
odkry niezwyk obfito tradycji budownictwa drewnianego. Na odwiedzajcych bd
czeka przewodnicy pasjonaci, wyjtkowe
wydawnictwo powicone prezentowanym
zabytkom i historiom zwizanych z nimi ludzi
oraz wiele wydarze towarzyszcych.
www.dnidziedzictwa.pl
12
Pod koniec marca ruszya III edycja projektu Partnerstwo dla zrwnowaonego
budownictwa. Producent szka, Pilkington
Polska, wspiera t branow inicjatyw, dzielc si wiedz na temat energooszczdnych
rozwiza w inwestycjach budowlanych.
W tym roku projekt bdzie realizowany
w ramach szeciu oglnopolskich spotka.
Pierwsze odbyo si we Wrocawiu, kolejne
bd w Katowicach (24 kwietnia), Trjmiecie (15 maja), Poznaniu (25 wrzenia), odzi
(23 padziernika) oraz w Warszawie (pod
koniec listopada). Inicjatorem i gwnym
sponsorem projektu jest firma RD bud
generalny wykonawca, za organizatorem
firma Bluevine Consulting. Kade seminarium bdzie podzielone na cz teoretyczn,
podczas ktrej odbd si dyskusje panelowe,
i praktyczn, prowadzon w formie warsztatw. Uczestnicy podzieleni na zespoy reprezentujce poszczeglne grupy zawodowe
zaangaowane w proces inwestycyjny bd
m.in. pracowa nad modelowym projektem
budynku biurowego.
www.zrownowazonainwestycja.com
13
Nowoci produktowe
FUGA NOWEJ GENERACJI
Sopro Polska wprowadzia na rynek

zupenie now fug, ktrej mona uywa
do wszystkich okadzin ceramicznych i kamieni
naturalnych, a wszystko dziki nowatorskiej
technologii, wysoko krystalicznemu wizaniu
wody oraz braku cementu portlandzkiego.
Najwaniejsze cechy fugi DF 10 to jednolite
kolory i gadka powierzchnia, odporno na
zabrudzenia, ochrona przed pleni i mikroorganizmami, podwyszona odporno na preparaty czyszczce, a take zakres stosowania
od 1 do 10 mm. Produkt jest dostpny w 12
najpopularniejszych kolorach, a do kadego
z nich mona doda zoty lub srebrny brokat.
Najwiksza
w Europie
paleta kolorw
na elewacje!
ZAHA HADID DLA INTERNORM

W drzwiach austriackiego producenta
stolarki mona zamontowa klamk zaprojektowan przez jedn z najwikszych gwiazd
midzynarodowej architektury Zah Hadid.
To pierwsza kobieta, ktra zdobya prestiow
nagrod Pritzker Architecture, nazywan architektonicznym Noblem. Produkt pierwotnie
powsta z myl o hotelu Puerta America
w Madrycie, gdzie Hadid opracowaa wntrza
pierwszego pitra. Zastosowaa w nich styl futurystyczny, w ktry wpisuj si kosmiczne formy
klamek nie tylko wietnie wygldajcych, ale
rwnie wygodnych w uytkowaniu.
www.internorm.pl
Baumit Life poruszy

Twoj wyobrani!
NOWE KOLORY GRZEJNIKW JAGA

Biae zoto, brz, czer, klasyczne zoto,
perowa czer oraz perowy brz to nowe
barwy w palecie kolorystycznej grzejnikw Jaga.
Cztery pierwsze wykoczenia przygotowane
zostay dla grzejnika Moon, ostatnie dwa dla
grzejnikw dekoracyjnych z linii Eyecatchers.
W nowych wykoczeniach Moon wyglda
bardziej artystycznie i awangardowo. Cech
charakterystyczn nowych kolorw Eyecatchers
jest satynowy poysk uzyskany poprzez dodanie
do lakieru mikroskopijnych byszczcych drobinek. W obu nowych wersjach oferowane
s m.in. modele Iguana, Tetra, Deco, Sani,
Taboe Panel Plus.
www.sopro.pl
BEZ NIEPRZYJEMNYCH
PODMUCHW
Wentylator firmy Dyson nie ma opatek, bdcych czci wiatraka. Zamiast nich
wykorzystuje technologi Air Multiplier,
ktra pitnastokrotnie zwiksza cyrkulacj
powietrza. Produkt jest zasilany wydajnym
bezszczotkowym silnikiem, a pokrto regulujce umoliwia dostosowanie mocy do
biecych potrzeb. Brak wirujcych opatek oznacza, e wentylator nie potrzebuje
obudowy. Jego konstrukcja jest bezpieczna
i atwa w czyszczeniu. Kt nachylenia wentylatora mona zmienia za pomoc lekkiego
dotknicia podstawy obudowy. Tworzywo
ABS, z ktrego zbudowane jest urzdzenie, to wytrzymay materia termoplastyczny
uywany do formowania lekkich i sztywnych
produktw.
www.dyson.pl
14
www.jaga.com.pl
KLASYKA NA CZASIE
Oprawy owietleniowe z kolekcji Kalina
to klasyczne yrandole stylizowane na dawne
kandelabry. Dugie acuchy, na ktrych umieszczone zostay wiszce lampy, oraz ukowato
wygite ramiona, oddaj ducha minionych
czasw. Efekt ten potguj specjalne arwki
w ksztacie pomieni wiec. Zdobienie w postaci
stalowej szyszki nadaje prostym oprawom z czarnej, lakierowanej stali wyjtkowego charakteru.
Lampy zostay zaprojektowane tak, by mona je
byo wykorzysta w pomieszczeniach o rnym
metrau. Wszdzie tam, gdzie potrzebujemy
dodatkowych rde wiata, uzupenieniem
klasycznego wystroju bdzie pojedynczy kinkiet
o wysokoci 32 cm.
888 pomysw
do Twojego projektu!
Mylisz kolorowo? Poka to swoim klientom. System Baumit Life to a 888 zupenie nowych kolorw
oraz zestaw innowacyjnych narzdzi do doboru kolorystyki. Wzornik Big Life, stworzony dla architektw,
dostpny jest w niezwykle designerskim, podwietlanym etui. A wbudowany modu USB pozwala korzysta
z bibliotek kolorw m.in. w takich programach, jak AutoCad czy Nemetschek.
Dziki paskom Life Stripes Twoje projekty idealnie odzwierciedl rzeczywiste odcienie nowej palety kolorw
Baumit. A to jeszcze nie wszystko. Poznaj rwnie aplikacje Life Exchange oraz Designer Pro dostpne online.
Dowiedz si wicej na baumit.com
www.nowodvorski.com
Twj dom. Twoje kolory. Twoje ycie.
Nowoci produktowe
NOWY PRODUKT POL-SKONE

Nowa kolekcja drzwi wewntrznych Polskone zostaa stworzona z myl o wyszukanych i miaych aranacjach wntrz. Dwie linie
wzornicze swj indywidualny szlif zawdziczaj
szerokiej palecie poziomych i pionowych ryflowa. Cech charakterystyczn linii Astro jest
moliwo malowania drzwi na jeden z dowolnych odcieni z palety RAL i NCS, co umoliwia
kolorystyczne dopasowanie do pozostaych
elementw wystroju czy stworzenie wntrza
zdominowanego jedn barw. Seria Astro Lux
to luksusowa klasyka inspirowana naturalnymi
barwami drewna. Dostpne s cztery rodzaje
wykocze: od forniru z dbu europejskiego
przez heban a po jasny i ciemny orzech.
KONWEKTOR O DWCH TWARZACH

Dwufunkcyjny klimakonwektor Vido to nowe
rozwizanie uatwiajce uzyskanie optymalnej
temperatury w pomieszczeniach domowych
oraz biurowych. Po ustawieniu temperatury
na atwym w obsudze panelu sterowania,
urzdzenie nawiewa orzewiajce powietrze
do pomieszcze. Wymiennik ciepa klimakonwektora Vido jest napeniany wod lodow,
ktra moe napywa z pompy ciepa dziaajcej w cyklu odwrconym lub z wytwornicy
wody lodowej. Urzdzenie ma filtr, ktry mona
w atwy sposb wyczyci, a nawet wypra.
Do klimakonwektora Vido producent oferuje
szereg pomocnych i przydatnych akcesoriw,
m.in. zawory regulacyjne i pompk do skroplin.
DESIGN UNLIMITED
1LHRJUDQLF]RQHPROLZRFLRG]ZLHUFLHGOHQLDUyQ\FKNRORUyZSRZLHU]FKQL
SU]H]QDF]RQHGODZ\MWNRZHMDUFKLWHNWXU\LZROQRFLSURMHNWRZDQLD
www.purmo.pl
NOWY WYMIAR OCHRONY PRZECIWPOAROWEJ

Pyta gipsowo-wknowa Fermacell Firepanel A1 ma najwysz klas reakcji na ogie.
Dziki temu moe zabezpiecza obiekty komercyjne oraz budynki uytecznoci publicznej.
W zalenoci od potrzeb produkt jest w stanie
zapewni odporno ogniow przez 60, 90 bd
120 minut (odpowiednio klasy EI 60, EI 90 oraz
EI 120). Wyniki te osignito dziki recepturze
opartej na pycie gipsowej z rdzeniem hydrofobizowanym w procesie produkcji. Rozwizanie wyrnia
si take stabilnoci, wytrzymaoci i optymaln
ochron przed haasem, przeznaczone jest do
budowy oraz poszycia cian i stropw wycznie wewntrz budynkw. Dostpne formaty pyt
2000x1250 mm (grubo 10; 12,5 i 15 mm) oraz
1500x1000 mm (grubo 12,5 mm).
www.pol-skone.pl
PYTKI KOLCZASTE
Rozwizanie pocze za pomoc pytek kolczastych firmy Wolf System sprawdza si podczas budowy wib dachowych,
konstrukcji nonych i zadasze w obiektach
rolniczych oraz halach, pawilonach handlowych, scenach, a take obiektach sportowych. Konstrukcje czone pytkami nadaj si
rwnie do pokrycia istniejcych dachw paskich. Takie rozwizanie pozwala na znaczn
redukcj kosztw konstrukcji drewnianych.
Oszczdno uzyskuje si dziki prefabrykacji elementw, optymalnemu projektowaniu oraz skrceniu montau na budowie.
Dla standardowych typw konstrukcji producent proponuje produkty z ocynkowanej
blachy o gruboci od 1 do 2 mm.
www.wolfsystem.pl
16
www.fermacell.pl
AUROWE OGRODZENIE
Sprytna, aurowa konstrukcja skadajca
si z prtowych supkw oraz krat stanowi
bdzie solidn podpor dla ogrodowych
rolin. System panelowy R-Fil firmy Legi jest
alternatyw dla drewnianych potw, ktre
wymagaj wielokrotnej konserwacji. Jego
gwnym skadnikiem jest cynk rozgrzany
do temperatury 450 stopni Celsjusza. Zanurzone elementy pokrywane s antykorozyjn
powok, ktra staje si odporna na soce i
deszcz. Starannie wykonane czenia spajaj
ze sob ca konstrukcj za pomoc klem
dociskowych oraz samozrywalnych rub. Perfekcyjna, dyskretna kompozycja jest nie tylko
trwaa, ale rwnie stabilna stalowe prty
pod naciskiem rolinnoci nie zdeformuj si.

Odpowiednio dobrana wysoko ogrodzenia
pozwoli na uzyskanie zamierzonego efektu.
www.legi-polska.pl
ALUCOBOND GHVLJQVWRQLHSRZWDU]DOQHL]LQG\ZLGXDOL]RZDQHNRORU\GRVWRVRZDQHGR3DVWZD\F]HNWyUHREHFQLHZ\VWSXM
QDSDQHODFKNRPSR]\WRZ\FK$/8&2%21' 1RZDNROHNFMDNRORUyZXND]DQDSRQLHMSRND]XMHW\ONRQLHZLHONF]PROLZRFL
NWyUHPRH]DRIHURZDWHQQRZ\SURGXNW1LHFKWREG]LHQRZDLQVSLUDFMDSU]\SURMHNWRZDQLXNROHMQHMQLHSRZWDU]DOQHMHOHZDFML
ALUG
Lech Godlewski
3A Composites Representative
Tel +48 609 400 470
Fax +48-22 741 9109
lech.godlewski@alug.pl
www.alucobond.com
Nowoci produktowe
CIEMNY KOLOR SYDNEY
Nowa cega Rben Sydney wyrnia

si ciekaw faktur z nieregularnymi wgbieniami i rysami przypominajcymi zadrapania. Srebrne cieniowania nadaj ciemnej
cegle dodatkowej elegancji. Ze wzgldu na
odcie, nowy klinkier pasuje do wspczesnej,
minimalistycznej architektury miejskiej penej
monochromatycznej kolorystyki i surowych
materiaw, takich jak metal, szko, drewno
czy kamie. Jej symbolem jest m.in. nowoczesne i ttnice yciem australijskie miasto,
ktremu Rben Sydney zawdzicza sw
nazw. Produkt mona stosowa na elewacji
zarwno domw jednorodzinnych, jak i wikszych obiektach. Z powodzeniem mona go
rwnie uywa we wntrzach oraz na elementach maej architektury wok domu.
W HARMONII Z ARCHITEKTUR
Firma Siedle dopasowuje systemy komunikacyjne do architektury budynkw. W przypadku elewacji wykonanej ze szka pancernego
dobrym rozwizaniem jest seria Steel, ktr
mona zamontowa na szkle bez dodatkowych
ram i widocznych elementw mocujcych.
W takich elewacjach nie powinno si tworzy
przerw w powierzchniach szklanych szyb. Nie
mona wic zastosowa panelu czcego te
elementy ani wycina otworw. Producent
proponuje mocowanie, ktrego podstaw
s mae, precyzyjnie wykonane otwory, nie
naruszajce wytrzymaoci konstrukcji. Dziki
temu rozwizaniu szko doskonale wspgra
ze stal szlachetn w systemie typu sandwich.
www.domofonysiedle.pl
Fot. Rben
INNOWACYJNY GRZEJNIK
www.roben.pl
KONSTRUKCJE WSPORCZE
W ASORTYMENCIE MK
MK poszerza swoj ofert o konstrukcje wsporcze, ktre umoliwiaj monta
kominw zewntrznych bez mocowania
do ciany budynku. Dziki nawizaniu
wsppracy z biurami projektowymi firma
zapewnia projekt konstrukcyjny. Istnieje
take moliwo dostarczenia konstrukcji
na miejsce wskazane przez inwestora oraz
profesjonalny monta. Aby oszacowa koszt
tego typu inwestycji, wystarczy wypeni
formularz ze strony internetowej producenta
i przesa go na jego adres. Naley w nim
poda m.in. ilo kotw podczonych do
przewodu kominowego, rednic komina,
ilo pionw kominowych, wysoko cakowit komina oraz jego lokalizacj.
www.mkzary
18
Zehnder Fina to innowacyjny grzejnik

z warstw aktywnego grafitu i paskim frontem.
Ma osony boczne, maskujce cakowicie jego
ty, a take elastycznie pozycjonowane zcza.
W zestawie z grzejnikiem znajduje si pojedynczy uchwyt chromowany do montau
na dowolnej wysokoci. Grzejnik charakteryzuje si szybkim czasem reakcji, wysokim
odsetkiem energii oddawanej przez promieniowanie oraz rekordowo nisk pojemnoci
wodn. Dodatkowo zyskuje si moliwo
podczenia go w jeden obieg z ogrzewaniem
podogowym. Zehnder Fina posiada zcza
w systemie EasyTube. Dziki temu istnieje
moliwo ich dowolnego pozycjonowania.
Osony boczne s estetyczne i dopasowuj

si do odlegoci grzejnika od ciany. Produkt
zosta wyrniony prestiow nagrod Red
Dot Design Award 2012.
www.zehnder.pl
PENIA MOLIWOCI
Firma Wienerberger rozszerzya ofert cegy klinkierowej Fraza marki Terca o ceg
7-szczelinow. Dziki maej
iloci dre (poniej 10%) ten
brzowo-miedziany materia
moe by stosowany rwnie na
kominach. Umoliwia to dopasowanie kolorystyczne komina
do elewacji domu, ogrodzenia
lub maej architektury ogrodowej, co pomoe zachowa
architektoniczn spjno domu
i jego otoczenia.
www.wienerberger.pl
Rozmowy
BATALIA Z WIELK
INFEKCJ CIAN
Pospolite Ruszenie
Aktywizujca mieszkacw Wrocawia akcja

ukazuje zmiany zachodzce na elewacjach polskich blokowisk. Proces przejcia od szaroci
charakteryzujcej niegdy osiedla wielkopytowe, poprzez kolorystyczny cyrk chaotycznie
przeprowadzonych renowacji, a po przykady przemylanych dziaa modernizacyjnych.
O podjtym wyzwaniu opowiada Micha Azarewicz.
20
21
Przykady kolorystycznego chaosu na

wrocawskich osiedlach
Kaya Brzezicka: Kto jest pomysodawc

Pospolitego Ruszenia?
Micha Azarewicz: L.U.C [ukasz Rostkowski red.]. Na pomys przeprowadzenia
takiej akcji wpad ju dawno temu, w trakcie
podry po Polsce. Na pycie Planet L.U.C
jest nawet piosenka, w ktrej mwi o tym, jak
jest pstrokato w naszym kraju. Po kilku latach od
jej powstania uderzyo go, e nadal tak wanie
jest, e nikt z tym nic nie zrobi. Jedyna zmiana
polega na tym, e na elewacjach przybywa
kolejnych liszai. W kocu zdecydowa si wzi
sprawy w swoje rce.
U nas widoczny jest totalny chaos. Elewacje
blokw kady maluje po swojemu, dlatego kady
blok zaraony jest niejako infekcj skrn.
Atakuj nas kropeczki, fiolety, cie bez adu
i skadu. Przeszkadza nam to.
Dogadalimy si z wrocawskim oddziaem Gazety Wyborczej i wsplnie zaczlimy
dziaa. ukasz napisa tekst manifestu, razem
z Sokoem nagrali singiel, nastpnie powsta
teledysk. I poszo.
KB: Gdzie mona znale aktualne informacje o postpie akcji?
MA: Wszystko jest na stronie Pospolitego
Ruszenia oraz na naszym profilu na Facebooku.
Dotychczas w ramach akcji zorganizowalimy
22
konkurs na projekt elewacji istniejcego bloku.

Zosta on rozstrzygnity i niebawem rusza
realizacja. W tej chwili mamy moment odpoczynku, ale po witach najprawdopodobniej
wystartujemy z kolejnym etapem Pospolitego
Ruszenia. Pierwszy zrealizowalimy w zeszym
roku odpalilimy stron, nagonilimy temat
w mediach, przeprowadzilimy konkurs i kampani outdoorow we Wrocawiu.
KB: Jakie dziaania bd podejmowane
w kolejnych etapach?
MA: Pierwszy etap ogniskuje uwag na
temacie elewacji, w drugim mamy zaj si
zieleni miejsk, a na samym kocu reklamami,
billboardami itd.
KB: W jaki sposb udao si Wam zorganizowa konkurs?
MA: Postanowilimy promowa modych
architektw, uwiadamia, e mona projektowa kolorystyk istniejcych budynkw
w sposb sensowny. Zaoenie jest takie my
w ramach prowadzonej akcji pokazujemy, e
jest kolorowo: s groszki, trjkciki, choinki na
blokach nie wyglda to dobrze. Na zasadzie
kontrastu do tego nonsensu wskazujemy miejsca w rnych miastach Polski, ktre s adne
i zrobione z pomysem, np. bloki we Wrocawiu na Gaju, te ze zwierztkami i traw. To
wanie tam rozpoczlimy akcj, organizujc

happening. Dorabialimy chmurki komiksowe
do zwierztek dzikoway za cud, za to, e
powstay takie bloki. Chcielimy pokaza, e
mona odnowi blok mieszkalny oryginalnie,
ale w sposb przemylany. Nie twierdzimy, e
naley tpi barwy i rnorodne motywy na
elewacjach. Nie wszystko musi by biao-szare
z czerwon wstawk [miech]. Uwaamy jednak,
e wszystko trzeba robi z gow.
Konkurs zorganizowalimy razem z Agor,
trwa prawie dwa miesice. W jego realizacji
pomoga nam bardzo spdzielnia Wrocawpoudnie. Pan prezes Jzef nieek jest mega
rwnym gociem i jest bardzo otwarty na tego
typu inicjatywy. Zreszt to wida po blokach
na ul. wieradowskiej.
W skad jury wchodzili: L.U.C, Danuta Barska przedstawicielka mieszkacw bloku,
Beata Urbanowicz plastyk miejski, Jarosaw
Trybu historyk sztuki i krytyk architektury,
prof. Pawe Jarodzki dyrektor artystyczny
wrocawskiego BWA, Jakub Stpie aka Hakobo
jeden z najbardziej znanych wspczesnych
polskich projektantw, Adam Tunikowski grafik
i designer z agencji Juice. Zwycizcami konkursu
zostali modzi architekci z Poznania Aleksandra
Midor oraz Mateusz Przybyowski.
KB: Czy zdobycie zgody na pomalowanie

bloku w ramach konkursu byo trudne?
MA: Znalezienie bloku byo trudne. Mielimy
mao czasu, a sam projekt wymaga odwagi ze
strony wsplnoty mieszkaniowej, ktr prosilimy o powierzenie nam elewacji budynku,
w celu zrealizowania koncepcji wybranej
w konkursie. Gdy sytuacja zaczynaa robi si
powana, zadzwonilimy do prezesa SM Wrocaw-Poudnie, ktry powiedzia: Mamy blok na
Przestrzennej, bdziemy robi modernizacj,
jak chcecie, to moecie go sobie wzi. Tak
po prostu.
Zrobilimy zdjcia i pomiary i ogosilimy
konkurs. Nawizalimy wspprac na forum
Skyscrapercity z grup zapalecw, ktrzy pracuj w programach graficznych, projektujc
modernizacje blokw. Na pocztku okrutnie
nas krytykowali, wytykajc nam brak wiedzy.
Po burzliwych dyskusjach, dogadalimy si. Mieli
kilka uwag, ktre uwzgldnilimy.
KB: Jakich uwag?
MA: Czepiali si gwnie tego, e na pocztku
ludzie przysyali zdjcia murali, a my je hop-siup publikowalimy. Przemylelimy spraw.
Zaczlimy eksponowa zdjcia blokw z fajnymi
elewacjami. Murale prezentujemy, ale na samym
kocu. Nie o nie przecie w tej akcji chodzi.
KB: Czy zwierzaki i trawa powstay

na blokach wrocawskiego osiedla na Gaju
w ramach Pospolitego Ruszenia?
MA: Nie. Wybralimy te bloki jako dobry
przykad modernizacji elewacji. Projekt acych po elewacji zwierzt powsta w pracowni
architektonicznej Pro Art Konopka.
Podobno na pocztku wzbudzi sporo
kontrowersji wrd mieszkacw nikt nie
chcia mieszka pod zadem kota ani koguta, ale
w kocu si dogadali. To, co widzimy na bloku,
jest kompromisem midzy wizj architekta
a tym, czego chcieli mieszkacy. Myl, e
wyszo fajnie. Rozmawiaem z mieszkacem,
ktrego okna znajduj si pod kotem, jest teraz
dumny ze swojego bloku.
W dniu, w ktrym przeprowadzilimy happening, wystartowaa nasza strona i profil na
fejsie. Podzielilimy budynki na zakaone i odkaone. ukasz piewa o infekcji skrnej blokw
i w takiej konwencji zaczlimy o tym mwi.
Chcielimy zaktywizowa ludzi do tego, by
robili zdjcia polskim osiedlom i przysyali je
do nas. My je mielimy publikowa i stwarza
platform do dyskusji.
Udao si. Ludzie zaczli przysya do nas
zdjcia. Bylimy zdziwieni. ukasz przyzna, e
go ta akcja przerosa. Nie bylimy nastawieni na
a tak duy odzew spoeczestwa tak wielk

ilo rozmw i wywiadw. To wszystko wie
si z ogromem pracy, ktr musimy wykona
eby skoordynowa dziaania.
KB: Jak wyglda Wasz podzia zada?
MA: ukasz jest inicjatorem i twarz akcji.
Koordynacj zajmuje si Piotr Nowicki, ktry jest
szefem promocji w Agorze, tu, we wrocawskiej
Wyborczej, i ja. Happening i start strony to
by pierwszy kroczek. Drugim byy billboardy
i city lighty, ktre przez miesic wisiay w miecie. Najpierw przez dwa tygodnie prezentowalimy zakaone bloki z Wrocawia. Nastpnie,
przez kolejne dwa, pokazywalimy odkaone
w naszej opinii dobre.
KB: Uwaa Pan, e to jest czysto subiektywne? Czy s pewne ramy estetyki, ktre
mona wyznaczy?
MA: Dziki temu dowiadczeniu, nauczyem
si, e s. Od pocztku mwilimy, e nie mamy
wyksztacenia architektonicznego. Oceniajc
jako elewacji, kierujemy si subiektywnym
odczuciem. Staramy si nie ingerowa w to, jak
kto kategoryzuje zdjcia, ktre do nas wysya.
Przyjlimy pewn zasad: jeli ludzie stwierdzaj, e jest bd i trzeba zdjcie danego obiektu
przerzuci do innej kategorii, robimy to. Duo
fajnych dyskusji wywizuje si przy okazji takich
23
Graffiti autorstwa BLU
przenosin. Ludzie rozmawiaj, spieraj si,

wymieniaj argumentami. Naszym przesaniem
nie jest wskazywanie kierunku estetycznego.
Chcemy mobilizowa do dziaania. Mieszkacy
wielkopytowych osiedli mog mie przecie
adny blok, do ktrego si przywi i z ktrego
bd dumni, tak jak ludzie na Gaju.
KB: Czy w innych polskich miastach rwnie podejmujecie prby modernizacji?
MA: W Warszawie wicej si mwi o problemie osiedli. Dziaa tam RE-blok, ale w innej
skali, prbujc rewitalizowa cae dzielnice.
W Krakowie podjto pewn inicjatyw
skrzykna si grupa ludzi, chc zorganizowa
konkurs pod flag Pospolitego Ruszenia. Pocztkowo nie mogli znale bloku, adna spdzielnia
nie chciaa im go da. Przez pewien czas nic si
nie dziao. Dostaem jednak niedawno informacj, e konkurs si odbdzie.
KB: Z czego wynika nieufno spdzielni?
Dlaczego tak trudno znale jest blok do
modernizacji?
MA: Mentalno jest jeszcze rodem
z poprzedniego systemu. Obserwujc zmagania
moich znajomych z niekompetentnymi zarzdcami, dostrzegam skal problemu. W firmach
zarzdzajcych nieruchomociami we Wrocawiu
bardzo czsto pracuj ludzie, ktrym si nic nie
chce. Maj ciepe posadki i wszystko w nosie.
W momencie gdy trzeba zrobi co inaczej i bardziej innowacyjnie, z ich strony odczuwalny jest
opr, bo trzeba si zaangaowa trzeba si tym
zaj, trzeba pracowa. W tym tkwi problem.
Nadzieja w mieszkacach.
KB: Co jest powodem oszpecania tak
wielu budynkw we Wrocawiu?
MA: Problemem jest to, e miasto nie kontroluje decyzji i poczyna zarzdcw i spdzielni. Panuje totalna samowolka. Jej efekty s
smutne. Zawioci formalnoprawne rwnie nie
pomagaj realizacji dobrych inicjatyw.
KB: Co jest Pana zdaniem najwaniejsze
w projekcie elewacji?
MA: Barwy i rwnowaga. Mieszkam z grafikiem komputerowym, wic rozrniam wicej
ni cztery kolory, mimo e jestem mczyzn.
Lubi barwne elewacje, ale tylko wtedy, gdy
cao jest stonowana. Naogldaem si duo
murali i graffiti. S ciekawe, gdy stosuje si je
z umiarem. Niedobrze jest, gdy w miejscu,
gdzie mieszkasz, zewszd atakuj Ci cie,
czerwienie i soczyste zielenie. Podobaj mi si
monochromatyczne kompozycje z przemylanymi akcentami kolorystycznymi. Wiem, e
ludzie potrafi by bardzo kreatywni i miksowa
kolory bardzo dobrze, na wiele sposobw.
KB: Gratuluj uporu i odwagi. Dzikuj
za rozmow.
Zapraszamy na stron
www.pospoliteruszenie.com.
1
24
Elewacje blokw, osiedle przy

ul. wieradowskiej we Wrocawiu
25
Projekt z okadki
Fot. archiwum Pilkington
Nieregularna elewacja inspirowana bry
ZNIKAJCE
CHMURY
O inspiracjach zaczerpnitych z natury, zrozumieniu potrzeb
inwestora oraz marzeniu, ktre zostao zrealizowane, opowiada
architekt Piotr Buko z pracowni projektowej Profil.
26
27
Strefa wejciowa
A-A
wybra nasz. Jedna z najdynamiczniejszych

firm wojewdztwa lubelskiego wykazaa ch
realizacji miaej koncepcji. Warto podkreli
wag wsparcia, jakiego udzieli nam w trakcie
procesu projektowego i realizacyjnego zarzd
kopalni.
LOKALIZACJA
Nowa siedziba zarzdu firmy Lubelski
Wgiel Bogdanka SA powstaa przy istniejcym budynku z lat 70. XX wieku na terenie
kopalni Bogdanka. Inwestycj ulokowano poza
gwn czci produkcyjn kopalni. Budynek,
w ktrym dotychczas pracowa zarzd, zosta
wydzielony funkcjonalnie, ale poczony komunikacyjnie z nowym obiektem.
Przekrj A-A, skala 1:660
FORMA
Forma biurowca wynika bezporednio
z przyjtej idei, ktrej konsekwencj s: skomplikowana struktura oraz niejednorodno przyjtego ukadu przestrzennego. Funkcje zostay
w niej rozmieszczone swobodnie, podobnie
jak ukady krystaliczne wpisane w bry wgla
kamiennego. Speniaj one jednak bardzo precyzyjnie wszystkie wymagania inwestora.
A
A
Myl, ktra towarzyszya nam przy opracowywaniu koncepcji budynku, to przeamanie schematu industrialnego otoczenia
pochodzcego z lat 70. i 80. X X wieku
i wprowadzenie w nie obiektu nowoczesnego, niesztampowego i burzcego schematy
projektowe charakterystyczne dla typowego
28
biurowca. Stworzenie obiektu w formie bryy

wgla, dla osb zarzdzajcych firm grnicz
to bya idea, ktr postanowilimy wprowadzi w ycie. Jako mieszkacy Grnego lska
nie mielimy adnych problemw ze zdefiniowaniem tego, jak wyglda struktura wgla
kamiennego. Inwestor spord kilku propozycji
Projektujc rozmieszczenie funkcji, konsekwentnie unikalimy rozwiza prostokrelnych. Budynek podzielilimy zgodnie z ukadem
piter na trzy strefy o zrnicowanym stopniu
dostpnoci. Komunikacj pionow rozwizalimy, wprowadzajc dwie klatki schodowe
usytuowane skrajnie po obu stronach budynku.
Obszar komunikacyjny na styku z budynkiem
istniejcym spaja oba obiekty poprzez gwn,
otwart klatk schodow. Przestrze ta peni
funkcj reprezentacyjn. W jej centralnym
punkcie, poniej perforacji przebijajcych dwa
kolejne stropy, zaprojektowalimy lad recepcyjn. Wok przebi w stropach w naturalny
sposb powstaa strefa ruchu i wypoczynku,
z ktrej mona mie wgld na inne kondygnacje. W obszarze perforacji, na rnych
poziomach i pod rnymi ktami, zamontowano liniowe rda wiata, stanowice form
wietlistego pylonu.
Piotr Buko,
Biuro Usug Architektonicznych Profil
Rzut I pitra, skala 1:660
Rys. archiwum Biuro Usug Architektonicznych Profi
Fot. Piotr Buko
UKAD FUNKCJONALNY
A
A
Rzut parteru, skala 1:660
29
W Y WIAD Z ARCHITEKTEM
W Y P OW I E DZ I E K S PE R TW
Piotr Buko Biuro Usug Architektonicznych Profil
Efekt bryy wgla na elewacji biurowca kopalni Bogdanka

o wykorzystaniu szka marki Pilkington opowiadaj uczestnicy procesu realizacyjnego
30
PB: W tym przypadku znaczc rol odegrali

pracownicy kopalni. Inwestor chcia ciekawej architektury i dociekliwie pyta, dlaczego ma wybra
nasz projekt. Przystpujc do projektowania, i my
zadalimy sobie takie pytanie. Dziki temu odpowied mielimy dobrze przemylan. Dlatego e
nasz budynek nie bdzie wieci po oczach zwizkowcom, nie bdzie ich drani przepychem.
KB: Ciekawa linia argumentacji. Czy ma
ona poparcie w realnych kosztach?
PB: Liche marmury byyby 20% tasze
Przekonalimy jednak inwestora do wykoczenia wntrz w szaro-biaej tonacji, waciwie monochromatycznie z niewielkimi akcentami zieleni barwy kojarzonej z grnictwem.
Nie wiem, dlaczego zielony to kolor grnikw. Czarny reprezentuje wgiel, a zielony chyba jest tym, czego grnik raczej nie
dowiadcza czyli ziele rolin, do ktrej tskni.
W latach 70., gdy grnicy pracowali po siedem dni w tygodniu, mj ojciec zjeda w gb
ziemi przed witem, nadzorowa pracownikw.
Wyjeda na powierzchni po siedemnastej,
wic od poowy padziernika do poowy marca
nie widzia w ogle soca i zieleni.
KB: adna metafora kolor zielony
z powodu tsknoty
PB: To bya myl, ktra mi si spodobaa.
Wytumaczenie tego prezesowi i uzyskanie jego
akceptacji trwao moe 15 minut. Wczeniej
pracowa on w niezbyt przyjemnych w nielicujcych warunkach. Najprniej dziaajca
firma grnicza w Polsce miaa swoj siedzib
w starym, niewielkim budynku, ktry kiedy by
zapleczem budowy kopalni. Pojcia nie mam,
jak t siedzib udao si tam zmieci.
KB: Z czego wynikaa decyzja o dobudowaniu obiektu do ju istniejcego?
PB: Inwestor tak postanowi. Nowy budynek mia pomieci sal konferencyjn i biuro
zarzdu. Postanowilimy podzieli te funkcje
na trzy poziomy: poziom komunikacji bezporedniej, bdcej obszarem oglnodostpnym,
odcity poziom zarzdu oraz biura obsugi
zarzdu, rwnie z limitowanym dostpem.
Istniejcy na dziace budynek mia zosta
funkcjonalnie powizany z nowym. Projektowan architektur przykleilimy do istniejcej
zabudowy. Poniewa pierwotnie istniejcy budynek jest bardzo niski, musielimy balansowa
poziomami raz idzie si do niego w gr,
drugim razem w d. Klatka schodowa jest
dosy skomplikowana. Przebiega ona przez
trzy pitra, a winda ma osiem wyj.
Dotychczasowe biura, mieszczce si

w rewitalizowanym obiekcie, zostay zaadaptowane na sale konferencyjne dla obsugi administracji kopalni.
KB: W jakim zakresie trzeba byo wzmocni istniejc konstrukcj i poprawi jako
gruntu? Na czym polegay gwne problemy
zwizane z koniecznoci nawizania do starej struktury?
PB: Jeli chodzi o jako gruntu, to bya ona
jednakowo rednia. Problemem by bardzo
wysoki poziom wd gruntowych. W trakcie
realizacji naleao odpompowywa due iloci
wody z wykopu. Fundamenty zaprojektowalimy na zasadzie wanny szczelnej z odpowiednio zaplanowan dylatacj.
Duym problem konstrukcyjnym i wykonawczym bya realizacja sali narad, ktra rozcina budynek, wiszc niejako w jego przestrzeni.
Konstruktorzy wykazali si sporym kunsztem,
rozwizujc ten problem. Trzeba byo zrobi
to tak, eby sala bya jednoprzestrzenna. Zastosowalimy tarcze konstrukcyjne.
Idea tworzenia budynku jako bryy wgla
wizaa si z tym, e nie ma w nim waciwie adnych wzajemnie rwnolegych cian
konstrukcyjnych. Kad z gwnych przegrd
pionowych zaprojektowalimy jako tarcz konstrukcyjn. One w pewnych miejscach zostay
podparte przez podcig i wsparte na supach.
Zastosowanie takiego rozwizania konstrukcyjnego pozwolio na uwolnienie elewacji od
nonoci tarcze zaatwiay spraw sztywnoci
oraz kwesti dylatacji.
KB: Wspomnia Pan o idei stworzenia
budynku jako nieregularnej bryy wgla. Czy
sposb krzywienia cian wynika z jakiej
przyjtej reguy?
PB: To byo ukadanie chaosu. Chcielimy,
eby budynek nie przypomina standardowego
biurowca tworzonego przez rzdy supw
i stropy. Pracowalimy na modelu 3D, stworzonym w Archicadzie, analizujc wzajemne relacje
przestrzenne poszczeglnych elementw.
KB: Brya wgla bya pomysem wyjciowym. Jakie jej cechy udao si Wam uchwyci?
PB: Gdy wyobraam sobie bryk wgla,
to widz rne krysztay powbijane w siebie,
gdy drewno si mineralizowao. Wgiel nie
jest materiaem jednorodnym. Co ciekawe,
projektujc ten budynek, kadego z nas kusio,
eby cho troch co wyprostowa, ale nie
To bya absolutna konsekwencja w chaosie.
Do struktury powierzchni wgla udao nam si
Piotr Buko architekt

prowadzcy, Biuro Usug
Architektonicznych Profil
Sposb ksztatowania elewacji budynku jest
odbiciem struktury wewntrznej i stanowi bezporednie rozwinicie gwnej idei projektu.
Elewacje naleao powiza z funkcj i opakowa
we waciwe materiay. Po wielu analizach przyjlimy zestaw: okadzina elewacyjna TRESPA
w kolorze czarnym, szyba Pilkington Activ
Blue w odcieniu niebieskim oraz niebarwiony
beton architektoniczny.
Odpowiednie rozmieszczenie powierzchni
szklanych, ich barwa i kontrast w stosunku do
matowej struktury pyty oraz duy stopie odbicia wiata miay nawizywa do naturalnych
domieszek wystpujcych w strukturze wgla
kamiennego. O wyborze szka zdecydowa jego
oryginalny kolor, ktry wzmaga efekt bkitu
nieba z przesuwajcymi si obokami, amic przy
tym czarn struktur elewacji. Nie bez znaczenia byy te jego waciwoci samoczyszczce
oraz zapewnienie tym rodzajem przeszklenia
wysokiego poziomu ochrony przed socem
konieczne w przypadku bardzo nasonecznionej elewacji frontowej budynku.
Wojciech Reluga technolog

firmy Hansen, wykonawcy fasad
Waciwoci samoczyszczce szka Pilkington
Activ Blue wymagay specjalnego sposobu
wypenienia fugi zewntrznej pomidzy poszczeglnymi formatkami szka, ktra nie tworzy adnej szczeliny. Tym samym eliminuje gromadzenie
si brudu, jak ma to miejsce w przypadku uszczelek gumowych. W tym celu wykorzystalimy
silikon strukturalny oraz specjaln metod
nakadania, z zastosowaniem tamy ochronnej,
zabezpieczajcej samoczyszczc powok
szka przed kontaktem z silikonem.
Jacek Eifler
gwny specjalista
ds. handlowo-marketingowych
Vitroterm-Murw SA,
wykonawcy szyb zespolonych
atwo utrzymania w czystoci oraz moliwo kontroli nasonecznienia to cechy, ktre
powoduj, e Pilkington Activ Blue bardzo
dobrze sprawdza si na wystawionych na dziaanie soca, trudno dostpnych z zewntrz
dachach i elewacjach.
Zastosowanie tego szka na fasadzie
budynku pozwolio zapewni skuteczn
ochron przed nadmiarem soca, obniy
koszty klimatyzacji latem, ograniczy czstotliwo mycia szyb, a take uzyska oryginalny
efekt wizualny. Wykorzystanie semistrukturalnego fasadowego systemu szklenia firmy
Schco podkrelio dodatkowo nowatorski
charakter rozwizania.
Detal elewacji
Kaya Brzezicka: Jak zacza si Pana przygoda z tym projektem?

Piotr Buko: To by przypadek. Mj wsplnik Walenty Wrbel w 2008 r. odwiey swoje
kontakty z kolegami z liceum i okazao si, e
jeden z nich mieszka pod Lublinem. W wyniku
rozmw na temat tego regionu postanowilimy co wsplnie na tym terenie zrealizowa.
Mj ojciec jest inynierem grnikiem. Zawsze
chciaem zaprojektowa co dla kopalni. Krtko
po tym, gdy pojawia si w nas ch podjcia
tematu realizacji architektonicznej na terenie
Lubelszczyzny, zosta zorganizowany przetarg.
Wsplnik spojrza w zamwienia i zobaczy
nazw inwestora: Lubelski Wgiel [miech].
Zaczo si od marzenia, skoczyo na realizacji.
Przetarg nas zaciekawi, bo jego proporcje zostay ustawione w taki sposb, e bardziej przypomina konkurs architektoniczny. By
to przeom lat 2008/2009. W tamtym czasie
wygralimy przetarg na projekt Urzdu Miasta
w widniku. Stwierdzilimy, e tym razem, dla
odmiany zrobimy co odjechanego, zaszalejemy.
W przetargu wystartowao kilka pracowni
ze lska. Zarzdowi firmy zamawiajcej projekt spodobaa si nasza koncepcja.
KB: Co zadecydowao o wyborze Pastwa projektu?
PB: Nie widzielimy pozostaych projektw. Ciekaw kwesti jest to, e zarzd firmy
zamawiajcej stanowi inynierowie i najwyraniej nasz przekaz do nich trafi. Prezes okaza si bardzo otwartym czowiekiem, ktrego
zaciekawia nasza propozycja architektoniczna.
Decydujc si na do swobodne projektowanie, spodziewalimy si problemw.
Niepotrzebnie. Gdy prezes i zarzd przekonali
si do naszego pomysu, moglimy spokojnie
skupi si na realizacji. Tak powinien dziaa
porzdny inwestor rozumnie inwestujcy
pienidze w wysok jako. Nie musielimy
walczy z nastawieniem, e wszystko ma
by najtasze. Architektura miaa by dobra.
Z drugiej strony inwestor nie mia na szczcie
bizantyjskiego podejcia do estetyki budynku
reprezentacyjnego. Udao nam si omin wtek
naiwnych atrybutw luksusu zota, diamentw,
marmurw itd.
KB: No wanie, budynek w rodku jest
do surowy. Z takim wykoczeniem wntrz
sympatyzuj z reguy architekci. Rzadko zdarza si w polskich warunkach, e przedstawiciele zarzdw duych firm doceniaj
takie pomysy
31
Przebicia w stropach. Widok z drugiego pitra
Fot. Piotr Buko
Fot. Piotr Buko
Wntrze holu
nawiza poprzez uycie Trespy. Ten materia

odbija wiato, ale nie jest zupeni gadki.
W rodku ide nawizania do surowej bryy
wgla zrealizowalimy, stosujc betonowe ciany.
Nie staralimy si skrzywia tej idei w chorobliw stron zbytniej dosownoci.
KB: W jaki sposb lokalizacja wpyna
na decyzje projektowe?
PB: Teren jest paski, na 20 km2 nie ma wikszych rnic wysokoci, nie liczc znajdujcej si
na nim hady. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zosta napisany w sposb
umoliwiajcy stworzenie dowolnego budynku.
W przypadku tej realizacji istotn spraw byo
zaprojektowanie podjazdu. Kondygnacja parteru
budynku, do ktrego dobudowalimy nasz,
znajduje si 1,80 m nad poziomem terenu.
W zwizku z tym zaproponowalimy ramp
podjazdow o reprezentacyjnym charakterze.
Duy nacisk pooono na projekt zieleni na
terenie caej kopalni. Na lsku rnie z tym
bywa. W tym przypadku wiadomo walorw
terenw zielonych jest bardzo dua. Inwestor
zatrudnia ogrodnikw, ktrzy o to dbaj. Nasz
budynek zosta wzniesiony w miejscu, gdzie
znajdowa si potny klomb, ktry w zwizku
z realizacj zosta starannie przeniesiony gdzie
indziej.
KB: Jak rozwizali Pastwo kwesti miejsc
parkingowych?
32
PB: Z miejscami parkingowymi jest problem.

Moim zdaniem powinna tam powsta jaka kolejka
szynowa czca Bogdank z czn i Lublinem.
Tego nie ma i wszyscy jed samochodami. Parkingi s systematycznie powikszane.
KB: Czy program funkcjonalny zosta
precyzyjnie zdefiniowany przez inwestora
na etapie konkursu?
PB: Tak, jednym z powodw naszego zwycistwa byo to, e odczytalimy ide tej segregacji. Biuro zarzdu jest tramwajem, przez ktry
przechodzi wielu ludzi. Wane, eby umoliwi
prezesowi i zarzdowi komunikacj, komfort
oraz waciw ewakuacj, gdy zachodzi taka
potrzeba [miech]. Kady czasami ma ochot si
rozmy. Komunikacj zaprojektowalimy w sposb umoliwiajcy swobodne przemieszczanie
si po caym obiekcie oraz jego opuszczenie.
KB: Czy zaprojektowali Pastwo rwnie funkcje uzupeniajce takie, ktre daj
moliwo relaksu?
PB: Osi spajajc nowy budynek z uprzednio istniejcym jest gwna klatka schodowa.
W tym obszarze zorganizowalimy przestrzenie
relaksu. Wszystkie kondygnacje zostay przebite
w jednym miejscu otworami o tym samym
wykroju. W przestrzeni tej zaprojektowalimy
sie wzajemnie krzyujcych si lamp stworzylimy sup wietlny. Na parterze, poniej
tej instalacji zaplanowalimy lad recepcyjn.
Niestety podjto decyzj o jej przesuniciu ze

wzgldw bezpieczestwa, poniewa zdarzyo
si tak, e komu spad z wyszej kondygnacji
dugopis i wyldowa na ladzie. Uwaam, e
zagroenie jest niewielkie. Na szczcie udao
nam si zrobi kilka zdj przedstawiajcych
lad w pierwotnej lokalizacji.
Mimo to e zaprojektowalimy miejsca, gdzie
mona usi, w budynku wyczuwalny jest jednak rygor pracy, hierarchiczno struktur przedsibiorstwa. Czasy socjalizmu si skoczyy.
Przypomina mi si dowcip z tego okresu.
Spotyka si dwch urzdnikw w ministerstwie na korytarzu: O widz, panie Kowalski, e pan te nie umie zasn.
KB : [miech] Czy projektowali Pastwo
rwnie elementy wyposaenia wntrz, np.
wspomnian lad?
PB: Tak. Tworzylimy rwnie rysunki
wykonawcze. Wsppracowalimy ze wietnym stolarzem. Rewelacja! Wykonanie niektrych elementw naprawd byo wyzwaniem.
W budynku s trzy lady, dosy kosztowne
w realizacji, gwnie ze wzgldu na uyty
w nich Corian. Ja bym si spoci. On to idealnie wykoczy.
Pewien miejscowy artysta bdzie nam
niestety ubogaca te wntrza. Ju si boj.
Sami jestemy sobie winni, bo zgosilimy,
e chcemy wprowadzi do wntrz elementy
33
Przebicia w stropach. Kompozycja stworzona

z liniowych opraw owietleniowych
grafiki stworzy obraz, fotografi artystyczn.

Inwestor postanowi zrealizowa swoj wersj,
nie mamy niestety adnego wpywu na to, co
zostanie zastosowane, boimy si wdroenia estetyki pakistaskiego autobusu Czas pokae.
KB: W jaki sposb dostp do niektrych
stref w budynku zosta ograniczony?
PB: System kontroli dostpu jest realizowany
za pomoc specjalnych kart identyfikacyjnych
i stanowi integraln cz systemu inteligentnego
34
zarzdzania dostpem na terenie caej kopalni.

W pocztkowej fazie projektu zaproponowalimy pewne rozwizania, ale nie miay one
znaczenia, poniewa projekt kontroli dostpu
zosta kompleksowo wdroony na terenie caej
kopalni, instalacje w naszym budynku powstay
jako cz systemu.
Jeli chodzi o ciekawe instalacje, to warto
wspomnie dwie kabiny dla tumaczy. Instalacj
t zaprojektowalimy tak, aby mona j byo
rozszerzy, stwarzajc moliwo jednoczesnego tumaczenia a na sze jzykw.

KB: Jakie elementy projektu nie zostay
zrealizowane?
PB: W trakcie realizacji wykonano o jedn
rzecz za duo. W kadym pokoju jedna ciana
miaa mie struktur surowego betonu, wielokrotnie zwracaem uwag kierownikowi
budowy, eby pilnowa tych cian. Mia cise
wytyczne w projekcie wntrz, ktre ciany
maj by wykoczone surowym betonem.
Robotnik, majcy zagruntowa ciany przed
malowaniem, zinterpretowa rysunek jako
wytyczne do pomalowania tych cian i przebieg przez budow, pocigajc je gruntem.
W ostatniej chwili zorientowaem si, co si
dzieje. Nasz zawd wymaga czasami uycia
sw powszechnie uwaanych za obraliwe,
ale sam siebie zaskoczyem. Przeszo mi po 15
minutach. ciany zostay jednak natychmiast
umyte i tym samym uratowane. Gdy kierownik
budowy dowiedzia si, ile kosztuj systemowe
pyty betonowe, od razu wiedzia, e da sobie
rad z wyczyszczeniem cian.
KB: W jakim systemie pyty betonowe
zostay zamocowane do cian?
PB: Nie ma mocowania, to wylewany beton.
Zaleao nam na szczeroci uytych materiaw prawdziwoci betonu.
KB: Czy precyzyjne wykonanie zaprojektowanych przez Pastwa detali byo trudne?
PB: Wykonawstwo na tej budowie oceniam
bardzo wysoko. Jedyny element, ktry mnie
drani, to wiece na klatce schodowej. Miay
by na 5 cm wepchnite w stosunku do lica
ciany, by mona byo do nich docisn warstw
zewntrzn betonu. Niestety zostay zlicowane
z powierzchni ciany. Gdzieniegdzie co si
wylao, gdzieniegdzie co si wybrzuszyo. Najbardziej niekorzystne jest jednak to, e bezrefleksyjnie prbowano je ratowa i wytynkowano,
co podkrela jedynie felerno tych elementw.
Obawialimy si kopotw z wykonaniem
elewacji. Efekt jest jednak bardzo dobry. Elewacja jest totalnie nieregularna. Prezes i trzech
wiceprezesw miao ze swoich gabinetw mie
wgld na krcce si szyby, zgodnie z grnicz
tradycj. To jest jedyna zasada porzdkujca
fasad. Panu zarzdzajcemu firm wykonujc
elewacje przybyo par siwych wosw. Mwi,
e robili z Trespy elewacje salonu Porsche w Abu
Dhabi, ale w porwnaniu z nasz realizacj
tamta to buka z masem. Mimo to poradzili
sobie z zadaniem doskonale.
Na budowie uczestniczyem pewnego dnia
w ciekawym zdarzeniu. W trakcie dogldania
realizacji projektu, mijajc rusztowanie, na ktrym pracownik walczy z montaem Trespy,
usyszaem intensywne zorzeczenie: Kto to ...
wymyli?!. Podniosem rk i wesoo zawoaem, e ja, i zrobio si jako dziwnie cicho.
Po wyjanieniu i drobnych przeprosinach do

koca budowy byem z montaystami w bardzo
dobrych stosunkach. Gdybym musia realizowa
nasz pomys na elewacj, sam bym go ostro
przeklina
KB: W jakim stopniu dostosowali Pastwo
obiekt do potrzeb osb niepenosprawnych?
PB: W peni. Zaprojektowany przez nas
podjazd ma 5-procentowy spadek. Poniewa
nie spenia wymogw zwizanych z obsug
tych uytkownikw, zastosowalimy podnonik schodowy. Wszystkie kondygnacje s
dostpne dla osb niepenosprawnych za
pomoc windy. W naszym biurze powstao
kilka zrealizowanych projektw domw opieki
spoecznej, mamy w tego typu tematach spore
dowiadczenie.
KB: Co przynioso Pastwu najwiksz
frajd?
PB: To, e udao si ten budynek zrealizowa
zgodnie z naszym projektem. Obiekt wzbudzi
kontrowersje. Wszystkie elementy, ktre sobie
zaplanowalimy, dziaaj jednak tak, jak powinny.
Okazao si, e susznie si upieralimy. Prezes
nie rzuci si nam na szyj, ale nie jest wylewnym
czowiekiem. Powiedzia, e jest OK. Cieszymy
si z tego.
KB: Wiemy, e prezes jest zrwnowaony. A obiekt, w sensie energetycznym?
PB: Jest rekuperowany i to praktycznie
wszystko. Nie jestem zwolennikiem sztucznej
ekologii. W Anglii jest taki problem, e gdy
jest przerwa w meczu, to dostawcy energii
s w najwikszym stresie, bo wszyscy id do
kuchni i wczaj podgrzewacze elektryczne
i potrzeba 30-40% mocy wicej na te kilka
minut. Energetyka nie jest takim elementem,
jak gaz w samochodzie, e go dodamy i jest
w porzdku. Automatyczne wyczanie lampek,
po opuszczeniu pomieszczenia, Godziny dla
Ziemii itp. Mnie takie rzeczy miesz. Nie
lubi sztucznego dostosowywania obiektu,
ktry ma dziaa i spenia pewne funkcje, do
wydumanych norm ekologicznych. Oczywicie,
obiekt ma by jak najtaszy w uytkowaniu,
zuywa minimalne iloci wody i energii, ale
wany jest rwnie komfort przebywania
w nim. Kwoty wydawane na rozwizania
ekologiczne powinny w okrelonym czasie
da jaki efekt poza zwikszeniem zysku producenta systemu
Izolacje s policzone nawet z zapasem,
szyby okien dobrane w sposb bardzo przemylany, zapewniajcy waciwy stosunek
nawietlenia do odbicia promieniowania sonecznego. To szko jest wietne, daje niebieski
pobysk, odbija waciw ilo promieniowania
sonecznego. Chmurki przesuwaj si po
szybach i znikaj na elewacji. O to wanie
nam chodzio.
KB: Dzikuj za ciekaw rozmow.
Fot. Piotr Buko
Lada recepcyjna
Lokalizacja/adres
Bogdanka, gmina Puchaczw
Pracownia projektowa
Biuro Usug Architektonicznych Prol sp. z o.o.
Architekci prowadzcy
Piotr Buko, arch. Walenty Wrbel
Architekci
Micha Pietrucha, Klaudia Rudzka-Buko,

Tomasz Szulik, Tomasz Zawitaj,
Jacek Gajer, Waldemar Stanko
Data opracowania
2009-2011
Data realizacji
2010/2011
Inwestor
Lubelski Wgiel Bogdanka SA
Powierzchnia cakowita
1779 m2
Powierzchnia zabudowy
576 m2
Kubatura brutto
5875 m3
Generalny wykonawca
Przedsibiorstwo Robt Specjalistycznych Wschd sp. z o.o.
Szko Pilkington Activ Blue
Pilkington Polska sp. z o.o.
Meble
Noti
Trespa
ThyssenKrupp Energostal SA
35
Realizacje w Polsce
Nowoczesny obiekt w historycznym otoczeniu

Fot. Bartosz Makowski
PO DRUGIEJ
STRONIE LUSTRA
Wydzia Matematyki i Nauk
Informacyjnych Politechniki Warszawskiej
Ziele zabytkowego kampusu wnika przez transparentne elewacje do wntrza budynku. Widoki roztaczajce si z ostatniej
kondygnacji potguj efekt przenikania si przestrzeni. O procesie poszukiwa ostatecznych rozwiza opowiada Magorzata Rogalka z biura architektonicznego DEDECO.
36
37
Detal elewacji
38
Troch zmian w pierwotnie ortogonalnym

rzucie budynku wprowadzilimy od strony
pnocnej. Wznielimy tam cian, ktra jest
skona w odniesieniu do pozostaych. Uksztatowalimy j w ten sposb rwnie dlatego,
aby zachowa szpaler okazaych drzew, przebiegajcy w jej pobliu.
KB: Co jest Pastwa zdaniem szczeglnie
istotnym walorem lokalizacji projektowanego
gmachu?
MR: Najwikszym atutem tego terenu jest
dua ilo piknych drzew oraz budynkw o rnych walorach estetycznych. Kampus jest wypeniony zieleni, z licznymi pomnikami przyrody,
a jego teren wpisany jest do rejestru zabytkw.
Betonowy brzuch auli ze szklan fasad
KB: Czy fakt cisej kontroli konserwatorskiej sprawowanej nad tym terenem wiza
si z powanymi trudnociami projektowymi? Brya obiektu jest minimalistyczna,
nowoczesna.
MR: W zakresie tego projektu Wojewdzki
Konserwator Zabytkw w zasadzie zgadza
si z nami. Chcielimy stworzy nowoczesne
elewacje, odbijajce historyczne budynki szanujc otoczenie, w ktrym powstay. By moe
bardziej na zasadzie kontrastu ni kontynuacji,
ale jednak w cisym zwizku z miejscem.
KB: Czy w zakresie zwizanym z wprowadzeniem nowej komunikacji pieszej
i koowej naleao zmieni istniejcy plan
urbanistyczny?
MR: W zasadzie nie wprowadzilimy duych
zmian. Zachowalimy istniejc komunikacj
koow, zaprojektowalimy bramowy przejazd.
Wymagania konserwatora dotyczyy zachowania
kostki brukowej. Na czas budowy zostaa ona
oczywicie rozebrana. Po zakoczeniu prac
uoono j na nowo w przejedzie. W 90%
udao si j odtworzy z autentycznych elementw. Trafilimy na dobrego wykonawc, ktry
stara si z nami wsppracowa i akceptowa
nasze sugestie co do sposobu wykonywania
poszczeglnych fragmentw projektu.
Jeli chodzi o komunikacj piesz, zaprojektowalimy dodatkowe przejcie obok budynku
Nowej Krelarni. Na czas budowy, gdy ta cz
kampusu bya zamknita, studenci przedzierali
si tamtdy przez ogrodzenie. Obserwujc
to, uznalimy, e przejcie w tym miejscu jest
potrzebne.
KB: Obserwowanie kierunkw, w jakich
najczciej poruszaj si ludzie na danym
terenie w trakcie powstawania obiektu, jest
czsto rdem informacji, ktrych nie jestemy w stanie przewidzie na etapie pracy
nad koncepcj.
MR: Zdecydowanie. Myl, e to jest dobra
metoda. Gdybymy nie zaprojektowali traktu
pieszego w miejscu, gdzie jest on potrzebny,
mogoby si zdarzy, e np. piknie zasiana
trawa po trzech miesicach zostaaby wydeptana. Taki efekt jest znacznie mniej estetyczny ni
chodnik, nawet jeli w planie zagospodarowania
terenu nie wyglda on szczeglnie adnie ze
wzgldw kompozycyjnych. W takim przypadku
najwaniejsza jest jego funkcja. Uczestnictwo
w procesie, w ktrym uytkownik w pewnym stopniu rwnie ksztatuje powstajc
przestrze, jest ciekawym dowiadczeniem
dla architekta.
KB: Czy w zakresie tworzenia otoczenia
budynku, w szczeglnoci projektu zieleni,
korzystali Pastwo z pomocy specjalistw?
MR: Tak, wsppracowalimy z projektantami zieleni. Dziki wspdziaaniu udao nam
si osign przyjemny w odbiorze efekt.
Fot. archiwum DEDECO
Kaya Brzezicka: W jaki sposb urbanistyka kampusu wpyna na kompozycj

przestrzenn projektowanego przez Pastwa
budynku?
Magorzata Rogalka: Wytyczne dotyczce
wpisania nowej kompozycji architektonicznej
w istniejcy ukad urbanistyczny otrzymalimy
od inwestora ju na etapie tworzenia wstpnej
koncepcji w ramach przetargu publicznego. Do
zawierajcych je materiaw doczono opracowanie, wykonane przez Politechnik Warszawsk analiz urbanistyczn przedstawiajc
moliwoci wykorzystania tej czci terenu
kampusu. Gabaryty i obrys zewntrzny dziaki
przeznaczonej pod inwestycj byy okrelone.
39
Wntrze auli
Wntrze audytorium
widziane z poziomu widowni
KB: Czy Pastwa wsppraca z projektantami krajobrazu rozpocza si ju na etapie

tworzenia koncepcji?
MR: Jeli chodzi o projektowanie maej
architektury, to kad rzecz awk, lamp, kosz
na mieci naleao uzgodni z konserwatorem
zabytkw, a na to potrzeba czasu. Nie jest tak,
e dostarczamy propozycj rozwizania i za
tydzie mamy pozytywn odpowied. Zaczlimy pracowa nad tymi elementami bardzo
wczenie, eby dotrzyma terminw.
KB: Istotnym elementem, ktry buduje
klimat tego obiektu, jest do rnorodne
uksztatowanie elewacji. W jaki sposb pracowali Pastwo nad ich spjn, cho zrnicowan form?
MR: Zrealizowany projekt elewacji jest jednym z dwch przez nas wykonanych. W pierwotnym, zoonym w przetargu elewacje byy
nieco cisze, rozrzebione do potnymi
aluzjami. W trakcie pracy, ju na etapie koncepcji, do dyskusji na temat tego projektu wczyli si profesor Lech Kosiewicz i profesor
Konrad Kucza-Kuczyski architekci pracujcy
na Politechnice Warszawskiej. W efekcie wsplnych rozwaa powsta nowy projekt elewacji.
Konfrontacja z odmiennym punktem widzenia
wniosa wiele dobrego w caoksztat realizacji.
Ostateczna koncepcja pozwolia na stworzenie
efektu duo lejszej fasady szklanej budynek
40
sta si bardziej transparentny, jeszcze lepiej

wpasowa si w otoczenie.
Odbir architektury jest subiektywny. Niektrym bardziej podoba si pierwotny pomys
na elewacj. Jego entuzjastami byli dziekani
Wydziau Matematyki i Nauk Informacyjnych
poprzednia wersja bardziej kojarzya si im
ze wzorami matematycznymi. Nam budynek
podoba si w finalnej odsonie. Cieszymy si
z podjtych wsplnie decyzji.
KB: Czy pita elewacja, czyli dach, zostaa
wykonana zgodnie z pierwotn koncepcj?
Czy pomys potnego przeszklenia przebijajcego wszystkie kondygnacje jest wsplny
dla obu projektw?
MR: Tak, te elementy byy niezmienne
od pocztku naszej pracy nad tym projektem. Hol jest bardzo transparentny. W jego
elewacji frontowej i tylnej pojawia si szko
strukturalne, dodatkowo przeszklilimy go od
gry. Mielimy taki zamys, eby ten hol dzieli
budynek na dwa skrzyda: podune i to, gdzie
mamy audytorium. eby dawa oddech,
by przestronny i peen wiata oraz umoliwia ekspozycj widokw. W jego przestrzeni
zaprojektowalimy otwart klatk schodow
reprezentacyjne, wygodne schody.
Taka otwarta, oglnodostpna przestrze
uczytelnia podzia funkcjonalny, uatwia orientacj
w budynku uytkownik jest ju naprowadzany
na pewne funkcje; one nie s pomieszane ze

sob, tylko pogrupowane w sekcje.
KB: Czy zaprojektowali Pastwo system
komunikacji wizualnej dla tego obiektu?
MR: Zamwienie, a wic i nasz projekt
komunikacji wizualnej nie obejmowa. A szkoda.
Inwestorzy do dzisiaj nie doceniaj tego elementu w budynkach.
KB: W jakim stopniu mieli Pastwo wpyw
na zakres programu funkcjonalnego? Czy by on
bardzo precyzyjnie okrelony, czy mona byo
zasugerowa np. wprowadzenie przestrzeni
wsplnych spotka, interakcji, i relaksu?
MR: Dokumenty przedstawione przez inwestora w momencie organizowania przetargu
zawieray program funkcjonalno-uytkowy. Byy
w nim opisane: sale multimedialne, wykadowe,
pokoje biurowe, pomieszczenia dziekanatu to
wszystko zostao dokadnie okrelone pod wzgldem iloci oraz wielkoci. Natomiast w zakresie
projektowania przestrzeni wsplnych inwestor
da nam wolno projektow. Nie narzucono
nam adnego przelicznika. Nasza pierwotna
propozycja rozwizania rzutw obiektu zostaa
zaaprobowana i zrealizowana waciwie bez
wikszych zmian.
KB: Czy zaprojektowane przez Pastwa
sale audytoryjne mona ze sob czy?
MR: Mamy jedn du sal audytoryjn,
ktr mona podzieli na dwie mniejsze. Na
parterze znajduje si rwnie miejsce, zaprojektowane w sposb umoliwiajcy mobilny

podzia sala rady wydziau, ktr moemy
otworzy na dwukondygnacyjny hol, znajdujcy
si pod brzuchem auli. Dziki temu uzyskujemy
wiksz przestrze, dogodn dla organizacji
duych imprez uczelnianych.
KB: Myl, e to rozwizanie jest wartociowe rwnie ze wzgldu na ide rada
wydziau otwiera si by moe rwnie
na potrzeby studentw.
MR: Wierz, e tak wanie jest.
KB: Czy projekt laboratoriw wymaga
uwzgldnienia szczeglnie nowoczesnych
instalacji?
MR: Laboratoria w tym budynku to tak
naprawd standardowe sale komputerowe,
ktre nie wymagaj zastosowania specjalistycznych technologii. Aby zapewni atwo prowadzenia instalacji, zaprojektowalimy podniesion
podog.
KB: Czy charakter obiektu mieszczcego
w sobie wydziay zwizane z technologi
jest uchwytny rwnie dziki zastosowaniu
bardzo nowoczesnego wyposaenia?
MR: Cay ten budynek jest bardzo nowoczesny naszpikowany zautomatyzowanymi
systemami. Ostatnio Politechnika wybraa dla
niego opiekuna administracyjnego, ktry jak
si okazao musi odby miesiczne szkolenie,
eby nauczy si obsugiwania wszystkich instalacji w obiekcie.

KB: Czy doprowadzenie detalu do takiego
stopnia precyzji, jaki zosta osignity, wymagao od Pastwa czstych nadzorw autorskich?
MR: Nadzory autorskie w trakcie tej inwestycji byy dosy intensywne. Oprcz cotygodniowych wizyt na budowie, w zasadzie
codziennie musielimy co w tym kierunku
zrobi. Bylimy w cigym kontakcie z wykonawc, z ktrym ustalalimy na bieco wszystkie szczegy wsppraca bya bardzo owocna.
Jeeli nie akceptowalimy proponowanych
rozwiza szczegowych, wykonawca szuka
czego innego.
KB: To brzmi jak realizacja idealna.
MR: Wspominamy j jako bardzo udan.
Ciekawostka z budowy: zaprojektowalimy
przejazd bramowy, ktry na suficie mia by
wykoczony pytami ze szlachetnej blachy.
Wyszo bardzo dobrze. Mielimy jednak z tym
elementem kilka kopotw. Sufit czy si ze
szklan elewacj poprzez zakadk. Trzeba byo
j zastosowa, eby unikn mostkw termicznych i ochroni ten kawaek budynku przed
deszczem. Propozycje wykonania tego fragmentu wykonawca przedstawia nam trzy razy.
Dopiero za trzecim razem uznalimy wsplnie
efekt za satysfakcjonujcy. Myl, e praca nad
tym elementem jest dobrym przykadem efektywnego wspdziaania.

KB: Czasami na etapie projektowania
nie jestemy w stanie przewidzie wszystkich problemw. Czy sprawna komunikacja
z pozostaymi uczestnikami procesu realizacji
gwarantuje sukces?
MR: Oczywicie. Kada budowa to niezwykle skomplikowany proces w czasie i przestrzeni.
Naley o wszystkim rozmawia i wsplnie szuka waciwych rozwiza. W trakcie tej realizacji
w sali audytoryjnej zaproponowalimy materia
wykoczeniowy, ktry w momencie realizacji
zosta ju wycofany z produkcji. Musielimy wic
sprawnie znale dobry zamiennik. We wszystkich przypadkach zmiany okazay si bardzo
korzystne na przykad wykoczenie posadzki
w holu gwnym na parterze. Wykonawca
zaproponowa zastosowane pyty, w projekcie
byy inne. Efekt bardzo nam si podoba. Imituj
beton, zgrywaj si z brzuchem auli.
KB: Czy konstrukcja tego budynku wizaa
si z trudnociami projektowymi?
MR: Najbardziej problematyczna bya aula
gwna, nad ktr znajduj si dwie mniejsze. Konstruktorzy woyli duo wysiku w jej
przekrycie bez podpr porednich. Drugim
elementem, ktry przysporzy im pracy, byy
supy elbetowe pod du aul chcielimy, eby
byy jak najciesze. Zostay one wzmocnione
41
D-D
C-C
W Y W I A D Z E K S PE R T E M
Pawe Jedlecki prezes zarzdu WGsystem sp. z o.o.
Przekrj D-D, skala 1:660
Przekrj C-C, skala 1:660
C
B
D
A
Rys. archiwum DEDECO biuro architektoniczne
A-A
B-B
Przekrj B-B, skala 1:660
42
Rzut III kondygnacji, skala 1:660
Kaya Brzezicka: Elewacja Wydziau Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki

Warszawskiej jest najwysz w Polsce cakowicie przeszklon cian z punktowym mocowaniem tafli szka. Jak rozwizali Pastwo jej
konstrukcj?
Pawe Jedlecki: Zastosowalimy rozwizanie
znane z amfiteatru w Opolu, jednak na wikszej
powierzchni, sigajcej 800 m2. Konstrukcja jest
caoszklana, wykorzystuje szko jako element nony.
Ta realizacja bya dla nas nie lada wyzwaniem ze
wzgldu na bardzo du wysoko zaprojektowanej przez architekta fasady okoo 23,5 m
w czci wysokiej i 18 m w czci niskiej. Trudnoci wizay si rwnie z rozmiarem szklanych tafli szeroko ponad 2 m i wysoko
4 m. W czci niskiej budynku, w odlegoci
ok. 60 cm od elewacji, architekt zaprojektowa
cian z betonu architektonicznego, co w duej
mierze utrudniao monta oraz ograniczao szeroko konstrukcji szklanej ciany.
W procesie projektowania konstrukcji wane
byo rwnie wykonanie grnego mocowania
eber szklanych, tak aby byo ono bezpieczne.
W tym celu wykonano specjalne konsole stalowe
wyposaone w system przekadek i rub, umoliwiajce przeniesienie obcie na konstrukcj

obiektu. Ze wzgldu na wysoko fasady ebra
szklane musiay by wykonane z kilku elementw,
w tym celu wykorzystano czniki pionowe. Przy
tak wysokiej cianie konieczne byo zastosowanie
konsol dolnych, umoliwiajcych kompensacj
wyduania si eber szklanych, np. pod wpywem
rnic temperatur.
KB: Jaki system mocowania zosta zastosowany?
PJ: Ponownie wykorzystalimy sprawdzony
i wdroony przez nas system punktowego
mocowania szka, dostpny pod nazw handlow WG-M55/180S, polegajcy na umieszczeniu w przerwie midzyszybowej rotuli
wykonanej z tworzywa sztucznego, o bardzo dobrych parametrach izolacyjnych. Firma
WGsystem w roku 2011 bya laureatem konkursu w ramach Maopolskiego Regionalnego
Programu Operacyjnego na lata 2007-2013
Rozwj i podniesienie konkurencyjnoci
przedsibiorstw, klasyfikujc si w pierwszej
dziesitce ze wzgldu na ilo zdobytych punktw. Wykorzystanie tej dotacji pozwolio nam
na rozszerzenie usug zwizanych z produkcj

i sprzeda bezporedni oku do punktowego
mocowania szka.
KB: Jakiego rodzaju szko wybrali Pastwo
dla tej realizacji i z jakich wzgldw?
PJ: W obiekcie zastosowano szyby zespolone zoone z bezpiecznych szkie hartowanych, produkowanych lokalnie przez Guardian
Czstochowa: od zewntrz 10 mm SunGuard
High Selective 70/41, a od wewntrz 8 mm Extra
Clear Float. Pozwolio to na osignicie nastpujcych parametrw: przepuszczalno wiata
TL=68,4%, odbicie wiata TR=10,7%, cakowita
przepuszczalno energii sonecznej g=39,8%,
wspczynnik przenikania ciepa Ug=1,21 W/m2K.
Dodatkowo szko przeciwsoneczne SunGuard
obnia przepuszczalno szkodliwych promieni UV,
a w ten sposb lepiej chroni nasz skr i ogranicza blaknicie kolorw wyposaenia znajdujcego si wewntrz budynku.
Mimo tak duej gruboci zestawu wymaganej
ze wzgldw statycznych uzyskalimy wysok
neutralno, stosujc jako obie tafle szko Extra
Clear Float, o zmniejszonej zielonkawej powiacie,
charakterystycznej dla klasycznych rozwiza.
Lokalizacja/adres
Warszawa, ul. Koszykowa
DEDECO biuro architektoniczne sp. z o.o.
Piotr Hofman, Magorzata Rogalka,

Micha Rzewuski
Architekci
Ewa Jacoszek, Agata Krykwiska,

Arkadiusz Marsz, Grzegorz Modzelewski,
Agata Czarnowicz-Skonieczna
Data opracowania
2008/2009
Data realizacji
2011 r.
Inwestor
Politechnika Warszawska
11 100 m2
1711 m2
Kubatura brutto
46222 m3
Generalny wykonawca
Budimex
Pytki podogowe
Ceramika Parady sp. z o.o.
Wykonawca fasady szklanej
WGsystem sp. z o.o.
44
Wntrze holu z wyspowo podwieszonymi sufitami
stalowymi trzpieniami. Konstruktorzy zaproponowali poczenie supw z brzuchem auli,

z zachowaniem niewielkiego dystansu midzy tymi elementami, powstaa maa szczelina
bardzo ciekawy detal.
KB: Czy z tymi konstruktorami wsppracuj Pastwo rwnie przy innych realizacjach?
MR: To biuro Arbo Projekt z Warszawy.
Pracujemy z nimi od kilku lat. Warto mie staych wsppracownikw. Zna si ich zalety
i wady. Architekt jest koordynatorem procesu
realizacji, wane, eby zna mocne i sabe strony
zespou. Branyci, z ktrymi wsppracujemy,
s rwnie pomocni, udzielajc nam konsultacji,
zanim jeszcze wygramy przetarg. Zawsze mamy
moliwo spotkania si z grup specjalistw
i omwienie np. koncepcji konstrukcji. Zyskuje
na tym architektura, ktr tworzymy.
KB: Co dla Pani oznacza dobra przestrze
edukacyjna?
MR: Dla mnie taka przestrze musi by
pozbawiona nadmiernej iloci przedmiotw,
ksztatw, kolorw musi by moliwie czysta.
Tak eby czowiek, ktry si edukuje, mg si
wyciszy i skupi.
KB: Zatem minimalizm japoski sprawdziby si w takim obiekcie
MR: Tak, im mniej rzeczy wok nas, tym
mniejsze jest nasze rozkojarzenie. W przestrzeni moliwie pustej wszystko jest bardziej
uporzdkowane, take wiedza.
KB: Czy wntrza s wanym elementem
architektury?
MR: Tak. W tym projekcie koncepcja przestrzeni jest spjna. Nie mona myle o budynku
jako skorupie. To, co znajduje si wewntrz
niego, jest wane. Wntrza s dla uytkownikw.
KB: Co sprawio Pani szczegln satysfakcj podczas projektowania tego obiektu?
MR: Rezultat brya budynku i elewacje.
KB: Czy wiedz ju Pastwo, co uytkownicy sdz o tym obiekcie?
MR: Wrd kadry wydziau trwaj teraz
dyskusje, kto w ktrym pokoju bdzie siedzia.
Niektre miejsca w budynku s szczeglnie
preferowane.
Z grnych kondygnacji roztaczaj si fantastyczne widoki, szczeglnie z naronikw
budynku z jednej strony mamy kadr na Paac
Kultury, a z drugiej widok na pokryty zieleni
kampus. W tych pomieszczeniach czowiek
czuje si jak w chmurach, bo posadzka styka
si z przeszklon elewacj, a za ni s korony
najwikszych drzew. Byam zachwycona, gdy
to zobaczyam. W trakcie realizacji, jeszcze
w stanie surowym, oprowadzaam dziekanw
po budynku. Co ciekawe, ju wtedy, mimo
elementw charakteryzujcych plac budowy,
widoki i wraenia zwizane z odbiorem tej przestrzeni, ogromnie pozytywnie nas zaskakiway.
KB: Dzikuj za rozmow.
Elewacja z wykuszami
Realizacje w Polsce
Z DBAOCI O DETAL
Osiedle Centauris we Wrocawiu
W otoczeniu bujnej zieleni powstao osiedle o prostych formach i precyzyjnie wykonanych

elewacjach. Przyjazna skala, indywidualnie zaprojektowana maa architektura, wykoczone
drewnem tarasy przestrze kameralna, cho pooona w centrum miasta. O projekcie
i realizacji opowiada Tadeusz Hardt z pracowni TH Architekci.
46
47
Osiedle widziane z poziomu ulicy
Zrealizowana cz osiedla
Kaya Brzezicka: Jak zacza si Pastwa

przygoda z tym projektem?
Tadeusz Hardt: Wygralimy zamknity
konkurs ogoszony przez inwestora spk
celow Centauris. Nasza propozycja konkursowa rnia si nieco od realizowanej obecnie
wersji. Pierwotnie zaproponowalimy bardziej
rozczonkowan zabudow. Chocia PUM-w
napchane byo co nie miara [miech]. Ze wzgldu
na wiksze rozdrobnienie kubatur planowana
zabudowa miaa troch inny charakter bardziej
poudniowy ni rodkowoeuropejski.
Bez alu zmienilimy koncepcj. Jestemy
zadowoleni z osignitych efektw. Inwestor
odnis sukces, tym bardziej znaczcy, e jest
to pierwsza realizacja tej grupy developerskiej.
KB: Na jakim etapie realizacji jest obecnie
projekt Centauris?
TH: Realizacja inwestycji zostaa podzielona
na cztery etapy. Pierwszy z nich zosta ju ukoczony. Wzniesione budynki zostay oddane do
uytku, a prawie wszystkie mieszkania, ktre
w nich zaprojektowalimy ju sprzedane. Od
kwietnia rusza budowa II etapu domu, na
48
miejscu ktrego w pierwotnej koncepcji zaprojektowalimy dwa mniejsze. W efekcie rozmw

z inwestorem zadecydowalimy o wzniesieniu
jednego wikszego budynku mieszkalnego, ktry
stanowi parawanowe zamknicie wewntrznej
przestrzeni osiedla od strony ul. lnej. Midzy
nim a ulic, zgodnie z dalszymi planami inwestora, powstan dwa biurowce firmy Impel.
Tym samym osiedle zostanie domknite zabudow, ktra zagwarantuje komfort, zwizany
z klarownym wydzieleniem jego przestrzeni,
oraz niwelacj haasu dobiegajcego od strony
ulicy. Z przeciwlegej wschodniej strony
otwieramy osiedle na park Skowroni, ktrego
ssiedztwo jest ogromn zalet tej lokalizacji.
KB: Czy ssiedztwo parku narzucio
przewodni ide ksztatowania przestrzeni
osiedla?
TH: Tak, trzeba byo wykorzysta potencja
tego miejsca. Park wlewa si midzy budynki
drzewa, ktre si same rozsiay, wchodz midzy nie punktowo. Staralimy si je zachowa.
KB: A jak Pan ocenia komunikacj tej
dziaki z centrum miasta?
TH: Uwaam, e lokalizacja jest podstawow

wartoci tego projektu. Poczenie z Rynkiem
rodkami komunikacji miejskiej jest bardzo
dogodne, przebycie trasy zajmuje dziesi minut.
W parku Skowronim znajduje si wiele traktw
spacerowych oraz place zabaw dla dzieci. Dziaka
jest dostatecznie oddalona od ulicy, aby mona
byo mie gwarancj komfortu akustycznego.
KB: W jaki sposb lokalizacja poszczeglnych budynkw i mieszka wpyna na
ich projekt?
TH: Zarwno standardy tych budynkw, jak
i mieszka s tym wysze, im bardziej zbliamy
si do parku. Jako przestrzeni lokali mieszkalnych wzrasta rwnie wraz z kondygnacj, na
ktrej si znajduj. Na dachach zaprojektowalimy luksusowe apartamenty 150-metrowe
penthousey, wycofane wobec lica budynku
o 1,5-3 m. Wysoko poszczeglnych domw
maleje w stron parku. Zabudowa spywa
schodkowo w jego kierunku. Najwysze obiekty
maj siedem kondygnacji, najnisze cztery.
KB: Czy precyzja wykoczenia obiektw
jest zgodna z Pastwa oczekiwaniami?
TH: W zrealizowanej czci osiedla udao

si nam osign precyzyjne wykonanie detalu
zarwno na elewacjach, jak i w wewntrznych
przestrzeniach wsplnych. Strefy wejciowe
i klatki schodowe wykoczone s szlachetnymi
materiaami kamiennymi okadzinami oraz
elementami wykonanymi ze stali szlachetnej.
Wszystkie balustrady w budynkach s z takiej
wanie stali. Stopnice schodw oboono penymi kawakami granitu. Oznacza to naprawd
bardzo wysoki standard. Jeli porwnamy wizualizacje obrazujce te fragmenty naszego projektu
z fotografiami przedstawiajcymi stan rzeczywisty,
okae si, e s one niemal identyczne.
KB: Skd wzi si pomys spicia kondygnacji pionowymi pasmami szka?
TH: Chcielimy urozmaici elewacj oraz
stworzy naprzeciwko pokoju dziennego, na balkonie, miejsce, ktre dawaoby pewn namiastk
poczucia intymnoci. Istotn spraw byo rwnie oddzielenie od siebie poszczeglnych balkonw. Dziki odpowiedniemu umieszczeniu nieprzeziernych tafli szka, powstay przestrzenie, gdzie mona sobie tak ustawi fotel
ze stolikiem, eby nas nikt nie widzia, gdy np.

pijemy porann kaw. Zastosowalimy szko
bezpieczne klejone, trjwarstwowe, z foliami
w rodku. Nawet gdyby taki panel pk, nie rozprynie si na kawaki. To wszystko zamocowane jest na elementach ze stali szlachetnej.
KB: Czy zastosowanie wykuszy na jednej
z elewacji ma funkcjonalne uzasadnienie?
TH: Zastosowalimy je na najduszej elewacji pnocnej, eby zapa w pokojach dziennych
wiato wschodnie i zachodnie. Punktowce
blisko parku maj mieszkania, ktre wychodz
na trzy strony wiata, wic takie rozwizanie
nie byo w nich potrzebne.
KB: Czy wszystkie elementy Pastwa
finalnego projektu zostay zrealizowane?
TH: Wikszo, ale nie wszystkie. Zaley
nam na tym, eby cay zesp by zrealizowany
konsekwentnie w jednym stylu. To jest dla nas
najwaniejsze i stanowi ide przewodni. Uwaam, e o projektowanym zaoeniu zawsze
naley myle jako o caoci. Nie ma sensu
upiera si przy wykonaniu fragmentu w szczeglny sposb, jeli spowoduje to brak moliwoci
realizacji spjnej koncepcji przestrzennej, bo nie

wystarczy na to rodkw.
Inwestor nie moe wybudowa czego, na
czym nie zarobi. Moj najwiksz obaw jest
to, eby nie zrezygnowa w dalszych etapach
realizacji ze standardu, ktry zosta przyjty
w I etapie, wykonywanym z pietyzmem przez
firm TRASKO z Ostrzeszowa. Zobaczymy,
co bdzie dziao si dalej...
KB: Jest Pan autorem koncepcji urbanistycznej dla tego terenu czy wszystkie
elementy wchodzce w jej zakres powstan?
TH: Tak. Wcznie z detalem architektonicznym maej architektury, na ktry zwracamy szczegln uwag. Mieszkania na parterze
maj wydzielon cz ogrodow z tarasem
wyoonym drewnian podog. Ziele wnika
w przestrze osiedla. Inwestor zadba o jej
zrealizowanie. Wykonano rwnie do rzadko
spotykane na osiedlach niestandardowe elementy maej architektury, np. odpowiednio
dobrane kosze na mieci, stojaki na rowery
oraz awki. Teren zosta rozrzebiony kaskadowymi murami oporowymi z zieleni. Wikszo
49
III
OZNACZENIA:
Rys. archiwum TH ARCHITEKCI
Rzut parteru,
skala 1:900
50
I I etap rozbudowy (Impel)

II II etap rozbudowy (Elspec Rainbow)
III III etap rozbudowy (Akademia Medyczna)
obrys garau podziemnego
Rzut I pitra,
skala 1:900
wieych pomysw i niekonwencjonalnych

detali w naszych projektach wymylaj moi
modsi koledzy.
KB: Co w zakresie projektu urbanistyki
byo dla Pastwa najistotniejsze?
TH: Kada realizacja architektoniczna oznacza poszukiwanie kompromisu midzy dzisiejszymi wymaganiami developera, ktry oczekuje
maksymalizacji zysku, wynikajcego z duej iloci
powierzchni uytkowej, a naszym deniem do
osignicia moliwie wysokiej jakoci przestrzeni.
Rozumiejc ramy, w obrbie ktrych moemy
si porusza, majc zadan dziak i PUM (cay
zesp ma mie cznie 25 tys. m2 powierzchni
uytkowej mieszka), staralimy si stworzy
architektur ciekaw, o przyjaznej czowiekowi
skali, zrnicowan pod wzgldem wysokoci.
Pewne uwarunkowania wynikay rwnie
z ssiedztwa terenu przeznaczonego pod t
inwestycj. Od strony poudniowej, przy ul.
Brossa znajduj si budynki Akademii Medycznej.
Staralimy si dostosowa gabaryty projektowanych przez nas w tym obszarze obiektw
do istniejcej zabudowy.
KB: Czy inwestor precyzyjnie okreli
grup docelow, stanowic potencjalnych
mieszkacw?
TH: Na pocztku tak. Poniewa projektujemy to osiedle od trzech czy nawet czterech lat, wraz ze zmian sytuacji gospodarczej
inwestor zmienia projekt. W midzyczasie
zrobilimy ju dwa projekty zamienne, m.in.
zmieniajc struktur mieszka. W tej chwili
najlepiej sprzedaj si mae mieszkania i naleao ten fakt uwzgldni.
Tak struktur determinuje wiele rzeczy
np. zapis w planie miejscowym, mwicy
o iloci miejsc parkingowych, ktre naley wykona, projektujc okrelon ilo mieszka. Czasem zrealizowanie narzuconej przez inwestora
struktury nie jest moliwe, poniewa wie
si z koniecznoci wykonania drugiej kondygnacji garay, co w warunkach wrocawskich
najczciej zbyt mocno podraa inwestycj, ze
wzgldu na konieczno wykonania kosztownych zabezpiecze przed wodami gruntowymi
o bardzo wysokim poziomie.
KB: Jak w tej realizacji rozwizali Pastwo
temat miejsc parkingowych?
TH: Osiedle zostao podzielone na strefy
zgodnie z etapami realizacji. Kada z nich bdzie
miaa oddzielny parking na kondygnacji podziemnej. Poniewa I etap realizowalimy w oparciu
o zapisy decyzji o warunkach zabudowy, zgodnie
z wytycznymi uylimy wskanika 1:1, czyli na
jedno mieszkanie przypada jedno miejsce parkingowe. Natomiast ju etap II, ktry realizujemy
zgodnie z planem miejscowym, wymaga od
nas uwzgldnienia wskanika1,2:1.
II
Betonowe formy maej architektury
51

Wntrze osiedla
KB: Czy przewidzieli Pastwo w projekcie

czasowe miejsca postojowe?
TH: Naziemne miejsca parkingowe dla
pierwszego etapu znajduj si od strony ul.
Dziakowej, tam gdzie na parterach usytuowane
s lokale usugowe. Generalnie, miejsca dla
mieszkacw i ich goci bd si znajdowa
w garau podziemnym. Osiedle jest monitorowane, ale nie jest tzw. osiedlem zamknitym
KB: Co Pan myli o wygradzaniu osiedli?
TH: W ogle mi to nie odpowiada. Zawsze
to odradzam. Miasto nie yje jako zesp
w zamknitych enklawach. Nie powinnimy
wytwarza gett w jego przestrzeni i blokowa
moliwoci swobodnego poruszania si w niej.
Gdy od strony ul. lnej powstan biurowce,
w obszarze osiedla Centauris wytworzy si
bardzo adne wntrze urbanistyczne, przestrze
pprywatna, umoliwiajca swobodne przejcie
przez ten teren do parku. Moim zdaniem to nie
powinno nikomu przeszkadza.
KB: Czy w procesie realizacji I etapu niektre detale okazay si trudne do wykonania?
TH: Nie, poniewa projekt nie jest zbyt skomplikowany. Budowanie mieszkaniwki nie jest
wielkim wyczynem myli inynierskiej [miech].
We Wrocawiu jedynym problemem dla budownictwa jest woda gruntowa lub blisko starych
obiektw, do ktrych musimy si podczepi.
52
W przypadku tej realizacji trzeba byo przy wykopie zastosowa szczelne cianki z grodzi stalowych.
Jeli chodzi o upr w negocjacjach, decydujcy o jakoci detalu, to duo czasu spdziem
na walce o to, eby pyty Euronitu byy klejone
do elewacji, a nie nitowane. To rozwizanie jest
drosze, ale znacznie adniejsze. Do konstrukcji
metalowej przykleja si specjalne tamy, do
ktrych klei si pyty. Taki sposb montau
pozwoli na precyzj wykonania.
KB: Z czego wynikaa decyzja o doborze
materiaw wykoczeniowych?
TH: Szukalimy materiau kontrastujcego
z tynkiem, zarwno pod wzgldem koloru, jak
i faktury. Postanowilimy zastosowa okadzin.
Kamie w takiej iloci wydawa mi si rozwizaniem zbyt cikim. Zdecydowalimy si na
antracytowy Euronit.
We wntrzach zastosowalimy granit typu
strzegomskiego. Jego barwa jest troch janiejsza, ale stanowi kontynuacj kolorystyki zastosowanej na elewacjach. Tam, gdzie jest to moliwe,
warto korzysta z lokalnych materiaw. Midzy
innymi dlatego uylimy kostki granitowej i pyt
chodnikowych miejscowej firmy Libet.
KB: Czy w przestrze mieszkaniow
warto Pana zdaniem wprowadza miejsca
spotka dodatkowe czci wsplne budynkw?
TH: Szczerze mwic, coraz rzadziej to

robimy. Nie wiem, czy to wynika z tego, e
ludzie nie chc si integrowa, czy z tego, e to
jest jaki koszt, ktry ponosi inwestor, a ktry
nie daje mu przychodu.
KB: Wiem, e sporo Pan podruje. Czy
inspiracje czerpie Pan z architektury, czy
moe z innych rde?
TH: Z architektury. Nie jest jednak tak, e
jad, ogldam co i myl: Och, chciabym zrobi co podobnego. Po prostu w gowie pozostaj wraenia zwizane z odbiorem poznanej
architektury, ktre przetwarzam i wykorzystuj.
Moje dowiadczenia zebrane poza granicami
naszego kraju maj bardzo rny charakter.
Przez trzy lata pracowaem w Niemczech jako
architekt w ogromnym biurze projektowym,
dowiadczyem rnic midzy naszym a tamtejszym podejciem do projektowania. W Niemczech albo w Hiszpanii, gdzie czsto bywam,
architekt jest o wiele bardziej odpowiedzialny za
realizacj ni w Polsce. Kontrakty s przewanie
takie, e to architekt buduje obiekt projektuje
go, wybiera wykonawcw, realizuje i oddaje
inwestorowi wraz z kluczem. Architekt wytwarza produkt, za ktry odpowiada.
W Polsce nie mamy narzdzi, eby egzekwowa wykonanie realizacji obiektu zgodnie
z naszym projektem. Powodzenie tej akcji zaley
53
Fasada
Realizacje w Polsce
KOMUNIKACJA
W PROJEKTOWANIU
Fot. Bartosz Pietrzak
Biurowiec Olivia Gate w Gdasku
Klatka schodowa wykoczona pytami z granitu
O realizacji pierwszego budynku wchodzcego w skad najwikszego w metropolii trjmiejskiej kompleksu

biurowego opowiada Jean-Franois Kremer z pracowni Konior&Partners Architects.
od dobrej woli inwestora. Oczywicie moemy
si powoywa na osobiste prawa autorskie do
projektu
KB: ale inwestorw chcemy przede
wszystkim mie.
TH: Zgadza si. Poza tym udowadnianie
w sdzie, e naruszono nasze prawa autorskie, oznacza drog przez mk, bo trudno
odpowiada na pytanie: Dlaczego te tafle
maj by z drogiego szka, a nie mog by
np. z innego materiau?. Niestety nie wszyscy inwestorzy maj wiadomo, e osiedli
nie buduje si tylko po to, eby sprzeda
powierzchnie uytkowe.
KB: Co Pana najbardziej w tej realizacji
ucieszyo?
TH: To, e inwestor i wykonawca zrealizowali obiekt taki, jaki zaprojektowalimy, jedynie
z maymi wyjtkami. Ucieszyo mnie to, e udao
si zachowa tak sam wysoko okien we
wszystkich budynkach i wszystkich pomieszczeniach. Wszdzie zastosowalimy okna od sufitu
do podogi. Ciesz si, e inwestor uszanowa
nasz decyzj.
KB: Bardzo dzikuj za rozmow.
54
Lokalizacja/adres
Wrocaw, ul. lna / Dziakowa
TH Architekci
Architekt prowadzcy
Tadeusz Hardt
Architekci
Wiktoria Filipiak-Marszalska, Hanna Kurczyna,

Piotr Buck, Pawe Jarosik
Data opracowania
2009/2010
Data realizacji
2010/2011
Inwestor
Centauris IPD Invest sp. z o.o. K.A.
12 900 m2
2 040 m2
Kubatura brutto
34 000 m3
Generalny wykonawca
TRASKO-INWEST sp z o.o.
Producent pyt elewacyjnych

oraz pokry dachowych
Etex Building Materials Polska sp. z o.o.
Stolarka drzwiowa
PORTA KMI Poland SA
Zaprawa klejowo-szpachlowa Baumit

ProContact, tynk strukturalny mineralny
Baumit EdelPUtz Spezial oraz
farba Baumit NanoporColor
Baumit sp. z o.o.
Dostawca bloczkw silikatowych
SIL-PRO Bloczki Silikatowe sp. z o.o.
Kaya Brzezicka: Urbanistycznie Olivia

Business Centre jest koncepcj spjn. Czy
s Pastwo autorami caoci tego zaoenia?
Jean-Franois Kremer: Pracownia Konior&Partners Architects dziaa w dziedzinie projektowania
architektonicznego i urbanistycznego od 1973 r.
Na rynku midzynarodowym jestemy obecni od
1990 r. Zakres oraz rnorodno projektw, ktre
realizujemy na caym wiecie, wyznacza specyfik
naszego biura. Jest ona wynikiem wyzwa architektonicznych i urbanistycznych, realizowanych
w czasach, w ktrych nieustannie zachodz zmiany.
Towarzyszy im denie do odzwierciedlania wraliwoci i zdobytej wiedzy.
Projekt Olivia Business Centre w caoci
zosta stworzony przez nasze biuro, zarwno
w wymiarze urbanistycznym, jak i architektonicznym. Rozpoczynajc prac nad nim, wiedzielimy, e bdzie on porwnywany z innymi
koncepcjami. Wykorzystalimy nasze dowiadczenie, czc ze sob w trwaej symbiozie funkcj biurow, usugow i mieszkaniow. Pocztkowo na tym terenie chcielimy zaprojektowa
jedynie budynki o charakterze biurowym. Na
atrakcyjno dziaki wpywa blisko gdaskiego
lotniska, znajdujcego si w odlegoci okoo
10 km od niej, oraz ssiedztwo play oddalonej
o 5 kilometrw. Ze wzgldu na walory lokalizacji

postanowilimy zaproponowa wprowadzenie
do projektu innych funkcji: mieszkaniowej, hotelowej oraz usugowej, ktre miay by skupione
wok placu-atrium. Przy okazji pracy nad innymi
projektami realizowanymi w naszym biurze zrozumielimy, e poczenie wielu funkcji wytwarza
wyjtkowy rodzaj tosamoci urbanistycznej.
W ten sposb powstaje wielofunkcyjna cz
miasta.
KB: Jakie byy Pastwa gwne zaoenia
projektowe w zakresie ksztatowania urbanistyki Olivia Business Centre?
JFK: W trakcie prac nad planem zagospodarowania terenu kierowalimy si przede
wszystkim chci stworzenia zaoenia urbanistycznego o midzynarodowej randze i wysokim
standardzie. Pragnlimy dostarczy wachlarz
rnorodnych rozwiza funkcjonalnych. Staralimy si wyrane oddzieli stref mieszkaniow i usugow od biurowej oraz jednoczenie
wytworzy subtelne wspzalenoci pomidzy
poszczeglnymi funkcjami. Na uwadze mielimy stworzenie i rozwinicie zaoenia tak, aby
powstawao ono w zgodzie z natur i rozwojem
terenw zielonych. Jednoczenie, chcielimy
nada mu wspczesny charakter stworzy
atrakcyjne obiekty przycigajce potencjalnych

inwestorw z Polski i z zagranicy, zainteresowanych zamieszkaniem i prowadzeniem dziaalnoci
w okolicach Gdaska. Pod wzgldem urbanistycznym naszym priorytetem byo wprowadzenie harmonii pomidzy terenami zabudowanymi
a otwartymi.
KB: Prosz omwi zakres realizacji
i poszczeglne etapy planowanej rozbudowy
kompleksu.
JFK: Cao zaoenia ma obejmowa
budow 82 000 m 2 powierzchni biurowych, 8000 m 2 powierzchni usugowych,
83 mieszka, 230 pokoi hotelowych i 2320
miejsc postojowych na parkingu dostpnym
poprzez cztery rampy wjazdowe. Wszystko
to skoncentrowalimy wok strefy publicznej
o powierzchni 15 700 m 2, podzielonej na
dwie czci jedn, dostpn dla pojazdw
zmotoryzowanych, oraz drug, w caoci
przeznaczon dla ruchu pieszych. Naszym
zamierzeniem byo rozwinicie takiego ukadu
urbanistycznego, ktry obejmowaby na obszarze 34 000 m 2 nie tylko obiekty biurowe,
ale rwnie elementy potrzebne do stworzenia i podtrzymania aktywnoci na terenie
kompleksu take po godzinach urzdowania
55
Fot. arch. TPS Otwarta Przestrze

Widok na budynek Olivia Gate od strony wntrza urbanistycznego
firm wynajmujcych powierzchnie biurowe.

Dziki temu projektowane zaoenie moe by
atrakcyjne w kadym momencie dnia i nocy.
W pierwszym etapie maj powsta cztery
budynki skupione wok placu przeznaczonego
do komunikacji pieszej, znajdujcego si w niedalekim ssiedztwie istniejcego budynku hali
Olivia. Plac ten ma charakter wspczesnej agory.
Postanowilimy wypeni go zieleni, wodotryskami i ma architektur, tak by peni on funkcj
swoistego foyer, ktre bdzie animowa ycie
publiczne rozgrywajce si w otoczeniu fontann
i awek.
Olivia Gate jest pierwszym budynkiem zrealizowanym w ramach zaoenia. Jego cech
charakterystyczn jest wkomponowana w bry
budynku brama , ktra stanowi symboliczne
otwarcie zapewniajce przejcie do wntrza
nowej przestrzeni publicznej. Dopenieniem
tej przestrzeni maj by kolejne obiekty: Olivia
Point oraz Olivia Tower.
Drugim etapem realizacji caego zaoenia
jest powstanie przeciwlegego placu, otoczonego
trzema dodatkowymi budynkami, ktry bdzie
przede wszystkim suy komunikacji koowej,
zorganizowanej w sposb umoliwiajcy swobodny ruch pieszych.
KB: Jakie byy pierwotne zaoenia
i wytyczne projektowe inwestora? W jakim
stopniu program funkcjonalno-przestrzenny
by ju sprecyzowany, a na ile wynika z przygotowanych przez Pastwa analiz i autorskich
propozycji?
56
JFK: Struktura naszego biura skada si z grup

niezalenych pod wzgldem funkcjonalnym
i operacyjnym, ktrych umiejtnoci i kwalifikacje
s dobrane w zalenoci od zada, jakie maj by
przez te grupy wykonane. W przypadku Olivia
Gate, inwestor skontaktowa si z nami, poniewa spodobay mu si nasze realizacje w Warszawie, Wrocawiu oraz w Belgii. Sugerujc si
specyfik wskazanych przez niego obiektw,
wybralimy zesp projektowy, majcy due
dowiadczenie w takich przedsiwziciach.
Na pocztku pozostawiono nam cakowit
wolno, pozwalajc na stworzenie odautorskiej
wizji architektonicznej, moliwej do zrealizowania na wyznaczonym terenie, biorc pod
uwag wczeniej wspomniane uwarunkowania
urbanistyczne. Przedstawiona przez nas propozycja rozwiza przestrzenno-funkcjonalnych
w makro- i w mikroskali zostaa doceniona
i w taki oto sposb otrzymalimy zielone wiato do podjcia dalszych krokw, by przenie
j w wymiar rzeczywisty.
Na kadym etapie projektowania wsppracowalimy z inwestorem, ktry od wielu
lat dziaa w brany nieruchomoci i zna bardzo
dobrze lokalny rynek i jego zapotrzebowanie
w zakresie wynajmu oraz wielkoci i jakoci
powierzchni biurowych. Inwestor oczekiwa
od nas zaprojektowania przestrzeni kadego
z budynkw w sposb modularny.
Ukad pomieszcze i cigw komunikacyjnych wewntrz Olivia Gate zosta zaprojektowany tak, aby zapewni maksymalne
Wntrze sali konferencyjnej
wykorzystanie powierzchni biurowych i elastyczno ich podziau. Dostpne moduy maj

od 250 m2 do 2750 m2 powierzchni, ktra moe
funkcjonowa w formie open space lub zosta
zaaranowana z podziaem na pomieszczenia
przewidziane przez najemc. Poszczeglne
moduy maj bezporedni dostp do trzonw
komunikacji pionowej, co czyni je atrakcyjnymi
w sensie funkcjonalnym i komercyjnym.
KB: Czy odlego pomidzy miejscem
budowy a siedzib Pastwa biura w Brukseli
przysporzya dodatkowych trudnoci podczas
projektowania i realizacji? Jak poradzili sobie
Pastwo z utrzymaniem pynnego i efektywnego przepywu informacji?
JFK: Charakter, lokalizacja i skala wykonywanych przez nas projektw nauczyy nas prowadzenia realizacji na caym wiecie. Projektujc
architektur realizowan w miejscu, ktrego nie
znamy, koncentrujemy si na analizie najbardziej
charakterystycznych elementw definiujcych jego
to kulturowo-historyczne, polityczne i socjalne.
Dziki temu jestemy w stanie podej do
tematu, podobnie jak lokalne biuro architektoniczne, ale z dodatkow wieoci spojrzenia.
Mamy zwyczaj wsppracowa z lokalnie dziaajcymi architektami w jak najwikszym zakresie,
nie tylko w celach administracyjnych, ale take
by zapewni odpowiednie relacje z wadzami
lokalnymi i z przedsibiorstwami. W wiecie, ktry
nas otacza, komunikacja jest kluczem niezbdnym
do osignicia sukcesu w zakresie projektowania.
Nowe technologie w dziedzinie komunikacji,
takie jak telekonferencje, wideokonferencje czy

internet, zwikszaj moliwoci kontaktu i bezporednich relacji, umoliwiajcych atwiejsz
koordynacj i wymian pomysw. Taka forma
wspdziaania nam odpowiada. Wielojzykowe
i wielokulturowe grupy projektowe, wzbogacone
o indywidualn wiedz poszczeglnych osb,
s w stanie zapewni realn si twrcz. Jest
to moliwe dziki wsplnej wizji architektury,
miejsca i ludzi oraz dziaa proekologicznych.
KB: W jaki sposb udostpniaj Pastwo

poszczeglnym czonkom procesu projektowego niezbdne informacje?
JFK: Za pomoc wasnych serwerw FTP
pozwalamy wszystkim wsppracownikom
zatrudnionym w firmie, jak i poza ni, przedstawicielom inwestora, pracowniom branowym oraz wykonawcom na korzystanie
przez ca dob z dostpu do informacji oraz
dokumentw, ktre uatwiaj im uczestnictwo,
zrozumienie i ledzenie w czasie rzeczywistym

kolejnych etapw projektowania i realizacji
projektu. Kademu z uczestnikw procesu
realizacji udostpniamy przestrze na serwerze, gdzie moe umieci swoje materiay.
Za pomoc hase i kodw moemy limitowa
dostp do poszczeglnych informacji. Jest
to bardzo skuteczny sposb ich wymiany, ze
wzgldu na moliwo operowania duymi
plikami.
Makieta czci kompleksu Olivia Business Centre

z budynkiem Olivia Gate na pierwszym planie
KB: Budynek Olivia Gate ssiaduje z hal

Olivia. W jaki sposb Pastwa projekt odnosi
si do istniejcej hali widowiskowo-sportowej?
JFK: W pierwszym etapie pracy nad projektem, w ramach studiw zwizanych z tworzeniem koncepcji zagospodarowania terenu
oraz architektury, analizowalimy historyczne
i symboliczne znaczenie hali Olivia. Jak wiadomo,
jest ona przykadem architektury brutalistycznej,
o wyrazistej i mocnej formie, ktra w dzisiejszych czasach podlega zjawisku deprecjonowania. Tego typu architektura jest okrelana jako
wczorajsza i podlega czsto wyburzeniom
tumaczonym problemami technicznymi oraz
trudnociami konserwacji. My jednak uleglimy
jej monumentalnoci i symbolice i pomimo
zaniedbania wywara na nas ogromne wraenie.
Jest ona czci historii miasta, o ktr naley
zadba. Lokalizacja i oddziaywanie tego budynku
miao pewien wpyw na proces powstawania
koncepcji. Nasza propozycja nawizuje do tego
zaoenia historycznego przede wszystkim na
paszczynie architektury. Budynki znajdujce si
w najbliszym otoczeniu zostay zaprojektowane
tak, by nie przytaczay wizualnie hali znajdujcej
si w ich bezporednim ssiedztwie.
KB: W jaki sposb zadbali Pastwo o bezpieczestwo uytkowania kompleksu?
JFK: Ju na pocztku prac nad projektem
Olivia Gate przewidzielimy zapasowe rda
zasilania w postaci zewntrznych generatorw
prdu. W kadym z budynkw znajduje si dziaajca caodobowo recepcja oraz system kontroli
dostpu do budynku i powierzchni najmu.
KB: Co zawayo na wyborze zastosowanych na elewacjach materiaw i rozwiza
kompozycyjnych?
58
JFK: Naszym ulubionym materiaem jest

szko, ktre dziki swoim walorom, cigej ewolucji technologicznej i ogromnym moliwociom
adaptacyjnym pozwala swobodnie ksztatowa
przestrze i speni wszelkie warunki techniczne
dotyczce budynkw biurowych.
W tej realizacji kompozycj elewacji stworzylimy w oparciu o szko i okadziny z piaskowca
oraz aluminium. Szko jest bardzo wdzicznym
rodkiem wyrazu. Stosujc jego rne rodzaje,
nawet na paskiej elewacji mona stworzy wraenie gbi lub wyeksponowa jej poszczeglne
partie, nie tracc spjnoci koncepcji. W przypadku
Olivia Gate wykorzystalimy a pi rodzajw szka

o rnym wybarwieniu. Szko gwnych partii
elewacji charakteryzuje si nisk refleksyjnoci.
W poczeniu z jasnym, szlachetnym materiaem, jakim jest piaskowiec typu zelichow, nadaje
budynkowi reprezentacyjnoci, elegancji i czystoci kompozycyjnej. Staralimy si tak zagra
szkem oraz profilami stolarki aluminiowej, aby
w poszczeglnych czciach budynku uzyska
rne efekty wizualne.
JASNY W YBR
MIDZYNARODOW Y ZESP
DO SPR AW PROJEK TW
Tumaczenie z jz. francuskiego: Marcin Sikora
Lokalizacja/adres
Gdask, al. Grunwaldzka 472
Konior&Partners Architects (koncepcja),

BJK Architekci
Tomasz Janiszewski (BJK),

Ludwik Konior (Konior&Partners)
Architekci
Mirella Chmielowiec, Marcin Hennig,

Mariusz Budko, Bartomiej Antosik (BJK),
Jean-Francois Kremer, Cezary Kotowicz
(Konior&Partners)
Data opracowania
2009
Data realizacji
2010/2011
Inwestor
TPS Otwarta Przestrze sp z o.o. s.k.a.
30 514 m2
2 889 m2
Kubatura brutto
107 297 m3
International Building Projects Team
Generalny wykonawca
Inwestor Zastpczy TPS sp. z o.o. sp.k.
Wykorzystaj nasz sie specjalistw do szka architektonicznego AGC Glass Europe.
Owietlenie
LUG Light Factory sp. z o.o.
6 000 m2 szka, Stopray Vision 50T

6mm i Clearvision Float
(hartowane bezpieczne), laminaty
Stratobel i dwikochonne laminaty
Stratophone (klejone bezpieczne)
AGC Flat Glass Polska sp. z o.o.
Trinity Park III Warszawa, Polska uyte szko Stopray Vision 50T
Architekci: M.&JM. Jaspers J. Eyers&Partners (Brussels Leuven Hasselt)
AGC Flat Glass Polska Sp. z o.o., ul. Bysawska 73, 04-993 Warszawa
tel.: + 48 22 872 02 23, fax: + 48 22 872 97 60, e-mail: dariusz.podobas@eu.agc.com
59
Realizacje w Polsce
Elewacja od strony pyty lotniska
BYSZCZC W PRZESTRZENI
Terminal pasaerski w Porcie Lotniczym Rzeszw Jasionka
Przestrze nowoczesnego terminalu o powierzchni 14 tys. metrw kwadratowych przekryto dachem, wykoczonym poyskliw, aluminiow blach. O znaczeniu pitej elewacji, inspiracjach oraz priorytetach projektowych opowiadaj Jacek Czech, Janusz Duliski
i Piotr Wrbel z pracowni architektonicznej APA Czech Duliski Wrbel.
60
61
Brya lotniska widziana z oddali
Lewitujce zakoczenie dachu
Kaya Brzezicka: Jak rozpocza si Pastwa przygoda z tym projektem?

Janusz Duliski: Dowiadczenia w zakresie tworzenia architektury obiektw lotniskowych wraz z Jackiem Czechem i Piotrem Wrblem zdobywamy praktycznie nieprzerwanie,
projektujc je od lat 90. Szczeglnie istotne
s dla nas te, ktre zdobylimy podczas prac
nad projektami koncepcyjnymi i realizacyjnymi
dotyczcymi terenu Midzynarodowego Portu Lotniczego im. Jana Pawa II w krakowskich
Balicach.
Pierwsza koncepcja nowego terminalu
w podrzeszowskiej Jasionce powstaa w 2005 r.
na zlecenie Pastwowych Portw Lotniczych
w Warszawie. W roku 2006 skoczylimy prac nad kompletn dokumentacj projektow.
W roku 2010 dokumentacja zostaa zaktualizowana i stanowia podstaw realizacji.
KB: Jaki by Pastwa zakres prac?
Piotr Wrbel: Nasz projekt obejmowa
penobranow dokumentacj architektury
terminalu wraz z sieciami infrastruktury technicznej na terenie lotniska.
KB: W jaki sposb rozwizali Pastwo
etapowo realizacji?
PW: Terminal zosta zaprojektowany i zrealizowany w jednym etapie. Problemy logistyczne zwizane z jego realizacj pojawiy si
w zwizku z wczeniej wykonan tu przy nim
drog techniczn i rwnoczenie budowan
62
przez inn firm budowlan pyt postojow

dla samolotw.
KB: Jakie elementy istniejcej infrastruktury lotniska wykorzystali Pastwo w projekcie?
JD: Ukad drogowy i projektowane przez
nas sieci w pewnym stopniu wykorzystuj
i rozwijaj istniejc infrastruktur. Terminal
wraz z parkingiem oraz pyt postojow zostay jednak wybudowane jako zupenie nowe
elementy rozbudowywanego lotniska.
KB: W jaki sposb lokalizacja inwestycji wpyna na kompozycj przestrzenn
obiektu?
Jacek Czech: Lotnisko w Jasionce znajduje si na otwartej przestrzeni, a w jego bezporednim ssiedztwie nie ma intensywnej
zabudowy. Gdy zmierzamy w jego kierunku,
dostrzegamy terminal ju ze znacznej odlegoci. Z daleka wida byszczc czasz dachu
rozpit nad gwn czci budynku. Boczne skrzyda zostay natomiast horyzontalnie
rozcignite w formie cian-ogrodze, ktre
kontynuuj frontowe elewacje. Projektujc
budynek, zaleao nam na osigniciu takiego
wanie efektu szczeglnie istotna bya dla
nas moliwo ogldania terminalu z dalekich
perspektyw.
Oczywicie, jak kade lotnisko, rwnie
i to w Jasionce z czasem stanie si terenem
poddanym intensywnej urbanizacji. Ju obecnie powstaj tam nowe obiekty: wiea kontroli
lotw, hangary serwisowe czy terminal cargo,

ktre mocno zmieni kontekst tej realizacji.
Mimo to uwaamy, e gwne zaoenia projektowe na dugo pozostan dostrzegalne.
KB: W jaki sposb lotnisko jest skomunikowane z centrum miasta?
JD: Mona powiedzie, e lece na pnoc od Rzeszowa lotnisko w Jasionce jest
do dobrze skomunikowane z centrum
miasta. Dwie gwne drogi biegnca od
wschodu droga nr 19 do Lublina, planowana jako ekspresowa, oraz od zachodu droga
krajowa nr 9 do Warszawy s spite drog lokaln poprowadzon tu przy lotnisku
i przy funkcjonujcym ju parku technologicznym Aeropolis. Po stronie zachodniej znajduje si czynna linia kolejowa, ktra z czasem
na pewno zyska odgazienie i zdecydowanie
poprawi obsug komunikacyjn portu lotniczego. Drogi i linia kolejowa wymagaj modernizacji zwikszajcej ich przepustowo
jednak razem tworz dobry pocztek logicznej sieci komunikacyjnej.
Rwnie wane, jeli nie najwaniejsze,
jest poczenie lotniska z obsugiwanym regionem. Przyjmuje si, e port tej wielkoci co
w Jasionce zbiera podrnych w promieniu
ok. 100 km. Dlatego te bardzo wana jest
budowana wanie autostrada A4 z wzami
zjazdowymi na dziewitce i dziewitnastce, ktre bd znajdowa si w odlegoci
63
Dopracowana forma uku z zawinitym podniebieniem dachu
SCHODY, PORCZE, BALUSTRADY

I INNE ELEMENTY
ZE STALI NIERDZEWNEJ
ul. Warszawska 16
35-205 Rzeszw
tel. (17) 86 111 37
fax (17) 86 111 13
biuro@rail-service.pl
www.rail-service.pl
64
Dach jako dominujcy element kompozycyjny
kilku kilometrw od terminalu. Naley przy tym zwrci uwag,

e ju niedugo autostrada poczy kilka duych miast poudniowej
Polski, a tym samym dobrze skomunikuje ldowo ich lotniska: Rzeszw, Krakw, Katowice, Wrocaw. Spogldajc nieco dalej poza
granice Polski na wschd i zachd, w zasigu kilku godzin jazdy
znajd si Lww i Berlin. Jest to bardzo istotne dla tego regionu. Jak
pokazuj dowiadczenia krajw rozwinitych, sieci komunikacyjne
wspomagaj metropolitalny rozwj miast.
KB: Co byo Pastwa ide przewodni?
JC: Podobnie jak w innych naszych projektach, dylimy do
osignicia moliwie czystego, klarownego ukadu funkcjonalnego
i uksztatowania czytelnej, jednoznacznej formy charakterystycznej
i atwo rozpoznawalnej. Mimo e funkcja wspczesnego terminalu
pasaerskiego (nawet maego, w regionalnym porcie) jest zoona, a pewne wymagania mona uzna za sprzeczne, udao nam si
stworzy budynek symetryczny, z jasno okrelon bry mieszczc
gwn hal recepcyjn. Mamy nadziej, e orientacja w ukadzie
funkcjonalno-przestrzennym terminalu nie bdzie nastrcza podrnym problemw.
Obecnie budowane terminale s przewanie wielkoprzestrzennymi halami, dlatego te jednym z gwnych zada architekta staje
si zaprojektowanie przekrycia o atrakcyjnej formie. Pita elewacja
dominujcy dach, jego konstrukcja oraz materia uyty jako jej pokrycie maj szczeglne znaczenie w architekturze terminali.
KB: Skd czerpali Pastwo inspiracj? Z czego wynikaj zastosowane rozwizania formalne i funkcjonalne?
PW: Trudno nie zachwyca si sylwetkami samolotw, ich racjonalnoci i techniczn doskonaoci. Trudno byoby jednak rwnie
wskazywa je jako inspiracje dla budynkw bez popadnicia w naiwne naladowanie form. W latach 20. i 30. ubiegego wieku niektre
65
W Y P OW I E D E K S PE R TA
Janusz Laskowski dyrektor handlowy, ATOS BH sp. z o.o.

Projekt wykocze wntrz terminalu lotniczego w Rzeszowie-Jasionce od razu wzbudzi nasze zainteresowanie, poniewa wymaga zaprojektowania niestandardowego, indywidualnego rozwizania konstrukcyjnego.
Nasi technolodzy nie boj si jednak wyzwa,
traktujc kade, nawet najtrudniejsze zadanie
jako kolejny sprawdzian swoich umiejtnoci.
Jako materia wykoczeniowy zastosowalimy panele szczelinowe ATOS LINEAPLATE,
potraktowalimy je jednak nie w sposb tradycyjny czyli jak panele montowane systemowo
lecz jako indywidualne elementy wyspy
montowane kasetonowo. Tego typu rozwizanie jest wynikiem wizji architekta, zostao
rwnie wymuszone przez nietypowy ksztat
pomieszczenia. Wanie ze wzgldu na jego sfe-
ryczn form konieczne byo zaprojektowanie

specjalnej podkonstrukcji, umoliwiajcej zawieszenie duych powierzchni w odpowiednim
pochyleniu, pod rnymi ktami. Dodatkowym
utrudnieniem bya take wysoko wntrza,
osigajca miejscami nawet 14 m. Jednak zesp naszych technologw, dziki swojemu
dowiadczeniu i wiedzy, doskonale poradzi
sobie z tym zadaniem.
By zrealizowa projekt, zaprojektowalimy
system podkonstrukcji, oparty na specjalnym
ebrowaniu, po to, by poszczeglne elementy
mogy zosta wykonane w zakadzie produkcyjnym, a na miejscu jedynie zmontowane
w cao w trakcie zawieszania. Dziki temu
proces montau wysp w obiekcie mg zosta
ograniczony do minimum, a jego czas zamkn
si w zaledwie trzech tygodniach. Ze wzgldu rwnie na skal projektu konieczne byo

zapewnienie takiego zgrania produkcji i montau, aby zapewni maksymaln koordynacj
prac z innymi podwykonawcami.
W realizacji tego przedsiwzicia du rol
odgrywa czas, powicony gwnie na przemylenie koncepcji, przygotowanie i wdroenie odpowiedniego rozwizania, tak by produkcja i monta przebiegy sprawnie. Do penego
sukcesu przyczyni si rwnie podwykonawca
firma AL-MAR z Krosna, ktra zadbaa o staranno wykonania i wzorow wspprac.
Dziki takiemu zestrojeniu wszystkich etapw
i uczestnikw procesu moliwe stao si zrealizowanie zarwno wizji, jak i oczekiwa architektw.
Wykoczenia pomieszcze
Nietypowe elementy wystroju wntrz
Panele cienne i sufitowe
ATOS to najwikszy w Polsce producent paneli ciennych i sufitowych do wntrz wielkopowierzchniowych obiektw uytecznoci publicznej. Specjalizuje si
w produkcji ustrojw akustycznych do pomieszcze o szczeglnych wymaganiach z zakresu akustyki. Oferuje nie tylko produkcj, ale rwnie monta produkowanych elementw z powodzeniem konkurujcych jakoci z producentami zagranicznymi. Produkty oferowane przez firm ATOS s produktami polskimi.
Sufity wyspowe w przestrzeni hali
ATOS BH Sp. z o.o. ul. Skona 12a 30-383 Krakw Poland tel. (+48 12) 262 14 54 fax (+48 12) 633 60 97 e-mail: info@atos.com.pl www.atos.com.pl
66
Strefa odpraw
terminale, zgodnie z modernistycznymi formuami i jakby na przekr ich funkcji, przypominay statki. TWA Saarinena moe przypomina latajc maszyn, ale ju Tempelhof
i niebawem otwierane lotnisko Brandenburg
to solidne kanciaste gmachy.
Projektujc terminal, szukalimy dla niego
ksztatu, ktry pozwoliby na jego atw identyfikacj jako budynku uytecznoci publicznej, nie tylko z racji skali, ale take formalnego
wyrazu. uk jest w naszym przekonaniu form, ktra kojarzy si z budynkami sucymi
komunikacji, choby z halami dworcw. Poza
tym krzywoliniowy dach optymalnie przykrywa i niejako godzi a trzy kondygnacje
o rnych rzutach. Niektrym ksztat dachu
naszego terminalu przypomina czasz spadochronu. Przyznam, e nie mylelimy o tym,
ale skojarzenie nam si podoba.
KB: Czy projekt wntrz jest rwnie
Pastwa autorstwa?
PW: Zakres naszej pracy obejmowa
rwnie projekt wntrz. Jest on w zasadzie
integraln czci rozwiza konstrukcyjnych
i budowlanych, uzupenionych wybranymi
przez nas materiaami wykoczeniowymi.
KB: Czy najemcy poszczeglnych lokali
s zobligowani do przestrzegania narzuconej estetyki wystroju wntrz wynikajcej
ze spjnej przestrzennie koncepcji?
PW: Myl, e naley odwoa si do
kultury wszystkich przyszych uytkownikw
budynku. Liczymy, e uda si zachowa powcigliwy wyraz wntrz. Naley szczeglnie
uwaa z umieszczaniem zarwno wewntrz,
jak i na zewntrz wszelkiego rodzaju reklam.
Po pewnym czasie ich natok powoduje skutek odwrotny od zamierzonego. Zamiast informowa odstrczaj swoj nachalnoci
i wprowadzaj wraenie chaosu. Na og ze
smutkiem godzimy si z tym, e budynki, po
ich przekazaniu do uytku zaczynaj y wasnym yciem. C mona pocz, jeli elewacje traktowane s jak patne tablice ogosze?
Bywa, e inwestor, majc ju prawo do samodzielnych decyzji, konsultuje z nami pewne posunicia i wtedy jest nam bardzo mio.
KB: Co zadecydowao o wyborze materiaw zastosowanych we wntrzach i na
elewacjach?
JC: Podstawowe przesanki wpywajce
na uycie okrelonych materiaw to ich trwao, uyteczno i estetyczny umiar. Wikszo cian zewntrznych i wewntrznych to
ciany osonowe, przeszklone, o konstrukcji
z profili aluminiowych. W obiekcie zastosowalimy okadziny z blach aluminiowych, stali
nierdzewnej, szka i pyt drewnianych laminowanych. Kolorystyka wszystkich materiaw
zostaa podporzdkowana spjnej zasadzie
kompozycyjnej.
68
+.$'2<
7&.73*)3((#7,#737)
+-7*+),#'27)7%)(-%-<
,
,
]7&0#3)+277")-&)0
]7)(#-)+270#&%) )+'-)0
]72,-'27+.%.
#)-+7,-,30,%#
),*#-&#-277*#&#,*#)-+9)4,',.(!9)'
-+32(7!&#(,%
,
278).(-7(!+
%90!&#(,%4,',.(!9)'
Elewacja wschodnia, skala 1:1000
Elewacja poudniowa, skala 1:1000
A-A

Rys. archiwum APA Czech Duliski Wrbel Agencja Projektowa Architektura sp. z o.o.
Elewacja pnocna, skala 1:1000
70
I - Budynek terminalu
Sytuacja, skala 1:3000
71
Panoramiczne ujcie z poziomu II pitra
Uycie okadzin z pyt drewnianych, zarwno na cianach, jak i podwieszonym suficie w hali gwnej, miao na celu przede
wszystkim popraw klimatu akustycznego.
Dodatkowo wpyno rwnie na ocieplenie atmosfery wntrz. Jasne drewno krzese
dla pasaerw w poczekalniach przedodlotowych wpisuje si rwnie w koncepcj
umiarkowanego uycia koloru, na szarometalicznym tle.
Najwaniejszy dla architektury budynku
terminalu element dach zosta pokryty blach aluminiow profilowan, czon na rbek. Cao wraz z wykoczeniem krawdzi
ju w pierwszej koncepcji zostaa zaprojektowana jako szarometaliczna.
Z kolei najwaniejszy detal dachu duy
okap, zawijajcy si w podniebienie wchodzce do wntrza, zosta wykonany z blach
aluminiowych warstwowych z rdzeniem
kompozytowym.
KB: Jakie elementy elewacji s szczeglnie istotne w tej realizacji?
PW: Na nasonecznionych elewacjach zaprojektowalimy aluminiowe aluzje. Chroni
one wntrze przed nadmiernym nasonecznieniem oraz nawizuj do wspczesnego jzyka architektonicznego. S bardzo uyteczne
technicznie, a jednoczenie, jeli mona tak
powiedzie s bardzo graficzne. Ich poziome
linie podkrelaj horyzontalny ukad elewacji.
Na wielu budynkach uytecznoci publicznej, a ostatnio nawet na budynkach
72
mieszkalnych, pojawiaj si napisy. Raczej

rzadko s projektowane jako integralna
cz architektury i nie nale do przemylanej kompozycji. Zwykle s przyklejonymi do
elewacji lub postawionymi na dachu obcymi
elementami. S objawami pewnej choroby,
ktra polega na nadmiernym eksponowaniu znaku towarowego, informacji, reklamy. Wspczesna sztuka budowlana oferuje dobre metody pisania po budynkach.
W Rzeszowie udao si szczliwie z nich
skorzysta. Za pomoc druku cyfrowego na
szybach eksponowanej elewacji pnocnej
i poudniowej powstay napisy, ktre nie pozostawiaj wtpliwoci, gdzie jestemy.
KB: O czym naley pamita, projektujc owietlenie tego typu obiektw?
JC: Gdy wsppracuje si z profesjonalistami, zapewnienie owietlenia na poziomie
podstawowym, tj. speniajcego przepisy i wymagania uytkowe, nie nastrcza wikszych problemw. Natomiast zadaniem bardzo trudnym
jest takie zaprojektowanie owietlenia wntrza
i otoczenia budynku, aby wiato wspdziaao
z architektur. Pamita trzeba, e same oprawy owietleniowe ich formy oraz rytmy, jakie
wyznaczaj mog by wartoci dodan lub
wrcz przeciwnie. Istniej pewne zasady, mona przeprowadza prby i symulacje, ale ostateczny efekt i tak bdzie niespodziank.
KB: Ktre z instalacji zastosowanych
w terminalu mona uzna za szczeglnie
nowoczesne?
JD: Jest to zagadnienie z zakresu pewnego rodzaju PR uprawianego przez inwestorw i media. Za pomoc upraszczajcych
hase w rodzaju zrwnowaony lub inteligentny prbuje si przekona odbiorc, e
mamy do czynienia z czym naprawd szczeglnym i wyjtkowym. Terminal w Jasionce
zosta zrealizowany na dobrym poziomie
technicznym. Nie ma w nim technologicznych fajerwerkw, ale te na pewno nie ma
si czego wstydzi. Najwaniejsze zaoenia
projektowe zostay zrealizowane.
Kady terminal lotniczy jest wyposaony w rnego rodzaju instalacje i systemy.
Warto zdawa sobie spraw, e to, co jest
widoczne dla przecitnego pasaera, to tylko cz budynku. Ca technik mona podzieli na tzw. technik budynkow (zasilanie
w energi elektryczn, wod i ciepo, instalacje wentylacji, klimatyzacji, systemy przeciwpoarowe, systemy sterujce i integrujce ich
wspdziaanie) oraz urzdzenia specjalistyczne zwizane ze specyfik terminalu (system
transportu i kontroli bagau rejestrowanego,
systemy bezpieczestwa telewizja przemysowa, kontrola dostpu).
KB: Jak rozwizali Pastwo komunikacj wizualn?
JD: Projekt komunikacji wizualnej jest integraln czci architektury. Informacja wizualna na wielkich lotniskach przesiadkowych
ma ogromne znaczenie, bo od jej czytelnoci
zalee moe powodzenie dalekiej podry.
Widok z wntrza na pyt lotniska
73
Komunikacja wizualna
Aluminium i stal...
74
75
W regionalnym terminalu rwnie powinna by prosta i jednoznaczna. Uwaam, e tak wanie udao si nam zaprojektowa
w Jasionce.
KB: Jakie elementy przestrzeni terminali lotniczych s Pastwa zdaniem szczeglnie istotne?
PW: Trudno wskaza przestrzenie najistotniejsze. Dla technologa bdzie to hala kontroli i sortowania bagau, dla menedera
coraz waniejsza jest maksymalnie dua powierzchnia pozwalajca na generowanie dochodw z handlu, dla pasaera z maym
dzieckiem moe to by szereg drobnych udogodnie, ktre dug podr uczyni znon. Dla architekta natomiast wane jest
szczliwe pogodzenie tak wielu zrnicowanych uwarunkowa
i oczekiwa pod jednym adnym dachem, mieszczcym si
w zaplanowanym budecie i terminie.
KB: Jak wspominaj Pastwo t realizacj? Co dao Pastwu poczucie szczeglnej satysfakcji?
PW: Realizacja budynku trwaa 14 miesicy, by to dla nas czas
bardzo intensywnej pracy, ktrej efekty day nam poczucie satysfakcji. Praca architekta polega na wytwarzaniu unikalnego dziea.
Wymaga to uruchamiania inwencji, pomysowoci, ktrych nie
zastpi zrutynizowane procedury. Ze wzgldu na swoj zoon geometri wykonanie okapu dachu byo nieatwym przedsiwziciem. Wymagao od wykonawcy rzemielniczego podejcia,
tj. pomysowoci i serca. To si udao, dach tworzy metaliczny,
lnicy w socu na podkarpackiej rwninie znak.
Lokalizacja/adres
Jasionka 942
APA Czech Duliski Wrbel

Agencja Projektowa Architektura
sp. z o.o.
Architekci
Piotr Wrbel, Janusz Duliski,

Jacek Czech
Data opracowania
2009
Data realizacji
2011/2012
Inwestor
Przedsibiorstwo Pastwowe
Porty Lotnicze Midzynarodowy
Port Lotniczy Rzeszw Jasionka
Powierzchnia uytkowa
13 950 m2
5 106 m2
Kubatura
89635 m3
Generalny wykonawca
Skanska SA
Panele szczelinowe
ATOS LINEAPLATE
ATOS BH sp. z o.o.
Przestrze hali
Obudowy supw i cian

blach nierdzewn,
balustrady wewntrzne
szklane, balustrady i odboje
ze stali ocynkowanej
RAIL-SERVICE sp. z o.o.
Metalowe suty podwieszane PUNTO PRUSZYSKI sp. z o.o.

Okna oddymiajce Euro-SHEV
D+H Polska sp. z o.o.
wraz ze sterowaniem
76
Strefa odbioru bagay
Szko przeciwsoneczne
IPASOL
Press-Glas SA
Ekrany wielkoformatowe
Samsung Electronics Polska

sp. z o.o.
METALOWE SUFITY PODWIESZANE
PANELOWE ELEWACJE LISTWOWE
CIANY LAMELOWE (ALUZJOWE)
PROFILE DO G-K
BLACHA TYTANIUM NA RBEK STOJCY
PUNTO PRUSZYSKI SP. Z O.O.

Al. JEROZOLIMSKIE 268, 05-816 MICHAOWICE
punto@punto.pl, tel. 22/ 753 25 34 - 45
www.punto.pl
Realizacje w Polsce
Fasada. Widok od strony ulicy Wielkiej
KSIGOZBIR JAKO MOTYW

KSZTATUJCY ELEWACJ
Dolnolskie Centrum Informacji Naukowej i Ekonomicznej

(DCINiE) we Wrocawiu
O zoonym charakterze kontekstu miejsca oraz potrzebie

tworzenia otwartych ksigozbiorw opowiada architekt
Krzysztof Janus z pracowni Archimedia Architekci&Inynierowie.
78
79
Elewacja od strony
wntrza kampusu
Kaya Brzezicka: Co byo dla Pastwa

gwn ide wpywajc na sposb ksztatowania kompozycji przestrzennej tego
obiektu?
Krzysztof Janus: Byo ni poszukiwanie
wspczesnej formy wyrazu architektonicznego
dla budynku czcego w sobie funkcj biblioteczn oraz dydaktyczn.
KB: Zaprojektowali Pastwo obiekt szkolnictwa wyszego. Jakie wspczesne trendy
w edukacji uwzgldnilicie, tworzc jego
architektur?
KJ: DCINiE jest budynkiem, ktry czy
w sobie funkcje biblioteki uniwersyteckiej,
zaplecza biurowego dla jej kadry oraz czci
dydaktycznej. W zakresie rozwiza funkcjonalno-przestrzennych zwizanych z przekazywaniem wiedzy, bibliotek zaprojektowalimy jako maksymalnie otwart dla studentw.
Wewntrzne atrium wraz ze znajdujcymi si
w jego obszarze schodami determinuje ukad
funkcjonalny czci bibliotecznej i pozwala na
swobodn komunikacj studentw wewntrz
obiektu, dajc im tym samym moliwo atwego
dostpu do ksigozbiorw.
KB: Obiekt znajduje si w ruchliwej czci miasta. Jak podeszli Pastwo do kwestii
jego dostpnoci dla zmotoryzowanych
uytkownikw? Czy rozwizanie obsugi
komunikacyjnej dziaki byo trudne?
KJ: Lokalizacja budynku w centrum Wrocawia stworzya pewne ograniczenia w zakresie ksztatowania nowych parkingw. Piwnice
obiektu, zgodnie z wytycznymi inwestora,
zaprojektowalimy jako zesp archiww
DCINiE. Miejsca parkingowe moglimy stworzy
jedynie w obszarze kampusu. Po przeprowadzonej analizie komunikacyjnej zaproponowalimy
parking przy wjedzie na teren uczelni, od strony
ul. Wielkiej.
KB: Zrealizowany zesp skada si
z dwch obiektw. Prosz scharakteryzowa
je pod wzgldem rnic w ich programach
funkcjonalnych.
KJ: W budynku gwnym, dostpnym od
strony ul. Wielkiej, znajduje si biblioteka Uniwersytetu Ekonomicznego. W obiekcie dostpnym z wntrza kampusu zaprojektowalimy
pomieszczenia biurowe dla kadry akademickiej
oraz sale wykadowe zlokalizowane na parterze.
Obydwa budynki zostay spite poziomym
ukadem komunikacyjnym. czy on take nowe
obiekty z istniejcymi w ich ssiedztwie, tworzc
jeden organizm o zrnicowanej funkcji.
KB: Oba budynki rni si pod wzgldem
przyjtej stylistyki. Z czego wynikaj rnice
w ksztatowaniu ich architektury? Jakie znaczenie mia dla Pastwa kontekst miejsca?
KJ: Kontekst miejsca jest dla nas zawsze
podstaw do dalszych rozwiza projektowych.
W przypadku tej realizacji mielimy do czynienia
80
Detal elewacji
z bardzo zrnicowanym otoczeniem z jednej

strony ssiedztwo blokw mieszkalnych o wysokoci kilkunastu kondygnacji oraz istniejcej,
wspczesnej zabudowy Uniwersytetu Ekonomicznego ksztatujcej pierzej ul. Wielkiej,
z drugiej blisko gmachw uniwersyteckich
z pocztku XX wieku.
Rnice w architekturze dwch nowych
obiektw wynikaj z ich lokalizacji oraz funkcji.
W elewacji budynku A, mieszczcego bibliotek, zaprojektowalimy dwie paszczyzny przeszkle o abstrakcyjnej kompozycji utrzymanej
w barwach uniwersytetu. Chcielimy zapewni
dobre nawietlenie pomieszcze oraz stworzy wspczesn, rozpoznawaln architektur,
charakterystyczn dla gmachu uczelni wyszej.
Poprzez kompozycj graficzn uyt na elewacji nawizujemy do gwnej funkcji obiektu.
Z kolei budynek B znajduje si w bezporednim
ssiedztwie wczeniej wzniesionej zabudowy
kampusu. Jej elewacje s wykoczone gwnie
ceg klinkierow. Zdecydowalimy si na stonowane wpisanie projektowanego przez nas
obiektu w zastan przestrze dziki zastosowaniu klasycznego porzdku elewacji kontynuujc
uycie charakterystycznej dla tego miejsca cegy
i tworzc dialog z istniejc architektur.
KB: Czy tworzc przestrze edukacyjn,
przewidzieli Pastwo miejsca spotka i rekreacji dla uytkownikw?
KJ: Praktycznie caa strefa parteru jest tak
przestrzeni zaprojektowan jako hol komunikacyjny wraz z zaaranowanymi miejscami
spotka studentw. Cao zamysu dopenia
wewntrzne zielone patio.
KB: Czy projekt zieleni na terenie inwestycji jest rwnie Pastwa autorstwa?
W jaki sposb rolinno wspgra z funkcj budynku?
KJ: Projekt zieleni powsta we wrocawskiej
pracowni Garden Deco. Zadaniem projektantw zieleni byo stworzenie w wewntrznym patio atrakcyjnej kompozycji rolinnej,
ktra nawizywaaby do geometrycznych form
budynku. Aranacja zieleni uzupeniona jest
elementami drobnych form architektonicznych,
takich jak nowoczesne siedziska czy minifontanny, ktre tworz klimat miejsca odpoczynku.
KB: Kompozycja elewacji budynku A
nawizuje do pek z ksikami. Czy we wntrzach rwnie moemy odnale motywy,
ktre w analogiczny sposb odnosz si do
formy ksigozbiorw?
KJ: Wchodzc do przestrzeni biblioteki, idc
po schodach w atrium, mona odnie wraenie,
e poruszamy si we wntrzu regau z ksikami,
a poszczeglne kondygnacje stanowi jego pki.
KB: Czy wykonali Pastwo rwnie projekt wntrz?
KJ: Tak, nasze opracowanie obejmowao
rwnie wntrza. Wikszo elementw
Detal fasady
Elewacja w kontekcie
zabytkowej zabudowy kompleksu
81
Lada recepcyjna
Wntrze sali audytoryjnej
82
Ogrzewanie kanaowe
wyposaenia bya wykonywana wedug indywidualnego projektu naszego autorstwa.

Wymagao to przygotowania szczegowej
dokumentacji zawierajcej rysunki warsztatowe
poszczeglnych mebli.
KB: Co zadecydowao o wyborze materiaw wykoczeniowych uytych we wntrzach?
KJ: Wybr materiaw podporzdkowalimy
idei stworzenia przyjaznego, stonowanego,
nienarzucajcego si wntrza. Poruszajc si
w ramach okrelonego przez inwestora budetu,
staralimy si sprosta jego oczekiwaniom.
KB: Czy izolacja akustyczna pomieszcze
stanowia istotne zagadnienie projektowe?
KJ: Osignicie efektu waciwej akustyki pomieszcze od pocztku byo dla nas
wane. W bibliotece i czytelni zastosowalimy
wykadziny dywanowe wytumiajce dwiki,
a w salach audytoryjnych okadziny cienne
zmniejszajce zjawisko pogosu dziki nim podnielimy komfort akustyczny pomieszcze,
mwca jest lepiej syszalny.
KB: W jaki sposb rozwizali Pastwo
problem kontroli dostpu do ksigozbiorw
i jego ochron w razie poaru?
KJ: W celach ochrony ksigozbiorw przed
kradzie w bibliotece zaprojektowalimy instalacj RFID (ang. Radio-Frequency Identification).
Ksiki zostay oklejone etykietami z zaprogramowanym TAG-iem RFID i umieszczone na
pkach bibliotecznych, wyposaonych w czytniki poczone z systemem informatycznym.
System ten daje rzeczywisty obraz stanw
magazynowych i ruchu ksiek.
W zakresie ochrony przeciwpoarowej
szczeglne zabezpieczenia przewidzielimy dla
magazynu zbiorw cennych. W jego przestrzeni
zaprojektowalimy system gaszenia w postaci
staego urzdzenia ganiczego, opartego na
rodku ganiczym HFC-227ea.
KB: Jakie rozwizania konstrukcyjne oraz
instalacyjne zastosowane w tym obiekcie
zasuguj na szczegln uwag?
KJ: Budynek wyposaono w nowoczesn
instalacj alarmow, ktra uruchamia si podczas wamania, system kontroli dostpu, sygnalizacj poaru, a take telewizj przemysow,
wykonan w technologii IP oraz sieci strukturalnej. W celu usprawnienia sprztania posadzek
i wykadzin, w caym obiekcie zaprojektowalimy
system centralnego odkurzania. Oprcz tego
sale audytoryjne zostay wyposaone w systemy
audio-wideo. Na szczegln uwag zasuguje
sposb sterowania owietleniem w czci bibliotecznej midzy regaami. System wykorzystujcy
dziaanie czujnikw ruchu ustawia natenie
owietlenia midzy regaami na poziomie
10%, gdy z ksigozbiorw nie korzystaj
czytelnicy. W przypadku gdy kto pojawia si

w tej przestrzeni, natenie owietlenia powraca
do maksymalnej wartoci.
KB: W jakim stopniu realizacja projektu
odbiega od jego fazy koncepcyjnej?
KJ: Program funkcjonalny ustalony na etapie
koncepcji architektoniczno-przestrzennej zosta
cakowicie zrealizowany. Nieznaczne zmiany
wobec pierwotnej koncepcji wprowadzono
na elewacjach w trakcie tworzenia projektu
budowlanego.
KB: Jakie elementy tego projektu uwaaj
Pastwo za szczeglnie wane?
KJ: Na uwag zasuguje nawizanie kompozycji elewacji frontowej do pek z ksikami,
co oddaje funkcj i charakter budynku. Efekt ten
jest dodatkowo podkrelony dziki odpowiednio
zaprojektowanemu systemowi zewntrznej
iluminacji obiektu.
Lokalizacja/adres
Wrocaw, ul. Wielka
ARCHIMEDIA Architekci & Inynierowie sp. z o.o.
Architekt prowadzcy
Krzysztof Janus
Architekci
Anna Radziewicz, Karolina Kaczmarek
Data opracowania
2008
Data realizacji
2011
Inwestor
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocawiu
ok. 8200 m2
ok. 1800 m2
Kubatura brutto
ok. 31 000 m3
Generalny wykonawca
BUDUS SA
Grzejniki kanaowe
Zehnder Polska sp. z o.o.
Stolarka drzwiowa
PORTA KMI POLAND SA
Osprzt elektroinstalacyjny
Hager Polo sp. z o.o.
Schody w przestrzeni holu
Waciwoci HFC-227ea:
ma wysok skuteczno (porwnywaln do halonw),
wymaga niewielkiej powierzchni skadowania,
nie ogranicza widocznoci w czasie
gaszenia,
nie przewodzi elektrycznoci, nie
powoduje korozji,
nie powoduje szkd w zabezpieczanych pomieszczeniach,
nie pozostawia zanieczyszcze i osadw jest rodkiem ganiczym nieograniczajcym moliwoci oddychania, przez co midzy innymi jest
cakowicie bezpieczny dla ludzi znajdujcych si w strefie gaszenia.
Przeznaczenie:
pomieszczenia komputerowe,
sterownie procesw technologicznych,
instalacje telekomunikacyjne,
uniwersytety, muzea, galerie sztuki,
archiwa, magazyny, biblioteki, zabytki,
budynki pastwowe,
instalacje medyczne i farmaceutyczne,
zabezpieczenie jednostek pywajcych,
pojazdw wojskowych,
magazyny substancji atwopalnych
(benzyna, olej, farby, lakiery), turbiny
gazowe,
centra badawczo-rozwojowe.
83
PGE Arena Gdask
QBISS ONE
GDZIE INNOWACJA SPOTYKA SI ZE SZTUK

W odpowiedzi na potrzeby nowoczesnej architektury i szeroko rozumianego designu udao si otrzyma prawdziwie zaokrglony naronik
(brak cicia paszczyzny, zagi oraz cznikw), ktry w poczeniu
z tzw. szadow joint o rwnej szerokoci i gbokoci daje nowoczesny,
minimalistyczny design. System Qbiss One w poczeniu z usug ArtMe
(toczenie dowolnych wzorw na zewntrznej paszczynie blachy) daje
nieskoczone moliwoci kreacji elewacji.
Zamysowi stworzenia systemu Qbiss One towarzyszya ch
otrzymania rozwizania, ktre poczyoby najwyszej jakoci estetyk
z wymaganiami, jakie stawiane s przegrodom zewntrznym budynkw.
Czym jest Qbiss One?

To koncepcja 5 w 1 poczenie waciwoci technicznych z estetyk. System jest:
samonony,
ognioodporny,
izoluje termicznie,
wodoszczelny,
estetyczny.
Poszczeglne elementy fasadowe wykonane s z wysokiej jakoci
stali powlekanej o gruboci 0,7 oraz 0,6 mm. Powoki lakiernicze objte
s 30-letni gwarancj.
Blacha jest klejona na caej paszczynie do twardej weny mineralnej
(120 kg/m3), ktra stanowi wypenienie elementu. Po zespoleniu trzech
warstw elementy uzupenione o uszczelki i punkty mocowa tworz
modu fasadowy. Opracowany sposb zespajania poszczeglnych warstw
zapobiega falowaniu powierzchni zewntrznej, nawet w przypadku
wielkogabarytowych elementw, tworzc tym samym estetyk trudn
do osignicia przy innego typu rozwizaniach fasadowych.
Elementy dostpne s w grubociach 80-240 mm. Ich wybr uzaleniony jest od wymaga, jakie stawiane s przegrodom.
Realizacje
Bardzo wanym czynnikiem przy doborze materiaw w budynkach uytecznoci publicznej jest wytrzymao i waciwoci przeciwpoarowe
zastosowanych elementw. Panele Qbiss One zostay poddane badaniom przez ITB, otrzymay stosowne certyfikaty oraz speniaj wymogi
przeciwpoarowe stawiane przez PSP. Dodatkowo, panele s odporne na dziaanie czynnikw zewntrznych i jestem przekonana, e sprawdz
si na elewacji naszego budynku Boena Wawrzyniak-Mako, RKW Rhode Kellermann Wawrowsky
Specyfikacja techniczna Qbiss One

Charakterystyka materiau
Galeria Ostrowia
Jednym z przykadw realizacji, w ktrej zastosowano system elewacyjny Qbiss One, jest Galeria Ostrovia dzi najwiksze centrum
handlowe poudniowej Wielkopolski (37 000 m2), zaprojektowane
przez Biuro Architektoniczne Pentagram z Poznania dla firmy West
Investment z grupy Saller.
Elementy fasadowe o dugoci 4 m zostay zamocowane bezporednio do stalowej konstrukcji gwnej, speniajc zarwno walory
estetyczne, jak i funkcj przegrody zewntrznej.
Niezwykle oryginaln i zarazem eleganck elewacj tworz nie tylko
paszczyzny, ale rwnie wyjtkowe, unikalne dla systemu Qbiss One
zaokrglone naroniki o imponujco maym promieniu gicia, rwnym
1,8 m. Dziki nim cay obiekt uzyska niepowtarzalny charakter, nowatorski i ponadczasowy wygld.
Wartoci dla danej gruboci materiau
EN 508-1
80
100
120
133
150
172
200
240
Waga [kg/m2]1
EN 14509:2006
21,6
24,1
26,5
27,7
30,1
32,8
36,1
40,9
0,24
0,20
0,17
EI120
EI120
EI120
EN 1602
120
Przeznaczenie
EN 14509:2006
ciany zewntrze, wewntrzne oraz sufit
Szeroko krycia
EN 14509:2006
600 - 1200 mm
EN 508-1
od 0,53 m do to 6,5 m
Gsto wypenienia [kg/m3]
Fakt, e elementy s samonone, ma znaczcy wpyw na skrcenie

czasu i obnienie kosztw realizacji przedsiwzicia budowlanego. Ze
wzgldu na t cech materia jest chtnie stosowany przy budowie
obiektw komercyjnych.
Metoda testu
Grubo [mm]
Dugo
Wspczynnik przenikania ciepa U [W/m2K]
EN 14509:2006
Reakcja na ogie
EN 13501-1
Ognioodporno
EN 13501-2
Wodoszczelno
EN 12865
Przepuszczalno powietrza [m3/(m2*h)]

Izolacyjno akustyczna: Rw (C:Ctr)
0,52
0,41
0,31
0,27
A2-s1, d0
NPD
EI30
EI60
EI60
EI120
900 Pa
EN 12114
EN ISO 140-3
0,34
0,2
30(-1;-3)
31(-2;-4)
ArtMe Stadion Lech Pozna
PGE Arena w Gdasku

Waciwoci techniczne paneli fasadowych Qbiss One byy priorytetowym kryterium, ktrym kierowali sie autorzy projektu PGE
Arena w Gdasku przy doborze materiau na elewacj strefy VIP.
85
Realizacje w Polsce
Galeria Ostrovia
Nie bez znaczenia pozostaway zaoenia estetyczno-uytkowe.
Jednak zastosowanie nowoczesnych technologii produkcji paneli
w zautomatyzowanych warunkach przekada si na wysoki standard
ich wykonania i wykoczenia w detalu, co ostatecznie czyni elewacj
efektown. Kolejnym istotnym czynnikiem, decydujcym o wyborze
systemu Qbiss One, bya moliwo doboru waciwej kolorystyki
elementw fasadowych odcienia szaroci (matowy antracyt), barwy,
ktra podkrela reprezentacyjny charakter tej czci elewacji.
Zakad firmy McLaren

Elastyczno firmy Trimo i nieustanne denie do doskonaoci zostay
docenione rwnie przez biuro projektowe Foster&Partners, przy okazji
projektu zakadu produkcyjnego firmy McLaren, ktry niedawno zosta
oddany do uytku w Woking, w Anglii. W poszukiwaniu funkcjonalnego,

kompleksowego rozwizania dla wntrza i elewacji budynku architekci
postanowili zastosowa system elewacyjny Qbiss One. Wszystkie firmy
zaangaowane w projekt przesuway kolejne granice technologiczne, aby
uzyska bezkompromisowe rozwizanie dla tej realizacji. Specjalnie dla tego
projektu system zosta zmodyfikowany, aby speni zaoenia projektowe.
W efekcie powstao nowe rozwizanie, nazwane Qbiss One F.
Od momentu pojawienia si na wiatowym rynku w 2009 r. innowacyjnego rozwizania dla elewacji moduowego systemu Qbiss One
system ten osiga kolejne, midzynarodowe sukcesy, bez wtpienia
potwierdzajce jego najwysz jako oraz doskonao wykonania. Ju
wkrtce, zarwno na polskim, jak i midzynarowym rynku, pojawi si
nastpne obiekty, przy ktrych realizacji zastosowano ten system, i z pewnoci stan si ciekawym punktem na mapie wspczesnej architektury.
09.2006
09.2006
SPROSTOWANIE
do wywiadu z panem Marcinem Pilchem pt. Morskie inspiracje, ktry ukaza si w nr. 9 (16) / 2011 wiata architektury
na str. 48-53, nadesane przez arch. Bazylego Domst, arch. Adama Drohomireckiego oraz arch. Magdalen Madersk:
Autorami koncepcji budynku Transatlantyk w Gdyni (zaprezentowanego na amach wiata architektury w numerze
9 (16) / 2011) s arch. Bazyli Domsta, arch. Adam Drohomirecki oraz arch. Magdalena Maderska. Projekt koncepcyjny
tego budynku zosta wykonany przez Autorsk Pracowni Architektoniczn KWADRAT z Sopotu w 2006 roku. Artyku
zamieszczony w wiecie architektury nie by autoryzowany przez adnego z ww. architektw. Rwnie nikt z ww. trjki
architektw nigdy nie pracowa ani nie by w aden sposb zwizany z pracowni Archi-Tech-T Pilch&Partnerzy.
Wyjanienie redakcji do treci sprostowania:

Redakcja wiata architektury wyjania, e zgodnie z przepisami prawa prasowego tre wypowiedzi zamieszczonej w artykule
pt. Morskie inspiracje uzyskaa autoryzacj rozmwcy pana Marcina Pilcha.
Zakad produkcyjny firmy McLaren
87
Historia i wspczesno
Odrestaurowana elewacja
MONUMENTALNO
ELEWACJI
Biurowiec Mokotowska Square
w Warszawie
Fot. archiwum Yareal Polska
O poszukiwaniu kompromisu midzy

potrzeb tworzenia komfortowej przestrzeni
nowoczesnych biur a ide zachowania
pierwotnej kompozycji elewacji opowiada
architekt Tomasz Kostrzewski z pracowni
projektowej Sweco Architekci.
88
89

Podwietlona strefa wejciowa
Kaya Brzezicka: W jaki sposb rozpocza

si Pastwa praca nad tym projektem?
Tomasz Kostrzewski: Przejlimy ten temat
na etapie zamknitej koncepcji, ktr wykonaa zaprzyjaniona z nami pracownia APA
Wojciechowski. Problemem byo uzyskanie
warunkw zabudowy dla terenu przeznaczonego pod t inwestycj. Starania o wydanie
decyzji w tej sprawie byy podejmowane przez
dwa lata, jeszcze przed naszym wczeniem si
w proces projektowy. Inwestorem jest francuska firma Yareal, ktra ma swoich projektantw. To oni stworzyli koncept tego budynku,
a w jego realizacji miao pomc wspomniane
biuro, ktre odpowiadao za koncepcj, ale
nie chciao kontynuowa pracy, przygotowujc
kolejne etapy projektu. Polecili nas. Zdecydowalimy si na podjcie wyzwania. W wyniku
przeprowadzonych analiz oraz dyskusji z konserwatorem sformuowano zaoenia okrelajce adaptacj czci istniejcego obiektu, jego
przebudow i rozbudow.
KB: Czy koncepcja zostaa w peni zrealizowana?
TK: Nie, musielimy j zmodyfikowa ze
wzgldu na koszty. Niestety budynek by specyficzny, jeli chodzi o funkcj i konstrukcj.
Wikszo ludzi kojarzya jego charakterystyczn
fasad z pomaraczowymi szybami, ktre
90
w latach 70. byy synonimem nowoczesnoci.

Ze wzgldu na fakt, e obiekt ten by niegdy
siedzib Metal Exportu, majcego dostp do
nowoczesnych technologii, zastosowano wanie takie okna. Budynek zosta wzniesiony jako
biurowiec. Niewielu ludzi znao jego rozkad
funkcjonalny. Fakt ten by wanym czynnikiem
wpywajcym na decyzj o stworzeniu zupenie
nowego wntrza.
KB: Czy oznacza to, e zmodyfikowali
Pastwo w znacznym stopniu koncepcj
pierwotn?
TK: Tak. Wzio si to std, e zakadana
pierwotnie przebudowa obiektu przy wykorzystaniu istniejcej konstrukcji i doczeniu do niej
nowej wymagayby wielu dugofalowych dziaa,
m.in. wzmacniania gsto ebrowych stropw.
Ze wzgldu na funkcj i zaoenia inwestora
wzmocnienia byy konieczne. Z ekonomicznego punktu widzenia, takie dziaanie ma sens
tylko w przypadku niewielkich powierzchni.
Po przeprowadzonej analizie inwestor poleci
wymieni konstrukcj, czyli tym samym usun
jak najwiksz ilo tych elementw konstrukcyjnych, ktrych nie mona wykorzysta. To
miao te dodatkowy plus mona byo zagospodarowa wiksz cz dziaki, rwnie t
pod starym budynkiem, i zrobi tam parking.
KB: Jakiego przelicznika naleao uy?
TK: Nie jest to wbrew pozorom oczywiste.

Znaczenie mia fakt, e w tym rejonie poziom
wd gruntowych jest stosunkowo wysoki. Chodzio o to, eby ingerencja w warstwy gruntu nie
zakcia stabilnoci ssiednich zabudowa, m.in.
kamienicy z 1925 r. autorstwa Mariana Lalewicza. W zwizku z tym za racjonalne uznalimy
wykonanie tylko jednej kondygnacji garau podziemnego. Wykorzystujc maksymalnie kady
metr kwadratowy, udao nam si zrealizowa
44 miejsca podziemne miejsca parkingowe
i sze miejsc na terenie dziedzica.
KB: W jaki sposb historia obiektu wpyna na ten projekt?
TK: Modernizowany przez nas obiekt zosta
zaprojektowany przez znakomitych architektw,
Zbigniewa Karpiskiego i Tadeusza Zieliskiego.
Budynek jest jednym z symboli minionego stulecia, w ktrym dominowaa zabudowa totalna
sprzyjajca, mwic wspczesnym jzykiem,
lansowaniu si wczesnej wadzy. Nierzadko
rujnujca przy okazji stare ukady urbanistyczne.
Ten obiekt jest szczeglnie wartociowy,
poniewa mimo monumentalnoci w sposb
kulturalny odnosi si do ssiedztwa zarwno
przez swoje proporcje, jak i przez fakt, e architekci zadali sobie trud, by odtworzy cz
skrzyda ssiedniej kamienicy Lalewicza od
strony ul. Mokotowskiej.
Widok z tarasu
Cz biurowca bya wzniesiona w sposb charakterystyczny dla mieszka. Mona

przypuszcza, e wtrnie przeznaczono j na
funkcje biurowe. Trudno o tym wyrokowa,
bo materiaw archiwalnych zachowao si
niewiele. Wsplnie z inwestorem i konserwatorem ustalilimy uszanowanie wprowadzonego
podziau funkcji.
KB: Wspomnia Pan o materiaach archiwalnych. Z jakich rde czerpali Pastwo
wiedz?
TK: Ze wszystkich jakie udao si nam znale
[miech]. Inwestor i poprzedni waciciel nie mieli
adnej dokumentacji archiwalnej. Archiwa miasta
te s ograniczone, w Urzdzie Miejskim nic nie
znalelimy, natomiast w Urzdzie Wojewdzkim
okazao si, e jest w archiwum jaka dokumentacja, ale w fatalnym stanie i bardzo szcztkowa.
Archiwum UW to taki may pawilon na tyach
arsenau, gdzie w zasadzie nie ma ciepej wody
i ogrzewania. Te materiay wygldaj nie jak
sprzed 50 lat, ale sprzed 200. Zapleniae, te.
Tym niemniej okazao si, e pierwotny projekt
rni si znaczco od tego, co zostao zrealizowane. Nie byo dokumentacji powykonawczej.
Inwestor mia tylko dokumenty wiee, wynikajce z przebudowy i wtrnych aranacji wntrz.
KB: Jak w takiej sytuacji postanowilicie
ksztatowa architektur?
TK: Zaoenie byo takie, by uchroni to,

co jest charakterystyczne dla tego obiektu i co
o nim stanowi elewacje, ktre byy z nim
identyfikowane. To pocigno za sob konieczno projektowania w niemale niezmienionym
ukadzie wysokociowym i dostosowania si do
istniejcych podziaw okiennych.
KB: W jaki sposb odwzorowali Pastwo
pierwotn koncepcj przestrzenn, a w jakim
wprowadzili nowe formy i struktury?
TK: Trzy gwne elewacje od strony ulic
Mokotowskiej, Kruczej i Piknej zostay w zasadzie odrestaurowane wedug pierwotnego
wzoru. Jest jednak maa rnica, polegajca na
tym, e budynek w 1958 r. zosta przebudowany
zgodnie z wytycznymi jego autorw. Do czasu
tej przebudowy mia on o jedn kondygnacj mniej. Powikszajc przestrze uytkow,
zaburzono kompozycj elewacji, dodajc rzd
okien niszych ni pozostae. Wprowadzono
rwnie rozdzielajcy kondygnacje pas kamienny.
Powstao wraenie, jakby najwysza kondygnacja
miaa proporcje odmienne od pozostaych. Zaoylimy, e elewacji naley przywrci spjn
kompozycj poprzez wprowadzenie okien
o tych samych wymiarach, ale zainstalowanie
ich tak, aby zamkn bry budynku.
KB: Czy we wntrzach rwnie zachowano oryginalne elementy?
TK: Caa cz wewntrzna budynku zostaa

zbudowana od nowa. Wie si to z innym
podziaem komunikacji. Chodzio o stworzenie
ukadu, ktry byby najatwiejszy do zagospodarowania dla najemcw. Postanowilimy na
kadej kondygnacji wyodrbni cztery niezalene przestrzenie biurowe, obsugiwane przez
centralnie zlokalizowane windy.
KB: Czy minimalizacja powierzchni wsplnych pozwala na wprowadzenie elementw
sprawiajcych, e jest to mimo wszystko
przestrze humanitarna?
TK: Kady najemca ogranicza przestrze
wspln, ze wzgldu na koszty. Z drugiej strony
takie przestrzenie wspomagaj najem, bo ludzie
ich potrzebuj. My zaprojektowalimy je na
dachu. Mimo e budynek zajmowa waciwie
ca dziak, otrzymalimy wytyczne z urzdu,
obligujce nas do stworzenia 25% powierzchni
biologicznie czynnej. Biurowiec stoi w atrakcyjnej
czci miasta, jest wysoki i rozciga si z niego
adny widok. Znajduje si w nim kilka tarasw
od strony dziedzica, niektre z nich nale do
wycznej dyspozycji poszczeglnych najemcw,
podnoszc atrakcyjno wynajmowanej przestrzeni. Taras na dachu jest do uytku oglnego,
s na nim awki i zorganizowana ziele.
KB: Czy cz tego tarasu jest zadaszona,
czy mona z niego korzysta tylko sezonowo?
91
Fot. archiwum Sweco Architekci
Fot. archiwum Sweco Architekci
Strefa biurowa oraz apartamentowa
ulicy Mokotowskiej, o ktrym nie mielimy

wczeniej pojcia. Niektre zaoenia trzeba
byo na bieco korygowa, np. poziom posadzki
parteru.
KB: Ktry z elementw przynis Pastwu
najwiksz satysfakcj?
Szklane zadaszenie strefy wejciowej

lokali usugowych
TK: Zadaszenie tarasu nie byo moliwe

ze wzgldw formalnych. Jest to przestrze
otwarta, uytkowana w dni bezdeszczowe.
Zim raczej si z niego nie korzysta. Ma on jednak wiele atutw. Poza tym, e adnie wyglda
i zapewnia odpowiedni ilo terenu zielonego,
to jeszcze dziki uyciu odpowiednich technologii pozwala na absorpcj czci deszczu. Stosowane w nim warstwy powoduj, e cz wody
moe odparowywa, tworzc korzystny klimat
dla osb przebywajcych na dachu, zwikszajc
w tej strefie wilgotno.
KB: Jak rozplanowali Pastwo funkcje na
poszczeglnych kondygnacjach?
TK: Parter i cz antresoli razem ok.
1200 m2 zajmuje handel i usugi. Pozostae
kondygnacje to biura ok. 7700 m2. Cz
wydzielona z kompleksu biurowego, w zasadzie
autonomiczna, to apartamentowiec stanowicy
kontynuacj ssiedniej kamienicy 460 m2.
Tworzy go sze kondygnacji. Na kadej z nich
znajduje si jedno mieszkanie.
KB: Czy budynek zosta wyposaony
w nowoczesne instalacje i czy ich wprowadzenie wizao si z trudnociami technicznymi?
TK: Wszystkie instalacje w budynku zostay
wymienione. Stworzylimy biura o standardzie
klasy A, speniajce wymogi certyfikatu BREEM.
Z instalacjami by problem, jeli chodzi o technologi, poniewa ograniczaa nas wysoko
kondygnacji wynikajca z podziaw elewacji.
92
Ilo przestrzeni technicznej ponad sufitem

podwieszonym jest niewielka. Musielimy tam
zastosowa stosunkowo mae urzdzenia i stara
si ekonomicznie prowadzi wszystkie instalacje,
gwnie w przestrzeniach komunikacyjnych,
tak by utrzyma minimum 2,70 m wysokoci
w wietle kondygnacji biurowej.
KB: Jak poradzili sobie Pastwo z projektem owietlenia?
TK: Budynek jest dosy dobrze dowietlony.
W zasadzie wszystkie przestrzenie biurowe s
dowietlone wiatem dziennym. Cz pomocnicza, w tym komunikacja, jest dowietlona
nieco gorzej. Projekt owietlenia oparlimy na
nowoczesnych rozwizaniach wykorzystujcych
wietlwki z zaponem elektronicznym. Dziki
temu nie ma zjawiska drgania.
KB: Wspomnia Pan o niewielkiej wysokoci w wietle, jak mona byo uzyska.
Czy udao si zastosowa system podg
podniesionych?
TK: Pod podog udao nam si uzyska
ok. 10 cm przestrzeni technicznej. Chodzio
o zapewnienie moliwoci atwej modyfikacji
podstawowych instalacji elektrycznych.
KB: Co byo dla Pastwa najwikszym
wyzwaniem projektowym?
TK: Cay budynek by wyzwaniem, choby
z tego powodu, e znajduje si w centrum miasta. Musielimy zabezpieczy fasad, zbudowa
specjaln podkonstrukcj stalow, ktra bdzie
na zewntrz i pozwoli na usunicie okrelonych

elementw oraz wybudowanie kondygnacji
podziemnej. Dugo zastanawialimy si, jak
to zrobi. Czy od strony wewntrznej, czy
zewntrznej.
Dodatkow trudnoci by fakt, e w stary
budynek bya wbudowana trafostacja, ktr
trzeba byo usun i wykona tymczasow
na terenie placu budowy. Budynek mielimy
w midzyczasie zasila za pomoc kabla z odpowiednio wysokim napiciem pocignitego
z ssiedniej Hali Koszyki. Do realizacji tego
planu nie doszo. Prawie ptora roku zajo
nam zorganizowanie zasilania, ktre trzeba byo
doprowadzi a spod Paacu Kultury.
Rozmowy z konserwatorem na pocztku
byy niesamowicie trudne. Tym bardziej e zrazi
si do pierwotnej koncepcji zakadajcej przebudowanie bryy budynku. Wyzwaniem byo
dostosowanie si do elewacji z jednoczesnym
wprowadzeniem nowych elementw solidniejszej konstrukcji oraz nowoczesnych instalacji.
Naleao rwnie pokona pewne bariery architektoniczne. Biurowiec stoi pomidzy dwoma
ulicami Krucz i Mokotowsk, ktrych rnica
w wysokoci terenu wynosi ponad 60 cm.
Jego strop zosta na parterze zrnicowany
w taki sposb, by od strony Mokotowskiej do
usug mona byo wchodzi z poziomu ulicy. To
stanowio spore wyzwanie podczas realizacji,
poniewa w jej trakcie przeprowadzono remont
Tylna, przeszklona elewacja
TK: Najwiksz satysfakcj przynioso nam

to, e budynek wpisa si w otoczenie, mimo to
e wiele elementw zostao wymienionych na
nowe. Wikszo niezalenych obserwatorw
w zasadzie nie zauwaa rnicy midzy tym, co
byo, a tym, co jest. O to nam wanie chodzio.
Nie chcielimy zmienia tych rzeczy, ktre s
adne i wartociowe, a jedynie poprawi funkcjonalno budynku.
KB: Czy to Pastwa najwaniejsze
dowiadczenie, jeli chodzi o przebudow
istniejcej architektury? Czy preferuj Pastwo tworzenie architektury od zera?

TK: Myl, e praca architekta byaby zbyt
monotonna, gdyby polegaa na realizowaniu
tylko jednego typu zada. Sia tkwi w rnorodnoci. Jest to dla nas pouczajce dowiadczenie,
dajce nam wiadomo, z czym wie si
przebudowywanie istniejcych budynkw i na co
naley zwraca szczegln uwag, podejmujc
si wykonania takich projektw.
Lokalizacja/adres
Warszawa, ul. Wiertnicza 166
Sweco Architekci sp. z o.o.

(dawniej APA Markowski Architekci)
Architekt prowadzcy
Andrzej Markowski, Tomasz Kostrzewski
Architekci
Monika Winiarska
Data opracowania
2008 r.
Data realizacji
2011 r.
Inwestor
Yareal Polska sp. z o.o.
14 900 m2
1 866 m2
Kubatura brutto
33827 m3
Generalny wykonawca
Rd bud sp. z o.o.
Podogi podniesione 7 700 m
PPHU WAPPEX
PODOGI PODNIESIONE WAPPEX ZAMONTOWANO W MOKOTOWSK A SQUARE W WARSZAWIE 7.700 M 2
Fasada dworca
W POSZUKIWANIU
DAWNYCH IDEI
Dworzec Warszawa Stadion
O nieoczekiwanych odkryciach prowadzcych do odtworzenia lekkoci
przestrzeni opowiada Micha Baszczyk z pracowni architektonicznej ppmb.
Kaya Brzezicka: Dworzec Warszawa Stadion powsta pod koniec lat 50. ubiegego stulecia. W jaki sposb rozpocza si Pastwa
praca nad projektem remontu tego obiektu?
Micha Baszczyk: Polskie kolejnictwo przeywa obecnie masowy lifting, czyli odnawianie,
przywracanie dawnej wietnoci i modernizowanie
caej infrastruktury kolejowej. Dziaania te nie
ominy linii rednicowej, w skad ktrej wchodzi
94
dworzec Warszawa Stadion. Waciciel obiektu

PKP SA zorganizowa przetarg w zakresie
zaprojektowania i wykonania modernizacji tego
dworca. Wraz z firm budowlan Zab-Bud stworzylimy konsorcjum projektowo-wykonawcze
i wzilimy w nim udzia. Przetarg wygralimy.
KB: Jak oceniaj Pastwo walory kompozycji
przestrzennej Dworca Stadion oraz stan jego konstrukcji w momencie rozpoczcia Waszych dziaa?
MB: W momencie rozpoczcia prac nad

rewitalizacj tego obiektu mao kto pamita,
e w tym miejscu Warszawy jest jaki dworzec. Bya to budowla obronita w bezadne formy z blach falistych i trapezowych,
pozbijane z desek i pospawane z rdzewiejcych ksztatownikw pomalowanych na
rne kolory. W strukturze tej dziaa wwczas bazar.
95
Fot. archiwum ppmb, Micha Baszczyk
Rnorodno materiaw we wntrzu
cieka informacyjna dla osb sabo widzcych
96
Wntrze hali
Cay teren by bardzo zaniedbany. W niektrych miejscach gry mieci sigay wysokoci
czowieka. Wewntrz budynku wcale nie byo
lepiej. Pomimo to musielimy wykona inwentaryzacj tego obiektu i inne prace przygotowawcze, m.in. badania konstrukcji, gruntu itp.
Bardzo czsto zadania te byy utrudnione lub
nawet niemoliwe do wykonania, ze wzgldu na
brak dostpu. W takich sytuacjach bazowalimy
na analizach i domysach, ktre sprawdzalimy
ju w trakcie budowy.
Oglna kompozycja pierwotnie istniejcego
budynku bya w samych zaoeniach bardzo
zrnicowana. Tworzyy j ciany kamienne,
ciany oboone pytkami cementowymi, ciany
otynkowane na biao, przegrody szklane i wzniesione z luksferw, sufity betonowe oraz tynkowane pomalowane na biao, a take posadzki
i parapety z pytek ceramicznych. W momencie
przystpienia do prac brakowao posadzek
z pytek i cian z luksferw. Pozostae materiay
byy zniszczone w sensie estetycznym i technicznym. Na szczcie konstrukcja obiektu bya
w wietnym stanie.
KB: W jakiej konstrukcji zosta wzniesiony
ten budynek?
MB: Na pocztku wydawao si nam, e konstrukcja jest mieszana, tj. hala ma konstrukcj elbetow, a cz administracyjna jest murowana
ze stropami elbetowymi. W trakcie prac okazao si, e konstrukcja budynku jest w caoci
elbetowa obudowana ceg ceramiczn dziurawk dla polepszenia parametrw termicznych.
KB: Jaka bya Pastwa idea przewodnia?
MB: Pierwszym moim pomysem nie byo
przywrcenie stanu z roku 1958. Budynek by
zaniedbany, brudny i sprawia wraenie ciemnego, ponurego i nieprzyjaznego. Chciaem
stworzy nowy klimat, dajcy wraenie lekkoci
dziki zastosowaniu nowoczesnego owietlenia
i konstrukcji. Nie wiedziaem wwczas o caych
cianach z luksferw. Jednak podczas prac inwentaryzacyjnych i odkrywkowych oraz rozmw
i spotka z pracownikiem Stoecznego Konserwatora Zabytkw i moim koleg, ktry wykonywa
wtedy prac doktorsk dotyczc caej linii rednicowej, okazao si, e budynek by pierwotnie
znacznie bardziej przeszklony ni w momencie
podjcia naszych dziaa. W dodatku w bardzo
efektowny sposb. W wyniku tych odkry, moj
ide staa si rekonstrukcja stanu sprzed 50 lat
oraz modernizacja obiektu. Pierwotny wygld
budynku okaza si odpowiedzi na moje wczeniejsze poszukiwania.
KB: Jakie elementy buduj obecnie klimat
wntrz dworca?
MB: Lekkoci dodaje pnocna ciana hali
wykonana prawie w caoci z luksferw oraz
przeszklenie caej fasady na poziomie parteru.
Dziki wykonaniu cianek kas ze szka na systemie
aluminiowym cay parter sta si transparenty.
Zreszt to bya rwnie idea autora projektu
dworca Arseniusza Romanowicza. Chodzio

o nadanie wraenia ruchu poprzez zastosowanie form, takich jak zadaszenie nad wejciem do
tunelu i do budynku dworca czy zadaszenia hali
dworcowej, przypominajcych nadte przez wiatr
agle lub lekkie ptno.
Przy okazji staralimy si naprawi pomyki
i niedocignicia wykonawcw z lat 50. np.
jedne ze schodw od strony zachodniej, ktre
byy przesunite wzgldem znajdujcego si nad
nimi zadaszenia.
KB: Jak przebiegaa Pastwa wsppraca
z inwestorem i konserwatorem?
MB: Wsppraca z inwestorem nie bya atwa,
ze wzgldu na rozbudowan struktur spki PKP.
Wyzwanie byo trudne rwnie ze wzgldu na
specyfik dziaania w oparciu o istniejcy obiekt.
Wykonanie trudnego projektu jest dla mnie rdem satysfakcji. Najwaniejsze jest jednak to, aby
inwestor i uytkownicy byli zadowoleni. Mam
nadziej, e w przypadku tej realizacji tak wanie bdzie.
Jeli chodzi o konserwatora, to wsppraca
przebiegaa bardzo sprawnie, w kocu przywieca nam wsplny cel.
KB: W jakim stopniu udao si Pastwu
przywrci obiektowi jego pierwotn form?
MB: Oglne zaoenia funkcjonalne
i estetyczne budynku zostay cakowicie przywrcone - przeszklenia cian w postaci luksferw,

odkrycie pierwotnych materiaw wykoczeniowych i wanych elementw konstrukcji. Tam,
gdzie byo to moliwe, staralimy si poprawi
parametry techniczne zachowanych elementw.
Niektre z nich, takie jak ciany z okadzinami
z pytek cementowych czy schody na pierwsze
pitro, zostay wycznie naprawione i odrestaurowane. Ze wzgldu na brak moliwoci
spenienia obowizujcych obecnie wytycznych
w zakresie parametrw technicznych trzeba byo
uzyska odpowiednie odstpstwa z Ministerstwa
Infrastruktury.
Istotnym aspektem projektu byo poprawienie
jakoci uytkowania. Drzwi w elewacji wschodniej, frontowej oraz poudniowej prowadzce
na perony byy pierwotnie uchylne, a teraz s
automatycznie rozsuwane. Staraem si, aby
wygldem nawizyway do oryginalnych. Dlatego w drzwiach wschodnich uyto zielonych
luksferw, a na drzwiach poudniowych, ktre
wykonano jako rozsuwane po uku, wyklejono
foliami transparentny rysunek starych, oryginalnych podziaw i materiaw.
KB: Czy rekonstrukcja elementw budynku
wymagaa uycia nowoczesnych technologii?
MB: W przypadku odtwarzania nieistniejcych
czci budynku zastosowalimy dobre jakociowo

materiay i rozwizania, np. ciany z luksferw
zaprojektowalimy jako podwjne, dziki czemu
maj one wiksz izolacyjno termiczn. Uycie
oryginalnych materiaw nie zawsze byo moliwe.
Niektre ciany byy niegdy wykonane z pustakw o wielkoci ok. 17 cm x 17 cm obecnie
wycofanych z produkcji.
Innymi elementami, ktre udao si odtworzy w dawnej postaci z uyciem nowoczesnych technologii, s: szklana fasada w systemie
aluminiowym oraz szklane ciany pomidzy
kasami a hal. We wszystkich tych rozwizaniach wykorzystywalimy oryginalne konstrukcje
none. Mona to odkry, ogldajc fasad od
wewntrz. Na wielu supach konstrukcyjnych
wida napis: Huta im. M. Nowotki PN 160.
Fasada wyglda teraz zupenie jak ta z lat 50.
ubiegego wieku, ale przenikalno termiczn
ma na poziomie 1,0 W/m2xK, a odporno
antywamaniow P4.
KB: Z jakich rde czerpali Pastwo wiedz na temat pierwotnego wygldu obiektu?
MB: Projekt zosta wykonany w oparciu
o kilka istniejcych zdj z roku 1958 lub 1959.
Mielimy do dyspozycji rwnie kilka rysunkw
i detali. Zawieray one gwnie informacje, ktre
i tak zdobylimy na podstawie inwentaryzacji
97
ciana z luksferw
Lokalizacja/adres
Warszawa, ul. Sokola
ppmb, Micha Baszczyk
Architekt prowadzcy
Micha Baszczyk
Architekci
Artur Mateko
Data opracowania
2011 r.
Data realizacji
2012 r.
Inwestor
PKP SA
1161 m2
684 m2
Kubatura brutto
5613 m3
Generalny wykonawca
Zab-Bud, Andrzej Zaboklicki
Sut aluminiowy rastrowy OPEN CELL 30x30 h23 wstalowej konstrukcji nonej odpornej na dziaanie wiatru,
kolor RAL 9006
Sut aluminiowy zperforacj okrg typu Vario wpanelach 1200x600 mm na konstrukcji nonej typu Hook-on
Obrbki blacharskie zadasze wiat peronowych.
Aluminiowe pionowe ipoziome kasety szerokoci
1000 mm na konstrukcji stalowej odpornej na dziaanie
wiatru (kursowanie pocigw) Kolor RAL 7004
Barwa System sp. z o.o.
Tynk cienkowarstwowy ACRYLIT
KOSBUD Bracia Kosiscy sp.j.
98
i odkrywek. Zdjcia umoliwiy nam odtworzenie posadzki w hali gwnej, paneli betonowych
pod parapetami do kas i sklepiku oraz owietlenia hali. Udao si rwnie odtworzy ciekawy
sposb wentylacji wraz z ogrzewaniem hali, ale
w postaci nowoczesnego systemu. Pierwotnie
dworzec wyposaony by w wentylacj pmechaniczn wraz z ogrzewaniem parowym.
Powietrze byo mechanicznie wtaczane do hali za
pomoc kanaw zlokalizowanych pod posadzk,
a nastpnie pod parapet przy cianie wschodniej,
czyli szklanej. Wywiewane byo grawitacyjnie pod
stropem (pod kad kolebk elbetow by otwr
z regulacj). Dodatkowo, fasada bya ogrzewana.
Dzi sposb cyrkulacji powietrza jest taki sam, ale
wykorzystuje w peni zautomatyzowany system
wentylacji mechanicznej i ogrzewania elektrycznego, wyposaony w nowe centrale wentylacyjne.
Cz ogrzanego powietrza skierowano na fasad,
ogrzewajc j.
KB: Czy wszystkie elementy uwzgldnione
w projekcie zostay zrealizowane? Jakie detale
okazay si najtrudniejsze w wykonaniu?
MB: Uczestnictwo w procesie realizacji daje
moliwo analizowania na bieco kadego elementu projektu z wykonawcami. Prawie wszystkie
rozwizania projektowe byy niestandardowe,
nawet detal fasady aluminiowej w pewnym
zakresie by rozwizywany indywidualnie, np.
maskownica zewntrzna profili systemowych nie
jest systemowa. Naleao j wykona na wymiar
z blachy aluminiowej.
Najtrudniejszym do wykonania elementem
bya ciana z luksferw, ze wzgldu na jej rozmiary. Kilkakrotnie zmienialimy jej technologi.
Standardowo, z luksferw wznosi si ciany
wewntrzne oraz niewielkie powierzchniowo
ciany zewntrzne. Naley pamita, e te ostatnie przenosz nie tylko obcienia pionowe ze
wzgldu na ciar, ale i poziome, wywoywane
przez parcie wiatru. Due ciany zewntrzne s
wykonywane indywidualnie, lecz to jest bardzo
kosztowne, co w przypadku tej realizacji, okrelonej przez sztywne ramy budetu, nie byo
moliwe. W rezultacie cian wykonano w sposb
tradycyjny, ale z mocniejszym zbrojeniem w stalowych ramach.
KB: Czy program funkcjonalny zosta zmodyfikowany?
MB: Niektre funkcje zostay dodane kosztem
innych. W miejscu czci kas i zaplecza punktu
usugowego (baru) powstay toalety publiczne.
Poza tym funkcje obiektu zostay nieznacznie
zmodyfikowane lub odtworzone. Przeprojektowalimy zaplecze socjalne dla pracownikw dworca.
Niegdy znajdoway si tam prysznice, teraz jest
kuchnia i toaleta. W miejscu dawnej poczekalni
dla rodzicw z dziemi obecnie znajduje si pokj
matki z dzieckiem, wraz z zapleczem socjalnym
i toalet.
KB: W jaki sposb dziaka, na ktrej znajduje si dworzec, zostaa powizana komunikacyjnie z otoczeniem?
MB: Przed dworcem bdzie znajdowa si

plac przeznaczony dla ruchu pieszego. Pomidzy
dworcem a tym placem bdzie przebiegaa droga
pieszo-jezdna, czca ulic Zamoyskiego z otoczeniem stadionu. Projektem otoczenia dworca
zajmuje si biuro pana Krzysztofa Domaradzkiego
Dawos.
KB: Jaki wpyw na architektur dworca ma
blisko Stadionu Narodowego?
MB: Pocztkowo rozwaaem nawizanie
elementami architektonicznymi dworca do Stadionu Narodowego. Podjcie decyzji o odtwarzaniu budynku z lat 50. przerwao te rozmylania. W kontekcie idei rekonstrukcji, blisko stadionu przestaa mie znaczenie dla wyboru rozwiza projektowych. Szkoda, e jego projektanci nie zdecydowali si na kontynuacj myli
zapocztkowanej przez architekta budynkw
na linii rednicowej. Myl, e jego pomys zwizany z ruchem na wietrze sprawdziby si wietnie rwnie w obiekcie sportowym.
KB: W jakim zakresie obiekt zosta przystosowany do potrzeb osb niepenosprawnych? Prosz opisa ten temat, uwzgldniajc
elementy pomagajce w orientacji osobom
sabowidzcym.
MB: Dworzec jest przystosowany rwnie
do uytkowania przez osoby niepenosprawne,
w tym osoby poruszajce si na wzkach, oraz
osoby niewidzce lub sabowidzce. Wejcie dla
osb poruszajcych si na wzkach jest dostpne
z tunelu, od strony poudniowej. Ze wzgldu na
to, e chcielimy odtworzy stan z lat 50., wejcia wschodnie nie s przystosowane dla tych
uytkownikw. W tych strefach wejciowych
odtworzylimy kamienne stopnie o wysokoci 14 cm, a na caej dugoci fasady rozciga si
kamienny cok. Chcielimy, aby byy widoczne,
w zwizku z tym nie mona byo podwyszy
terenu ani wykona pochylni dla niepenosprawnych, ktra zasaniaaby gwn elewacj dworca.
Kilka metrw dalej znajduje si jednak wspomniany tunel, ktry rozwizuje problem dostpnoci budynku. Z myl o uytkownikach niepenosprawnych ruchowo zaprojektowalimy odpowiednio przystosowane toalety. Do ich potrzeb
dostosowalimy rwnie wszystkie kasy i punkty
informacyjne, przez obnienie pek.
Wszystkie wejcia przystosowalimy do
potrzeb osb niewidzcych. Na posadzce zaprojektowalimy cieki dotykowe, ktre prowadz od wej do gwnych funkcji zorganizowanych w budynku: kas, informacji, pokoju matki
z dzieckiem i toalet. cieki s wykonane ze stali
nierdzewnej, co wpisuje si w oglny wygld
budynku. Speniaj one rwnie wytyczne Polskiego Zwizku Niewidomych.
KB: W jakie nowoczesne instalacje wyposaono ten budynek? Czy ich wprowadzenie byo
skomplikowane ze wzgldw technicznych?
MB: W budynku wymieniono wszystkie
instalacje oraz zastosowano nowe systemy
bezpieczestwa, wentylacji mechanicznej wraz
z ogrzewaniem, a take informacyjne, zgodne
z aktualnymi standardami grupy PKP. Systemy

informacyjne, jak i kontroli dworca oraz otoczenia
mog by sterowane rwnie zdalnie, za pomoc
wiatowodw oraz bezprzewodowo.
Budynek zosta w peni dostosowany do
aktualnych moliwoci i potrzeb. Wprowadzenie
tak ogromnej iloci instalacji w istniejcy obiekt,
ktrego struktury nie chcielimy narusza, byo
trudne. Szukalimy miejsca na kable wszdzie: pod
posadzk, na dachu czy nawet w fugach, a w sytuacjach bez wyjcia ukadalimy je na zewntrz
murw w czarnych peszlach przypominajcych
stare instalacje. Najtrudniej byo z wentylacj
mechaniczn opart na przewodach stalowych,
ktre byy wrcz upychane w rnych miejscach
budynku, tak by nie zmieniay jego oryginalnego
wygldu. W rezultacie nie wida ani wentylatorni,
ani przewodw.
KB: W jaki sposb pracowali Pastwo nad
projektem komunikacji wizualnej? Czy stanowi
on cigo koncepcji plastycznej, zrealizowanej pierwotnie w budynku dworca?
MB: System komunikacji wizualnej by narzucony przez grup PKP, okrelony przez standardy
zawarte w dokumencie stworzonym przez spki
wchodzce w jej skad. Poza tym nie miaem
prawie adnych informacji na temat pierwotnej
formy systemu komunikacji wizualnej. Wydaje
si, e udao nam si jednak zlokalizowa przynajmniej cz paneli, na ktrych niegdy znajdoway si informacje. Prawdopodobnie wycofanie
pod balustrad antresoli pierwszego pitra byo
przeznaczone pod tablice informacyjne i tam
udao si nam je umieci. Okno nad drzwiami
wejciowymi wschodnimi te byo przeznaczone
do informacji wizualnej. Zaprojektowalimy tam
podwietlan tablic informacyjn. Na zewntrz
udao si tylko przywrci neon z napisem STADION, prawdopodobnie odwzorowujcy jego
oryginaln posta, wykonywany tak sam technik jak kiedy.
KB: Co byo dla Pastwa najwikszym
wyzwaniem projektowym?
MB: Zaprojektowanie elementw architektoniczno-budowlanych, na pozr niernicych
si od tych z lat 50., jednoczenie speniajcych
wymagania wspczesnych standardw technicznych i technologicznych.
KB: Co charakteryzuje Pastwa podejcie do rewaloryzacji obiektw uytecznoci publicznej?
MB: Szacunek do rozwiza i materiaw,
z jakich skada si obiekt, ktry powsta w wyniku
czyjego pomysu. Staramy si odczyta wartoci zwizane z t ide i je kontynuowa. Rozwija, jeli jest to moliwe.
KB: Co przynioso Pastwu najwiksz
rado i satysfakcj?
MB: Uzyskanie efektu przestrzeni, ktra przenosi uytkownika w inny, miniony ju styl architektoniczny, jednoczenie zaspokajajc jego wspczesne potrzeby i dajc komfort uytkowania
nowoczesnego budynku.
99
TEATR
POWSZECHNY
W WARSZAWIE
Modernizacja dawnego Teatru Przedmie
Przystosowanie istniejcego obiektu do potrzeb jego obecnych
uytkownikw wie si z ograniczeniami wynikajcymi
z zastanych uwarunkowa. O poszukiwaniach balansu midzy
dnoci do utrzymania pierwotnego charakteru a chci
wprowadzenia nowoczesnych materiaw opowiada
Anna Malg z pracowni architektonicznej Maag.
100
101
Podwietlona fasada teatru
Fasada. Kompozycja ze cian penych i stalowego rusztu
Teatr dziaa ju w okresie przedwojennym (1935-1939), jego wczesna nazwa brzmiaa: Teatr Popularny Teatr Przedmie. Jedn z jego
siedzib bya sala kina Popularnego. W listopadzie 1944 r. wadze miasta zezwoliy Teatrowi Powszechnemu na zajcie pustego budynku po
kinie przy ul. Zamoyskiego 20 na Pradze. Obiekt by cakowicie zdewastowany. W skad przekazanej zabudowy wchodzia cz przylegego
budynku mieszkalnego zaadaptowano j na potrzeby administracji teatru.
Przez wiele lat teatr prowadzi prace remontowe sposobem gospodarczym. W latach 1949-1950 dobudowano do widowni pudo sceny wraz
z garderobami na zasceniu. Brak zaplecza technicznego bardzo utrudnia
prac pracownie i magazyny kostiumw mieciy si w drewnianych
prowizorycznych szopach, po drugiej stronie ul. Zamoyskiego.
W 1963 r. przystpiono do opracowania Koncepcji dla rozbudowy
Teatru. Prace projektowe prowadzio Biuro Miastoprojekt. Pierwsze
szkice opracowali arch. Andrzej Strachocki i arch. Eugeniusz Tatarczyk. Stanowisko gwnego projektanta powierzono arch. Jerzemu Gajewskiemu.
Teren przeznaczony na rozbudow teatru znajdowa si przy naroniku
ul. Zamoyskiego i al. Zielenieckiej oraz midzy jeziorkiem Kamionkowskim i Zakadami Cukierniczymi Wedel. Zatwierdzonej w lutym 1970 r.
dokumentacji przebudowy i rozbudowy teatru narzucono zasad utrzymania istniejcych murw konstrukcyjnych. W ten sposb pogrzebano
moliwo skorygowania wielkoci i pojemnoci widowni. W 1971 r.
podjto decyzj o rozebraniu dwch cian bocznych widowni (z uwagi
na ich zy stan techniczny) i wybudowaniu nowych w tym samym miejscu.
Od strony zachodniej dobudowano hol wejciowy z kasami i holem
szatniowym oraz schody, ktre prowadziy do bufetu dla publicznoci
znajdujcego si na poziomie piwnicy oraz na balkon Duej Widowni
i nowej Sali Kameralnej, znajdujcy si na pitrze. Od strony poudniowej i wschodniej dobudowano skrzyda administracyjne oraz warsztaty
teatralne i magazyny.
Teatr po rozbudowie otwarto w 1975 r. Dyrektorem artystycznym
zosta Zygmunt Hbner. Na przeomie lat 70. i 80. dokonano jeszcze jednej
102
Szklana elewacja
modernizacji, polegajcej na nadbudowaniu poudniowego i wschodniego

skrzyda biurowego o kolejn kondygnacj.
Obecnie obiekt wpisany jest na list zabytkw architektury wspczesnej.
WSPOCZESNA MODERNIZACJA
W 2005 r. stworzylimy pierwszy projekt budowlany rozbudowy
i przebudowy budynku teatru (sale Dua i Kameralna nie byy wwczas
objte zakresem opracowania). Do realizacji nie doszo jednak ze wzgldu
na brak rodkw finansowych. W 2007 r. nowo powoany dyrektor
teatru Jan Buchwald gorco popar ide realizacji projektu. Wystpi
te z inicjatyw rozbudowy i nadbudowy Sali Kameralnej obecnie
Sceny 200. Rok pniej, w oparciu o pierwotn koncepcj, stworzylimy finalny projekt. Sala Dua, obecna Scena 300, zostaa wyczona
z opracowania poza instalacjami bezpieczestwa.
LOKALIZACJA
Teren inwestycji od zachodu i pnocy ssiaduje z ruchliwymi arteriami
miejskimi ul. Zamoyskiego i al. Zielenieck, od poudnia z Parkiem
Skaryszewskim, od wschodu za z wysok zabudow przemysow.
Teatr znajduje si w bliskim ssiedztwie Stadionu Narodowego. Paski
teren dziaki jest czciowo ogrodzony od strony wschodniej. W strefie
przylegajcej do ogrodzenia znajduje si parking dla pracownikw i wejcia do zaplecza teatru. W pobliu strefy wejciowej, zorganizowanej od
strony zachodniej, znajduje si parking dla publicznoci, ktry poddalimy przebudowie. Na dziace rosn nieliczne due drzewa. Istniejc
na terenie realizacji ziele uzupenilimy przez dodatkowe nasadzenia.
Anna Malg,
pracownia architektoniczna Maag
103
W Y WIAD Z ARCHITEKTEM
Anna Malg z pracowni architektonicznej Maag

Kaya Brzezicka: Czy modernizacja tego
obiektu wymagaa podjcia dziaa wzmacniajcych jego konstrukcj?
Anna Malg: Teatr by wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. Adaptowanie istniejcego budynku do nowych potrzeb
wie si z koniecznoci analizy moliwoci
zmian w istniejcej konstrukcji oraz ich opacalnoci. W przypadku tej realizacji front budynku
postanowilimy rozbudowa w obszarze dwch
kondygnacji nadziemnych i jednej podziemnej.
W pobliu pierwotnej fasady obiektu znajdoway
si studzienki telekomunikacyjne. W zwizku
z tym nie moglimy poszerzy obrysu budynku
w strefie caego parteru. Dodatkowo, konstruktor
Wojciech Karpiski nie zgodzi si na nadwieszenie
pierwszego pitra w caym jego obrysie. Chcc
zwikszy powierzchni uytkow oraz ujednolici
fasad, zdecydowalimy si na zamaskowanie
miejsca, w ktrym elewacja na poziomie pierwszego pitra nie moga by nadwieszona, poprzez
zastosowanie konstrukcji stalowej rusztu, na
ktrym zamontowano logo Teatru Powszechnego.
Podczas realizacji nowej Sceny 200, ktra
znajduje si na I pitrze, natknlimy si na kilka
niespodzianek. Dokonane w trakcie budowy
odkrywki ujawniy, e strop nad parterem jest
wykonany w rnych technologiach miejscami
jako cienka pyta elbetowa. Podoga sceny miaa
by obciona skadan widowni, w zwizku
z tym musielimy wzmocni strop.
Widok na scen z poziomu widowni
104
Mielimy rwnie wtpliwoci co do nonoci

ciany bocznej Sali Duej, na ktrej miay by
oparte kratownice nowej Sceny 200. Podczas
prac budowlanych ciana ta zostaa odkryta i widok
by niezadowalajcy naszym oczom ukazay si
liczne ubytki. Dalsze odkrywki wykazay, e nie
jest to ciana nona, lecz osonowa, ciana konstrukcyjna znajdowaa si w gbi i bya w dobrym
stanie (wanie ta ciana, ktra zostaa wymieniona
podczas budowy w latach 70.).
KB: Co byo Pastwa nadrzdn ide?
AM: Uszanowanie pomysw naszych starszych kolegw, architektw, ktrzy zaprojektowali budynek Teatru Powszechnego.
Andrzej Strachocki wraz z Zenobiuszem
Strzeleckim wymylili i zaoyli Midzynarodow Organizacj Scenografw, Technikw
i Architektw Teatru, ktra dziaa do dzisiaj i do
ktrej naleymy. Obiekt wpisany jest na list
SARP Zabytkw Architektury Wspczesnej.
Staralimy si zachowa charakter pierwotnej koncepcji architektonicznej. Dwie czci fasady zostay przesunite do przodu o 6 m
(elewacja staa si bardziej przestrzenna). Na
froncie wprowadzonym przez nas elementem kompozycji fasady jest ruszt techniczny
na wysokoci dachw. Zaprojektowalimy go
na wzr pomostw technicznych, wystpujcych na scenach teatrw. Ruszt ten ujednolica
fasad i suy do obsugi technicznej napisw
neonowych i reklam.
KB: Jakie zmiany wprowadzili Pastwo

w programie funkcjonalnym obiektu?
AM: Wydzielilimy komunikacj pomidzy
poszczeglnymi salami. Wszystkie z nich maj
obecnie niezalene wejcia i szatnie, wzy
sanitarne oraz foyer.
Przebudowalimy wspomnian Scen 200.
Sala w rzucie pozornie niewiele si powikszya,
poniewa jej poszerzenie ku frontowi budynku
byo ograniczone ok. 2 m. Zwikszylimy wysoko sali do 3 m, co pozwolio na wyeliminowanie problemu, ktry mieli czsto wysi aktorzy
w zwizku ze zbyt nisko zawieszonymi reflektorami. We wntrzu zlikwidowalimy konstrukcje
supowe, ktre wczeniej wyznaczay pole gry
aktorw, usunlimy sta widowni zorganizowan na planie uku oraz wzniesione w sposb
analogiczny zabudowy akustyczne. Obecny ukad
daje due moliwoci inscenizacyjne.
KB: Czy przewidzieli Pastwo rwnie
miejsca treningu oraz odpoczynku dla aktorw?
AM: Nasze dziaania ograniczaa moliwa
do uzyskania kubatura obiektu. Nie mona byo
zrealizowa wszystkich potrzeb uytkownikw,
nie byo rwnie takich oczekiwa ze strony
inwestora. W budynku dziaa bufet dla aktorw,
ktrzy chtnie spdzaj tam czas, oczekujc na
wyjcie na scen czy te podczas prb do spektakli. Mamy nadziej, e dobrane przez nas dla
tej przestrzeni oraz dla garderb meble i wyposaenie stae speniaj potrzeby uytkownikw.
KB: Projektowanie budynku teatru

wymaga szczeglnie wiadomego zaplanowania odpowiedniej akustyki sal oraz ich izolacji
przed dwikami dobiegajcymi z zewntrz.
Jak rozwizali Pastwo te zagadnienia?
AM: Projekt akustyki wntrz Sceny 200
zosta opracowany przez pani Ew Wickowsk-Kosmal. ciany wzniesiono z materiaw
o dobrych parametrach akustycznych, a na nich
zamontowano specjalne panele akustyczne ze
sklejki. Na sufitach podwieszonych zastosowano
elementy akustyczne w ksztacie piramidek
z pyt Topakustik. Do wykoczenia powierzchni
cian powyej paneli akustycznych i na suficie
uylimy tynkw akustycznych. Zastosowalimy drewnian podog pywajc. Sala zostaa
wyizolowana akustycznie od pozostaej czci
budynku, w stopniu, w jakim byo to moliwe,
na zasadzie pudeka w pudeku.
Przed przebudow problemem akustycznym
byo przenikanie dwikw midzy dawn Sal
Kameraln (obecnie Scen 200) a Sal Du
(obecnie Scen 300). Po uruchomieniu Sceny
200 okazao si, e przesuch w dalszym cigu
by odczuwalny. Dziki wykonanym w trakcie
budowy zdjciom ustalono przyczyny tego zjawiska. Dwik mg przenika przez stare kanay
wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej od strony
Sceny 300 i poprzez niezalepione otwory po
montau nowych kratownic. Po zalepieniu otworw przez wykonawc problem przesta istnie.
KB: Jakie znaczenie w obiektach tego
typu ma waciwie zaprojektowana instalacja owietleniowa? Jak rozwizali j Pastwo
w swoim projekcie?
AM: W caym obiekcie, poza Scen 300,
zostaa wymieniona instalacja elektryczna, a wraz
z ni owietlenie oglne. Dobralimy nowoczesne lampy, zmodernizowalimy wntrza, zachowujc ich charakter. W foyer Sceny 200 i na
klatce schodowej, ktra do niego prowadzi,
zaprojektowalimy ozdobne oprawy owietleniowe wykonane ze szklanych elementw.
Scena 200 i 100 wyposaone zostay w nowoczesne owietlenie sceniczne.

KB: Czy obiekt zosta wyposaony
w nowoczesne instalacje?
AM: W caym obiekcie, poza Scen 300,
zostay wymienione wszystkie instalacje
zamontowano nowe instalacje bezpieczestwa
w tym systemy bezpieczestwa poarowego,
DSO [dwikowe systemy ostrzegawcze red.].
KB: Czy wprowadzenie nowoczesnych
mechanizmw, umoliwiajcych atwiejsz
organizacj spektakli, rwnie wchodzio
w zakres modernizacji obiektu?
AM: Scena 200 zostaa wyposaona
w sztankiety z napdem mechanicznym, ich
zastosowanie umoliwia atw zmian dekoracji.
Sala zyskaa rwnie mobilne widownie, ktre
mona dowolnie konfigurowa, w zalenoci
od potrzeb inscenizacyjnych.
KB: W jakim zakresie budynek zosta
przystosowany do potrzeb osb niepenosprawnych?
AM: Zaprojektowalimy pochylni oraz
dwie windy przystosowane do potrzeb osb
niepenosprawnych, z myl o tych uytkownikach przeprojektowalimy rwnie sanitariaty.
Lokalizacja/adres
Architekt prowadzcy
Architekci
Data opracowania
Data realizacji
Inwestor
Inwestor zastpczy
Kubatura brutto
Generalny wykonawca
Pustaki ceramiczne Porotherm
25/30 AKU klasa 20
System owietleniowy
KB: W jakim zakresie zaingerowali Pastwo w otoczenie budynku?

AM: Zaprojektowalimy parkingi zarwno dla
publicznoci, jak i dla pracownikw. Wprowadzilimy nowe owietlenie zewntrzne. Usytuowanie
budynku nie pozwalao na dokonanie wikszych
zmian w zakresie obsugi komunikacyjnej.
KB: Z jakich elementw realizacji ciesz
si Pastwo najbardziej?
AM: Z elewacji frontowej jej charakter
nie zmieni si, ale nabraa ona nowoczesnego
wygldu. Cieszy nas te udana rozbudowa
Sceny 200 pomimo stosunkowo niewielkich
zmian jej powierzchni, pojemno widowni
wzrosa ze 140 do 200 widzw. Sala zyskaa
wielofunkcyjny charakter.
KB: Jakie realizacje obiektw teatralnych
mona zaliczy do Pastwa ulubionych?
AM: Oper w Oslo zaprojektowan przez
midzynarodowe biuro Snohetta. Prosta brya
tego obiektu zostaa wspaniale wkomponowana w pejza.
Podziwiamy rwnie sal koncertow, realizowan obecnie we woskim Ravello, zaprojektowan przez Oscara Niemeyera.
3RURWKHUP
$.8
"DF@BDQ@LHBYM@
CNBH@M@JTRSXBYMXBG
RODMH@IB@Y@NRSQYNMD
VXL@F@MH@BHDOKMD
Warszawa, ul. Jana Zamoyskiego

Arhead sp. zo.o.
Wsppraca: Maag s.c.
Krystyna Sztafrowska
Anna Malg, Marta Malg, Marek Sztafrowski
2008/2009
2009/2010
Miasto Stoeczne Warszawa
Biuro Rozwoju Miasta
Stoeczny Zarzd Rozbudowy Miasta
6 002 m2
2492 m2
32 450 m3
Instal Biaystok SA
3RURWKHUP$.8
tFLHSDFLDQDDNXVW\F]QD
)DCMXLYY@C@RS@VH@MXBGOQYDC@QBGHSDJS@LHIDRSV@BHVXCNAQL@SDQH@VATCNVK@MXBG
CNJNMRSQTJBIHOQYDFQC 6HJRYNYMHBGLTRHRODMH@RYDQDFQMXBGO@Q@LDSQV
VQCJSQXBGM@IBYRSRYXLHRHYNK@BXIMNSDQLHBYM@H@JTRSXBYM@ /DVHDMOQNAKDL
ONI@VH@ RH JHDCX BH@M@ LTRH@@ ONRH@C@ CNAQD V@QSNBH NAT SXBG O@Q@LDSQV
/QYXJ@CDLLNFSTAXBH@MXVDVMSQYMDONLHCYXONLHDRYBYDMH@LHNFQYDV@MXLH
@ MHDNFQYDV@MXLH JK@SJ@LH RBGNCNVXLH KTA JNQXS@QY@LH V ATCXMJT LHDRYJ@KMXL
VHDKNQNCYHMMXL ,TRY NMD NRHF@ IDCMNBYDMHD VROBYXMMHJ OQYDMHJ@MH@ BHDO@
4L@W6L*NQ@YHYNK@BXIMN@JTRSXBYM1e C!YFNCMHDY/-!
#NMHDC@VM@IDRYBYD@AXQNYVHY@SDMOQNAKDLRSNRNV@MNRJNLOKHJNV@MDHVVHDKT
OQYXO@CJ@BGOQNAKDL@SXBYMDBH@MXV@QRSVNVD
3XVWDNLDNXVW\F]QH3RURWKHUP$.8
OQYDYM@BYNMD R CN BH@M VDVMSQYMXBG
3N OQNCTJS BDQ@LHBYMX jQLX 6HDMDQADQFDQ
JSQX V BH@MHD IDCMNV@QRSVNVDI N FQTANBH
BL RODMH@ IDCMNBYDMHD NOHR@MD VXDI
VXL@F@MH@@JTRSXBYMDHSDQLHBYMD VLTQ@BG
VDVMSQYMXBG LHCYX ONLHDRYBYDMH@LH
NFQYDV@MXLH H MHDNFQYDV@MXLH JK@SJ@LH
RBGNCNVXLH KTA JNQXS@QY@LH #YHJH MHL
VXATCNV@MHD S@JHDI OQYDFQNCX IDRS SDQ@Y
RYXAJHD H MHDJNONSKHVD BH@MX Y OTRS@JV
/NQNSGDQL *4 NRHF@I A@QCYN
CNAQX VRJ@MHJ HYNK@BXIMNBH @JTRSXBYMDI
161 C!NQ@YJNQYXRSMXVROBYXMMHJ
OQYDMHJ@MH@BHDO@46L* ,@R@V@RM@
OQYDFQNCXONYNRS@IDOQYXSXLRSNRTMJNVNMHRJ@
HVXMNRHNJ JFL
)DCMNBYDMHD E@JS H IDRS SN BH@M@ IDCMNV@QRSVNV@ ONYV@K@ VXDKHLHMNV@ OQNAKDLX
YCNC@SJNVXLHV@QRSV@LHL@SDQH@VCNBHDOKDMHNVXBGlBNONOQ@VH@Y@QVMNDJNMNLHJ
I@JHJNLENQSTXSJNV@MH@NAHDJST
HYNK@BXIMN@JTRSXBYM@
6@QSNBHK@ANQ@SNQXIMDVRJ@MHJV
HYNK@BXIMNBH@JTRSXBYMDIV@BHVDI:C!<
BH@M@
BH@M@YOTRS@JV
/NQNSGDQL *4
YNATRSQNMMXLSXMJHDLFHORNVXLKTA
BDLDMSNVNV@OHDMMXLFQ LL
Wienerberger Ceramika Budowlana sp. z o.o.

PROLIGHT sp. z o.o.
1VlV@NMXVRJ@MHJHYNK@BXIMNBH@JTRSXBYMDIV@BHVDI
""SQlVHCLNVDVRJ@MHJH@C@OS@BID
W Y P OW I E D E K S PE R TA
HYNK@BXIMNSDQLHBYM@
1V""SQ

W ofercie firmy Wienerberger znajduje

si specjalna grupa produktw marki Porotherm o podwyszonych waciwociach
akustycznych. Pustaki te przeznaczone s
m.in. do realizacji cian wewntrznych
w budynkach uy tecznoci publicznych,
takich jak opisywana przebudowa Teatru
Powszechnego w Warszawie. W tym obiekcie uyto pustakw ceramicznych Porotherm
25/30 AKU klasa 20. Wrd produktw tego
typu znajdziemy rwnie takie, ktre idealnie nadaj si do uytku w budownictwie

wielorodzinnym. W tym przypadku zgodnie
z przeznaczaniem wymurowano z pustakw
Porotherm 25/30 AKU ceramiczne ciany
wewntrzne o podwyszonej izolacyjnoci
akustycznej. Ich murowanie odbywa si w
sposb tradycyjny na zapraw zwyk.
Ukada si j w spoinach poziomych oraz
w kieszeniach utworzonych po zestawieniu
pustakw dre pustaka nie wypenia

si zapraw. Dziki temu wykonanie ciany
jest znacznie szybsze i atwiejsze, a jej konstrukcja jest wytrzymaa, odporna na ogie
i jest idealnym podoem pod tynk. Najwaniejsza cecha wyrniajca ten produkt
wrd pustakw firmy Wienerberger to
jego doskonaa charakterystyka izolacyjnoci akustycznej, wynoszca odpowiednio
R w =55 dB i R A1 = 54 dB.
1

1

1 1 lVRJ@MHJNBDMXHYNK@BXIMNBH@JTRSXBYMDIV@BHVDI
1 11 1lOQNIDJSNVDVRJ@MHJHHYNK@BXIMNBH@JTRSXBYMDI

.OQBHDOKMX1:L*6<
Mirosaw Rzeszutko specjalista ds. produktw Porotherm firmy Wienerberger

$JVHV@KDMSMXVROBYXMMHJOQYDVNCYDMH@BHDO@:6L*<

6ROBYXMMHJOQYDVNCYDMH@BHDO@4:6L*<

BH@MXYOTRS@JV/NQNSGDQL *4LTQTIDRHVSQ@CXBXIMXRONRA 9VXJY@OQ@VLTQ@QRJTJ@C@RHVRONHM@BGONYHNLXBG

NQ@YVJHDRYDMH@BGTSVNQYNMXBGONYDRS@VHDMHTOTRS@JV #QDMH@OTRS@J@ONYNRS@IOTRSD 6RYXRSJHDSDO@Q@LDSQXONVNCTID
SXVWDNL3RURWKHUP$.8VREHFQLHMHGQ\P]QDMHIHNW\ZQLHMV]\FKLQDMSURVWV]\FKZ\NRQDZF]RUR]ZL]DQDU\QNX

9FNCMHDYY@NRSQYNMXLHVXL@F@MH@LH1NYONQYCYDMH@,HMHRSQ@(MEQ@RSQTJSTQXYCMH@KHRSNO@C@Q YLHDMH@IBDFNQNYONQYCYDMHDVROQ@VHDV@QTMJVSDBGMHBYMXBGI@JHLONVHMMXNCONVH@C@

ATCXMJHHHBGTRXSTNV@MHDVROBYXMMHJOQYDMHJ@MH@BHDO@CK@BH@MVDVMSQYMXBGONLHCYXONLHDRYBYDMH@LHNFQYDV@MXLHHMHDNFQYDV@MXLHJK@SJ@LHRBGNCNVXLHHJNQXS@QY@LHVATCNVMHBSVHD
VHDKNQNCYHMMXLLNDVXMNRHL@JRXL@KMHD4L@W6L*

-@ONCRS@VHDA@C@9@J@CT JTRSXJH(3! Q@ONQSYA@C@MQ- /

-@ONCRS@VHD.OQ@BNV@MH@(3!MQ+%2 CK@LTQTVDVMSQYMDFNADYSXMJVVV@QTMJ@BGTXSJNVXBG
.RQVXOWDFMHWHFKQLF]QH
3

JNMRTKS@BID SDBGMHBYMDVHDMDQADQFDQ BNL
JNRYSVDCTFS@QXEXNODQ@SNQ@
106
107
Produkowane wspczenie cegy licowe

pozwalaj na nieograniczone moliwoci
przy ksztatowaniu elewacji. Poszczeglne
typy cegie (np. klinkierowe, silikatowe,
rcznie formowane) rni si jednak
midzy sob nie tylko wygldem, ale
przede wszystkim waciwociami
fizycznymi, w tym nasikliwoci.
SYSTEM ZAPRAW DO KLINKIERU

Z TRASEM TUBAG
Zaprawy murarskie quick-mix V.O.R. to
najpeniejszy program murarskich zapraw do
klinkieru. S ich cztery rodzaje, przeznaczone
do rnych nasikliwoci cegie. Program zapraw
murarskich z trasem reskim Tubag jest wsparty
ponad 60-letnim dowiadczeniem i nieustannymi pracami rozwojowo-badawczymi. Bogata
kolorystyka 16 kolorw zapraw i spoin, specjalnie dobrane kruszywo oraz optymalna ilo
wody zarobowej umoliwiaj murowanie bez
wykwitw. Zaprawy V.O.R. zapewniaj du
szczelno i trwao wizania przy wysokiej
paroprzepuszczalnoci muru. Wysokospecjalizowane zaprawy quick-mix obniaj koszty,
uatwiaj prac oraz minimalizuj ryzyko wystpowania wykwitw i przebarwie, dziki posiadaniu w swoim skadzie reskiego trasu Tubag.
Zalety i waciwoci systemu zapraw do
klinkieru z trasem Tubag zostay docenione
przez wydawnictwo Builder i uznane za produkt
roku Top Builder 2012.
Oryginalny tras Tubag

nieograniczone moliwoci zastosowania
Dziki krzemionce zawartej w trasie Tubag
zaprawa zyskuje optymalne cechy hydrauliczne
wolne wapno, przyczyna wyugowa, jest
wizane ju w trakcie twardnienia w krystaliczny, niezwykle trway, odporny na kwane
rodowisko krzemian. Dziki temu spoina jest
m.in. odporna na agresywny wpyw rodowiska.
Dlaczego warto stosowa gotowe zaprawy
do murowania klinkieru V.O.R. quick-mix
Eliminowana jest konieczno czasochonnego i kosztownego mieszania wapna, piasku

i cementu na budowie.
Staa, okrelona i niewielka ilo wody

zarobowej znaczco minimalizuje ryzyko
powstawania wykwitw.
Penospoinowe murowanie gwarantuje

uzyskanie spoiny odpornej na niekorzystne
warunki atmosferyczne.
Optymalna przyczepno zaprawy do cegy

czyni spoin trwa i odporn na uszkodzenia.
Dziki dobraniu rodzaju zaprawy do stopnia nasikliwoci cegy pomijane jest, np.,
wstpne zwilanie mocno nasikliwych
cegie.
Dziki optymalnej plastycznoci zaprawy

jej nadmiar nie odrywa si od cegie, co
pozwala na uniknicie dodatkowych nakadw pracy przy czyszczeniu klinkieru.
Specjalnie wyselekcjonowane mieszanki

spoiw i kruszyw zapewniaj wysok wytrzymao na ciskanie oraz optymalne parametry wizania i bezskurczowego wysychania.
10 zasad dobrego
murowania
Murowanie z cegie licowych wymaga
szczeglnej starannoci i przestrzegania zasad
sztuki budowlanej. Firma quick-mix stworzya z myl o wykonawcach, inwestorach
czy inspektorach nadzoru 10 zasad dobrego
murowania. Pozwalaj one na uniknicie niepodanych skutkw.
1. Dobierz waciwy rodzaj zaprawy, zaleny

od stopnia nasikliwoci cegy.
2. Zabezpiecz cegy, z ktrych bdziesz murowa, przed zawilgoceniem.
3. Przygotowujc zapraw, przestrzegaj cile
instrukcji stosowania.
4. Nie dodawaj do zaprawy adnych dodatkw ani domieszek, chyba e w instrukcji
stosowania wymieniono tak moliwo.
5. Pamitaj o waciwym wykonaniu izolacji
poziomej zabezpieczy ona wznoszony
element przed podciganiem wilgoci.
6. Prowad prace w optymalnych warunkach
(od +5 C do +30 C), przerywajc je
natychmiast w razie wystpienia opadw
atmosferycznych.
7. Gotowa spoina powinna by zlicowana
z ceg.
8. Murujc i fugujc w jednym cyklu pamitaj,
e profilowanie fugi powinno nastpi we
waciwym momencie (pomoe Ci w tym
tzw. test kciuka). Murujc i fugujc w osobnych
cyklach, podczas murowania pozostaw na
spoinie przestrze o gbokoci min. 1,5 cm.
9. W naleyty sposb zagszczaj spoin
w naroach.
10. Przerywajc prace, ZAWSZE zabezpieczaj
murowany element przed opadami i nadmiernym nasonecznieniem, okrywajc go
foli. Pamitaj jednak, aby zachowa swobodn wentylacj murowanego elementu. Po
zakoczeniu prac chro w podobny sposb
gotowy element przez co najmniej 28 dni.
Asortyment zapraw murarskich w systemie

zapraw do klinkieru z trasem Tubag
Zaprawa murarska V.O.R. VK PLUS T
Do murowania cegie klinkierowych,
cegie rcznie formowanych, wapienno-piaskowych, ekstremalnie nasikliwych (powyej 10%). Specjalnie opracowana formua
zaprawy VK PLUS T gwarantuje jej wysok
przyczepno do cegy, odporno na gwatowne opady oraz brak wysychania czy odparzenia spoiny w miejscach styku z ceg,
nawet bez uprzedniego zwilania cegie.
Zaprawa z oryginalnym trasem Tubag.
Zaprawa murarska V.O.R. VK 01 T
Do murowania cegie klinkierowych,
rcznie formowanych i okadzinowych
o duej nasikliwoci (8-10%). Gwarantuje
dobr przyczepno zaprawy do cegy,

a w rezultacie szczeln i wytrzyma spoin. Zaprawa z oryginalnym trasem Tubag.
Zaprawa murarska V.O.R. VM 01 T
Do murowania cegie klinkierowych
i okadzinowych o redniej nasikliwoci
(3-8%). Zaprawy VM 01 T maj specyficzn
zdolno zatrzymywania wody zarobowej
w dojrzewajcej zaprawie, zapewniajc lekk
i cig obrbk, a w rezultacie trwa i estetyczn spoin. Zaprawa z oryginalnym trasem
Tubag.
Zaprawa murarska V.O.R. VZ 01 T
Do murowania cegie klinkierowych
o maej nasikliwoci (2%-5%). Specjalnie
dobrane uziarnienie i mieszanka spoiw
tej zaprawy zapobiega pywaniu cegie,
a zawarto wilgoci w murze regulowana jest
poprzez otwarte dyfuzyjnie spoiny. Zaprawa
z oryginalnym trasem Tubag.
Zaprawa do spoin FM T
Zaprawa do fugowania cegie i pytek
klinkierowych (stosowanych na nonych podoach mineralnych) i okadzin kamiennych.
Fuga o bardzo duej przyczepnoci do krawdzi cegy/pytki. Zaprawa z oryginalnym
trasem Tubag.
Fot. Joanna Jaboska
Abroad
Centrum koncertowo-kongresowe
Finlandia-talo strefa wejciowa
Centrum koncertowo-kongresowe Finlandia-talo

sale koncertowe uwidocznione w bryle
ARCHITEKTURA NA SKAACH
O wyzwaniach projektowych w Finlandii cz druga
Wspczesna architektura Helsinek jest bardzo zrnicowana pod ktem stylistycznym

i formalnym. W bliskim ssiedztwie budynkw historycznych lokowane s przeszklone bryy
o odwanych formach, a dziki duym placom, starannie urzdzonym zielonym przedpolom,
cao jest harmonijna. Doskonaym przykadem takiego rozwizania jest cig budynkw
uytecznoci publicznej usytuowanych wzdu ul. Mannerheiminitie.
Z wymienionym cigiem komunikacyjnym zwizana bya m.in. helsiska dziaalno
wspominanego ju w pierwszej czci artykuu
Alvara Aalto, poniewa wedle jego koncepcji urbanistycznych przy ul. Mannerheiminitie
miay kolejno powstawa obiekty kulturalne
i administracyjne o zrnicowanych funkcjach.
Co ciekawe, nie znajdziemy wrd nich galerii
handlowych.
Aalto i nurt organiczny

W latach 1967-1971 (rozbudowa 1973-1975)
architekt zrealizowa tam centrum koncertowo-kongresowe, ktre mieci du sal przeznaczon dla 705 osb i ma na 350 Finlandia-talo, doskonale funkcjonujce do dzi. Ten
110
rozlegy, poduny budynek, o wyranie horyzontalnym ukadzie, zajmuje dziak ssiadujc

naronikowo z jeziorem Tlnlahti. Unikalne
pooenie zostao uwidocznione poprzez dynamiczne wypitrzenie bryy mieszczcej sal
koncertow korespondujce z tafl wody.
Mimo znacznych rozmiarw i wyranie monumentalnego charakteru budynek nie przytacza.
Parter zosta wycofany w stosunku do pozostaych kondygnacji, przez co tonie w cieniu.
Dodatkowo odcito go wysunitym przed
fasad zadaszeniem o znacznej gruboci, ktre
opasuje cae zaoenie. Gbokie cofnicie znalazo si rwnie w obrbie pierwszej kondygnacji
elewacji tylnej. Tak powsta cakowicie przeszklony drugi plan fasady. Natomiast pierwszy
plan pokryto prostoktnymi pytami z biaego
marmuru karraryjskiego. To rozwizanie sprawia, e brya wydaje si optycznie jeszcze lejsza. Fasad frontow dziel horyzontalne pasy,
w ktrych umieszczono okna i subtelne, biae
aluzje w ukadzie pionowym. W elewacji tylnej zastosowano natomiast wertykalny rytm
pilastrw i wskich, rwnie pionowych okien.
Obie omwione strefy budynku czy
wewntrz obszerne foyer, pynnie przechodzce
w hol. Tym samym zarwno gocie przychodzcy z ul. Mannerheiminitie, jak i z parkingu na
tyach obiektu mog si od razu znale w czci
wejciowej. Jest to przestrze z rozwizaniami
architektonicznymi o wysokiej jakoci. Unikalny
klimat tworzy nie tylko widok na przestrza
i jego odbicie w poyskliwych posadzkach, ale
rwnie okrge kolumny o biaych ceramicznych
kanelurowanych okadzinach, skontrastowanych z ciemnymi glazurowanymi

pytkami na paszczyznach cian. W wykoczeniach i detalach zastosowano
mosidz i stal nierdzewn, a ksztaty pochwytw drzwiowych przypominaj
odygi rolin. Wzdu holu wije si lada szatniowa, a jej forma od razu kojarzy
si ze synn kolekcj szka, ktrego formy zostay zainspirowane fiskimi
jeziorami. Warto wspomnie, e rozwj tej dziaalnoci architekta poprzedzia
prezentacja wazonu Aalto Vase na Wystawie wiatowej w 1930 r. w Paryu.
Omawiajc dziaalno Alvara Aalto, nie sposb pomin budynku, ktry
powsta w wyniku wygranego w 1949 r. konkursu na zagospodarowanie
kampusu dla Uniwersytetu Techniczego Helsinek. Od 2010 r. zesp jest
oficjalnie nazwany The Aalto University School of Science and Technology,
a zlokalizowany zosta w Otaniemi, dzielnicy Espoo. Zabudow kompleksu
projektant usytuowa w rozlegym parku, tak aby oddalone od siebie budynki
zatopiy si w lenej zieleni. Po przygotowaniu zagospodarowania terenu
architekt zaprojektowa rwnie gwne obiekty kampusu, w tym mieszczce: sal wykadow, bibliotek, hotel, wewntrzny zielony dziedziniec
i sal sportow.
Gwny i najczciej odwiedzany przez turystw element kompleksu
stanowi niewtpliwie cz z sal wykadow. Jej fasady s cakowicie
odmienne od zrealizowanych pniej w Finlandia-talo, s gadkie, pokryte
ciemn ceg. Brya zostaa uksztatowana w sposb bardzo zrnicowany.
Uwidoczniono w niej amfiteatralny przekrj sali wykadowej, zmniejszono
wysoko strefy wejciowej, a parter wycofano w stosunku do pozostaych
kondygnacji. Dostojestwo funkcji edukacyjnej podkrelaj grafitowe, niemale
Centrum koncertowo-kongresowe Finlandia-talo

detal latarni
111
Koci na placu Temppeliaukio sklepienie
The Aalto University School of Science

and Technology widok dachu sali audytoryjnej
czarne wykoczenia: murkw zewntrznych,

kanelurowanych kolumn podcieni, obrbki
blacharskie oraz miedziane powoki dachu.
Stonowane przeamanie tej monumentalnoci
nastpuje dziki drewnianym i bambusowym
aluzjom oraz drewnianej stolarce okiennej
strefy wejciowej.
Wrd detali wewntrznych mona znale
wspominane powyej kanelurowane kolumny,
pochwyty z mosidzu, okadziny z pytek ceramicznych i kamienia. W interesujcy sposb zrealizowano sal wykadow, ktra moe zosta
podzielona na cztery niezalene audytoria.
Stroma widownia przykryta zostaa optycznie
lekkimi dwigarami-ebrami o organicznych
ksztatach, na ktrych umieszczono schodkowo
wznoszcy si dach. W jego ukowych pasach
umieszczono okna, ktre zapewniaj wntrzom naturalne owietlenie. Biae wykoczenie
cian, sufitw i konstrukcji dobrze koresponduje
z ciepymi drewnianymi elementami posadzki,
stolarki drzwiowej i siedzisk.
Podsumowujc rozwaania na temat fiskiej
twrczoci Alvara Aalto, warto podkreli, z jak
dbaoci podchodzi do rozwizania detali.
Budynki s szczegowo przemylane zarwno
w strukturze rzutu i przekrojw, jak i detali lamp,
rozwizania cian, schodw czy pochwytw.
Mona przypuszcza, e z potrzeby stosowania
dedykowanego swoim budynkom wyposaenia, we wsppracy z Aino Aalto, Maire
Gullicksenem, Nilsem-Gustawem Hahlem,
powstaa w 1945 r. firma Artek, ktra do dzi
sprzedaje meble projektu Alvara. Jej sklep mona
odwiedzi m.in. przy cigu komunikacyjnym ulic
Pohjoisesplanadi i Etelespalandi.
Ikony wspczesnoci
The Aalto University School of Science

and Technology sala audytoryjna
KOCI WYKUTY W SKALE

Oficjalne miano luteraskiego kocioa Taivallahti jest duo mniej popularne ni nazwa placu
Temppeliaukio, na ktrym wzniesiono nietypow wityni. Konkurs na jej budow rozstrzygnito w 1960 r., a zwycizcami okazali si
Timo i Tuomo Suomalainen (bracia). Zlokalizowana w dzielnicy mieszkaniowej, kryje si przed
wzrokiem przechodniw w masywie skalnym
o wysokoci 13 m. Okrgy rzut wityni zosta
w nim wykuty z zastosowaniem metod grniczych. Na powstaych w ten sposb cianach
oparto elbetowe dwigary o smukych prostoktnych przekrojach. Rozmieszczono je blisko
siebie, a otwory midzy nimi wypeniono szkem
ukazujcym niebo. Cao wieczy niezwykle
paska kopua o rednicy 24 cm. Niecodzienno
rozwizania podkrela jej wykoczenie wykonane ze zwinitego mosinego paskownika.
Z tego metalu zrealizowano rwnie dwuskrzydowe drzwi wejciowe, za ktrymi rozciga si
niski korytarz prowadzcy do waciwej komory.
Na surowych, kamiennych cianach mona zobaczy dziaalno wody gruntowej, a naturalne

rozrzebienie powierzchni zapewnia wntrzu
doskonae warunki akustyczne. witynia w sposb nienaganny realizuje postulaty o szczero
materiau, konstrukcji i formy w architekturze.
Co wicej, naley zwrci uwag na wykonanie
budynku z uyciem formy naturalnej masywu
skalnego. Surowy charakter wityni skania do
zadumy i pasuje do wymagajcej fiskiej pogody.
CENTRUM DIPOLI
Tytuowe centrum, przeznaczone dla organizacji studenckiej fiskiego Instytutu Techniki,
zaprojektowali Raili i Reima Pietil (maestwo). Koncepcja zostaa wybrana w drodze
konkursu zorganizowanego w 1962 r., a realizacj umiejscowiono w Espoo. Dziaka znajdowaa
si w niewielkiej odlegoci od omawianego
ju Uniwersytetu Technicznego, a najblisze
ssiedztwo stanowiy obszerne tereny parkowe.
Funkcja obiektu, ktra dedykowana bya zarwno
studentom, jak i gociom z caego wiata przybywajcym na kongresy, stanowia due wyzwanie
projektowe, m.in. ze wzgldu na znaczne kubatury. Rzut zosta wyranie rozrzebiony, a co
wicej architekci stworzyli budynek wyrastajcy
pynnie ze wzgrza. W ten sposb miaa zosta
zrealizowana idea projektantw o przeduaniu
krajobrazu za pomoc architektury. Ekspresyjne, pofadowane formy cian pokryto jednolit monochromatyczn powok miedzianego
wykoczenia, ktrej jedyn dekoracj stanowi
pionowe toczenie, cao uzupeniono surowym
betonem i drewnem. Kamienne, skaliste podoe
wspina si na ciany, wykacza elementy podcieni wejciowych, przez co cakowicie zatracona
zostaje granica pomidzy architektur a natur.
We wntrzach umieszczono biura organizacji
studenckich, kawiarni, kluby: studencki i nocny
oraz restauracj. Wykoczenie pomieszcze zrealizowano przede wszystkim z drewna i kamienia,
ktry rwnie w formie naturalnych gazw
przenika z zewntrz.
Centrum Dipoli
KIASMA
W cigu obiektw kulturalnych ul. Mannerheiminitie znalaz si rwnie budynek Muzeum
Sztuki Wspczesnej autorstwa Stevena Holla
(zakoczenie budowy w 1998 r.). Dynamiczna
forma zewntrzna, przypominajca nieco agiel
statku, zostaa w duej mierze pokryta blach.
Tworzywo pozwolio na precyzyjne wymodelowanie mikkich ukowych form. ciana szczytowa
skierowana ku budynkowi parlamentu otwiera
si duymi przeszkleniami, a na naroniku zlokalizowano transparentn klatk schodow. Strefa
wejciowa pynnie przechodzi w wyduony
hol, przykryty przeszklonym wietlikiem. Przestrze opasuj rampy przeznaczone do ruchu
zwiedzajcych, a jej punktem kulminacyjnym jest
Muzum Sztuki Wspczesnej Kiasma
112
113
113
Musiikkitalo kadki komunikacyjne
Musiikkitalo z zielonymi tarasami
***
Analizujc architektur Finlandii, mona wysnu
przypuszczenie, e na jej sukces w duej mierze
wpyny trudnoci, jakie stwarza klimat i warunki
gruntowe. Ch wykorzystania jak najwikszej iloci wiata dziennego zaowocowaa duymi, atrakcyjnymi przeszkleniami budynkw. Obecno ska
zainspirowaa twrcw, ktrzy z chci stosowali je
w swoich rozwizaniach, a do zatracenia granicy
midzy budynkiem a natur. Ten efekt potgowao zatapianie obiektw w zieleni i pozwalanie
rolinom na zajmowanie powierzchni na fasadach,
tarasach i dachach. Z du umiejtnoci Finowie
wykorzystuj rwnie obecno wody w swoich
miastach, kierujc ku niej budynki i inspirujc si
tworzonymi przez ni formami. Mimo e okres
powojenny odcisn na architekturze Helsinek
niekorzystne pitno, to nowe inwestycje nawizuj
do najlepszych tradycji tego kraju.
Bibliografia:
1. Gossel P., Leuthauser G., Architektura
XX wieku. Tom 1, Taschen /TMC Art, 2010.
2. Gossel P., Leuthauser G., Architektura
XX wieku. Tom 2, Taschen /TMC Art, 2010.
spiralna klatka schodowa, pynnie przechodzca

w podesty i pochylnie. Zastosowanie penych
balustrad w obrbie komunikacji powoduje, e
jej elementy wydaj si bardziej rzebami przestrzennymi ni rozwizaniami funkcjonalnymi.
Sale wystawowe rozmieszczono na rnych
poziomach, midzy ktrymi mona si swobodnie przemieszcza, bez koniecznoci zwiedzania w okrelonym porzdku. Skromne biae
ciany i posadzki z barwionego betonu stanowi
dobre ramy do prezentacji sztuki. Ekspozycje
owietlono wiatem porednim, rozproszonym, ktre minimalizuje niekorzystne refleksy
i sprzyja niespiesznej kontemplacji. Intensywne
akcenty kolorystyczne rozoono z niezwyk
powcigliwoci.
Musiikkitalo detale wykocze
114
CENTRUM MUZYKI
Omawiajc wspczesne budynki Finlandii,
nie sposb pomin Centrum Muzyki Musiikkitalo projektu LPR Architects (zakoczenie
budowy 2011 r.), ssiadujcego z Kiasm
poprzez tarasowo wznoszce si tereny zielone.
Jego prostopadocienna, w duym stopniu przeszklona brya nawizuje do gmachu Parlamentu,
ale pozostaje nowoczesna. Cao ustawiono
wszym bokiem wzdu arterii komunikacyjnej,

a trzon budynku stanowi prostopadocienna
brya mieszczca sal koncertow. Zostaa
ona zaakcentowana wysokoci i dominuje
nad nisz czci niemale w peni oszklon,
otaczajc budynek z trzech stron. Przez przezroczyste tafle mona dostrzec wewntrzne
ciany foyer pokryte skonymi uskokami oraz
poziomo obionymi okadzinami drewnianymi.
Gwna sala koncertowa zaprojektowana zostaa
dla 1704 widzw w konfiguracji winnicowej
[ang. vineyard configuration]. Otoczona ze wszystkich czterech stron foyer i przeszklona na poziomie parteru jest atrakcj dla przechodzcych
przez budynek. Poza ni obiekt mieci jeszcze
sze dodatkowych sal i audytoriw, w tym sal
prb. Wszystkie detale zostay starannie przemylane od dyskretnych szklanych balustrad,
poprzez obudowy szatni, meble czci gastronomicznych, oprawy owietleniowe, po dekoracyjn instalacj zawieszon w strefie wejcia.
3. Hugo Hring w jego czasach. Budowanie

w naszych czasach, tum. Wroski J., Wroska
E., koord. Otto Ch., tum. 1992, wyd. Miasto
Biberach/Ri , Niemcy Nadburmistrz Hoffmann
C.W., Biberach 1982.
4. Piprek M., Alvar Aalto,
Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1987.
5. Piprek M., Architektura Finlandii,
Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1988.
6. Weston R., Willa Mairea. Alvar Aalto, Phaidon
Press Limited, Hong Kong 1992.
http://www.alvaraalto.fi
(dostp: 16.12.2012)
http://www.aalto.fi/en/about/history/tkk/
(dostp: 19.12.2012)
http://www.kiasma.fi/kiasmainfo/architecture
(dostp: 20.03.2012)
http://www.musiikkitalo.fi/web/en/
(dostp: 20.03.2012)
dr in. arch. Joanna Jaboska,

Wydzia Architektury
Politechniki Wrocawskiej
115
WPISANY W KONTEKST
Dolnolskie Centrum Informacji Naukowej i Ekonomicznej to najnowsza realizacja na

terenie wrocawskiego kampusu Uniwersytetu
Ekonomicznego. Zaoenie skada si z dwch
obiektw mieszczcych bibliotek gwn
uczelni oraz cz dydaktyczn z aulami
i pomieszczeniami wykadowymi.
kondygnacje czci bibliotecznej. Zosta on

zaprojektowany jako przestrze otwarta,
dajca studentom swobod uytkowania.
Na architek tur zaoenia ogromny

wp y w miaa jego lokalizacja. W jego
ssiedztwie znajduje si wysoka zabudowa
mieszkalna oraz wspczesna zabudowa
Uniwersytetu Ekonomicznego, ksztatujca
pierzej ul. Wielkiej, a take zabytkowe
budynki tworzce pozosta cz kampusu.
Fasad gwnego gmachu wyrniaj liczne
przeszklenia, doskonale dowietlajce wntrza obiektu, oraz pasy okadzin kamiennych
z piaskowca. Elewacja budynku dostpnego
z wntrza kampusu nawizuje kompozycj do
historycznej czci zabudowa i jest wykonana z cegy klinkierowej.
W obiektach uytecznoci publicznej,

takich jak gmachy wyszych uczelni, jednym
z najwaniejszych elementw jest optymalnie rozwizana komunikacja wewntrzna,
umoliwiajca sprawny przepyw studentw
oraz pracownikw. Ogromn rol odgrywa tu
dobr stolarki drzwiowej kierunek otwierania
skrzyde, sposb osadzenia w cianie czy odlego otworu od wyposaenia technicznego
pomieszcze. Szerokoci i wysokoci przej
dobierane s w zalenoci od funkcji wntrza
i iloci osb, ktre bd przebyway w danym
pomieszczeniu. Niezmiernie istotne, szczeglnie w przypadku obiektw dydaktycznych, s
doskonae parametry akustyczne stolarki. Jej
dobr determinuj rwnie wymogi okrelone
w warunkach technicznych, w szczeglnoci
dotyczce bezpiecznej ewakuacji z obiektu.
Cech charakterystyczn wntrz gmachu

gwnego jest hol ze spiralnie wijcymi si
ku grze schodami, ktre cz ze sob trzy
We wrocawskiej realizacji zastosowano

trzy rodzaje stolarki marki Porta KMI Poland,
wszystkie w okleinie db milano 3. Aule
wykadowe wyposaono w drzwi o odpornoci ogniowej EI 60 oraz izolacyjnoci akustycznej Rw=32 dB. Stolarka tej serii dostpna
jest w wersji jedno- lub dwuskrzydowej,
rwnie w klasie EI 30.
W salach dydaktycznych zastosowano
drzwi w klasie akustycznej Rw=32 dB z regulowan wzmocnion ocienic Porta SYSTEM. Skrzyda tej serii wykonano w wersji
bezprzylgowej, a ich brzegi pokryto tam
brzegow ABS o gruboci 1 mm, ktra zabezpiecza je przed uszkodzeniami mechanicznymi.
W sanitariatach i czci biurowej zastosowano natomiast drzwi okleinowane CPL HQ
(Continouns Pressure Laminate High Quality).
Kolekcja ta jest przeznaczona w szczeglnoci
dla obiektw uytecznoci publicznej, naraonych na intensywne uytkowanie. W ofercie drzwi okleinowanych HPL znajduj si
produkty jednoskrzydowe (o szerokociach
w zakresie 60-110 cm) i dwuskrzydowe
(120-200 cm). Istnieje rwnie moliwo
zamwienia skrzyde przesuwnych, bdcych
doskonaym rozwizaniem w pomieszczeniach o ograniczonej powierzchni.
Wszystkie pytania dotyczce oferty niestandardowej

prosimy kierowa do Dziau Kontraktw:
www.portacad.eu
tel. (+48) 58 6778 140, e-mail: kontrakt@porta.com.pl
Wydawca:
W.A. sp. z o.o.

Adres Wydawcy i Redakcji:

ul. Szewska 3a, 50-053 Wrocaw
tel. 71 369 93 49
fax 71 369 93 31
)33.
Redaktor naczelna:
Kaya Brzezicka
k.brzezicka@swiatarchitektury.com
Sekretarz redakcji:
Szymon Ciach
tel. 71 369 93 49
sz.ciach@swiatarchitektury.com
Korekta:
Elbieta Wieliczko
ZNIKAJCE CHMURY

Wydzia Matematyki i Nauk Informacyjnych
Politechniki Warszawskiej
KSZTATOWANIE ELEWACJI
wiat architektury
miesicznik dla architektw.
OTWARTA PRZESTRZE DLA TWOICH POMYSW!
Jeste autorem ciekawego projektu, ktrego realizacja

zostaa ju ukoczona, i chcesz go opublikowa bezpatnie
na naszych amach? Chciaby otrzymywa nieodpatnie
Skontaktuj si z nami!
Druk:
MeCo Media Communications GmbH
Wiede, Austria
wiat architektury to miesicznik

dla architektw, w ktrym prezentujemy
najnowsze realizacje polskich biur projektowych.
Magazyn dystrybuowany jest do biur
architektonicznych, jak rwnie inwestorw,
wacicieli firm budowlanych i deweloperskich,
wydziaw architektury urzdw miast oraz bankw.
of stone. mineralna warstwa 1.5 mm na rnych substratach

(MDF, topan, aluminium, inne)
Wsppracownicy:
Baej Ciarkowski, Marta Gowacka, Ewa Gwd,
Magdalena Hoppe, Joanna Jaboska, Pawe Kraus,
Oeksij Kopyow, Grzegorz Mazur, Adam Osiski,
Krystian Skrzypczyski, Katarzyna Sobu,
Pawe Sulik, Marcin Szczelina, Krzysztof Szozda,
Marcin Twardowski, Katarzyna Walaszek,
Elbieta Wieliczko, Radosaw ubrycki
Fot. okadka:
archiwum Pilkington
tel. 71 369 93 30
of stone. estetyka betonu i kamienia do nowoczesnych wntrz
Redaktor techniczny:
Tomasz Gowicki
miesicznik wiat architektury?
biuro@swiatarchitektury.com
118
Dzia marketingu i reklamy:

Szymon Ciach
tel. 71 369 93 49
sz.ciach@swiatarchitektury.com
Pawe Czstkiewicz
tel. 71 369 93 48
p.czastkiewicz@swiatarchitektury.com
of stone. produkt ekologicznie przyjazny

of stone. unikalna powierzchnia mebli i elementw
architektury wntrz
of stone. bogaty program odcieni i struktur powierzchni
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania

i adiustacji tekstw, zmiany tytuw oraz
niepublikowania ich bez podania przyczyny.
Wszystkie materiay publikowane na amach
wiata architektury objte s prawem autorskim.
Przedruk i udostpnianie wycznie
po uzyskaniu zgody redakcji.
LAMINart sp. z o.o.

ul. Laskowa 24, 62-060 Stszew
tel. (61) 813 47 33, tel./fax (61) 813 50 70
e-mail: office@laminart.pl, www.laminart.pl
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci

za tre zamieszczanych ogosze i reklam.
Wszelkie prawa zastrzeone W.A. sp. z o.o.
Wrocaw 2012
www.swiatarchitektury.com
Filie handlowe:
ul. Pisudskiego 2
ul. Sportowa 1
ul. Piekarnicza 12a
ul. Gen. F. Kleeberga 14b
ul. w. Antoniego Padewskiego 5/7
34-130 Kalwaria Zebrzydowska
05-840 Brwinw
80-126 Gdask
15-691 Biaystok
91-038 d
tel./fax (33) 876 53 05
tel./fax (22) 729 79 33
tel. (58) 300 05 16
tel./fax (85) 662 37 19
tel. (42) 230 99 07
GSM 509 735 005
GSM 509 735 006
fax (58) 300 05 17
GSM 509 735 007
tel./fax (42) 652 10 78
kalwaria@laminart.pl
brwinow@laminart.pl
gdansk@laminart.pl
bialystok@laminart.pl
lodz@laminart.pl

Swiat Architektury 22

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Swiat Architektury 22

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

4 (22) / 2012

PO DRUGIEJ STRONIE LUSTRA

Od teraz moemy budowa lepiej

KNAUF AQUAPANEL Exterior Wall to

Izolacyjno akustyczna (RW,R)

W kadym wariancie systemu wykorzystuje si

System budowy cian zewntrznych KNAUF AQUAPANEL

Cechy i charakterystyki systemu

Cechy i charakterystyki systemu

Tynk zewntrzny AQUAPANEL

Izolacyjno akustyczna (RW,R)

Firma Knauf dostarcza wszystko, co jest niezbdne

Chaos psychodelicznych kolorw na elewacjach jest dostrzegalny

Fot. Lech Kwartowicz

Fot. Lech Kwartowicz

KSIGOZBIR JAKO MOTYW

Terminal pasaerski w Porcie Lotniczym Rzeszw Jasionka

Dolnolskie Centrum Informacji Naukowej i Ekonomicznej

Fot. Lech Kwartowicz

Fot. archiwum Dedeco

BATALIA Z WIELK INFEKCJ CIAN

W POSZUKIWANIU DAWNYCH IDEI

Biurowiec Mokotowska Square w Warszawie

Dworzec Warszawa Stadion

Teatr Powszechny w Warszawie

Wydzia Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej

Biurowiec Olivia Gate w Gdasku

Fot. Maciej Czerniewski

Osiedle Centauris we Wrocawiu

O wyzwaniach projektowych w Finlandii cz druga

Projekt azienki 2012

moliwoci zastosowa i nie ma praktycznie

recyklingowi. Systemy tarasowe i elewacyjne

Deceuninck/Inoutic jest wiodcym producentem materiaw budowlanych o najwyszej

Samorzd Wojewdztwa Maopolskiego zaprasza

REALIZACJA STACJI PKP W KRAKOWIE

1920 MAJA, 2627 MAJA 2012

rchitekci z krakowskiej Agencji Architektonicznej Centrum, zaprojektowali pyty

Kolekcja pyt Meteon zostaa stworzona do

Pyty Trespa to najwyszej klasy laminaty

Estetyczne wykonanie okadzin na starej i niegeometrycznej konstrukcji stalowej umoliwiy

Robert Madej, ThyssenKrupp Energostal

System Solutions to znana biblioteka systemw sufitowych, zawierajca ponad 50

Rozpoczyna si cykl Dni Otwartych w

Gont, ktry sta si inspiracj jednego

Sopro Polska wprowadzia na rynek

ZAHA HADID DLA INTERNORM

Baumit Life poruszy

NOWE KOLORY GRZEJNIKW JAGA

Twj dom. Twoje kolory. Twoje ycie.

NOWY PRODUKT POL-SKONE

KONWEKTOR O DWCH TWARZACH

NOWY WYMIAR OCHRONY PRZECIWPOAROWEJ

pod naciskiem rolinnoci nie zdeformuj si.

Nowa cega Rben Sydney wyrnia

Zehnder Fina to innowacyjny grzejnik

Osony boczne s estetyczne i dopasowuj

Fot. Lech Kwartowicz

Aktywizujca mieszkacw Wrocawia akcja

Przykady kolorystycznego chaosu na

Kaya Brzezicka: Kto jest pomysodawc

konkurs na projekt elewacji istniejcego bloku.

wanie tam rozpoczlimy akcj, organizujc